Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

inter-medius

  • 1 medius

    medius, a, um (altind. mádhya-h, griech. μέσσος, μέσος, gotisch midjis, ahd. mitti = nhd. mitten), I) der mittlere, mittelste, der in der Mitte befindliche, -gelegene, u. partitiv, mitten an, auf, in usw., in der Mitte von u. dgl. (Ggstz. summus u. infimus oder imus, od. primus u. extremus, postremus, od. oriens u. cadens u. dgl.), A) eig.: 1) v. Raume: a) im allg.: in triclinio medio... in summo... in imo, Sall. fr.: versus aeque prima et media et extrema pars extenditur, Cic. – unguis, Iuven.: digitus, Quint. (ders. bl. medius, Gromat. vet. 371, 26). – v. Pers., mediam locavit, gab ihr den mittleren Platz, Verg. – medius mundi od. terrae locus, Mittelpunkt, Cic. – mit Genet. partit., eligere locum earum regionum medium, Caes.: ut aliquem locum medium utriusque colloquio diceret, Caes. – v. Pers., medius omnium rex erat, Liv. – m. Abl. der Entfernung, Megara media Corintho Athenisque urbs, Vell.: si medius Polluce et Castore ponar, Ov. – m. inter u. Akk., media inter utraque (sc. Africam et Galliam), von Hispanien, Iustin.: (populus) Romanus medius inter Latium et Tuscos quasi in quodam bivio collocatus, Flor.: v. Pers., rapite sublimem foras; facite inter terram et caelum ut medius sit, Plaut. – u. dafür poet. mit dopp. Genet., medium caeli terraeque per aëra vecta est, Ov.: qui locus est iuguli medius summique lacerti, Ov. – m. ex u. Abl., v. Pers., ne medius ex tribus (auf dem Speisesofa) Iugurtha foret, Sall. – mit dem Nbbgr. des Trennenden, quā (wo) medius liquor secernit Europen ab Afro, Hor.

    b) partitiv = mitten, in der Mitte, α) übh.: telam medium accensum mittere, Liv. – per media hostium tela, mitten durch die G., Liv.: medios in hostes, mitten in usw., Sall.: arida loca medii itineris, in der Mitte des Wegs, Iustin. – in medio foro, mitten auf usw., Cic.: in medio colle, Caes. – medio oppido fluere, in der Mitte der Stadt (deshalb noch nicht gerade im Mittelpunkte), Liv.: ponere in media via, Phaedr.: via... medio est altissima caelo, Ov. – a medio spatio, Caes.: ex medio monte, Sall.: ex medio itinere, Caes. – übtr. auf die Pers. (s. die Auslgg. zu Verg. georg. 4, 436; Aen. 7, 169), considit scopulo medius, mitten auf dem Felsen, Verg.: in ferarum concilio medius sedebat, Ov. – medium alqm arripere, Ter., od. complecti, in der Mitte, um den Leib, Ter. u. Liv. (s. Fabri Liv. 23, 9, 9). – β) ex media alqa re, v. dem, was mitten aus etw. herausgenommen so recht eigentlich dazu gehört, alteri sunt e mediis Caesaris partibus, Cic.: hoc e medio est iure civili, Cic.; vgl. Fabri Sall. orat. Licin. 8. Beier Cic. de off. 1, 63.

    c) subst., medium, iī, n., die Mitte, aa) der mittlere-, innere Raum, der Mittelpunkt, utrique imperatores in medium exeunt (treten in die Mitte vor); extra turbam ordinum colloquuntur simul, Plaut.: in medio aedium od. bl. medio aedium, Liv.: medio Capitolini montis, Tac.: poet. mit dopp. Genet., nocte volat medio caeli terraeque, zwischen Himmel und Erde, Verg. – v. Mittelpunkte, medium ferire, Cic.: in medium caestus proicere, Verg.: in medium vergere, Cic.: id autem medium infimum in sphaera est, Cic.: vom Mitteltreffen, Zentrum des Heeres, in agmine in primis modo, modo in postremis, saepe in medio adesse, Sall.: auxilia regum pro cornibus, medio sextam legionem constituit, Tac. – Insbes.: α) als Punkt, wohin alle ihr Gepäck usw. werfen, in medium oder (selten) in medio conicere sarcinas, Liv. (s. Drak. Liv. 10, 36, 1); – od. um den sich alle scharen, alqm in medium accipere, in ihre Mitte nehmen (um ihn zu decken, zu schützen), Liv. (s. Drak. u. Fabri Liv. 21, 46, 9); – od. auf den man feindlich von allen Seiten losgeht, utrimque hostem invehi nuntiatur. Diu in medio caesi milites, wurden die in die Mitte genommenen niedergehauen, Liv. – β) als Punkt, wo etwas als Kampfpreis so niedergelegt wird, daß jeder Preisbewerber es sehen und dazu gelangen kann, in medio palma est posita, jeder kann den Preis erringen, Ter. – ebenso als Gewinn für die Spielenden, in singulos talos singulos denarios in medium conferebat (setzte), quos tollebat universos, qui etc., Suet. – od. als Gemeingut, gemeinschaftliche Kasse usw., an dem alle teilhaben, das allen zu Gebote steht, zuteil werden kann, zugänglich ist, nach dem alle zulangen können, bona interfectorum in medium cedant, mögen Gemeingut werden, Tac.: in medium quaerere, zu gemeinschaftlichem Gebrauche, Verg.: discenda in medium dare, allgemein zugänglich machen, zum besten geben, Ov.: obscenas voluptates faciles, communes, in medio sitas dicunt, seien leicht erreichbar, jedermann zugänglich, könnten allen zuteil werden, Cic.: u. so laus in medio sita, Tac. dial.: velut in medio posita, als Gemeingut, wovon jeder nehmen könne, Curt.: u. so in medio posita, das allen zu Gebote Stehende, an der Hand Liegende, Hor.: u. ubi in medio praeda administrantibus esset, die nur zugreifen dürften, um die Beute an sich zu reißen, Liv. – u. so in medium afferre communes utilitates, Cic.: in m. conferre laudes, jeder für alle Ruhm erwerben (Ggstz. ex communi ad se trahere), Liv.: in medium referre ad vacuas aures, Ov.: in medium consulere, fürs Gemeinwohl, allgemeine Beste, Ter., Liv. u.a. (s. Ruhnken Ter. Andr. 3, 3, 16 u. die Auslgg. zu Liv. 24, 22, 15). – u. bei den Juristen als »Gesamtmasse« eines gemeinschaftlichen Vermögens, »Erbmasse« u. dgl., in medium conferre, ICt.: in medium venire, in die Masse fließen, ICt.: e medio deducere, ICt.: ex medio sumere, ferre, ICt. – γ) als Punkt, wo, umgeben vom Volke, vor Gericht die Parteien, Zeugen (zur Vernehmung) stehen, die Akten u. dgl. zur Einsicht vorliegen, mater virginis est in medio (ist da, frage sie), ipsa virgo, res ipsa; hic Geta praeterea, Ter.: veniant in m., mögen öffentlich (vor Gericht) auftreten, Cic.: tabulae sunt in medio, liegen (zu jedermanns Einsicht) vor, Cic.: removere e medio litteras, beiseite schaffen, Cic. – dah. v. strittigen Gegenständen, rem in medium vocare, vor ihr Gericht ziehen, Cic.: et regni crimen in medio (erit), wird vorliegen, Liv.: ego vero, si (regni crimen) in medio ponitur (in Frage gestellt wird, wem die Schuld beizulegen sei), non agnosco, Liv.: alqd in medio relinquere, unentschieden lassen, Cic.: ebenso (wie το μέσον θειναι) in medium relinquere, Claud. Quadrig. fr. u. Tac. – u. übtr. v. Auftreten der Parteien, prima veniat in medium Epicuri ratio, zuerst möge auftreten, Cic. – δ) als freier Raum, freie Straße, wo sich das Publikum einfindet, die Öffentlichkeit, ubi tabernis apertis omnia in medio vidit, alles (alle Waren) auf offener Straße ausgelegt sieht, Liv. – in medium procedere, öffentlich erscheinen, auftreten, Plaut.; übtr., loci in medium procedent, werden sich gleichs. deinem Blicke darbieten, Cic. – de medio recedere, aus dem Wege-, beiseite gehen, Raum geben, Cic. – aber e medio excedere, sich (aus der großen Welt) zurückziehen, Ter.: dass. secedere seque e medio amovere, Suet.: u. e medio discedere, sich verbergen, Suet.: emphat., e medio excedere od. abire, aus der Welt gehen, sterben, Ter.: u. alqm tollere de medio, aus dem Wege räumen, ermorden, Cic. – hoc deliberantium genus pellatur e medio, fort mit usw., Cic. – rem in medium proferre, etwas davon verlauten lassen, Cic. – in medium conferre, der Öffentlichkeit übergeben, Liv.: in medium vacuas referre ad aures, allgemein zum besten geben, Ov.: in medium dare, der Öffentlichkeit übergeben, verraten, Lucr.: aber omnia in medium dare discenda, alles zum Lernen darbieten, seinen Schülern zum besten geben, Ov.: dah. e medio = aus dem großen Publikum, ex medio res arcessit comoedia, Hor.: verba e medio, Ov.: vollst., verba e medio sumpta, Quint.: u. bl. e medio sumpta, Hor. u. Amm.: verba iacentia tollere e medio, Cic. – u. dah.: ε) in medio = sub divo, unter freiem Himmel, im Freien, Pallad. 1, 35, 12. – bb) der mittlere Teil, ovi medium, der Dotter, Apic. 9, 416.

    2) v. der Zeit: a) die mittlere, die dazwischenliegende = verflossene, α) übh.: ultimi temporis recordatione, proximi memoriā medium illud tristissimum tempus... ex animo excĭdere, Cic.: longa fuit medii mora temporis, der Zwischenzeit, Ov.: u. so oft m. tempus, Ov. u. Suet.: unum quasi comperendinatus medium diem fuisse, noch einen Tag Frist dazwischen hatte, Cic. – medio tempore, in der Zwischenzeit, mittlerweile, Suet. u. Iustin.: so medio temporis spatio, Suet.: mediis diebus, in den Zwischentagen, Liv.: mediis horis, Eutr. – poet. u. nachaug., medium esse = intercedere, dazwischensein, -fallen, -verfließen, mit folg. et, zB. mediumque fuit breve tempus, et orsa est Leucothoë, Ov.: exiguum temporis medium, et etc., Plin. ep.: una dies m. est, et etc., Ov.. una nox m. erat, et etc., Prop. – β) insbes. v. Alter, das mittlere, m. aetas (Ggstz. aetas primae iuventae u. senectus, od. puer u. iuvenis), Plaut., Cic., Colum. u. o.: constans aetas, quae media dicitur, Cic.: v. Lebl., Falernum (vinum) nec in novitate, nec in nimia vetustate corpori salubre est. Media eius aetas a quindecimo anno incipit, Plin. – übtr. auf die Pers. od. Sache, in den mittleren Jahren stehend, uxor, Plaut.: quemcumque vis occupa, adulescentem, senem, medium, Sen.: Aeglen maximam natu appellavit, mediam Euphrosynen, tertiam Thalian, Sen.: v. Lebl., vinum novum, vetus, medium (weder zu jung, noch zu alt), Varro fr.

    b) partitiv, mitten in usw., in der Mitte, Mitt-, α) übh. v. Tage, aestas erat mediusque dies, die Zeit um Mittag, Ov.: in medios dormire dies, mitten in den T. hinein, Hor.: de medio potare die, vom hellen Mittag an, Hor.: medio die (Ggstz. ortu obituque), Ov.: u. übtr., m. dies, Mittag = Süden, stabula ad medium conversa diem, Verg.: occidens Zephyros, Austros medius dies mittit, Apul.; vgl. media ab regione diei, Lucr. – v. der Nacht, mediā nocte, Suet.: ad mediam noctem, Suet. – v. den Jahreszeiten, medium erat tempus sementis, es war mitten in der Zeit der Aussaat, Flor.: extremā hieme... ineunte vere... mediā aestate, Cic.: aestu medio, aestibus mediis, frigoribus mediis, Verg. – übtr., v. der Pers., duorum fratrum aetatibus medius interiectus, dem Alter nach mitten zwischen den beiden Br. stehend, Cic.: in mediis (illis), mitten unter ihnen, Verg. – β) von dem, was mitten im Gange ist, mitten in od. auf usw., medium iam classe tenebat iter, war im vollen Laufe, Verg.: in honore deûm medio, Verg.: medio sermone, Verg.: in media pace, Sen. de ira 2, 2, 6; ep. 18, 6 u. 91, 5. Curt. 8, 10 (36), 17.

    c) subst., medium, iī, n., die Mitte, die mittlere Zeit, iam diei medium erat, Liv.: noctis erat medium, Ov.: per medium diei, Tac.: medio diei, Tac. (s. Heräus Tac. hist. 1, 62, 7): medio noctis, Iustin.: medio temporis, in der Zwischenzeit, mittlerweile (διὰ μέσον), Tac.: so auch in medium, mittlerweile, indessen, Apic. 3, 63. – nec longum in medio tempus, cum etc., kurze Zeit verstrich dazwischen, als usw., Verg. Aen. 9, 395 (vgl. oben no. 2, a, α mediumque fuit breve tempus, et etc.).

