Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

lateri+alicujus+v/la

  • 1 latus

    I lātus, a, um part. pf. к fero II lātus, a, um
    1) широкий (via C etc.; clavus Dig; flumen Cs); высокий ( frons PJ); имеющий в ширину (с acc., gen. или abl.)
    l. (ab umĕris Su) — широкоплечий (l. et lacertosus vir Col)
    2) обширный (regnum L; fines Cs)
    4) протяжный, растянутый, протяжно произносимый ( verba C)
    5) пространный, обстоятельный, подробный (oratio C, PJ); содержательный ( disputatio C)
    6) серьёзный, тяжкий ( culpa Dig)
    7) большой, крупный ( latis pecuniis conquisītus Ap)
    fuga lata Dig — ссылка, ограниченная одним, точно определённым местом
    III latus, eris n.
    1) сторона (insulae, villae Cs); мат. сторона ( triangulum aequis lateribus constituere Q); грань ( crystallus sexangulis nascitur lateribus PM); стена, стенка (domūs H; fossae Cs); борт ( navis O)
    a latere (in l.) C etc. — вбок, в сторону
    nunquam ab alicujus latere discedere C (haerēre или junctum esse lateri alicujus Just, тж. lateri adhaerēre L) — не отходить от кого-л.
    l. alicujus (alicui H) tegere L — идти (сопровождать кого-л.) с левой стороны
    artifices lateris O — мастера извиваться, т. е. танцоры
    3) фланг (dextrum exercitūs l. Cs; a lateribus circumveniri Sl)
    4) склон, скат (ardua latera Atlantis V)
    6) окружение, близкие, друзья
    a latere alicujus esse (ad latus alicujus sedēre) L — быть близким с кем-л.
    l. fessum longā militiā H — тело, уставшее от долгих военных трудов
    hoc l. Hego

    Латинско-русский словарь > latus

  • 2 latus

    1.
    lātus, a, um, adj. [old Lat. stlātus, Paul. ex Fest. p. 313; Sanscr. root star-, strnāmi = sterno; Gr. stor- in stornumi, stratos; Lat. sterno, stratus, torus; cf. strāges, struo; not connected with platus, nor with 3. lātus = tlêtos], broad, wide.
    I.
    Lit.:

    fossa,

    Cic. Tusc. 5, 20, 59:

    mare,

    id. Verr. 2, 4, 46, § 103:

    via,

    id. ib. 2, 4, 53, §

    119: agri,

    id. Rep. 5, 2, 3:

    clavus,

    Quint. 11, 3, 138 (v. clavus):

    umeri,

    Verg. A. 9, 725; cf.:

    artus barbarorum,

    Tac. A. 2, 21:

    lati et lacertosi viri,

    broad-shouldered, Col. 1, 9, 4; Cic. Rep. 6, 20, 21:

    rana bove latior,

    Phaedr. 1, 24, 5:

    palus non latior pedibus quinquaginta,

    Caes. B. G. 7, 19:

    latissimum flumen,

    id. ib. 2, 27:

    latissimae solitudines,

    id. ib. 6, 22:

    comesse panem tris pedes latum,

    Plaut. Bacch. 4, 1, 8:

    fossae quindecim pedes latae,

    Caes. B. G. 7, 72:

    areas latas pedum denum facito,

    Col. 2, 10, 26:

    populi,

    Verg. A. 1, 225:

    moenia lata videt,

    id. ib. 6, 549:

    latis otia fundis,

    id. G. 2, 468: ne latos fines parare studeant. Caes. B. G. 6, 21:

    ager,

    Liv. 23, 46:

    orbis,

    Hor. C. 1, 12, 57:

    terrae,

    Ov. M. 2, 307:

    lata Polyphemi acies,

    wide eye, Juv. 9, 64.— Neutr. absol.:

    crescere in latum,

    to increase in width, widen, Ov. M. 1, 336.— Absol.:

    per latum,

    Vulg. Ezech. 46, 22:

    in lato pedum centum,

    Lampr. Alex. Sev. 26, 7.—
    B.
    Transf., poet., for proud, swelling (cf. Eng. vulg. spreading):

    latus ut in circo spatiere,

    that you may stalk along largely, proudly, Hor. S. 2, 3, 183:

    lati incesserunt et cothurnati (histriones),

    Sen. Ep. 76, 31. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., broad, wide, wide-spread, extended (mostly post-Aug.):

    vox,

    Quint. 11, 3, 82; cf.:

    verba,

    pronounced broadly, Cic. de Or. 3, 12, 46:

    gloria,

    widespread, Plin. Ep. 4, 12, 7:

    lato Murrus caligat in hoste,

    Sil. 1, 499:

    interpretatio,

    broad, not strict, lenient, Dig. 22, 1, 1:

    culpa,

    great, ib. 50, 16, 213; 11, 6, 1 fin.:

    fuga,

    a kind of banishment, whereby all places are forbidden to the exile but one, ib. 48, 22, 5.—
    B.
    In partic., of style, diffuse, detailed, copious, prolix:

    oratio Academicorum liberior et latior (opp. Stoicorum oratio astrictior et contractior),

