-
1 latus
I lātus, a, um part. pf. к fero II lātus, a, um1) широкий (via C etc.; clavus Dig; flumen Cs); высокий ( frons PJ); имеющий в ширину (с acc., gen. или abl.)fossa quinque pedes lata Cs — ров шириной в пять футовl. (ab umĕris Su) — широкоплечий (l. et lacertosus vir Col)2) обширный (regnum L; fines Cs)4) протяжный, растянутый, протяжно произносимый ( verba C)5) пространный, обстоятельный, подробный (oratio C, PJ); содержательный ( disputatio C)6) серьёзный, тяжкий ( culpa Dig)7) большой, крупный ( latis pecuniis conquisītus Ap)8) строгийIII latus, eris n.1) сторона (insulae, villae Cs); мат. сторона ( triangulum aequis lateribus constituere Q); грань ( crystallus sexangulis nascitur lateribus PM); стена, стенка (domūs H; fossae Cs); борт ( navis O)l. mundi H — страна света2) бокlatĕris (latĕrum) dolor C, H etc. — боль (колотьё) в бокуl. dare VF — подставлять бокa latere (in l.) C etc. — вбок, в сторонуnunquam ab alicujus latere discedere C (haerēre или junctum esse lateri alicujus Just, тж. lateri adhaerēre L) — не отходить от кого-л.l. alicujus (alicui H) tegere L — идти (сопровождать кого-л.) с левой стороны3) фланг (dextrum exercitūs l. Cs; a lateribus circumveniri Sl)4) склон, скат (ardua latera Atlantis V)5) грудь или лёгкие ( aliquid voce magnā et bonis lateribus suadere C)6) окружение, близкие, друзьяa latere alicujus esse (ad latus alicujus sedēre) L — быть близким с кем-л.ille tuum dulce l. M — этот твой задушевный друг7) телоl. fessum longā militiā H — тело, уставшее от долгих военных трудовl. metiri H — измерять ростhoc l. H — ego -
2 latus
1.lātus, a, um, adj. [old Lat. stlātus, Paul. ex Fest. p. 313; Sanscr. root star-, strnāmi = sterno; Gr. stor- in stornumi, stratos; Lat. sterno, stratus, torus; cf. strāges, struo; not connected with platus, nor with 3. lātus = tlêtos], broad, wide.I.Lit.:B.fossa,
Cic. Tusc. 5, 20, 59:mare,
id. Verr. 2, 4, 46, § 103:via,
id. ib. 2, 4, 53, §119: agri,
id. Rep. 5, 2, 3:clavus,
Quint. 11, 3, 138 (v. clavus):umeri,
Verg. A. 9, 725; cf.:artus barbarorum,
Tac. A. 2, 21:lati et lacertosi viri,
broad-shouldered, Col. 1, 9, 4; Cic. Rep. 6, 20, 21:rana bove latior,
Phaedr. 1, 24, 5:palus non latior pedibus quinquaginta,
Caes. B. G. 7, 19:latissimum flumen,
id. ib. 2, 27:latissimae solitudines,
id. ib. 6, 22:comesse panem tris pedes latum,
Plaut. Bacch. 4, 1, 8:fossae quindecim pedes latae,
Caes. B. G. 7, 72:areas latas pedum denum facito,
Col. 2, 10, 26:populi,
Verg. A. 1, 225:moenia lata videt,
id. ib. 6, 549:latis otia fundis,
id. G. 2, 468: ne latos fines parare studeant. Caes. B. G. 6, 21:ager,
Liv. 23, 46:orbis,
Hor. C. 1, 12, 57:terrae,
Ov. M. 2, 307:lata Polyphemi acies,
wide eye, Juv. 9, 64.— Neutr. absol.:crescere in latum,
to increase in width, widen, Ov. M. 1, 336.— Absol.:per latum,
Vulg. Ezech. 46, 22:in lato pedum centum,
Lampr. Alex. Sev. 26, 7.—Transf., poet., for proud, swelling (cf. Eng. vulg. spreading):II.latus ut in circo spatiere,
that you may stalk along largely, proudly, Hor. S. 2, 3, 183:lati incesserunt et cothurnati (histriones),
Sen. Ep. 76, 31. —Trop.A.In gen., broad, wide, wide-spread, extended (mostly post-Aug.):B.vox,
Quint. 11, 3, 82; cf.:verba,
pronounced broadly, Cic. de Or. 3, 12, 46:gloria,
widespread, Plin. Ep. 4, 12, 7:lato Murrus caligat in hoste,
Sil. 1, 499:interpretatio,
broad, not strict, lenient, Dig. 22, 1, 1:culpa,
great, ib. 50, 16, 213; 11, 6, 1 fin.:fuga,
a kind of banishment, whereby all places are forbidden to the exile but one, ib. 48, 22, 5.—In partic., of style, diffuse, detailed, copious, prolix:1.oratio Academicorum liberior et latior (opp. Stoicorum oratio astrictior et contractior),
Cic. Brut. 31, 120:latum atque fusum,
Quint. 11, 3, 50:latiore varioque tractatu,
id. 7, 3, 16:latiore quadam comprehensione,
id. 2, 5, 14:genus orandi latum et sonans,
Tac. H. 1, 90:Aeschines his latior et audentior,
