Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

paterae+n+f

  • 1 pondo

    pondō (Abl. v. *pondus, ī), dem Gewichte nach, an Gewicht, auri pondo uncia, Plaut.: piscium uncia pondo, Plaut.: argenti plus pondo, Gell.: corona libram pondo, Liv.: paterae libras fere omnes pondo, Liv.: piscium unciam pondo, Plaut. – Häufiger pondo ohne libra, ein Pfund an Gewicht, zum Gewicht von einem Pfunde, beim Zählen, als subst. indecl., quod pondo ted esse censes nudum? Plaut.: nudus vinctus centum pondo es, Plaut.: ternā (sc. librā) pondo paterae aureae, von je drei Pfund, Liv.: auri quinque pondo, fünf Pfund Gold, Cic.: patera ex quinque auri pondo facta, Liv.: fulmen aureum quinquaginta pondo, Liv.: prompta ad MMMM pondo auri, Liv.: torques aureus duo pondo, von zwei Pfund, Liv.: auri pondo centum expensum, Cic.: se in triginta pondo debere, gegen dreißig usw., Cornif. rhet.: adipis pondo triginta vetustae, Domit. Marsus b. Prisc. 5, 41. – so auch, wenn das Gewicht unter einem Pfunde ist, uncia pondo, ein zwölftel Pfund od. zwei Lot, singulas uncias auri pondo, Liv.: sextans pondo resinae, zwei zwölftel Pfund, vier Lot, Cels.: pondo semis salis, ein halbes Pfund, Cels.: dodrans pondo mellis, neun zwölftel Pfund Honig, Colum.

    lateinisch-deutsches > pondo

  • 2 aes

    aes, aeris, n. [st1]1 [-] airain, cuivre, bronze.    - panes aeris, Plin.: lingots d'airain.    - aes temperare, Plin.: tremper l'airain.    - ducere ex aere, Plin.: couler en bronze.    - aes Cyprium: cuivre (rouge).    - aere solum tractare, Lucr.: travailler la terre avec l'airain. [st1]2 [-] ouvrage en cuivre ou en bronze.    - paterae et aera, Hor.: des patères et des coupes.    - pontum confindere aere, Tib.: fendre la mer avec la proue d'airain.    - abdere aera cibis, Ov.: cacher l'hameçon sous l'appât.    - aere caput fulgens, Virg.: tête resplendissante sous le casque.    - aera micantia, Virg.: cuirasses brillantes.    - aes rectum, Ov.: trompette droite.    - aes flexum, Ov.: trompette recourbée.    - aes thermarum, Mart.: la cloche des bains publics.    - aera legum, Tac.: tables des lois. [st1]3 [-] as, monnaie, argent.    - aes grave, Liv.: grosse monnaie.    - aes alienum: dette, argent emprunté.    - in aere alieno esse: avoir des dettes.    - in aere alieno nullo esse: n'avoir aucune dette.    - aere alieno opprimi (obrui): être accablé de dettes.    - in aere meo est, Cic. Fam, 15, 14, 1: il est tout à moi.    - in aes alienum incidere: s'endetter.    - argentum aere solutum est, Sall.: on paya un as pour un sesterce, les dettes furent réduites au quart.    - gravis aere, Virg.: chargé d'argent.    - meret aera, Hor.: il gagne de l'argent.    - aere alieno aliquem levare, Cic.: acquitter les dettes de qqn.    - aeris (= assium) triciens: trois millions d'as.    - magister alicujus aeris, Gell. 18, 5: un maître de quelque valeur.    - aere suo censeri, Sen.: valoir par soi-même. [st1]4 [-] solde militaire, salaire, profit.    - aere dirutus est, Cic.: il a été privé de sa paie.    - istius aera vetera, Cic.: ses anciens états de service.    - studium quod ad aes exit, Sen.: étude qui a le gain pour but.    - aes manuarium, Gell.: gain du jeu, argent gagné au jeu.    - sonat aes thermarum, Mart. 14: la clochette des bains sonne. - voir hors site aes thermarum.
    * * *
    aes, aeris, n. [st1]1 [-] airain, cuivre, bronze.    - panes aeris, Plin.: lingots d'airain.    - aes temperare, Plin.: tremper l'airain.    - ducere ex aere, Plin.: couler en bronze.    - aes Cyprium: cuivre (rouge).    - aere solum tractare, Lucr.: travailler la terre avec l'airain. [st1]2 [-] ouvrage en cuivre ou en bronze.    - paterae et aera, Hor.: des patères et des coupes.    - pontum confindere aere, Tib.: fendre la mer avec la proue d'airain.    - abdere aera cibis, Ov.: cacher l'hameçon sous l'appât.    - aere caput fulgens, Virg.: tête resplendissante sous le casque.    - aera micantia, Virg.: cuirasses brillantes.    - aes rectum, Ov.: trompette droite.    - aes flexum, Ov.: trompette recourbée.    - aes thermarum, Mart.: la cloche des bains publics.    - aera legum, Tac.: tables des lois. [st1]3 [-] as, monnaie, argent.    - aes grave, Liv.: grosse monnaie.    - aes alienum: dette, argent emprunté.    - in aere alieno esse: avoir des dettes.    - in aere alieno nullo esse: n'avoir aucune dette.    - aere alieno opprimi (obrui): être accablé de dettes.    - in aere meo est, Cic. Fam, 15, 14, 1: il est tout à moi.    - in aes alienum incidere: s'endetter.    - argentum aere solutum est, Sall.: on paya un as pour un sesterce, les dettes furent réduites au quart.    - gravis aere, Virg.: chargé d'argent.    - meret aera, Hor.: il gagne de l'argent.    - aere alieno aliquem levare, Cic.: acquitter les dettes de qqn.    - aeris (= assium) triciens: trois millions d'as.    - magister alicujus aeris, Gell. 18, 5: un maître de quelque valeur.    - aere suo censeri, Sen.: valoir par soi-même. [st1]4 [-] solde militaire, salaire, profit.    - aere dirutus est, Cic.: il a été privé de sa paie.    - istius aera vetera, Cic.: ses anciens états de service.    - studium quod ad aes exit, Sen.: étude qui a le gain pour but.    - aes manuarium, Gell.: gain du jeu, argent gagné au jeu.    - sonat aes thermarum, Mart. 14: la clochette des bains sonne. - voir hors site aes thermarum.
    * * *
        AEs, aeris, neu. gen. Genus est metalli. Plin. Arain, ou cuyvre.
    \
        AEs coronarium. Du leton.
    \
        AEs regulare, siue ductile. Arain.
    \
        AEs caldarium. Cuyvre.
    \
        AEra pro Operibus ex aere factis. Virg. Ouvrages faicts de cuyvre, ou d'arain.
    \
        AEs, pecunia ex aere facta. Plaut. Ter. Pli. Monnoye de billon.
    \
        AEre dirutus miles. Cic. Gendarme cassé aux gages.
    \
        AEs alienum. Ci. Les debtes que nous debvons, ou qu'on nous doibt.
    \
        AEs meum alienum. Cic. Ce que je doy.
    \
        AEs alienum tuum. Cic. Tes debtes, Ce que tu doibs.
    \
        AEs alienum cogere. Plaut. S'endebter.
    \
        Conflare aes alienum. Sallust. S'endebter.
    \
        Nouum aes alienum contrahere. Cic. S'endebter de nouveau.
    \
        Crescit tibi aes alienum. Cic. Tes debtes s'augmentent.
    \
        AEs alienum dissoluere. Cic. S'acquicter, Payer ses debtes.
    \
        Donare aes alienum. Brut. Ciceroni. Remettre les debtes, Quicter.
    \
        In aere alieno nullo esse. Cic. Ne debvoir rien.
    \
        Exire aere alieno. Cic. Sortir de ses debtes, S'acquicter, Les payer.
    \
        Facere aes alienum. Liu. S'endebter.
    \
        Habere aes alienum. Cic. Estre endebté.
    \
        Laborare ex aere alieno. Caesar. Estre fort endebté, Devoir beaucoup, et ne povoir payer.
    \
        Liberare se maximo aere alieno. Cic. S'acquicter et delivrer de grandes debtes.
    \
        Luere aes alienum. Curt. Payer les debtes.
    \
        AEre alieno obstringere omnes amicos. Brut ad Ciceronem. Faire que nos amis empruntent pour nous faire plaisir.
    \
        AEs alienum alicuius suscipere. Cic. Prendre sur soy les debtes d'un autre, Soy charger d'acquicter autruy de ses debtes.
    \
        AEs circunforaneum. Cic. Argent prins à interest, ou perte de finance.
    \
        AEs graue. Liu. Arain en masse.
    \
        AEs signatum, Arain monnoyé et marqué.
    \
        In aere meo est. Cice. Il est de mes amis, Il est des miens, Il est à moy à vendre et à despendre.
    \
        AEre meo me lacessis. Plaut. Tu me fais de tel pain soupe.
    \
        AEs militare. Asconius. Argent de quoy on paye les gensdarmes.
    \
        Acuta aera. Horat. Qui tintent cler.
    \
        AEs conflare. Plin. Fondre à force de souffler.
    \
        Ex aere aliquem ducere. Virg. Le faire de fonte, Faire d'arain la statue de quelcun.
    \
        Tacent aera. Stat. Cessent de sonner.