    Cic. Brut. 31, 120:

    latum atque fusum,

    Quint. 11, 3, 50:

    latiore varioque tractatu,

    id. 7, 3, 16:

    latiore quadam comprehensione,

    id. 2, 5, 14:

    genus orandi latum et sonans,

    Tac. H. 1, 90:

    Aeschines his latior et audentior,

    Quint. 12, 10, 23.— Hence, adv.: lātē, broadly, widely, extensively; with longe, on all sides, far and wide, everywhere.
    1.
    Lit.:

    late longeque diffusus,

    Cic. Leg. 1, 12, 34:

    omnibus longe lateque aedificiis incensis,

    Caes. B. G. 4, 35:

    minus late vagari,

    id. ib. 1, 2:

    regnare,

    Just. 13, 7:

    populus late rex,

    Verg. A. 1, 21; cf.:

    diu Lateque victrix,

    Hor. C. 4, 4, 23:

    cladem inferre,

    Tac. H. 3, 23.— Comp.:

    latius demum operaest pretium ivisse,

    Plaut. Most. 3, 2, 156:

    itaque latius quam caedebatur ruebat (murus),

    Liv. 21, 11:

    possidere (agros),

    Ov. M. 5, 131:

    metui,

    Tac. A. 12, 43. — Sup.:

    ager latissime continuatus,

    Cic. Agr. 2, 26, 70:

    quam latissime possint, ignes faciant,

    Nep. Eum. 9, 3.—
    2.
    Trop.: ars late patet, widely. Cic. de Or. 1, 55, 235:

    Phrygiae late refer primordia gentis,

    Ov. H. 17, 57.— Comp.:

    latius loquuntur rhetores, dialectici compressius,

    Cic. Fin. 2, 6, 17: quod [p. 1042] pateat latius, of rather extensive application, Cic. Off. 3, 4, 19:

    latius perscribere,

    Caes. B. C. 2, 17:

    uti opibus,

    more lavishly, Hor. S. 2, 2, 113.— Sup.:

    fidei bonae nomen latissime manat,

    Cic. Off. 3, 17, 70:

    latissime patere,

    id. ib. 3, 17, 69.
    2.
    lătus, ĕris, n. [cf. Gr. platus; Lat. lăter, Latium, plautus or plotus], the side, flank of men or animals.
    I.
    Lit.:

    ego vostra faciam latera lorea,

    Plaut. Mil. 2, 1, 2: quid conminatu's mihi? Con. Istud male factum arbitror, quia non latus fodi, id. Aul. 3, 2, 4:

    occidisse ex equo dicitur, et latus offendisse vehementer,

    Cic. Clu. 62, 175:

    cujus latus ille mucro petebat,

    id. Lig. 3, 9:

    laterique accommodat ensem,

    Verg. A. 2, 393; Quint. 2, 13, 12; 11, 3, 69; 118:

    laterum inclinatione forti ac virili,

    id. 1, 11, 18: vellere latus digitis, to twitch one by the side (in order to attract attention), Ov. A. A. 1, 606; cf.:

    si tetigit latus acrior,

    Juv. 7, 109:

    tum latus ei dicenti condoluisse... dieque septimo est lateris dolore consumptus,

    pleurisy, Cic. de Or. 3, 2, 6; so,

    lateris dolor,

    Cato, R. R. 125; Cels. 2, 7; 8; Plin. 21, 21, 89, § 155:

    lateris vigili cum febre dolor,

    Juv. 13, 229; cf.:

    laterum dolor aut tussis,

    Hor. S. 1, 9, 32: artifices lateris, i. e. those who make skilful side movements or evolutions, ballet-dancers, Ov. A. A. 3, 351:

    latus tegere alicui,

    to walk by the side of one, Hor. S. 2, 5, 18:

    claudere alicui,

    Juv. 3, 131; and:

    mares inter se uxoresque contendunt, uter det latus illis (sc. pantomimis),

    Sen. Q. N. 7, 32, 3.—Of animals:

    equorum,

    Lucr. 5, 1324:

    cujus (equi aënei) in lateribus fores essent,

    Cic. Off. 3, 9, 38.—
    2.
    Of orators, the lungs:

    lateribus aut clamore contendere,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    quae vox, quae latera, quae vires, etc.,

    id. Verr. 2, 4, 30, § 67:

    ut lateris conatus sit ille, non capitis,

    Quint. 1, 11, 8; cf.:

    lateris pectorisve firmitas an capitis etiam plus adjuvet,

    id. 11, 3, 16; so id. 11, 3, 40:

    dum vox ac latus praeparetur,

    id. 10, 7, 2; 11, 3, 13:

    voce, latere, firmitate (constat orator),

    id. 12, 11, 2:

    neque enim ex te umquam es nobilitatus, sed ex lateribus et lacertis tuis,

    Cic. de Sen. 9, 27:

    cum legem Voconiam voce magna et bonis lateribus suasissem,

    id. ib. 5, 14:

    illa adhuc audaciora et majorum, ut Cicero existimat, laterum,

    Quint. 9, 1, 29.—
    3.
    Poet., in mal. part., Lucil. ap. Non. 260, 30; Ov. H. 2, 58; 19, 138; Prop. 2, 2, 12:

    lateri parcere,

    Juv. 6, 37.—
    B.
    Transf., in gen.
    1.
    The side, flank, lateral surface of a thing (opp. frons and tergum;

    v. h. vv.): collis ex utraque parte lateris dejectus habebat et in frontem leniter fastigatus paulatim ad planiciem redibat,

    on each side, Caes. B. G. 2, 8; cf. Plin. 17, 23, 35, § 202:

    terra angusta verticibus, lateribus latior,

    Cic. Rep. 6, 20, 21:

    latus unum castrorum,

    Caes. B. G. 2, 5:

    insula, cujus unum latus est contra Galliam,

    id. ib. 5, 13:

    et (Fibrenus) divisus aequaliter in duas partis latera haec (insulae) adluit,

    Cic. Leg. 2, 3, 6.—Of a maritime country, the coast, seaboard:

    Illyricum,

    Juv. 8, 117:

    castelli,

    Sall. J. 93:

    tum prora avertit et undis Dat latus,

    the ship's side, Verg. A. 1, 105:

    ubi pulsarunt acres latera ardua fluctus,

    Ov. M. 11, 529:

    nudum remigio,

    Hor. C. 1, 14, 4; id. Epod. 10, 3:

    dextrum (domus),

    id. Ep. 1, 16, 6:

    mundi,

    id. C. 1, 22, 19:

    crystallus sexangulis nascitur lateribus,

    surfaces, Plin. 37, 2, 9, § 26.—Of an army, the flank, Tac. Agr. 35:

    reliquos equites ad latera disponit,

    Caes. B. G. 6, 7:

    ex itinere nostros latere aperto aggressi,

    id. ib. 1, 25; cf. id. ib. 2, 23 fin.:

    ad latus apertum hostium constitui,

    id. ib. 4, 25:

    ne simul in frontem, simul in latera, pugnaretur,

    Tac. Agr. 35.—So in fighting: latus dare, to expose one's side or flank to the adversary, Val. Fl. 4, 304 (v. II. A. infra).—
    b.
    Esp. freq.: a (ab) latere, on or at the side or flank; a or ab lateribus, on or at the sides or flanks (opp. a fronte, in front, before, and a tergo, at the back, behind):

    a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur,

    Cic. Phil. 3, 13, 32:

    a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat,

    Caes. B. C. 1, 25 fin.; id. B. G. 2, 25:

    ab omni latere securus,

    Amm. 16, 9, 3:

    ab latere aggredi,

    Liv. 27, 48:

    disjectos ab tergo aut lateribus circumveniebant,

    Sall. J. 50 fin.:

    ne quis inermibus militibus ab latere impetus fieri posset,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Sulla profligatis iis, quos advorsum ierat, rediens ab latere Mauris incurrit,

    Sall. J. 101, 8: si ex hac causa unda prorumperet, a lateribus undae circumfunderentur, Sen. Q. N. 6, 6, 4:

    a lateribus, a fronte, quasi tria maria prospectat,

    Plin. Ep. 2, 17, 5.—
    c.
    Less freq. with ex:

    latere ex utroque,

    Lucr. 2, 1049:

    ex lateribus aggredi aliquem,

    Sall. C. 60:

    tribus ex lateribus (locus) tegebatur,

    Hirt. B. Alex. 28, 4:

    ex alio latere cubiculum est politissimum,

    Plin. Ep. 2, 17, 10:

    omni ex latere armorum molibus urgeri,

    Amm. 19, 7, 7.—
    d.
    With de:

    de latere ire,

    Lucr. 6, 117.—Without prep.:

    alio latere,

    Tac. A. 3, 74.—
    2.
    Poet. (pars pro toto), the body:

    penna latus vestit, tenet,

    Ov. M. 2, 376:

    nunc latus in fulvis niveum deponit harenis,

    id. ib. 2, 865; cf. id. ib. 3, 23;

    14, 710: forte,

    Hor. Ep. 1, 7, 26:

    fessum longā militiā,

    id. C. 2, 7, 18:

    credidit tauro latus,

    id. ib. 3, 27, 26:

    liminis aut aquae Caelestis patiens latus,

    id. ib. 3, 10, 20.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.: in latera atque in terga incurrere, to attack the sides, i. e. the unguarded points, Quint. 9, 1, 20:

    aliena negotia centum Per caput et circa saliunt latus,

    encompass on every side, Hor. S. 2, 6, 34:

    ut a sems latere numquam discederem,

    never left his side, Cic. Lael. 1, 1; cf.: aliquem lateri alicujus adjungere, to attach to his side, i. e. to give him for a companion, Quint. 1, 2, 5; so,

    alicui latus dare, of a client,

    Sen. Q. N. 7, 32, 3 (cf. B. 1. infra):

    lateri adhaerere gravem dominum,

    hung about them, threatened them, Liv. 39, 25:

    Illyriorum rex, lateri ejus haerens, assiduis precibus promissa exigebat,

    Just. 29, 4, 8; cf.:

    Agathocles regis lateri junctus, civitatem regebat,

    id. 30, 2, 5:

    circumfusa turba lateri meo,

    Liv. 6, 15.—Esp.:

    sacpe dabis nudum latus,

    expose, Tib. 1, 4, 52:

    la. tus imperii nudum,

    Flor. 3, 5, 4:

    nec adulatoribus latus praebeas,

    expose yourself, lay yourself open to, Sen. Q. N. 4 praef.: latere tecto abscedere, i. e safe, unharmed, Ter. Heaut. 4, 2, 5:

    hic fugit omnes Insidias nullique malo latus obdit apertum,

    Hor. S. 1, 3, 59:

    ex uno latere constat contractus,

    on one side, Dig. 19, 1, 13 fin.; so ib. 3, 5, 5:

    nulla ex utroque latere nascitur actio,

    ib. 3, 5, 6, § 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    To express intimacy, attachment:

    latus alicui cingere,

    to cling to, Liv. 32, 39, 8; esp. in the phrase: ab latere, at the side of, i. e. in intimate association with (rare, and perh. not ante-Aug.):

    ab latere tyranni: addit eos ab latere tyranni,

    Liv. 24, 5, 13; Curt. 3, 5, 15; cf.:

    ille tuum, Castrice, dulce latus,

    your constant associate, Mart. 6, 68, 4.—
    2.
    Relationship, kindred, esp. collateral relationship (post-Aug.):

    quibus (liberis) videor a meo tuoque latere pronum ad honores iter relicturus,

    Plin. Ep. 8, 10, 3:

    sunt et ex lateribus cognati ut fratres sororesque,

    Dig. 38, 10, 10, § 8:

    ex latere uxorem ducere,

    ib. 23, 2, 68:

    latus omne divinae domus,

    Stat. S. 5 praef.: omnes personae cognatorum aut supra numerantur, aut infra, aut ex transverso, sive a latere... a latere, fratres et sorores, liberique eorum; item parentium fratres et sorores liberique eorum, (Ulp.) de Grad. Cogn. 2 ap. Huschke, Jurisp. Antejust. p. 530.
    3.
    lātus, a, um, Part., v. fero.

    Lewis & Short latin dictionary > latus

  • 3 affigo

    af-fīgo, fīxī, fīxum, ere
    1) прибивать, приколачивать, прикреплять ( falces longuriis Cs); пригвождать, приковывать ( Prometheum Caucăso и ad Caucasum C)
    a. aliquem cruci L — пригвоздить к кресту (распять) кого-л.
    a. aliquid animo Sen (memoriae Q) — запечатлеть что-л. в памяти
    2) прижимать (a. mentum pectori Q)
    3) pass. affigi примыкать, прилегать (Hispania Tarraconensis affixa Pyrenaeo PM)
    4) pass. следовать неотступно, не отходить (alicui affixum esse tamquam magistro C); близко держаться, льнуть ( lateri alicujus V)

    Латинско-русский словарь > affigo

  • 4 adambulo

    ad-ambulo, —, —, āre
    ходить мимо, прогуливаться рядом (ad ostium Pl; lateri alicujus Ap)

    Латинско-русский словарь > adambulo

  • 5 annato

    an-nato, āvī, ātum, āre
    1) подплывать, приплывать (alicui rei PM, Sil и ad aliquid bAl, PM; ei insulae crocodili non annatant, v. l. annant PM)
    2) плавать рядом, подле ( latēri alicujus SenT)

    Латинско-русский словарь > annato

  • 6 ădambŭlo

    ădambŭlo, āre - intr. - marcher auprès.    - adambulare ad ostium, Plaut.: rôder autour de la porte.    - adambulare alicui, Apul.: faire route à côté de qqn.    - adambulare lateri alicujus, Apul.: se promener aux côtés de qqn.