    B) bildl.: 1) zwischen zwei Extremen als drittes in der Mitte stehend, -schwebend, sich in der Mitte haltend, a) im allg.: cum inter pacem et bellum medium nihil intersit, Cic.: u. dafür poet m. dopp. Genet., si quid medium mortis fugaeque, Ov. – multitudo aut servit humiliter aut superbe dominatur; libertatem, quae media est, nec spernere modice nec habere sciunt, Liv. – v. der Rede, m. dicendi genus, Quint. u. (Ggstz. uber u. gracile) Gell.: tum graves sumus, tum subtiles, tum medium quiddam tenemus, Cic.: u. übtr., v. Redner, alii (oratores) graves, alii subtiles, alii eis interiecti et tamquam medii, Cic. – in der Philos., der mittlere, von dem, was weder lobens- noch tadelnswert ist, weder gut noch böse, m. officium, Cic. (s. bes. Cic. de off. 1, 16; de fin. 3, 58): alia interiecta et media u. media illa, Mitteldinge, Cic.: mediae artes, Quint.: subst., minora quaeque sunt ex mediis, Quint. b) den Ansichten u. dem Verhalten nach = zwischen zwei Ansichten oder Parteien die Mitte haltend, einen Mittelweg einschlagend, media consilii via, Liv.: ex quibus partim tecum sentiebant, partim medium quendam cursum tenebant, Cic.: mediis consiliis stare, Liv.: m. oratio, m. sententia, Liv.: medium quiddam tenere, einen Mittelweg einschlagen, Plin. ep. – mit inter u. Akk., quod medium inter aequum et utile erat, decreverunt, Liv. – subst., media sequi, einen Mittelweg einschlagen, Tac.: mediis copulare concordiam, durch vermittelnde Maßregeln, durch Entgegenkommen, Liv. – übtr. auf die Pers., medium se gerere, parteilos sich in der Mitte halten, Liv.: agebat medium (er schlug einen Mittelweg ein), plurima dissimulans, aliqua inhibens, Vell.: aliis notantibus praefectum, aliis praemia decernentibus, mediis... dicentibus, Liv. – oder = sich neutral verhaltend, unparteiisch, neutral, utra castra (sc. sequar)? Media tollit Antonius, Cic. – u. übtr. auf die Pers., pacem utrique parti, ut medios deceat amicos, optent, Liv.: tamquam medios, nec in alterius favorem inclinatos, miserat rex, Liv.: medios et neutrius partis, Suet.: de mediis et neutram partem sequentibus, Suet.: qui se medium esse vult, Cic.: medios esse iam non licebit, Cic.: Eumenes in eo bello medius erat animo, Vell.: Macedonico bello medium agere, neutral bleiben, Liv. epit. – u. mit dem Nbbgr. des Unentschiedenen, Unbestimmtenunbestimmt, unentschieden, zweideutig, responsum, zwischen Ja u. Nein in der Mitte schwebend, Liv.: vocabula, gleichsam mitteldeutig, zweideutig, Gell.: medius ambiguusque sermo, Plin. ep.: sed haec quoque media relinquamus, Vopisc.: subst., ad Varum media scriptitabat, Tac. – übtr. auf die Pers., se dubium mediumque partibus praestitit, Vell.: medii inter duos exspectavere fortunam, Flor.

    c) dem Grade od. Maße nach zwischen dem Hohen u. Niederen, Ausgezeichneten und ganz Schlechten in der Mitte stehend, gewöhnlich, ziemlich, mäßig, mittelmäßig, media bella, Liv.: ipsi me dium ingenium, magis extra vitium, quam cum virtutibus, Tac.: gratia non media, nicht gewöhnliche, ungemeine, Liv.: uxorum fides summa, libertorum media, servorum aliqua, filiorum nulla, Vell.: nihil medium, sed immensa omnia volvere animo, Liv.: pauca ille mediis sermonibus locutus, mit gewöhnlichen Worten, Ov. – übtr. auf die Pers., innocentiā eximius, sanctitate praecipuus, eloquentiā medius, Vell.: m. plebs, das gewöhnliche Volk, der gemeine Mann, Ov.: u. so m. vulgus, Ov.

    2) vermittelnd zwischen zwei Extremen stehend, a) nach beiden Seiten hinüberspielend, zu beidem geneigt, -befähigt, eine Mischung von beidem u. dgl., medium erat in Anco ingenium, et Numae et Romuli memor, Liv.: übtr. auf die Pers., multus in eo proelio Caesar fuit mediusque inter imperatorem et militem, Flor.: u. dafür poet. mit dopp. Genet., pacis eras mediusque belli, zu Frieden u. Krieg gleich befähigt, Hor.

    b) tätig als Mittler eingreifend, vermittelnd, hilfreich, der Vermittler, media quaedam manus, Quint.: medio Pompei capite, Flor. – v. der Pers., medium se offert, Verg.: mediis dis, Ov.: u. poet mit dopp. Genet., medius fratris sui maestaeque sororis, Ov. Vgl. übh. Drak. Sil. 16, 222. Juret. Symm. epist. 4, 51. Gronovii Obss. in Eccl. 13.

    3) störend zwischen eine Handlung tretend od. entzweiend zwischen zwei Personen tretend, ne medius occurrere possit, störend zur Unzeit erscheinen könne, Verg.: quos inter medius venit furor, Haß entzweite sie beide, Verg.

    II) (wie μέσος) übtr., weil die Mitte jeden Körper in zwei Hälften teilt = dimidius, halb, zur Hälfte (Ggstz. totus), mediā plus parte, Ov.: media Minerva, das Brustbild, die Büste der M., Iuven.: m. scrupulum croci, Pallad.: aurum coronarium Italicis totum, medium provincialibus reddidit, Capit.: quod (oculus) convexus mediusque quacumque cernatur, Plin.: Nepa (sidus) medius occĭdit (Ggstz. totus apparet), Colum. – subst., medium, iī, n., die Hälfte, in itineris medio, Eutr.: scillae medium conterunt cum aqua, Varro.: scrobem ad medium completo, Colum.

    lateinisch-deutsches > medius

  • 2 medius

    medius, a, um (altind. mádhya-h, griech. μέσσος, μέσος, gotisch midjis, ahd. mitti = nhd. mitten), I) der mittlere, mittelste, der in der Mitte befindliche, -gelegene, u. partitiv, mitten an, auf, in usw., in der Mitte von u. dgl. (Ggstz. summus u. infimus oder imus, od. primus u. extremus, postremus, od. oriens u. cadens u. dgl.), A) eig.: 1) v. Raume: a) im allg.: in triclinio medio... in summo... in imo, Sall. fr.: versus aeque prima et media et extrema pars extenditur, Cic. – unguis, Iuven.: digitus, Quint. (ders. bl. medius, Gromat. vet. 371, 26). – v. Pers., mediam locavit, gab ihr den mittleren Platz, Verg. – medius mundi od. terrae locus, Mittelpunkt, Cic. – mit Genet. partit., eligere locum earum regionum medium, Caes.: ut aliquem locum medium utriusque colloquio diceret, Caes. – v. Pers., medius omnium rex erat, Liv. – m. Abl. der Entfernung, Megara media Corintho Athenisque urbs, Vell.: si medius Polluce et Castore ponar, Ov. – m. inter u. Akk., media inter utraque (sc. Africam et Galliam), von Hispanien, Iustin.: (populus) Romanus medius inter Latium et Tuscos quasi in quodam bivio collocatus, Flor.: v. Pers., rapite sublimem foras; facite inter terram et caelum ut medius sit, Plaut. – u. dafür poet. mit dopp. Genet., medium caeli terraeque per aëra vecta est, Ov.: qui locus est iuguli medius summique lacerti, Ov. – m. ex u. Abl.,
    ————
    v. Pers., ne medius ex tribus (auf dem Speisesofa) Iugurtha foret, Sall. – mit dem Nbbgr. des Trennenden, quā (wo) medius liquor secernit Europen ab Afro, Hor.
    b) partitiv = mitten, in der Mitte, α) übh.: telam medium accensum mittere, Liv. – per media hostium tela, mitten durch die G., Liv.: medios in hostes, mitten in usw., Sall.: arida loca medii itineris, in der Mitte des Wegs, Iustin. – in medio foro, mitten auf usw., Cic.: in medio colle, Caes. – medio oppido fluere, in der Mitte der Stadt (deshalb noch nicht gerade im Mittelpunkte), Liv.: ponere in media via, Phaedr.: via... medio est altissima caelo, Ov. – a medio spatio, Caes.: ex medio monte, Sall.: ex medio itinere, Caes. – übtr. auf die Pers. (s. die Auslgg. zu Verg. georg. 4, 436; Aen. 7, 169), considit scopulo medius, mitten auf dem Felsen, Verg.: in ferarum concilio medius sedebat, Ov. – medium alqm arripere, Ter., od. complecti, in der Mitte, um den Leib, Ter. u. Liv. (s. Fabri Liv. 23, 9, 9). – β) ex media alqa re, v. dem, was mitten aus etw. herausgenommen so recht eigentlich dazu gehört, alteri sunt e mediis Caesaris partibus, Cic.: hoc e medio est iure civili, Cic.; vgl. Fabri Sall. orat. Licin. 8. Beier Cic. de off. 1, 63.
    c) subst., medium, iī, n., die Mitte, aa) der mittlere-, innere Raum, der Mittelpunkt, utrique imperatores in medium exeunt (treten in die Mitte vor);
    ————
    extra turbam ordinum colloquuntur simul, Plaut.: in medio aedium od. bl. medio aedium, Liv.: medio Capitolini montis, Tac.: poet. mit dopp. Genet., nocte volat medio caeli terraeque, zwischen Himmel und Erde, Verg. – v. Mittelpunkte, medium ferire, Cic.: in medium caestus proicere, Verg.: in medium vergere, Cic.: id autem medium infimum in sphaera est, Cic.: vom Mitteltreffen, Zentrum des Heeres, in agmine in primis modo, modo in postremis, saepe in medio adesse, Sall.: auxilia regum pro cornibus, medio sextam legionem constituit, Tac. – Insbes.: α) als Punkt, wohin alle ihr Gepäck usw. werfen, in medium oder (selten) in medio conicere sarcinas, Liv. (s. Drak. Liv. 10, 36, 1); – od. um den sich alle scharen, alqm in medium accipere, in ihre Mitte nehmen (um ihn zu decken, zu schützen), Liv. (s. Drak. u. Fabri Liv. 21, 46, 9); – od. auf den man feindlich von allen Seiten losgeht, utrimque hostem invehi nuntiatur. Diu in medio caesi milites, wurden die in die Mitte genommenen niedergehauen, Liv. – β) als Punkt, wo etwas als Kampfpreis so niedergelegt wird, daß jeder Preisbewerber es sehen und dazu gelangen kann, in medio palma est posita, jeder kann den Preis erringen, Ter. – ebenso als Gewinn für die Spielenden, in singulos talos singulos denarios in medium conferebat (setzte), quos tollebat universos, qui etc., Suet. – od. als Gemeingut, gemeinschaftliche Kasse usw., an
    ————
    dem alle teilhaben, das allen zu Gebote steht, zuteil werden kann, zugänglich ist, nach dem alle zulangen können, bona interfectorum in medium cedant, mögen Gemeingut werden, Tac.: in medium quaerere, zu gemeinschaftlichem Gebrauche, Verg.: discenda in medium dare, allgemein zugänglich machen, zum besten geben, Ov.: obscenas voluptates faciles, communes, in medio sitas dicunt, seien leicht erreichbar, jedermann zugänglich, könnten allen zuteil werden, Cic.: u. so laus in medio sita, Tac. dial.: velut in medio posita, als Gemeingut, wovon jeder nehmen könne, Curt.: u. so in medio posita, das allen zu Gebote Stehende, an der Hand Liegende, Hor.: u. ubi in medio praeda administrantibus esset, die nur zugreifen dürften, um die Beute an sich zu reißen, Liv. – u. so in medium afferre communes utilitates, Cic.: in m. conferre laudes, jeder für alle Ruhm erwerben (Ggstz. ex communi ad se trahere), Liv.: in medium referre ad vacuas aures, Ov.: in medium consulere, fürs Gemeinwohl, allgemeine Beste, Ter., Liv. u.a. (s. Ruhnken Ter. Andr. 3, 3, 16 u. die Auslgg. zu Liv. 24, 22, 15). – u. bei den Juristen als »Gesamtmasse« eines gemeinschaftlichen Vermögens, »Erbmasse« u. dgl., in medium conferre, ICt.: in medium venire, in die Masse fließen, ICt.: e medio deducere, ICt.: ex medio sumere, ferre, ICt. – γ) als Punkt, wo, umgeben vom Volke, vor Gericht die Parteien, Zeu-
    ————
    gen (zur Vernehmung) stehen, die Akten u. dgl. zur Einsicht vorliegen, mater virginis est in medio (ist da, frage sie), ipsa virgo, res ipsa; hic Geta praeterea, Ter.: veniant in m., mögen öffentlich (vor Gericht) auftreten, Cic.: tabulae sunt in medio, liegen (zu jedermanns Einsicht) vor, Cic.: removere e medio litteras, beiseite schaffen, Cic. – dah. v. strittigen Gegenständen, rem in medium vocare, vor ihr Gericht ziehen, Cic.: et regni crimen in medio (erit), wird vorliegen, Liv.: ego vero, si (regni crimen) in medio ponitur (in Frage gestellt wird, wem die Schuld beizulegen sei), non agnosco, Liv.: alqd in medio relinquere, unentschieden lassen, Cic.: ebenso (wie το μέσον θειναι) in medium relinquere, Claud. Quadrig. fr. u. Tac. – u. übtr. v. Auftreten der Parteien, prima veniat in medium Epicuri ratio, zuerst möge auftreten, Cic. – δ) als freier Raum, freie Straße, wo sich das Publikum einfindet, die Öffentlichkeit, ubi tabernis apertis omnia in medio vidit, alles (alle Waren) auf offener Straße ausgelegt sieht, Liv. – in medium procedere, öffentlich erscheinen, auftreten, Plaut.; übtr., loci in medium procedent, werden sich gleichs. deinem Blicke darbieten, Cic. – de medio recedere, aus dem Wege-, beiseite gehen, Raum geben, Cic. – aber e medio excedere, sich (aus der großen Welt) zurückziehen, Ter.: dass. secedere seque e medio amovere, Suet.: u. e medio discedere, sich verbergen, Suet.:
    ————
    emphat., e medio excedere od. abire, aus der Welt gehen, sterben, Ter.: u. alqm tollere de medio, aus dem Wege räumen, ermorden, Cic. – hoc deliberantium genus pellatur e medio, fort mit usw., Cic. – rem in medium proferre, etwas davon verlauten lassen, Cic. – in medium conferre, der Öffentlichkeit übergeben, Liv.: in medium vacuas referre ad aures, allgemein zum besten geben, Ov.: in medium dare, der Öffentlichkeit übergeben, verraten, Lucr.: aber omnia in medium dare discenda, alles zum Lernen darbieten, seinen Schülern zum besten geben, Ov.: dah. e medio = aus dem großen Publikum, ex medio res arcessit comoedia, Hor.: verba e medio, Ov.: vollst., verba e medio sumpta, Quint.: u. bl. e medio sumpta, Hor. u. Amm.: verba iacentia tollere e medio, Cic. – u. dah.: ε) in medio = sub divo, unter freiem Himmel, im Freien, Pallad. 1, 35, 12. – bb) der mittlere Teil, ovi medium, der Dotter, Apic. 9, 416.
    2) v. der Zeit: a) die mittlere, die dazwischenliegende = verflossene, α) übh.: ultimi temporis recordatione, proximi memoriā medium illud tristissimum tempus... ex animo excĭdere, Cic.: longa fuit medii mora temporis, der Zwischenzeit, Ov.: u. so oft m. tempus, Ov. u. Suet.: unum quasi comperendinatus medium diem fuisse, noch einen Tag Frist dazwischen hatte, Cic. – medio tempore, in der Zwischenzeit, mittlerweile, Suet. u. Iustin.: so medio temporis
    ————
    spatio, Suet.: mediis diebus, in den Zwischentagen, Liv.: mediis horis, Eutr. – poet. u. nachaug., medium esse = intercedere, dazwischen sein, -fallen, -verfließen, mit folg. et, zB. mediumque fuit breve tempus, et orsa est Leucothoë, Ov.: exiguum temporis medium, et etc., Plin. ep.: una dies m. est, et etc., Ov.. una nox m. erat, et etc., Prop. – β) insbes. v. Alter, das mittlere, m. aetas (Ggstz. aetas primae iuventae u. senectus, od. puer u. iuvenis), Plaut., Cic., Colum. u. o.: constans aetas, quae media dicitur, Cic.: v. Lebl., Falernum (vinum) nec in novitate, nec in nimia vetustate corpori salubre est. Media eius aetas a quindecimo anno incipit, Plin. – übtr. auf die Pers. od. Sache, in den mittleren Jahren stehend, uxor, Plaut.: quemcumque vis occupa, adulescentem, senem, medium, Sen.: Aeglen maximam natu appellavit, mediam Euphrosynen, tertiam Thalian, Sen.: v. Lebl., vinum novum, vetus, medium (weder zu jung, noch zu alt), Varro fr.
    b) partitiv, mitten in usw., in der Mitte, Mitt-, α) übh. v. Tage, aestas erat mediusque dies, die Zeit um Mittag, Ov.: in medios dormire dies, mitten in den T. hinein, Hor.: de medio potare die, vom hellen Mittag an, Hor.: medio die (Ggstz. ortu obituque), Ov.: u. übtr., m. dies, Mittag = Süden, stabula ad medium conversa diem, Verg.: occidens Zephyros, Austros medius dies mittit, Apul.; vgl. media ab regione diei,
    ————
    Lucr. – v. der Nacht, mediā nocte, Suet.: ad mediam noctem, Suet. – v. den Jahreszeiten, medium erat tempus sementis, es war mitten in der Zeit der Aussaat, Flor.: extremā hieme... ineunte vere... mediā aestate, Cic.: aestu medio, aestibus mediis, frigoribus mediis, Verg. – übtr., v. der Pers., duorum fratrum aetatibus medius interiectus, dem Alter nach mitten zwischen den beiden Br. stehend, Cic.: in mediis (illis), mitten unter ihnen, Verg. – β) von dem, was mitten im Gange ist, mitten in od. auf usw., medium iam classe tenebat iter, war im vollen Laufe, Verg.: in honore deûm medio, Verg.: medio sermone, Verg.: in media pace, Sen. de ira 2, 2, 6; ep. 18, 6 u. 91, 5. Curt. 8, 10 (36), 17.
    c) subst., medium, iī, n., die Mitte, die mittlere Zeit, iam diei medium erat, Liv.: noctis erat medium, Ov.: per medium diei, Tac.: medio diei, Tac. (s. Heräus Tac. hist. 1, 62, 7): medio noctis, Iustin.: medio temporis, in der Zwischenzeit, mittlerweile (διὰ μέσον), Tac.: so auch in medium, mittlerweile, indessen, Apic. 3, 63. – nec longum in medio tempus, cum etc., kurze Zeit verstrich dazwischen, als usw., Verg. Aen. 9, 395 (vgl. oben no. 2, a, α mediumque fuit breve tempus, et etc.).
    B) bildl.: 1) zwischen zwei Extremen als drittes in der Mitte stehend, -schwebend, sich in der Mitte haltend, a) im allg.: cum inter pacem et bellum medi-
    ————
    um nihil intersit, Cic.: u. dafür poet m. dopp. Genet., si quid medium mortis fugaeque, Ov. – multitudo aut servit humiliter aut superbe dominatur; libertatem, quae media est, nec spernere modice nec habere sciunt, Liv. – v. der Rede, m. dicendi genus, Quint. u. (Ggstz. uber u. gracile) Gell.: tum graves sumus, tum subtiles, tum medium quiddam tenemus, Cic.: u. übtr., v. Redner, alii (oratores) graves, alii subtiles, alii eis interiecti et tamquam medii, Cic. – in der Philos., der mittlere, von dem, was weder lobens- noch tadelnswert ist, weder gut noch böse, m. officium, Cic. (s. bes. Cic. de off. 1, 16; de fin. 3, 58): alia interiecta et media u. media illa, Mitteldinge, Cic.: mediae artes, Quint.: subst., minora quaeque sunt ex mediis, Quint. b) den Ansichten u. dem Verhalten nach = zwischen zwei Ansichten oder Parteien die Mitte haltend, einen Mittelweg einschlagend, media consilii via, Liv.: ex quibus partim tecum sentiebant, partim medium quendam cursum tenebant, Cic.: mediis consiliis stare, Liv.: m. oratio, m. sententia, Liv.: medium quiddam tenere, einen Mittelweg einschlagen, Plin. ep. – mit inter u. Akk., quod medium inter aequum et utile erat, decreverunt, Liv. – subst., media sequi, einen Mittelweg einschlagen, Tac.: mediis copulare concordiam, durch vermittelnde Maßregeln, durch Entgegenkommen, Liv. – übtr. auf die Pers., medium se gerere, parteilos sich in der Mitte halten,
    ————
    Liv.: agebat medium (er schlug einen Mittelweg ein), plurima dissimulans, aliqua inhibens, Vell.: aliis notantibus praefectum, aliis praemia decernentibus, mediis... dicentibus, Liv. – oder = sich neutral verhaltend, unparteiisch, neutral, utra castra (sc. sequar)? Media tollit Antonius, Cic. – u. übtr. auf die Pers., pacem utrique parti, ut medios deceat amicos, optent, Liv.: tamquam medios, nec in alterius favorem inclinatos, miserat rex, Liv.: medios et neutrius partis, Suet.: de mediis et neutram partem sequentibus, Suet.: qui se medium esse vult, Cic.: medios esse iam non licebit, Cic.: Eumenes in eo bello medius erat animo, Vell.: Macedonico bello medium agere, neutral bleiben, Liv. epit. – u. mit dem Nbbgr. des Unentschiedenen, Unbestimmtenunbestimmt, unentschieden, zweideutig, responsum, zwischen Ja u. Nein in der Mitte schwebend, Liv.: vocabula, gleichsam mitteldeutig, zweideutig, Gell.: medius ambiguusque sermo, Plin. ep.: sed haec quoque media relinquamus, Vopisc.: subst., ad Varum media scriptitabat, Tac. – übtr. auf die Pers., se dubium mediumque partibus praestitit, Vell.: medii inter duos exspectavere fortunam, Flor.
    c) dem Grade od. Maße nach zwischen dem Hohen u. Niederen, Ausgezeichneten und ganz Schlechten in der Mitte stehend, gewöhnlich, ziemlich, mäßig, mittelmäßig, media bella, Liv.: ipsi me-
    ————
    dium ingenium, magis extra vitium, quam cum virtutibus, Tac.: gratia non media, nicht gewöhnliche, ungemeine, Liv.: uxorum fides summa, libertorum media, servorum aliqua, filiorum nulla, Vell.: nihil medium, sed immensa omnia volvere animo, Liv.: pauca ille mediis sermonibus locutus, mit gewöhnlichen Worten, Ov. – übtr. auf die Pers., innocentiā eximius, sanctitate praecipuus, eloquentiā medius, Vell.: m. plebs, das gewöhnliche Volk, der gemeine Mann, Ov.: u. so m. vulgus, Ov.
    2) vermittelnd zwischen zwei Extremen stehend, a) nach beiden Seiten hinüberspielend, zu beidem geneigt, -befähigt, eine Mischung von beidem u. dgl., medium erat in Anco ingenium, et Numae et Romuli memor, Liv.: übtr. auf die Pers., multus in eo proelio Caesar fuit mediusque inter imperatorem et militem, Flor.: u. dafür poet. mit dopp. Genet., pacis eras mediusque belli, zu Frieden u. Krieg gleich befähigt, Hor.
    b) tätig als Mittler eingreifend, vermittelnd, hilfreich, der Vermittler, media quaedam manus, Quint.: medio Pompei capite, Flor. – v. der Pers., medium se offert, Verg.: mediis dis, Ov.: u. poet mit dopp. Genet., medius fratris sui maestaeque sororis, Ov. Vgl. übh. Drak. Sil. 16, 222. Juret. Symm. epist. 4, 51. Gronovii Obss. in Eccl. 13.
    3) störend zwischen eine Handlung tretend od.
    ————
    entzweiend zwischen zwei Personen tretend, ne medius occurrere possit, störend zur Unzeit erscheinen könne, Verg.: quos inter medius venit furor, Haß entzweite sie beide, Verg.
    II) (wie μέσος) übtr., weil die Mitte jeden Körper in zwei Hälften teilt = dimidius, halb, zur Hälfte (Ggstz. totus), mediā plus parte, Ov.: media Minerva, das Brustbild, die Büste der M., Iuven.: m. scrupulum croci, Pallad.: aurum coronarium Italicis totum, medium provincialibus reddidit, Capit.: quod (oculus) convexus mediusque quacumque cernatur, Plin.: Nepa (sidus) medius occĭdit (Ggstz. totus apparet), Colum. – subst., medium, iī, n., die Hälfte, in itineris medio, Eutr.: scillae medium conterunt cum aqua, Varro.: scrobem ad medium completo, Colum.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > medius