Quint. 12, 10, 23.— Hence, adv.: lātē, broadly, widely, extensively; with longe, on all sides, far and wide, everywhere.Lit.:2.late longeque diffusus,
Cic. Leg. 1, 12, 34:omnibus longe lateque aedificiis incensis,
Caes. B. G. 4, 35:minus late vagari,
id. ib. 1, 2:regnare,
Just. 13, 7:populus late rex,
Verg. A. 1, 21; cf.:diu Lateque victrix,
Hor. C. 4, 4, 23:cladem inferre,
Tac. H. 3, 23.— Comp.:latius demum operaest pretium ivisse,
Plaut. Most. 3, 2, 156:itaque latius quam caedebatur ruebat (murus),
Liv. 21, 11:possidere (agros),
Ov. M. 5, 131:metui,
Tac. A. 12, 43. — Sup.:ager latissime continuatus,
Cic. Agr. 2, 26, 70:quam latissime possint, ignes faciant,
Nep. Eum. 9, 3.—Trop.: ars late patet, widely. Cic. de Or. 1, 55, 235:2.Phrygiae late refer primordia gentis,
Ov. H. 17, 57.— Comp.:latius loquuntur rhetores, dialectici compressius,
Cic. Fin. 2, 6, 17: quod [p. 1042] pateat latius, of rather extensive application, Cic. Off. 3, 4, 19:latius perscribere,
Caes. B. C. 2, 17:uti opibus,
more lavishly, Hor. S. 2, 2, 113.— Sup.:fidei bonae nomen latissime manat,
Cic. Off. 3, 17, 70:latissime patere,
id. ib. 3, 17, 69.lătus, ĕris, n. [cf. Gr. platus; Lat. lăter, Latium, plautus or plotus], the side, flank of men or animals.I.Lit.:2.ego vostra faciam latera lorea,
Plaut. Mil. 2, 1, 2: quid conminatu's mihi? Con. Istud male factum arbitror, quia non latus fodi, id. Aul. 3, 2, 4:occidisse ex equo dicitur, et latus offendisse vehementer,
Cic. Clu. 62, 175:cujus latus ille mucro petebat,
id. Lig. 3, 9:laterique accommodat ensem,
Verg. A. 2, 393; Quint. 2, 13, 12; 11, 3, 69; 118:laterum inclinatione forti ac virili,
id. 1, 11, 18: vellere latus digitis, to twitch one by the side (in order to attract attention), Ov. A. A. 1, 606; cf.:si tetigit latus acrior,
Juv. 7, 109:tum latus ei dicenti condoluisse... dieque septimo est lateris dolore consumptus,
pleurisy, Cic. de Or. 3, 2, 6; so,lateris dolor,
Cato, R. R. 125; Cels. 2, 7; 8; Plin. 21, 21, 89, § 155:lateris vigili cum febre dolor,
Juv. 13, 229; cf.:laterum dolor aut tussis,
Hor. S. 1, 9, 32: artifices lateris, i. e. those who make skilful side movements or evolutions, ballet-dancers, Ov. A. A. 3, 351:latus tegere alicui,
to walk by the side of one, Hor. S. 2, 5, 18:claudere alicui,
Juv. 3, 131; and:mares inter se uxoresque contendunt, uter det latus illis (sc. pantomimis),
Sen. Q. N. 7, 32, 3.—Of animals:equorum,
Lucr. 5, 1324:cujus (equi aënei) in lateribus fores essent,
Cic. Off. 3, 9, 38.—Of orators, the lungs:3.lateribus aut clamore contendere,
Cic. de Or. 1, 60, 255:quae vox, quae latera, quae vires, etc.,
id. Verr. 2, 4, 30, § 67:ut lateris conatus sit ille, non capitis,
Quint. 1, 11, 8; cf.:lateris pectorisve firmitas an capitis etiam plus adjuvet,
id. 11, 3, 16; so id. 11, 3, 40:dum vox ac latus praeparetur,
id. 10, 7, 2; 11, 3, 13:voce, latere, firmitate (constat orator),
id. 12, 11, 2:neque enim ex te umquam es nobilitatus, sed ex lateribus et lacertis tuis,
Cic. de Sen. 9, 27:cum legem Voconiam voce magna et bonis lateribus suasissem,
id. ib. 5, 14:illa adhuc audaciora et majorum, ut Cicero existimat, laterum,
Quint. 9, 1, 29.—Poet., in mal. part., Lucil. ap. Non. 260, 30; Ov. H. 2, 58; 19, 138; Prop. 2, 2, 12:B.lateri parcere,
Juv. 6, 37.—Transf., in gen.1.The side, flank, lateral surface of a thing (opp. frons and tergum;b.v. h. vv.): collis ex utraque parte lateris dejectus habebat et in frontem leniter fastigatus paulatim ad planiciem redibat,
on each side, Caes. B. G. 2, 8; cf. Plin. 17, 23, 35, § 202:terra angusta verticibus, lateribus latior,
Cic. Rep. 6, 20, 21:latus unum castrorum,
Caes. B. G. 2, 5:insula, cujus unum latus est contra Galliam,
id. ib. 5, 13:et (Fibrenus) divisus aequaliter in duas partis latera haec (insulae) adluit,
Cic. Leg. 2, 3, 6.—Of a maritime country, the coast, seaboard:Illyricum,
Juv. 8, 117:castelli,
Sall. J. 93:tum prora avertit et undis Dat latus,
the ship's side, Verg. A. 1, 105:ubi pulsarunt acres latera ardua fluctus,
