-
41 буквально
1) General subject: literally, simply, to the letter, word for word, in so many words (http://idioms.thefreedictionary.com/in+so+many+words), at face value2) French: au pied de la lettre3) Latin: ad litteram, ad verbum, literatim, ad pedem litterae4) Mathematics: according to text, word-to-word5) Religion: ad litteram (Latin for "to the letter", in a literal sense or manner), literatim (Latin for "letter for letter")6) Law: word-for-word7) Diplomatic term: verbally8) Information technology: by literal (о способе передачи параметров в процедуру)9) Advertising: the letter10) Phraseological unit: in the truest sense of the word -
42 affigo
adfīgo (affīgo), ĕre, fixi, fixum - tr. - - adfixet = adfixisset, Sil. 14, 536. [st1]1 [-] attacher, clouer, adapter. - cruci aliquem adfigere, Liv. 28, 37, 2: attacher qqn à la croix. - falces adfixae longuriis, Caes. BG. 3, 14, 5: faux adaptées à des perches. - affigere ad terram, Liv.: clouer sur le sol. - adfixus Caucaso, Cic. Tusc. 5, 8: (Prométhée attaché au Caucase. - litteram K ad caput alicui adfigere, Cic. Amer. 57: imprimer sur le front de qqn la lettre K [Kalumnia, calomnie]. - adfixus ad Caucasum, Cic. Tusc. 2, 23 ; attaché au Caucase. - regem cuspide ad terram adfixit, Liv. 4, 19, 5: il cloua le roi à terre de sa javeline. - Ithaca in asperrimis saxulis tanquam nidulus adfixa, Cic. de Or. 1, 196: Ithaque fixée comme un pauvre nid sur de pauvres rochers escarpés. - hiems non patitur (semen) radicem adfigere terrae, Virg. G. 2, 318: l'hiver ne permet pas que [le plant de vigne] fixe ses racines dans le sol. - affigere flammam lateri, Virg.: mettre le feu aux flancs (d'une tour). [st1]2 [-] au fig. fixer, graver, inculquer. - alicui tamquam magistro adfxus, Cic. Q. 3, 1, 19: attaché à qqn comme à un maître. - in exigua ejus (terrae) parte adfixi, Cic. Rep. 1, 26: fixés sur un coin étroit de la terre. - animis adfigi, Cic. de Or. 2, 357: se fixer dans les esprits. - aliquid animo adfigere, Sen. Ep. 11, 8: fixer qqch dans l'esprit. - aliquid memoriae adfigere, Quint. 10, 1, 19: fixer qqch dans la mémoire. - illud tibi adfige, Sen. Ep. 113, 32: pénètre-toi de ceci. - affigere litteras pueris, Quint.: graver les lettres dans la mémoire des enfants.* * *adfīgo (affīgo), ĕre, fixi, fixum - tr. - - adfixet = adfixisset, Sil. 14, 536. [st1]1 [-] attacher, clouer, adapter. - cruci aliquem adfigere, Liv. 28, 37, 2: attacher qqn à la croix. - falces adfixae longuriis, Caes. BG. 3, 14, 5: faux adaptées à des perches. - affigere ad terram, Liv.: clouer sur le sol. - adfixus Caucaso, Cic. Tusc. 5, 8: (Prométhée attaché au Caucase. - litteram K ad caput alicui adfigere, Cic. Amer. 57: imprimer sur le front de qqn la lettre K [Kalumnia, calomnie]. - adfixus ad Caucasum, Cic. Tusc. 2, 23 ; attaché au Caucase. - regem cuspide ad terram adfixit, Liv. 4, 19, 5: il cloua le roi à terre de sa javeline. - Ithaca in asperrimis saxulis tanquam nidulus adfixa, Cic. de Or. 1, 196: Ithaque fixée comme un pauvre nid sur de pauvres rochers escarpés. - hiems non patitur (semen) radicem adfigere terrae, Virg. G. 2, 318: l'hiver ne permet pas que [le plant de vigne] fixe ses racines dans le sol. - affigere flammam lateri, Virg.: mettre le feu aux flancs (d'une tour). [st1]2 [-] au fig. fixer, graver, inculquer. - alicui tamquam magistro adfxus, Cic. Q. 3, 1, 19: attaché à qqn comme à un maître. - in exigua ejus (terrae) parte adfixi, Cic. Rep. 1, 26: fixés sur un coin étroit de la terre. - animis adfigi, Cic. de Or. 2, 357: se fixer dans les esprits. - aliquid animo adfigere, Sen. Ep. 11, 8: fixer qqch dans l'esprit. - aliquid memoriae adfigere, Quint. 10, 1, 19: fixer qqch dans la mémoire. - illud tibi adfige, Sen. Ep. 113, 32: pénètre-toi de ceci. - affigere litteras pueris, Quint.: graver les lettres dans la mémoire des enfants.* * *Affigo, affigis, pen. prod. affixi, affixum, affigere. Ficher à quelque chose, Afficher, Plaquer contre.\Cruci affigere. Liu. Crucifier, Attacher à clous contre une croix.\Affigere ad caput literam. Cicero. Fletrir au front d'une lettre chaulde.\Cuspide ad terram affixit. Liu. L'a fiché en terre de la pointe de son baston.\Affigere aliquid animo suo familiarius. Quintil. Planter, Ficher, Imprimer quelque chose en son esprit ou memoire.\Humo affigere particulam diuinae aurae. Horat. Appliquer son esprit aux choses terriennes.\Lecto affigere aliquem. Horat. Le faire tenir et demourer continuellement dedens le lict.\Affigere literas pueris. Quintil. Leur faire retenir par cueur.\Oscula affigere. Claudian. Baiser.\Affigere, per translationem dictum: vt Affigere dulcedinem animis. Plin. Imprimer en l'entendement, Ficher en l'esprit. -