    Dictionarium latinogallicum > aes

  • 3 pondo

    pondō (Abl. v. *pondus, ī), dem Gewichte nach, an Gewicht, auri pondo uncia, Plaut.: piscium uncia pondo, Plaut.: argenti plus pondo, Gell.: corona libram pondo, Liv.: paterae libras fere omnes pondo, Liv.: piscium unciam pondo, Plaut. – Häufiger pondo ohne libra, ein Pfund an Gewicht, zum Gewicht von einem Pfunde, beim Zählen, als subst. indecl., quod pondo ted esse censes nudum? Plaut.: nudus vinctus centum pondo es, Plaut.: ternā (sc. librā) pondo paterae aureae, von je drei Pfund, Liv.: auri quinque pondo, fünf Pfund Gold, Cic.: patera ex quinque auri pondo facta, Liv.: fulmen aureum quinquaginta pondo, Liv.: prompta ad MMMM pondo auri, Liv.: torques aureus duo pondo, von zwei Pfund, Liv.: auri pondo centum expensum, Cic.: se in triginta pondo debere, gegen dreißig usw., Cornif. rhet.: adipis pondo triginta vetustae, Domit. Marsus b. Prisc. 5, 41. – so auch, wenn das Gewicht unter einem Pfunde ist, uncia pondo, ein zwölftel Pfund od. zwei Lot, singulas uncias auri pondo, Liv.: sextans pondo resinae, zwei zwölftel Pfund, vier Lot, Cels.: pondo semis salis, ein halbes Pfund, Cels.: dodrans pondo mellis, neun zwölftel Pfund Honig, Colum.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pondo

  • 4 libra

    Латинско-русский словарь > libra

  • 5 capio [1]

    1. capio, cēpī, captum, ere (vgl. κάπτω, ich schnappe, κώπη, der Griff), nehmen, I) zugreifend nehmen, fassen, ergreifen, A) im allg.: 1) eig.: a) mit der Hand usw., calculum (Stein in der Urinblase), Cels.: flabellum, Ter.: alcis vestem, Ter.: baculum, Ov.: hanc cotem, Liv.: arma, zu den Waffen greifen, Cic. u.a. (s. Wunder Cic. Planc. 36, 88. Fabri Liv. 22, 5, 3). – saxa manu, Verg.: florem ternis digitis, Plin.: scutum laevā, Plin. – sibi coronam in caput, Plaut. Amph. 999. – b) durch Besitzergreifen übh.: terras, Land gewinnen, sich zur Erde herablassen (von Vögeln), Verg. Aen. 1, 396. – So nun bes. α) (als milit. t. t.) irgendwo Posto fassen, einen Ort besetzen, einnehmen, locum, Posto fassen, sich afstellen, Caes., Cic. u. Verg.: loca, Caes.: locum editum, Nep.: locum paulo editiorem, Sall.: montem, Caes.: arcem, Caes. – β) einen Ort erreichen, an od. in einen Ort gelangen, an einem Orte anlangen, bes. zu Schiffe, insulam. Caes.: portum, Caes.: u. (im Bilde) portum otii, Cic.: cum ignorarent, quem locum reliquae (naves) cepissent, Caes. – u. einen Ort zu erreichen suchen, proximos colles capere universos, Caes. b. c. 2, 42, 1: montes proximos fugā capiunt, Liv. 9, 43, 20. – γ) einen Ort zu einem bestimmten Zwecke in Beschlag nehmen, ausersehen, auswählen, locum oculis, Verg. – u. als milit. t. t., locum castris, Liv.: u. so bl. loca, Caes. – u. als t. t. der Auguralspr., prospectum ad urbem agrumque, Liv.: tabernaculum recte, parum recte, vitio, Cic.: templa ad inaugurandum, Liv. – δ) als jurist. u. publiz. t. t.: pignus (pignera) capere, s. pīgnus.

    2) übtr.: a) eine Tätigkeit, ein Beginnen usw. gleichs. in od. vor die Hand nehmen, α) übh., ein Beginnen usw. nehmen, ergreifen, in Angriff nehmen = vornehmen, anstellen u. dgl., impetum, s. impetus no. II, A, 1 u. B, 2: fugam, die Flucht ergreifen, Caes.: conatus ad erumpendum, Liv.: initium ex alqa re, Quint.: primordia agendi ab alqo, Cic.: finem, Verg. – augurium, Liv.: orgia cum alqo, Verg. – consilium (Entschluß), coniecturam, s. cōnsilium, coniectūra. – β) eine leitende, bes. öffentliche Tätigkeit in die Hand nehmen, antreten, übernehmen, provinciam duram, Ter.: moderamina (navis), Ov. – magistratum, consulatum, Cic.: pontificatum maximum, Suet. – b) eine Gelegenheit usw. gleichs. in Beschlag nehmen, abpassen, ablauern, ersehen, causam, Ter.: occasionem mittendae ad Syphacem legationis, Frontin.: u. bes. tempus (den günstigen Zeitpunkt, den günstigen Augenblick), Liv.: satis scite et commode tempus ad alqm abeundi, Cic. – c) einen Beweis, ein Beispiel woher entnehmen, documentum ex alqo, Cic.: specimen alcis rei ex alqa re, Cic.: exemplum de alqo u. ex alqa re, Ter. u. Cic. – d) eine Eigenschaft, Gesinnung, Gewohnheit usw. sich aneignen, virtutem animo, Plaut.: modum, Plaut.: avi prudentiam, Cic.: patrium animum virtutemque, Cic.: consuetudinem exercitationemque, Cic. – e) eine Pers. nehmen, d.i. α) zu einem Zwecke zuziehen, magistrum ad eam rem improbum, Ter. Andr. 192. – m. Ang. als wen? durch Prädikats-Acc., alqm fatorum comitem, Verg.: alqm consiliis socium, Verg. – β) aus einer Menge nehmen, ausersehen, wählen, virginem Vestalem, Suet.: in locum demortuae (virginis Vestalis) aliam, Suet. – in singulos annos sacerdotem Iovis sortito (durchs Los), Cic. – u. m. Ang. als wen? durch Prädikats-Acc., alqm iudicem, Plaut. u. Liv.: alqm arbitrum, Ter.: alqm flaminem, Liv.: alqam sibi patronam, Ter.

    B) als Feind nehmen, wegnehmen, sich eines Ggstds. bemeistern, etw. in seinen Besitz-, in seine Gewalt bringen, 1) eig.: a) übh.: fures earum rerum, quas ceperunt, signa commutant, Cic.: lubido rei publicae capiundae, Sall.: oppressā captāque re publicā, Cic. – b) im Kriege, im Kampfe nehmen, α) bewegl. Ggstde. u. Ländereien = erbeuten, erobern, magnas praedas, Nep.: iuncta vehicula mille, Liv.: naves, Nep. – pecuniam ex hostibus, Liv.: agros de hostibus, Cic.: signum ex Macedonia, Cic. – signum Carthagine (zu K.), Cic. – β) eine Örtl. u. dgl. nehmen, einnehmen, erobern, oppidum, Sall.: urbem, castra hostium, Cic.: calles, Cic. – moenia scalis, Liv.: oppidum vi, Cato fr.: oppidum vi oppugnando, Vatin. in Cic.

    ep.: Sassula urbs ex Tiburtibus capta, Liv.: post captam Troiam atque deletam, Augustin.: ager Etruscus de Tarquiniensibus quondam captus, Liv. – u. als Zeitbestimmung, post Troiam captam, Vell.: post urbem captam, Eutr.: ab condita urbe Roma ad captam candem urbem, Liv. – γ) Menschen gefangen nehmen, fangen, belli nefarios duces, Cic.: quattuor milia hostium cum multis militaribus signis, Liv.: vivum (lebendig) Thuyn cum uxore et liberis, Nep.: u. (im Bilde) numquam erit... tam captus equester ordo, so unterjocht, so unfrei, Cic. Sest. 52. – servus ex hoste captus, Quint.: capta ex Caria, Ter. – Livium captum Tarenti, Cic. – Partiz. subst., captus, ī, m. = captivus, ī, m., der Gefangene, in Prosa gew. nur im Plur., zB. in captos clementiā uti, Nep.; u. capta, ae, f., die Gefangene, Sen. rhet. – c) Tiere (bes. auf der Jagd, beim Vogelstellen, beim Fischen) erlegen, fangen, einfangen, prolapsorum equitum vacuos equos, Liv.: cervum, Phaedr.: aves, Varr. LL.: murem, Val. Max.: pisces, Cic.: ista fera periculose capta, Sen.: illa quidem pro lepusculis capiebantur, patellae, paterae, Cic.

