Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

aut

  • 1 aut

    aut, conj. [aut, Osc. auti, Umbr. ote, ute, may be a modification of autem, as at of et, the suffix -t being a relic of the demonstrative -tem, which appears in item, and is the same as -dem in quidem, and -dam in quondam, and of which the demonstrative adverbs, tam and tum, are absolute forms; the first part of these words may be compared with the Gr. au (cf. aute and autar), and with the Sanscr. vā = or, with which again may be compared ve and vel; v. Corss. Ausspr. II. p. 595, and also pp. 130, 223, 411], or; and repeated: aut... aut, either... or; so in Sanscr. vā... vā.
    I.
    In gen. it puts in the place of a previous assertion another, objectively and absolutely antithetical to it, while vel indicates that the contrast rests upon subjective opinion or choice; i. e. aut is objective, vel subjective, or aut excludes one term, vel makes the two indifferent.
    a.
    Used singly, or:

    omnia bene sunt ei dicenda, qui hoc se posse profitetur aut eloquentiae nomen relinquendum est,

    Cic. de Or. 2, 2, 5:

    quibusnam manibus aut quibus viribus,

    Caes. B. G. 2, 30:

    Vinceris aut vincis,

    Prop. 2, 8, 10:

    cita mors venit aut victoria laeta,

    Hor. S. 1, 1, 8:

    ruminat herbas aut aliquam in magno sequitur grege,

    Verg. E. 6, 55 et persaep. (cf. on the contrary, Tac. G. 8: quae neque confirmare argumentis, neque refellere in animo est: ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem).—
    b.
    Repeated, aut... aut, either... or:

    Ubi enim potest illa aetas aut calescere vel apricatione melius vel igni, aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius?

    Cic. Sen. 16, 57:

    Nam ejus per unam, ut audio, aut vivam aut moriar sententiam,

    Ter. Phorm. 3, 1, 19; id. Heaut. 3,1,11 sq.:

    aut, quicquid igitur eodem modo concluditur, probabitis, aut ars ista nulla est,

    Cic. Ac. 2, 30, 96:

    partem planitiae aut Jovis templum aut oppidum tenet,

    Liv. 44, 6, 15:

    terra in universum aut silvis horrida aut paludibus foeda,

    Tac. G. 5:

    hoc bellum quis umquam arbitraretur aut ab omnibus imperatoribus uno anno aut omnibus annis ab uno imperatore confici posse?

    Cic. Imp. Pomp. 11,31.—
    c.
    More than twice repeated:

    aut equos Alere aut canes ad venandum, aut ad philosophos, Ter And. 1, 1, 29: Uxor, si cesses, aut te amare cogitat Aut tete amare aut potare atque animo obsequi,

    id. Ad. 1, 1, 7 sq.; so four times in Lucr. 4, 935 sq.; five times in Cic. Off. 1, 9, 28; id. N. D. 3, 12, 30; and Prop. 4, 21, 26 sqq.; and six times in Plin. 17, 10, 9, § 58.—
    d.
    Sometimes double disjunctive phrases with aut... aut are placed together:

    Adsentior Crasso, ne aut de C. Laelii soceri mei aut de hujus generi aut arte aut gloriā detraham,

    Cic. de Or. 1, 9, 35:

    res ipsa et rei publicae tempus aut me ipsum, quod nolim, aut alium quempiam aut invitabit aut dehortabitur,

    id. Pis. 39, 94.—
    e.
    Repeated after negatives:

    ne aut ille alserit Aut ceciderit atque aliquid praefregerit,

    Ter. Ad. 1, 1, 11:

    ne tanti facinoris immanitas aut exstitisse aut non vindicata esse videatur,

    Cic. Cat. 1, 6, 14; id. Sull. 43; id. Sest. 37; 39:

    neque enim sunt aut obscura aut non multa post commissa,

    id. Cat. 1, 6, 15; id. Off. 1, 20, 66; 1, 11, 36; 1, 20, 68; id. de Or. 2, 45, 189:

    nec milites ad scelus missos aut numero validos aut animo promptos,

    Tac. A. 14, 58; id. H. 1, 18; id. Or. 12:

    nec erit mirabilis illic Aut Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo,

    Juv. 3, 98 sq.:

    neque aut quis esset ante detexit aut gubernatorem cedere adversae tempestati passus est,

    Suet. Caes. 58; id. Ner. 34:

    Nec aut Persae aut Macedones dubitavere,

    Curt. 4, 15, 28: Non sum aut tam inhumanus aut tam alienus a Sardis. Cic. Scaur. 39; id. Cat. 1, 13:

    Nihil est tam aut fragile aut flexibile quam etc.,

    id. Mil. 36 al. —
    f.
    In interrogations:

    quo modo aut geometres cernere ea potest, quae aut nulla sunt aut internosci a falsis non possunt aut is, qui fidibus utitur, explere numeros et conficere versus?