  • 3 medius

    mĕdĭus, a, um, adj. [Sanscr. madhya, the same; Gr. mesos; Angl. - Sax. midd; Germ. Mitte; cf. dimidius, meridies (medi-), etc.], that is in the middle or midst, mid, middle (class.).
    I.
    Adj.
    A.
    Lit.:

    terra complexa medium mundi locum,

    Cic. Rep. 6, 18, 18; cf. id. ib. 6, 17, 17:

    medium mundi locum petere,

    id. Tusc. 5, 24, 69:

    versus aeque prima, et media, et extrema pars attenditur,

    id. de Or. 3, 50, 192:

    ultimum, proximum, medium tempus,

    id. Prov. Cons. 18, 43:

    in foro medio,

    in the midst of the forum, Plaut. Curc. 4, 1, 14; Cic. Q. Fr. 2, 3, 6; cf.:

    medio foro,

    in the open forum, Suet. Claud. 18 al.:

    in solio medius consedit,

    sat in the middle, Ov. F. 3, 359; Verg. A. 7, 169:

    considit scopulo medius,

    id. G. 4, 436:

    concilio medius sedebat,

    Ov. M. 10, 144:

    ignes,

    Verg. A. 12, 201:

    medio tempore,

    in the meantime, meanwhile, Suet. Caes. 76: vinum novum, vetus, medium, i. e. neither old nor new, Varr. ap. Gell. 13, 31, 14:

    cum plenus fluctu medius foret alveus,

    full to the middle, Juv. 12, 30.—With dat.:

    Peloponnesii Megaram, mediam Corintho Athenisque urbem, condidere,

    midway between Corinth and Athens, Vell. 1, 2, 4.—With abl.:

    si medius Polluce et Castore ponar,

    between, Ov. Am. 2, 16, 13.—With inter:

    cum inter bellum et pacem medium nihil sit,

    there is no medium, no middle course between, Cic. Phil. 8, 1, 4:

    inter quos numeros duo medii inveniuntur (sc. numeri),

    Mart. Cap. 7, § 737.—With gen.:

    locus medius regionum earum,

    half-way between, Caes. B. G. 4, 19:

    locus medius juguli summique lacerti,

    between, Ov. M. 6, 409; 5, 564:

    et medius juvenum ibat,

    id. F. 5, 67:

    medius silentūm,

    Stat. Th. 4, 683.—With ex:

    medius ex tribus,

    Sall. J. 11, 3:

    medium arripere aliquem,

    to seize one by the middle, around the body, Ter. Ad. 3, 2, 18:

    juvenem medium complectitur,

    Liv. 23, 9, 9:

    Alcides medium tenuit,

    held him fast by the middle, Luc. 4, 652:

    medium ostendere unguem,

    to point with the middle finger, Juv. 10, 53.—
    2.
    Transf., half (ante- and postclass.):

    hieme demunt cibum medium,

    half their food, Varr. R. R. 3, 7, 9:

    scrupulum croci,

    Pall. Jan. 18: aurum... Italicis totum, medium provincialibus reddidit, Capitol. Anton. Pius, 4 fin.
    B.
    Trop., of the middle, not very great or small, middling, medial, moderate.
    1.
    Of age:

    aetatis mediae vir,

    of middle age, Phaedr. 2, 2, 3.—
    2.
    Of plans, purposes, etc.:

    nihil medium, nec spem nec curam, sed immensa omnia volventes animo,

    Liv. 2, 49, 5:

    medium quiddam tenere,

    Plin. Ep. 4, 9, 9.—
    3.
    Of intellect:

    eloquentiā medius,

    middling, tolerable, Vell. 2, 29, 2:

    ingenium,

    moderate, Tac. H. 1, 49.—
    4.
    Undetermined, undecided:

    medios esse,

    i. e. neutral, Cic. Att. 10, 8, 4:

    medium se gerere,

    Liv. 2, 27:

    se dubium mediumque partibus praestitit,

    Vell. 2, 21, 1; cf.:

    responsum,

    indefinite, ambiguous, Liv. 39, 39: vocabula, that can be taken in a good or bad sense, ambiguous, Gell. 12, 9, 1. —
    5.
    Indifferent, not imperative: officium, a duty which is not distinctly enjoined by the moral law, but is sustained by preponderant reasoning:

    medium officium id esse dicunt (Graeci) quod cur factum sit, ratio probabilis reddi possit,

    Cic. Off. 1, 3, 8; cf.:

    ex quo intellegitur, officium medium quiddam esse, quod neque in bonis ponatur neque in contrariis,

    id. Fin. 3, 17, 58; cf.

