-
41 noceo
noceo, cuī, citum, ēre (verwandt mit neco), I) intr. schaden, Schaden (Abbruch) tun, ein Leid zufügen, Unheil anrichten od. stiften, v. Lebl. auch schädlich-, nachteilig-, hinderlich sein (Ggstz. prodesse), a) v. leb. Wesen: α) absol., prodesse enim eos (daemonas) putant, cum nocere desinunt, qui nihil aliud possunt quam nocere, Lact. 2, 15, 1: tempus nocendi (Unheil zu stiften), Verg. Aen. 7, 511: nocendi acerbitate conflagrans, bis zur Leidenschaft schadenfroh, Amm. 26, 10, 2: nocendi artes, Künste des Unheils, Verg. Aen. 7, 338: ne sit vis magna nocendi, Ov. met. 5, 457: nocendo prosum, Ov. met. 2, 519: providebatur, ut potius in nocendo aliquid praetermitteretur (dem Feinde weniger Abbruch zu tun), quam cum aliquo militum detrimento noceretur, Caes. b. G. 6, 34, 7. – mit Abl. (durch), feminas omnes ubique visu nocere, quae duplices pupillas habeant, Cic. fr. b. Plin. 7, 18: interdum persona ut exemplo nocet, ita invidiam auget aut levat, Vell. 2, 31, 4. – β) m. Dat.: nemini, Plaut. mil. 1414 (vgl. 1411 iura te non nociturum esse homini de hac re nemini). Caes. b. c. 1, 85, 12: ut non liceat sui commodi causā nocere alteri, Cic. de off. 3, 23: is, qui eorum cuiquam nocuerit, Liv. 3, 55, 8. – m. allg. Acc., nihil iis, Caes. b. c. 3, 28, 4: ne quid sibi ac rei publicae nocere posset, Caes. b. G. 5, 7, 2: quantum illi nocuere greges duri-————que venenum dentis, Verg. georg. 2, 378. – b) v. Lebl., absol., ne boa noxit, Lucil. 1195: ne fluctus, ne vadus, ne piscis aliquā noxit, Trag. vet. fr. bei Fronto ad M. Caes. 3, 13. p. 51, 15 N.: quae nocuere sequar, fugiam quae profore credam, Hor. ep. 1, 8, 11: hic (homo) prodesse vult, illa (ira) nocere, Sen. de ira 1, 5, 2: et desinunt prodesse, cum opus est, quae cotidie in usu fuere, aeque quam nocere, Plin. 27, 144: prohibet nocere venenum quod tibi datur, Sall. hist. fr. inc. 30 (fr. 5, 3 Kr.): qui (venti) si umidi sunt nocent, Vitr. 1, 6, 1: sicut in corporibus aegris nihil quod nociturum est medici relinquunt, Curt. 6, 3 (8), 11: ferox impatiensque natura irritamenta nociturae libertatis evitet, Sen. de tranqu. anim. 6, 3. – mit Dat. od. (einmal) m. adversus u. Akk., nocent et frugibus umbrae, Verg. ecl. 10, 76: maior sum quam cui possit fortuna nocere, Ov. met. 6, 195: haec nocuere mihi, Ov. met. 9, 613: ei materiae nec caries nec tempestas nec vetustas potest nocere, Vitr. 1, 5, 3: si modo sic faciat, ut lumini noceat (hinderlich sei), Ulp. dig. 10, 2, 15: ne conspectae opes vitae nocerent, sein L. gefährdeten, Iustin. 32, 4, 5. – m. Abl. (mit, durch), neque enim his (navibus) nostrae (naves) rostro nocere poterant, Caes. b. G. 3, 13, 8. – m. Abl. u. Dat., nec alio loco (durch den Aufenthalt an einem anderen Orte) disciplinae militari magis nocuit, Curt. 5, 1 (6), 36. – m. adversus u. Akk., quod adversus eum non nocuit, Ulp.————dig. 43, 19, 3. § 2 (s. unten no. II die ganze Stelle). – m. allg. Acc., quam metui, ne quid Libyae tibi regna nocerent! Verg. Aen. 6, 694: diurnae nocturnaeque vicissitudines nulli naturae umquam mutatae quicquam nocuerunt, Cic. de inv. 1, 59 Friedr.: si uredo aut grando quippiam nocuit, Cic, de nat. deor. 3, 86: de quo nihil nocuerit si aliquid cum Balbo eris locutus, und es wird nichts schaden, wenn du darüber ein paar Worte mit Balbus sprichst, Cic. ad Att. 12, 47, 1: cui plus suspicio concupitae dominationis nocuit, quam tres magnifici consulatus ac duo speciosissimi triumphi profuerunt, Val. Max. 6, 3, 1. p. 287, 2 H. – sed corpus tetigisse nocet, Tibull. 1, 8, 25: quid temptare nocebit? was kann ein Versuch noch schaden? Ov. met. 1, 397: nocet esse deum, zu meinem Nachteil bin ich ein Gott, Ov. met. 1, 662: nocet esse sororem, es ist mir hinderlich, daß ich Schw. bin, Ov. met. 9, 478. – Passiv unpers., neque diem decet remorari neque nocti nocerier, Plaut. Curc. 352 G.: ut ne cui noceatur, Cic. de off. 1, 31: nocere ei quem odit, non noceri vult, daß ihm (von anderen) geschadet werde, Sen. de ira 3, 5, 5: noceri enim ei, cui hāc lege non liceat, Liv. 3, 55, 9: noceri eis (ciconiis) omnibus locis nefas ducunt (hält man aller Orten für Frevel), Solin. 40, 27. – m. ab u. Abl., nec ea (materies) patitur ab eo (igni) sibi cito noceri, Vitr. 2, 9, 14. – m. bl. Abl., (mit, durch), rostro noceri non————posse cognoverant, Caes. b. G. 3, 14, 4: quibus haut multo secus quam ferro noceri poterat, Sall. hist. fr. 3, 67, 1 (3, 77, 1): quatenus exemplo non nocebatur, Vell. 2, 114, 3. – m. in u. Abl. Gerund., ut tantum in agris vastandis incendiisque faciendis hostibus noceretur, im Sengen und Brennen, Caes. b. G. 5, 19, 3. – m. allg. Acc., ne quid eis noceatur, Caes. b. c. 1, 86, 3: quamquam mihi quidem ipsi nihil ab istis noceri potest, Cic. Cat. 3, 27: ipsi nihil nocitum iri, werde kein Leid geschehen, Caes. b. G. 5, 36, 2: si vivet nocitumque ei esse dicatur, Edict. praet. b. Ulp. dig. 9, 3, 1.II) tr. (vgl. Prisc. 18, 236): 1) schädigen, beschädigen, quem nocuit serpens, Ser. Samm. 834 codd. optt. (Vulg. cum): rogo te, viator, ni nocias (= ne noceas) meos, Corp. inscr. Lat. 10, 4053: nec ullus atrox (eum) insequentem dente aper albicanti ausus fuit nocere, Carm. epigr. 1522: iudica (richte), domine, nocentes me, Vulg. psalm. 34, 1: si quid voluerit eos nocere, Itala (Fuld.) apoc. 11, 5 (vgl. Rönsch Itala 441 mehr dergl.): v. lebl. Subjj., ut quod tibi prodest adversarium noceat, Veget. mil. 3, 26 in.: boves morbus ne noceat, Gargil. cura boum § 2. – im Passiv, aequum non est nos noceri hoc, quod adversus eum non nocuit, in cuius locum successimus, Ulp. dig. 43, 19, 3. § 2: eapropter capitale, si pars altera noceatur, Solin. 1, 62 (doch nach Mommsen unecht):————itaque cum non solum non noceretur (ihm kein Leid zugefügt wurde), verum etiam quarundam (suum) uberibus aleretur, ad ultimum in oceanum abici iussit, Iustin. 44, 4, 6. – m. ab u. Abl., larix ab suci vehementi amaritudine (wegen der heftigen Bitterkeit seines Saftes) ab carie aut tinea non nocetur, Vitr. 2, 9, 14: neque a tempestatibus neque ab ignis vehementia nocentur, Vitr. 2, 7, 2. – 2) prägn., schädigend begehen od. zufügen, m. homogen, od. allg. Acc., noxam, eine Schuld auf sich laden, Formul. vet. b. Liv. 9, 10, 9: noxiam, Iulian. bei Gaius dig. 9, 4, 2. § 1: non sancto Cypriano aliquid nocitum, Augustin, serm. 309, 2. – ⇒ Parag. Infin. nocerier, Plaut. Curc. 352. – Archaist. noxit = nocuerit, Tragic. vet. fr. b. Fronto ad M. Caes. 3, 13. p. 51, 15 N. Lucil. 1195 (s. oben no. I die Stellen vollst.) – Nbf. nocio, s. oben no. II, 1 aus Corp. inscr. Lat. 10, 4053. -
42 sequo
sĕquor, sĕcūtus (also written sequutus; gen. plur. part. sync. sequentūm, Verg. G. 3, 111), 3, v. dep. ( act. collat. form sĕquo, acc. to Gell. 18, 9, 8 sq.; and Prisc. p. 799 P.) [Sanscr. sak-, to follow; sakis, friend; Gr. hepomai, hepô; cf. Lat. socius], to follow, to come or go after, to follow after, attend.I.Lit.A.In gen.(α).With acc.:(β).i, jam sequor te, mater,
Plaut. Aul. 4, 7, 16:neque illa matrem satis honeste tuam sequi poterit comes,
id. Merc. 2, 3, 69 sq.:qui ex urbe amicitiae causā Caesarem secuti, etc.,
Caes. B. G. 1, 39; 7, 50; Hor. S. 1, 6, 108:ne sequerer moechas,
id. ib. 1, 4, 113:vallem,
Liv. 32, 6, 5:pars pressa sequuntur Signa pedum,
Ov. M. 8, 332:vestigia alicujus,
id. ib. 4, 514; 9, 639; 10, 710 et saep.—Absol. (so most freq. in Plaut.):b.abi prae, jam ego sequar,
Plaut. Am. 1, 3, 46; Ter. Eun. 5, 2, 69: Di. Sequere intro. Pa. Sequor, Plaut. As. 4, 1, 64; 5, 2, 90; id. Aul. 2, 5, 23 et saep.:quisnam est, qui sequitur procul?
id. Poen. 3, 3, 6:funus interim procedit: sequimur: ad sepulcrum venimus,
Ter. And. 1, 1, 101:curriculo sequi,
Plaut. Ep. 1, 1, 12:Helvetii cum omnibus suis carris secuti,
Caes. B. G. 1, 24:si nemo sequatur, tamen, etc.,
id. ib. 1, 40 fin.:servi sequentes,
Hor. S. 1, 6, 78: hos falcati currus sequebantur, Curt. 4, 12, 6:hos aliae gentes sequebantur,
id. 4, 12, 9.—Of things:B.magna multitudo carrorum sequi Gallos consuevit,
Hirt. B. G. 8, 14:neque Ulla (arbor) brevem dominum sequetur,
Hor. C. 2, 14, 24:zonā bene te secutā,
id. ib. 3, 27, 59.—In partic.1.To follow in a hostile manner; to chase, pursue:2.hostes sequitur,
Caes. B. G. 1, 22 fin.:hostem,
Ov. M. 13, 548:fugacem,
Hor. S. 2, 7, 115:feras,
Ov. M. 2, 498:nudo genitas Pandione ferro,
id. ib. 6, 666; cf.:hostem pilo,
Tac. H. 4, 29 fin.—Absol.:finem sequendi facere,
Caes. B. G. 7, 47; 7, 68 Oud. N. cr. —To follow in time or order; to succeed, come after (esp. freq. in part. pres.): aestatem auctumnus sequitur, post acer hiems fit, Enn. ap. Prisc. p. 647 P. (Ann. v. 406 Vahl.):(β).sequens annus,
Hirt. B. G. 8, 50:sequente anno,
Plin. 10, 62, 82, § 170:secuto die,
id. 13, 22, 43, § 126:secuta aetas,
id. 6, 23, 26, § 101:sequenti senatu,
Plin. Ep. 6, 5, 1:secuturo Phoebo,
Luc. 2, 528:sequitur hunc annum nobilis clade Romanā Caudinā pax,
Liv. 9, 1 et saep.:ne secutis quidem diebus Claudius ullius humani affectūs signa dedit,
Tac. A. 11, 38:Africanus sequens, i. e. minor,
Plin. 7, 59, 59, § 211.—With the notion of cause implied, to follow, result, ensue:3.ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,
Cic. Att. 10, 18, 2: increpuit;sequitur clamor,
Verg. A. 9, 504:tonitrum secuti nimbi,
Ov. M. 14, 542:lacrimae sunt verba secutae,
id. ib. 9, 780:nisi forte sic loqui paenitet, Quā tempestate Paris Helenam et quae sequuntur,
and so on, and so forth, Cic. Or. 49, 164; id. Tusc. 3, 18, 42; 3, 19, 44.—Of a possession or inheritance, to follow, i. e. to fall to the share of any one:4.ut belli praeda Romanos, ager urbesque captae Aetolos sequerentur,
Liv. 33, 13, 10:ut victorem res sequeretur,
id. 28, 21, 5: si quis mortuos est Arpinatis, ejus heredem sacra non secuntur, Cato ap. Prisc. p. 629 P.—Abbreviated on monuments, H. M. H. N. S.:heredem monumentum,
Hor. S. 1, 8, 13:heredem possessio,
Plin. 9, 35, 60, § 124:quo minus gloriam petebat, eo magis illum sequebatur,
Sall. C. 54 fin.; v. Fabri ad h. l.;and cf.: sequi gloria, non appeti debet,
Plin. Ep. 1, 8, 14.—To go towards or to a place:5.Formias nunc sequimur,
Cic. Att. 10, 18, 2:Epirum, Cyzicum,
id. ib. 3, 16; Caes. B. C. 3, 49:Italiam,
Verg. A. 4, 361; 4, 381; 5, 629:Itala regna,
Ov. H. 7, 10; id. F. 6, 109; Val. Fl. 1, 3.—Pregn., to follow the hand in plucking or pulling; to come off or away, come out; to come easily, come of itself:II.herbae dum tenerae sunt vellendae: aridae factae celerius rumpuntur quam sequuntur,
Varr. R. R. 1, 47; cf.:oratio mollis et tenera et ita flexibilis, ut sequatur, quocumque torqueas,
Cic. Or. 16, 52; and:nihil est tam tenerum neque tam flexibile neque quod tam facile sequatur quocumque ducas, quam oratio,
id. de Or. 3, 45, 176:ipse (ramus) volens facilisque sequetur, Si te fata vocant,
Verg. A. 6, 146:cum scrutantes, quae vellant, telum non sequitur,
Liv. 38, 21, 11 Weissenb. ad loc.:jamque secuta manum nullo cogente sagitta Excidit,
Verg. A. 12, 423; Anthol. Lat. 1, 172, 113:trahit ille manu sine custode lignum: Id quoque vix sequitur,
Ov. M. 12, 372; cf.: cera mollis sequensque digitos, yielding to, Poët. ap. Plin. Ep. 7, 9, 11.Trop.A.In gen., to follow, succeed, result, ensue (usu. of an immediate consequence;B.consequor, usu. of one more remote): si verbum sequi volumus, hoc intellegamus necesse est, etc.,
Cic. Caecin. 17, 49: patrem sequuntur liberi, succeed to the rank or condition of their father, Liv. 4, 4 fin.:quoniam hanc (Caesar) in re publicā viam, quae popularis habetur, secutus est,
Cic. Cat. 4, 5, 9:damnatum poenam sequi oportebat, ut igni cremaretur,
to befall, Caes. B. G. 1, 4:modo ne summa turpitudo sequatur,
should ensue, Cic. Lael. 17, 61:dispares mores disparia studia sequuntur,
id. ib. 20, 74:post illas datas litteras secuta est summa contentio de domo,
id. Att. 4, 2, 2: post gloriam invidiam sequi. Sall. J. 55, 3:an mediocre discrimen opinionis secuturum ex hac re putatis,
Liv. 5, 6, 7. —In partic.1.To follow (as a leader) an authority, a party, an example, a plan, etc.; to follow in the track of; to comply with, accede to, conform to: sequi naturam, optimam bene vivendi ducem, Cic. Lael. 5, 19; cf. id. ib. 12, 42:2.sequamur potissimum Polybium nostrum,
id. Rep. 2, 14, 27:eorum sectam sequuntur multi mortales,
Naev. Bell. Pun. 1, 16; so,sectam,
Cic. Fl. 41, 104; id. Sest. 45, 97; Liv. 8, 19, 10 al. (v. secta):Ti. Gracchus regnum occupare conatus est... hunc post mortem secuti amici, etc.,
Cic. Lael. 12, 41:amicum vel bellum patriae inferentem sequi,
id. ib. 12, 43:auctoritatem et consilium alicujus,
id. Fam. 4, 3, 2; so (with obtemperare voluntati) Caes. B. C. 1, 35:sententiam Scipionis,