Ov. M. 11, 529:nudum remigio,
Hor. C. 1, 14, 4; id. Epod. 10, 3:dextrum (domus),
id. Ep. 1, 16, 6:mundi,
id. C. 1, 22, 19:crystallus sexangulis nascitur lateribus,
surfaces, Plin. 37, 2, 9, § 26.—Of an army, the flank, Tac. Agr. 35:reliquos equites ad latera disponit,
Caes. B. G. 6, 7:ex itinere nostros latere aperto aggressi,
id. ib. 1, 25; cf. id. ib. 2, 23 fin.:ad latus apertum hostium constitui,
id. ib. 4, 25:ne simul in frontem, simul in latera, pugnaretur,
Tac. Agr. 35.—So in fighting: latus dare, to expose one's side or flank to the adversary, Val. Fl. 4, 304 (v. II. A. infra).—Esp. freq.: a (ab) latere, on or at the side or flank; a or ab lateribus, on or at the sides or flanks (opp. a fronte, in front, before, and a tergo, at the back, behind):c.a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur,
Cic. Phil. 3, 13, 32:a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat,
Caes. B. C. 1, 25 fin.; id. B. G. 2, 25:ab omni latere securus,
Amm. 16, 9, 3:ab latere aggredi,
Liv. 27, 48:disjectos ab tergo aut lateribus circumveniebant,
Sall. J. 50 fin.:ne quis inermibus militibus ab latere impetus fieri posset,
Caes. B. G. 3, 29:Sulla profligatis iis, quos advorsum ierat, rediens ab latere Mauris incurrit,
Sall. J. 101, 8: si ex hac causa unda prorumperet, a lateribus undae circumfunderentur, Sen. Q. N. 6, 6, 4:a lateribus, a fronte, quasi tria maria prospectat,
Plin. Ep. 2, 17, 5.—Less freq. with ex:d.latere ex utroque,
Lucr. 2, 1049:ex lateribus aggredi aliquem,
Sall. C. 60:tribus ex lateribus (locus) tegebatur,
Hirt. B. Alex. 28, 4:ex alio latere cubiculum est politissimum,
Plin. Ep. 2, 17, 10:omni ex latere armorum molibus urgeri,
Amm. 19, 7, 7.—With de:2.de latere ire,
Lucr. 6, 117.—Without prep.:alio latere,
Tac. A. 3, 74.—Poet. (pars pro toto), the body:II.penna latus vestit, tenet,
Ov. M. 2, 376:nunc latus in fulvis niveum deponit harenis,
id. ib. 2, 865; cf. id. ib. 3, 23;14, 710: forte,
Hor. Ep. 1, 7, 26:fessum longā militiā,
id. C. 2, 7, 18:credidit tauro latus,
id. ib. 3, 27, 26:liminis aut aquae Caelestis patiens latus,
id. ib. 3, 10, 20.—Trop.A.In gen.: in latera atque in terga incurrere, to attack the sides, i. e. the unguarded points, Quint. 9, 1, 20:B.aliena negotia centum Per caput et circa saliunt latus,
encompass on every side, Hor. S. 2, 6, 34:ut a sems latere numquam discederem,
never left his side, Cic. Lael. 1, 1; cf.: aliquem lateri alicujus adjungere, to attach to his side, i. e. to give him for a companion, Quint. 1, 2, 5; so,alicui latus dare, of a client,
Sen. Q. N. 7, 32, 3 (cf. B. 1. infra):lateri adhaerere gravem dominum,
hung about them, threatened them, Liv. 39, 25:Illyriorum rex, lateri ejus haerens, assiduis precibus promissa exigebat,
Just. 29, 4, 8; cf.:Agathocles regis lateri junctus, civitatem regebat,
id. 30, 2, 5:circumfusa turba lateri meo,
Liv. 6, 15.—Esp.:sacpe dabis nudum latus,
expose, Tib. 1, 4, 52:la. tus imperii nudum,
Flor. 3, 5, 4:nec adulatoribus latus praebeas,
expose yourself, lay yourself open to, Sen. Q. N. 4 praef.: latere tecto abscedere, i. e safe, unharmed, Ter. Heaut. 4, 2, 5:hic fugit omnes Insidias nullique malo latus obdit apertum,
Hor. S. 1, 3, 59:ex uno latere constat contractus,
on one side, Dig. 19, 1, 13 fin.; so ib. 3, 5, 5:nulla ex utroque latere nascitur actio,
ib. 3, 5, 6, § 4.—In partic.1.To express intimacy, attachment:2.latus alicui cingere,
to cling to, Liv. 32, 39, 8; esp. in the phrase: ab latere, at the side of, i. e. in intimate association with (rare, and perh. not ante-Aug.):ab latere tyranni: addit eos ab latere tyranni,
Liv. 24, 5, 13; Curt. 3, 5, 15; cf.:ille tuum, Castrice, dulce latus,
your constant associate, Mart. 6, 68, 4.—Relationship, kindred, esp. collateral relationship (post-Aug.):3.quibus (liberis) videor a meo tuoque latere pronum ad honores iter relicturus,
Plin. Ep. 8, 10, 3:sunt et ex lateribus cognati ut fratres sororesque,
Dig. 38, 10, 10, § 8:ex latere uxorem ducere,