    sqq. and Madv. ad loc.: artes,

    which in themselves are neither good nor bad, indifferent, Quint. 2, 20, 1.—
    6.
    Intermediate:

    medium erat in Anco ingenium, et Numae et Romuli memor,

    of a middle kind, resembling each in some degree, Liv. 1, 32, 4:

    nihil habet ista res (actoris) medium, sed aut lacrimas meretur aut risum,

    Quint. 6, 1, 45:

    ille jam paene medius adfectus est ex amoribus et desideriis amicorum,

    Quint. 6, 2, 17.—Hence, as subst.: mĕdĭus, i, m., one who stands or comes between, a mediator:

    medium sese offert,

    as a mediator, Verg. A. 7, 536:

    pacator mediusque Syphax,

    Sil. 16, 222:

    pacis eras mediusque belli,

    arbiter, Hor. C. 2, 19, 28; cf.:

    nunc mediis subeant irrita verba deis,

    oaths in which the gods were called upon to be mediators, Ov. R. Am. 678.—
    7.
    Central, with ex or in:

    ex factione media consul,

    fully committed to it, Sall. H. 3, 61, 8;

    so (nearly = intimus), viros fortīs et magnanimos eosdem bonos et simplicīs... esse volumus: quae sunt ex media laude justititiae,

    these qualities are clearly among those which make uprightness praiseworthy, Cic. Off. 1, 19, 63:

    partitiones oratoriae, quae e media illa nostra Academia effloruerunt,

    id. Part. Or. 40, 139:

    ingressio e media philosophia repetita est,

    id. Or. 3, 11; id. Leg. 2, 21, 53:

    in medio maerore et dolore,

    id. Tusc. 4, 29, 63; id. Q. Fr. 2, 15, 1:

    in media dimicatione,

    the hottest of the fight, Suet. Aug. 10; cf.:

    in medio ardore certaminis,

    Curt. 8, 4, 27:

    in media solitudine,

    the most profound, Sen. Brev. Vit. 12, 2:

    in mediis divitiis,

    in abundant wealth, id. Vit. Beat. 26, 1:

    in medio robore virium,

    Liv. 28, 35, 6:

    in medio ardore belli,

    id. 24, 45, 4:

    in media reipublicae luce,

    the full blaze of public life, Quint. 1, 2, 18:

    media inter pocula,

    Juv. 8, 217.—Hence,
    II.
    Subst.: mĕdĭum, ii, n., the middle, midst.
    A.
    Lit.
    1.
    Of space (very rare in Cic.):

    in medio aedium sedens,

    Liv. 1, 57, 9:

    maris,

    id. 31, 45, 11; for which, without in, medio aedium eburneis sellis sedere, id. 5, 41, 2:

    medio viae ponere,

    id. 37, 13, 10:

    in agmine in primis modo, modo in postremis, saepe in medio adesse,

    Sall. J. 45, 2; for which, without in, medio sextam legionem constituit, Tac. A. 13, 38:

    medio montium porrigitur planities,

    id. ib. 1, 64:

    medio stans hostia ad aras,

    Verg. G. 3, 486:

    medio tutissimus ibis,

    Ov. M. 2, 137:

    in medium geminos immani pondere caestus Projecit,

    Verg. A. 5, 401:

    in medium sarcinas coniciunt,

    Liv. 10, 36, 1; 13:

    equitatus consulem in medium acceptum, armis protegens, in castra reduxit,

    id. 21, 46, 9.— Trop.:

    tamquam arbiter honorarius medium ferire voluisse,

    to cut through the middle, Cic. Fat. 17, 39:

    intacta invidiā media sunt, ad summa ferme tendit,

    Liv. 45, 35.—
    2.
    Of time:

    diei,

    Liv. 27, 48:

    medio temporis,

    in the meantime, meanwhile, Tac. A. 13, 28; cf.:

    nec longum in medio tempus, cum,

    the interval, Verg. A. 9, 395; Ov. M. 4, 167; Plin. Ep. 7, 27, 13.—
    B.
    Transf.
    1.
    The midst of all, the presence of all, the public, the community (class.):

    in medio omnibus palma est posita, qui artem tractant musicam,

    lies open to all, Ter. Phorm. prol. 16:

    tabulae sunt in medio,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 104:

    rem totam in medio ponere,

    publicly, id. ib. 2, 1, 11, §

    29: ponam in medio sententias philosophorum,

    id. N. D. 1, 6, 13:

    dicendi ratio in medio posita,

    lies open to all, id. de Or. 1, 3, 12:

    rem in medium proferre,

    to publish, make known, id. Fam. 15, 27, 6: vocare in medium, before the public, before a public tribunal:

    rem in medium vocare coeperunt,

    id. Clu. 28, 77:

    in medio relinquere,

    to leave it to the public, leave it undecided, id. Cael. 20, 48; Sall. C. 19, 16: pellere e medio, to expel, reject, Enn. ap. Cic. Mur. 14, 30 (Ann. v. 272 Vahl.); Cic. Off. 3, 8, 37:

    cum jacentia verba sustulimus e medio,

    adopt words from the people, common words, id. de Or. 3, 45, 177; cf.: munda sed e medio consuetaque verba puellae Scribite, Ov. A. A. 3, 479: tollere de medio, to do away with, abolish:

    litteras,

    Cic. Verr. 2, 2, 71, § 176: tollere de medio, to put out of the way, cut off, destroy:

    hominem,

    id. Rosc. Am. 7, 20:

    de medio removere,

    to put out of sight, id. ib. 8, 23: e medio excedere or abire, to leave the world, to die:

    e medio excessit,

    she is dead, Ter. Phorm. 5, 7, 74:

    ea mortem obiit, e medio abiit,

    id. ib. 5, 8, 30:

    tollite lumen e medio,

    Juv. 9, 106: recedere de medio, to go away, retire, withdraw:

    cur te mihi offers? recede de medio,

    Cic. Rosc. Am. 38, 112:

    in medio esse,

    to be present, Ter. Ad. 3, 5, 32:

    in medium venire or procedere,

    to appear, come forward, show one's self in public, Cic. Verr. 2, 2, 71, § 175: in medium, before the public, for the public, for the community:

    communes utilitates in medium afferre,

    id. Off. 1, 7, 22:

    consulere in medium,

    to care for the public good, for the good of all, Verg. A. 11, 335;

    so opp. separantem suas res a publicis,

    Liv. 24, 22, 14 sq.; 26, 12, 7:

    quaerere,

    to make acquisitions for the use of all, Verg. G. 1, 127: cedere, to fall or devolve to the community, Tac. H. 4, 64:

    conferre laudem,

    i. e. so that all may have a share of it, Liv. 6, 6:

    dare,

    to communicate for the use of all, Ov. M. 15, 66:

    in medium conferre, in gaming,

    to put down, put in the pool, Suet. Aug. 71: in medio, for sub dio, in the open air:

    scorpios fugari posse, si aliqui ex eis urantur in medio,

    Pall. 1, 35, 12.—
    2.
    A half (ante-class. and post-Aug.):

    scillae medium conterunt cum aqua,

    Varr. R. R. 2, 7:

    scrobem ad medium completo,

    Col. Arb. 4, 5.—Hence,
    III.
    Adv.: mĕdĭē, in the middle, in a middling degree, moderately, tolerably (except once in Tac. only post-class.):

    qui noluerant medie,

    kept quiet, remained neutral, Tac. H. 1, 19:

    nec plane optimi, nec oppido deterrimi sunt, sed quasi medie morati,

    App. Dogm. Plat. 2, p. 22, 23; Eutr. 7, 13; Lact. 6, 15 fin.:

    ortus medie humilis,

    Aur. Vict. Caes. 20.—
    2.
    Indefinitely, Ambros. in Luc. 8, 17, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > medius

  • 4 medius

        medius adj.    [MED-], in the middle, in the midst, mid, mean, middle: mundi locus: tempus: solio medius consedit, in the middle, V.: medius Polluce et Castore ponar, between, O.: medios ignīs testor, i. e. on the altar between us, V.: medium turba Hunc habet, surrounds, V.: Discessere omnes medii, from the midst, V.: caelestes medio Iove sedent, O.: medium ostendere unguem, point with the middle finger, Iu.: cum inter bellum et pacem medium nihil sit, no middle course: locus medius regionum earum, half-way between, Cs.: locus medius iuguli summique lacerti, between, O.: medius ex tribus, S.: in foro medio, in the middle of the forum: in mediis aedibus: de mediā nocte, midnight, Cs.: mediā aestate, at midsummer: medios dilapsus in hostīs, V.: Phoebus, the sun at noon, O.: (illum) medium adripere, by the middle, T.: iuvenem medium complectitur, L.—Fig., of the middle, middling, medial, moderate: aetatis mediae vir, of middle age, Ph.: nihil medium, sed inmensa omnia volventes animo, L.: gratia non media, extraordinary, L.: ingenium, Ta.: sermones, common, O.— Undetermined, undecided, neutral: medium quendam cursum tenere: medios esse: responsum, ambiguous, L.— Indifferent, not imperative: officium (opp. perfectum).— Intermediate: medium erat in Anco ingenium, et Numae et Romuli memor, like each some respects, L.: consilium, avoiding both extremes, L.— Central, intimate, profound, essential: quae sunt ex mediā laude iustitiae, essential claims to honor: in medio maerore et dolore, buried in: in medio ardore belli, L.: media inter pocula, Iu.: Pacis eras mediusque belli, equally ready for, H.—As subst m., a mediator: paci medium se offert, V.
    * * *
    I
    media, medium ADJ
    middle, middle of, mid; common, neutral, ordinary, moderate; ambiguous
    II
    mediator; one who stands in the middle, one who comes between

    Latin-English dictionary > medius

  • 5 inter

    inter, adv., and prep. with acc. [kindred to in, intra; Sanscr. antar; Goth. undar; Germ. unter; Engl. under].
    I.
    Adv., in the midst, in between ( poet. and rare):

    dumque pii petit ora patris stetit arduus inter pontus,

    Val. Fl. 5, 337:

    tot montibus inter diviso,

    id. 6, 220; 8, 382. —
    II.
    Prep., with acc., between, belwixt, among, amid, surrounded by.
    A.
    Lit., in space.
    1.
    Of position only.
    a.
    Referring to two places or objects, between:

    qui (mons Jura) est inter Sequanos et Helvetios,

    Caes. B. G. 1, 2:

    cum inter me et Brundisium Caesar esset,

    Cic. Att. 9, 2:

    inter Padum atque Alpes,

    Liv. 5, 35:

    ager Tarquiniorum, qui inter urbem ac Tiberim fuit,

    id. 2, 5:

    locus inter duos lucos,

    id. 1, 8, 5:

    apud Artemisium inter Euboeam continentemque terram,

    id. 2, 5, 2; so,

    inter haec maria Asia,

    Curt. 3, 1, 13.—
    b.
    Referring to more than two places or objects, among, in the midst of:

    inter hostium tela versari,

    Cic. de Or. 1, 46:

    inter multos saucios spe incertae vitae relictus,

    Liv. 2, 17, 4:

    rex inter primos constiterat,

    Curt. 5, 3, 9:

    inter multitudinem,

    Liv. 22, 13, 2:

    inter lignarios,

    id. 35, 41, 10:

    repertae inter spolia catenae,

    Tac. A. 2, 18:

    vicos aut inter vias manere,

    Suet. Caes. 39:

    inter ingentes solitudines,

    Sall. J 89, 4:

    inter deserta ferarum Lustra domosque,

    Verg. A. 3, 646.— So, even with a noun in the sing., in the midst of, surrounded by:

    erat inter ceteram planitiem mons,

    Sall. J. 92, 5:

    tibicines inter exercitum positi,

    Gell. 1, 11, 3:

    inter caedem aquila,

    Tac. A. 1, 60; cf.:

    inter ceteram praedam,

    Liv. 22, 16, 7; 8, 10, 10:

    inter purpuram atque aurum,

    id. 9, 17, 16. —
    2.
    With verbs of motion.
    a.
    Between, through, among:

    inter medias stationes hostium erupere,

    Liv. 35, 11:

    acies inter bina castra procedunt,

    id. 4, 18, 3; Tac. A. 14, 33:

    inter oppositas classes transmisit,

    Suet. Caes. 58:

    spatiabatur in nemore Parmenion medius inter duces,

    Curt. 7, 2, 23:

    medios inter hostes Londinium perrexit,

    Tac. A. 14, 33.—
    b.
    Pregn., including motion to and position between or among things mentioned, among, into the midst of:

    inter densas, umbrosa cacumina, fagos Adsidue veniebat,

    Verg. E. 2, 3:

    te mea dextera magna inter praemia ducet,

    id. A. 12, 437:

    dico te priore nocte venisse inter falcarios in Laecae domum,

    among the scythe-makers, into the street of the scythe-makers, Cic. Cat. 1, 4, 8.—
    B.
    Transf., of relations conceived as local.
    1.
    In discrimination (doubt, choice, etc.), between two or more objects:

    judicium inter deas tres,

    Cic. Div. 1, 50, 114; cf.:

    inter Marcellos et Claudios patricios judicare,

    id. de Or. 1, 39, 176:

    inter has sententias dijudicare,

    id. Tusc. 1, 11, 23:

    inter diversas opiniones electio, Quint. prooem. 2: discrimen inter gratiosos cives atque fortes,

    id. Balb. 21, 49:

    inter optime valere et gravissime aegrotare nihil prorsus interesse,

    id. Fin. 2, 13, 43:

    qui bellum et pacem inter dubitabant,

    Tac. A. 12, 32:

    trepidare inter scelus metumque,

    id. H. 3, 39:

    inter pugnae fugaeque consilium,

    Liv. 1, 27.—So, with inter repeated:

    ut nihil inter te atque inter quadrupedem aliquam putes interesse,

    Cic. Par. 1; id. Fin. 1, 9, 30:

    quid intersit inter popularem civem et inter constantem, severum et gravem,

    id. Lael. 25, 95.—
    2.
    In expressing any relation which connects two or more persons, conceived as between or among them (strife, rivalry, friendship, intercourse, etc.).
    (α).
    In gen.:

    quos inter magna fuit contentio,

    Nep. Mil. 4, 4:

    Nestor componere lites Inter Peliden festinat et inter Atriden,

    Hor. Ep. 1, 2, 12:

    certamen inter primores civitates,

    Liv. 10, 6.—Esp., with pronouns, to express all reciprocal relations, among, with, or between one another; mutually, together:

    quasi nunc non norimus nos inter nos,

    Ter. Ad. 2, 4, 7; Cic. Div. 1, 28, 58; id. Att. 10, 4, 10; id. N. D. 1, 26, 51:

    quod colloquimur inter nos,

    with one another, id. de Or. 1, 8, 32; cf.:

    inter nos naturā ad civilem communitatem conjuncti sumus,

    id. Fin. 3, 20, 66:

    vobis inter vos voluntatem fuisse conjunctam,

    id. Div. in Caecil. 11, 34: Ciceronis pueri amant inter se, love one another (like the Fr. s ' entr ' aimer), id. Att. 6, 1, 12:

    inter se consultare,

    id. de Or. 2, 3, 13:

    inter se amare,

    id. Q. Fr. 3, 3, 1:

    neque solum se colent inter se ac diligent,

    id. Lael. 22, 82:

    Di inter se diligunt,

    id. N. D. 1, 44, 122:

    furtim inter se aspiciebant,

    id. Cat. 3, 5, 13:

    complecti inter se lacrimantes milites coepisse,

    Liv. 7, 42:

    haec inter se cum repugnent, plerique non vident,

    Cic. Tusc. 3, 29, 72:

    inter se nondum satis noti,

    Liv. 21, 39:

    ratio et oratio conciliat homines inter se,

    Cic. Off. 1, 16, 50:

    ne nostra nobiscum aut inter nos cessatio vituperetur,

    id. Fam. 9, 3, 4:

    quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

    Sall. J. 79, 3.—Sometimes pleon., the reciprocal relation being sufficiently expressed by the context:

    manus conserentis inter se Romanos exercitus,

    Sall. H. 1, 41, 19 Dietsch:

    Ulixes cum Ajace summa vi contendere inter se,

    Dict. Cret. 5, 14:

    conferti inter se,

    id. 2, 46.—
    (β).
    So of things:

    ita effici complexiones atomorum inter se,

    mutual, reciprocal, Cic. Fin. 1, 6, 19:

    colles duos inter se propinquos occupat,

    near one another, Sall. J. 98, 3:

    haud procul inter se erant,

    id. ib. 41, 2:

    multum inter se distant istae facultates,

    Cic. de Or. 1, 49, 215:

    res inter se similes,

    Quint. 9, 2, 51:

    inter se dissimilis,

    id. 9, 4, 17.—
    (γ).
    Of a common privacy, secrecy, etc.: inter nos, between or among ourselves, confidentially, like the Fr. entre nous:

    nec consulto dicis occulte, sed quod inter nos liceat, ne tu quidem intellegis,

    Cic. N. D. 1, 26, 74:

    quod inter nos liceat dicere,

    id. Att. 2, 4:

    quod inter nos sit,

    but let that be between ourselves, Sen. Ep. 12, 2. —
    (δ).
    With nouns denoting a multitude of persons, like apud (not ante-Aug.):

    haudquaquam inter id genus contemptor habebatur,

    Liv. 6, 34, 5:

    inter hostes variae fuere sententiae,

    id. 4, 18, 1:

    credula fama inter gaudentes,

    Tac. H. 1, 34:

    more inter veteres recepto,

    id. ib. 2, 85.—
    3.
    Of a class of persons or things to which the subject is referred.
    a.
    In gen., among:

    homines inter suos nobiles,

    Cic. Fl. 22, 52:

    inter suos et honestus et nobilis,

    id. Clu. 5, 11:

    in oratoribus vero admirabile est, quantum inter omnes unus excellat,

    id. Or. 2, 6:

    inter philosophos (Xenophon) reddendus est,

    Quint. 10, 1, 37:

    ille Croesus, inter reges opulentissimus,

    Sen. Contr. 2, 9:

    Borysthenes inter Scythiae amnes amoenissimus,

    Mel. 2, 1, 6.— So freq. with sup., inter and acc. take the place of a gen.:

    honestissimus inter suos numerabatur,

    Cic. Rosc. Am. 6, 16:

    plurimum inter eos valere,

    Caes. B. G. 2, 4, 4:

    maximum imperium inter finitimos,

    Liv. 5, 3, 10:

    inter Atheniensīs longe clarissimi,

    Curt. 4, 13, 15; Plin. 34, 8, 21, § 81; Petr. 78; Sen. Suas. 2, 7; 2, 12; Just. 12, 7, 2; 36, 2, 6.
    b.
    Esp.: inter paucos, etc., [p. 977] among few, i. e. among the few select ones, eminently, especially:

    pingunt et vestes in Aegypto inter pauca mirabili genere,

    Plin. 35, 11, 42, § 150; cf.:

    sternutamento utilis inter pauca,

    id. 24, 11, 58, § 97:

    pugna inter paucas memorata populi Romani clades,

    Liv. 22, 7; cf.:

    inter paucos disertus,

    Quint. 10, 3, 13:

    inter paucos familiarium Neroni assumptus est,

    Tac. A. 16, 18:

    claritudine paucos inter senum regum,

    id. ib. 11, 10; so, inter alios: judicatur inter alios omnes beatus, qui in proelio profuderit animam, among all others to be noticed, i. e. especially, in the highest degree, Amm. 2, 3, 6; so,

    inter cuncta,

    Hor. Ep. 1, 18, 96:

    inter omnia,

    Curt. 3, 3, 18:

    inter cetera,

    Liv. 37, 12.—
    c.
    In judic. lang., t. t.: inter sicarios, on the charge of assassination:

    cum praetor quaestionem inter sicarios exercuisset,

    Cic. Fin. 2, 16, 54; id. Clu. 53, 147; cf.:

    in recuperatorio judicio ejus maleficii, de quo inter sicarios quaeritur,

    id. Inv. 2, 20, 60:

    longo intervallo judicium inter sicarios hoc primum committitur,

    id. Rosc. Am. 5, 11:

    sexcenti sunt, qui inter sicarios et de veneficiis accusabant,

    id. ib. 32, 90:

    si ostenderis, quomodo sis eos inter sicarios defensurus,

    id. Phil. 2, 4, 8.—
    4.
    In some idiomatic phrases.
    a.
    Inter manus, within reach, i. e. close at hand:

    ante oculos interque manus sunt omnia vestras,

    Verg. A. 11, 311; also, upon or in the hands:

    inter manus domum ablatus,

    Liv. 3, 13:

    inter quas (manus) collapsus extinguitur,

    Curt. 8, 2, 39:

    inter manus auferri,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    inter manus meas crevit,

    under my hands, Sen. Ep. 12:

    manus inter maestorumque ora parentum,

    before their faces and within their reach, Verg. A. 2, 681.—
    b.
    Inter viam, vias, on the way:

    dum rus eo, coepi egomet mecum inter vias,

    Ter. Eun. 4, 2, 1; Plaut. Poen. 5, 3, 43:

    si se inter viam obtulerit,

    Cic. Att. 4, 3, 5. —
    C.
    Of time.
    a.
    Between two dates or periods specified:

    dies XLV. inter binos ludos,

    Cic. Verr. 2, 2, 52 fin.; Liv. 1, 3.—
    b.
    During, in the course of, within; for which, in English, we sometimes use by or at:

    quot prandia inter continuum perdidi triennium,

    Plaut. Stich. 1, 3, 61:

    omnia agentur, quae inter decem annos nefarie flagitioseque facta sunt,

    Cic. Verr. 1, 13; cf.:

    qui inter annos tot unus inventus sit, quem, etc.,

    id. de Imp. Pomp. 23, 68:

    inter ipsum pugnae tempus,

    Liv. 36, 20:

    inter noctem lux orta,

    id. 32, 29:

    qui plus cernant oculis per noctem quam inter diem,

    Gell. 9, 4.—
    c.
    Freq., with substt., to denote an act performed at a certain time, in the course of, while:

    haec inter cenam Tironi dictavi,

    at table, Cic. Quint. Fragm. 3, 1, 6; cf.:

    illuseras heri inter scyphos,

    id. Fam. 7, 22:

    inter fulmina et tonitrua,

    id. Phil. 5, 6, 15:

    promptior inter tenebras affirmatio,

    Tac. A. 2, 82:

    inter initia,

    at the beginning, Cels. 3, 25.—
    d.
    During, and hence under the circumstances described, i. e. in spite of, notwithstanding:

    nobis inter has turbas senatus tamen frequens flagitavit triumphum,

    amid, in spite of these commotions, Cic. Fam. 16, 11:

    utrumque consilium aspernatus, quod inter ancipitia deterrimum est, dum media sequitur,

    Tac. H. 3, 40:

    senum coloniae inter male parentes et injuste imperantes aegra municipia et discordantia,

    id. Agr. 32; cf.:

    ita neutris cura posteritatis inter infensos vel obnoxios,

    id. H. 1, 1.—
    e.
    Inter haec, inter quae, meanwhile, during this time:

    = interea, inter haec major alius terror,

    in the mean time, Liv. 2, 24; cf.:

    inter haec jam praemissi Albam erant equites,

    id. 1, 29; 3, 57, 7; 44, 10, 5; Curt. 3, 1, 1; Suet. Tib. 8; 63:

    inter quae tribuni plebei petivere, etc.,

    Tac. A. 1, 15; 2, 34; 58; 3, 33; id. H. 1, 78; Curt. 4, 2, 10:

    inter quae unctione uti licet,

    Cels. 4, 2, 3.—

    So with gerunds and gerundives: inter agendum,

    at, while, Verg. E. 9, 24; Quint. 12, 3, 10:

    inter disceptandum,

    id. 12, 7, 6:

    inter res agendas,

    Suet. Caes. 45.—
    D.
    In composition its final r is assimilated in intellego and its derivatives.
    a.
    Between; as, intercedere, interponere. —
    b.
    At intervals, from time to time; as, interaestuare, intermittere, intervisere.—
    c.
    Under, down, to the bottom; as, interire, interficere.

    Lewis & Short latin dictionary > inter

  • 6 medius

    [st1]1 [-] mēdĭus fĭdĭus ou mēdĭusfĭdĭus ou mē dĭus fĭdĭus = me dius Fidius juvet: que le dieu Fidius me vienne en aide, que le dieu de la bonne foi (= Jupiter) m’assiste, par ma foi, sur ma foi. [st1]2 [-] mĕdĭus, a, um.: qui est au milieu, central, intermédiaire, neutre (en politique), ordinaire, modéré.    - in medio foro: au milieu du forum.    - medio sole, Phaedr.: en plein midi (quand le soleil est à mi-chemin).    - media aetas: l'âge mûr.    - Peloponnesii Megaram, mediam (+ dat.) Corintho Athenisque urbem, condidere, Vell. 1, 2, 4: les Péloponnésiens fondèrent Mégare, ville à mi-chemin entre Corinthe et Athènes.    - in medium venire (procedere): se montrer en public.    - rem in medium proferre, Cic. Fam. 15, 27, 6: publier une chose.    - media circiter nocte: vers le milieu de la nuit. [st1]3 [-] mĕdĭus, ĭi, m.: arbitre, médiateur.    - paci medium sese offert, Virg. En. 7, 536: il s'offre comme médiateur pour la paix.
    * * *
    [st1]1 [-] mēdĭus fĭdĭus ou mēdĭusfĭdĭus ou mē dĭus fĭdĭus = me dius Fidius juvet: que le dieu Fidius me vienne en aide, que le dieu de la bonne foi (= Jupiter) m’assiste, par ma foi, sur ma foi. [st1]2 [-] mĕdĭus, a, um.: qui est au milieu, central, intermédiaire, neutre (en politique), ordinaire, modéré.    - in medio foro: au milieu du forum.    - medio sole, Phaedr.: en plein midi (quand le soleil est à mi-chemin).    - media aetas: l'âge mûr.    - Peloponnesii Megaram, mediam (+ dat.) Corintho Athenisque urbem, condidere, Vell. 1, 2, 4: les Péloponnésiens fondèrent Mégare, ville à mi-chemin entre Corinthe et Athènes.    - in medium venire (procedere): se montrer en public.    - rem in medium proferre, Cic. Fam. 15, 27, 6: publier une chose.    - media circiter nocte: vers le milieu de la nuit. [st1]3 [-] mĕdĭus, ĭi, m.: arbitre, médiateur.    - paci medium sese offert, Virg. En. 7, 536: il s'offre comme médiateur pour la paix.
    * * *
        Medius, Adiectiuum, Qui est au milieu.
    \
        Complura sunt nec placida, nec fera, sed mediae inter vtrunque naturae. Plin. Entre deux, Participants de l'une et l'autre nature, Tenants de l'une et de l'autre.
    \
        Medio aestu. Virg. En plein jour que l'ardeur du soleil est.
    \
        Media mulieris aetas. Plaut. Fleur d'aage.
    \
        Qui mediam ducit vxorem domum. Plaut. De moyen aage.
    \
        Medius annus, Medius dies, Media nox. Plin. iunior. Columel. Caesar. Demi an, Le midi, La minuit.
    \
        Medium ingenium erat in Anco. Liu. Il tenoit de l'un et de l'autre.
    \
        In medio mundo terra sita est. Cic. Au milieu du monde.
    \
        Plus media parte. Ouid. Plus de la moitié.
    \
        In media potione exclamauit mulier. Cic. Ayant ja à demi beu.
    \
        Medio tempore. Sueton. Ce temps pendant.
    \
        Mediam locauit. Virgil. Au milieu.
    \
        Medium arripere. Liu. Par le milieu du corps.
    \
        Ego illam mediam diruptam velim. Plaut. Je vouldroye qu'elle fust crevee.
    \
        Medium responsum. Liu. Doubteux, Ambigu, Ambagieux, Captieux.
    \
        Medius et ambiguus sermo. Plin. iunior. Parolle à deux visages, ou à deux ententes.
    \
        Medium tenere. Plin. iunior. Tenir moyen.
    \
        E medio discedere. Sueton. S'aller cacher, Se partir d'un lieu et se cacher, Ne se monstrer plus.
    \
        Pellere e medio. Cic. Rejecter.
    \
        Ponere in medio. Cic. Mettre en avant, Produire, Mettre au devant.
    \
        Quaerere in medium. Virgil. Cercher sa vie en ce qui est commun à touts.
    \
        Recede de medio, per alium transigam. Cic. Va't'en d'ici, laisse moy faire.
    \
        Relinquere in medio. Cic. Laisser une chose en doubte, N'en rien arrester, En laisser penser à un chascun ce qu'il vouldra.
    \
        In medio esse, vel situm aut positum esse. Cic. Tabulae sunt in medio. Voila les registres, vous les povez touts veoir.
    \
        Dicendi ratio in medio posita est. Cic. Elle est commune et aisee à un chascun d'avoir.
    \
        Sed quod discrepat, in medio sit. Suet. Qu'on le laisse parmi les choses incongneues.
    \
        Sumere de medio. Cic. Prendre d'un lieu dont un chascun peult prendre, et non point de lieu caché.
    \
        Verba e medio sumpta. B. Parolles communes et bien aisees à entendre.
    \
        Venire in medium, et Procedere in medium. Cic. Venir en avant.
    \
        Vocare in medium. Cic. Mettre en avant.
    \
        Medio campi, medio montium, medio diei. Tacit. Au milieu, etc.