43 expresse
expressē, adv. [st2]1 [-] en pressant. [st2]2 [-] clairement, distinctement. [st2]3 [-] d'une manière expressive, d'une manière frappante. - expressius, Scrib.: en pressant plus fortement. - expresse litteram efferre, V.-Max.: prononcer clairement une lettre. - expresse conscripta exempla, Her.: exemples frappants.* * *expressē, adv. [st2]1 [-] en pressant. [st2]2 [-] clairement, distinctement. [st2]3 [-] d'une manière expressive, d'une manière frappante. - expressius, Scrib.: en pressant plus fortement. - expresse litteram efferre, V.-Max.: prononcer clairement une lettre. - expresse conscripta exempla, Her.: exemples frappants.* * *Expresse, Aduerbium: vt Expresse dicere. Plin. iunior. Faire une comparaison bien approchante. -
44 obscuro
obscūro, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] obscurcir, rendre obscur. [st2]2 [-] rendre sourd (un son), assourdir. [st2]3 [-] rendre obscur, rendre peu clair, rendre peu net. [st2]4 [-] laisser dans l'ombre, faire oublier, éclipser, atténuer, affaiblir, supprimer; cacher, voiler, empêcher de discerner, envelopper. - obscurari, Cic. de Or. 2, 95: s’obscurcir, s’effacer, disparaître. - obscurata vocabula, Hor.: mots tombés en désuétude. - nulla nox tenebris obscurare coetus nefarios potest, Cic. Cat. 1, 3, 6: aucune nuit ne peut dissimuler dans ses ténèbres tes assemblées criminelles. - obscurare litteram, Cic.: prononcer indistinctement une lettre.* * *obscūro, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] obscurcir, rendre obscur. [st2]2 [-] rendre sourd (un son), assourdir. [st2]3 [-] rendre obscur, rendre peu clair, rendre peu net. [st2]4 [-] laisser dans l'ombre, faire oublier, éclipser, atténuer, affaiblir, supprimer; cacher, voiler, empêcher de discerner, envelopper. - obscurari, Cic. de Or. 2, 95: s’obscurcir, s’effacer, disparaître. - obscurata vocabula, Hor.: mots tombés en désuétude. - nulla nox tenebris obscurare coetus nefarios potest, Cic. Cat. 1, 3, 6: aucune nuit ne peut dissimuler dans ses ténèbres tes assemblées criminelles. - obscurare litteram, Cic.: prononcer indistinctement une lettre.* * *Obscuro, obscuras, pen. prod. obscurare. Cic. Obscurcir, Faire obscur.\Neque est dissimulandum, quod obscurari non potest. Cic. Qu'on ne scauroit cacher.\Omnia illa quae bona tu vocas, necesse est obscurari, et non apparere, et in virtutem tanquam in solis radios incurrere. Cic. Qu'on n'en face compte.\Obscurat magnitudinem periculi lucrum. Cic. Cache, et fait qu'on ne le veoit point.\Obscurare et Celebrare, contraria. Sallust. Faire qu'une personne n'ait aucun bruit. -
45 digero
dī-gero, gessī, gestum, ere (dis u. gero), I) auseinander tragen, zerteilen, verteilen, A) eig.: 1) im allg.: a) auseinander treiben, -jagen, zerteilen, interdum (insulae) iunctae copulataeque et continenti similes sunt, interdum discordantibus ventis digeruntur, Plin. ep. 8, 20, 6: nubes, in quas coit et ex quibus solvitur (aër), modo congregantur, modo digeruntur, numquam immotae iacent, Sen. nat. qu. 7, 22, 1: continuorum (dentium) qui digerunt (zerteilen, zerlegen) cibum lati et acuti, qui conficiunt (zermalmen) duplices, Plin. 11, 160: corpora dum solvit tabes et digerit (auflöst) artus, Lucan. 6, 88. – b) nach verschiedenen Seiten verteilen, α) v. Pers.: pulverem in catinos, Plin. 12, 68: uvam siccatam sole in pastillos, Plin. 12, 131 (vgl. 27, 118). – β) v. lebl. Subjj.: qui (transitus) conceptum vaporem salubri temperamento huc illuc digerit (verbreitet) et ministrat, Plin. ep. 2, 17, 9: umor per ventrem digeritur, Veget. mul. 1, 14, 5: itemque per quas (actiones) eadem haec (cibus potioque) in omnes membrorum partes digeruntur, Cels. 1. praef. p. 4, 12 D.: stercoris pars in prata digerenda, Col. 11, 2, 19. – 2) insbes.: a) als t. t. des Gartenbaues, Pflanzen auseinander pflanzen, verpflanzen, verteilen, asparagum, Cato r. r. 161, 3: quo mox digesta feratur (seges), Verg. georg. 2, 267: vacuos si sit digesta per agros (arbor), Verg. georg. 2, 54. – b)————als mediz. t. t., α) wegschaffen, zerteilen, beseitigen, einen Krankheitsstoff vertreiben, materiam, Cels.: umorem (die kranken Säfte), Cels.: ad digerenda quae coëunt (die Ansammlungen), Cels.: v. Pflanzen, lentitiam pituitae, Plin.: cruditates, Plin. – β) eine Speise verdauen, cibum, Cels. 1. praef. p. 8, 20 D. Quint. 11, 2, 35: cibos mansos, Quint. 10, 1, 19: nec patiebatur alimenta per somnum quietemque aequaliter digeri, Sen. contr. 