ib. 23, 2, 68:latus omne divinae domus,
Stat. S. 5 praef.: omnes personae cognatorum aut supra numerantur, aut infra, aut ex transverso, sive a latere... a latere, fratres et sorores, liberique eorum; item parentium fratres et sorores liberique eorum, (Ulp.) de Grad. Cogn. 2 ap. Huschke, Jurisp. Antejust. p. 530.lātus, a, um, Part., v. fero. -
3 affigo
af-fīgo, fīxī, fīxum, ere1) прибивать, приколачивать, прикреплять ( falces longuriis Cs); пригвождать, приковывать ( Prometheum Caucăso и ad Caucasum C)a. aliquem cruci L — пригвоздить к кресту (распять) кого-л.litteram ad caput a. Q — наложить клеймо на лобa. pilum pectori bAfr — вонзить копьё в грудьflammam a. lateri, sc. turris V — приблизить пламя к самому боку башниforibus affixus перен. Tib — неподвижно стоящий у дверей2) прижимать (a. mentum pectori Q)3) pass. affigi примыкать, прилегать (Hispania Tarraconensis affixa Pyrenaeo PM)4) pass. следовать неотступно, не отходить (alicui affixum esse tamquam magistro C); близко держаться, льнуть ( lateri alicujus V) -
4 adambulo
ad-ambulo, —, —, āreходить мимо, прогуливаться рядом (ad ostium Pl; lateri alicujus Ap) -
5 annato
an-nato, āvī, ātum, āre1) подплывать, приплывать (alicui rei PM, Sil и ad aliquid bAl, PM; ei insulae crocodili non annatant, v. l. annant PM)2) плавать рядом, подле ( latēri alicujus SenT) -
6 ădambŭlo
ădambŭlo, āre - intr. - marcher auprès. - adambulare ad ostium, Plaut.: rôder autour de la porte. - adambulare alicui, Apul.: faire route à côté de qqn. - adambulare lateri alicujus, Apul.: se promener aux côtés de qqn. -
7 latus
[st1]1 [-] lătus, ĕris, n.: a - flanc, côté; aile, flanc (d'une armée). - dolor lateris: point de côté, pleurésie. - ad latus alicujus sedere: être assis à côté de qqn. - latere aperto: **du côté qui n’est pas protégé par le bouclier**= sur le flanc droit. - aggredi latere (aggredi ex latere): prendre en flanc (une armée). - ex itinere nostros ab latere aperto adgressi circumvenere, Caes. BG. 1, 25: immédiatement ils prirent les nôtres en flanc et nous enveloppèrent. - mutare latus, Virg.: changer de côté (quand on est couché). - latus offendit, Cic Clu. 175: il s'est blessé au flanc. - a latere alicujus numquam discedere, Cic. Lael. 1: ne pas quitter les côtés de qqn. - latus dare, V.-FL. 4, 304: prêter le flanc, donner prise. - latus praebere adulatoribus, Sen. Nat. 4, pr. 3: prêter le flanc aux adulateurs. - alicui latus tegere, Hor. R. S. 2, 5, 18: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche. - alicui latus claudere Juv. 3, 131: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche. - alicui latus cingere Liv. 32, 29, 8: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche. - a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur, Cic. Phil. 3, 13, 32: de front, par derrière, sur ses flancs, il se verra cerné. - a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat, Caes. BC. 1, 25: en avant et de chaque côté des fascines et des mantelets assuraient la protection. b - poumons, reins; corps. - au plur. latera, Cic. Verr. 4, 67; CM. 14; de Or. 1, 255: les poumons. - laterum contentio, Cic. Br. 313: effort des poumons. - au sing. Quint. 10, 7, 2; 12, 11, 2. - poét. latus fessum longā militiā, Hor. 0. 2, 7, 18: les membres fatigués par une longue campagne. c - côté (des choses), flanc; bord, partie latérale; direction oblique, biais. - latus unum castrorum, Caes. BG. 2, 5, 5: un des côtés du camp. - latus insulae, Caes.: bord d'une île. - latera putei, Plin.: parois d'un puits. - latus montis, Virg.: flanc d'une montagne. - latus, Quint. 