    Dictionarium latinogallicum > medius

  • 7 medius

    I a, um
    1) находящийся посреди, средний ( digitus Q); срединный, центральный (pars urbis, locus C)
    insula media (media insula) C etc. — остров, находящийся посреди или центральная часть острова
    media per moenia V — среди (городских) стен, т. е. по городу
    media aetas Pl, C etc. — средние годы, зрелый возраст
    medio sermone V — посреди, т. е. не закончив речи
    ubique m. caelus est погов. Ptвсюду (над нами) центр неба
    mediā in voce resistere V — прервать свою речь, запнуться
    aliquem medium complecti Ter, L и arripere Ter — обхватить кого л. поперёк тела (за талию)
    populus m. inter Latinos et Tuscos Fl — народ, обитающий между Латием и Этрурией
    m. Pollūce et Castore poni O — оказаться между Поллуксом и Кастором, т. е. быть вознесенным на небо
    pacis mediusque belli H — активный участник как мирной жизни, так и войны
    2) промежуточный (medii dies L; medium inter aequum et utile L)
    3)
    а) существенный, относящийся к сущности ( hoc est ex mediā philosophiā C)
    4) посредственный, заурядный, обыкновенный, неважный (orator C; ingenium T)
    6) беспристрастный, нейтральный
    7) общий, общественный ( officium C), общедоступный ( mediae telluris opes VF)
    8) двусмысленный, неопределённый (responsum L; vocabula AG)
    9) посредничающий, выступающий посредником ( medium paci se offerre V)
    10) рядовой, простой (vulgus, plebs O)
    11) половинный (sc. pars Vr, Pall; aurum medium alicui reddere Capit)
    12) мешающий, путающийся (aliquis m. occurrit V)
    II mēdius Fidius (из me dius Fidius, sc. juvet) C, Ptсм. Fidius

    Латинско-русский словарь > medius

  • 8 Посреди

    - inter; medius;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Посреди

  • 9 intermedius

    inter-medius, a, um, zwischen etwas befindlich, der (die, das) mittelste, Paul. Nol. carm. 26, 637. – / Epit. Iliad. 894 liest van Kooten haec inter (= inter haec) medius stabat Mars u. Ambros. hexaëm. 2, 4, 15 Migne fiat firmamentum inter medium aquae.

    lateinisch-deutsches > intermedius

  • 10 intermedius

    inter-medius, a, um, zwischen etwas befindlich, der (die, das) mittelste, Paul. Nol. carm. 26, 637. – Epit. Iliad. 894 liest van Kooten haec inter (= inter haec) medius stabat Mars u. Ambros. hexaëm. 2, 4, 15 Migne fiat firmamentum inter medium aquae.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > intermedius

  • 11 intermedius

    inter-medius, a, um

    Латинско-русский словарь > intermedius

  • 12 intermedius

    inter-mĕdĭus, a, um, adj., that is between, intermediate (ante - class. and late Lat), Varr. R. R. 3, 5, 11; Paul. Nol. Carm. 26, 637.

    Lewis & Short latin dictionary > intermedius

  • 13 intervenio

    inter-venio, vēnī, ventum, īre, dazwischen-, dazukommen, -treten, I) eig., während einer Handlung usw. –, währenddessen-, inzwischen kommen, -sich einfinden, sich einstellen, -erscheinen, zu etw. dazukommen, m. Dat., sponsae, Ter.: huic orationi, Liv. (u. so cui sermoni nos intervenimus? Cic.): bellis Germanicis, incendio, während der Kr., bei dem Br. sich einfinden, Suet.: alci quiritanti, jmd. um Hilfe rufend treffen, Liv.: alienae gloriae (bei anderer Ruhmestaten), Tac.: num parum tempestivus interveni secretum consilium et alicuius causae meditationem tractantibus, ich komme euch, die ihr in geheimer Sitzung eben den Gang eines Prozesses verhandelt, wohl ungelegen, Tac. – neminem curiosum intervenire nunc mihi, qui etc., in die Quere kommen, Ter. – absol., nam ut numerabatur forte argentum, intervenit homo de improviso, Ter.: quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius, Cic.: quam orationem cum ingressus esset, Cassius intervenit, Cic.: casu Germani equites interveniunt, erscheinen mittlerweile, Caes.: secretum denegavit nisi ut interveniret Macro, dabei sich einfände, zugegen wäre, Suet. – Pass. impers., ubi de improviso est interventum mulieri, man der Frau über den Hals kam, Ter. heaut. 281. – II) übtr.: 1) v. Lebl.: a) dazwischentreten, -liegen, -fließen u. dgl., via publica, medius paries intervenit, ICt.: inter-
    ————
    venit fluvius od. flumen, Curt.: flumine interveniente, Plin. u. ICt.: interveniente candidā gemmā, mitunter darin vorkommt, Plin. – interveniebat illud dulce (im Stil), Sen. ep. – b) der Zeit nach zwischen etwas dazwischen fallen, -eintreten, u. es so unterbrechen, mit Dat., nox intervenit proelio, Liv.: bl. nocte interveniente, Eutr.: hiems aspera rebus gerendis intervenit, Liv.: plangor intervenit verbo omni, bei jedem Worte schlug er sich an die Brust, Ov. – mit Acc., ludorum dies, qui cognitionem intervenerant, zwischen die U. gefallen waren, Tac. ann. 3, 23. – c) v. Zuständen u. Ereignissen = zwischen od. über (während) etwas-, während dessen od. dabei eintreten, - stattfinden, -vorfallen, -mit unterlaufen, -ins Spiel kommen, u. so den gewöhnlichen Gang unterbrechen, dem Fortgange entgegenstehen, α) m. Dat. der Sache, intervenit his cogitationibus avitum consilium, zwischen diese Entwürfe trat usw., Liv.: Sabinum bellum coeptis intervenit, unterbrach das Unternehmen, Liv. – mit inter u. Akk., narrabit omnem rem, quae inter nos intervenerit, Ter. – absol., casus mirificus quidam intervenit, Cic.: irae interveniunt, es fällt Verdruß vor, Plaut.: quamquam et offensis intervenientibus, Suet. – haec cum fabula data est, novum intervenit vitium et calamitas, Ter.: ultimum de caelo, quod comitia turbaret, intervenit, Liv.: affinitatem, cognationem, praeterea foedus intervenisse, sei hin-
    ————
    dernd eingetreten, Sall. – β) m. Dat. der Person, jmdm. gleichs. in den Weg treten = jmdm. zuteil werden, widerfahren, sich ereignen, nulla mihi res posthac potest iam intervenire tanta, quae etc., Ter.: exigua fortuna intervenit sapienti (Übersetzung von Epikurs Ausspruch: βροχεια σοφώ τύχη παρεμπίπτει), Cic.; vgl. raro sapienti intervenit fortuna, Sen. – 2) v. Personen = vermittelnd od. hindernd ins Mittel treten, -sich ins Mittel schlagen, -legen, sich einmengen, sich jmds. od. einer Sache annehmen, a) im allg.: interveniens villicus, Suet.: interveniens et quasi studiosior partis alterius, Suet.: rebus nepotis, Apul.: eam (terram matrem) rebus hominum intervenire, wirke ein auf usw., Tac.: quis vestro deus interveniebat amori, trat hindernd zwischen eure Liebe, Calp. – b) insbes.: α) als publiz. t. t., von Behörden = durch sein Ansehen entscheiden, sein Ansehen geltend machen, einschreiten, v. Fürsten, Senat, Prätor usw., Suet. u. ICt.: m. pro u. Abl., pro sociis, Flor. 1, 13, 6: m. folg. ne u. Konj., eatenus interveniebat, ne quid perperam fieret, Suet. Tib. 33. – β) als gerichtl. t. t. = vor Gericht als Bürge od. Kläger für jmd. eintreten, pro alqo, in alqd u. absol., oft bei ICt.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > intervenio

  • 14 intervenio

    inter-venio, vēnī, ventum, īre, dazwischen-, dazukommen, -treten, I) eig., während einer Handlung usw. –, währenddessen-, inzwischen kommen, -sich einfinden, sich einstellen, -erscheinen, zu etw. dazukommen, m. Dat., sponsae, Ter.: huic orationi, Liv. (u. so cui sermoni nos intervenimus? Cic.): bellis Germanicis, incendio, während der Kr., bei dem Br. sich einfinden, Suet.: alci quiritanti, jmd. um Hilfe rufend treffen, Liv.: alienae gloriae (bei anderer Ruhmestaten), Tac.: num parum tempestivus interveni secretum consilium et alicuius causae meditationem tractantibus, ich komme euch, die ihr in geheimer Sitzung eben den Gang eines Prozesses verhandelt, wohl ungelegen, Tac. – neminem curiosum intervenire nunc mihi, qui etc., in die Quere kommen, Ter. – absol., nam ut numerabatur forte argentum, intervenit homo de improviso, Ter.: quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius, Cic.: quam orationem cum ingressus esset, Cassius intervenit, Cic.: casu Germani equites interveniunt, erscheinen mittlerweile, Caes.: secretum denegavit nisi ut interveniret Macro, dabei sich einfände, zugegen wäre, Suet. – Pass. impers., ubi de improviso est interventum mulieri, man der Frau über den Hals kam, Ter. heaut. 281. – II) übtr.: 1) v. Lebl.: a) dazwischentreten, -liegen, -fließen u. dgl., via publica, medius paries intervenit, ICt.: intervenit fluvius od. flumen, Curt.: flumine interveniente, Plin. u. ICt.: interveniente candidā gemmā, mitunter darin vorkommt, Plin. – interveniebat illud dulce (im Stil), Sen. ep. – b) der Zeit nach zwischen etwas dazwischenfallen, -eintreten, u. es so unterbrechen, mit Dat., nox intervenit proelio, Liv.: bl. nocte interveniente, Eutr.: hiems aspera rebus gerendis intervenit, Liv.: plangor intervenit verbo omni, bei jedem Worte schlug er sich an die Brust, Ov. – mit Acc., ludorum dies, qui cognitionem intervenerant, zwischen die U. gefallen waren, Tac. ann. 3, 23. – c) v. Zuständen u. Ereignissen = zwischen od. über (während) etwas-, während dessen od. dabei eintreten, -stattfinden, -vorfallen, -mit unterlaufen, -ins Spiel kommen, u. so den gewöhnlichen Gang unterbrechen, dem Fortgange entgegenstehen, α) m. Dat. der Sache, intervenit his cogitationibus avitum consilium, zwischen diese Entwürfe trat usw., Liv.: Sabinum bellum coeptis intervenit, unterbrach das Unternehmen, Liv. – mit inter u. Akk., narrabit omnem rem, quae inter nos intervenerit, Ter. – absol., casus mirificus quidam intervenit, Cic.: irae interveniunt, es fällt Verdruß vor, Plaut.: quamquam et offensis intervenientibus, Suet. – haec cum fabula data est, novum intervenit vitium et calamitas, Ter.: ultimum de caelo, quod comitia turbaret, intervenit, Liv.: affinitatem, cognationem, praeterea foedus intervenisse, sei hindernd eingetreten, Sall. – β) m. Dat. der Person, jmdm. gleichs. in den Weg treten = jmdm. zuteil werden, widerfahren, sich ereignen, nulla mihi res posthac potest iam intervenire tanta, quae etc., Ter.: exigua fortuna intervenit sapienti (Übersetzung von Epikurs Ausspruch: βροχεια σοφώ τύχη παρεμπίπτει), Cic.; vgl. raro sapienti intervenit fortuna, Sen. – 2) v. Personen = vermittelnd od. hindernd ins Mittel treten, -sich ins Mittel schlagen, -legen, sich einmengen, sich jmds. od. einer Sache annehmen, a) im allg.: interveniens villicus, Suet.: interveniens et quasi studiosior partis alterius, Suet.: rebus nepotis, Apul.: eam (terram matrem) rebus hominum intervenire, wirke ein auf usw., Tac.: quis vestro deus interveniebat amori, trat hindernd zwischen eure Liebe, Calp. – b) insbes.: α) als publiz. t. t., von Behörden = durch sein Ansehen entscheiden, sein Ansehen geltend machen, einschreiten, v. Fürsten, Senat, Prätor usw., Suet. u. ICt.: m. pro u. Abl., pro sociis, Flor. 1, 13, 6: m. folg. ne u. Konj., eatenus interveniebat, ne quid perperam fieret, Suet. Tib. 33. – β) als gerichtl. t. t. = vor Gericht als Bürge od. Kläger für jmd. eintreten, pro alqo, in alqd u. absol., oft bei ICt.

    lateinisch-deutsches > intervenio

  • 15 intervenio

    inter-vĕnĭo, vēni, ventum, 4, v. n., rarely a., to come between, come upon, to come in during, to intervene, interrupt (class.; syn. intercedo).
    I.
    Lit., constr. with dat., rarely with acc.
    A.
    Of persons:

    sponsae pater intervenit,

    Ter. And. 4, 3, 17:

    quin malo abscedas: ne interveneris, quaeso, dum resipiscit,

    Plaut. Mil. 4, 8, 23:

    verens ne molesti vobis interveniremus,

    Cic. de Or. 2, 3:

    casu Germani equites interveniunt,

    Caes. B. G. 6, 37:

    orationi,

    Liv. 1, 48:

    Statius intervenit nonnullorum querelis,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 1.— With pro:

    pro sociis,

    Flor. 1, 13, 6. — With ne:

    ne quid perperam fieret,

    Suet. Tib. 33. —
    B.
    Of things.
    1.
    To come, be, or lie between:

    medius paries intervenit,

    Dig. 33, 3, 4:

    interveniente Ascanio lacu,

    Plin. 5, 32, 43, § 148:

    interveniente flumine,

    id. 5, 1, 1, § 13; 4, 21, 35, § 115.—
    2.
    To interfere with, interrupt, put a stop to.
    (α).
    With dat.:

    nox proelio intervenit,

    Liv. 23, 18:

    continuationi sermonis,

    Quint. 9, 3, 23:

    verboque intervenit omni plangor,

    Ov. M. 11, 708; so, of an oath in conversation: quoties lascivum intervenit illud, etc., Juv. 6, 194.—
    (β).
    With acc. (only in Tacitus):

    ludorum diebus, qui cognitionem intervenerant,

    Tac. A. 3, 23.—
    II.
    Transf.
    A.
    To take place meanwhile or among other things, to happen, occur:

    nulla mihi res posthac potest jam intervenire tanta, quae, etc.,

    Ter. Heaut. 4, 3, 1:

    quae inter vos intervenerint, etc.,

    id. Hec. 3, 2, 16:

    Epicurus exiguam dicit fortunam intervenire sapienti,

    Cic. Fin. 1, 19:

    casus mirificus quidam intervenit,

    has taken place, id. Fam. 7, 5, 2:

    interveniunt motu stellarum grandines, imbres,

    Plin. 18, 25, 57, § 208:

    intervenit his cogitationibus avitum malum, regni cupido,

    Liv. 1, 6.—
    B.
    To stand in the way of, to oppose, hinder, prevent, disturb:

    Sabinum bellum coeptis intervenit,

    Liv. 1, 36:

    deliberationi metum pro republica intervenisse,

    id. 2, 24:

    vilicum intervenientem flagellāsset,

    Suet. Claud. 38:

    quis vestro Deus intervenit amori?