    2) übtr.: a) übh. jmd. ergreifen, sich jmds. bemächtigen, v. äußern Zuständen, ubi periculum quemque ceperat, ibi resistere, Sall. Iug. 51, 1. – v. innern = befallen, anwandeln, admiratio, metus capit alqm, Liv.: capit alcis animum cura sacrorum, Liv.: nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat, Cic.: non prius sum conatus misericordiam commovere quam misericordiā sum ipse captus, Cic. – b) jmd. gleichs. einnehmen, α) übh. physisch od. geistig, Passiv capi, physisch od. geistig eingenommen, gelähmt werden, m. Ang. wodurch? (deutsch woran?) im Abl. (vgl. Fabri Liv. 21, 58, 5), altero oculo capi, auf einem Auge blind werden, Liv.: luminibus capi, erblinden, Liv.: oculis et auribus captus, blind u. taub, Cic.: captus pedibus, Sall. fr. u. pedibus captus, Liv.: membris omnibus captus ac debilis, an a. Gl. gänzlich gelähmt, Cic.: caput captum leto, das vom Tode befallene, todumnachtete Haupt, Verg. – captus mente, geistig umnachtet, verrückt, Cic.: velut captus animi, Tac., od. velut mente captā, Liv., als hätte er den Kopf verloren, wie verrückt: capti et stupentes animi, befangene, Liv. – β) jmds. Willenskraft, jmd. bestricken, überlisten, betrügen, adversarium, Cic.: aures, Cic. – adulescentium animos dolis, Sall.: capi dolo alcis, Nep.: capi errore, Liv. – γ) jmds. Neigung u. Gemüt, jmd. fangen, fesseln, für sich einnehmen, gewinnen, bestechen, verlocken, betören, berücken, ut etiam adversantem ac repugnantem uti imperator fortis ac bonus capere possit, Cic.: quod insit in his aliquid probi, quod capit ignaros, Cic.: capior et scire cupio quomodo etc., lasse mich verlocken, Cic.: captus est, er hat sich fangen lassen (v. einem Verliebten), Ter. – capere alqm suā humanitate, Nep.: u. capi voluptate, Cic.: amore captivae captus, Liv.: captus adulescentis et humanitate et doctrinā, Nep. – δ) vor Gericht u. übh. jmd. überführen (wie αἱρειν τινά τινος), alqm impudicitiai, Plaut. Amph. 821.

    II) empfangend nehmen, fassen, A) im allg.: 1) eig.: a) mit der Hand usw. nehmen, sich geben lassen, empfangen (Ggstz. dare), praemia, Verg.: tantum praemium, Plin. pan.: nitidam praemia (als Belohnung) vaccam, Ov.: essedum aliquod capias suadeo et ad nos quam primum recurras, Cic. – per alqm aut honores aut divitias, Cic. – ex calamitate alcis nomen, Caes.: de re publica nihil praeter gloriam, Cic.: u. poenam de alqo, Liv. – regnum ab alqo, Ov. – So nun bes.: α) als publiz. t. t., pecuniam (pecunias) capere, Geld nehmen, sich geben lassen, sich aneignen, sowohl auf dem Wege der Erpressung als auf dem Wege der Bestechung (v. Magistraten in den Provinzen, die dann de pecuniis repetundis belangt wurden; vgl. Madvig Cic. de fin. 1, 24. p. 532. Dietsch Sall. Iug. 32, 1), Cic. u.a.: contra leges, Cic.: per vim atque iniuriam, Cic.: ob rem iudicandam od. iudicatam, Cic.: captarum pecuniarum ab regibus Illyriorum suspicione infamis, sich habe bestechen lassen von usw., Liv. – β) als jurist. t. t., rechtlich erwerben, an etw. Eigentumsrecht erlangen, oft bei ICt. – bes. als Erbe erwerben, bekommen, erben, ex hereditate nihil, Cic.: qui morte testamentoque capiat quantum omnes heredes, Cic.: abdicatus, ne quid de bonis patris capiat, Quint.: si capiendi ius nullum uxori, Iuven. – absol., capere = erbfähig sein, perzipieren, Valens dig. 49, 14, 42 in. – γ) als t. t. der Geschäftsspr., eine Abgabe, einen Ertrag usw. einnehmen, beziehen, lösen, stipendium iure belli, Caes.: plus fructi (alt = fructus) capies, si etc., Cato: vix auctione totā quinquagensiens, Plaut.: vectigal ex agro, Liv.: quinquagena talenta vectigalis ex castro, Nep.: ex eis praediis talenta argenti bina, Ter.: ex praediis sescenta sestertia, Cic.: u. bes. (im Bilde) fructum u. fructum duplicem ex alqa re, Phaedr. u. Cic.: (im Bilde) utilitates ex amicitia maximas, ernten, Cic. – δ) eine andere Beschaffenheit, Gestalt usw. bekommen, annehmen, duritiem tacto ab aëre, Ov.: faciem aliquam morando, Ov.: vultus priores, Ov. – b) in od. an seinen Körper aufnehmen, α) lebl. Objj., in sich aufnehmen, zu sich nehmen, eindringen lassen, durchlassen, plenos capit alveus amnes, Ov.: fauces cibum et potum capiunt, Cels.: u. v. Pers., cibum, Komik., Sall. u.a.: potionis quantum volet capiat, Cels.: quae gloria est capere multum? Sen. – β) (poet.) leb. Objj.: alter ab undecimo tum me iam ceperat annus, ich war schon ins zwölfte J. getreten, Verg. – u. bes. v. Örtl., jmd. gastlich aufnehmen, donec fessos Aegyptia tellus ceperit, Ov.

    2) übtr.: a) einen äußern od. innern Zustand, eine äußere od. innere Empfindung u. dgl. bekommen, gewinnen, erwerben, schöpfen, ernten, tragen od. ertragen müssen, empfinden, erleiden, erdulden (vgl. Burmann Ov. art. am. 2, 346), somnum capere non posse, Cic.: non partem ullam quietis, Cic.: ex suo propinquo rure hoc commodi, Ter.: aliquid commodi ex ea re, Ter.: aliquid detrimenti (bes. in der publiz. Formel dent operam od. curent od. videant consules, ne quid res publica detrimenti capiat), Cic.: maximam calamitatem, Cic.: inimicitias, Ter.: miseriam omnem (Ggstz. potiri gaudia), Ter.: laborem inanem, Ter.: laborem ex alqo u. ob alqm, Ter.: desiderium ex filio, Cic.: magnum dolorem animo, Cic.: dolorem od. dolorem magnum ex alqa re, Cic.: gaudium ex civibus victis, Liv.: animi laetitiam memoriā alcis rei, Cic.: summam laetitiam ex reditu alcis, Cic.: veram laudem, Ter.: u. maximam laudem ex alqa re, Cic.: gloriam egregiam ex hoste, Liv. – maximam gloriam ob alqd, Cic.: voluptatem non mediocrem animo, quod etc., Cic. – voluptatem malis alienis, Cic.: voluptatem ex alqa re, Plaut. – b) jmd. bekommen zu usw., m. dopp. Acc., inimicos omnes homines, Ter. Andr. 695.

    B) prägn., räumlich etwas fassen, d.i. für etwas Raum haben od. bieten, etw. in sich fassen od. begreifen, enthalten, 1) eig., v. räuml. Ggstdn., tot domus locupletissimas istius domus una capiet? Cic.: armarium, quod non legendos, sed lectitandos libros capit, Plin. ep.: lapis excisus sic, ut pedes capiat, Cels.: portus ingentem vim navium capit, Liv.: populi, quos dives Achaia cepit, Ov.: aptius hae capiant vadimonia garrula cerae, Ov. – mit einer Negation, non (vix u. dgl.) capere, nicht (kaum) fassen (können), nicht Raum genug haben für usw. = zu klein sein für usw., aedes nostrae vix capient, Ter.: pons fugientes non capiebat, Curt.: unā domo capi non possunt, Cic.: nec iam se capit unda, faßt (hält) sich nicht mehr in sich, Verg.: u. im Bilde, capere eius amentiam civitas, Italia, provinciae, regna non poterant, hatten nicht Raum genug für seinen Wahnsinn, d.i. konnten ihn nicht befriedigen, Cic.: nec te Troia capit, ist für dich zu klein, Verg.: ebenso orbis te non caperet, Curt.; vgl. Mützell Curt. 3, 4 (11), 12. p. 62.