1. praef. § 17: materia, quae naturaliter digeritur, Cels. 3, 4. p. 78, 8 D.: eo caelo (Klima), quod magis digerit, die Verdauung fördert, Cels. 3, 4. p. 80, 1 D. – γ) aus dem Körper zerteilend abführen, den Körper öffnen, reinigen, si corpus astrictum est, digerendum esse; si profluvio laborat, continendum, Cels. 1. praef. p. 10, 1 D.: quoniam corpus ista (lux) quoque digerit, Cels. 3, 4. p. 79, 11 D. – δ) jmd. (einen Kranken) gleichs. zersetzen = entkräften, schwächen, nimis od. minus dig. aegrum, Cels. 2, 15. p. 61, 6 D. u. 7, 26. p. 312, 30 D.: sudore digeri, Cels. praef. p. 11, 25 D. – c) abteilen, ordnen, sondern, sortieren, capillos, Ov. am. 1, 7, 11: flexos ordine capillos, Mart. 3, 63, 3: murram, Plin. 12, 68: linum, Plin. 19, 18.B) übtr.: 1) im allg.: a) zerteilen, teilen, septem digestus in cornua Nilus, Ov. met. 9, 774: in canes totidem trunco digestus ab uno Cerberos, Ov. her. 9, 93. – b) verteilen, Crete centum digesta per urbes,————das hundertstädtige, Ov. her. 10, 67: commentaria per genera usus sui, Plin. 29, 15: mea per longos mala annos, Ov. ex Pont. 1, 4, 9: novem volucres in belli annos, Ov. met. 12, 21: poenam in omnes, Ov. met. 14, 469. – 2) insbes.: a) abteilen, einteilen, teilen, populum Romanum in partes, Flor.: populum in partes, Ov.: totum in partes tempus, Manil.: annum in totidem species, Tac.: commentarios in libros, Quint.: ius civile in genera, Cic.: illa generatim, Cic. – b) abteilen, ordnen, accepti tabulas omnes, Cic.: bibliothecam, Suet.: rem publicam bene, Cic.: inordinata, Quint.: quaestiones, anordnen, Quint.: argumenta in digitos, an den F. herzählen, Quint.: res in ordinem (nach der Reihenfolge), Quint.: carmina in numerum (nach der Z.), Verg.: senes orbos in litteram (nach dem Alphabet), Sen. ep.: so auch amnium in litteram digesta nomina, alphabetisch geordnet, Vib. Sequ.: per partes tamen et digesta (gleichsam nach Fächern geordnet), Plin. ep. – c) der Reihe nach-, in gehöriger Ordnung eintragen, buchen, nomina in codicem accepti et expensi, Cic. Rosc. com. 9: Claudium in litteras, den K. gleichs. buchen, sein Leben sorgfältig beschreiben, Treb. Poll. Claud. 1, 1 P. – d) der Reihe u. Ordnung nach etw. vornehmen, α) in gehöriger Ordnung besorgen, mandata, Cic. ad Q. fr. 2, 12 (14), 3. – β) der Reihe nach deuten, auslegen (v. Wahrsager), omina, Verg. Aen. 2, 182. – γ) der Zeit-————folge nach-, chronologisch angeben, m. folg. indir. Fragesatz, Liv. 2, 21, 4. – δ) der Zahl nach berechnen, zählen, qui matris digerit annos (v. dem, dem die Mutter zu lange lebt), Ov. fast. 2, 625: digesta numero cadavera, Val. Max. 1, 8, 5. – ε) mündlich od. schriftl. auseinandersetzen, αα) mündlich besprechen, abmachen, negotium plene, Amm. 17, 8, 3: rem per secreta colloquia, Amm. 21, 11, 2. – ββ) schriftlich aufzählen, darstellen, beschreiben, erwähnen, reliquos usus eius digeremus, Plin. 29, 37: cuius super adventu in Italiam pauca in actibus Commodi principis digessimus per excessum (in einer Abschweifung, Episode), Amm. 22, 9, 6: Mesopotamia digesta, cum bella Parthica dicerentur, Amm. 14, 7, 21: argumentum digestum tumore tragico, Amm. 28, 1, 4: bella charactere historico digesta, Vopisc. Aurel. 1, 6. – ζ) zustande bringen, pontes caute, anlegen, Amm. 24, 2, 8; 21, 11, 2.II) hier- und dahin tragen, von einem Ort zum andern schaffen, aegrum gestando, Cels. 4, 14 (7). p. 139, 34 D. -
46 pronuntio
prō-nūntio, āvī, ātum, āre, hermelden, hersagen, I) im allg., laut melden, -rufen, berichten, angeben, aussagen, aussprechen, alius capta iam castra pronuntiat, schreit, Caes.: dolore prohibeor pronuntiare quae gesta sunt, Caes.: eadem, quae Litavicus pronuntiaverat, multitudini exponunt, Caes.: ut ipse in cohortandis militibus pronuntiaverat, ausgesprochen hatte, Caes. – II) insbes.: A) als publiz. u. milit. t. t., öffentlich ausrufen, verkündigen, abkündigen, proklamieren, durch Ausruf usw. bekanntmachen, ankündigen, ansagen, a) in öffentlichen Versammlungen, im Lager usw., v. Präko (Ausrufer, Herold) od. v. Vorsitzenden, v. Befehlshaber, der durch den Präko etw. ausrufen läßt, bei gymnastischen Spielen, victorum nomina magnā voce, Cic. – in den Komitien usw., leges, quas ipse vobis inspectantibus recitavit, pronuntiavit, tulit, Cic.: gewählte Magistrate, qui (praeco) te totiens seniorum iuniorumque centuriis illo honore affici pronuntiavit, Cic.: pr. alqm praetorem, Liv.: alqm destinatum perperam non consulem ad populum sed imperatorem, Suet. – per praeconem senatus consultum, verlesen lassen, Suet. – einen Befehl usw. im Lager, signum, Hirt. b. G.: iter, Liv.: proelium in posterum diem, Liv.: m. folg. ut od. ne u. Konj., iusserunt pronuntiare, ut impedimenta relinquerent, Caes.: Ambiorix pronuntiari iubet, ut procul————tela coniciant, Caes.: duces eorum totā acie pronuntiare iusserunt, ne quis ab loco discederet, Caes.: pronuntiatum, ne quis violaretur, Liv.: m. folg. Acc. u. Infin., pronuntiatur primā luce ituros, Caes.: zugl. m. ut u. Konj., pronuntiat occupare se in Lucanis proximam urbem velle, ut ad iter parati omnes essent, Liv. – ebenso dem Volke in den Komitien usw., den Soldaten etwas versprechen, nummos in tribus, Cic., od. tribubus vocatis, Sen.: nummos de suo per centurias, Suet.: pecuniam pro reo, Cic.: populo munus, Suet.: vocatis ad contionem (militibus) certa praemia, Liv.: militibus donativum, Suet.: praedam, Curt. – b) v. Konsul, die im Senate abgegebenen Meinungen und die Namen ihrer Urheber nochmals einzeln der Reihe nach verkündigen, um dann darüber abstimmen zu lassen, cum sententia prima Bibuli pronuntiata esset, ut tres legati regem reducerent: secunda Hortensii, ut etc., Cic.: Lentulus (consul) sententiam Calidii pronuntiaturum se omnino negavit, Caes. – B) als jurist. t. t.: a) v. Richter, Schiedsrichter usw.: α) = aussprechen, graviorem sententiam, Caes. b. G. 6, 44, 2. – β) = den Ausspruch tun, das Urteil aussprechen, -fällen, erkennen, entscheiden (vgl. Bünem. Lact. 3, 1, 11. Haverk. Tert. apol. 2. Hildebr. Apul. apol. 2), de tribunali pronuntiavit sese recepturum, Cic.: rex cognitā causā pronuntiavit ab accusatoribus unum et id maximum crimen esse praeteritum,————Curt.: iudex (Schiedsrichter) ita pronuntiavit, Cic.: pr. de causa, Quint., de calumnia, Plin. ep.: pr. ad arbitrium alcis de reo, Sen. rhet.: pr. secundum alqm, Plin. ep., Ggstz. contra, adversus alqm, ICt.: sive contra alqm sive pro alqo, Gell.: pr. recte, Ggstz. perperam, ICt.: pr. pro libertate, ICt.: pronuntiari ad bestias, verurteilt werden zu usw., Tert.: im Pass. pers., m. folg. Infin., protectores pronuntiati vertere solum exsilio, über die das Verbannungsurteil ausgesprochen worden war, Amm. 15, 3, 11. – γ) durch Richterspruch jmd. od. etw. erklären für usw., uxorem ingenuam et civem Romanam recuperatorio iudicio pronuntiatam, Suet.: si quis praeiudicio pronuntietur esse libertus, ICt.: testamentum pronuntiatum falsum, ICt. – b) etwas durch Vertrag, letzten Willen aussprechen, festsetzen, condicionem, ICt. – u. als letzten Willen ernennen, plures heredes, ICt. – c) beim Verkaufe die am Kaufobjekte haftenden Fehler, die auf dem K. lastenden Servituten usw. angeben, anzeigen, cum in vendendo rem eam scisset et non pronuntiasset, Cic.: qui mancipia vendunt, certiores faciant emptores, quid morbi vitiive cuique sit etc.; eaque omnia, cum mancipia veneunt, palam recte pronuntianto, Edict. aedil. b. Ulp. dig. – C) als rhet. t. t.: a) etw. mit besonderer Betonung hersagen, aussprechen, vortragen, vorlesen, summā voce versus multos uno spiritu, Cic.: multa memoriter, Cic.: ea gravi-————ter et venuste, Cornif. rhet.: poëmata Graece et Latine sic, ut etc., Nep.: quaedam perperam, Plin. ep.: verba corrupte, Gell. – absol., acriter, sapienter, apte, decenter etiam, Plin. ep.: intente instanterque, Plin. ep.: recte, Quint. – v. Schauspieler, vortragen, mit Stimme u. Gebärden agieren, Varro LL., Plin. u.a.; vgl. qui artis ludicrae pronuntiandive causā in scaenam prodierit, als Vortrag u. Menenspiel beherrschender Schauspieler aufgetreten ist, Edict. praetor. b. Iulian. dig.: v. Theaterstücken, si Amphitryon fuerit actus pronuntiatusque Plautinus, Arnob. 7, 33. – b) als gramm. t. t., einzelne Silben od. Buchstaben mit dem Akzent aussprechen, betonen, syllabam productius latiusque, Gell.: litteram i tractim, Gell.: ›ebrium‹ et ›sobrium‹ insolentius quidem paulo, sed rectius per i litteram, non per e, in eodem casu (nämlich im Vokativ) pronuntiandum (esse), Gell.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pronuntio
-
47 littera (lītera)