id. ib. 1, 2:vos vestrumque factum omnia deinceps municipia sunt secuta,
have followed, imitated, id. ib. 2, 32:haec qui dicunt, quam rationem sequantur, vides,
Cic. Div. 2, 6, 17:novum quoddam et subagreste consilium,
id. Rep. 2, 7, 12; cf. id. ib. 2, 28, 51:Pompeio esse in animo, rei publicae non deesse, si senatus sequatur,
Caes. B. C. 1, 1 fin.:arma victricia,
Verg. A. 3, 54.—Of an auditor, to follow an orator or a speech:quos more prisco apud judicem fabulantes non auditores sequuntur, non populus audit,
Tac. Or. 23: non lingua valet, non corpore notae Sufficiunt vires, nec vox aut verba sequuntur, i. e. attend or obey the will, Verg. A. 12, 912; cf.:si modo verba sequantur,
Ov. M. 1, 647. —Esp. milit. t. t.: signa sequi, to march in rank, Sall. J. 80, 2; Curt. 3, 2, 13.—To follow or pursue an end or object; to strive for, aim at, seek to attain:3.eam (sc. utilitatem),
Cic. Lael. 27, 100:justitiam,
id. Rep. 3, 11, 18:otium ac tranquillitatem vitae,
id. Mur. 27, 55:amoenitatem et salubritatem,
id. Leg. 2, 1, 3:matris commodum,
Ter. Hec. 3, 5, 31:lites,
id. And. 4, 5, 16; id. Ad. 2, 2, 40:gratiam Caesaris,
Caes. B. C. 1, 1:linguam et nomen,
Liv. 31, 7:mercedes,
Hor. S. 1, 6, 87:quae nocuere (opp. fugere),
id. Ep. 1, 8, 11; cf.:nec sequar aut fugiam, quae diligit ipse vel odit,
id. ib. 1, 1, 72:ferro extrema,
Verg. A. 6, 457:fidem,
Vell. 2, 107, 2.—With inf.:plurisque sequor disponere causas,
Lucr. 5, 529.—In discourse, to follow in order or sequence; to come next in order, to succeed:4.sequitur is (rex), qui, etc.,
Cic. Rep. 2, 21, 37:sequitur illa divisio, ut, etc.,
id. Fin. 3, 16, 55:haec sint dicta de aëre. Sequitur terra, cui, etc.,
Plin. 2, 63, 63, § 154:ac de primā quidem parte satis dictum est. Sequitur, ut doceam, etc.,
Cic. N. D. 2, 32, 80 sq. — With inf.:sequitur videre de eo, quod, etc.,
Dig. 45, 1, 91, § 3; 41, 3, 4.—In logical conclusions, to follow, ensue; with subject-clause:5.nec si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico, esse causas immutabiles, etc.,
Cic. Fat. 12, 28; id. Tusc. 5, 8, 21.—With ut:si haec enuntiatio vera non est, sequitur, ut falsa sit,
Cic. Fat. 12, 28; 5, 9; 10, 22; id. Fin. 2, 8, 24; 3, 7, 26:sequitur igitur ut, etc.,
id. Tusc. 5, 18, 53; id. Par. 3, 1, 22:sequitur ergo ut, etc.,
Curt. 7, 1, 40; Quint. 3, 8, 23; 3, 11, 17; 6, 5, 8 al.—To follow or come naturally or easily; to be obtained without effort:tantum hominis valuit exercitatio ut, cum se mente ac voluntate, conjecisset in versum, verba sequerentur,
Cic. de Or. 3, 50, 194 Sorof ad loc.:non quaesitum esse numerum, sed secutum,
id. Or. 49, 165:lingua tacet nec vox tentataque verba sequuntur,
Ov. M. 11, 326; 1, 647; Stat. Th. 11, 602:verbaque provisam rem non invita sequentur,
Hor. A. P. 311:sed non omnia nos ducentes e Graeco sequuntur,
Quint. 2, 14, 1:laus pulcherrima cum sequitur, non cum arcessitur,
id. 10, 2, 27; 8, prooem. § 8;8, 6, 24: sequi gloria, non appeti debet,
Plin. Ep. 1, 8, 14.—Hence, sĕquens, entis, P. a., next, next following in order (cf.: proximus, posterior;not in Cic. or Cæs.): prius illud... hoc sequens,
Quint. 5, 10, 42:reliqua morborum genera sequenti dicemus volumine,
Plin. 29, 6, 39, § 143.—Esp., with designations of time:sequenti tempore,
Nep. Thras. 4, 4; Quint. 1, 5, 52; Sen. Ben. 6, 4, 2; Suet. Tib. 38: sequenti die, Auct. B. Hisp. 28, 1; Suet. Ner. 15; Liv. 23, 36, 7:sequente anno,
id. 3, 31, 2:sequenti nocte,
Suet. Aug. 94; so also Curt. 4, 7, 10; Tac. A. 2, 53; Col. 4, 15, 3; 4, 21, 3; 4, 27, 2; Plin. 11, 37, 73, § 189; 30, 8, 21, § 66; 17, 22. 35, § 178; Hirt. B. G. 8, 50; Plin. Ep. 4, 1, 6; 5, 12, 1; 6, 31, 3:Suilium mox sequens aetas vidit praepotentem,
the next generation, Tac. A. 4, 31 qui praesenti potentiā credunt exstingui [p. 1678] posse etiam sequentis aevi memoriam, Tac. A. 4, 35.—As subst., used by some for epitheton, an epithet, acc. to Quintilian;as, dentes albi, umida vina... o scelus abominandum, etc.,
Quint. 8, 6, 40. -
43 sequor
sĕquor, sĕcūtus (also written sequutus; gen. plur. part. sync. sequentūm, Verg. G. 3, 111), 3, v. dep. ( act. collat. form sĕquo, acc. to Gell. 18, 9, 8 sq.; and Prisc. p. 799 P.) [Sanscr. sak-, to follow; sakis, friend; Gr. hepomai, hepô; cf. Lat. socius], to follow, to come or go after, to follow after, attend.I.Lit.A.In gen.(α).With acc.:(β).i, jam sequor te, mater,
Plaut. Aul. 4, 7, 16:neque illa matrem satis honeste tuam sequi poterit comes,
id. Merc. 2, 3, 69 sq.:qui ex urbe amicitiae causā Caesarem secuti, etc.,
Caes. B. G. 1, 39; 7, 50; Hor. S. 1, 6, 108:ne sequerer moechas,
id. ib. 1, 4, 113:vallem,
Liv. 32, 6, 5:pars pressa sequuntur Signa pedum,
Ov. M. 8, 332:vestigia alicujus,
id. ib. 4, 514; 9, 639; 10, 710 et saep.—Absol. (so most freq. in Plaut.):b.abi prae, jam ego sequar,
Plaut. Am. 1, 3, 46; Ter. Eun. 5, 2, 69: Di. Sequere intro. Pa. Sequor, Plaut. As. 4, 1, 64; 5, 2, 90; id. Aul. 2, 5, 23 et saep.:quisnam est, qui sequitur procul?
id. Poen. 3, 3, 6:funus interim procedit: sequimur: ad sepulcrum venimus,
Ter. And. 1, 1, 101:curriculo sequi,
Plaut. Ep. 1, 1, 12:Helvetii cum omnibus suis carris secuti,
Caes. B. G. 1, 24:si nemo sequatur, tamen, etc.,
id. ib. 1, 40 fin.:servi sequentes,
Hor. S. 1, 6, 78: hos falcati currus sequebantur, Curt. 4, 12, 6:hos aliae gentes sequebantur,
id. 4, 12, 9.—Of things:B.magna multitudo carrorum sequi Gallos consuevit,
Hirt. B. G. 8, 14:neque Ulla (arbor) brevem dominum sequetur,
Hor. C. 2, 14, 24:zonā bene te secutā,
id. ib. 3, 27, 59.—In partic.1.To follow in a hostile manner; to chase, pursue:2.hostes sequitur,
Caes. B. G. 1, 22 fin.:hostem,
Ov. M. 13, 548:fugacem,
Hor. S. 2, 7, 115:feras,
Ov. M. 2, 498:nudo genitas Pandione ferro,
id. ib. 6, 666; cf.:hostem pilo,
Tac. H. 4, 29 fin.—Absol.:finem sequendi facere,
Caes. B. G. 7, 47; 7, 68 Oud. N. cr. —To follow in time or order; to succeed, come after (esp. freq. in part. pres.): aestatem auctumnus sequitur, post acer hiems fit, Enn. ap. Prisc. p. 647 P. (Ann. v. 406 Vahl.):(β).sequens annus,
Hirt. B. G. 8, 50:sequente anno,
Plin. 10, 62, 82, § 170:secuto die,
id. 13, 22, 43, § 126:secuta aetas,
id. 6, 23, 26, § 101:sequenti senatu,
Plin. Ep. 6, 5, 1:secuturo Phoebo,
Luc. 2, 528:sequitur hunc annum nobilis clade Romanā Caudinā pax,
Liv. 9, 1 et saep.:ne secutis quidem diebus Claudius ullius humani affectūs signa dedit,
Tac. A. 11, 38:Africanus sequens, i. e. minor,
Plin. 7, 59, 59, § 211.—With the notion of cause implied, to follow, result, ensue:3.ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,
Cic. Att. 10, 18, 2: increpuit;sequitur clamor,
Verg. A. 9, 504:tonitrum secuti nimbi,
Ov. M. 14, 542:lacrimae sunt verba secutae,
id. ib. 9, 780:nisi forte sic loqui paenitet, Quā tempestate Paris Helenam et quae sequuntur,
and so on, and so forth, Cic. Or. 49, 164; id. Tusc. 3, 18, 42; 3, 19, 44.—Of a possession or inheritance, to follow, i. e. to fall to the share of any one:4.ut belli praeda Romanos, ager urbesque captae Aetolos sequerentur,
Liv. 33, 13, 10:ut victorem res sequeretur,
id. 28, 21, 5: si quis mortuos est Arpinatis, ejus heredem sacra non secuntur, Cato ap. Prisc. p. 629 P.—Abbreviated on monuments, H. M. H. N. S.:heredem monumentum,
Hor. S. 1, 8, 13:heredem possessio,
Plin. 9, 35, 60, § 124:quo minus gloriam petebat, eo magis illum sequebatur,
Sall. C. 54 fin.; v. Fabri ad h. l.;and cf.: sequi gloria, non appeti debet,
Plin. Ep. 1, 8, 14.—To go towards or to a place:5.Formias nunc sequimur,
Cic. Att. 10, 18, 2:Epirum, Cyzicum,
id. ib. 3, 16; Caes. B. C. 3, 49:Italiam,
Verg. A. 4, 361; 4, 381; 5, 629:Itala regna,
Ov. H. 7, 10; id. F. 6, 109; Val. Fl. 1, 3.—Pregn., to follow the hand in plucking or pulling; to come off or away, come out; to come easily, come of itself:II.herbae dum tenerae sunt vellendae: aridae factae celerius rumpuntur quam sequuntur,
Varr. R. R. 1, 47; cf.:oratio mollis et tenera et ita flexibilis, ut sequatur, quocumque torqueas,
Cic. Or. 16, 52; and:nihil est tam tenerum neque tam flexibile neque quod tam facile sequatur quocumque ducas, quam oratio,
id. de Or. 3, 45, 176:ipse (ramus) volens facilisque sequetur, Si te fata vocant,
Verg. A. 6, 146:cum scrutantes, quae vellant, telum non sequitur,
Liv. 38, 21, 11 Weissenb. ad loc.:jamque secuta manum nullo cogente sagitta Excidit,
Verg. A. 12, 423; Anthol. Lat. 1, 172, 113:trahit ille manu sine custode lignum: Id quoque vix sequitur,
Ov. M. 12, 372; cf.: cera mollis sequensque digitos, yielding to, Poët. ap. Plin. Ep. 7, 9, 11.Trop.A.In gen., to follow, succeed, result, ensue (usu. of an immediate consequence;B.consequor, usu. of one more remote): si verbum sequi volumus, hoc intellegamus necesse est, etc.,
Cic. Caecin. 17, 49: patrem sequuntur liberi, succeed to the rank or condition of their father, Liv. 4, 4 fin.:quoniam hanc (Caesar) in re publicā viam, quae popularis habetur, secutus est,
Cic. Cat. 4, 5, 9:damnatum poenam sequi oportebat, ut igni cremaretur,
to befall, Caes. B. G. 1, 4:modo ne summa turpitudo sequatur,
should ensue, Cic. Lael. 17, 61:dispares mores disparia studia sequuntur,
id. ib. 20, 74:post illas datas litteras secuta est summa contentio de domo,
id. Att. 4, 2, 2: post gloriam invidiam sequi. Sall. J. 55, 3:an mediocre discrimen opinionis secuturum ex hac re putatis,
Liv. 5, 6, 7. —In partic.1.To follow (as a leader) an authority, a party, an example, a plan, etc.; to follow in the track of; to comply with, accede to, conform to: sequi naturam, optimam bene vivendi ducem, Cic. Lael. 5, 19; cf. id. ib. 12, 42:2.sequamur potissimum Polybium nostrum,
id. Rep. 2, 14, 27:eorum sectam sequuntur multi mortales,
Naev. Bell. Pun. 1, 16; so,sectam,
Cic. Fl. 41, 104; id. Sest. 45, 97; Liv. 8, 19, 10 al. (v. secta):Ti. Gracchus regnum occupare conatus est... hunc post mortem secuti amici, etc.,
Cic. Lael. 12, 41:amicum vel bellum patriae inferentem sequi,
id. ib. 12, 43:auctoritatem et consilium alicujus,
id. Fam. 4, 3, 2; so (with obtemperare voluntati) Caes. B. C. 1, 35:sententiam Scipionis,
id. ib. 1, 2:vos vestrumque factum omnia deinceps municipia sunt secuta,
have followed, imitated, id. ib. 2, 32:haec qui dicunt, quam rationem sequantur, vides,
Cic. Div. 2, 6, 17:novum quoddam et subagreste consilium,
id. Rep. 2, 7, 12; cf. id. ib. 2, 28, 51:Pompeio esse in animo, rei publicae non deesse, si senatus sequatur,
Caes. B. C. 1, 1 fin.:arma victricia,
Verg. A. 3, 54.—Of an auditor, to follow an orator or a speech:quos more prisco apud judicem fabulantes non auditores sequuntur, non populus audit,
Tac. Or. 23: non lingua valet, non corpore notae Sufficiunt vires, nec vox aut verba sequuntur, i. e. attend or obey the will, Verg. A. 12, 912; cf.:si modo verba sequantur,
Ov. M. 1, 647. —Esp. milit. t. t.: signa sequi, to march in rank, Sall. J. 80, 2; Curt. 3, 2, 13.—To follow or pursue an end or object; to strive for, aim at, seek to attain:3.eam (sc. utilitatem),
Cic. Lael. 27, 100:justitiam,
id. Rep. 3, 11, 18:otium ac tranquillitatem vitae,
id. Mur. 27, 55:amoenitatem et salubritatem,
id. Leg. 2, 1, 3:matris commodum,
Ter. Hec. 3, 5, 31:lites,
id. And. 4, 5, 16; id. Ad. 2, 2, 40:gratiam Caesaris,
Caes. B. C. 1, 1:linguam et nomen,
Liv. 31, 7:mercedes,
Hor. S. 1, 6, 87:quae nocuere (opp. fugere),
id. Ep. 1, 8, 11; cf.:nec sequar aut fugiam, quae diligit ipse vel odit,
id. ib. 1, 1, 72:ferro extrema,
Verg. A. 6, 457:fidem,
Vell. 2, 107, 2.—With inf.:plurisque sequor disponere causas,
Lucr. 5, 529.—In discourse, to follow in order or sequence; to come next in order, to succeed:4.sequitur is (rex), qui, etc.,
Cic. Rep. 2, 21, 37:sequitur illa divisio, ut, etc.,
id. Fin. 3, 16, 55:haec sint dicta de aëre. Sequitur terra, cui, etc.,
Plin. 2, 63, 63, § 154:ac de primā quidem parte satis dictum est. Sequitur, ut doceam, etc.,
Cic. N. D. 2, 32, 80 sq. — With inf.:sequitur videre de eo, quod, etc.,
Dig. 45, 1, 91, § 3; 41, 3, 4.—In logical conclusions, to follow, ensue; with subject-clause:5.nec si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico, esse causas immutabiles, etc.,
Cic. Fat. 12, 28; id. Tusc. 5, 8, 21.—With ut:si haec enuntiatio vera non est, sequitur, ut falsa sit,
Cic. Fat. 12, 28; 5, 9; 10, 22; id. Fin. 2, 8, 24; 3, 7, 26:sequitur igitur ut, etc.,
id. Tusc. 5, 18, 53; id. Par. 3, 1, 22:sequitur ergo ut, etc.,
Curt. 7, 1, 40; Quint. 3, 8, 23; 3, 11, 17; 6, 5, 8 al.—To follow or come naturally or easily; to be obtained without effort:tantum hominis valuit exercitatio ut, cum se mente ac voluntate, conjecisset in versum, verba sequerentur,
Cic. de Or. 3, 50, 194 Sorof ad loc.:non quaesitum esse numerum, sed secutum,
id. Or. 49, 165:lingua tacet nec vox tentataque verba sequuntur,