    2) übtr.: a) übh., etw. zu tun od. zu ertragen nicht zu groß finden, d.i. zu etwas (körperlich od. geistig) tüchtig-, fähig-, reif sein, etw. zulassen, vertragen, gestatten, nicht ausschließen, quicquid mortalitas capere poterat (was der Menschheit möglich war), explevimus, Curt.: summo, quantum capit aetas illa, labore, Quint.: capere id rerum naturam, Quint.: contio capit omnem vim orationis, Cic. de or. 2, 334: si aliquam superlationem res capit, Arnob. 1, 51. – u. mit der Negation, concupiscis quae non capis, was für dich zu groß ist, Curt.: iram non capit ipsa suam Procne, ist ihres Zorns nicht mächtig, Ov.: aetates nondum rhetorem capientes, noch nicht reif für usw., Quint.: rimam fissuramque non capit cedrus, Plin. – dah. (= ενδέχεται) es ist zulässig, es geht an, es ist möglich, m. folg. Infin., Eccl. (s. Rönsch Itala p. 351). – b) geistig in sich aufnehmen, α) mit dem Gefühl = die Größe od. hohe Bedeutung von etw. fühlen, gew. mit einer Negation, non capiunt angustiae pectoris tui, non recipit levitas ista... tantam personam, Cic.: nullam esse gratiam tantam, quam non capere animus meus posset, Cic.: v. Pers., vix spes ipse suas animo capit, fühlt kaum im Herzen die Größe dessen, was er hofft, Ov. – β) mit dem Verstande = etw. in seiner Totalität fassen od. auffafsen, in seinem ganzen Umfange verstehen, sich eine richtige Vorstellung von etw. machen (während intellegere = geistig durchdringen, s. Spalding Quint. 11, 1, 45), mens nostra intelligentiaque capit, quae sit et beata natura et aeterna, Cic.: quod mentes eorum capere possent, Liv. – v. Pers., ne iudex eam orationem vel intellegere vel capere possit, Quint.: u. quem (senatum) qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit, Liv.: quantum capio, soviel ich verstehe, Augustin. serm. 311, 2. – / Archaist. Form capso = cepero, Plaut. Bacch. 712: capsis = ceperis, Cic. or. 154 (wo falsch erklärt): capsit = ceperit, Plaut. Pseud. 1022. Acc. tr. 454 (vgl. Paul. ex Fest. 57, 15): capsimus = ceperimus, Plaut. rud. 304: cepet = cepit, Column. rostr. Duil. a. 167 a. Chr. im Corp. inscr. Lat. 3, 1420322: Imperf. capebat, Commodian. apol. 120.

    lateinisch-deutsches > capio [1]

  • 6 filicatus

    fīlicātus od. felicātus, a, um (filix, felix), mit Farnkraut geschmückt, farnkrautumrändert, von Gefäßen, an deren Rändern Schnitzwerk od. halberhabene Arbeit in Gestalt von Farnkrautblättern angebracht ist, paterae fel., Cic. parad. 1, 11 (vgl. Paul. ex Fest. 86, 5): lances fel., Cic. ad Att. 6, 1, 13.

    lateinisch-deutsches > filicatus

  • 7 terni

    ternī, ae, a (ter), I) je (jeder, jedem) drei, bei Einteilungen, terni medimni, Cic.: binae et ternae mulieres, Trebell.: scrobes ternorum pedum, Plin.: ternûm pedum longitudinis esse, Plin.: terna dena ova subicere, Plin. – Sing., terno ordine, Verg.: ternā (sc. librā) pondo paterae aureae, Liv.: terna Gratia, die drei Grazien, Claud.: ternā (je dreimal) adspui, Plin. 28, 39. – II) drei zusammen, -auf einmal, saecula, Tibull.: terni vagantur ductores, Verg.: ter terna, quae sunt novem, et terna ter, id est ter novena, quae sunt viginti septem, Macr.: ter bibe vel totiens ternos, Auson.

    lateinisch-deutsches > terni

  • 8 vergo

    vergo, ere (altind. varjati, wendet, dreht, angelsächsisch wrençan, drehen, ahd. renken, nhd. verrenken), I) intr. = wohin sich neigen, A) eig.: tectum (aedium) nunc honeste vergit in tectum inferioris porticus, neigt sich nach usw., Cic.: omnibus eius (terrae) partibus in medium vergentibus, eine Neigung zum Mittelpunkte haben, Cic.: tenui fastigio v. in longitudinem passuum CCCC, sich herabziehen (von einem Abhange), Caes.: v. Jupiter, der mit der Wage die Schicksale abwägt, quo vergat pondere letum, Verg. – B) übtr.: 1) übh., dem Standort-, der Lage nach sich wohin neigen, wohin gerichtet sein, a) v. Pers.u. persönl. Ggstdn., nisi Bruti auxilium ad Italiam vergere quam ad Asiam maluissemus, mehr Front nach J. als nach A. mache, Cic. Phil. 11, 26. – b) v. Örtl. = wohin sich neigen = liegen, gelegen sein, sich erstrecken, ad flumen, Caes.: ad od. in meridiem, Liv.: a septentrione ad meridiem, Mela: in Thessaliam, Liv.: in occidentem, Liv., ad occidentem, Curt.: ad septentriones, Caes.: ad solem cadentem, Verg. – 2) insbes., sich wohin neigen = sich nähern, a) der Zeit nach: quo propius nox vergit ad lucem, Curt.: v. Alter, iam in senectutem annis vergentibus, Sen.: anni vergentes in senium, Lucan. – dah. prägn., wie unser sich neigen = sich seinem Ende nähern, vergente iam die, Suet. u. Tac.: vergente autumno, Tac.: vom Alter, suam aetatem vergere, Tac.: vergente iam senectā, Tac.: vergens annis femina, ein alterndes Weib, Tac. – b) der ähnlichen Beschaffenheit od. dem ähnlichen Zustande nach sich zu etw. neigen = ihm nahe kommen, aes suo colore pretiosum in iecinoris imaginem vergens, Plin.: color languidus in candidum vergens, Plin.: aegri vergentes in lethargum, Plin. – c) der Gessinnung od. dem Gemüte nach sich zu etw. hinneigen, illuc cuncta vergere, da fiel ihm alles allein zu, Tac. ann. 1, 3: sed ne patriae quidem bonus tutor aut vindex est, si ad voluptates vergit, Sen. de vit. beat. 15, 4: haec animi inter utrumque dubii nec ad recta fortiter nec ad prava vergentis infirmitas qualis sit, non tam semel tibi possum quam per partes ostendere, Sen. de tranqu. anim. 1, 4. – II) tr. = wohin neigen, 1) im allg., medial vergī, sich neigen, in terras igitur quoque solis vergitur ardor, Lucr. 2, 212: polus aversi calidus quā vergitur austri, Lucan. 1, 54: Strongyle vergitur ad exortus solis, Solin. 6, 3. – 2) insbes., einschütten, eingießen, sibi venenum, Lucr.: amoma in sinus, Ov.: übtr., spumantes mero paterae verguntur, Claud. – / Perf. versī, *Ov. ex Pont. 1, 9, 52 (vgl. Prob. cath. 38, 24 sq. Cl. Sacerd. 2. no. 167): verxī, Charis. 245, 15. Diom. 369, 13.

    lateinisch-deutsches > vergo

  • 9 patera

    [st1]1 [-] pătĕra, ae, f.: patère (petit plat peu profond), coupe. [st1]2 [-] Pătĕra, ae, m.: Aus. nom d'homme.
    * * *
    [st1]1 [-] pătĕra, ae, f.: patère (petit plat peu profond), coupe. [st1]2 [-] Pătĕra, ae, m.: Aus. nom d'homme.
    * * *
        Patera, paterae, pen. cor. Virgil. Une tasse à boire.
    \
        Meri patera. Ouid. Une tassee de vin.
    \
        Libamus pateris et auro. Virgil. En tasses d'or.

    Dictionarium latinogallicum > patera

  • 10 vergo

    vergo, ĕre, versi [st1]1 [-] qqf. tr. - tourner, incliner, retourner, verser (un liquide). [st1]2 - intr. - [abcl][b]a - être incliné, incliner, pencher, être tourné, tendre vers. - [abcl]b - pencher, décliner, être à son déclin.[/b]    - vergere ad Italiam, Cic.: être tourné vers l'Italie.    - in candidum vergere, Plin.: tirer sur le blanc.    - vergit dies, Suet.: le jour est sur son déclin.
    * * *
    vergo, ĕre, versi [st1]1 [-] qqf. tr. - tourner, incliner, retourner, verser (un liquide). [st1]2 - intr. - [abcl][b]a - être incliné, incliner, pencher, être tourné, tendre vers. - [abcl]b - pencher, décliner, être à son déclin.[/b]    - vergere ad Italiam, Cic.: être tourné vers l'Italie.    - in candidum vergere, Plin.: tirer sur le blanc.    - vergit dies, Suet.: le jour est sur son déclin.
    * * *
        Vergo, vergis, versi, vel secundum Diomedem verxi, versum, vergere. Virgil. S'encliner, Tourner, ou Pancher vers quelque lieu.
    \
        Vergebat in longitudinem passuum circiter quadringentorum. Caesar. Avoit d'estendue, ou Se desployoit.
    \
        Vergimur in senium. Stat. Nous declinons à vieillesse, Nous vieillissons.
    \
        Spumantesque mero paterae verguntur. Stat. Sont versees, Quand on verse le vin hors de la tasse.
    \
        AEtas vergit. Tacit. L'aage decline.
    \
        Venenum vergere alicui, actiue. Lucret. Verser de la poison à aucun.