1, 10, 3 ; Plin. 37, 26: côté (d'un angle, d'un triangle). d - société, entourage, compagnon, ami inséparable, acolyte. - ab latere tyranni, Liv. 24, 5, 13: de l'entourage du tyran. - ille tuum dulce latus, Mart. 6, 68, 4: lui, ton compagnon chéri. - sollicitare a latere alicujus, Curt.: chercher à corrompre les amis de qqn. e - ligne collatérale, côté, parenté, famille. - a meo tuoque latere, Plin. Ep. 8, 10, 3: de mon côté comme du tien. - ex lateribus cognati, Dig.: les collatéraux. - ex latere uxorem ducere, Dig.: épouser une parente collatérale. [st1]2 [-] lātus, a, um [arch. stlatus]: - [gr]gr. τλητός. a - large, étendu, vaste, spacieux, ample. - latum mare, Cic. Verr. 4, 103: large mer. - palus non latior pedibus quinquaginta, Caes. BG. 7, 19, 1: marais dont la largeur ne dépasse pas cinquante pieds. - fossae quindecim pedes latae, Caes. BG. 7, 72, 3: fossés de quinze pieds de large. - au fig. lata gloria, Plin. Ep. 4, 12, 7: une gloire qui s'étend au loin. - latum, i, n.: largeur. - in latum crescere, Ov.: s'élargir. - lati fines, Caes. BG. 6, 22, 3: propriétés étendues. b - en tenant un large espace en personnage important, qui se rengorge, fier, superbe. - latus ut in circo spatiere, Hor. S. 2, 3, 183: pour te promener en te rengorgeant dans le Cirque. - cum praesente populo lati incesserunt, Sen. Ep. 76, 31: devant le peuple ils ont marché fièrement. c - ample, riche, abondant (en parl. du style). - oratio Academicorum liberior et latior, quam patitur consuetudo judiciorum et fori, Cic. Brut. 120: chez les Académiciens, langage trop libre et trop lâche pour s'accommoder à la pratique des tribunaux et du forum. - nonne Aeschines his latior et audentior, Quint. 12, 10, 23: Eschine n'a-t-il pas plus d'ampleur et de hardiesse qu'eux. d - lent (en parl. du débit). - Cotta noster, cujus tu illa lata non numquam imitaris, Cic.: notre ami Cotta, dont tu imites quelquefois la prononciation traînante. [st1]3 [-] lātus, a, um: part. passé de fero; porté. - condiciones latae: conditions proposées. - lato ad populum ut... Liv.: la proposition ayant été faite au peuple que...* * *[st1]1 [-] lătus, ĕris, n.: a - flanc, côté; aile, flanc (d'une armée). - dolor lateris: point de côté, pleurésie. - ad latus alicujus sedere: être assis à côté de qqn. - latere aperto: **du côté qui n’est pas protégé par le bouclier**= sur le flanc droit. - aggredi latere (aggredi ex latere): prendre en flanc (une armée). - ex itinere nostros ab latere aperto adgressi circumvenere, Caes. BG. 1, 25: immédiatement ils prirent les nôtres en flanc et nous enveloppèrent. - mutare latus, Virg.: changer de côté (quand on est couché). - latus offendit, Cic Clu. 175: il s'est blessé au flanc. - a latere alicujus numquam discedere, Cic. Lael. 1: ne pas quitter les côtés de qqn. - latus dare, V.-FL. 4, 304: prêter le flanc, donner prise. - latus praebere adulatoribus, Sen. Nat. 4, pr. 3: prêter le flanc aux adulateurs. - alicui latus tegere, Hor. R. S. 2, 5, 18: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche. - alicui latus claudere Juv. 3, 131: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche. - alicui latus cingere Liv. 32, 29, 8: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche. - a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur, Cic. Phil. 3, 13, 32: de front, par derrière, sur ses flancs, il se verra cerné. - a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat, Caes. BC. 1, 25: en avant et de chaque côté des fascines et des mantelets assuraient la protection. b - poumons, reins; corps. - au plur. latera, Cic. Verr. 4, 67; CM. 14; de Or. 1, 255: les poumons. - laterum contentio, Cic. Br. 313: effort des poumons. - au sing. Quint. 10, 7, 2; 12, 11, 2. - poét. latus fessum longā militiā, Hor. 0. 2, 7, 18: les membres fatigués par une longue campagne. c - côté (des choses), flanc; bord, partie latérale; direction oblique, biais. - latus unum castrorum, Caes. BG. 2, 5, 5: un des côtés du camp. - latus insulae, Caes.: bord d'une île. - latera putei, Plin.: parois d'un puits. - latus montis, Virg.: flanc d'une montagne. - latus, Quint. 