Ov. M. 11, 326; 1, 647; Stat. Th. 11, 602:verbaque provisam rem non invita sequentur,
Hor. A. P. 311:sed non omnia nos ducentes e Graeco sequuntur,
Quint. 2, 14, 1:laus pulcherrima cum sequitur, non cum arcessitur,
id. 10, 2, 27; 8, prooem. § 8;8, 6, 24: sequi gloria, non appeti debet,
Plin. Ep. 1, 8, 14.—Hence, sĕquens, entis, P. a., next, next following in order (cf.: proximus, posterior;not in Cic. or Cæs.): prius illud... hoc sequens,
Quint. 5, 10, 42:reliqua morborum genera sequenti dicemus volumine,
Plin. 29, 6, 39, § 143.—Esp., with designations of time:sequenti tempore,
Nep. Thras. 4, 4; Quint. 1, 5, 52; Sen. Ben. 6, 4, 2; Suet. Tib. 38: sequenti die, Auct. B. Hisp. 28, 1; Suet. Ner. 15; Liv. 23, 36, 7:sequente anno,
id. 3, 31, 2:sequenti nocte,
Suet. Aug. 94; so also Curt. 4, 7, 10; Tac. A. 2, 53; Col. 4, 15, 3; 4, 21, 3; 4, 27, 2; Plin. 11, 37, 73, § 189; 30, 8, 21, § 66; 17, 22. 35, § 178; Hirt. B. G. 8, 50; Plin. Ep. 4, 1, 6; 5, 12, 1; 6, 31, 3:Suilium mox sequens aetas vidit praepotentem,
the next generation, Tac. A. 4, 31 qui praesenti potentiā credunt exstingui [p. 1678] posse etiam sequentis aevi memoriam, Tac. A. 4, 35.—As subst., used by some for epitheton, an epithet, acc. to Quintilian;as, dentes albi, umida vina... o scelus abominandum, etc.,
Quint. 8, 6, 40. -
44 opinio
I.In gen.:II.apud homines barbaros opinio plus valet saepe, quam res ipsa,
Cic. Fragm. Scaur. 7:est ergo aegritudo opinio recens mali praesentis... laetitia opinio recens boni praesentis... metus opinio impendentis mali... lubido opinio venturi boni, etc.,
id. Tusc. 4, 7, 14; cf. id. ib. 4, 11, 26:magna nobis pueris opinio fuit, L. Crassum non plus attigisse doctrinae, quam,
id. de Or. 2, 1, 1:ut opinio mea est,
as I suppose, as I believe, id. Fam. 9, 11, 1: ut opinio mea fert, as I believe, id. Font. 13, 39:mea fert opinio, ut, etc.,
Dig. 24, 1, 32:cujus opinionis etiam Cornelius Celsus est,
Celsus also is of this opinion, Col. 2, 12, 6:Romulus habuit opinionem esse, etc.,
held the belief that, Cic. Div. 2, 33, 70:fuisse in illa populari opinione,
to be of an opinion, id. Clu. 51, 142.—More rarely:alicujus opinionis esse,
Col. 2, 12, 6:in eādem opinione fui... te venturum esse,
Cic. Att. 8, 11, D, 3:in quā me opinione sine causā esse, ne quis credat,
Liv. 44, 38, 4:fuerunt in hac opinione non pauci, ut, etc.,
Quint. 3, 3, 11; cf. id. 4, 1, 28:cum etiam philosophi Stoicae disciplinae in eādem sint opinione, ut censeant, etc.,
Lact. 2, 5, 7; 3, 8, 32:cui opinioni nos quoque accedimus,
Quint. 2, 15, 29:ipse eorum opinionibus accedo, qui, etc.,
Tac. G. 4:adducere aliquem in eam opinionem, ut,
to make one believe, Cic. Caecin. 5, 13:Pisidae in opinionem adducuntur perfugas fecisse, ut, etc.,
Nep. Dat. 6, 6:praebere opinionem timoris,
to convey the impression, occasion the belief that one is afraid, Caes. B. G. 3, 17:afferre alicui,
Cic. Off. 2, 13, 46: incidere in opinionem, to fall into the belief, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:in opinionem discedere,
to come to the opinion, Cic. Fam. 6, 14, 2:opinione duci,
to be led by one's belief, id. Mur. 30, 62: contra (praeter) opinionem, contrary to one's expectation:dicere contra opiniones omnium,
id. Rosc. Am. 15, 45:etsi praeter opinionem res ceciderat,
Nep. Milt. 2, 5.—With comp.: opinione citius, quicker than had been supposed, Varr. ap. Non. 356, 27:istuc curavi, ut opinione illius pulcrior sis,
handsomer than he imagines, Plaut. Mil. 4, 6, 23:opinione melius res tibi habet tua, si, etc.,
id. Cas. 2, 5, 30:opinione celerius,
Cic. Fam. 14, 23.—In partic.A.The repute of a man, the esteem, reputation in which others hold him, the opinion, estimate, expectation formed of him.a.In gen.:b.opinione fortasse nonnullā, quam de meis moribus habebat,
Cic. Lael. 9, 30:integritatis meae,
id. Att. 7, 2, 5:non fallam opinionem tuam,
id. Fam. 1, 6, 2:genus scriptorum tuorum vicit opinionem meam,
exceeded my expectation, id. ib. 5, 12, 1: venit in eam opinionem Cassius, ipsum finxisse bellum, Cassius fell under suspicion of having, was believed to have, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 2: summam habere justitiae opinionem. Caes. B. G. 6, 24; 7, 59:quorum de justitiā magna esset opinio multitudinis,
Cic. Off. 2, 12, 42:(Porus) bellum jampridem, auditā Alexandri opinione, in adventum ejus parabat,
Just. 12, 8, 2.—Absol., reputation:c.ne opinio quidem et fama, cui soli serviunt (poëtae), etc.,
Tac. Dial. 10 init.:cupidi opinionis,
Quint. 12, 9, 4:affert et ista res opinionem,
id. 2, 12, 5.—Bad repute, reputation for evil:B.malignitatis opinionem vereri,
Tac. Dial. 15:invidiae et ingrati animi,
Liv. 45, 38, 6.—A report, rumor:divulgatā opinione tam gloriosae expeditionis,
Just. 42, 2, 11:quae opinio erat edita in vulgus,
Caes. B. C. 3, 29, 3:exiit opinio, proximo lustro descensurum eum ad Olympia,
Suet. Ner. 53:opinio etiam sine auctore exierat, eos conspirasse, etc.,
Liv. 3, 36, 9:opinionem serere,
to spread a report, Just. 8, 3, 8:opiniones bellorum,
Vulg. Matt. 24, 6; id. Marc. 13, 7. -
45 consuetudo
cōnsuētūdo, inis, f. (consuesco), die Beigewöhnung, I) an eine Sache, die Gewöhnung, angenommene Gewohnheit, das gewohnte, herkömmliche Verfahren, das Herkommen, der Brauch (Gebrauch), die Observanz, sowohl im Privatleben als im öffentlichen Leben (vgl. mos), a) übh. (oft verb. c. et exercitatio od. exercitatioque u. c. ac mos, mos consuetudoque, c. institutumque, c. et disciplina), absol., od. m. Ang. dessen, der die Gewohnheit hat, im Genet. od. durch Adi., od. m. Ang. der Sache, bei der die G. herrscht, im Genet. subst. od. Gerundii, consuetudo exercitatioque facilitatem maxime parit, Quint.: haec consuetudo iam naturae vim obtinet propter vetustatem, Cic.: mihi bene facere iam ex consuetudine in naturam vertit, Sall.: depravatio consuetudinis, Sall.: ius consuetudinis, das Recht der Observanz, das Gewohnheitsrecht, Cic. – m. Genet., c. populi Romani, Caes.: c. Graecorum, Cic.: c. maiorum, Cic.: c. medicorum, Cic.: c. vitae, teils = Herkommen des L. übh., teils = Lebensweise, Cic. (vgl. cotidianae vitae c., Ter., u. unten no. b, α): c. victus, Lebensweise, Cic. (vgl. no. II, a): c. sermonis nostri, unser Sprachgebrauch, Cic. (vgl. unten no. b, β): c. fori et pristinus mos iudiciorum, Cic. – c. oculorum, gewohnter, wiederholter Anblick, Cic. – una pars et c. earum epistularum, quibus secundis rebus uti solebamus, die eine gewohnte (scherzh.) Art, Cic. – c. incommodorum, G. an usw., Cic. – c. vivendi, Lebensweise, Quint.: male vivendi, Lact.: peccandi, Cic.: dicendi, scribendi, loquendi, Cic. u. Quint. – c. antiqua, Suet.: assidua, Quint.: quaedam barbara c., Caes.: c. bona (Ggstz. c. mala), Cic. u. (Ggstz. melior) Varr. LL. – mos consuetudoque civilis, die Sitte u. die herkömmlichen bürgerlichen Formen, Cic. – vita hominum consuetudoque communis, allgemeine Observanz, Cic.: communis vitae c., das gewöhnliche, gemeine Leben (vgl. communis vita et vulgaris hominum c.), Cic.: communis c. sermonis od. loquendi, der gewöhnliche, gemeine Sprachgebrauch, Cic. u. Quint.: c. diuturna, Cic.: illa immanis ac barbara c. hominum immolandorum, Cic.: c. longa, Quint.: c. regia, Brauch (Verwaltung) unter den Königen, Eutr.: mea vitae perpetua c., Cic.: c. pessuma, Quint.: c. usitata, Gewohnheitsrecht, Quint.: c. vetus, Cic.: c. vulgaris, Cic. – abhorrere a consuetudine communis sensus (v. der herkömmlichen Denkweise), Cic.: adducere alqm od. se in eam consuetudinem, ut etc., jmd. od. sich so gewöhnen, daß usw., Nep. u. Caes. (vgl. ad quam nos consuetudinem a familiaribus nostris adducti, Cic.): sic alitur c. perditarum contionum, Cic.: hanc consuetudinem libenter ascivimus, Cic.: assimulare castrorum consuetudinem, Nep. – ab omnium Siculorum consuetudine discedere, Cic.: plerumque autem parentum praeceptis imbuti ad eorum consuetudinem moremque deducimur, Cic. – est consuetudo Siculorum ceterorumque Graecorum, ut etc., Cic.: doctorum est ista consuetudo eaque Graecorum, ut etc., Cic.: populi Romani hanc esse consuetudinem, ut etc., Caes.: est hoc Gallicae consuetudinis, ut etc., Caes.: non est meae consuetudinis rationem reddere, qua de causa etc., Cic.: non esse consuetudinem populi Romani accipere ab hoste armato condicionem, Caes.: quod antea in consuetudine fuerit bonorum, Cic.: ut est c., wie es Gebrauch (Rechtsgebrauch, Observanz) ist, Cic.: ut barbarorum fere consuetudo est, Hirt. b. G.: ut fert Gallica c., Caes.: maiore strepitu et tumultu, quam populi Romani fert c., castra moveri iubet, Caes. – sin consuetudinem meam, quam in re publica habui, tenuero, Cic. – haec consuetudo, quae increbruit, Cic.: alqm in suam rationem consuetudinemque inducere, Cic.: in adeundis periculis consuetudinem imitari medicorum, Cic.: consuetudinem aestimationis introducere, Cic.: hanc consuetudinem inveterascere nolle, Caes.: sensim hanc consuetudinem et disciplinam minuere (abnehmen lassen), post vero Sullae victoriam penitus amittere (gänzlich verloren gehen lassen od. aufgeben), Cic.: mutare consuetudinem dicendi, Cic.: eius rei nonnullam consuetudinem nancisci, Cic.: obdurescere alcis rei consuetudine, Cic.: recedere a consuetudine vulgari, ab usitata consuetudine, a iucundissima consuetudine, Quint. u. Cic.: longo intervallo veterem consuetudinem referre, Cic.: longo intervallo hanc consuetudinem maiorum repetere ac referre, Cic.: consuetudinem suam in civibus conservandis retinere, Lentul. in Cic. ep.: cenarum rectarum consuetudinem revocare, Suet.: senatum ad pristinam virtutem consuetudinemque revocare, Cic.: consuetudinem sequens, gewohnheitsmäßig, Gell.: si paulatim haec consuetudo serpere ac prodire coeperit, Cic.: suam consuetudinem in patrociniis tuendis servare, Vatin. in Cic. ep.: in iudicio non morem consuetudinemque servare, Cic.: tenere consuetudinem suam od. consuetudinem a Socrate traditam, Cic.: consuetudine eā inter se quam saepissime uti, Cic.: vetere in nova (fabula) uti consuetudine, Ter. – tenuit (erhält sich) consuetudo, ut etc., Quint. 2, 1, 1: vetus consuetudo tenuit, ut etc., Veget. mil. 2, 8, 8. – in consuetudinem venire, teils v. Dingen = zur Gew. werden, zB. quod iam in c. venit, Cic.: quod a nostris hominibus saepissime usurpatum iam in proverbii c. venit, Cic.; teils v. Pers. = die Gew. annehmen, zB. in c. Alexandrinae vitae licentiaeque v., Caes.: in eam iam benignitatis c. venisse, ut etc., Cic.: paulatim in c. eius regni occupandi venisse, Auct. b. Alex. – frequens et assidua nobis contentio iam prope in consuetudinem vertit, wurde uns zur G., Tac. dial.: in consuetudinem vertit (es wurde Gebrauch), ut consules suo quoque nomine quantum principi debeant profiteantur, Plin. pan. – m. Praepp. od. im bl. Abl. als Adverbial-Ausdr., ad consuetudinem Graecorum, nach der G. der Gr. (zB. disputare), Cic.: ad nostram consuetudinem, Nep.: ex consuetudine, Sall.: ex consuetudine sua, Caes.: u. bl. consuetudine, Cic.: consuetudine suā, Caes.: consuetudine populi Romani, Caes.: quādam barbarā consuetudine, Caes.: vetere ac iam pridem receptā populi Rom. consuetudine, Tac.: consuetudine peccandi liberā, Cic.: pro mea consuetudine, Cic.: praeter consuetudinem, Cic.: praeter consuetudinem ac morem maiorum, Suet.: extra consuetudinem, Caes.: contra consuetudinem, Hirt. b. G. u. Sen. (vgl. si quid contra morem consuetudinemque civilem fecerint, Cic.): supra consuetudinem, Cels.
b) insbes.: α) die Gewöhnung = die (gewohnte) Lebensweise (vollst. c. vitae, victus u. dgl., s. oben no. a), imago consuetudinis atque vitae (öffentl. Wirksamkeit) Epaminondae, Nep.: deflectere a pristina consuetudine, Phaedr.: ad superiorem consuetudinem reverti, Cic.: longinquā malā consuetudine aegrum traducere in meliorem, Varr. LL.: neque vino neque consuetudine reliquā abstinere, Suet.: imitari Persarum consuetudinem, Nep. – β) die gewöhnliche Ausdrucksweise, der (herrschende) Sprachgebrauch (vollst. c. sermonis, loquendi, s. oben no. a), c. recta (Ggstz. c., quae depravata est), Varr. LL.: c. indocta, der Spr. ohne gelehrte Bildung, Cic.: c. saeculi, Sen.: consuetudinem vitiosam et corruptam purā et incorruptā consuetudine emendare, Cic.: consuetudinem imitari, Cic.: uti pravissimā consuetudinis regulā, Cic.: in consuetudinem nostram non caderet, würde mit unserem Spr. nicht übereinstimmen, Cic. – dah. meton., eine bestimmte Sprache, c. Latina, nostra, Col.: c. Graeca, Col. – γ) die gewöhnliche Annahme, omnia quae in consuetudine probantur, nach der gew. Annahme (im gewöhnlichen Leben) als ausgemacht gilt, Cic. Acad. 2, 75: ideo (aquilam) armigeram Iovis consuetudo iudicat, Plin. 10, 15.