    Dictionarium latinogallicum > vergo

  • 11 capio

    1. capio, cēpī, captum, ere (vgl. κάπτω, ich schnappe, κώπη, der Griff), nehmen, I) zugreifend nehmen, fassen, ergreifen, A) im allg.: 1) eig.: a) mit der Hand usw., calculum (Stein in der Urinblase), Cels.: flabellum, Ter.: alcis vestem, Ter.: baculum, Ov.: hanc cotem, Liv.: arma, zu den Waffen greifen, Cic. u.a. (s. Wunder Cic. Planc. 36, 88. Fabri Liv. 22, 5, 3). – saxa manu, Verg.: florem ternis digitis, Plin.: scutum laevā, Plin. – sibi coronam in caput, Plaut. Amph. 999. – b) durch Besitzergreifen übh.: terras, Land gewinnen, sich zur Erde herablassen (von Vögeln), Verg. Aen. 1, 396. – So nun bes. α) (als milit. t. t.) irgendwo Posto fassen, einen Ort besetzen, einnehmen, locum, Posto fassen, sich afstellen, Caes., Cic. u. Verg.: loca, Caes.: locum editum, Nep.: locum paulo editiorem, Sall.: montem, Caes.: arcem, Caes. – β) einen Ort erreichen, an od. in einen Ort gelangen, an einem Orte anlangen, bes. zu Schiffe, insulam. Caes.: portum, Caes.: u. (im Bilde) portum otii, Cic.: cum ignorarent, quem locum reliquae (naves) cepissent, Caes. – u. einen Ort zu erreichen suchen, proximos colles capere universos, Caes. b. c. 2, 42, 1: montes proximos fugā capiunt, Liv. 9, 43, 20. – γ) einen Ort zu einem bestimmten Zwecke in Beschlag nehmen, ausersehen, auswählen, locum oculis, Verg. – u. als milit. t. t., locum ca-
    ————
    stris, Liv.: u. so bl. loca, Caes. – u. als t. t. der Auguralspr., prospectum ad urbem agrumque, Liv.: tabernaculum recte, parum recte, vitio, Cic.: templa ad inaugurandum, Liv. – δ) als jurist. u. publiz. t. t.: pignus (pignera) capere, s. pignus.
    2) übtr.: a) eine Tätigkeit, ein Beginnen usw. gleichs. in od. vor die Hand nehmen, α) übh., ein Beginnen usw. nehmen, ergreifen, in Angriff nehmen = vornehmen, anstellen u. dgl., impetum, s. impetus no. II, A, 1 u. B, 2: fugam, die Flucht ergreifen, Caes.: conatus ad erumpendum, Liv.: initium ex alqa re, Quint.: primordia agendi ab alqo, Cic.: finem, Verg. – augurium, Liv.: orgia cum alqo, Verg. – consilium (Entschluß), coniecturam, s. consilium, coniectura. – β) eine leitende, bes. öffentliche Tätigkeit in die Hand nehmen, antreten, übernehmen, provinciam duram, Ter.: moderamina (navis), Ov. – magistratum, consulatum, Cic.: pontificatum maximum, Suet. – b) eine Gelegenheit usw. gleichs. in Beschlag nehmen, abpassen, ablauern, ersehen, causam, Ter.: occasionem mittendae ad Syphacem legationis, Frontin.: u. bes. tempus (den günstigen Zeitpunkt, den günstigen Augenblick), Liv.: satis scite et commode tempus ad alqm abeundi, Cic. – c) einen Beweis, ein Beispiel woher entnehmen, documentum ex alqo, Cic.: specimen alcis rei ex alqa re, Cic.: exemplum de alqo u. ex alqa re, Ter. u. Cic. – d) eine Eigenschaft,
    ————
    Gesinnung, Gewohnheit usw. sich aneignen, virtutem animo, Plaut.: modum, Plaut.: avi prudentiam, Cic.: patrium animum virtutemque, Cic.: consuetudinem exercitationemque, Cic. – e) eine Pers. nehmen, d.i. α) zu einem Zwecke zuziehen, magistrum ad eam rem improbum, Ter. Andr. 192. – m. Ang. als wen? durch Prädikats-Acc., alqm fatorum comitem, Verg.: alqm consiliis socium, Verg. – β) aus einer Menge nehmen, ausersehen, wählen, virginem Vestalem, Suet.: in locum demortuae (virginis Vestalis) aliam, Suet. – in singulos annos sacerdotem Iovis sortito (durchs Los), Cic. – u. m. Ang. als wen? durch Prädikats-Acc., alqm iudicem, Plaut. u. Liv.: alqm arbitrum, Ter.: alqm flaminem, Liv.: alqam sibi patronam, Ter.
    B) als Feind nehmen, wegnehmen, sich eines Ggstds. bemeistern, etw. in seinen Besitz-, in seine Gewalt bringen, 1) eig.: a) übh.: fures earum rerum, quas ceperunt, signa commutant, Cic.: lubido rei publicae capiundae, Sall.: oppressā captāque re publicā, Cic. – b) im Kriege, im Kampfe nehmen, α) bewegl. Ggstde. u. Ländereien = erbeuten, erobern, magnas praedas, Nep.: iuncta vehicula mille, Liv.: naves, Nep. – pecuniam ex hostibus, Liv.: agros de hostibus, Cic.: signum ex Macedonia, Cic. – signum Carthagine (zu K.), Cic. – β) eine Örtl. u. dgl. nehmen, einnehmen, erobern, oppidum, Sall.: urbem, castra ho-
    ————
    stium, Cic.: calles, Cic. – moenia scalis, Liv.: oppidum vi, Cato fr.: oppidum vi oppugnando, Vatin. in Cic.
    ep.: Sassula urbs ex Tiburtibus capta, Liv.: post captam Troiam atque deletam, Augustin.: ager Etruscus de Tarquiniensibus quondam captus, Liv. – u. als Zeitbestimmung, post Troiam captam, Vell.: post urbem captam, Eutr.: ab condita urbe Roma ad captam candem urbem, Liv. – γ) Menschen gefangen nehmen, fangen, belli nefarios duces, Cic.: quattuor milia hostium cum multis militaribus signis, Liv.: vivum (lebendig) Thuyn cum uxore et liberis, Nep.: u. (im Bilde) numquam erit... tam captus equester ordo, so unterjocht, so unfrei, Cic. Sest. 52. – servus ex hoste captus, Quint.: capta ex Caria, Ter. – Livium captum Tarenti, Cic. – Partiz. subst., captus, ī, m. = captivus, ī, m., der Gefangene, in Prosa gew. nur im Plur., zB. in captos clementiā uti, Nep.; u. capta, ae, f., die Gefangene, Sen. rhet. – c) Tiere (bes. auf der Jagd, beim Vogelstellen, beim Fischen) erlegen, fangen, einfangen, prolapsorum equitum vacuos equos, Liv.: cervum, Phaedr.: aves, Varr. LL.: murem, Val. Max.: pisces, Cic.: ista fera periculose capta, Sen.: illa quidem pro lepusculis capiebantur, patellae, paterae, Cic.
    2) übtr.: a) übh. jmd. ergreifen, sich jmds. bemächtigen, v. äußern Zuständen, ubi periculum
    ————
    quemque ceperat, ibi resistere, Sall. Iug. 51, 1. – v. innern = befallen, anwandeln, admiratio, metus capit alqm, Liv.: capit alcis animum cura sacrorum, Liv.: nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat, Cic.: non prius sum conatus misericordiam commovere quam misericordiā sum ipse captus, Cic. – b) jmd. gleichs. einnehmen, α) übh. physisch od. geistig, Passiv capi, physisch od. geistig eingenommen, gelähmt werden, m. Ang. wodurch? (deutsch woran?) im Abl. (vgl. Fabri Liv. 21, 58, 5), altero oculo capi, auf einem Auge blind werden, Liv.: luminibus capi, erblinden, Liv.: oculis et auribus captus, blind u. taub, Cic.: captus pedibus, Sall. fr. u. pedibus captus, Liv.: membris omnibus captus ac debilis, an a. Gl. gänzlich gelähmt, Cic.: caput captum leto, das vom Tode befallene, todumnachtete Haupt, Verg. – captus mente, geistig umnachtet, verrückt, Cic.: velut captus animi, Tac., od. velut mente captā, Liv., als hätte er den Kopf verloren, wie verrückt: capti et stupentes animi, befangene, Liv. – β) jmds. Willenskraft, jmd. bestricken, überlisten, betrügen, adversarium, Cic.: aures, Cic. – adulescentium animos dolis, Sall.: capi dolo alcis, Nep.: capi errore, Liv. – γ) jmds. Neigung u. Gemüt, jmd. fangen, fesseln, für sich einnehmen, gewinnen, bestechen, verlocken, betören, berücken, ut etiam adversantem ac repugnantem uti imperator fortis ac bonus capere possit,
    ————
    Cic.: quod insit in his aliquid probi, quod capit ignaros, Cic.: capior et scire cupio quomodo etc., lasse mich verlocken, Cic.: captus est, er hat sich fangen lassen (v. einem Verliebten), Ter. – capere alqm suā humanitate, Nep.: u. capi voluptate, Cic.: amore captivae captus, Liv.: captus adulescentis et humanitate et doctrinā, Nep. – δ) vor Gericht u. übh. jmd. überführen (wie αἱρειν τινά τινος), alqm impudicitiai, Plaut. Amph. 821.