    Cic. Ac. 2, 7, 22; so id. de Or. 1, 9, 37; id. Rosc. Am. 40, 118; id. N. D. 1, 43, 121.—
    g.
    In comparative clauses:

    talis autem simulatio vanitati est conjunctior quam aut liberalitati aut honestati,

    Cic. Off. 1, 15, 44.—
    II.
    Esp.
    A.
    Placed singly, to connect to something more important that which is less so, or at least.
    a.
    Absol.:

    Incute vim ventis submersasque obrue puppes, Aut age diversos et dissice corpora ponto,

    Verg. A. 1, 69 sq. Rib. (furens Juno et irata, quod gravissimum credebat, optavit, deinde quod secundum intulit, Diom. p. 411 P.):

    quaero, num injuste aut improbe fecerit,

    or at least unfairly, Cic. Off. 3, 13, 54:

    a se postulari aut exspectari aliquid suspicantur,

    id. ib. 2, 20, 69:

    quā re vi aut clam agendum est,

    or at least by stealth, id. Att. 10, 12:

    profecto cuncti aut magna pars Siccensium fidem mutavissent,

    Sall. J. 56, 6:

    Audendum est aliquid universis aut omnia singulis patienda,

    Liv. 6, 18, 7:

    pars a centurionibus aut praetoriarum cohortium militibus caesi,

    Tac. A. 1, 30:

    potentiā suā numquam aut raro ad impotentiam usus,

    Vell. 2, 29.—
    b.
    With certe, etc., v. infra, F. 2.—
    B.
    To connect something which must take place, if that which is previously stated does not, or, otherwise, or else, in the contrary case, = alioqui:

    Redduc uxorem, aut quam obrem non opus sit cedo,

    Ter. Hec. 4, 4, 76:

    id (principium) nec nasci potest nec mori, aut concidat omne caelum etc.,

    Cic. Tusc. 1, 23, 54 (Seyffert ad h. l., but preferring ut non; B. and K. and Kühner, vel):

    nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri Vana feror,

    Verg. A. 10, 630:

    effodiuntur bulbi ante ver: aut deteriores fiunt,

    Plin. 19, 5, 30, § 96:

    Mutatione recreabitur sicut in cibis... Aut dicant iste mihi, quae sit alia ratio discendi,

    Quint. 1, 12, 6; 2, 17, 9.—
    C.
    To restrict or correct an expression which is too general or inaccurate, or, or rather, or more accurately.
    a.
    Absol.:

    de hominum genere, aut omnino de animalium loquor,

    Cic. Fin. 5, 11, 33; 5, 20, 57; id. Ac. 2, 8, 23:

    Aut scilicet tua libertas disserendi amissa est, aut tu is es, qui in disputando non tuum judicium sequare,

    id. Leg. 1, 13, 36: cenaene causā, aut tuae mercedis gratiā Nos nostras aedīs postulas comburere? or rather, etc., Plaut. Aul. 2, 6, 11.—In this signification aut sometimes begins a new clause: Potestne igitur quisquam dicere, inter eum, qui doleat, et inter eum, qui in voluptate sit, nihil interesse? Aut, ita qui sentiet, non apertissime insaniat? or is not rather, etc., Cic. Ac. 2, 7, 20:

    Quid est enim temeritate turpius? Aut quid tam temerarium tamque indignum sapientis gravitate atque constantiā, quam, etc.,

    id. N. D. 1, 1, 1; id. Fin. 4, 26, 72; Plin. Ep. 1, 10, 3.—
    b.
    With potius (v. infra, F. 4.).—
    D.
    Neque... aut sometimes, but chiefly in the poets, takes the place of neque... neque: Neque ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge, fugam;

    nec conjugis umquam Praetendi taedas aut haec in foedera veni,

    Verg. A. 4, 339:

    Si neque avaritiam neque sordes aut mala lustra Obiciet vere quisquam mihi,

    Hor. S. 1, 6, 68 Bentl., but ac, K. and H.:

    Nunc neque te longi remeantem pompa triumphi Excipit aut sacras poscunt Capitolia lauros,

    Luc. 1, 287:

    Nam neque plebeiam aut dextro sine numine cretam Servo animam,

    Stat. S. 1, 4, 66:

    Neque enim Tyriis Cynosura carinis Certior aut Grais Helice servanda magistris,

    Val. Fl. 1, 17; so also Tacitus: nec litore tenus adcrescere aut resorberi, Agr. 10; G. 7 ter; H. 1, 32; so after non:

    Non eo dico, quo mihi veniat in dubium tua fides, aut quo etc.,

    Cic. Quinct. 5:

    non jure aut legibus cognoscunt,

    Tac. Or. 19; id. Agr. 41; id. G. 24; after haud:

    Haud alias populus plus occultae vocis aut suspicacis silentii permisit,

    id. A. 3, 11; after nihil:

    nihil caedis aut praedae,

    id. A. 15, 6; 13, 4; id. H. 1, 30.—
    E.
    The poets connect by aut... vel, vel... aut, instead of aut... aut, or vel... vel: Quotiens te votui Argu [p. 211] rippum Conpellare aut contrectare conloquive aut contui? Plaut. As. 3, 1, 19:

    aut appone dapes, Vare, vel aufer opes,

    Mart. 4, 78, 6 (this epigram is rejected by Schneid.):