II) die Beigewöhnung an eine Person od. ein persönl. Verhältnis, der gesellige Umgang, der gesellige Verhältnis, die Geselligheit, a) übh. (vollst. c. victus; verb. consuetudo ac familiaritas, domesticus usus et c. u. dgl.), c. multa et iucunda, Cic.: c. iucundissima, Cic.: longinqua, Caes.: c. paucorum dierum, Cic.: c. superiorum annorum, Caes.: c. nutrimentorum (der ersten Jugendjahre), Suet.: c. legationis (des Legaten mit dem Feldherrn), Hirt. b. G.: mihi non ignota in consuetudine et familiaritate suavitas tua, Cic.: inductus consuetudine ac familiaritate, Cic. – dare se in consuetudinem sic prorsus, ut etc., Cic.: devincire alqm consuetudine suā sic, ut etc., Nep.: cum Metellis erat ei non modo hospitium, verum etiam domesticus usus et consuetudo, Cic.: Atticus noster maiorem mihi cum Cassinio consuetudinem fecit, Cic.: insinuare in consuetudinem alcis, Cic.: immergere se blanditiis et assentationibus penitus in consuetudinem alcis, Cic.: intermittere consuetudinem, Cic.: permanere in eadem amicitiae consuetudine, Cic.: revocare alqm in consuetudinem pristinam, Cic.: postea prorsus ab instituta nostra paucorum dierum consuetudine longe refugit, seitdem hat er den zwischen uns in den wenigen Tagen eingeleiteten Verkehr völlig abgebrochen, Cic.: ut eos consuetudine adhibitā (bei fortgesetztem Umgang) facile internosceremus, Cic. – im Plur., nostri amores mores consuetudines, Plaut.: amicitiae, consuetudines, vicinitates, clientelae, Cic.: consuetudines victus non possunt esse cum multis, Cic.: consuetudines, amicitias, res rationesque iungere cum alqo, Cic. – b) insbes., der zärtliche, vertraute Umgang der Eheleute, Octaviae consuetudinem cito aspernari, Suet. Ner. 35, 1: Agrippinae consuetudine teneri, sehr an der A. hängen, Suet. Tib. 7, 2. – u. das zärtliche Verhältnis der Liebenden, gew. im unedlen Sinne = das Liebesverhältnis, c. parva, Ter.: c. eius, Ter.: turpis dominae consuetudo cum servo, turpis domino cum ancilla, Quint.: huic (libertinae) consuetudo cum Aebutio fuit, Liv.: erat ei cum Fulvia stupri vetus consuetudo, Sall.: stupri consuetudinem facere cum alqo, Suet.: consuetudinem habere cum fratris uxore, Suet.
-
46 consuetudo
cōnsuētūdo, inis, f. (consuesco), die Beigewöhnung, I) an eine Sache, die Gewöhnung, angenommene Gewohnheit, das gewohnte, herkömmliche Verfahren, das Herkommen, der Brauch (Gebrauch), die Observanz, sowohl im Privatleben als im öffentlichen Leben (vgl. mos), a) übh. (oft verb. c. et exercitatio od. exercitatioque u. c. ac mos, mos consuetudoque, c. institutumque, c. et disciplina), absol., od. m. Ang. dessen, der die Gewohnheit hat, im Genet. od. durch Adi., od. m. Ang. der Sache, bei der die G. herrscht, im Genet. subst. od. Gerundii, consuetudo exercitatioque facilitatem maxime parit, Quint.: haec consuetudo iam naturae vim obtinet propter vetustatem, Cic.: mihi bene facere iam ex consuetudine in naturam vertit, Sall.: depravatio consuetudinis, Sall.: ius consuetudinis, das Recht der Observanz, das Gewohnheitsrecht, Cic. – m. Genet., c. populi Romani, Caes.: c. Graecorum, Cic.: c. maiorum, Cic.: c. medicorum, Cic.: c. vitae, teils = Herkommen des L. übh., teils = Lebensweise, Cic. (vgl. cotidianae vitae c., Ter., u. unten no. b, α): c. victus, Lebensweise, Cic. (vgl. no. II, a): c. sermonis nostri, unser Sprachgebrauch, Cic. (vgl. unten no. b, β): c. fori et pristinus mos iudiciorum, Cic. – c. oculorum, gewohnter, wiederholter Anblick, Cic. – una pars et c. earum epistularum, quibus secundis rebus uti solebamus, die eine————gewohnte (scherzh.) Art, Cic. – c. incommodorum, G. an usw., Cic. – c. vivendi, Lebensweise, Quint.: male vivendi, Lact.: peccandi, Cic.: dicendi, scribendi, loquendi, Cic. u. Quint. – c. antiqua, Suet.: assidua, Quint.: quaedam barbara c., Caes.: c. bona (Ggstz. c. mala), Cic. u. (Ggstz. melior) Varr. LL. – mos consuetudoque civilis, die Sitte u. die herkömmlichen bürgerlichen Formen, Cic. – vita hominum consuetudoque communis, allgemeine Observanz, Cic.: communis vitae c., das gewöhnliche, gemeine Leben (vgl. communis vita et vulgaris hominum c.), Cic.: communis c. sermonis od. loquendi, der gewöhnliche, gemeine Sprachgebrauch, Cic. u. Quint.: c. diuturna, Cic.: illa immanis ac barbara c. hominum immolandorum, Cic.: c. longa, Quint.: c. regia, Brauch (Verwaltung) unter den Königen, Eutr.: mea vitae perpetua c., Cic.: c. pessuma, Quint.: c. usitata, Gewohnheitsrecht, Quint.: c. vetus, Cic.: c. vulgaris, Cic. – abhorrere a consuetudine communis sensus (v. der herkömmlichen Denkweise), Cic.: adducere alqm od. se in eam consuetudinem, ut etc., jmd. od. sich so gewöhnen, daß usw., Nep. u. Caes. (vgl. ad quam nos consuetudinem a familiaribus nostris adducti, Cic.): sic alitur c. perditarum contionum, Cic.: hanc consuetudinem libenter ascivimus, Cic.: assimulare castrorum consuetudinem, Nep. – ab omnium Siculorum consuetudine discedere, Cic.: plerumque autem————parentum praeceptis imbuti ad eorum consuetudinem moremque deducimur, Cic. – est consuetudo Siculorum ceterorumque Graecorum, ut etc., Cic.: doctorum est ista consuetudo eaque Graecorum, ut etc., Cic.: populi Romani hanc esse consuetudinem, ut etc., Caes.: est hoc Gallicae consuetudinis, ut etc., Caes.: non est meae consuetudinis rationem reddere, qua de causa etc., Cic.: non esse consuetudinem populi Romani accipere ab hoste armato condicionem, Caes.: quod antea in consuetudine fuerit bonorum, Cic.: ut est c., wie es Gebrauch (Rechtsgebrauch, Observanz) ist, Cic.: ut barbarorum fere consuetudo est, Hirt. b. G.: ut fert Gallica c., Caes.: maiore strepitu et tumultu, quam populi Romani fert c., castra moveri iubet, Caes. – sin consuetudinem meam, quam in re publica habui, tenuero, Cic. – haec consuetudo, quae increbruit, Cic.: alqm in suam rationem consuetudinemque inducere, Cic.: in adeundis periculis consuetudinem imitari medicorum, Cic.: consuetudinem aestimationis introducere, Cic.: hanc consuetudinem inveterascere nolle, Caes.: sensim hanc consuetudinem et disciplinam minuere (abnehmen lassen), post vero Sullae victoriam penitus amittere (gänzlich verloren gehen lassen od. aufgeben), Cic.: mutare consuetudinem dicendi, Cic.: eius rei nonnullam consuetudinem nancisci, Cic.: obdurescere alcis rei consuetudine, Cic.: recedere a consuetudine vulgari, ab usitata con-————suetudine, a iucundissima consuetudine, Quint. u. Cic.: longo intervallo veterem consuetudinem referre, Cic.: longo intervallo hanc consuetudinem maiorum repetere ac referre, Cic.: consuetudinem suam in civibus conservandis retinere, Lentul. in Cic. ep.: cenarum rectarum consuetudinem revocare, Suet.: senatum ad pristinam virtutem consuetudinemque revocare, Cic.: consuetudinem sequens, gewohnheitsmäßig, Gell.: si paulatim haec consuetudo serpere ac prodire coeperit, Cic.: suam consuetudinem in patrociniis tuendis servare, Vatin. in Cic. ep.: in iudicio non morem consuetudinemque servare, Cic.: tenere consuetudinem suam od. consuetudinem a Socrate traditam, Cic.: consuetudine eā inter se quam saepissime uti, Cic.: vetere in nova (fabula) uti consuetudine, Ter. – tenuit (erhält sich) consuetudo, ut etc., Quint. 2, 1, 1: vetus consuetudo tenuit, ut etc., Veget. mil. 2, 8, 8. – in consuetudinem venire, teils v. Dingen = zur Gew. werden, zB. quod iam in c. venit, Cic.: quod a nostris hominibus saepissime usurpatum iam in proverbii c. venit, Cic.; teils v. Pers. = die Gew. annehmen, zB. in c. Alexandrinae vitae licentiaeque v., Caes.: in eam iam benignitatis c. venisse, ut etc., Cic.: paulatim in c. eius regni occupandi venisse, Auct. b. Alex. – frequens et assidua nobis contentio iam prope in consuetudinem vertit, wurde uns zur G., Tac. dial.: in consuetudinem vertit (es wurde Gebrauch), ut con-————sules suo quoque nomine quantum principi debeant profiteantur, Plin. pan. – m. Praepp. od. im bl. Abl. als Adverbial-Ausdr., ad consuetudinem Graecorum, nach der G. der Gr. (zB. disputare), Cic.: ad nostram consuetudinem, Nep.: ex consuetudine, Sall.: ex consuetudine sua, Caes.: u. bl. consuetudine, Cic.: consuetudine suā, Caes.: consuetudine populi Romani, Caes.: quādam barbarā consuetudine, Caes.: vetere ac iam pridem receptā populi Rom. consuetudine, Tac.: consuetudine peccandi liberā, Cic.: pro mea consuetudine, Cic.: praeter consuetudinem, Cic.: praeter consuetudinem ac morem maiorum, Suet.: extra consuetudinem, Caes.: contra consuetudinem, Hirt. b. G. u. Sen. (vgl. si quid contra morem consuetudinemque civilem fecerint, Cic.): supra consuetudinem, Cels.b) insbes.: α) die Gewöhnung = die (gewohnte) Lebensweise (vollst. c. vitae, victus u. dgl., s. oben no. a), imago consuetudinis atque vitae (öffentl. Wirksamkeit) Epaminondae, Nep.: deflectere a pristina consuetudine, Phaedr.: ad superiorem consuetudinem reverti, Cic.: longinquā malā consuetudine aegrum traducere in meliorem, Varr. LL.: neque vino neque consuetudine reliquā abstinere, Suet.: imitari Persarum consuetudinem, Nep. – β) die gewöhnliche Ausdrucksweise, der (herrschende) Sprachgebrauch (vollst. c. sermonis, loquendi, s. oben no. a), c. recta (Ggstz. c., quae depravata est), Varr. LL.: c. indocta,————der Spr. ohne gelehrte Bildung, Cic.: c. saeculi, Sen.: consuetudinem vitiosam et corruptam purā et incorruptā consuetudine emendare, Cic.: consuetudinem imitari, Cic.: uti pravissimā consuetudinis regulā, Cic.: in consuetudinem nostram non caderet, würde mit unserem Spr. nicht übereinstimmen, Cic. – dah. meton., eine bestimmte Sprache, c. Latina, nostra, Col.: c. Graeca, Col. – γ) die gewöhnliche Annahme, omnia quae in consuetudine probantur, nach der gew. Annahme (im gewöhnlichen Leben) als ausgemacht gilt, Cic. Acad. 2, 75: ideo (aquilam) armigeram Iovis consuetudo iudicat, Plin. 10, 15.II) die Beigewöhnung an eine Person od. ein persönl. Verhältnis, der gesellige Umgang, der gesellige Verhältnis, die Geselligheit, a) übh. (vollst. c. victus; verb. consuetudo ac familiaritas, domesticus usus et c. u. dgl.), c. multa et iucunda, Cic.: c. iucundissima, Cic.: longinqua, Caes.: c. paucorum dierum, Cic.: c. superiorum annorum, Caes.: c. nutrimentorum (der ersten Jugendjahre), Suet.: c. legationis (des Legaten mit dem Feldherrn), Hirt. b. G.: mihi non ignota in consuetudine et familiaritate suavitas tua, Cic.: inductus consuetudine ac familiaritate, Cic. – dare se in consuetudinem sic prorsus, ut etc., Cic.: devincire alqm consuetudine suā sic, ut etc., Nep.: cum Metellis erat ei non modo hospitium, verum etiam domesticus usus et consuetudo, Cic.: Atticus noster maiorem mihi————cum Cassinio consuetudinem fecit, Cic.: insinuare in consuetudinem alcis, Cic.: immergere se blanditiis et assentationibus penitus in consuetudinem alcis, Cic.: intermittere consuetudinem, Cic.: permanere in eadem amicitiae consuetudine, Cic.: revocare alqm in consuetudinem pristinam, Cic.: postea prorsus ab instituta nostra paucorum dierum consuetudine longe refugit, seitdem hat er den zwischen uns in den wenigen Tagen eingeleiteten Verkehr völlig abgebrochen, Cic.: ut eos consuetudine adhibitā (bei fortgesetztem Umgang) facile internosceremus, Cic. – im Plur., nostri amores mores consuetudines, Plaut.: amicitiae, consuetudines, vicinitates, clientelae, Cic.: consuetudines victus non possunt esse cum multis, Cic.: consuetudines, amicitias, res rationesque iungere cum alqo, Cic. – b) insbes., der zärtliche, vertraute Umgang der Eheleute, Octaviae consuetudinem cito aspernari, Suet. Ner. 35, 1: Agrippinae consuetudine teneri, sehr an der A. hängen, Suet. Tib. 7, 2. – u. das zärtliche Verhältnis der Liebenden, gew. im unedlen Sinne = das Liebesverhältnis, c. parva, Ter.: c. eius, Ter.: turpis dominae consuetudo cum servo, turpis domino cum ancilla, Quint.: huic (libertinae) consuetudo cum Aebutio fuit, Liv.: erat ei cum Fulvia stupri vetus consuetudo, Sall.: stupri consuetudinem facere cum alqo, Suet.: consuetudinem habere cum fratris uxore, Suet.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > consuetudo
-
47 quō