littera (lītera) ae, f [LI-], a letter, alphabetical sign, written sign of a sound: (epistula) Graecis conscripta litteris, Cs.: sus rostro si humi A litteram inpresserit: maximis litteris incisum: alqd litteris mandare, commit to writing, Cs.: salutaris, tristis (i. e. A and C on the ballots of jurors, for absolvo, condemno): provocatis ostentata inanibus litteris, as a pretence, L.: ad me litteram numquam misit, not a line.—A handwriting: accedebat ad similitudinem tuae litterae: Arguit ipsorum quos littera, Iu.— A writing, document, record: iunget nos littera, inscription, O.: littera poscetur, acknowledgment in writing, O.—Usu. plur: litterae publicae, records, C., Cs.: ratio omnis et omnes litterae, accounts: praetoris, edict. —Plur., a letter, epistle: mittuntur ad Caesarem ab Cicerone litterae, Cs.: meas acceperat litteras: nullas iis praeterquam ad te dedi litteras: per litteras mandare, ne, etc., Cs.: invitare alqm per litteras: liber litterarum missarum et adlatarum, a book of correspondence ; cf. sing: Quam legis a raptā Briseide littera venit, O.— Plur, written monuments, literature, books, literary works: litteras Graecas discere, S.: abest historia litteris nostris, is wanting in our literature: Graecae de philosophiā litterae, philosophical literature: damnum Hortensi interitu Latinae litterae fecerunt parvae et rarae per eadem tempora litterae fuere, L.: cupidissimus litterarum, N.—Fig., learning, the sciences, liberal education, scholarship, letters: fac periclum in litteris, T.: erant in eo plurimae litterae: scire litteras, to be educated: homo sine ingenio, sine litteris: nescire litteras: litterarum cognitio: in litteris vivere. -
48 H
H, h, the eighth letter of the Latin alphabet and the weakest guttural. The sign is borrowed from the Greek, in which H was the old form of the spiritus asper, corresp. to the Latin H-sound (HEKATON, hekaton, ÊOS, hos, etc.). Even some of the ancients doubted whether the Latin H was properly a letter:► The abbreviation HS.si H littera est, non nota,
Quint. 1, 5, 19; cf.:H litteram, sive illam spiritum magis quam litteram dici oportet, etc.,
Gell. 2, 3, 1. Before the fall of the republic, the sound of H before vowels became so weak that it was frequently omitted in writing; and this weakness became more marked in many words in the time of the empire; cf.: aheneus and aeneus; cohors and coörs; prehendo and prendo; vehemens and vemens, etc. (v. Corss. Ausspr. 1, 96 sqq.).As an initial and medial, H may be combined with any vowel, but the orthography, in this respect, was inconstant: thus we have herus and erus; honus, honera, and onus, onera; harundo and arundo; and even hac for ac (Inscr. Orell. 23); aruspex and haruspex; ercisco, erctum, and hercisco, herctum; aheneus and aëneus; Annibal and Hannibal; Adria and Hadria, etc.; v. Gell. l. l.—As a sign for the aspiration of the consonants c, p, r, and t (as in Greek the aspirates ch, ph, th were originally designated by KH, HH, TH), H first came into use in the seventh century of Rome; cf. Cic. Or. 48, 160; and v. the letter C.— Medial h is often dropped.—As a final, h occurs only in the interjections ah and vah.In the formation of words, h was changed into c before t, as tractum from traho; vectum from veho; and coalesced with s into x, as traxi, vexi; cf. also onyx from onych-s; v. the letter X.As an abbreviation, H. denotes hic, haec, hoc, hujus, etc.; habet, heres, honor, etc. HH. heredes. H. AQ. hic acquiescit. H. B. M. heredes bene merenti. H. C. Hispania citerior or hic condiderunt. H. E. T. heres ex testamento. H. F. C. heres faciundum curavit. H. L. hunc locum. H. L. ET. M. H. N. S. hic locus et monumentum heredem non sequitur. H. M. S. D. M. hoc monumentum sine dolo malo. H. S. E. hic situs est. H. S. F. hoc sibi fecit, etc.; v. Inscr. Orell. II. p. 461 sq.for sestertium does not strictly belong here, because H is not the letter of that shape, but the numeral II. crossed; v. sestertius init. -
49 h
H, h, the eighth letter of the Latin alphabet and the weakest guttural. The sign is borrowed from the Greek, in which H was the old form of the spiritus asper, corresp. to the Latin H-sound (HEKATON, hekaton, ÊOS, hos, etc.). Even some of the ancients doubted whether the Latin H was properly a letter:► The abbreviation HS.si H littera est, non nota,
Quint. 1, 5, 19; cf.:H litteram, sive illam spiritum magis quam litteram dici oportet, etc.,
Gell. 2, 3, 1. Before the fall of the republic, the sound of H before vowels became so weak that it was frequently omitted in writing; and this weakness became more marked in many words in the time of the empire; cf.: aheneus and aeneus; cohors and coörs; prehendo and prendo; vehemens and vemens, etc. (v. Corss. Ausspr. 1, 96 sqq.).As an initial and medial, H may be combined with any vowel, but the orthography, in this respect, was inconstant: thus we have herus and erus; honus, honera, and onus, onera; harundo and arundo; and even hac for ac (Inscr. Orell. 23); aruspex and haruspex; ercisco, erctum, and hercisco, herctum; aheneus and aëneus; Annibal and Hannibal; Adria and Hadria, etc.; v. Gell. l. l.