    Non ars aut astus belli vel dextera deerat,

    Sil. 16, 32.—
    F.
    In connection with other particles.
    1.
    Aut etiam, to complete or strengthen an assertion, or also, or even:

    quid ergo aut hunc prohibet, aut etiam Xenocratem, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 18, 51:

    conjectura in multas aut diversas, aut etiam in contrarias partes,

    id. Div. 2, 26, 55; id. Off. 1, 9, 28:

    si aut ambigue aut inconstanter aut incredibiliter dicta sunt, aut etiam aliter ab alio dicta,

    id. Part. Or. 14, 51:

    etsi omnia aut scripta esse a tuis arbitror, aut etiam nuntiis ac rumore perlata,

    id. Att. 4, 1.—So with one aut:

    quod de illo acceperant, aut etiam suspicabantur,

    Cic. Fam. 1, 19, 36; Cels. 4, 18:

    si modo sim (orator), aut etiam quicumque sim,

    Cic. Or. 3, 12; id. de Or. 1, 17, 76.—
    2.
    Aut certe, aut modo, aut quidem, or aut sane, to restrict a declaration, or at least (cf. II. A.).
    a.
    Aut certe:

    ac video hanc primam ingressionem meam aut reprehensionis aliquid, aut certe admirationis habituram,

    Cic. Or. 3, 11; id. Top. 17, 64:

    quo enim uno vincebamur a victā Graeciā, id aut ereptum illis est, aut certe nobis cum illis communicatum,

    id. Brut. 73, 254; so Dolabella ap. Cic. Fam. 9, 9, 1; Liv. 2, 1, 4; 40, 46, 2; Cels. 1, 2; 5, 26; Prop. 4, 21, 29.—
    b.
    Aut modo:

    Si umquam posthac aut amasso Casinam, aut obcepso modo,

    Plaut. Cas. 5, 4, 22.—
    c.
    Aut quidem:

    Proinde desinant quidam quaerere ultra aut opinari... aut quidem vetustissimā nave impositos jubebo avehi,

    Suet. Caes. 66.—
    d.
    Aut sane:

    Afer aut Sardus sane,

    Cic. Scaur. 15.—
    3.
    Aut vero, to connect a more important thought, or indeed, or truly:

    Quem tibi aut hominem, aut vero deum, auxilio futurum putas?

    Cic. Verr. 2, 4, 78:

    Quis enim tibi hoc concesserit, aut initio genus hominum se oppidis moenibusque saepsisse? Aut vero etc.,

    id. de Or. 1, 9, 36.—
    4.
    Aut potius, for correction or greater definiteness, or rather (cf. II. C.):

    Erravit, aut potius insanivit Apronius?

    Cic. Verr. 2, 3, 119:

    proditores aut potius apertos hostes,

    id. Sest. 35:

    nemo est injustus, aut incauti potius habendi sunt improbi,

    id. Leg. 1, 14, 40:

    Quae est ergo ista ratio, aut quae potius ista amentia?

    id. Verr. 3, 173.—
    5.
    Aut ne... quidem:

    ego jam aut rem aut ne spem quidem exspecto,

    Cic. Att. 3, 22 fin.
    Aut regularly precedes the words of its clause, but sometimes in the poets it takes the second place:

    Saturni aut sacram me tenuisse diem,

    Tib.
    1, 3, 18 Lachm.:

    justos aut reperire pedes,

    id. 2, 5, 112:

    Persequar aut studium linguae etc.,

    Prop. 4, 21, 27:

    Fer pater, inquit, opem! Tellus aut hisce, vel istam, etc.,

    Ov. M. 1, 545 (Merk., ait):

    Balteus aut fluxos gemmis adstrinxit amictus,

    Luc. 2, 362, where some read haud. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 525-558.