    Calp. Ecl. 3, 23.—
    C.
    Leg. t. t.
    1.
    To interpose, become surety, Dig. 15, 1, 3, § 5; 50, 1, 17, § 15 al.—
    2.
    To conduct a suit in another ' s name, Gai. Inst. 4, 87; cf. 4, 86 init.:

    pro debitore,

    id. ib. 4, 182.—
    D.
    To interfere, intermeddle, exercise one ' s authority:

    neque senatu interveniente,

    Suet. Caes. 30:

    praetor interveniet,

    Dig. 4, 3, 23. — Pass. impers.:

    si interventum est casu,

    Cic. Top. 20:

    ubi de improviso est interventum mulieri,

    Ter. Heaut. 2, 3, 40.

    Lewis & Short latin dictionary > intervenio

  • 16 interhio

    Латинско-русский словарь > interhio

  • 17 intercipio

    inter-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. [capio], lit., to take away between, i. e. to seize on the passage before arrival at the destined place, to intercept.
    I.
    Lit.:

    tun redimes me, si me hostes interceperint?

    Plaut. As. 1, 1, 93:

    venenum,

    to take the poison intended for another, Cic. Clu. 60:

    litteras,

    id. Att. 1, 13, 2; cf.:

    litterae interceptae,

    id. Q. Fr. 3, 9, 3; id. Att. 10, 8; Cassiod. ap. Cic. Fam. 12, 12, 1; Curt. 4, 10, 6:

    epistulam,

    id. 6, 9, 13:

    magnum numerum jumentorum atque hominum,

    Caes. B. C. 1, 55:

    commeatus,

    Liv. 36, 3:

    aliquis ab suis interceptus,

    cut off, id. 29, 9:

    hostes discretos,

    Tac. H. 4, 75: in sublime jactari sagoque intercipi ( be held fast) ne tellurem attingat, Plin. 29, 3, 12, § 52:

    interceptae e publico pecuniae,

    Tac. A. 4, 45:

    terga caput tangunt, colla intercepta videntur,

    to be wanting, Ov. M. 6, 379: quam (hastam) medius Rhoeteus intercipit, comes in the way of, i. e. is struck or killed by, Verg. A. 10, 402.—
    II.
    Transf.
    A.
    To interrupt, hinder, cut off, preoccupy, preclude:

    medium iter,

    Liv. 25, 39, 2 (al. intersaepto):

    opportuna loca,

    id. 9, 43, 3:

    hostiles ingressus,

    Tac. A. 15, 3:

    medios sermones,

    Quint. 6, 4, 11:

    pedestre iter,

    Curt. 4, 2, 9:

    usum aurium intercipiente fremitu,

    id. 4, 13, 38.—
    B.
    To take away, rob, steal:

    aliquid ab aliquo,

    Liv. 3, 71:

    aliquid alicui,

    Ov. P. 4, 7, 25; Plin. Pan. 75:

    veram laudem,

    Phaedr. 4, 12, 2:

    commentarios, quorum tamen pars maxima intercepta dicitur,

    copied from other sources, Suet. Gram. 3.—
    C.
    Of death, to snatch away, carry off:

    si me fata intercepissent, Quint. prooem. 1, 6: apes saepe morbis intercipiuntur,

    Col. 9, 3:

    rex mortalitate interceptus,

    Plin. Ep. 10, 50; 6, 25, 4:

    interceptus veneno,

    Tac. Agr. 43; id. A. 3, 12; Suet. Caes. 20 fin.:

    scelere Pisonis,

    id. ib. 2, 71:

    a manu gladiatorum,

    id. Aug. 14 fin.:

    ceterum interceptus quoque magnum sibi vindicat locum,

    Quint. 10, 1, 121:

    neque ob aliud interceptus, quam, etc.,

    Tac. A. 2, 82:

    Theophilum atrox interceperat casus,

    Amm. 14, 7, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > intercipio

  • 18 Mitte

    Mitte, I) eig.: media pars (der mittlere Teil). – medium spatium (der mittlere Raum). – medius locus (der mittlere Ort). – Außerdem durch das partitive medius, z.B. die M. des Tages, medius dies: in der M. der Stadt, in media urbe: in der M. des Sommers, mediā aestate: da es schon in der M. des Sommers war, aestate iam adultā: ganz in der Mitte der Schlachtordnung war der König, medius omnium rex erat. – in der Mitte zwischen etc., medius inter m. Akk. Plur. (z.B. medius inter duos consules sedit); in medio m. Genet. Plur. (z.B. cum in medio patrum constitisset). – in die M. treffen, medium ferire: jmd. od. etwas in der M. fassen, medium alqm od. alqd arripere: jmd. in die M. nehmen, alqm in medium accipere (im allg.); alqm in medium conicere (jmd. in der Mitte gehen lassen); alqm in medio lecto collocare (jmd. in der Mitte auf dem Sofa sitzen lassen); alqm medium claudere (einen Feind mitten einschließen). – schon über die M. des Lagers hinaussein, iam evasisse media castra. – II) uneig.: a) = die Mittelstraße, w. s. – b) Kreis, Gesellschaft, durch numerus in Beziehungen wie: aus ihrer M., ex suo numero (z.B. Gesandte schicken): in unserer M. sind Menschen, die etc., sunt in nostro numero, qui etc. – in euerer M., coram vobis (vor euch); cum vobis (mit euch, unter euch): einer aus ihrer M., homo eiusdem corporis (aus derselben Korporation); homo eiusdem societatis (übh. aus derselben Verbindung); homo eiusdem civitatis (aus dem selben Staat).

    deutsch-lateinisches > Mitte

  • 19 convenio

    con-vĕnĭo, vēni, ventum, 4 ( fut. convenibo, Plaut. Cas. 3, 2, 18), v. n. and a.
    I.
    To come together, meet together, assemble (class. and freq.).
    A.
    In gen.:

    milites, qui ex provinciā convenerant,

    Caes. B. G. 1, 8:

    omnes... eo convenerant,

    id. ib. 3, 16:

    totius fere Galliae legati ad Caesarem gratulatum convenerunt,

    id. ib. 1, 30:

    quanto multitudo hominum ad hoc judicium,

    Cic. Rosc. Am. 5, 11:

    amici privatique hospites ad eum defendendum convenerunt,

    Nep. Timoth. 4, 2:

    ad clamorem hominum,

    Caes. B. G. 4, 37:

    ad delectationem,

    Quint. 3, 4, 6:

    Pericles, cum haberet collegam Sophoclem, iique de communi officio convenissent,

    id. Off. 1, 40, 144:

    nunc ita convenimus, ut possemus dicere, etc.,

    id. Phil. 3, 2, 5:

    quoniam convenimus ambo,

    Verg. E. 5, 1; id. A. 1, 361 al.—With the place to or at which, usu. designated by in and acc.:

    mei capitis servandi causā Romam Italia tota convenit,

    Cic. Pis. 15, 34; id. Div. 2, 23, 50:

    unum in locum omnes,

    Caes. B. G. 4, 19:

    in coetus scholarum,

    Quint. 2, 9, 2:

    in consilium frequentes,

    Cic. Verr. 2, 2, 29, § 71:

    reguli in unum convenere,

    Sall. J. 11, 2:

    tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire,

    Cic. Agr. 2, 5, 12:

    et ex proximis hibernis et a Caesare conventura subsidia,

    Caes. B. G. 5, 28 fin.: convenientis manus dissipare, Auct. B. G. 8, 6.—Rarely with in and abl., or with advv. of place (mostly post-Aug.):

    uno in loco omnes adversariorum copiae convenissent,

    Cic. Div. 2, 24, 52 B. and K.; cf.: quanta illic multitudo convenisse dicebatur, id. Verr. 2, 2, 66, § 160 B. and K. (al. illuc):

    in coloniā Agrippiensi in domum privatam conveniunt,

    Tac. H. 4, 55.—
    2.
    Transf., of inanim. and abstr. subjects:

    munera multa huc ab amatoribus,

    Plaut. Ps. 1, 2, 44:

    huc convenit utrumque bivium,

    Plin. 6, 28, 32, § 144; cf.:

    oppi dum in quo omnis negotiatio ejus (Arabiae) convenit,

    id. 6, 28, 32, § 157:

    cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur,

    Cic. Rosc. Am. 22, 62; so id. ad Q. Fr. 1, 4, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Publicist. t. t. of civil communities which belong in jurisdiction to some chief city:

    ex his civitatibus, quae in id forum convenirent,

    Cic. Verr. 2, 2, 15, § 38:

    Carthaginem conveniunt populi LXV.,

    Plin. 3, 3, 4, § 25; cf.:

    ibi Aethiopicae convenere naves,

    id. 5, 28, 29, § 105.—
    2.
    Jurid. t. t.:

    in manum, of a woman who in marriage (by usus, confarreatio, or coëmptio, q. v.) comes into the hands (manus) of her husband,

    Cic. Fl. 34, 84; id. Top. 3, 14; Quint. 5, 10, 62; Gai Inst. 3, 84:

    viro in manum,

    Cic. Top. 4, 23:

    in manum flaminis,

    Tac. A. 4, 16 et saep.—

    In the same sense: in matrimonium alicujus,

    Dig. 45, 1, 121, § 1:

    in matrimonium cum viro,

    to marry, Gell. 18, 6, 8; or, in nuptias, Cod. Th. 3, 7, 11.—
    3.
    Act., to go to one to speak to him, make a request of him, etc., to address, accost, meet, visit:

    haut multos homines nunc videre et convenire quam te mavellem,

    Plaut. Mil. 2, 2, 16; id. Pers. 5, 2, 74 al.; Ter. And. 1, 3, 22:

    (Helvetii) cum eum (sc. Caesarem) in itinere convenissent,

    Caes. B. G. 1, 27:

    adversarios ejus,

    Nep. Dion, 8, 3:

    illum Atilium,

    Cic. Rosc. Am. 18, 50:

    neminem conveni—convenio autem cottidie plurimos—quin omnes, etc.,

    id. Fam. 9, 14, 1:

    Bruti pueri Laodiceae me convenerunt,

    id. ib. 3, 7, 1.— Pass.:

    Balbus tantis pedum doloribus afficitur, ut se conveniri nolit,

    Cic. Fam. 6, 19, 2:

    nec eum (Lentulum) a minore Balbo conventum,

    id. Att. 9, 6, 1:

    quod conveniundi patris me tempus capere jubebat,

    Ter. Phorm. 5, 4, 9; Cic. Fam. 1, 8, 7; Nep. Dion, 9, 3 al. — Absol.:

    aditum petentibus conveniendi non dabat,

    Nep. Paus. 3, 3.—
    b.
    Jurid. t. t., to meet one judicially, to sue, bring an action against, summon before a tribunal:

    ut heredes ex stipulatu conveniri possint,

    Dig. 10, 2, 20; 50, 1, 17:

    de peculio,

    Paul. Sent. 2, 31:

    pro parte dimidiā,

    Dig. 17, 1, 59 et saep.—Also with abstr. objects:

    dolum aut culpam eorum,

    Dig. 26, 7, 38:

    nomen,

    ib. 42, 1, 15.
    II.
    Pregn.
    A.
    To come together, to unite, join, combine, couple (cf. coëo, II.).
    1.
    Lit., so mostly of the coition of animals, Lucr. 2, 922; Plin. 11, 24, 29, § 85; App. M. 6, p. 177, 38 al.—Of the union of atoms:

    Tandem conveniant ea (primordia) quae convecta repente Magnarum rerum fiunt exordia,

    Lucr. 5, 429.—
    2.
    Trop.
    a.
    With personal subject, to agree with in wishes, decisions, etc., to accord, harmonize (rare;

    late Lat.),

    Hyg. Astr. 2, 4; Dig. 9, 2, 27, § 29; Paul. Sent. 1, 1, § 5 (but in Plaut. Ps. 1, 5, the v. 130 is spurious; v. Ritschl, prol. ad Trin. p. 131).—Far more freq.,
    b.
    Res convenit or impers. convenit, it is agreed upon, or there is unanimity in respect to something, the matter is decided.
    (α).
    Res convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, or absol.:

    cum his mihi nec locus nec sermo convenit,

    Plaut. Ps. 4, 7, 10:

    haec fratri mecum non conveniunt neque placent,

    Ter. Ad. 1, 1, 34:

    de dote mecum conveniri nil potest,

    Plaut. Trin. 2, 4, 168:

    hoc mihi cum tuo fratre convenit,

    Cic. Fin. 5, 29, 87; Liv. 2, 39, 8; Quint. 3, 6, 91:

    pax, quae cum T. Quinctio convenisset,

    Liv. 34, 43, 2; cf.:

    pax convenit,

    Sall. J. 38 fin.; Liv. 1, 3, 5; 30, 43, 8:

    in eas condiciones cum pax conveniret,

    id. 29, 12, 14 al.; and:

    cum imperatoribus Romanis pacem conventam fuisse,

    Sall. J. 112, 2:

    ratio accepti atque expensi inter nos,

    Plaut. Most. 1, 3, 146:

    eo signo quod convenerat revocantur,

    Caes. B. C. 1, 28:

    quod tempus inter eos committendi proelii convenerat,

    id. B. G. 2, 19:

    neminem voluerunt majores nostri esse judicem, nisi qui inter adversarios convenisset,

    Cic. Clu. 43, 120; so,

    judex inter eos,

    Val. Max. 2, 8, 2:

    posse rem convenire... si posset inter eos aliquid convenire,

    Cic. Leg. 1, 20, 53:

    dum rem conventuram putamus,

    id. Att. 9, 6, 2:

    si in eo manerent, quod convenisset,

    Caes. B. G. 1, 36: [p. 463] in colloquium convenit;

    condiciones non convenerunt,

    Nep. Hann. 6, 2; cf. Liv. 30, 40, 14; 38, 11, 1 al.:

    postquam ardentia vidit castra magister equitum (id convenerat signum),

    id. 9, 23, 15:

    signum,

    Suet. Oth. 6:

    omnia conventura,

    Sall. J. 83, 2.— Pass.:

    pacem conventam frustra fuisse,

    Sall. J. 112, 2:

    quibus conventis,

    Liv. 30, 43, 7.—
    (β).
    Convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, with ut, the acc. and inf., with de and abl., or absol.:

    mihi cum Deiotaro convenit, ut, etc.,

    Cic. Att. 6, 1, 14:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    quicum optime convenisset,

    id. Verr. 2, 4, 66, § 147:

    nunc ita convenit inter me atque hunc, ut, etc.,

    Plaut. Capt. 2. 3, 19:

    non modo inter Patres, sed ne inter consules quidem ipsos satis conveniebat,

    Liv. 2, 23, 14:

    conveniat mihi tecum necesse est, ipsum fecisse, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 29, 79; Sen. Ben. 7, 4, 5; id. Brev. Vit. 7, 3:

    inter omnis vero convenit, Sibyllam ad Tarquinium Superbum tris libros attulisse,