—As a sign for the aspiration of the consonants c, p, r, and t (as in Greek the aspirates ch, ph, th were originally designated by KH, HH, TH), H first came into use in the seventh century of Rome; cf. Cic. Or. 48, 160; and v. the letter C.— Medial h is often dropped.—As a final, h occurs only in the interjections ah and vah.In the formation of words, h was changed into c before t, as tractum from traho; vectum from veho; and coalesced with s into x, as traxi, vexi; cf. also onyx from onych-s; v. the letter X.As an abbreviation, H. denotes hic, haec, hoc, hujus, etc.; habet, heres, honor, etc. HH. heredes. H. AQ. hic acquiescit. H. B. M. heredes bene merenti. H. C. Hispania citerior or hic condiderunt. H. E. T. heres ex testamento. H. F. C. heres faciundum curavit. H. L. hunc locum. H. L. ET. M. H. N. S. hic locus et monumentum heredem non sequitur. H. M. S. D. M. hoc monumentum sine dolo malo. H. S. E. hic situs est. H. S. F. hoc sibi fecit, etc.; v. Inscr. Orell. II. p. 461 sq.for sestertium does not strictly belong here, because H is not the letter of that shape, but the numeral II. crossed; v. sestertius init. -
50 lettera
flettere gotiche — готический шрифтlettere al minuto спец. — количество знаков в минутуimparare le lettere — учиться грамотеdire a lettere di scatola — сказать чётко и ясноlettera di raccomandazione / d'introduzione — рекомендательное письмоlettera d'ufficio — официальное / служебное письмоlettera minatoria — шантажное / уст. подмётное письмоlettera di credito( non)confermata — (не)подтверждённый аккредитивlettera d'intenti — протокол о намеренияхscrivere / fare una lettera — писать письмоricevere (delle) lettere — получать письмаper lettera — письменно, (с) письмом3) дипл. грамота4) pl литература, словесностьdottore in lettere — доктор филологических наукfacoltà di lettere — филологический факультетla repubblica delle lettere шутл. — пишущая братия5) банк. цена предложения6) pl уст. латинский язык7)•Syn:carattere, pl tipi; biglietto, cartolina, scritto, missiva, breve, epistola, circolare; senso letterale / ad litteram; pl corrispondenza, letteratura••attaccarsi alla lettera — придерживаться буквы (напр. закона)rimanere lettera morta — остаться мёртвой буквойalla lettera; secondo la lettera — в точности; в буквальном смысле, буквально; дословноchi vuol conoscer la lettera; guardi la sopraccarta prov — хочешь знать, что в письме - посмотри на конверт (ср. что в сердце варится, на лице не утаится) -
51 testuale
-
52 affigo
af-fīgo, fīxī, fīxum, ere1) прибивать, приколачивать, прикреплять ( falces longuriis Cs); пригвождать, приковывать ( Prometheum Caucăso и ad Caucasum C)a. aliquem cruci L — пригвоздить к кресту (распять) кого-л.litteram ad caput a. Q — наложить клеймо на лобa. pilum pectori bAfr — вонзить копьё в грудьflammam a. lateri, sc. turris V — приблизить пламя к самому боку башниforibus affixus перен. Tib — неподвижно стоящий у дверей2) прижимать (a. mentum pectori Q)3) pass. affigi примыкать, прилегать (Hispania Tarraconensis affixa Pyrenaeo PM)4) pass. следовать неотступно, не отходить (alicui affixum esse tamquam magistro C); близко держаться, льнуть ( lateri alicujus V) -
53 deduco
dē-dūco, dūxī, ductum, ere1) сводить, спускать вниз ( milites ex locis superioribus in campum Cs)d. aliquem de rostris C — увести кого-л. с трибуныequites (equitatum) d. in pedes L — спешить конницу4) опускать, зачёсывать вниз ( pectine crines O); поглаживать ( caesariem longae barbae O)5) пригибать ( ramos pondere suo O)talos ad terram d. Pt — ходить на пяткахuxorem domum d. Ter — взять в жёны, жениться7) уводить, отводить (aliquem in carcerem Sl, exercitum ex his regionibus Cs; milites in hiberna L; navem in aliquem portum Pt); повести (classem in proelium Nep); пригонять (boves O; pecora Cs)8) нести, катить ( amnes deducunt undas in mare O); переноситьd. Aeolium carmen ad Italos modos H — перенести эолийскую поэзию в италийские ладыd. aliquem ex possessione L (de fundo C) — изгнать кого-л. из владенияd. coloniam C etc. — основать колониюd. navem (in aquam) или d. navem litore V etc. — спустить корабль на воду9) переселять, поселять ( colonos in omnes colonias totius Italiae C)10) вводить (aliquem in regnum, in possessionem alicujus rei T)d. vela (carbasa) O — распустить (поднять) паруса12) отклонять, отвлекать (aliquem de sententia C; a tristĭtiā C; lunam cursu O или e cursu Tib; a pristĭno victu Nep)d. aliquem a recta via rhH. или de fide C — совратить (сбить) кого-л. с прямого пути13) завлекать, заманивать ( in insidias Just)14) скидывать, вычитать ( aliquid de