    Lewis & Short latin dictionary > aut

  • 2 aut

    aut, Coni. disiunct. (vgl. griech. αὖ, wieder), oder (wesentlich verschiedene Begriffe trennend), u. aut... aut, entweder... oder (den einen oder den andern Fall ausschließend), I) allein, 1) nach einfach hingestelltem erstem Begriff, a) übh., oder, α) einmal: id ergo est pronuntiatum, quod est verum aut falsum, Cic.: hic vincendum aut moriendum, milites, est, Liv. – mit dem Satze vorstehender Negation, neque vero qui non iisdem rebus movetur naturāque consentit fidus aut stabilis potest esse, Cic.: sine quibus nec intellegi quicquam nec quaeri aut disputari potest, Cic.: nemo tribunos aut plebeios timebat, Liv.: nullos habuit hortos, nullam suburbanam aut maritimam sumptuosam villam, Nep. – in der Frage, erit, inquit Brutus, aut iam est iste, quem exspectas? Cic. – β) zwei- u. mehrmals, oder... oder u.s.f., si (animus) deus aut anima aut ignis est, Cic.: oppidum validum prope siet aut mare aut amnis aut via bona celeberrima, Cato. – b) vom Stärkern zum Geringern herabsteigend, oder auch, oder auch nur, oder doch, oder wenigstens, cuncti aut magna pars, Sall.: quaero num iniuste aut improbe fecerit, Cic.: si (alces) quo afflictae casu conciderunt, erigere sese aut sublevare non possunt, Caes. Vgl. Jordan Cic. Caecin. 39. p. 210. – c) zum allgemeinen aufsteigend, oder überhaupt, nec illa vincula carceris ruperit, sed, tamquam a magistratu aut ab aliqua potestate legitima, sic a deo evocatus atque emissus exierit, Cic.: quid? huic calix mulsi impingendus est, ut plorare desinat, aut aliquid eiusmodi? Cic. – d) berichtigend, verdeutlichend, oder vielmehr, oder genau genommen, de hominum genere aut omnino de animalium loquar, Cic.: quid enim ultra differri aut teri tempus? Liv. Vgl. Fabri Liv. 21, 53, 3. – am Anfange eines Satzes, s. Cic. de nat. deor. 1, 1. – e) bedingend, oder = sonst, widrigenfalls, reduc uxorem, aut quamobrem non opus sit cedo, Ter.: nunc manet insontem gravis exitus, aut ego veri vana feror, Verg.; u. so Cic. de or. 2, 5. Ov. met. 10, 52. Quint. 2, 17, 9. – 2) korrespondierend: a) mit einem vorhergeh. aut, u. zwar: α) aut... aut, entweder... oder, einerseits... andererseits, wo nicht... so doch, wenn nicht... so doch wenigstens, otiosam aetatem et quietam sine ullo aut labore aut contentione traducere, Cic.: cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt, Caes.: aut prodesse volunt aut delectare poëtae, Hor. – zweimal aut... aut in verschiedener Beziehung nebeneinander, ne aut de C. Laelii soceri mei aut de huius generi aut arte aut gloriā detraham, Cic. Vgl. Ellendt Cic. de or. 1, 35. Halm Cic. Sull. 44. – mit einem Satze vorstehender Negation, neque enim sunt aut obscura aut non multa commissa postea, Cic. – in der Frage, num aut ille lanista omnino iam a gladio recessisse videtur aut is discipulus magistro tantulum de arte concedere? Cic. – β) aut... aut... aut, entweder... oder... oder, alii autem aut naturā corporis aut consuetudine dolendi aut metu supplicii ac mortis vim tormentorum pertulerunt, Cic. – b) mit einem vorhergeh. neque (nec)... neque (nec), bei Dichtern der Abwechselung wegen, s. Verg. Aen. 4, 337–339. Hor. carm. 3, 12, 1–3. Hor. sat. 1, 9, 31 sq. – In der Prosa zwar oft aut vor neque... neque, aber mit diesen nicht korrespondierend, s. Cic. ep. 2, 19, 1. Sall. Iug. 18, 2 (u. dazu Kritz). – II) näher motiviert durch eine andere Partikel: aut certe, oder wenigstens, Cic. – so auch aut... aut certe, Cic. – aut saltem, oder wenigstens, Cic. – aut potius, oder vielmehr, Cic. – aut etiam, oder auch, oder gar, Cic. – so auch aut... aut etiam, Cic. – aut vero, oder wohl, oder wohl gar, meist in ironischer Frage, Cic. – aut denique, od. aut... denique, oder endlich, Ter. u. Cic. – aut quidem, oder sicher, Suet. Caes. 66. – aut... vel od. vel... aut, s. Nipperd. Tac. ann. 14, 3.

    lateinisch-deutsches > aut

  • 3 aut

    aut, Coni. disiunct. (vgl. griech. αὖ, wieder), oder (wesentlich verschiedene Begriffe trennend), u. aut... aut, entweder... oder (den einen oder den andern Fall ausschließend), I) allein, 1) nach einfach hingestelltem erstem Begriff, a) übh., oder, α) einmal: id ergo est pronuntiatum, quod est verum aut falsum, Cic.: hic vincendum aut moriendum, milites, est, Liv. – mit dem Satze vorstehender Negation, neque vero qui non iisdem rebus movetur naturāque consentit fidus aut stabilis potest esse, Cic.: sine quibus nec intellegi quicquam nec quaeri aut disputari potest, Cic.: nemo tribunos aut plebeios timebat, Liv.: nullos habuit hortos, nullam suburbanam aut maritimam sumptuosam villam, Nep. – in der Frage, erit, inquit Brutus, aut iam est iste, quem exspectas? Cic. – β) zwei- u. mehrmals, oder... oder u.s.f., si (animus) deus aut anima aut ignis est, Cic.: oppidum validum prope siet aut mare aut amnis aut via bona celeberrima, Cato. – b) vom Stärkern zum Geringern herabsteigend, oder auch, oder auch nur, oder doch, oder wenigstens, cuncti aut magna pars, Sall.: quaero num iniuste aut improbe fecerit, Cic.: si (alces) quo afflictae casu conciderunt, erigere sese aut sublevare non possunt, Caes. Vgl. Jordan Cic. Caecin. 39. p. 210. – c) zum allgemeinen aufsteigend, oder überhaupt, nec illa vincula carceris ruperit, sed, tamquam
    ————
    a magistratu aut ab aliqua potestate legitima, sic a deo evocatus atque emissus exierit, Cic.: quid? huic calix mulsi impingendus est, ut plorare desinat, aut aliquid eiusmodi? Cic. – d) berichtigend, verdeutlichend, oder vielmehr, oder genau genommen, de hominum genere aut omnino de animalium loquar, Cic.: quid enim ultra differri aut teri tempus? Liv. Vgl. Fabri Liv. 21, 53, 3. – am Anfange eines Satzes, s. Cic. de nat. deor. 1, 1. – e) bedingend, oder = sonst, widrigenfalls, reduc uxorem, aut quamobrem non opus sit cedo, Ter.: nunc manet insontem gravis exitus, aut ego veri vana feror, Verg.; u. so Cic. de or. 2, 5. Ov. met. 10, 52. Quint. 2, 17, 9. – 2) korrespondierend: a) mit einem vorhergeh. aut, u. zwar: α) aut... aut, entweder... oder, einerseits... andererseits, wo nicht... so doch, wenn nicht... so doch wenigstens, otiosam aetatem et quietam sine ullo aut labore aut contentione traducere, Cic.: cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt, Caes.: aut prodesse volunt aut delectare poëtae, Hor. – zweimal aut... aut in verschiedener Beziehung nebeneinander, ne aut de C. Laelii soceri mei aut de huius generi aut arte aut gloriā detraham, Cic. Vgl. Ellendt Cic. de or. 1, 35. Halm Cic. Sull. 44. – mit einem Satze vorstehender Negation, neque enim sunt aut obscura aut non multa commissa postea, Cic. – in der Frage, num aut ille lanista omnino iam
    ————
    a gladio recessisse videtur aut is discipulus magistro tantulum de arte concedere? Cic. – β) aut... aut... aut, entweder... oder... oder, alii autem aut naturā corporis aut consuetudine dolendi aut metu supplicii ac mortis vim tormentorum pertulerunt, Cic. – b) mit einem vorhergeh. neque (nec)... neque (nec), bei Dichtern der Abwechselung wegen, s. Verg. Aen. 4, 337-339. Hor. carm. 3, 12, 1-3. Hor. sat. 1, 9, 31 sq. – In der Prosa zwar oft aut vor neque... neque, aber mit diesen nicht korrespondierend, s. Cic. ep. 2, 19, 1. Sall. Iug. 18, 2 (u. dazu Kritz). – II) näher motiviert durch eine andere Partikel: aut certe, oder wenigstens, Cic. – so auch aut... aut certe, Cic. – aut saltem, oder wenigstens, Cic. – aut potius, oder vielmehr, Cic. – aut etiam, oder auch, oder gar, Cic. – so auch aut... aut etiam, Cic. – aut vero, oder wohl, oder wohl gar, meist in ironischer Frage, Cic. – aut denique, od. aut... denique, oder endlich, Ter. u. Cic. – aut quidem, oder sicher, Suet. Caes. 66. – aut... vel od. vel... aut, s. Nipperd. Tac. ann. 14, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > aut