    Dictionarium latinogallicum > ădambŭlo

  • 7 latus

    [st1]1 [-] lătus, ĕris, n.: a - flanc, côté; aile, flanc (d'une armée).    - dolor lateris: point de côté, pleurésie.    - ad latus alicujus sedere: être assis à côté de qqn.    - latere aperto: **du côté qui n’est pas protégé par le bouclier**= sur le flanc droit.    - aggredi latere (aggredi ex latere): prendre en flanc (une armée).    - ex itinere nostros ab latere aperto adgressi circumvenere, Caes. BG. 1, 25: immédiatement ils prirent les nôtres en flanc et nous enveloppèrent.    - mutare latus, Virg.: changer de côté (quand on est couché).    - latus offendit, Cic Clu. 175: il s'est blessé au flanc.    - a latere alicujus numquam discedere, Cic. Lael. 1: ne pas quitter les côtés de qqn.    - latus dare, V.-FL. 4, 304: prêter le flanc, donner prise.    - latus praebere adulatoribus, Sen. Nat. 4, pr. 3: prêter le flanc aux adulateurs.    - alicui latus tegere, Hor. R. S. 2, 5, 18: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - alicui latus claudere Juv. 3, 131: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - alicui latus cingere Liv. 32, 29, 8: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur, Cic. Phil. 3, 13, 32: de front, par derrière, sur ses flancs, il se verra cerné.    - a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat, Caes. BC. 1, 25: en avant et de chaque côté des fascines et des mantelets assuraient la protection. b - poumons, reins; corps.    - au plur. latera, Cic. Verr. 4, 67; CM. 14; de Or. 1, 255: les poumons.    - laterum contentio, Cic. Br. 313: effort des poumons.    - au sing. Quint. 10, 7, 2; 12, 11, 2.    - poét. latus fessum longā militiā, Hor. 0. 2, 7, 18: les membres fatigués par une longue campagne. c - côté (des choses), flanc; bord, partie latérale; direction oblique, biais.    - latus unum castrorum, Caes. BG. 2, 5, 5: un des côtés du camp.    - latus insulae, Caes.: bord d'une île.    - latera putei, Plin.: parois d'un puits.    - latus montis, Virg.: flanc d'une montagne.    - latus, Quint. 1, 10, 3 ; Plin. 37, 26: côté (d'un angle, d'un triangle). d - société, entourage, compagnon, ami inséparable, acolyte.    - ab latere tyranni, Liv. 24, 5, 13: de l'entourage du tyran.    - ille tuum dulce latus, Mart. 6, 68, 4: lui, ton compagnon chéri.    - sollicitare a latere alicujus, Curt.: chercher à corrompre les amis de qqn. e - ligne collatérale, côté, parenté, famille.    - a meo tuoque latere, Plin. Ep. 8, 10, 3: de mon côté comme du tien.    - ex lateribus cognati, Dig.: les collatéraux.    - ex latere uxorem ducere, Dig.: épouser une parente collatérale. [st1]2 [-] lātus, a, um [arch. stlatus]:    - [gr]gr. τλητός. a - large, étendu, vaste, spacieux, ample.    - latum mare, Cic. Verr. 4, 103: large mer.    - palus non latior pedibus quinquaginta, Caes. BG. 7, 19, 1: marais dont la largeur ne dépasse pas cinquante pieds.    - fossae quindecim pedes latae, Caes. BG. 7, 72, 3: fossés de quinze pieds de large.    - au fig. lata gloria, Plin. Ep. 4, 12, 7: une gloire qui s'étend au loin.    - latum, i, n.: largeur.    - in latum crescere, Ov.: s'élargir.    - lati fines, Caes. BG. 6, 22, 3: propriétés étendues. b - en tenant un large espace en personnage important, qui se rengorge, fier, superbe.    - latus ut in circo spatiere, Hor. S. 2, 3, 183: pour te promener en te rengorgeant dans le Cirque.    - cum praesente populo lati incesserunt, Sen. Ep. 76, 31: devant le peuple ils ont marché fièrement. c - ample, riche, abondant (en parl. du style).    - oratio Academicorum liberior et latior, quam patitur consuetudo judiciorum et fori, Cic. Brut. 120: chez les Académiciens, langage trop libre et trop lâche pour s'accommoder à la pratique des tribunaux et du forum.    - nonne Aeschines his latior et audentior, Quint. 12, 10, 23: Eschine n'a-t-il pas plus d'ampleur et de hardiesse qu'eux. d - lent (en parl. du débit).    - Cotta noster, cujus tu illa lata non numquam imitaris, Cic.: notre ami Cotta, dont tu imites quelquefois la prononciation traînante. [st1]3 [-] lātus, a, um: part. passé de fero; porté.    - condiciones latae: conditions proposées.    - lato ad populum ut... Liv.: la proposition ayant été faite au peuple que...
    * * *