summā C)d. de capite aliquid C — что-л. вычитать (отчислять) из капиталаd. cibum Ter — сократить питание, поменьше кормить15) лишать, отнимать, удалять (corpore febres, animo curas H)d. alicui aliquid C etc. — лишить кого-л. чего-л.16) выводить, производить (originem, nomen ab aliquo PM, O etc.)17) приводить (d. aliquem ad consulem L; in conspectum Caesaris Cs)d. aquam in fossas PM — провести воду в рвы (каналы)lis ad forum deducta est Ph — дело было передано в судd. aliquem ad fletum C — довести кого-л. до слёзaudi, quo rem deducam H — послушай, к чему я ведуd. aliquem in periculum Cs — подвергнуть кого-л. опасностиrem huc (in eum locum) deduxi, ut... Cs, C — я довёл дело до того, что...in tempora( Augusti) d. opus O — довести повествование до эпохи Августа18) побуждать, склонять (aliquem ad eam sententiam Cs; d. aliquem, ut... L etc.)19) провожать (d. aliquem domum rhH.; ad forum, de domo C; corpus Alexandri in Hammonis templum Just)20) вытягивать, тянутьd. vētus argumentum in tela O — выткать древнюю повесть ( о Палладе)21) изготовлять, сочинять (mille die versūs H; d. carmen O)22) изображать, написать, начертить (litteram mero O; formam alicujus Sen)23) вовлечь, втянуть ( aliquem in bellum Just)deduci — попасть, впасть ( in egestatem Sen) -
54 dico
I āvī, ātum, āre [intens. к dico II ]1) возвещать, провозглашать, предрекать ( pugnam LM)2) жертвовать, посвящать (totum diem alicui C; librum Maecenati PM)d. Jovi aram C — посвятить жертвенник Юпитеруcygni Apollini dicati C — лебеди, посвящённые Аполлонуd. se totum alicui C — совершенно предаться кому-л. (перейти на чью-л. сторону)se alicui in clientelam d. Cs — отдаться под чьё-л. покровительство (поставить себя в клиентские отношения к кому-л.)d. se alii civitati или in aliam civitatem C — сделаться гражданином другого государстваaliquam propriam d. V — отдать кого-л. в настоящие жёны, т. е. по-настоящему выдать замуж3) освящать ( templum Jovis L)d. aquilam T — освящать знамяd. aliquem deum QC — обожествлять кого-л.II dīco, dīxī, dictum, ere1) говорить, сказать (aliquid alicui; d. mendacium Pl, Nep); произносить (litteram C, Q)dicit patrem abiisse Pl — он говорит, что отец ушёлdicar princeps Aeolium carmen ad Italos deduxisse modos H — обо мне скажут, что я первый ввёл эолийский лад в италийскую поэзиюaedes, ubi dicitur habitare Pl — дом, в котором он, говорят, живётquid dicis? Pt — (ну), что скажешь?quos supra или ante diximus Cs, C etc. — о которых мы упомянули вышеvir dicendus VP — человек, заслуживающий упоминанияd. orationem C — произносить речьsalutem alicui d. C etc. (преим. в письмах) — посылать кому-л. привет, приветствовать кого-л.ars direndi C — искусство красноречия, риторикаd. docere C — учить красноречиюdicam (вводно) C — я сказал быut ita dicam или dixerim C, Ap — так сказатьquod inter nos liceat d. C — говоря между намиnisi quid dicis (вводно) C — если ты не возражаешьgenus dicendi C, Q — манера изъясняться, способ изложения, слогd. causam C — защищаться на судеcausam in foro d. C — вести (чьё-л.) дело на судеnon (haud) или nullam causam dico Pl, Ter — я не возражаюsententiam d. C — высказываться, голосовать ( в сенате)d. jus C — вершить суд, судитьdictum (ac) factum Ter — сказано — сделано, т. е. немедленноdicio citius погов. V, H, L — быстрее слова, т. е. проворно, мигомmāle d. alicui Pt — бранить кого-л.veteres illi, Herodotum dico et Thucydidem C — эти древние (писатели), я имею в виду Геродота и Фукидидаbene dixti ( = dixisti) Ter — ты прав, ноbene dicite Pl — ни слова больше! (ср. favete linguis)non dici potest, quam... C — нельзя выразить, до какой степени...2) утверждатьquem esse negas, eumdem esse dicis C — ты утверждаешь существование того, кто, по твоим же словам, не существует3) называть, именовать (d. aliquem perfectum oratorem C)dicta a Pallade terra O — земля, названная именем Паллады (т. е. Афины)quae harmonia dicitur C — так называемая гармонияesse quid hoc dicam? M — как мне это назвать?, т. е. что бы это могло значить?4) назначать, определять, устанавливать (diem alicui rei Ter, C etc.; locum L)d. leges pacis L — устанавливать условия мира5) избирать (aliquem dictatorem Cs; magistrum equitum C)6) обещать ( sua bona cognatis Pl)7) описывать, воспевать (d. bella L, H; laudes Phoebi et Dianae H)8) возвещать, предсказывать ( sortes per carmina H)9) слагать, сочинять (versus, carmen V, H) -
55 elido