1, 10, 3 ; Plin. 37, 26: côté (d'un angle, d'un triangle). d - société, entourage, compagnon, ami inséparable, acolyte. - ab latere tyranni, Liv. 24, 5, 13: de l'entourage du tyran. - ille tuum dulce latus, Mart. 6, 68, 4: lui, ton compagnon chéri. - sollicitare a latere alicujus, Curt.: chercher à corrompre les amis de qqn. e - ligne collatérale, côté, parenté, famille. - a meo tuoque latere, Plin. Ep. 8, 10, 3: de mon côté comme du tien. - ex lateribus cognati, Dig.: les collatéraux. - ex latere uxorem ducere, Dig.: épouser une parente collatérale. [st1]2 [-] lātus, a, um [arch. stlatus]: - [gr]gr. τλητός. a - large, étendu, vaste, spacieux, ample. - latum mare, Cic. Verr. 4, 103: large mer. - palus non latior pedibus quinquaginta, Caes. BG. 7, 19, 1: marais dont la largeur ne dépasse pas cinquante pieds. - fossae quindecim pedes latae, Caes. BG. 7, 72, 3: fossés de quinze pieds de large. - au fig. lata gloria, Plin. Ep. 4, 12, 7: une gloire qui s'étend au loin. - latum, i, n.: largeur. - in latum crescere, Ov.: s'élargir. - lati fines, Caes. BG. 6, 22, 3: propriétés étendues. b - en tenant un large espace en personnage important, qui se rengorge, fier, superbe. - latus ut in circo spatiere, Hor. S. 2, 3, 183: pour te promener en te rengorgeant dans le Cirque. - cum praesente populo lati incesserunt, Sen. Ep. 76, 31: devant le peuple ils ont marché fièrement. c - ample, riche, abondant (en parl. du style). - oratio Academicorum liberior et latior, quam patitur consuetudo judiciorum et fori, Cic. Brut. 120: chez les Académiciens, langage trop libre et trop lâche pour s'accommoder à la pratique des tribunaux et du forum. - nonne Aeschines his latior et audentior, Quint. 12, 10, 23: Eschine n'a-t-il pas plus d'ampleur et de hardiesse qu'eux. d - lent (en parl. du débit). - Cotta noster, cujus tu illa lata non numquam imitaris, Cic.: notre ami Cotta, dont tu imites quelquefois la prononciation traînante. [st1]3 [-] lātus, a, um: part. passé de fero; porté. - condiciones latae: conditions proposées. - lato ad populum ut... Liv.: la proposition ayant été faite au peuple que...* * *I.Latus, Participium a fero, fers, Vide FERO. Qui est porté.\Latus, latior, latissimus: cuius contrarium est Angustus. Terent. Large, De grande estendue, Lay.\Buccina tortilis in latum. Ouid. En eslargissant.II.Latus, lateris, pen. corr. n. g. Virgil. Le costé, Lez, ou Lé.\Adiungere aliquem lateri filii. Quintil. Luy bailler et deputer aucun qui soit ordinairement avec luy pour le gouverner et conduire.\Haeret lateri lethalis arundo. Virgil. La fleiche mortelle est fichee au costé.\Latus ense peregit. Ouid. Il luy a trespercé, ou traversé le costé d'une espee.\Resoluit latus ense. Ouid. Il desceinct son espee, Il oste son espee de son costé.\Submittere latus. Ouid. Se coucher sur le costé.\Latus. Cic. Force, et longue haleine.\Homines a latere. Curtius. Les grands et familiers amis qu'on ha tousjours à son costé. -
8 adjungo
ad-jungo, jūnxī, jūnctum, ere2) подвязывать ( vites ulmis V)3)а) присоединять (Ciliciam ad imperium, agros civitati C); прилагать, вкладывать ( epistulam in fasciculum C)a. se alicui C etc. — присоединиться к кому-л.a. sibi auxilium alicujus C — заручиться чьей-л. поддержкойб) сочетать в себе (ad summum imperium acerbitatem naturae C)a. aliquem sibi amicum (socium) C — приобрести в ком-л. друга (союзника)a. fidem alicui (ad aliquam rem) C — верить кому-л. (чему-л.)se a. corpori alicujus AG — прижаться, прильнуть к кому-л.se a. ad causam alicujus C — стать на чью-л. сторонуadjunctum esse — граничить, примыкать ( lateri castrorum V)fundo continentia praedia atque adjuncta C — поместья, непосредственно граничащие с имением -
9 accommodo