    II) empfangend nehmen, fassen, A) im allg.: 1) eig.: a) mit der Hand usw. nehmen, sich geben lassen, empfangen (Ggstz. dare), praemia, Verg.: tantum praemium, Plin. pan.: nitidam praemia (als Belohnung) vaccam, Ov.: essedum aliquod capias suadeo et ad nos quam primum recurras, Cic. – per alqm aut honores aut divitias, Cic. – ex calamitate alcis nomen, Caes.: de re publica nihil praeter gloriam, Cic.: u. poenam de alqo, Liv. – regnum ab alqo, Ov. – So nun bes.: α) als publiz. t. t., pecuniam (pecunias) capere, Geld nehmen, sich geben lassen, sich aneignen, sowohl auf dem Wege der Erpressung als auf dem Wege der Bestechung (v. Magistraten in den Provinzen, die dann de pecuniis repetundis belangt wurden; vgl. Madvig Cic. de fin. 1, 24. p. 532. Dietsch Sall. Iug. 32, 1), Cic. u.a.: contra leges, Cic.: per vim atque iniuriam, Cic.: ob rem iudicandam od. iudicatam, Cic.: captarum pecuniarum ab regibus Illy-
    ————
    riorum suspicione infamis, sich habe bestechen lassen von usw., Liv. – β) als jurist. t. t., rechtlich erwerben, an etw. Eigentumsrecht erlangen, oft bei ICt. – bes. als Erbe erwerben, bekommen, erben, ex hereditate nihil, Cic.: qui morte testamentoque capiat quantum omnes heredes, Cic.: abdicatus, ne quid de bonis patris capiat, Quint.: si capiendi ius nullum uxori, Iuven. – absol., capere = erbfähig sein, perzipieren, Valens dig. 49, 14, 42 in. – γ) als t. t. der Geschäftsspr., eine Abgabe, einen Ertrag usw. einnehmen, beziehen, lösen, stipendium iure belli, Caes.: plus fructi (alt = fructus) capies, si etc., Cato: vix auctione totā quinquagensiens, Plaut.: vectigal ex agro, Liv.: quinquagena talenta vectigalis ex castro, Nep.: ex eis praediis talenta argenti bina, Ter.: ex praediis sescenta sestertia, Cic.: u. bes. (im Bilde) fructum u. fructum duplicem ex alqa re, Phaedr. u. Cic.: (im Bilde) utilitates ex amicitia maximas, ernten, Cic. – δ) eine andere Beschaffenheit, Gestalt usw. bekommen, annehmen, duritiem tacto ab aëre, Ov.: faciem aliquam morando, Ov.: vultus priores, Ov. – b) in od. an seinen Körper aufnehmen, α) lebl. Objj., in sich aufnehmen, zu sich nehmen, eindringen lassen, durchlassen, plenos capit alveus amnes, Ov.: fauces cibum et potum capiunt, Cels.: u. v. Pers., cibum, Komik., Sall. u.a.: potionis quantum volet capiat, Cels.: quae gloria est capere multum?
    ————
    Sen. – β) (poet.) leb. Objj.: alter ab undecimo tum me iam ceperat annus, ich war schon ins zwölfte J. getreten, Verg. – u. bes. v. Örtl., jmd. gastlich aufnehmen, donec fessos Aegyptia tellus ceperit, Ov.
    2) übtr.: a) einen äußern od. innern Zustand, eine äußere od. innere Empfindung u. dgl. bekommen, gewinnen, erwerben, schöpfen, ernten, tragen od. ertragen müssen, empfinden, erleiden, erdulden (vgl. Burmann Ov. art. am. 2, 346), somnum capere non posse, Cic.: non partem ullam quietis, Cic.: ex suo propinquo rure hoc commodi, Ter.: aliquid commodi ex ea re, Ter.: aliquid detrimenti (bes. in der publiz. Formel dent operam od. curent od. videant consules, ne quid res publica detrimenti capiat), Cic.: maximam calamitatem, Cic.: inimicitias, Ter.: miseriam omnem (Ggstz. potiri gaudia), Ter.: laborem inanem, Ter.: laborem ex alqo u. ob alqm, Ter.: desiderium ex filio, Cic.: magnum dolorem animo, Cic.: dolorem od. dolorem magnum ex alqa re, Cic.: gaudium ex civibus victis, Liv.: animi laetitiam memoriā alcis rei, Cic.: summam laetitiam ex reditu alcis, Cic.: veram laudem, Ter.: u. maximam laudem ex alqa re, Cic.: gloriam egregiam ex hoste, Liv. – maximam gloriam ob alqd, Cic.: voluptatem non mediocrem animo, quod etc., Cic. – voluptatem malis alienis, Cic.: voluptatem ex alqa re, Plaut. – b) jmd. bekommen zu usw., m. dopp. Acc., inimicos omnes homi-
    ————
    nes, Ter. Andr. 695.
    B) prägn., räumlich etwas fassen, d.i. für etwas Raum haben od. bieten, etw. in sich fassen od. begreifen, enthalten, 1) eig., v. räuml. Ggstdn., tot domus locupletissimas istius domus una capiet? Cic.: armarium, quod non legendos, sed lectitandos libros capit, Plin. ep.: lapis excisus sic, ut pedes capiat, Cels.: portus ingentem vim navium capit, Liv.: populi, quos dives Achaia cepit, Ov.: aptius hae capiant vadimonia garrula cerae, Ov. – mit einer Negation, non (vix u. dgl.) capere, nicht (kaum) fassen (können), nicht Raum genug haben für usw. = zu klein sein für usw., aedes nostrae vix capient, Ter.: pons fugientes non capiebat, Curt.: unā domo capi non possunt, Cic.: nec iam se capit unda, faßt (hält) sich nicht mehr in sich, Verg.: u. im Bilde, capere eius amentiam civitas, Italia, provinciae, regna non poterant, hatten nicht Raum genug für seinen Wahnsinn, d.i. konnten ihn nicht befriedigen, Cic.: nec te Troia capit, ist für dich zu klein, Verg.: ebenso orbis te non caperet, Curt.; vgl. Mützell Curt. 3, 4 (11), 12. p. 62.
    2) übtr.: a) übh., etw. zu tun od. zu ertragen nicht zu groß finden, d.i. zu etwas (körperlich od. geistig) tüchtig-, fähig-, reif sein, etw. zulassen, vertragen, gestatten, nicht ausschließen, quicquid mortalitas capere poterat (was der Menschheit möglich war), explevimus, Curt.: summo, quantum capit aetas illa,
    ————
    labore, Quint.: capere id rerum naturam, Quint.: contio capit omnem vim orationis, Cic. de or. 2, 334: si aliquam superlationem res capit, Arnob. 1, 51. – u. mit der Negation, concupiscis quae non capis, was für dich zu groß ist, Curt.: iram non capit ipsa suam Procne, ist ihres Zorns nicht mächtig, Ov.: aetates nondum rhetorem capientes, noch nicht reif für usw., Quint.: rimam fissuramque non capit cedrus, Plin. – dah. (= ενδέχεται) es ist zulässig, es geht an, es ist möglich, m. folg. Infin., Eccl. (s. Rönsch Itala p. 351). – b) geistig in sich aufnehmen, α) mit dem Gefühl = die Größe od. hohe Bedeutung von etw. fühlen, gew. mit einer Negation, non capiunt angustiae pectoris tui, non recipit levitas ista... tantam personam, Cic.: nullam esse gratiam tantam, quam non capere animus meus posset, Cic.: v. Pers., vix spes ipse suas animo capit, fühlt kaum im Herzen die Größe dessen, was er hofft, Ov. – β) mit dem Verstande = etw. in seiner Totalität fassen od. auffafsen, in seinem ganzen Umfange verstehen, sich eine richtige Vorstellung von etw. machen (während intellegere = geistig durchdringen, s. Spalding Quint. 11, 1, 45), mens nostra intelligentiaque capit, quae sit et beata natura et aeterna, Cic.: quod mentes eorum capere possent, Liv. – v. Pers., ne iudex eam orationem vel intellegere vel capere possit, Quint.: u. quem (senatum) qui ex regibus constare dixit, unus veram spe-
    ————
    ciem Romani senatus cepit, Liv.: quantum capio, soviel ich verstehe, Augustin. serm. 311, 2. – Archaist. Form capso = cepero, Plaut. Bacch. 712: capsis = ceperis, Cic. or. 154 (wo falsch erklärt): capsit = ceperit, Plaut. Pseud. 1022. Acc. tr. 454 (vgl. Paul. ex Fest. 57, 15): capsimus = ceperimus, Plaut. rud. 304: cepet = cepit, Column. rostr. Duil. a. 167 a. Chr. im Corp. inscr. Lat. 3, 1420322: Imperf. capebat, Commodian. apol. 120.
    ————————
    2. capio, ōnis, f. (capere), das Nehmen, Ergreifen, odoris, das Einziehen, Lact. de opif. dei 15, 20. – oft als jurist. t. t., pignoris capio, Cato fr., Frontin. u. ICt.: dominii, ICt. – absol. = usucapio, das durch Verjährung erlangte Eigentumsrecht, ICt. Vgl. usucapio.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > capio