  • 4 aut

        aut    conj., introducing an antithesis to what precedes, or: omnia bene sunt dicenda... aut eloquentiae nomen relinquendum est: quibusnam manibus aut quibus viribus, Cs.: cita mors venit aut victoria laeta, H.: ruminat herbas aut sequitur, V. — So introducing successive alternatives: quo iure aut quo more aut quā lege, or... or: Hispanorum aut Gallorum aut Threcum mille.— Introducing two alternatives, aut... aut, either... or: ubi enim potest illa aetas aut calescere, aut refrigerari?: per unam aut vivam aut moriar sententiam, T.: aut morte aut victoriā: ne immanitas aut extitisse aut non vindicata esse videatur: neque enim sunt aut obscura aut non multa post commissa: nihil est tam aut fragile aut flexibile, quam, etc. — Introducing three or more clauses: aut equos Alere aut canes ad venandum, aut ad philosophos, T. — With two pairs of disjunctive clauses: ne aut de Laelii aut de huius generi aut arte aut gloriā detraham. — Praegn., adding an emphatic alternative, or surely, or at least: quaero, num iniuste aut improbe fecerit, or at least unfairly: profecto cuncti aut magna pars fidem mutavissent, S.: quid ergo aut hunc prohibet, aut etiam Xenocratem, etc.: aut libertatem aut certe inpunitatem adeptus, L.—Emphatic, or else, otherwise, in the contrary case: Redduc uxorem, aut quam ob rem non opus sit cedo, T.: nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri Vana feror, V. — Correcting what precedes, or, or rather, or more accurately: de hominum genere, aut omnino de animalium loquor. — Beginning a sentence: Aut, ita qui sentiet, non apertissime insaniat? or is not rather, etc.—With potius: erravit, aut potius insanavit Apronius? — Neque... aut (for neque... neque): nec coniugis umquam Praetendi taedas aut haec in foedera veni, V.: nec litore tenus adcrescere aut resorberi, Ta.; cf. non eo dico, quo mihi veniat in dubium tua fides, aut quo, etc.
    * * *
    or, or rather/else; either...or (aut...aut) (emphasizing one)