ac-commodo, āvī, ātum, āre1) прилаживать, привешивать ( ensem lateri V); прикладывать ( emplastra fracto capiti CC); надевать ( insignia Cs)a. sibi coronam ad caput C — возложить на себя венокa. gladium dextrae LM — взять меч в правую руку2) приноравливать, устраивать, сообразовывать, приспособлять, согласовывать (sumptūs, ad mercedes C)accommodabo consilium meum ad tuum C — я согласую свой план с твоимjus jurandum suum ad alicujus testimonium a. C — выносить свой приговор в соответствии с чьим-л. показаниемa. orationem auribus auditorum C — приноровить свою речь к ушам (т. е. к пониманию) слушателей3) прилагать, употреблять, посвящать (operam studiis Q; animum negotio Su)a. se ad magnas res gerendas C — предназначать себя для великих дел4) присваивать, приписывать (effigies, quam artifices diis accommodant QC)a. alicui verba Q — влагать в чьи-л. уста (следующие) слова5) предоставлять, давать (alicui possessionem, audientiam Dig) -
10 haereo
haesī, haesum, ēre1) виснуть, висеть, прилипать, льнуть, быть связанным (скреплённым), застревать, быть прикреплённым (ad aliquam rem, реже alicui rei или aliquā re)h. latĕri V — застрять в боку, но тж. PJ, Just, Amm не отставать (от кого-л.), постоянно сопровождать (кого-л.)mōra haerentia in duris rubetis O — ягоды, висящие на колючих кустахhaeret pede pes V — (сражаются) нога к ноге, т. е. врукопашнуюvalĭdis radicibus h. Lcn — прочно укоренитьсяh. in equo C и equo H — крепко держаться на лошадиin oculis h. C — всегда быть перед глазамиoculis et pectori h. T — целовать в глаза, прильнув к грудиamplexibus h. O — крепко сжимать в объятияхin criminibus h. T — запутаться в преступленияхin poenā h. C — не уйти от наказанияosculo alicujus h. L — целовать кого-л.hic terminus haeret V — эта цель незыблема2)а) всё время находиться, пребывать, оставаться (Athenis Ter; circa muros urbis QC); запечатлеваться, сохраняться (in memoriā C; adulatorum sermo diutius haeret, quam auditur Sen)б) не отступать, неотступно следовать (in aliquo, in aliquā re, реже alicui rei и aliquā re)in scribendo h. C — быть целиком поглощённым литературной работойhoc teneo, hic haereo C — на этом я стою и настаиваюh. (in) tergis или tergo alicujus QC, T, L — преследовать кого-л. по пятам3) останавливаться в неподвижности, (о)цепенеть (terrĭtus haeret V; lingua metu haeret Ter); прекращаться, угасать ( amor haesit O)тж. res haeret погов. Pl — дело не ладится (тут возникает затруднение)4) быть в недоумении, колебаться (h. inter cupiditatem pudoremque QC)haereo, quid dicam Ter — не знаю, что сказать -
11 recondo
re-condo, didī, ditum, ere1) убирать, укладывать, прятать, класть ( uvas in amphoras Col); сливать, наливать ( oleum vasis Col)3) поэт. вновь закрывать, смыкать ( oculos O)5) глубоко вонзать (gladium latĕri O; ensem in pulmone V)r. se — укрываться, скрываться, удаляться ( in aliquem locum Q)7) сохранить в памяти (verba, vultūs, sc. alicujus T) -
12 refundo
re-fundo, fūdī, fūsum, ere1) лить обратно, переливать ( aequor in aequor O)refusus oceănus V — океан, обратно вливающийся в самого себя, т. е. опоясывающий землю2) отбрасывать, уносить назад3) отдавать назад, возвращать (aliquid alicui PJ etc.)4) перен. перекладывать, сваливать ( necem in alicujus consilia Spart)5) растоплять, плавить ( glaciem PM)6) med.-pass. refundi разливаться, хлынутьpalus Acheronte refuso V — болото, образованное разлитием Ахеронтаfletu super ora refuso O — с лицом, мокрым от слёз -
13 Меч
- gladius (рубящее и колющее оружие); ensis (преим. колющее);• обнаженный меч - gladius vagina vacuus;
• обнажать меч - gladium stringere (destringere, educere, nudare);
• вкладывать меч в ножны - gladium in vagina(m) (re)condere; referre ensem vaginae; tegere ensem vagina;
• препоясать себя мечом - cingere (accingere) se gladio; accomodare ensem lateri;
• вонзить меч, поразить мечем - transfigere aliquem gladio; infigere alicui gladium in pectus; trajicere aliquem gladio; perfodere aliquem gladio;
• гнаться за кем-либо с обнаженным мечом - stricto gladio aliquem sequi; districto gladio aliquem persequi; nudato gladio premere vestigia alicujus;
-
14 Примыкать
- adjunctum esse (lateri castrorum); transire (in, ad sententiam alicujus); succedere (ad alteram partem); adhaerere; cohaerere; claudere; -
15 circumfundo