  • 12 filicatus

    fīlicātus od. felicātus, a, um (filix, felix), mit Farnkraut geschmückt, farnkrautumrändert, von Gefäßen, an deren Rändern Schnitzwerk od. halberhabene Arbeit in Gestalt von Farnkrautblättern angebracht ist, paterae fel., Cic. parad. 1, 11 (vgl. Paul. ex Fest. 86, 5): lances fel., Cic. ad Att. 6, 1, 13.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > filicatus

  • 13 terni

    ternī, ae, a (ter), I) je (jeder, jedem) drei, bei Einteilungen, terni medimni, Cic.: binae et ternae mulieres, Trebell.: scrobes ternorum pedum, Plin.: ternûm pedum longitudinis esse, Plin.: terna dena ova subicere, Plin. – Sing., terno ordine, Verg.: ternā (sc. librā) pondo paterae aureae, Liv.: terna Gratia, die drei Grazien, Claud.: ternā (je dreimal) adspui, Plin. 28, 39. – II) drei zusammen, -auf einmal, saecula, Tibull.: terni vagantur ductores, Verg.: ter terna, quae sunt novem, et terna ter, id est ter novena, quae sunt viginti septem, Macr.: ter bibe vel totiens ternos, Auson.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > terni

  • 14 vergo

    vergo, ere (altind. varjati, wendet, dreht, angelsächsisch wrençan, drehen, ahd. renken, nhd. verrenken), I) intr. = wohin sich neigen, A) eig.: tectum (aedium) nunc honeste vergit in tectum inferioris porticus, neigt sich nach usw., Cic.: omnibus eius (terrae) partibus in medium vergentibus, eine Neigung zum Mittelpunkte haben, Cic.: tenui fastigio v. in longitudinem passuum CCCC, sich herabziehen (von einem Abhange), Caes.: v. Jupiter, der mit der Wage die Schicksale abwägt, quo vergat pondere letum, Verg. – B) übtr.: 1) übh., dem Standort-, der Lage nach sich wohin neigen, wohin gerichtet sein, a) v. Pers.u. persönl. Ggstdn., nisi Bruti auxilium ad Italiam vergere quam ad Asiam maluissemus, mehr Front nach J. als nach A. mache, Cic. Phil. 11, 26. – b) v. Örtl. = wohin sich neigen = liegen, gelegen sein, sich erstrecken, ad flumen, Caes.: ad od. in meridiem, Liv.: a septentrione ad meridiem, Mela: in Thessaliam, Liv.: in occidentem, Liv., ad occidentem, Curt.: ad septentriones, Caes.: ad solem cadentem, Verg. – 2) insbes., sich wohin neigen = sich nähern, a) der Zeit nach: quo propius nox vergit ad lucem, Curt.: v. Alter, iam in senectutem annis vergentibus, Sen.: anni vergentes in senium, Lucan. – dah. prägn., wie unser sich neigen = sich seinem Ende nähern, vergente iam die, Suet. u. Tac.: vergente autumno,
    ————
    Tac.: vom Alter, suam aetatem vergere, Tac.: vergente iam senectā, Tac.: vergens annis femina, ein alterndes Weib, Tac. – b) der ähnlichen Beschaffenheit od. dem ähnlichen Zustande nach sich zu etw. neigen = ihm nahe kommen, aes suo colore pretiosum in iecinoris imaginem vergens, Plin.: color languidus in candidum vergens, Plin.: aegri vergentes in lethargum, Plin. – c) der Gessinnung od. dem Gemüte nach sich zu etw. hinneigen, illuc cuncta vergere, da fiel ihm alles allein zu, Tac. ann. 1, 3: sed ne patriae quidem bonus tutor aut vindex est, si ad voluptates vergit, Sen. de vit. beat. 15, 4: haec animi inter utrumque dubii nec ad recta fortiter nec ad prava vergentis infirmitas qualis sit, non tam semel tibi possum quam per partes ostendere, Sen. de tranqu. anim. 1, 4. – II) tr. = wohin neigen, 1) im allg., medial vergī, sich neigen, in terras igitur quoque solis vergitur ardor, Lucr. 2, 212: polus aversi calidus quā vergitur austri, Lucan. 1, 54: Strongyle vergitur ad exortus solis, Solin. 6, 3. – 2) insbes., einschütten, eingießen, sibi venenum, Lucr.: amoma in sinus, Ov.: übtr., spumantes mero paterae verguntur, Claud. – Perf. versī, *Ov. ex Pont. 1, 9, 52 (vgl. Prob. cath. 38, 24 sq. Cl. Sacerd. 2. no. 167): verxī, Charis. 245, 15. Diom. 369, 13.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > vergo

  • 15 filicātus

        filicātus adj.    [filix], adorned with fern: paterae, i. e. with engraved fern-leaves: lances.
    * * *
    filicata, filicatum ADJ
    adorned with ferns; embossed with fern leaves

    Latin-English dictionary > filicātus

  • 16 patera

        patera ae, f    [2 PAT-], a low bowl, flattened dish, saucer, libation-saucer: paterā ad res divinas uti: sanguinem in pateris circumtulisse, S.: de paterā fundens liquorem, H.: pateris libare et auro, golden cups, V.
    * * *
    bowl; saucer

    Latin-English dictionary > patera

  • 17 filicatus

    fĭlĭcātus ( felic-), a, um, adj. [filix], adorned with fern:

    paterae,

    i. e. on which fern-leaves are engraved, Cic. Par. 1, 2, 11; so,

    lances,

    id. Att. 6, 1, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > filicatus

  • 18 titulus

    tĭtŭlus, i (collat. form, n.:

    HOC TITVLVM,

    Inscr. Fabr. 8, 47; Inscr. Cardin. Dipl. 22), m. [root ti- of tinô, timaô], a superscription, inscription, label, litle; a ticket, bill, placard, notice that a thing is to be sold or let (syn. index).
    I.
    Lit. (esp. freq. after the Aug. per.):

    aram condidit dedicavitque cum ingenti rerum ab se gestarum titulo,

    Liv. 28, 46, 16:

    virtutes in aevum Per titulos memoresque fastos Aeternet,

    Hor. C. 4, 14, 4: dant munera templis;

    Addunt et titulum: titulus breve carmen habebat,

    Ov. M. 9, 793:

    cumque ducum titulis oppida capta legat,

    id. Tr. 4, 2, 20: titulus nomenque libelli. Ov. R. Am. 1:

    librorum,

    Quint. 2, 14, 4:

    titulum scribere,

    Col. 9, praef. §

    2: quorum titulus per barbara colla pependit,

    i. e. of slaves put up for sale, Prop. 4, 5, 51: paterae, quas cum titulo nominis Camilli ante Capitolium constat positas esse, Liv. 6, 4, 3:

    signa cum titulo lamnae aëneae inscripto,

    id. 23, 19, 18:

    patrem familias canibus objecit, cum hoc titulo,

    Suet. Dom. 10:

    cras bibet aliquid, cujus patriam titulumque senectus delevit,

    Juv. 5, 34:

    sepulcri,

    epitaph, id. 6, 230; cf.:

    cinerem sine titulo, sine nomine jacere,

    Plin. Ep. 6, 10, 3; so of an epitaph, id. ib. 9, 19, 3:

    domus proscribebatur, si quis emere, si quis conducere vellet: venit Athenodorus, legit titulum auditoque pretio, etc.,

    the bill, the notice of sale, Plin. Ep. 7, 27, 7; cf. poet.:

    ite sub titulum lares,

    Tib. 2, 4, 54:

    sub titulum nostros misit lares,

    Ov. R. Am. 302.—
    II.
    Transf.
    A.
    Like our title for an honorable appellation, title of honor, glory:

    sustinere titulum consulatus,

    Cic. Pis. 9, 19:

    quos si titulus hic (sapientis) delectat,

    id. Tusc. 5, 10, 30:

    servatae pubis Achivae,

    Ov. M. 7, 56:

    qui stupet in titulis et imaginibus,

    Hor. S. 1, 6, 17; id. C. 4, 14, 4; id. S. 2, 3, 212:

    et domus est titulis utraque fulta suis,

    Prop. 4 (5), 11, 32; Ov. F. 2, 16; 1, 602; id. M. 7, 448; 12, 334.—
    B.
    Repute, renown, fame:

    par titulo tantae gloriae fuit,

    Liv. 7, 1, 10; Stat. S. 2, 7, 62:

    prioris perpetrati belli titulus,

    Liv. 28, 41, 3; cf.:

    quid in purpurā istā aliud quam victoriarum mearum titulos geris?