    Latin-English dictionary > aut

  • 5 aut

    aut, conj. [st2]1 [-] ou, ou bien, ou bien alors. [st2]2 [-] autrement, ou sans cela. [st2]3 [-] et, d'autre part. [st2]4 [-] ni (après une première négation).    - bibe aut abi: bois ou va-t-en.    - aut... aut...: - [abcl]a - ou bien... ou bien... - [abcl]b - tantôt... tantôt...    - aut certe: ou du moins.    - quo accedam? aut quos appellem? Sall.: où aller? et à qui m'adresser?    - nemo aut miles aut eques, Caes. BC. 3, 61, 2: personne, ni fantassin ni cavalier.
    * * *
    aut, conj. [st2]1 [-] ou, ou bien, ou bien alors. [st2]2 [-] autrement, ou sans cela. [st2]3 [-] et, d'autre part. [st2]4 [-] ni (après une première négation).    - bibe aut abi: bois ou va-t-en.    - aut... aut...: - [abcl]a - ou bien... ou bien... - [abcl]b - tantôt... tantôt...    - aut certe: ou du moins.    - quo accedam? aut quos appellem? Sall.: où aller? et à qui m'adresser?    - nemo aut miles aut eques, Caes. BC. 3, 61, 2: personne, ni fantassin ni cavalier.
    * * *
        Aut, Disiunctiua coniunctio. Ou, vt Aut bibat, aut abeat. Cic. Qu'il boive, ou qu'il s'en aille.
    \
        Aut vero. Cic. Ou mesmes,
    \
        Aut etiam. Cic. Ou aussi.
    \
        Aut quia, geminatum. Horat. Ou pource que.
    \
        Aut certe. Cic. Ou bien, Ou pour le moins, Ou à tout le moins.
    \
        Aut, cum interrogatione positum. Terent. Aut ego nesciebam quorsum tu ires? Mais penses tu que je ne cognoisse pas bien où tu voulois venir?

    Dictionarium latinogallicum > aut

  • 6 aut

    aut aut или

    Латинско-русский словарь > aut

  • 7 aut

    conj.
    aut... aut... — или... или...
    fere res omnes aut corio sunt, aut etiam conchis, aut callo, aut cortice tectae Lcr — почти все существа покрыты или шкурой, или скорлупой, или толстой кожей, или корой
    nullam habuit suburbanam aut maritĭmam villam Nep — у него не было ни загородной, ни приморской дачи
    cuncti aut magna pars Sl — все или, по крайней мере, большая (их) часть
    injuste aut improbe C — несправедливо и, даже, бесчестно
    de hominum genere aut omnino de animalium loquar C — я буду говорить о человеческом роде или, вернее, обо всех живых существах
    6) а не то, в противном случае
    ne flectat retro sua lumina aut irrĭta dona futura O — пусть он не обращает взоров назад, не то дарованное будет отнято

    Латинско-русский словарь > aut

  • 8 aut

    (conj.), 1) или (1. 9. 19 - 23. 43. § 6. 1. 52. D. 3, 3. 1. 16. 55. 109. 129. D. 45, 1);

    illud (hoc)-aut illud (1. 14 § 3. D. 34, 5. 1. 7 § 4. D 47, l0);

    ille aut ill (I. 25 pr. D. 32);

    ubl - aut ubi (1. 2. 3. D. 42, 5);

    quod vi aut clam factum est (1. 1 pr. D. 43, 24);

    aut aut, или-или (1. 13 pr. D. 13, 7. 1. 33. D. 34, 2. 1. 14. § 2. seq. D. 34, 5. 1. 1 pr. D. 44, 7. 1. 38 124. D. 50, 16).

    2) иногда обозн. et, и (1. 1 § 3. D. 3, 1. 1. 4 § 1 C. 6, 38). 3) ежели, напротив (1. 154. D. 50. 17).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > aut

  • 9 aut

      conj.
      1) или; и даже;
      2) aut … aut или … или; ни … ни (в отрицательных предложениях);
      3) а не то, в противном случае