quō adv. and conj. [dat. and abl. of 1 qui]. I. Locat. and abl. uses, of place, only with loci or (poet.) locorum, where, in what place, in what situation: se nescire quo loci esset: sectari, rosa quo locorum moretur, H.—Of time, at which time, on which day, when (sc. tempore or die): extrahere rem in id tempus, quo Baebius venire posset, L. —Fig., of degree of difference, with compp., by what, by as much as, in how great a degree, the: quo maius crimen sit id, hoc maiorem ab eo iniuriam fieri: diligenter attendite quo minus miremini, etc.: quae (tempus et spatium) quo plura sunt eo meliore mente, etc.: quo delictum maius est, eo poena est tardior.—Of cause, for the reason that, because, that, as if: neque eo nunc dies, quo quicquam senserim, T.: non quo libenter male audiam, sed quia, etc.: non eo dico, quo mihi veniat in dubium: est aditus magis eo, ut... habeant, quam quo... desiderent, Cs.: non quo ad rem pertineat.—Of result, by reason of which, wherefore, whereby, so that, and so: quo factum est, ut deterrerentur, etc., N.: multa dicta sunt, quo durior locus est dicendi datus: sed vim morbi in causā esse, quo serius perficeretur, L.—In the phrase, quo minus, so that... not, why... not: per me stetisse, Quo minus haec fierent nuptiae, T.: eisdem de causis, quo minus dimicare vellet, movebatur, Cs.: quo minus admirandum est: quibus stipendia causae essent, quo minus militarent, L.—Of purpose, by means of which, that thereby, in order that: simulant, quo absterreant, T.: Id adiuta me, quo id fiat facilius, T.: nos arma neque contra patriam cepisse, neque quo periculum aliis faceremus, S.: equites... pugnabant, quo se praeferrent, Cs.: quo paratior esse possim: quod quo facilius perspicere possitis: cautum erat, quo ne plus auri haberemus, L.—In the phrase, quo minus, that... not, in order that... not, to prevent: quicquam in his te nuptiis conari, quo fiant minus, to prevent them, T.: aliquid factum esse quo minus iste condemnari posset, to prevent the possibility of his conviction.—Of manner or degree, as, as much as (so. modo): Hermionam Pylades quo Pallada Phoebus amabat, O. II. Dat. uses, of place, to what place? whither? whereto?: quo potissimum infelix adcedam? S.: amandat hominem... quo? quo putatis?: quo evadat vide, T.: locus, quo exercitui aditus non erat, Cs.: vide quo progredior, how far: Quo, quo, scelesti, ruitis, H.— Whither, to what place, to the place to which, and to this point, as far as: in' hinc quo dignu's (sc. ire), go where you belong, T.: quo postea quam ventum est: proficiscar eo, quo me vocat populus: non longius, quam quo telum adici potest, as far as, Cs.: transferrent auspicia quo nefas esset (i. e. ad quos), L.: abire quo terrarum possent, L.—Indef., after si or ne, any whither, to any place, in any direction: si quo publice proficisceris: si quo erat longius prodeundum, Cs.: si quando Romam aliove quo mitterent legatos, L.: vide, sis, ne quo hinc abeas longius, T.—Fig., of end in view, to what end? for what purpose? of what use? wherefore? why?: quo hostem tam sceleratum reserves?: quo me igitur aut ad quae me exempla revocas? to what point: Quo mihi fortunam, si non conceditur uti? H.: quo animum intendat facile perspicio: Nescis, quo valeat nummus? what money is good for, H.—Of degree, to what degree, to what extent, how far: quae quo usque tandem patiemini? S.: ne hodie quidem scire, quo amentiae progressi sitis, L.* * *Iwhere, to what place; to what purpose; for which reason, thereforeIIwhither, in what place, where -
48 sicut
I.Lit.A.With a separate clause.(α).Form sicut:(β).sicut dixi, faciam,
Plaut. Trin. 3, 2, 59:clanculum, sicut praecepi,
id. ib. 3, 3, 76:nempe sicut dicis (shortly after: ita ut dicis),
id. Aul. 2, 4, 15; so,sicut dicis,
id. Bacch. 4, 4, 67; id. Men. prol. 74:hae sunt, sicut praedico,
id. Most. 3, 2, 84; cf. id. Bacch. 3, 6, 20:stultitia magna est, Hominem amatorem ad forum procedere, etc.... sicut ego feci stultus,
id. Cas. 3, 3, 4:si ille huc redibit, sicut confido affore,
id. Capt. 3, 5, 38:sic ut tu huic potes,
id. ib. 5, 1, 16:primum Montem Sacrum, sicut erat in simili causā antea factum, deinde Aventinum (occupasse),
Cic. Rep. 2, 37, 63; 6, 18, 19:sicut ait Ennius,
id. ib. 1, 41, 64; cf.:sicut sapiens poëta dixit,
id. Par. 5, 1, 34:ut se quoque, sicut socios, dignos existimetis,
id. Imp. Pomp. 5, 13:valeant preces apud te meae, sicut pro te hodie valuerunt,
Liv. 23, 8:consules turpissimi, sicut hi recentes rerum exitus declararunt,
Cic. Planc. 35, 86:sicut summarum summa est aeterna,
Lucr. 5, 361:sicut Cicero dicit,
Quint. 9, 3, 83:sicut ostendimus,
id. 11, 3, 174 al. —Form sicuti:b.sicuti dixi prius,
Plaut. Rud. 4, 4, 67:habuit ille, sicuti meminisse vos arbitror, permulta signa,
Cic. Cael. 5, 12:sicuti me quoque erroris mei paenitet,
id. ib. 6, 14:urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani,
Sall. C. 6, 1:sicuti dignum erat,
Quint. 11, 3, 148.—Corresp. to ita, itidem, sic.(α).Form sicut:(β).sicut tuom vis gnatum tuae Superesse vitae, Ita te obtestor, etc.,
Plaut. As. 1, 1, 1: sicut verbis nuncupavi, ita pro republicā Quiritium... legiones mecum Dis Manibus devoveo, an old formula in Liv. 8, 9:sicut coronatus laureā coronā oraculum adisset, ita, etc.,
id. 23, 11; 21, 13; Quint. 1, 2, 26; 9, 1, 8; 9, 3, 100;10, 1, 1: sicut medico diligenti natura corporis cognoscenda est, sic equidem, etc.,
Cic. de Or. 2, 44, 186:sicut magno accidit casu, ut, etc.... sic magnae fuit fortunae, etc.,
Caes. B. G. 6, 30:sicuti merci pretium statuit... Itidem divos dispertisse vitam humanam aequom fuit,
Plaut. Mil. 3, 1, 131.—Form sicuti:B.sicuti... ita,
Caes. B. C. 3, 15; cf. infra, B. b.—Without a separate verb (so most freq.).(α).Form sicut:(β).sicut fortunatorum memorant insulas (is est ager),
Plaut. Trin. 2, 4, 148:sicut familiae,
id. Men. prol. 74; id. Cas. 2, 6, 46: te esse sapientem, nec sicut vulgus, sed ut eruditi solent appellare sapientem, Cic. Lael. 2, 6:Graeciae, sicut apud nos, delubra magnifica,
id. Rep. 3, 9, 14:non debent esse amicitiarum sicut aliarum rerum satietates,
id. Lael. 19, 67:ut tuo judicio uteretur, sicut in rebus omnibus,
id. Ep. ad Brut. 1, 5, 3; id. Tusc. 1, 17, 40:provinciam suam hanc esse Galliam, sicut illam nostram,
Caes. B. G. 1, 44; 6, 19:nihil me, sicut antea, juvat Scribere versiculos,
Hor. Epod. 11, 1 et saep.:hunc, sicut omni vitā, tum petentem premebat nobilitas,
Liv. 39, 41; 34, 9, 10:nec sicut vulnere sanguis,
Luc. 3, 638 Drak. N. cr. —Form sicuti:b.me amicissime cottidie magis Caesar amplectitur: familiares quidem ejus, sicuti neminem,
Cic. Fam. 6, 6, 13: sicuti te, Lucil. ap. Non. p. 174, 33.—Corresp. to ita, item, sic, etc. (cf. supra, A. b.):II.praecipuum lumen sicut eloquentiae, ita praeceptis quoque ejus, dedit M. Tullius,
Quint. 3, 1, 20; so id. 8, prooem. § 29; 9, 1, 18;10, 1, 14: sicut in foro non bonos oratores, item in theatro actores malos perpeti,
Cic. de Or. 1, 26, 118:illi, sicut Campani Capuam, sic Rhegium habituri perpetuam sedem erant,
Liv. 28, 28:sicut in vitā, in causis quoque,
Quint. 12, 1, 13; cf. Liv. 9, 17 Drak. N. cr. —In partic.A.With an accessory idea of cause, inasmuch as, since (perh. only in the two foll. passages):B.nunc occasio'st faciundi, prius quam in urbem advenerit, sicut cras hic aderit, hodie non venerit,
Plaut. Ep. 2, 2, 87:quo lubet, sicut soror Ejus huc gemina advenit Ephesum,
id. Mil. 4, 1, 28 Brix ad loc.; cf. id. Pers. 1, 3, 57.—Pregn.: sicut est, erat, etc., in confirmation of a former proposition, as indeed it is ( was), as it really is ( was), as is ( was) the fact (class.;C.a favorite expression with Cic.): sint nobis isti, qui de ratione vivendi disserunt, magni homines, ut sunt,
Cic. Rep. 3, 3, 4:huc accedit, quod, quamvis ille felix sit, sicut est, tamen, etc.,
id. Rosc. Am. 8, 22:sit ista res magna, sicut est,
id. Leg. 1, 5, 17; Liv. 7, 35:sit licet, sicut est, ab omni ambitione longe remotus,
Plin. Ep. 5, 15, 2:illa, quamvis ridicula essent, sicut erant, mihi tamen risum non moverunt,
Cic. Fam. 7, 32, 3:secundam eam Paulus, sicut erat, victoriam ratus,
Liv. 45, 7:poteratque viri vox illa videri, sicuti erat,
Ov. M. 12, 205:quamvis scelerati illi fuissent, sicuti fuerunt, pestiferi cives tamen, etc.,
Cic. de Or. 1, 53, 230.—Less freq. with other verbs:quamvis enim multis locis dicat Epicurus, sicut dicit, satis fortiter de dolore, tamen, etc.,
Cic. Off. 3, 33, 117 Beier:quamquam in consuetudine cottidianā perspexisses, sicuti perspicies,
id. Fam. 3, 10, 2:quod fore, sicut accidit, videbat,
Caes. B. G. 5, 58:terrendi magis hostes erant quam fallendi, sicut territi sunt,
Liv. 25, 24.— Strengthened by re verā:apud nos, re verā sicut sunt, mercenarii scribae existimantur,
Nep. Eum. 1, 5.—For introducing a term of comparison, as it were, like, as, as if, = tamquam (class.):D.ut sese splendore animi et vitae suae sicut speculum praebeat civibus,
Cic. Rep. 2, 42, 69:qui, sicut unus paterfamilias, loquor,
id. Inv. 2, 5, 19:quod me sicut alterum parentem et observat et diligit,
id. Fam. 5, 8, 4:(natura) rationem in capite sicut in arce posuit,
id. Tusc. 1, 10, 20; id. de Or. 1, 29, 132:ex his duabus diversis sicuti familiis unum quoddam est conflatum genus,
id. Inv. 2, 3, 8:ab ejus (cornus) summo, sicut palmae, rami quam late diffunduntur,
Caes. B. G. 6, 26 fin.:multi mortales vitam sicut peregrinantes transegere,
Sall. C. 2, 8; 31, 5; 38, 3; id. J. 60, 4; Liv. 7, 11.—For introducing an example, as, as for instance, etc. (class.):E.quibus in causis omnibus, sicut in ipsā M.' Curii... fuit summa de jure dissensio,
Cic. de Or. 1, 56, 238; Nep. Dat. 9:omnibus periculis, sicut cum Spartam oppugnavit,
id. Pel. 4: sicuti cum, Lucil. ap. Non. p. 154, 27: sicuti si, Enn. ap. Gell. 3, 14, 5 (Ann. v. 344 Vahl.); Quint. 9, 3, 89; so id. 9, 3, 16; 9, 3, 91; 7, 2, 17; 8, 3, 51; Suet. Aug. 56; 85 al.—Sicut eram, erat, etc., like the Gr. hôs eichon, to denote an unchanged condition of the subject in a new state of action, just as I ( he, etc.) was ( poet. and in post-Aug. prose):F.sicut eram, fugio sine vestibus,
Ov. M. 5, 601; 6, 657:sicut erat, rectos defert in Tartara currus,
Stat. Th. 7, 820; so, sicut erat, id. ib. 3, 680; 4, 803; 10, 37; Luc. 2, 365:ille, sicut nudatus erat, pervenit ad Graecos,
Curt. 9, 7, 10; 10, 4, 2:sicut erat togatus,
Suet. Claud. 34; Just. 14, 4, 1; 26, 2, 4 al.:sicut erant,
Ov. M. 3, 178; Suet. Calig. 45; id. Oth. 8:sicut erit,
Tib. 3, 1, 18.—Less freq. with another verb:sicut curru eminebat, oculos circumferens,
Curt. 4, 14, 9:praecipitatum in flumen, sicut vestitus advenerat,
Suet. Claud. 9.—Form sicuti:sicuti erat, cruentā veste, in castra pervenit,
Curt. 8, 3, 10 —A few times in Sallust with an accessory hypothetical signif., as if, just as if, = quasi:G.alii sicuti populi jura defenderent, pars, etc.,
Sall. C. 38, 3:sicuti jurgio lacessitus foret, in Senatum venit,
id. ib. 31, 5:sicuti audiri a suis aut cerni possent, etc.,
id. J. 60, 4:sicuti salutatum introire ad Ciceronem,
id. C. 28, 1.— -
49 quo
quō, Adv. (urspr. quoi, Dat. u. Abl. des Neutr. quod u. quid), I) indef.: A) örtlich, irgendwohin, si quo erat prodeundum, Cic.: ne quo incĭderem, Cic. – B) modal, irgendwie, si quo intentius possit, Liv. 4, 1, 5: si quo usui esse posset, Liv. 40, 26, 8. – II) relat.: A) örtlich: 1) eig.: a) bei den Zeitwörtern des Seins u. der Ruhe, wo, quo loci = quo loco, Cic. – b) bei den Zeitwörtern der Bewegung u. Richtung, wohin, vom Orte, v. Pers. od. Sachen, ad partem provinciae venturum, quo te velle arbitrarer, Cic.: apud eos, quo se contulit etc. = ad quos, Cic. – m. Genet., quo gentium, quo terrarum, wohin in der Welt, zB. Ch. sequere hāc me, faxo iam scies. Ni. Quo gentium (wohin in aller Welt)? Ch. Tres unos passus, Plaut. Bacch. 831 sq.: non hercle quo hinc nunc gentium aufugiam scio, Plaut. rud. 824: sese tacitos abire, quo terrarum possent, in animo habuisse, Liv. 39, 54, 8. – 2) übtr.: a) zur Bezeichnung des Grades, wie weit, bis zu welchem Grade, m. Genet., qui mihi ne hodie quidem scire videmini, quo amentiae progressi sitis, wie weit in der usw., Liv. 28, 27, 12. – b) zur Bezeichnung des Endzweckes, wozu, quo tantam pecuniam? Cic.: Martis signum quo mihi etc.? wozu soll mir die Statue? Cic.: quo mihi fortunam? wozu soll mir das Glück? Hor. – B) kausal: 1) weil, als wenn, non quo ipse audieris, Cic.: non eo (deswegen) dico, quo mihi veniat in etc., Cic. – 2) bei Compar., um was, je, m. folg. eo od. hoc, Cic., Caes. u.a.: u. ohne entsprechendes eo, Cic., Caes. u. Liv. – 3) quo (als Abl. v. quod) wodurch, woher, weswegen, daher, deshalb, Cic.: quo factum est, Nep.: dah. damit, auf daß, Ter. u. Ov.: quo gravior viderere, auf daß du, damit du desto usw., Cic.: auch bl. daß, nach efficere, Liv.: nach causa, daß, warum, weswegen, in causa esse, quo serius etc., Liv.: dah. quo minus, daß nicht, nach den Verben u. Ausdrücken des Verhinderns = daß od. = zu m. Infin., wie nach impedire, recusare, deterrere u.a., w.s.: nihil moror, quo minus etc., Liv.: stetisse per Trebonium, quo minus etc., es habe an Trebonius gelegen, daß sie nicht usw., Caes. – so auch quo secius = quo minus, Cornif. rhet. – C) modal, wie, Ov. art. am. 1, 745 zw.