    Just. 18, 7, 13:

    titulo Spartanae victoriae inflatus,

    Curt. 10, 10, 14:

    captae urbis titulo cedens,

    id. 6, 6, 33.—
    C.
    A sign, token:

    ciconia, titulus tepidi temporis,

    Petr. 55.—
    D.
    A cause or reason alleged, a pretence, pretext (so perh. not ante-Aug.; cf.:

    causa, nomen): non vos pro Graeciae libertate tantum dimicare: quamquam is quoque egregius titulus esset, etc.,

    Liv. 36, 17, 13:

    praetendere titulum belli,

    id. 37, 54, 13:

    honestiorem causam libertatis quam servitutis praetexi titulo,

    id. 34, 59, 1 Weissenb. ad loc.:

    sub titulo aequandarum legum nostra jura oppressa,

    id. 3, 67, 9:

    sub honorificentissimo ministerii titulo,

    Vell. 2, 45, 4:

    ipse (probabatur) accepisse HS. decem milia foedissimo quidem titulo,

    Plin. Ep. 2, 11, 23:

    transfugae titulo Babyloniam proficiscitur,

    Just. 1, 10, 16:

    erat hic quidem titulus cum Graecis coëundi,

    id. 5, 1, 8; 11, 10, 10; 15, 4, 13:

    titulum sollemnis officii occulto sceleri praeferentes,

    Curt. 5, 10, 12:

    titulus facinori speciosus praeferebatur,

    id. 7, 5, 20. —
    E.
    The title of a book (post-Aug.; cf.

    index): M. Tullius in ipsis librorum quos hac de re primum scripserat titulis,

    Quint. 2, 14, 4:

    materiam (libri) ex titulo cognosces,

    Plin. Ep. 5, 15, 3:

    cui vix voluminum suorum frontes maxime placent titulique,

    Sen. Tranq. 9, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > titulus

  • 19 trilibris

    trĭlībris, e, adj. [ter-libra], of three pounds weight, three-pound-:

    mullus,

    Hor. S. 2, 2, 33: paterae, scyphi, Gall. ap. Treb. Claud. 17.

    Lewis & Short latin dictionary > trilibris

  • 20 vergo

    vergo, ĕre ( perf. and sup. wanting, acc. to Neue, Formenl. 2, pp. 507, 584; but versi is assumed as perf. by Prob. Cath. 1486, and is read, Ov. P. 1, 9, 52, by Merkel, ex conj. for the MS. vertit; acc. to Charis. 3, 1, p. 218, and Diom. 1, p. 366, the perf. is verxi, but it does not occur in extant writings), v. a. and n.
    I.
    Act., to bend, turn, incline, verge (only poet., and very rare;

    syn. inclino): in terras igitur quoque solis vergitur ardor, mid.,

    turns itself, verges, Lucr. 2, 212:

    et polus aversi calidus quā vergitur Austri,

    Luc. 1, 54:

    Strongyle vergitur ad exortus solis,

    Sol. 6, § 3:

    illi imprudentes ipsi sibi saepe venenum Vergebant,

    i. e. turned in, poured in, Lucr. 5, 1010:

    in gelidos amoma sinus,

    Ov. P. 1, 9, 52:

    spumantesque mero paterae verguntur,

    Stat. Th. 6, 211; cf. Serv. ad Verg. A. 6, 244.—
    II.
    Neutr., to bend, turn, incline itself; of places, to lie, be situated in any direction (the class. signif. of the word; syn.: tendo, pertineo, jaceo).
    A.
    Lit.:

    ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat in longitudinem passuum circiter quadringentorum,

    Caes. B. C. 1, 45:

    collis ad flumen Sabin,

    id. B.G. 2, 18:

    Galliae pars ad Septentriones,

    id. ib. 1, 1:

    portus in meridiem,

    Liv. 37, 31, 10:

    tectum aedium in tectum inferioris porticūs,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, § 14:

    omnes partes in medium,

    id. N.D. 2, 45, 116.—
    b.
    Trop., to turn, bend, incline, etc.:

    nisi Bruti auxilium ad Italiam vergere quam ad Asiam maluissemus,

    Cic. Phil. 11, 11, 26:

    illuc (i. e. in Tiberium) cuncta vergere,

    Tac. A. 1, 3:

    suam aetatem vergere,

    that he was in the decline of his age, id. ib. 2, 43:

    sed ne patriae quidem bonus tutor aut vindex est, si ad voluptates vergit,

    Sen. Vit. Beat. 15, 3:

    animus nec ad recta fortiter nec ad prava vergentis,

    id. Tranq. 1, 3:

    nox vergit ad lucem,

    verges towards, Curt. 4, 7, 9:

    vergente jam die,

    declining, Suet. Oth. 7; so,

    jam senecta,

    Tac. A. 4, 41:

    vergens annis femina,

    id. ib. 13, 19:

    aegri vergentes in lethargum,

    Plin. 32, 10, 38, § 116:

    colore languido in candidum vergente,

    id. 12, 12, 26, § 43.

    Lewis & Short latin dictionary > vergo

См. также в других словарях:

  • PATERAE — (inquit Bochart. l. 1. Chanaan c. 42.) sunt facerdotes Apollinis, oraculorum interpretes, â verbo patar. i. e. interpretari. Unde Ioseph, poter dicitur, quia interpretabatur somnia, Gen. c. 41. v. 8. Ausonius, in Professoribus Burdigalensibus,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Paterae — Patera Pat e*ra, n.; pl. {Pater[ae]}(?). [ L., fr. patere to lie open.] 1. A saucerlike vessel of earthenware or metal, used by the Greeks and Romans in libations and sacrificies. [1913 Webster] 2. (Arch.) A circular ornament, resembling a dish,… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • paterae — n. wide and shallow dish used by the Greeks and Romans for drinking during rituals; shallow saucer feature on a planet s surface …   English contemporary dictionary

  • Tvashtar Paterae — Vues de Tvashtar Paterae par Galileo montrant l avancée du front de lave, avec une émission thermique si intense qu elle apparaît en blanc par saturation des pixels. Géographie et gé …   Wikipédia en Français

  • Tvashtar Paterae — [ thumb|200px|right|Animation of eruption from Tvashtar Paterae, taken from imagery from the New Horizons probe in 2007] Tvashtar Paterae compose an active volcanic region of Jupiter s moon Io located near the moon s north pole. It is a series of …   Wikipedia

  • List of paterae on Io — This is a list of paterae (shallow craters) on the surface of Io. Ionian paterae are named after sun gods and fire gods in various mythologies. See also the list of mountains on Io and the list of geological features on Io.Notes… …   Wikipedia

  • Patera — Paterae pl. ♦ Flat ornament, usually a square four petalled flower, or four lobed leaf, used in cornice, frieze and mouldings. (Wood, Margaret. The English Medieval House, 413) …   Medieval glossary

  • Volcanism on Mars — Mariner 9 image of Olympus Mons[1]. This is one of the first images to show that Mars has large volcanoes. Volcanic activity, or volcanism, has played a significant role in the geologic evolution of Mars.[ …   Wikipedia

  • Volcanism on Io — This is a sub article to Io (moon)Volcanism on Io, a moon of Jupiter, produces lava flows, volcanic pits, and plumes of sulfur and sulfur dioxide hundreds of kilometres high. This volcanic activity was discovered in 1979 by Voyager 1 imaging… …   Wikipedia

  • Io (moon) — ] Unlike most satellites in the outer Solar System (which have a thick coating of ice), Io is primarily composed of silicate rock surrounding a molten iron or iron sulfide core. Most of Io s surface is characterized by extensive plains coated… …   Wikipedia

  • Geology of Mars — Mars   Mars as seen by the Hubble Space Telescope Designations …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»