ēlīdo, īsī, īsum, ere [ e + laedo ]1) выталкивать, выбрасывать (на берег) (corpora elīsa T; spuma elisa V); выбивать, сшибать ( aurigam e curru C); выдавливать, вышибать ( oculos Pl)3) опускать, не произносить ( litteram AG)4) исцелять, вылечивать (tussim CC; morbum H)5) высекать (ignem e. silice PM)6) вытравлять ( partum CC)7) извергать ( flammas PM); метать ( fulmina Sen)8) изрекать ( sententias Q)10) (за)душить ( leonem brachiorum nexibus Su); сдавливать, сжимать (fauces VP, Sen)e. spiritum CC — вызывать удушьеe. nervos virtutis C — расслаблять силу мужества11) разбивать (naves eliduntur Cs; caput alicujus saxo L) -
56 expresse
expressē [ expressus I \]1) сильно ( fricare artūs Scr)2) выразительно ( dicere PJ); ясно, чётко ( litteram efferre VM) -
57 extero
ex-tero, trīvī, trītum, ere1) вытирать, стирать, удалять трением ( rubiginem ferro PM); добывать трением ( ignem Lcr); растирать, разжёвывать ( cibum C); вытаптывать, молотить ногами ( grana ex spicis Vr); раздавливать ( aliquem magno pondere Sen); растаптывать ( nives O)2) потреблять ( merces PM — v. l.)3) грам. выбрасывать, элидировать ( litteram Vr) -
58 innitor
in-nītor, nīxus (nīsus) sum, nītī depon.1) упираться, опираться (aliquā re Cs, L etc., реже alicui rei T, PM или in aliquid PM etc.)i. in cubitum Nep — облокотитьсяi. alis O — парить на крыльях2) основываться, зависеть ( curae unius Q)3) оканчиваться (in «d» litteram Q) -
59 obliquo
I oblīquo, āvī, ātum, āre [ obliquus ]1) поворачивать вбок, направлять в сторону (equos St; pedes Sen); скашивать, косить (oculos O; visūs St); зачёсывать на сторону ( crinem T)o. ensem O — рубить мечом наискосьo. sinūs (velorum) in ventum V — ставить паруса наискось к направлению ветра, т. е. лавировать2) произносить мягче, смягчать ( litteram Q)II oblīquō Cato = oblique -
60 obscuro
obscūro, āvī, ātum, āre [ obscurus ]1)а) затемнять, затмевать ( sol obscuratur VM); ослаблять яркость (o. lumen lucernae C)o. caelum nocte Sl — покрыть небо ночной теньюб) pass. тускнеть, меркнуть ( sidĕra obscurantur PM)2) скрывать, утаивать ( magnitudinem periculi C)3) приглушать, проглатывать, неясно произносить (vocem Q; litteram C)4) туманно излагать, затуманивать ( aliquid dicendo C)5) оставлять в тени, затмевать ( veteres triumphos Lcn); затушёвывать (nomina Enn ap. Macr)6) изглаживать из памяти, приводить в забвение, делать неизвестным ( obscurata vocabula H)memoria alicujus rei obscuratur C — память о чём-л. исчезает7) закутывать, прятать ( caput lacernā H)8) помрачать, дурманить ( amor pectus obscuravit alicui Pl)
См. также в других словарях:
litteram — ad lítteram loc. adv. Trimis de siveco, 10.08.2004. Sursa: Dicţionar ortografic ad lítteram (lat.) loc. adj., loc. adv.; abr. ad. litt. Trimis de CristinaDianaN, 30 … Dicționar Român
ante litteram — àn·te lìt·te·ram loc.agg.inv., loc.avv., loc.s.f.inv., lat. 1. loc.agg.inv. CO che precorre i tempi, che è in anticipo sui tempi: van Gogh è stato un espressionista ante litteram | loc.avv., prima del tempo, in anticipo sui tempi: verificarsi… … Dizionario italiano
ad litteram — [adliteʀam] loc. adv. ÉTYM. XVIe; mots. lat., « à la lettre ». ❖ ♦ Didact. || Citer ad litteram, littéralement … Encyclopédie Universelle
ante litteram — / ante lit:eram/ locuz. lat. (propr. prima della lettera ), usata in ital. come agg. [in anticipo rispetto ai tempi: romanticismo ante litteram ] ▶◀ avanti lettera. ◀▶ attardato, ritardato … Enciclopedia Italiana
ad litteram — {{#}}{{LM A00687}}{{〓}} {{[}}ad litteram{{]}} {{■}}(lat.){{□}} {{《}}▍ loc.adv.{{》}} Al pie de la letra, literalmente: • El artículo es una reproducción ad litteram de varios pasajes de este libro.{{○}} {{★}}{{\}}ORTOGRAFÍA:{{/}} Por ser un… … Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos
ad lítteram — ad lítteram. (Loc. lat.; literalmente, a la letra ). loc. adv. al pie de la letra … Enciclopedia Universal
ad litteram — /ad lit:eram/ locuz. lat. (propr. alla lettera ), usata in ital. come avv. [proprio come è scritto, anche fig.] ▶◀ alla lettera, letteralmente, testualmente. ◀▶ approssimativamente, liberamente, più o meno … Enciclopedia Italiana
ante lìtteram — Latino: avanti lettera. Si dice di persona, o di fenomeno culturale, politico, eccetera, che ha precorso i tempi in cui si è storicamente manifestato. Lettera era chiamata l iscrizione apposta alle incisioni d arte, quale didascalia; le prove… … Dizionario dei Modi di Dire per ogni occasione
ad litteram — /æd ˈlɪtəræm/ (say ad lituhram) to the letter; exactly. One cites an author verbatim and ad litteram. {Latin} …
ad lítteram — (Loc. lat.); literalmente, a la letra ). loc. adv. al pie de la letra … Diccionario de la lengua española
ad litteram — [ad lit′ər am΄] [L] to the letter; exactly … English World dictionary