-
50 quo
quō, Adv. (urspr. quoi, Dat. u. Abl. des Neutr. quod u. quid), I) indef.: A) örtlich, irgendwohin, si quo erat prodeundum, Cic.: ne quo incĭderem, Cic. – B) modal, irgendwie, si quo intentius possit, Liv. 4, 1, 5: si quo usui esse posset, Liv. 40, 26, 8. – II) relat.: A) örtlich: 1) eig.: a) bei den Zeitwörtern des Seins u. der Ruhe, wo, quo loci = quo loco, Cic. – b) bei den Zeitwörtern der Bewegung u. Richtung, wohin, vom Orte, v. Pers. od. Sachen, ad partem provinciae venturum, quo te velle arbitrarer, Cic.: apud eos, quo se contulit etc. = ad quos, Cic. – m. Genet., quo gentium, quo terrarum, wohin in der Welt, zB. Ch. sequere hāc me, faxo iam scies. Ni. Quo gentium (wohin in aller Welt)? Ch. Tres unos passus, Plaut. Bacch. 831 sq.: non hercle quo hinc nunc gentium aufugiam scio, Plaut. rud. 824: sese tacitos abire, quo terrarum possent, in animo habuisse, Liv. 39, 54, 8. – 2) übtr.: a) zur Bezeichnung des Grades, wie weit, bis zu welchem Grade, m. Genet., qui mihi ne hodie quidem scire videmini, quo amentiae progressi sitis, wie weit in der usw., Liv. 28, 27, 12. – b) zur Bezeichnung des Endzweckes, wozu, quo tantam pecuniam? Cic.: Martis signum quo mihi etc.? wozu soll mir die Statue? Cic.: quo mihi fortunam? wozu soll mir das Glück? Hor. – B) kausal: 1) weil, als wenn, non quo ipse audieris, Cic.: non eo (deswegen) dico, quo mihi————veniat in etc., Cic. – 2) bei Compar., um was, je, m. folg. eo od. hoc, Cic., Caes. u.a.: u. ohne entsprechendes eo, Cic., Caes. u. Liv. – 3) quo (als Abl. v. quod) wodurch, woher, weswegen, daher, deshalb, Cic.: quo factum est, Nep.: dah. damit, auf daß, Ter. u. Ov.: quo gravior viderere, auf daß du, damit du desto usw., Cic.: auch bl. daß, nach efficere, Liv.: nach causa, daß, warum, weswegen, in causa esse, quo serius etc., Liv.: dah. quo minus, daß nicht, nach den Verben u. Ausdrücken des Verhinderns = daß od. = zu m. Infin., wie nach impedire, recusare, deterrere u.a., w.s.: nihil moror, quo minus etc., Liv.: stetisse per Trebonium, quo minus etc., es habe an Trebonius gelegen, daß sie nicht usw., Caes. – so auch quo secius = quo minus, Cornif. rhet. – C) modal, wie, Ov. art. am. 1, 745 zw. -
51 ignoro
ignōro, āvi, ātum, 1 (old form of inf. pres. pass. ignorarier, Ter. Phorm. 5, 7, 38), v. a. and n. [ignarus], not to know (a person or thing), to have no knowledge of, to be unacquainted with, to be ignorant of, to mistake, misunderstand (a person or thing—class.; cf. nescio).—Constr. with acc., with acc. and inf., or rel. clause, with de, quin, or absol.(α).With acc.:(β).siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,
Cic. Rep. 2, 18:erras si id credis et me ignoras, Clinia,
do not know me, mistake me, Ter. Heaut. 1, 1, 52:isti te ignorabant,
id. Eun. 5, 8, 59; cf.:qui illum ignorabant,
Cic. Ac. 2, 2, 4:et illum et me vehementer ignoras,
id. Rab. Post. 12, 33; Just. 13, 2, 11; Liv. 26, 12:cum exercitu tirone, ignoto adhuc duci suo ignorantique ducem,
id. 21, 43, 14; cf.§ 18: illi iniqui jus ignorant,
Plaut. Am. prol. 37:si haec ignoremus, multa nobis et magna ignoranda sint,
Cic. Rep. 1, 13:istam voluptatem Epicurus ignorat?
id. Fin. 2, 3, 7:quod tu quidem minime omnium ignoras,
id. Or. 68, 227:ignoro causam (belli), detestor exitum,
id. Phil. 8, 2, 7 fin.:Juppiter, ignoro pristina furta tua,
Prop. 2, 2, 4:motus astrorum,
Juv. 3, 43.—In pass., not to be [p. 882] known or recognized:ignoratur parens,
Ter. Phorm. 2, 3, 10:fugitive, etiam nunc credis, te ignorarier?
id. ib. 5, 7, 38:sciscitantes quisnam esset, nam ignorabatur,
Suet. Vit. 17:ignoratus Romanos palantes repente aggreditur,
unknown, undiscovered, Sall. J. 54, 9; cf.:servili habitu per tenebras ignoratus evasit,
Tac. H. 4, 36; 3, 23; 74:haec omnia ignorari possunt,
Quint. 3, 5, 6; Ov. Tr. 1, 5, 18:Archimedis ignoratum a Syracusanis indagavi sepulcrum,
Cic. Tusc. 5, 23, 64:Cn. Octavii eloquentia, quae fuerat ante consulatum ignorata,
id. Brut. 47, 176:aut ignoratae premit artis crimine turpi,
Hor. A. P. 262.— Hence, to be changed, disguised: pallam illam ad phrygionem ut referas, ut reconcinnetur.... Men. Hercle;eādem ea ignorabitur, ne uxor cognoscat te habere,
Plaut. Men. 2, 3, 74:non esse eam dices faxo: ita ignorabitur,
id. ib. 3, 2, 3.—With acc. and inf.:(γ).quis ignorabat, Q. Pompeium fecisse foedus, eādem in causā esse Mancinum?
Cic. Rep. 3, 18;Quint. prooem. § 1: neque ignoro, toto illo tempore vix tantum effici, quantum, etc.,
id. 1, 1, 17; 2, 4, 38; 3, 6, 78; cf.:neque illud ignoro, in iisdem fere esse et ornatum,
id. 8, 6, 3.—With rel. or interrog.-clause:* (δ).cum id quam vere fiat ignores,
Cic. Lael. 26, 97:ignorante rege, uter eorum esset Orestes,
id. ib. 7, 24:ipsa vero sapientia, si se ignorabit, sapientia sit necne, etc.,
id. Ac. 2, 8, 24:non ignoro, quanti ejus nomen putetis,
id. N. D. 3, 31, 78:non ignorans, quanta ex dissensionibus incommoda oriri consuessent,
Caes. B. G. 7, 33, 1:quid optandum foret ignorasse,
Juv. 10, 103.—With de:(ε).ignorat etiam de filio,
Cic. Att. 8, 14, 3.—With quin:(ζ).quis ignorat quin, etc.,
Cic. Fl. 27, 64; Quint. 12, 7, 8; Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 8. —Absol.:(η).an vero vos soli ignoratis? vos hospites in hac urbe versamini,
Cic. Mil. 12, 33; Quint. 9, 4, 119:cur ego, si nequeo ignoroque, poëta salutor?
Hor. A. P. 87:ita nunc ignorans suo sibi servit patri,
Plaut. Capt. prol. 50.—With inf. (very rare):II.laetitiae causas ignorat dicere miles, Laetaturque tamen,
Claud. Nupt. Hon. 186. —To take no notice of, pay no attention to, ignore, disregard (rare):mille modis amor ignorandust,
Plaut. Trin. 2, 1, 30:quorum ego nec benevolentiam erga me ignorare, nec auctoritatem aspernare debeam,
Cic. Rosc. Am. 1, 4:haec tamen ignorat quid sidus triste minetur Saturni,
Juv. 6, 569.—Hence, ignōrans, antis, P. a., not knowing, unaware, ignorant of a thing (very rare):ille, eventus belli non ignorans,
Caes. B. G. 6, 42, 1.— Adv.: ignō-ranter, ignorantly:ignoranter vel simpliciter non faciunt, quod, etc.,
Cypr. Ep. 63. -
52 aut
aut, conj. [aut, Osc. auti, Umbr. ote, ute, may be a modification of autem, as at of et, the suffix -t being a relic of the demonstrative -tem, which appears in item, and is the same as -dem in quidem, and -dam in quondam, and of which the demonstrative adverbs, tam and tum, are absolute forms; the first part of these words may be compared with the Gr. au (cf. aute and autar), and with the Sanscr. vā = or, with which again may be compared ve and vel; v. Corss. Ausspr. II. p. 595, and also pp. 130, 223, 411], or; and repeated: aut... aut, either... or; so in Sanscr. vā... vā.I.In gen. it puts in the place of a previous assertion another, objectively and absolutely antithetical to it, while vel indicates that the contrast rests upon subjective opinion or choice; i. e. aut is objective, vel subjective, or aut excludes one term, vel makes the two indifferent.a.Used singly, or:b.omnia bene sunt ei dicenda, qui hoc se posse profitetur aut eloquentiae nomen relinquendum est,
Cic. de Or. 2, 2, 5:quibusnam manibus aut quibus viribus,
Caes. B. G. 2, 30:Vinceris aut vincis,
Prop. 2, 8, 10:cita mors venit aut victoria laeta,
Hor. S. 1, 1, 8:ruminat herbas aut aliquam in magno sequitur grege,
Verg. E. 6, 55 et persaep. (cf. on the contrary, Tac. G. 8: quae neque confirmare argumentis, neque refellere in animo est: ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem).—Repeated, aut... aut, either... or:c.Ubi enim potest illa aetas aut calescere vel apricatione melius vel igni, aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius?
Cic. Sen. 16, 57:Nam ejus per unam, ut audio, aut vivam aut moriar sententiam,
Ter. Phorm. 3, 1, 19; id. Heaut. 3,1,11 sq.:aut, quicquid igitur eodem modo concluditur, probabitis, aut ars ista nulla est,
Cic. Ac. 2, 30, 96:partem planitiae aut Jovis templum aut oppidum tenet,
Liv. 44, 6, 15:terra in universum aut silvis horrida aut paludibus foeda,
Tac. G. 5:hoc bellum quis umquam arbitraretur aut ab omnibus imperatoribus uno anno aut omnibus annis ab uno imperatore confici posse?
Cic. Imp. Pomp. 11,31.—More than twice repeated:d.aut equos Alere aut canes ad venandum, aut ad philosophos, Ter And. 1, 1, 29: Uxor, si cesses, aut te amare cogitat Aut tete amare aut potare atque animo obsequi,
id. Ad. 1, 1, 7 sq.; so four times in Lucr. 4, 935 sq.; five times in Cic. Off. 1, 9, 28; id. N. D. 3, 12, 30; and Prop. 4, 21, 26 sqq.; and six times in Plin. 17, 10, 9, § 58.—Sometimes double disjunctive phrases with aut... aut are placed together:e.Adsentior Crasso, ne aut de C. Laelii soceri mei aut de hujus generi aut arte aut gloriā detraham,
Cic. de Or. 1, 9, 35:res ipsa et rei publicae tempus aut me ipsum, quod nolim, aut alium quempiam aut invitabit aut dehortabitur,
id. Pis. 39, 94.—Repeated after negatives:f.ne aut ille alserit Aut ceciderit atque aliquid praefregerit,
Ter. Ad. 1, 1, 11:ne tanti facinoris immanitas aut exstitisse aut non vindicata esse videatur,
Cic. Cat. 1, 6, 14; id. Sull. 43; id. Sest. 37; 39:neque enim sunt aut obscura aut non multa post commissa,
id. Cat. 1, 6, 15; id. Off. 1, 20, 66; 1, 11, 36; 1, 20, 68; id. de Or. 2, 45, 189:nec milites ad scelus missos aut numero validos aut animo promptos,
Tac. A. 14, 58; id. H. 1, 18; id. Or. 12:nec erit mirabilis illic Aut Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo,
Juv. 3, 98 sq.:neque aut quis esset ante detexit aut gubernatorem cedere adversae tempestati passus est,
Suet. Caes. 58; id. Ner. 34:Nec aut Persae aut Macedones dubitavere,
Curt. 4, 15, 28: Non sum aut tam inhumanus aut tam alienus a Sardis. Cic. Scaur. 39; id. Cat. 1, 13:Nihil est tam aut fragile aut flexibile quam etc.,
id. Mil. 36 al. —In interrogations:g.quo modo aut geometres cernere ea potest, quae aut nulla sunt aut internosci a falsis non possunt aut is, qui fidibus utitur, explere numeros et conficere versus?
Cic. Ac. 2, 7, 22; so id. de Or. 1, 9, 37; id. Rosc. Am. 40, 118; id. N. D. 1, 43, 121.—In comparative clauses:II.talis autem simulatio vanitati est conjunctior quam aut liberalitati aut honestati,
Cic. Off. 1, 15, 44.—Esp.A.Placed singly, to connect to something more important that which is less so, or at least.a.Absol.:b.Incute vim ventis submersasque obrue puppes, Aut age diversos et dissice corpora ponto,
Verg. A. 1, 69 sq. Rib. (furens Juno et irata, quod gravissimum credebat, optavit, deinde quod secundum intulit, Diom. p. 411 P.):quaero, num injuste aut improbe fecerit,
or at least unfairly, Cic. Off. 3, 13, 54:a se postulari aut exspectari aliquid suspicantur,
id. ib. 2, 20, 69:quā re vi aut clam agendum est,
or at least by stealth, id. Att. 10, 12:profecto cuncti aut magna pars Siccensium fidem mutavissent,
Sall. J. 56, 6:Audendum est aliquid universis aut omnia singulis patienda,
Liv. 6, 18, 7:pars a centurionibus aut praetoriarum cohortium militibus caesi,
Tac. A. 1, 30:potentiā suā numquam aut raro ad impotentiam usus,
Vell. 2, 29.—With certe, etc., v. infra, F. 2.—B.To connect something which must take place, if that which is previously stated does not, or, otherwise, or else, in the contrary case, = alioqui:C.Redduc uxorem, aut quam obrem non opus sit cedo,
Ter. Hec. 4, 4, 76:id (principium) nec nasci potest nec mori, aut concidat omne caelum etc.,
Cic. Tusc. 1, 23, 54 (Seyffert ad h. l., but preferring ut non; B. and K. and Kühner, vel):nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri Vana feror,
Verg. A. 10, 630:effodiuntur bulbi ante ver: aut deteriores fiunt,
Plin. 19, 5, 30, § 96:Mutatione recreabitur sicut in cibis... Aut dicant iste mihi, quae sit alia ratio discendi,
Quint. 1, 12, 6; 2, 17, 9.—To restrict or correct an expression which is too general or inaccurate, or, or rather, or more accurately.a.Absol.:b.de hominum genere, aut omnino de animalium loquor,
Cic. Fin. 5, 11, 33; 5, 20, 57; id. Ac. 2, 8, 23:Aut scilicet tua libertas disserendi amissa est, aut tu is es, qui in disputando non tuum judicium sequare,
id. Leg. 1, 13, 36: cenaene causā, aut tuae mercedis gratiā Nos nostras aedīs postulas comburere? or rather, etc., Plaut. Aul. 2, 6, 11.—In this signification aut sometimes begins a new clause: Potestne igitur quisquam dicere, inter eum, qui doleat, et inter eum, qui in voluptate sit, nihil interesse? Aut, ita qui sentiet, non apertissime insaniat? or is not rather, etc., Cic. Ac. 2, 7, 20:Quid est enim temeritate turpius? Aut quid tam temerarium tamque indignum sapientis gravitate atque constantiā, quam, etc.,
id. N. D. 1, 1, 1; id. Fin. 4, 26, 72; Plin. Ep. 1, 10, 3.—With potius (v. infra, F. 4.).—D.Neque... aut sometimes, but chiefly in the poets, takes the place of neque... neque: Neque ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge, fugam;E.nec conjugis umquam Praetendi taedas aut haec in foedera veni,
Verg. A. 4, 339:Si neque avaritiam neque sordes aut mala lustra Obiciet vere quisquam mihi,
Hor. S. 1, 6, 68 Bentl., but ac, K. and H.:Nunc neque te longi remeantem pompa triumphi Excipit aut sacras poscunt Capitolia lauros,
Luc. 1, 287:Nam neque plebeiam aut dextro sine numine cretam Servo animam,
Stat. S. 1, 4, 66:Neque enim Tyriis Cynosura carinis Certior aut Grais Helice servanda magistris,
Val. Fl. 1, 17; so also Tacitus: nec litore tenus adcrescere aut resorberi, Agr. 10; G. 7 ter; H. 1, 32; so after non:Non eo dico, quo mihi veniat in dubium tua fides, aut quo etc.,
Cic. Quinct. 5:non jure aut legibus cognoscunt,
Tac. Or. 19; id. Agr. 41; id. G. 24; after haud:Haud alias populus plus occultae vocis aut suspicacis silentii permisit,
id. A. 3, 11; after nihil:nihil caedis aut praedae,
id. A. 15, 6; 13, 4; id. H. 1, 30.—The poets connect by aut... vel, vel... aut, instead of aut... aut, or vel... vel: Quotiens te votui Argu [p. 211] rippum Conpellare aut contrectare conloquive aut contui? Plaut. As. 3, 1, 19:F.aut appone dapes, Vare, vel aufer opes,
Mart. 4, 78, 6 (this epigram is rejected by Schneid.):Non ars aut astus belli vel dextera deerat,
Sil. 16, 32.—In connection with other particles.1.Aut etiam, to complete or strengthen an assertion, or also, or even:2.quid ergo aut hunc prohibet, aut etiam Xenocratem, etc.,
Cic. Tusc. 5, 18, 51:conjectura in multas aut diversas, aut etiam in contrarias partes,
id. Div. 2, 26, 55; id. Off. 1, 9, 28:si aut ambigue aut inconstanter aut incredibiliter dicta sunt, aut etiam aliter ab alio dicta,
id. Part. Or. 14, 51:etsi omnia aut scripta esse a tuis arbitror, aut etiam nuntiis ac rumore perlata,
id. Att. 4, 1.—So with one aut:quod de illo acceperant, aut etiam suspicabantur,
Cic. Fam. 1, 19, 36; Cels. 4, 18:si modo sim (orator), aut etiam quicumque sim,
Cic. Or. 3, 12; id. de Or. 1, 17, 76.—Aut certe, aut modo, aut quidem, or aut sane, to restrict a declaration, or at least (cf. II. A.).a.Aut certe:b.ac video hanc primam ingressionem meam aut reprehensionis aliquid, aut certe admirationis habituram,
Cic. Or. 3, 11; id. Top. 17, 64:quo enim uno vincebamur a victā Graeciā, id aut ereptum illis est, aut certe nobis cum illis communicatum,
id. Brut. 73, 254; so Dolabella ap. Cic. Fam. 9, 9, 1; Liv. 2, 1, 4; 40, 46, 2; Cels. 1, 2; 5, 26; Prop. 4, 21, 29.—Aut modo:c.Si umquam posthac aut amasso Casinam, aut obcepso modo,
Plaut. Cas. 5, 4, 22.—Aut quidem:d.Proinde desinant quidam quaerere ultra aut opinari... aut quidem vetustissimā nave impositos jubebo avehi,
Suet. Caes. 66.—Aut sane:3.Afer aut Sardus sane,
Cic. Scaur. 15.—Aut vero, to connect a more important thought, or indeed, or truly:4.Quem tibi aut hominem, aut vero deum, auxilio futurum putas?