    [st1]1 [-] lătus, ĕris, n.: a - flanc, côté; aile, flanc (d'une armée).    - dolor lateris: point de côté, pleurésie.    - ad latus alicujus sedere: être assis à côté de qqn.    - latere aperto: **du côté qui n’est pas protégé par le bouclier**= sur le flanc droit.    - aggredi latere (aggredi ex latere): prendre en flanc (une armée).    - ex itinere nostros ab latere aperto adgressi circumvenere, Caes. BG. 1, 25: immédiatement ils prirent les nôtres en flanc et nous enveloppèrent.    - mutare latus, Virg.: changer de côté (quand on est couché).    - latus offendit, Cic Clu. 175: il s'est blessé au flanc.    - a latere alicujus numquam discedere, Cic. Lael. 1: ne pas quitter les côtés de qqn.    - latus dare, V.-FL. 4, 304: prêter le flanc, donner prise.    - latus praebere adulatoribus, Sen. Nat. 4, pr. 3: prêter le flanc aux adulateurs.    - alicui latus tegere, Hor. R. S. 2, 5, 18: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - alicui latus claudere Juv. 3, 131: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - alicui latus cingere Liv. 32, 29, 8: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur, Cic. Phil. 3, 13, 32: de front, par derrière, sur ses flancs, il se verra cerné.    - a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat, Caes. BC. 1, 25: en avant et de chaque côté des fascines et des mantelets assuraient la protection. b - poumons, reins; corps.    - au plur. latera, Cic. Verr. 4, 67; CM. 14; de Or. 1, 255: les poumons.    - laterum contentio, Cic. Br. 313: effort des poumons.    - au sing. Quint. 10, 7, 2; 12, 11, 2.    - poét. latus fessum longā militiā, Hor. 0. 2, 7, 18: les membres fatigués par une longue campagne. c - côté (des choses), flanc; bord, partie latérale; direction oblique, biais.    - latus unum castrorum, Caes. BG. 2, 5, 5: un des côtés du camp.    - latus insulae, Caes.: bord d'une île.    - latera putei, Plin.: parois d'un puits.    - latus montis, Virg.: flanc d'une montagne.    - latus, Quint. 1, 10, 3 ; Plin. 37, 26: côté (d'un angle, d'un triangle). d - société, entourage, compagnon, ami inséparable, acolyte.    - ab latere tyranni, Liv. 24, 5, 13: de l'entourage du tyran.    - ille tuum dulce latus, Mart. 6, 68, 4: lui, ton compagnon chéri.    - sollicitare a latere alicujus, Curt.: chercher à corrompre les amis de qqn. e - ligne collatérale, côté, parenté, famille.    - a meo tuoque latere, Plin. Ep. 8, 10, 3: de mon côté comme du tien.    - ex lateribus cognati, Dig.: les collatéraux.    - ex latere uxorem ducere, Dig.: épouser une parente collatérale. [st1]2 [-] lātus, a, um [arch. stlatus]:    - [gr]gr. τλητός. a - large, étendu, vaste, spacieux, ample.    - latum mare, Cic. Verr. 4, 103: large mer.    - palus non latior pedibus quinquaginta, Caes. BG. 7, 19, 1: marais dont la largeur ne dépasse pas cinquante pieds.    - fossae quindecim pedes latae, Caes. BG. 7, 72, 3: fossés de quinze pieds de large.    - au fig. lata gloria, Plin. Ep. 4, 12, 7: une gloire qui s'étend au loin.    - latum, i, n.: largeur.    - in latum crescere, Ov.: s'élargir.    - lati fines, Caes. BG. 6, 22, 3: propriétés étendues. b - en tenant un large espace en personnage important, qui se rengorge, fier, superbe.    - latus ut in circo spatiere, Hor. S. 2, 3, 183: pour te promener en te rengorgeant dans le Cirque.    - cum praesente populo lati incesserunt, Sen. Ep. 76, 31: devant le peuple ils ont marché fièrement. c - ample, riche, abondant (en parl. du style).    - oratio Academicorum liberior et latior, quam patitur consuetudo judiciorum et fori, Cic. Brut. 120: chez les Académiciens, langage trop libre et trop lâche pour s'accommoder à la pratique des tribunaux et du forum.    - nonne Aeschines his latior et audentior, Quint. 12, 10, 23: Eschine n'a-t-il pas plus d'ampleur et de hardiesse qu'eux. d - lent (en parl. du débit).    - Cotta noster, cujus tu illa lata non numquam imitaris, Cic.: notre ami Cotta, dont tu imites quelquefois la prononciation traînante. [st1]3 [-] lātus, a, um: part. passé de fero; porté.    - condiciones latae: conditions proposées.    - lato ad populum ut... Liv.: la proposition ayant été faite au peuple que...
    * * *
    I.
        Latus, Participium a fero, fers, Vide FERO. Qui est porté.
    \
        Latus, latior, latissimus: cuius contrarium est Angustus. Terent. Large, De grande estendue, Lay.
    \
        Buccina tortilis in latum. Ouid. En eslargissant.
    II.
        Latus, lateris, pen. corr. n. g. Virgil. Le costé, Lez, ou Lé.
    \
        Adiungere aliquem lateri filii. Quintil. Luy bailler et deputer aucun qui soit ordinairement avec luy pour le gouverner et conduire.
    \
        Haeret lateri lethalis arundo. Virgil. La fleiche mortelle est fichee au costé.
    \
        Latus ense peregit. Ouid. Il luy a trespercé, ou traversé le costé d'une espee.
    \
        Resoluit latus ense. Ouid. Il desceinct son espee, Il oste son espee de son costé.
    \
        Submittere latus. Ouid. Se coucher sur le costé.
    \
        Latus. Cic. Force, et longue haleine.
    \
        Homines a latere. Curtius. Les grands et familiers amis qu'on ha tousjours à son costé.