    Dictionary Latin-Russian new > aut

  • 10 aut

    conj
    ou, ou bien

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > aut

  • 11 aut

    (союз)
    или

    Latin-Russian dictionary > aut

  • 12 Aut Caesar, aut nihil

    Или Цезарь, или ничто (ср. русск. Или пан или пропал)
    Девиз Чезаре Борджиа, итальянского кардинала и военного авантюриста, изображенного в сочинении Николо Макиавелли "Государь".
    Источником для этого девиза послужили слова, приписываемые римскому императору Калигуле (12 - 41 гг.), известному своей расточительностью. Светоний рассказывает в "Жизнеописании двенадцати Цезарей" (Калигула, XXXVII): Nepotatus sumptibus omnium prodigorum ingenia superavit, commentus novum balnearum usum, portentosissima genera ciborum atque cenarum, ut calidis frigidisque unguentis lavaretur, pretiosissima margarita aceto liquefacta sorberet, convivis ex auro panes et opsonia apponeret: "aut frugi hominem esse oportere, dictitans, aut Caesarem". "Своей расточительностью он превзошел все придуманное когда-либо знаменитыми мотами, выдумав неслыханные омовения, диковинные яства и пиршества - купался в горячих и холодных душистых маслах, выпивал растворенные в уксусе драгоценные жемчужины, на пирах подавал гостям хлеб и кушанье на золотой посуде, приговаривая, что "жить надо либо во всем себе отказывая, либо по-Цезарски".
    ...Бонапарт, весьма вероятно, пришел к верному заключению, что теперь наступил момент пустить в ход свой главный козырь. Aut Caesar, aut nihil! Шутовская слава второй империи быстро исчезает, и требуется кровь, чтобы скрепить это чудовищное жульничество. (К. Маркс, Перспективы войны в Европе.)
    Итак, сердечно радуюсь, что ты поэзии предпочел науки точные: они остепенят тебя. Быть же просто стихотворцем, каких дюжины, - ты сам не захочешь. Здесь особенно справедливо: aut Caesar, aut nihil. (В. К. Кюхельбекер - И. Г. Глинке.)
    Ночь была нехороша. Больной много бредил - Доктор приехал поутру, покачал головой и прописал новые лекарства. - Еще далеко до кризиса, - сказал он, надевая шляпу. - А после кризиса? - спросил Берсенев. - После кризиса? Исход бывает двоякий: aut Caesar, aut nihil. (И. С. Тургенев, Накануне.)
    Каждый раз, как он берет в руки смычок, он сам внутренно принужден убедиться, что он ничто, нуль, а не артист. Теперь же, когда смычок лежит в стороне, у него есть хотя отдаленная надежда, что это неправда. Он мечтатель; он думает, что вдруг, каким-то чудом, за один раз станет знаменитейшим человеком в мире. Его девиз: aut Caesar, aut nihil, как будто Цезарем можно сделаться так, вдруг, в один миг. (Ф. М. Достоевский, Неточка Незванова.)
    Смешная, глупая выходка с моей стороны? Но я сказал: aut Caesar, aut nihil. Что мне за дело, что это глупо, смешно, наивно? (В. В. Вересаев, Воспоминания.)
    Послушай, Христиан, только твой друг осмелился поднять свои взоры к наивысшему (узнаешь его в этом?). Правда, похоже, что здесь он найдет и свою погибель. Но ты себе и представить не можешь, Христиан, как великолепна, как обаятельна погибель. "Aut Caesar, aut nihil" всегда было моим девизом. (Генрих Гейне - Христиану Зете, 27.X 1816.)
    Артист и поэт! Вот, друг мой, что воодушевляет меня. Но ведь уже давно решено, что я не буду заурядным человеком: aut Caesar, aut nihil. (Шандор Петефи - Лайошу Себерени, 2.XI 1842.)
    Между тем как Луи-Филипп продолжал таким образом с успехом играть роль "pauvre honteux" - стыдливого нищего, - министерство не решалось предложить Собранию увеличить содержание Бонапарта, а Собрание не казалось склонным разрешить эту надбавку, и Луи Бонапарт, как всегда, стоял перед дилеммой: aut Caesar, aut Clichy. [ Клиши - долговая тюрьма в Париже. - авт. ] (К. Маркс Классовая борьба во Франции с 1848 по 1850.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Aut Caesar, aut nihil

  • 13 Aut bene, aut nihil

    Или хорошо, или ничего.
    Я совершенно согласен, что ввиду свежей могилы умершего надобно говорить aut bene, aut nihil, но однако ж, если человек берет на себя обязанность говорить об умершем bene, то надобно делать это так, чтобы похвалы были правдоподобны и не стояли в резком противоречии с прошедшими. (Г. З. Елисеев, Внутреннее обозрение, май, 1876.)
    Анархизм умирает, но он не принадлежит к числу тех мертвецов, о которых по латинской пословице: aut bene, aut nihil - либо хорошо, либо ничего не говорят. Мы не имеем права молчать по отношению к этому Умирающему, хотя мы не можем сказать о нем ничего хорошего, кроме того, может быть, что иногда лично очень уважаемые люди по недоразумению становятся анархистами. (Г. В. Плеханов, Предисловие к брошюре "Анархизм и социализм" (к 3-му изданию).)
    Вы, Глафира Никодимовна, жена Цезаря! - Что такое? Как жена Цезаря? Вам хорошо известно чья жена я... - Не подлинная жена Цезаря, а подобны жене Цезаря, которая в истории числится вне всяких подозрений. Про нее говорят по-латински: аут бене, аут нигиль! (Е. Н. Чириков, Городок.)
    Когда Ассандри вторично выступила на сцену в "Норме", ей хлопали такие руки, которые могут всю Россию отхлопать по щекам. В 256 номере "Пчелы" сказано о первом представлении Нормы, где явилась прелестная и трикраты счастливая Ассандри, следующее: "Мы не скажем об этом представлении ни словечка, по латинской пословице: aut bene, aut nihil. (А. В. Никитенко. Дневник, 16.XI 1843.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Aut bene, aut nihil

  • 14 Aut - aut

    Или - или.
    Выражение непреложной дилеммы.
    Ты мог бы также en passant [ Мимоходом (фр.) - авт. ] спросить благородного Лассаля, что же он считает нужным сделать в фогтовском деле? В письмах ко мне Лассаль слишком связал себя, чтобы сразу сделать volteface. [ Полный оборот (фр.) - авт. ] Во всяком случае нужно попытаться заставить его занять более определенную позицию. Aut - aut. (К. Маркс - Ф. Энгельсу, 28.I 1860.)
    10 - 20 лет правильных соотношений с крестьянством и обеспечена победа в всемирном масштабе (даже при затяжке пролетарских революций, кои растут), иначе 20-40 лет мучений белогвардейского террора. Aut - aut. Tertium non datur. (В. И. Ленин, План брошюры "О продовольственном налоге".)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Aut - aut

  • 15 aut Caésar aut nihil

       o César o nada; o todo o nada [se aplica a los ambiciosos]
       ◘ aut Cæsar aut nihil (O César o nada) fue la divisa de César Borgia (1475-1507), tomada probablemente del emperador Calígula (37-41 d.C.) quien justificaba su fama de despilfarrador con la frase: "Aut frugi hominem esse oportere aut Caesarem" ('se puede ser ahorrador o se puede ser César').