Cic. Verr. 2, 4, 78:Quis enim tibi hoc concesserit, aut initio genus hominum se oppidis moenibusque saepsisse? Aut vero etc.,
id. de Or. 1, 9, 36.—Aut potius, for correction or greater definiteness, or rather (cf. II. C.):5.Erravit, aut potius insanivit Apronius?
Cic. Verr. 2, 3, 119:proditores aut potius apertos hostes,
id. Sest. 35:nemo est injustus, aut incauti potius habendi sunt improbi,
id. Leg. 1, 14, 40:Quae est ergo ista ratio, aut quae potius ista amentia?
id. Verr. 3, 173.—Aut ne... quidem:► Aut regularly precedes the words of its clause, but sometimes in the poets it takes the second place:ego jam aut rem aut ne spem quidem exspecto,
Cic. Att. 3, 22 fin.Saturni aut sacram me tenuisse diem,
Tib.1, 3, 18 Lachm.:justos aut reperire pedes,
id. 2, 5, 112:Persequar aut studium linguae etc.,
Prop. 4, 21, 27:Fer pater, inquit, opem! Tellus aut hisce, vel istam, etc.,
Ov. M. 1, 545 (Merk., ait):Balteus aut fluxos gemmis adstrinxit amictus,
Luc. 2, 362, where some read haud. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 525-558. -
53 ignoro
īgnōro, āvī, ātum, āre (ignarus), etwas nicht kennen oder nicht kennen wollen, keine Kenntnis von etw. haben od. nehmen, über etw. od. jmd. in Unwissenheit sein, von etw. od. jmd. nichts wissen (Ggstz. alqd od. alqm intellegere), auch jmd. von Person nicht kennen (s. Fabri Liv. 21, 43, 14. Benecke Iustin. 13, 1, 11), α) m. Acc.: ius ignorare neque tenere, Plaut.: ignoro causam, Cic.: id vos ignorare nolui, ich wollte es euch nicht verhehlen, Nep.: Aegyptiorum morem quis ignorat? Cic.: eventus belli non ignorans, Caes.: ign. alcis faciem, jmd. von Gesicht (von Person), Sall.: alqm, Komik., Cic., Nep. u.a. (s. Gronov Iustin. 13, 1. § 11 u. bes. Broukh. Prop. 2, 2, 56): u. so mulierem, Liv.: deum, von Gott (vom Dasein Gottes) nichts wissen, Lact.: me ignoras, du kennst mich (meinen Charakter) noch nicht, Ter. – Passiv, ignoraretur forsitan ista fides, Ov.: pater ignoratur, man will den Vater nicht kennen, Ter. – Partiz. ignorans im Plur. subst., die Unwissenden, Ggstz. scientes, Lact. 2, 5, 16. – β) m. folg. Infin., causas dicere, Claud. nupt. Hon. 186: descriptas servare vices operumque colores cur ego si nequeo ignoroque poëta salutor? Hor. de art. poët. 86 sq. – γ) m. folg. Acc. u. Infin.: quis ignorabat Cn. Pompeium fecisse foedus, eādem in causa esse Mancinum, Cic.: sunt enim ignorantis, cum de aeternitate dicatur, de mente dici, quae, Cic. Tusc. 1, 80: neque ignoro toto illo tempore tantum effici, quantum etc., Ouint.: neque illud ignoro in iisdem fere, qui significandi gratiā adhibentur, esse et ornatum, Quint.: im Passiv mit folg. Nom. u. Infin., ignorabatur esse Chremes, Donat. Ter. Andr. 5, 1, 20. – δ) m. folg. indir. Fragesatz: cum id quam vere sit ignores, Cic.: si iuvenis regnum accepisses, minus equidem mirarer ignorasse te, quam gravis aut amicus aut inimicus esset populus Rom., Liv.: non ignoro, quanti eins nomen putetis, Cic.: si ignoramus, quid sit virtus, una sit an plures separatae aut innexae, Sen. – quis ignorat od. non ignoro m. folg. quin u. Konj., Cic. Flacc. 64. Quint. 12, 7, 8. Sulpic. Sev. dial. 1 (2), 3, 8. – ε) m. folg. de u. Abl., ignorat etiam de filio, Cic. ad Att. 8, 14, 3. – ζ) absolut: an vero vos soli ignoratis? Cic.: ignorantes facere alqd (Ggstz. coactos od. volentes scientesque), Sen. – Partiz. īgnōrātus, a, um, a) nicht gekannt, unbekannt, ars, Hor.: ignoratum a Syracusanis sepulcrum, Cic. – b) nicht erkannt, unbemerkt, unentdeckt, Sall. u. Tac. – c) unbewußt, dah. unfreiwillig, unverschuldet (Ggstz. voluntarius), Cic. top. 63 u. 64. – / Parag. Infin. Pass. ignorarier, Ter. Phorm. 931.
-
54 ignoro
īgnōro, āvī, ātum, āre (ignarus), etwas nicht kennen oder nicht kennen wollen, keine Kenntnis von etw. haben od. nehmen, über etw. od. jmd. in Unwissenheit sein, von etw. od. jmd. nichts wissen (Ggstz. alqd od. alqm intellegere), auch jmd. von Person nicht kennen (s. Fabri Liv. 21, 43, 14. Benecke Iustin. 13, 1, 11), α) m. Acc.: ius ignorare neque tenere, Plaut.: ignoro causam, Cic.: id vos ignorare nolui, ich wollte es euch nicht verhehlen, Nep.: Aegyptiorum morem quis ignorat? Cic.: eventus belli non ignorans, Caes.: ign. alcis faciem, jmd. von Gesicht (von Person), Sall.: alqm, Komik., Cic., Nep. u.a. (s. Gronov Iustin. 13, 1. § 11 u. bes. Broukh. Prop. 2, 2, 56): u. so mulierem, Liv.: deum, von Gott (vom Dasein Gottes) nichts wissen, Lact.: me ignoras, du kennst mich (meinen Charakter) noch nicht, Ter. – Passiv, ignoraretur forsitan ista fides, Ov.: pater ignoratur, man will den Vater nicht kennen, Ter. – Partiz. ignorans im Plur. subst., die Unwissenden, Ggstz. scientes, Lact. 2, 5, 16. – β) m. folg. Infin., causas dicere, Claud. nupt. Hon. 186: descriptas servare vices operumque colores cur ego si nequeo ignoroque poëta salutor? Hor. de art. poët. 86 sq. – γ) m. folg. Acc. u. Infin.: quis ignorabat Cn. Pompeium fecisse foedus, eādem in causa esse Mancinum, Cic.: sunt enim ignorantis, cum de aeternitate dicatur, de mente dici,————quae, Cic. Tusc. 1, 80: neque ignoro toto illo tempore tantum effici, quantum etc., Ouint.: neque illud ignoro in iisdem fere, qui significandi gratiā adhibentur, esse et ornatum, Quint.: im Passiv mit folg. Nom. u. Infin., ignorabatur esse Chremes, Donat. Ter. Andr. 5, 1, 20. – δ) m. folg. indir. Fragesatz: cum id quam vere sit ignores, Cic.: si iuvenis regnum accepisses, minus equidem mirarer ignorasse te, quam gravis aut amicus aut inimicus esset populus Rom., Liv.: non ignoro, quanti eins nomen putetis, Cic.: si ignoramus, quid sit virtus, una sit an plures separatae aut innexae, Sen. – quis ignorat od. non ignoro m. folg. quin u. Konj., Cic. Flacc. 64. Quint. 12, 7, 8. Sulpic. Sev. dial. 1 (2), 3, 8. – ε) m. folg. de u. Abl., ignorat etiam de filio, Cic. ad Att. 8, 14, 3. – ζ) absolut: an vero vos soli ignoratis? Cic.: ignorantes facere alqd (Ggstz. coactos od. volentes scientesque), Sen. – Partiz. īgnōrātus, a, um, a) nicht gekannt, unbekannt, ars, Hor.: ignoratum a Syracusanis sepulcrum, Cic. – b) nicht erkannt, unbemerkt, unentdeckt, Sall. u. Tac. – c) unbewußt, dah. unfreiwillig, unverschuldet (Ggstz. voluntarius), Cic. top. 63 u. 64. – ⇒ Parag. Infin. Pass. ignorarier, Ter. Phorm. 931. -
55 sustineo
sustĭnĕo, tĭnŭi, tentum, 2, v. a. [subs for sub, and teneo], to hold up, hold upright, uphold, to bear up, keep up, support, sustain (syn. fulcio).I.Lit.A.In gen.:B.onus alicui,
Plaut. As. 3, 3, 68:quantum hominum terra sustinet,
id. Poen. prol. 90; id. Men. 1, 1, 13:cum Milo umeris sustineret bovem vivum,
Cic. Sen. 10, 33:arma membraque,
Liv. 23, 45, 3; Curt. 6, 1, 11; 7, 5, 8:infirmos baculo artus,
to support, Ov. M. 6, 27:furcis spectacula,
Liv. 1, 35, 9:ingenuā speculum manu,
Ov. A. A. 2, 216:fornice exstructo, quo pons sustinebatur, Auct. B. Alex. 19, 4: manibus clipeos et hastam Et galeam,
Ov. H. 3, 119:vix populum tellus sustinet illa suum,
id. ib. 15 (16), 182:lapis albus Pocula cum cyatho duo sustinet,
Hor. S. 1, 6, 117:vas ad sustinenda opsonia,
Plin. 33, 11, 49, § 140:aër volatus alitum sustinet,
Cic. N. D. 2, 39, 101: lacus omnia illata pondera sustinens, bearing on its surface, Plin. 6, 27, 31, § 127:ecce populus Romanus universus veluti duobus navigiis inpositus binis cardinibus sustinetur,
id. 36, 15, 24, § 119:domum pluribus adminiculis fulcit ac sustinet,
Plin. Ep. 4, 21, 3: se, to support one ' s self, hold one ' s self up, stand, etc., Caes. B. G. 2, 25; so,se a lapsu,
Liv. 21, 35:se alis,
Ov. M. 4, 411. —In partic., to hold or keep back, to keep in, stay, check, restrain, control, etc. (syn.: refreno, supprimo, moror): currum equosque, Lucil. ap. Cic. Att. 13, 21, 3:II.currum,
id. Lael. 17, 63 (v. infra, II. B. 3.):equos,
Caes. B. G. 4, 33:remos,
Cic. Att. 13, 21, 3:manum,
Ov. F. 5, 302:sustinet a jugulo dextram,
Verg. A. 11, 750:a jugulo nitentem sustinet hastam,
Stat. Th. 2, 648:flumina Threiciā lyrā,
Prop. 3, 2, 2 (4, 1, 42):nunc agendo, nunc sustinendo agmen,
Liv. 25, 36, 1:aliud simile miraculum eos sustinuit,
id. 5, 39, 2:signa,
id. 31, 24, 8:gradum,
Ov. F. 6, 398:perterritum exercitum,
Caes. B. C. 1, 71:se,
Cic. Tusc. 4, 18, 41; Val. Fl. 3, 100:se ab omni assensu,
i. e. to refrain, Cic. Ac. 2, 15, 48:se a respondendo,
id. ib. 2, 32, 104. — Poet.:celeres vias,
i. e. to halt, Sen. Hippol. 794.—Trop.A.In gen., to uphold, sustain, maintain, preserve:B.dignitatem et decus civitatis,
Cic. Off. 1, 34, 124:causam rei publicae,
id. Fam. 9, 8, 2; cf.:causam publicam,
id. Div. in Caecil. 8, 27:exspectationem,
id. Off. 3, 2, 6:tris personas unus sustineo,
characters, id. de Or. 2, 24, 102:personam magistri,
to personate, Suet. Gram. 24:quid muneris in rem publicam fungi ac sustinere velitis,
Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199:historiam veterem atque antiquam haec mea senectus sustinet,
Plaut. Trin. 2, 2, 100: vitam, Maecen. ap. Sen. Ep. 101, 11.— Poet.:(arbor) ingentem sustinet umbram,
Verg. G. 2, 297.—In partic.1.To sustain, support, maintain, by food, money, or other means:2.hac (sc. re frumentariā) alimur et sustinemur,
Cic. Verr. 2, 3, 5, § 11:veterem amicum suum labentem excepit, fulsit et sustinuit re, fortunā, fide,
id. Rab. Post. 16, 43:qui ager non amplius hominum quinque milia potest sustinere,
id. Att. 2, 16, 1:alicujus munificentiā sustineri,
Liv. 39, 9, 6:hinc patriam parvosque nepotes Sustinet,
Verg. G. 2, 515:necessitates aliorum,
Liv. 6, 15, 9:plebem,
id. 3, 65, 6:penuriam temporum,
Col. 9, 14, 17.—To bear, undergo, endure; to hold out against, withstand (so most freq.;(β).syn.: fero, tolero, patior): mala ferre sustinereque,
Cic. Tusc. 5, 6, 16:non tu scis, quantum malarum rerum sustineam,
Plaut. Merc. 2, 4, 8:innocens suspitionem hanc sustinet causā meā,
id. Bacch. 3, 3, 32:labores,
Cic. Rep. 1, 3:aestatem,
Hirt. B. G. 8, 39, 3:dolorem pedum,
Plin. Ep. 1, 12, 5:dolores,
id. ib. 1, 12, 8:certamen,
Liv. 33, 36, 12:vim hostium,
Nep. Hann. 11, 4:periculum,
Dig. 18, 6, 1:o dii, quis hujus potentiam poterit sustinere?
Cic. Phil. 7, 6, 17:alicujus imperia,
Caes. B. G. 1, 31:vulnera,
id. ib. 1, 45:Philo ea sustinere vix poterat, quae contra Academicorum pertinaciam dicebantur,
Cic. Ac. 2, 6, 18; Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10, 2:Peloponnesum,
Cic. Att. 10, 12, 7: eos (rogantes), Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3; Liv. 31, 13:senatus querentes eos non sustinuit,
id. 31, 13, 4:justa petentem deam,
Ov. M. 14, 788:ferrum ignemque Jovemque,
id. ib. 13, 385 et saep.— Absol.: expectes et sustineas necesse est, Mart. 9, 3, 13:neque jam sustineri poterat,
Caes. B. G. 2, 6; cf. Cic. Fam. 12, 6, 4; Liv. 29, 6, 17.—With obj.-clause (mostly with a negative: non sustinet, he cannot bear, cannot endure; he does not take upon himself, does not venture):3.non sustineo esse conscius mihi dissimulati judicii mei,
Quint. 3, 6, 64:non impositos supremis ignibus artus Sustinuit spectare parens,
Ov. M. 13, 584;so negatively,
id. ib. 1, 530; 6, 367; 6, 606; 9, 439; 10, 47; id. F. 4, 850; Vell. 2, 86, 2. —In a negative interrog.: sustinebant tales viri, se tot senatoribus, etc.... non credidisse? tantae populi Romani voluntati restitisse? Sustineant. Reperiemus, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:hoc quidem quis hominum sustineat petulans esse ad alterius arbitrium?