circum-fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a., lit. to pour out around, i.e. as in circumdo, either with the acc. of that which is poured, to pour around; or, with the acc. of that around which something is poured, to surround with a liquid (class. in prose and poetry).I.Lit.A.With acc. of the liquid poured (with or without dat. of the object around which):B.amurcam ad oleam circumfundito,
Cato, R. R. 93:Tigris urbi circumfunditur,
surrounds, flows round the town, Plin. 6, 27, 31, § 132.— More freq. in part. perf. pass.:mare circumfusum urbi,
the sea flowing around the town, Liv. 30, 9, 12:gens circumfusis invia fluminibus,
Ov. F. 5, 582:circumfusus nobis spiritus,
Quint. 12, 11, 13:nec circumfuso pendebat in aëre tellus,
circumambient, Ov. M. 1, 12; imitated by Tib. 4, 1, 151.—Reflex.: circumfudit se repente nubes,
Lact. 4, 21, 1.—Once mid.: cum fervet (lac), ne circumfundatur, etc., pour itself out around, i. e. run over, Plin. 28, 9, 33, § 126; cf.:circumfusa nubes,
Verg. A. 1, 586.—With acc. of the object around which, etc., with or without abl. of the fluid:II.(mortuum) cerā circumfuderunt,
Nep. Ages. 8, 7:terram crassissimus circumfundit aër,
encompasses, envelops, Cic. N. D. 2, 6, 17:terra circumfusa illo mari, quem oceanum appellatis,
id. Rep. 6, 20, 21:et multo nebulae circum dea fudit amictu (tmesis),
Verg. A. 1, 412:quas circumfuderat atra tempestas,
Sil. 7, 723.—Transf. to objects that do not flow, esp. if there is a great multitude, as it were, heaped upon a thing.A.(Acc. to I. 1.) Mid., to press upon, crowd around, embrace closely, cling to (freq. in the histt.):(β).circumfunduntur ex reliquis hostes partibus,
Caes. B. G. 6, 37; 7, 28; id. B. C. 3. 63:equites infestis cuspidibus circumfunduntur,
Liv. 10, 36, 9; 25, 34, 9; 27, 19, 3;44, 23, 8: (Nymphae) circumfusae Dianam Corporibus texere suis,
surrounding, Ov. M. 3, 180:multitudo circumfusa,
Caes. B. G. 6, 34; Liv. 2, 28, 6; 4, 46, 6; Curt. 8, 14, 31; Quint. 4, 2, 37.—With the dat. of that upon which a multitude presses:circumfundebantur obviis sciscitantes,
Liv. 22, 7, 11; 22, 14, 15; 26, 27, 10;29, 34, 14 al.: circumfusa turba lateri meo,
id. 6, 15, 9: ut lateribus circumfundi posset equitatus. Curt. 3, 9, 12. —With acc. (depending on circum): Pacidiussuos equites exporrigere coepit... uthaberent facultatem turmas Julianas circumfundi, to surround, encompass them, Auct. B. Afr. 78 Oud. N. cr. — Poet. also of a single person: et nunc hac juveni, nunc circumfunditur illac, i. e. clings to, or closely embraces him, Ov. M. 4, 360; 14, 354; cf. with acc.:hunc (sc. Mavortem), tu, diva, tuo recubantem corpore sancto circumfusa super,
Lucr. 1, 40.—So once in the active voice, absol.:2.circumfudit eques,
Tac. A. 3, 46.—Trop.:B.undique circumfusae molestiae,
Cic. Tusc. 5, 41, 121:non est tantum ab hostibus aetati nostrae periculum, quantum ab circumfusis undique voluptatibus, Liv 30, 14, 6: circumfuso nitore,
Quint. 4, 1, 59.—(Acc. to I. 2.) To enclose, environ, surround, overwhelm:2.circumfusus publicorum praesidiorum copiis,
Cic. Mil. 26, 71:praefectum castrorum circumfundunt,
Tac. A. 12, 38; so id. H. 2, 19; 4, 20; id. A. 13, 40; Plin. [p. 339] 5, 12, 13, § 67; Sil. 7, 306:circumfusus hostium concursu,
Nep. Chabr. 4, 2:M. Catonem vidi in bibliothecā sedentem, multis circumfusum Stoicorum libris,
Cic. Fin. 3, 2, 7; Quint. 9, 4, 91, Curt. 3, 11, 4:amplexibus alicujus,
Vell. 2, 123, 3:X. milia Bojorum alio latere quam exspectabatur missis legionibus circumfudit,
Front. 1, 2, 7.—Trop.:cum has terras incolentes circumfusi erant caligine,
Cic. Tusc. 1, 19, 45:latent ista omnia crassis occultata et circumfusa tenebris,
id. Ac. 2, 39, 122:ut, quantā luce ea circumfusa sunt, possint agnoscere,
id. ib. 2, 15, 46:eos stultitiā obruit, tenebris circumfundit,
Lact. 3, 29, 14:circumfundit, aliquem multo splendore,
Sen. Tranq. 1, 9.
Перевод: со всех языков на все языки
со всех языков на все языки- Со всех языков на:
- Все языки
- Со всех языков на:
- Все языки
- Английский
- Латинский
- Русский
- Французский