    Locuciones latinas > aut Caésar aut nihil

  • 16 Aut bibat, aut abeat

    Либо пусть пьет, либо пусть уходит.
    Источник выражения - греческая поговорка "Или пей, или уходи".
    Цицерон, "Тускуланские беседы", V, 41, 118: Mihi quidem in vita servanda videtur illa lex, quae in Graecorum conviviis obtinetur. Aut bibat, inquit, aut abeat! "Мне кажется, что в жизни надо соблюдать тот же закон, который применяется у греков на пирах: или пей, или уходи!" [ Здесь Цицерон, следуя Эпикуру и его современнику, философу перипатетической школы Иерониму, имеет в виду добровольный уход из жизни. - авт. ]
    Девиз, который применяли - сотрапезники в древней Греции - aui bibat aut abeat - разве - не означает признание своего бессилия и попытку искать спасения даже не в неведении, а в самой глупости, в бесчувствии и небытии. (Мишель Монтень, Апология Раймунда Сабундского.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Aut bibat, aut abeat

  • 17 Áut prodésse volúnt aut délectáre poétae

    Поэты желают быть или полезными, или приятными.
    Гораций, "Наука поэзии", 333-334:
    Áut prodésse volúnt, aut délectáre poétae,
    Áut simul ét jucúnd(a) et idónea dícere vítae.
    Или стремится поэт к услаждению, или же к пользе,
    (Перевод М. Гаспарова)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Áut prodésse volúnt aut délectáre poétae

  • 18 Aut Deus, aut natura

    Или Бог, или природа.
    Основное положение философской системы материалиста Людвига Фейербаха, в отличие от положения Спинозы, отождествлявшего природу с божеством ("Deus sive Natura" - "Бог, или Природа").
    Спиноза устранил дуализм бога и природы, так как он объявил действия природы действиями бога. Но именно потому, что действия природы являются в его глазах действиями бога, бог остается у него каким-то отдельным от природы существом, лежащим в ее основе. Бог представляется субъектом, природа - предикатом. Философия, окончательно освободившаяся от богословских преданий, должна устранить этот важный недостаток правильной по своему существу философии Спинозы. "Долой это противоречие" - восклицает Фейербах: - не Deus sive Natura, но aut Deus, aut Natura есть природа истины. (Г. В. Плеханов, Основные вопросы марксизма.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Aut Deus, aut natura

  • 19 aut ídem

       u otro igual; exactamente igual
       ◘ La regulación o reglamento Aut idem (exactamente igual) es utilizado en algunos países para autorizar la sustitución de un fármaco por otro más barato (genérico), pero bioequivalente. La llamada regulación Aut-idem permite al farmacéutico ofrecer medicamentos más baratos que los que se recetan.

    Locuciones latinas > aut ídem

  • 20 Áut non téntarís, aut pérfice

    Или не берись, или доводи до конца.
    Овидий, "Наука любви", I, 389.
    ср. русск.: Взялся за гуж, не говори, что не дюж; Назвался груздем, полезай в кузов; Не дав слова - крепись, а дав слово - держись

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Áut non téntarís, aut pérfice

См. также в других словарях:

  • aut — aut, lat. oder; aut, aut, entweder, oder; aut Caesar aut nihil, entweder Kaiser oder nichts …   Herders Conversations-Lexikon

  • aut — (2) auturi, adv., s.n. (Sport) 1. adv. În afara terenului de joc. 2. s.n. Situaţie în care un jucător scoate mingea în afara terenului de joc; penalizare aplicată de arbitru împotriva jucătorului respectiv. – Din engl. out afară . Trimis de ana… …   Dicționar Român

  • aut — aut·allotriomorphic; aut·ecologic; aut·ecology; bli·aut; aut·ecological; …   English syllables

  • Aut — Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. {{{image}}}   Sigles d une seule lettre   Sigles de deux lettres > Sigles de trois lettres …   Wikipédia en Français

  • aut — ȁut m DEFINICIJA sport 1. granične linije igrališta u sportskim igrama; aut linija 2. prostor izvan granične linije igrališta [lopta je u autu; poslati loptu u aut] 3. u košarci trenutak kada igrač dodirne graničnu liniju ili tlo izvan nje,… …   Hrvatski jezični portal

  • aut... — aut..., Aut... 〈Vorsilbe〉 = auto..., Auto... * * * aut...,   auto …   Universal-Lexikon

  • Aut... — aut..., Aut... 〈Vorsilbe〉 = auto..., Auto... * * * aut...,   auto …   Universal-Lexikon

  • áut — [au̯t] prisl. (ȃ ȃ) knjiž., ekspr. izraža zahtevo po odločitvi za eno od dveh možnosti; ali ali: moraš se odločiti: aut aut …   Slovar slovenskega knjižnega jezika

  • aut — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. mnż I, D. u, Mc. aucie {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} w grach sportowych: miejsce przyległe do pola gry, znajdujące się poza jego linią : {{/stl 7}}{{stl 10}}Wyrzucać, wybijać piłkę z… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • aut — cong., lat. TS burocr. sostituisce la congiunzione o nel testo dei telegrammi per evitare fraintendimenti con il verbo ho {{line}} {{/line}} ETIMO: lat. aut o, oppure …   Dizionario italiano

  • aut... — aut…, Aut… 〈Vorsilbe〉 = auto…, Auto… …   Lexikalische Deutsches Wörterbuch

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»