Quint. 12, 9, 10; 3, 6, 64:deserere officii sui partes,
Plin. Ep. 9, 13, 16; 9, 13, 6:Parmenionem rursus castigare non sustinebat,
Curt. 4, 13, 8; 6, 1, 15:nec solus bibere sustineo,
id. 7, 5, 12; 7, 6, 15; 8, 5, 7; Vell. 2, 86, 2; Suet. Caes. 75.—Affirmatively:quem in vinculis habituri erant, sustinuere venerari,
Curt. 5, 10, 13:colloqui cum eo, quem damnaverat, sustinuit,
id. 6, 8, 16; 7, 5, 38; 10, 5, 25:quae se praeferre Dianae Sustinuit,
took upon herself, presumed, Ov. M. 11, 322; so,sustinet ire illuc,
id. ib. 4, 447; 6, 563; id. H. 5, 32; Phaedr. 4, 16, 8: aliquem videre, Auct. Cons. Liv. 135:si quis aquam... haurire sustineat,
Plin. 30, 7, 20, § 64:mentiri,
Petr. 116.—(Acc. to I. B.) To hold in, stop, stay, check, restrain; to keep back, put off, defer, delay:est igitur prudentis sustinere ut currum sic impetum benevolentiae,
Cic. Lael. 17, 63; so,impetum hostis,
Caes. B. G. 1, 24; 1, 26; 2, 11;3, 2 et saep.: subitas hostium incursiones,
Hirt. B. G. 8, 11; cf.:Curio praemittit equites, qui primum impetum sustineant ac morentur,
Caes. B. C. 2, 26:bellum consilio,
Liv. 3, 60, 1:assensus lubricos,
Cic. Ac. 2, 34, 108:sustinenda solutio est nominis Caerelliani,
id. Att. 12, 51, 3:oppugnationem ad noctem,
Caes. B. G. 5, 37, 6:rem in noctem,
Liv. 5, 35, 7:iram,
id. 2, 19, 4. -
56 fassen
fassen, I) v. tr.: 1) ergreifen: a) eig.: α) übh.: prehendere, apprehendere, comprehendere, an etwas, alqā re (anfassen, w. s.). – capere (nehmen). – tenere (halten, z.B. den Dieb). – continere (festhalten, z.B. eine Flüssigkeit in den Mund, alqd ore). – arripere (hastig ergreifen, z.B. jmd. bei den Haaren, alqm capillo). – occupare (anfallen, z.B. morsu, vom Hunde; dann = jmd. ergreifen, von Furcht etc.). – jmd. bei der Hand s., alcis manum apprehendere (im allg., z.B. um sie zu küssen, osculandi causā); dextram alcis amplecti (aus Herzlichkeit); manu reprehendere (an der Hand zurückhalten, z.B. einen fliehenden Soldaten); prensam alcis dextram vi attinere (jmds. Rechte fassen und mit Gewalt festhalten, so daß sie den Streich nicht führen kann): jmdm. in den Bart s., barbam invadere alci. – etwas ins Auge s., attente intueri. – β) sich geben (liefern) lassen, z.B. Proviant s., frumentum accipere. – b) uneig., α) in sich entstehen lassen: capere (z.B. consilium, animum [Mut]; mehr s. Entschluß, Mut). – concipere (z.B. spem). – β) mit dem Verstande erreichen: capere mit u. ohne animo (mit dem Verstande fassen, begreifen). – intellegere (geistig durchdringen, einsehen, verstehen). – percipere mit u. ohne mente (mit dem Verstande auffassen, deutlich einsehen). – assequi mit u. ohne animo, cogitatione (mit dem Verstande erreichen, begreifen). – 2) einfügen, einfassen, a) eig.: claudere; includere (beide z.B. gemmam fundā od. auro). – eine Quelle s., fontem concipere. – b) uneig., etwas in Worte [870] fassen, concipere (z.B. ius iurandum): etwas in bestimmte, gemessene Worte s., alqd verbis finire oder definire (z.B. die Gedanken, sententias). – seine Meinung kurz s., paucis sententiam absolvere. – 3) Raum haben für etwas, in sich aufnehmen können: capere. – eine so große Menge nicht s. können (v. einem Orte), capere tantam multitudinem non posse. – der Erdkreis faßt jmd. nicht (= ist zu eng für seine Gelüste), alcis cupiditati nimiumangustus est orbis terrarum. – dah. a) in sich fassen oder zusammenfassen, complecti; continere. – b) im Gedächtnisse s., d. i. behalten: memoriā comprehendere, complecti.
II) v. refl.: 1) sich fassen, d. i. sich von einer Unruhe etc. erholen, sich sammeln: se od. animum (animos) colligere. se od. animum od. pristinum animum recipere. animum componere. se revocare. se ad se revocare. ad se redire (zur Besinnung kommen vom gehabten Schreck etc.). – se cohibere. iram reprimere (im Zorne sich mäßigen). – sich nicht s. können, sui od. mentis od. animi non compotem esse; minus compotem esse sui; mente vix constare: sich in Geduld, in Ergebung bei etwas s. od. zu fassen wissen, aequo animo od. toleranter od. patienter ferre alqd; humaniter ferre alqd: sich auf etwas gefaßt machen, se parare od. comparare od. praeparare ad alqd: auf alle Fälle, ad omnes casus se comparare (durch äußere Zurüstungen); animum componere ad omnes casus (im Gemüte): sich darauf gefaßt machen, darauf gefaßt sein, daß etc. oder zu etc., paratum esse od. se parasse od. se praeparasse mit Infin.: gefaßt sterben, animo parato mori. – 2) sich kurz fassen, im Reden, Schreiben, d. i. sich der Kürze befleißigen, s. kurz no. I. ( Adv.).
-
57 Speise
Speise, cibus. – esca (die zubereitete Speise, das Essen; auch die Lockspeise). – cibaria, ōrum,n. pl. (Lebensmittel). – edulia, ium od. ōrum,n. pl. (Eßwaren). – opsonium (Zukost). – alimenta, ōrum,n. pl. (Nahrungsmittel). – penus (der Mundvorrat). – epulae (die Gerichte, bes. ausgesuchte u. kostbare, die bei einem Gastmahl aufgesetzt werden). – panis (Brot als Hauptspeise, z.B. venenum in pane accipere). – irgend eine Sp. od. irgend ein Getränk, aliquid edendi bibendique causā paratum: in einer Sp. zu sich genommen, comestus (z.B. venenum). – Sp. zu sich nehmen, cibum capere od. sumere: viel Sp. zu sich nehmen, largiter se invitare (in einem einzelnen Fall); multi esse cibi (gewöhnlich, viel Speise zur Sättigung bedürfen): wenig Sp. zu sich nehmen, paululum cibi tantum sumere (in einem einzelnen Falle); non multi esse cibi (gewöhnlich): sehr wenig, minimi esse cibi (gewöhnlich): sehr viel Sp. und Wein zu sich nehmen können, cibi vinique esse capacissimum: keine Sp. zu sich nehmen, sich der Sp. enthalten, cibo se abstinere; ieiunium servare (fasten): die Götter nehmen weder Speise noch Trank zu sich, di nec escis nec potionibus vescuntur: eine Sp. der Raben, der Motten werden, pascere corvos, tineas: Sp. suchen, cibum quaerere: als Sp. dienen, in usu cibi esse; in mensas recipi (auf die Tafel kommen).
-
58 aliēnus
aliēnus [alius]. I. Adj. with comp. and sup, of another, belonging to another, not one's own, foreign, alien, strange: res: puer, the child of another, T.: mos, T.: menses, of other climes, V.: pecuniae: in alienis finibus decertare, Cs.: salus, of others, Cs.: alienis manibus, by the hands of others, L.: insolens in re alienā, in dealing with other men's property: mālis ridens alienis, i. e. a forced laugh, H.: mulier, another man's wife: alieni viri sermones, of another woman's husband, L.: vestigia viri alieni, one not my husband, L.: volnus, intended for another, V.: alienam personam ferre, to assume a false character, L.: cornua, i. e. those of a stag, O.: alieno Marte pugnare (equites), i. e. on foot, L.: aes alienum, another's money, i. e. debt: aes alienum alienis nominibus, debts contracted on the security of others, S.: recte facere alieno metu, fear of another, T.: crevit ex metu alieno audacia, another's fear, L.: sacerdotium genti haud alienum, foreign to, L. — Alien from, not related, not allied, not friendly, strange: ab nostrā familiā, T.: omnia alienissimis crediderunt, to utter strangers, Cs.: ne a litteris quidem alienus, not unversed in.—Strange, unsuitable, incongruous, inadequate, inconsistent, unseasonable, different from: dignitatis alicuius: neque aliena consili (domus), not inconvenient for consultation, S.: illi causae: alienum maiestate suā: aliena huius existimatione suspicio: domus magis his aliena malis, freer from, H.: alienum a vitā meā, T.: a dignitate: non alienum esse videtur, proponere, etc., Cs.: non alienum videtur,... docere, N. — Averse, hostile, unfriendly, unfavorable to: (Caesar) a me: voluntates, unfriendliness: mens, hostility, S.: alieno a te animo: a causā nobilitatis, opposed to: a Murenā nullā re alienus, in nc respect unfriendly: alienum suis rationibus, dangerous to his plans, S.: alieno esse animo in Caesarem, Cs.: alieno loco proelium committunt, unfavorable, Cs.: alienissimo sibi loco conflixit, N. —Of time, unfitting, inconvenient, unfavorable, unseasonable: ad iudicium corrumpendum tempus: ad committendum proelium alienum esse tempus, Cs.: alieno tempore defendisse: alienore aetate, at a less suitable age, T.—Of the mind, estranged, disordered: illis aliena mens erat, qui, etc., S.— II. Substt.:* * *Ialiena -um, alienior -or -us, alienissimus -a -um ADJforeign; unconnected; another's; contrary; unworthy; averse, hostile; madIIforeigner; outsider; stranger to the family; person/slave of another house -
59 navigo
nāvigo, āvī, ātum, āre (navis u. ago), I) intr. schiffen, segeln, fahren, A) eig.: 1) im allg.: a) v. Pers.: is qui navigavit, der Seereisende, Cels.: naviga, milita, peregrinare! Sen. rhet.: non navigabo, non peregrinabor, Sen. rhet.: in ea navi navigandi causā esse, ICt.: nav. caute, Cic.: periculose, Cic.: non temere, Cic.: plenissimis velis (bildl.), Cic.: per anni tempus navigare posse, Cic.: nav. studii causā, Sen.: in fero mari, incerto cursu, hieme maximā, Cic.: e portu, Quint.: in alto, Cic.: in eo mari, Sen.: in pelago, Lact.: per illa loca, Mela: per Asiam et insulas ad Achaiam, Spart.: per amnem, stromabwärts, Curt.: Syracusas, Cic.: Anticyram, Hor.: ab Aegina Megaram versus, Sulpic. in Cic. ep.: in Siciliam, Spart.: ad Sidam, Cic.: ex Asia in Macedoniam, Cic.: nancisci idoneam ad navigandum tempestatem, Caes. – Pass. impers., iis ventis istinc navigatur, Cic.: in hos, per quos navigatur, sinus etc., Sen. rhet.: ratibus adhuc navigatur, Quint. – Sprichw., in portu navigo, ich bin in Sicherheit, Ter. Andr. 480. – b) v. Fahrzeugen, decrevimus, ut classis in Italiam navigaret, Cic.: mediis tua pinus in undis navigat, Ov. – c) von Waren, ipsae merces navigent, fahren, Modestin. dig. 22, 2, 1. – 2) insbes., in die See gehen, a) = einen Kriegszug auf dem Meere unternehmen, kreuzen, Cic. Verr. 5, 80. – b) = Schiffahrt od. Seehandel treiben, Vopisc. Prob. 23, 3. – B) übtr.: 1) v. Seekriege, belli impetus navigavit, ging vom Stapel, Cic.: Regulo duce iam in Africam navigabat bellum, Flor. – 2) schwimmen, Ov. her. 19, 47. – 3) fließen, strömen, in ipso ore navigat mare, Manil. 5, 583. – II) tr.: 1) befahren, durchsegeln, terram, Cic. de fin. 2, 112: Tyrrhenum aequor, Verg.: Oceanum, Sen. rhet.: Atlanticum mare, Sen.: fluvios grandes et maria, Firm. math.: navigatur Occidens, Plin.: Nilus non statim navigari facilis, Mela: non navigata (noch unbefahrene) maria transgressus est, Mela: lacus Romanis classibus navigati, Tac.: urbs pensilis subterque navigata, eine schwebende Stadt, so daß man unter ihr hinsegeln kann, Plin. – 2) prägn., beim Schiffen schaffen (erwerben), quae homines arant navigant aedificant, virtuti omnia parent, was der Mensch beim Pflügen, Schiffen, Bauen schafft, hängt von seiner Tüchtigkeit ab, Sall. Cat. 2, 7.
-
60 publicus
pūblĭcus, a, um [st2]1 [-] qui concerne l'Etat, qui intéresse le public, qui se fait au profit de l'Etat, qui se fait aux frais de l'Etat. [st2]2 [-] qui est à l'usage de tous, public, commun, universel, général. [st2]3 [-] banal, ordinaire, commun, mauvais, vulgaire, bas, trivial. - Caesar non solum publicas, sed etiam privatas injurias ultus est, Caes. BG. 1, 12: César vengea non seulement l'injure porté à l'Etat mais aussi celle qui touchait sa famille. - causa publica, Liv. 2. 56: une affaire d'Etat. - verba publica: les mots courants, le vocabulaire de tout le monde. - lux publica mundi, Ov. M. 2. 35: [lumière qui appartient à tout le monde] = le soleil. - publica commoda: biens publics. - publicus, i, m. Caes. Plaut.: fonctionnaire public, magistrat. - publicus, i, m. Juv. Inscr.: esclave public.* * *pūblĭcus, a, um [st2]1 [-] qui concerne l'Etat, qui intéresse le public, qui se fait au profit de l'Etat, qui se fait aux frais de l'Etat. [st2]2 [-] qui est à l'usage de tous, public, commun, universel, général. [st2]3 [-] banal, ordinaire, commun, mauvais, vulgaire, bas, trivial. - Caesar non solum publicas, sed etiam privatas injurias ultus est, Caes. BG. 1, 12: César vengea non seulement l'injure porté à l'Etat mais aussi celle qui touchait sa famille. - causa publica, Liv. 2. 56: une affaire d'Etat. - verba publica: les mots courants, le vocabulaire de tout le monde. - lux publica mundi, Ov. M. 2. 35: [lumière qui appartient à tout le monde] = le soleil. - publica commoda: biens publics. - publicus, i, m. Caes. Plaut.: fonctionnaire public, magistrat. - publicus, i, m. Juv. Inscr.: esclave public.* * *Publicus, pen. cor. Adiectiuum. Public, Commun, et appartenant à touts.\Iam publicum quidem omnium est tabulata, etc. Plin. Commun à touts.\Vectigalia publica. Vlpianus. Le demaine et revenu du peuple et de la ville.\Verba publica. Ouid. Desquels chascun use.\Via publica. Ouid. Chemin commun et passant, Le grand chemin.\Nemo forum aut publicum aspicere volebat. Liu. Personne ne se vouloit trouver ne en place publique, ne devant le peuple.\Carere publico. Cic. Ne se monstrer point devant le peuple, Ne sortir point de sa maison. Vide CAREO.\Per publicum vehi. Suet. Publiquement, Devant tout le monde.\Non audere esse in publico. Cic. Ne s'oser monstrer.\Publicum, aliquando significat vectigal. Cic. Le demaine et revenu du peuple.
См. также в других словарях:
aliquis non debet esse judex in propria causa, quia non potest esse judex et pars — /slakwas non debat esiy juwdeks in prowpriya koza, kwaya non powtast esiy juwdeks et parz/ A person ought not to be judge in his own cause, because he cannot act as judge and party … Black's law dictionary
aliquis non debet esse judex in propria causa, quia non potest esse judex et pars — /slakwas non debat esiy juwdeks in prowpriya koza, kwaya non powtast esiy juwdeks et parz/ A person ought not to be judge in his own cause, because he cannot act as judge and party … Black's law dictionary
judex non potest esse testis in propria causa — /juwdeks non powtast esiy testas in prowpriya koza/ A judge cannot be a witness in his own cause … Black's law dictionary
judex non potest esse testis in propria causa — /juwdeks non powtast esiy testas in prowpriya koza/ A judge cannot be a witness in his own cause … Black's law dictionary
Non in regno Angliae providetur, vel est aliqua... — (Non in regno Angliae providetur, vel est aliqua securitas major vel solennior, per quam aliquis statum certiorem habere possit, neque ad statum suum verificandum aliquid solennius testimonium producere, quam finem in curia domini regis levatum;… … Ballentine's law dictionary
Aliquis non potest esse judex in propria causa — One cannot be a judge in his own cause … Ballentine's law dictionary
Judex non potest esse testis in propria causa — A judge cannot be a witness in his own case … Ballentine's law dictionary
HOMICIDII Causa — Athanis in Areopago disceptari olim solita est, ex lege, Δικάζειν δὲ την` βουλην` εν Α᾿ρείῳ πάγῳ φόνου καὶ τραύματος ἐκ προνοίας καὶ πυρκαίας καὶ φαρμάκων ἐάν τις ἀποκτείνῃ δοὺς, Senatus Areopagiticus ius dicito de caede, aut vulnere, non casu,… … Hofmann J. Lexicon universale
Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire A B … … Wikipédia en Français
NILUS — I. NILUS Aegypti Episcopus exustus, sub Diocletiano. Vide Lactantium, l. 5. c. 11: II. NILUS Africae fluv. celeberrimus, ut Asiae Ganges, et Indus, atque Europae Danubius. Plurima eius ab antiquis perhibentur, et celebrantur nomina. Nam et… … Hofmann J. Lexicon universale
judge — 1 / jəj/ vb judged, judg·ing [Old French jugier, from Latin judicare, from judic judex judge, from jus right, law + dicere to decide, say] vt 1: to hear and decide (as a litigated question) in a court of justice judge a case 2: to pronounce after … Law dictionary