    Dictionarium latinogallicum > latus

  • 8 adjungo

    ad-jungo, jūnxī, jūnctum, ere
    1) поэт. запрягать ( equos O); впрягать ( tauros aratro Tib)
    3)
    а) присоединять (Ciliciam ad imperium, agros civitati C); прилагать, вкладывать ( epistulam in fasciculum C)
    a. se alicui C etc. — присоединиться к кому-л.
    a. sibi auxilium alicujus C — заручиться чьей-л. поддержкой
    б) сочетать в себе (ad summum imperium acerbitatem naturae C)
    a. aliquem sibi amicum (socium) C — приобрести в ком-л. друга (союзника)
    a. animum ad aliquid Ter — обратить мысли (внимание) на что-л.
    a. fidem alicui (ad aliquam rem) C — верить кому-л. (чему-л.)
    se a. corpori alicujus AG — прижаться, прильнуть к кому-л.
    se a. ad causam alicujus C — стать на чью-л. сторону
    adjunctum esse — граничить, примыкать ( lateri castrorum V)
    fundo continentia praedia atque adjuncta C — поместья, непосредственно граничащие с имением
    sibi aliquam a. matrimonio или nuptiis QC — жениться на ком-л. — см. тж. adjuncta, adjunctum и adjunctus

    Латинско-русский словарь > adjungo

  • 9 accommodo

    ac-commodo, āvī, ātum, āre
    1) прилаживать, привешивать ( ensem lateri V); прикладывать ( emplastra fracto capiti CC); надевать ( insignia Cs)
    a. sibi coronam ad caput Cвозложить на себя венок
    2) приноравливать, устраивать, сообразовывать, приспособлять, согласовывать (sumptūs, ad mercedes C)
    jus jurandum suum ad alicujus testimonium a. C — выносить свой приговор в соответствии с чьим-л. показанием
    a. orationem auribus auditorum Cприноровить свою речь к ушам (т. е. к пониманию) слушателей
    a. aliquid alicui или ad voluntatem alicujus C — устроить что-л., соображаясь с чьим-л. желанием
    3) прилагать, употреблять, посвящать (operam studiis Q; animum negotio Su)
    4) присваивать, приписывать (effigies, quam artifices diis accommodant QC)
    a. alicui verba Q — влагать в чьи-л. уста (следующие) слова
    5) предоставлять, давать (alicui possessionem, audientiam Dig)

    Латинско-русский словарь > accommodo

  • 10 haereo

    haesī, haesum, ēre
    1) виснуть, висеть, прилипать, льнуть, быть связанным (скреплённым), застревать, быть прикреплённым (ad aliquam rem, реже alicui rei или aliquā re)
    h. latĕri V — застрять в боку, но тж. PJ, Just, Amm не отставать (от кого-л.), постоянно сопровождать (кого-л.)
    mōra haerentia in duris rubetis O — ягоды, висящие на колючих кустах
    haeret pede pes V — (сражаются) нога к ноге, т. е. врукопашную
    valĭdis radicibus h. Lcnпрочно укорениться
    oculis et pectori h. T — целовать в глаза, прильнув к груди
    osculo alicujus h. L — целовать кого-л.
    2)
    а) всё время находиться, пребывать, оставаться (Athenis Ter; circa muros urbis QC); запечатлеваться, сохраняться (in memoriā C; adulatorum sermo diutius haeret, quam auditur Sen)
    б) не отступать, неотступно следовать (in aliquo, in aliquā re, реже alicui rei и aliquā re)
    h. (in) tergis или tergo alicujus QC, T, L — преследовать кого-л. по пятам
    3) останавливаться в неподвижности, (о)цепенеть (terrĭtus haeret V; lingua metu haeret Ter); прекращаться, угасать ( amor haesit O)
    4) быть в недоумении, колебаться (h. inter cupiditatem pudoremque QC)
    haereo, quid dicam Ter — не знаю, что сказать

    Латинско-русский словарь > haereo

  • 11 recondo

    re-condo, didī, ditum, ere
    1) убирать, укладывать, прятать, класть ( uvas in amphoras Col); сливать, наливать ( oleum vasis Col)
    3) поэт. вновь закрывать, смыкать ( oculos O)
    4) поглощать (avidā alvo aliquid O)
    5) глубоко вонзать (gladium latĕri O; ensem in pulmone V)
    6) затаивать ( odia T); утаивать, скрывать (multi, quos fama obscura recondit V)
    r. se — укрываться, скрываться, удаляться ( in aliquem locum Q)
    7) сохранить в памяти (verba, vultūs, sc. alicujus T)

    Латинско-русский словарь > recondo

  • 12 refundo

    re-fundo, fūdī, fūsum, ere
    1) лить обратно, переливать ( aequor in aequor O)
    refusus oceănus V — океан, обратно вливающийся в самого себя, т. е. опоясывающий землю
    2) отбрасывать, уносить назад
    3) отдавать назад, возвращать (aliquid alicui PJ etc.)
    4) перен. перекладывать, сваливать ( necem in alicujus consilia Spart)
    5) растоплять, плавить ( glaciem PM)
    6) med.-pass. refundi разливаться, хлынуть
    palus Acheronte refuso V — болото, образованное разлитием Ахеронта
    fletu super ora refuso O — с лицом, мокрым от слёз
    7) med.-pass. распростираться, лежать (in spatium immensum Sil)

    Латинско-русский словарь > refundo

  • 13 Меч

    - gladius (рубящее и колющее оружие); ensis (преим. колющее);

    • обнаженный меч - gladius vagina vacuus;

    • обнажать меч - gladium stringere (destringere, educere, nudare);

    • вкладывать меч в ножны - gladium in vagina(m) (re)condere; referre ensem vaginae; tegere ensem vagina;

    • препоясать себя мечом - cingere (accingere) se gladio; accomodare ensem lateri;

    • вонзить меч, поразить мечем - transfigere aliquem gladio; infigere alicui gladium in pectus; trajicere aliquem gladio; perfodere aliquem gladio;

    • гнаться за кем-либо с обнаженным мечом - stricto gladio aliquem sequi; districto gladio aliquem persequi; nudato gladio premere vestigia alicujus;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Меч

  • 14 Примыкать

    - adjunctum esse (lateri castrorum); transire (in, ad sententiam alicujus); succedere (ad alteram partem); adhaerere; cohaerere; claudere;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Примыкать

  • 15 circumfundo

    circum-fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a., lit. to pour out around, i.e. as in circumdo, either with the acc. of that which is poured, to pour around; or, with the acc. of that around which something is poured, to surround with a liquid (class. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    With acc. of the liquid poured (with or without dat. of the object around which):

    amurcam ad oleam circumfundito,

    Cato, R. R. 93:

    Tigris urbi circumfunditur,

    surrounds, flows round the town, Plin. 6, 27, 31, § 132.— More freq. in part. perf. pass.:

    mare circumfusum urbi,

    the sea flowing around the town, Liv. 30, 9, 12:

    gens circumfusis invia fluminibus,

    Ov. F. 5, 582:

    circumfusus nobis spiritus,

    Quint. 12, 11, 13:

    nec circumfuso pendebat in aëre tellus,

    circumambient, Ov. M. 1, 12; imitated by Tib. 4, 1, 151.—

    Reflex.: circumfudit se repente nubes,

    Lact. 4, 21, 1.—Once mid.: cum fervet (lac), ne circumfundatur, etc., pour itself out around, i. e. run over, Plin. 28, 9, 33, § 126; cf.:

    circumfusa nubes,

    Verg. A. 1, 586.—
    B.
    With acc. of the object around which, etc., with or without abl. of the fluid:

    (mortuum) cerā circumfuderunt,

    Nep. Ages. 8, 7:

    terram crassissimus circumfundit aër,

    encompasses, envelops, Cic. N. D. 2, 6, 17:

    terra circumfusa illo mari, quem oceanum appellatis,

    id. Rep. 6, 20, 21:

    et multo nebulae circum dea fudit amictu (tmesis),

    Verg. A. 1, 412:

    quas circumfuderat atra tempestas,

    Sil. 7, 723.—
    II.
    Transf. to objects that do not flow, esp. if there is a great multitude, as it were, heaped upon a thing.
    A.
    (Acc. to I. 1.) Mid., to press upon, crowd around, embrace closely, cling to (freq. in the histt.):

    circumfunduntur ex reliquis hostes partibus,

    Caes. B. G. 6, 37; 7, 28; id. B. C. 3. 63:

    equites infestis cuspidibus circumfunduntur,

    Liv. 10, 36, 9; 25, 34, 9; 27, 19, 3;

    44, 23, 8: (Nymphae) circumfusae Dianam Corporibus texere suis,

    surrounding, Ov. M. 3, 180:

    multitudo circumfusa,

    Caes. B. G. 6, 34; Liv. 2, 28, 6; 4, 46, 6; Curt. 8, 14, 31; Quint. 4, 2, 37.—With the dat. of that upon which a multitude presses:

    circumfundebantur obviis sciscitantes,

    Liv. 22, 7, 11; 22, 14, 15; 26, 27, 10;

    29, 34, 14 al.: circumfusa turba lateri meo,

    id. 6, 15, 9: ut lateribus circumfundi posset equitatus. Curt. 3, 9, 12. —With acc. (depending on circum): Pacidiussuos equites exporrigere coepit... uthaberent facultatem turmas Julianas circumfundi, to surround, encompass them, Auct. B. Afr. 78 Oud. N. cr. — Poet. also of a single person: et nunc hac juveni, nunc circumfunditur illac, i. e. clings to, or closely embraces him, Ov. M. 4, 360; 14, 354; cf. with acc.:

    hunc (sc. Mavortem), tu, diva, tuo recubantem corpore sancto circumfusa super,

    Lucr. 1, 40.—
    (β).
    So once in the active voice, absol.:

    circumfudit eques,

    Tac. A. 3, 46.—
    2.
    Trop.:

    undique circumfusae molestiae,

    Cic. Tusc. 5, 41, 121:

    non est tantum ab hostibus aetati nostrae periculum, quantum ab circumfusis undique voluptatibus, Liv 30, 14, 6: circumfuso nitore,

    Quint. 4, 1, 59.—
    B.
    (Acc. to I. 2.) To enclose, environ, surround, overwhelm:

    circumfusus publicorum praesidiorum copiis,

    Cic. Mil. 26, 71:

    praefectum castrorum circumfundunt,

    Tac. A. 12, 38; so id. H. 2, 19; 4, 20; id. A. 13, 40; Plin. [p. 339] 5, 12, 13, § 67; Sil. 7, 306:

    circumfusus hostium concursu,

    Nep. Chabr. 4, 2:

    M. Catonem vidi in bibliothecā sedentem, multis circumfusum Stoicorum libris,

    Cic. Fin. 3, 2, 7; Quint. 9, 4, 91, Curt. 3, 11, 4:

    amplexibus alicujus,

    Vell. 2, 123, 3:

    X. milia Bojorum alio latere quam exspectabatur missis legionibus circumfudit,

    Front. 1, 2, 7.—
    2.
    Trop.:

    cum has terras incolentes circumfusi erant caligine,

    Cic. Tusc. 1, 19, 45:

    latent ista omnia crassis occultata et circumfusa tenebris,

    id. Ac. 2, 39, 122:

    ut, quantā luce ea circumfusa sunt, possint agnoscere,

    id. ib. 2, 15, 46:

    eos stultitiā obruit, tenebris circumfundit,

    Lact. 3, 29, 14:

    circumfundit, aliquem multo splendore,

    Sen. Tranq. 1, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > circumfundo

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»