    Plin. 13, 13, 27, § 88; cf. Suet. Vesp. 25: convenit, jam inde per consules reliqua belli perfecta, it is generally asserted, homologeitai, Liv. 9, 16, 1; cf. Suet. Claud. 44 et saep.:

    cum de facto convenit, et quaeritur, etc.,

    Cic. Inv. 1, 8, 11; id. Fin. 4, 26, 72:

    de duobus minus convenit,

    Liv. 2, 33, 2; Quint. 1, 4, 17; Col. 2, 9 init.; Sen. Clem. 2, 7, 4; Gell. 2, 22, 2:

    quamquam de hoc parum convenit,

    Quint. 5, 10, 2:

    quaedam sunt, de quibus inter omnes convenit,

    id. 2, 12, 2; 4, 5, 28; Cic. N. D. 2, 4, 9; Liv. 42, 25, 11; Sen. Q. N. 2, 12, 2; Plin. Pan. 29, 5:

    ubi de pace non convenit, signa cecinere,

    Flor. 2, 6, 59 al.:

    convenit, victi utri sint eo proelio, Urbem, agrum, etc.... seque uti dederent,

    Plaut. Am. 1, 1, 70:

    convenerat, ne interloquereris,

    Sen. Clem. 1, 9, 9; cf.:

    quibus consulibus interierit non convenit,

    Nep. Hann. 13, 1:

    pacto convenit, etc.,

    Liv. 24, 6, 7; Plaut. Aul. 2, 2, 80:

    omnis exercitus, uti convenerat. Numidiā deductus, etc.,

    Sall. J. 39, 4:

    Patres igitur jurati (ita enim convenerat),

    Liv. 30, 40, 12:

    pro argento si aurum dare mallent, darent convenit,

    id. 38, 11, 8.—
    B.
    To fit with, in, or to something, to suit, be adapted to.
    1.
    Lit. (rare):

    quae (cupa) inter orbes conveniat... quae (fistula) in columellam conveniat,

    Cato, R. R. 21, 1:

    conveniebatne in vaginam tuam machaera militis?

    Plaut. Ps. 4, 7, 85:

    si cothurni laus illa esset, ad pedem apte convenire,

    Cic. Fin. 3, 14, 46.—More freq.,
    2.
    Transf.: res convenit, or impers. convenit, the thing (or it) is fit, becoming, seemly, suitable, appropriate, proper, serviceable for something, it becomes, = consentit, congruit.
    a.
    Res convenit, constr. with in or ad aliquid, cum aliquā re, the dat., acc., acc. and inf., or absol.
    (α).
    In or ad aliquid:

    ceterae vites in quemvis agrum conveniunt,

    Cato, R. R. 6 fin.; cf. Varr. R. R. 1, 19, 1:

    quid minus in hunc ordinem convenit? etc.,

    Cic. Phil. 9, 4, 8:

    convenire quae vitia in quemvis videntur potius, etc.,

    id. Verr. 2, 1, 49, § 128; id. Rosc. Am. 23, 65:

    hoc in te unum,

    id. N. D. 2, 29, 74 Orell. N. cr. nullam contumeliam jacere potueris, quae non ad maximam partem civium conveniret, id. Sull. 7, 23.—
    (β).
    Cum aliquā re:

    haec tua deliberatio non mihi convenire visa est cum oratione Largi,

    Cic. Fam. 6, 8, 2; so id. Fin. 3, 22, 73 al.—
    (γ).
    With dat.:

    num videntur convenire haec nuptiis?

    Ter. And. 2, 2, 29; so Cic. Prov. Cons. 17, 41; id. Fin. 3, 22, 74; Sall. J. 85, 40; Quint. 6, 3, 25; Suet. Galb. 14 et saep.—
    (δ).
    With acc.:

    itidem ut tempus anni, aetatem aliam aliud factum convenit,

    Plaut. Merc. 5, 4, 24 dub. (Lachm. ap. Lucr. p. 64, conj. condecet).—
    (ε).
    With acc. and inf.:

    hoc non convenit, me... agrum habere,

    Plaut. Trin. 3, 2, 55; so Prop. 2, 1, 41.—
    (ζ).
    With in and abl.:

    nihil autem minus in perfecto duce quam festinationem... convenire arbitrabatur,

    Suet. Aug. 25.—
    (η).
    Absol.: hanc mi expetivi, contigit;

    conveniunt mores, etc.,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    nomen non convenit,

    id. ib. 5, 4, 39; id. Phorm. 1, 2, 3 (cf. impers.: rationes conferatis; adsidunt;

    subducunt: ad nummum convenit,

    Cic. Att. 5, 21, 12):

    non bene conveniunt, nec in unā sede morantur Majestas et amor,

    Ov. M. 2, 846:

    medius ille orationis modus maxime convenit,

    Quint. 6, 2, 19 et saep.—
    b.
    Convenit, impers., constr. with a clause as subject (so esp. freq. in Lucr. and the elder Pliny).
    (α).
    Haud convenit, unā ire cum amicā imperatorem in viā, Ter. Eun. 3, 2, 41:

    convenit illud in his rebus obsignatum habere, Lucr 2, 582: per se sibi vivere,

    id. 3, 685:

    dicere causas leti,

    id. 6, 708 et saep.:

    quo maxime contendi conveniat,

    Caes. B. G. 7, 85, 2:

    convenit Evandri victos discedere ad urbem,

    Verg. A. 12, 184; so Hor. A. P. 226; Vell. 1, 3, 2; Quint. 7, 3, 9; Plin. 18, 13, 33, § 126; cf. id. 33, 1, 5, § 15 Sillig.—
    (β).
    With ut:

    quī enim convenit, ut? etc.,

    Cic. Phil. 7, 2, 4 (al. evenit):

    si tibi curae Quantae conveniat Munatius,

    Hor. Ep. 1, 3, 31; cf. Quint. 8, 6, 63. —To express assent:

    convenit,

    well, it is agreed, Plaut. Cas. 2, 3, 54.—Hence,
    1.
    convĕnĭens, entis, P. a.
    A.
    (Acc. to II. A. 2.) Agreeing, consistent, accordant, harmonious (syn.:

    consentiens, concors, congruens): bene convenientes propinqui,

    Cic. Off. 1, 17, 58; cf.:

    convenientes optime propinqui cognatique,

    id. Rosc. Am. 34, 96; Suet. Tib. 7:

    recta et convenientia et constantia natura desiderat,

    Cic. Off. 3, 8, 35:

    conveniens et conjuncta constantia inter augures,

    id. Div. 2, 39, 82:

    motus,

    Lucr. 1, 1029; cf.:

    inter se motus,

    id. 2, 941.—More frequently,
    B.
    (Acc. to II. B. 2.) Fitting to something, appropriate to, meet, fit, suitable, = congruens; constr. with cum, the dat., ad aliquid, inter se, in and acc. or abl., or absol.
    (α).
    With cum (rare): motus oris conveniens cum ipsius verbi demonstratione, Nigid. ap. Gell. 10, 4, 4:

    dies conveniens cum populi vultu,

    Ov. P. 2, 1, 28.—
    (β).
    With dat. (very freq.):

    nihil in hac praeclarā epistulā scriptum ab Epicuro congruens et conveniens decretis ejus reperietis,

    Cic. Fin. 2, 31, 99; Quint. 3, 11, 20; 6, 3, 102 al.; Suet. Tib. 50; Hor. A. P. 316; Ov. P. 3, 9, 36 et saep.:

    aut sibi convenientia finge,

    Hor. A. P. 119; cf. Quint. 11, 1, 11:

    bono civi convenientissimum credidi amplecti, etc.,

    Plin. Ep. 3, 18, 1:

    disciplina convenientissima,

    Vell. 1, 6, 3.—
    (γ).
    Ad aliquid (rare):

    nihil est tam conveniens ad res vel secundas vel adversas,

    Cic. Lael. 5, 17:

    sonus ad formam tauri,

    Ov. Ib. 436.—
    (δ).
    In aliquid (very rare):

    forma in illam conveniens amplitudinem,

    Vell. 2, 29, 2.—
    (ε).
    In aliquā re:

    gratulatio conveniens in eā victoriā,

    Liv. 45, 19, 3.—
    (ζ).
    Inter se (rare):

    in vitā omnia sint apta inter se et convenientia,

    Cic. Off. 1, 40, 144:

    inter se motus,

    Lucr. 2, 941.—
    (η).
    Absol. (rare):

    quod sit aptum atque conveniens,

    Quint. 5, 10, 123:

    toga,

    fitting, fitting close, Ov. A. A. 1, 514:

    nihil convenientius ducens, quam, etc.,

    Suet. Aug. 10.—
    b.
    Conveniens est = convenit, consentaneum est, it is fit, proper, becoming, suitable (post-Aug. and rare; cf.

    congruens): convenientius est dici,

    Plin. 34, 7, 16, § 35.— Sup., Plin. Pan. 87, 1; id. Ep. 10, 3 (20), 2.— Adv.: convĕnĭen-ter, fitly, suitably, conformably, consistently (syn.. congruenter, constanter; class.;

    most freq. in Cic.): convenienter cum naturā vivere (with congruere),

    Cic. Tusc. 5, 28, 82:

    convenienter naturae vivere (with congruenter),

    id. Fin. 3, 7, 26; cf. id. Off. 3, 3, 13 al.; Hor. Ep. 1, 10, 12:

    convenienter sibi dicere (with constanter),

    Cic. Tusc. 5, 9, 26; Ov. A. A. 3, 546:

    convenienter ad praesentem fortunae statum loqui,

    Liv. 23, 5, 4.— Sup., Aug. Civ. Dei, 18, 44.—
    2.
    con-ventum, i, n. (acc. to II. A. 2.), an agreement, compact, covenant, convention, accord (in good prose):

    facere promissa, stare conventis, reddere deposita,

    Cic. Off. 3, 25, 95; 1, 10, 32; id. Part. Or. 37, 130; Liv. 29, 24, 3; Sil. 1, 10 al.—As a jurid. expression, very freq. in the connection pactum conventum (for which the MSS. sometimes, perh. through interpolation, give pactum et conventum), Cic. Part. Or. 37, 130; id. de Or. 2, 24, 100; id. Caecin. 18, 51; id. Att. 6, 3, 1; Juv. 6, 25; v. pactum.

    Lewis & Short latin dictionary > convenio

  • 20 -ne

    1.
    (old forms nei and ni; v. the foll.), adv. and conj., the primitive Latin negative particle, no, not; whereas the negative particle non is a derivative (v. non init.) [prob. of pronominal origin; cf. the Anglo-Saxon na and ne (Engl. no), whence naht (Engl. not) is derived; Sanscr. na, not].
    I.
    Adv., with a single word of a proposition (in early Latin): NE MINVS TRINVM NOVNDINVM, not less than, etc., S. C. de Bacch.; cf. with DVM NE MINVS SENATORIBVS C. ADESENT, twice in the same S. C.;

    and in the form ni: DVM NI MINVS VIGINTI ADSIENT,

    Inscr. Grut. 207, 3. So too:

    DVM NE AMPLIOREM MODVM PRATORVM HABEANT QVAM, etc.,

    Inscr. Orell. 3121 (Sententia de finibus inter Genuates et Viturios regundis lata A. U. C. 637). So, ne minores (verres) quam semestres, Varr. R. R. 2, 4, 21. In the time of Plautus the usage was unsettled, non and ne being used indifferently for simple negation; cf. Lorenz ad Plaut. Most. 105; Brix ad Plaut. Trin. 1156.—
    2.
    To this is allied the adverbial use of ne in all periods of the language.
    a.
    Ne... quidem, applies the negation with emphasis to the word between them, not even:

    ne sues quidem id velint, non modo ipse,

    Cic. Tusc. 1, 38, 92:

    ne in oppidis quidem... ne in fanis quidem,

    id. Verr. 2, 4, 1, § 2:

    Philippus non item: itaque ne nos quidem,

    id. Att. 14, 12, 2:

    nulla ne minima quidem aura fluctus commovente,

    id. Tusc. 5, 6, 16:

    non potest dici satis, ne cogitari quidem, quantum, etc.,

    id. Mil. 29, 78:

    vita beata, quam ne in deo quidem esse censes, nisi, etc.,

    id. N. D. 1, 24, 67:

    ut in foro et in judicio... ne non timere quidem sine aliquo timore possimus,

    id. Mil. 1, 2:

    ne tondere quidem Vellera possunt,

    Verg. G. 3, 561;

    so after a negative, repeating it with emphasis: non enim praetereundum est ne id quidem,

    Cic. Verr. 2, 1, 60, § 155:

    nulla species ne excogitari quidem potest ornatior,

    id. de Or. 3, 45, 179:

    non praetermittam ne illud quidem,

    id. Q. Fr. 2, 5, 2:

    Caesar negat se ne Graeca quidem meliora legisse,

    id. ib. 2, 16, 5:

    numquam illum ne minima quidem re offendi,

    id. Lael. 27, 103; Liv. 28, 42, 16; but when ne... quidem precedes, the negative of the principal verb is omitted:

    sine quā ne intellegi quidem ulla virtus potest,

    Cic. Tusc. 2, 13, 31:

    neque enim ipsius quidem regis abhorrebat animus,

    Liv. 29, 12, 10: ne quidem (with no intervening word), not even (late Lat.), Gai Inst. 1, 67; id. ib. 3, 93.—
    b.
    In composition, to make an absolute negation of the principal idea. So in neque and nequiquam; also in nescio and nevolo; and in nefas, nefandus, nepus (for non purus), nequeo, neuter, neutiquam; in nemo, nego, nihil, nullus, numquam, and nusquam; and, lastly, with a paragogic c before o: necopinans and neglego; negotium (i. e. nec-lego; nec-otium). —
    B.
    With a proposition (in all periods of the language, and exclusively),
    1.
    In imperative sentences, to signify that something must not be done.
    (α).
    With imper.: SI HOMINEM FVLMEN IOVIS OCCISIT, NE SVPRA GENVA TOLLITOR, let him not be raised, Leg. Reg.: HOMINEM MORTVVM IN VRBE NE SEPELITO NEVE VRITO, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 23; cf.: MVLIERES GENAS NE RADVNTO NEVE LESSVM FVNERIS ERGO HABENTO, ib.: SI NOLET, ARCERAM NE STERNITO, let him not spread, he need not spread, ib. (cf. Gell. 20, 1, 25):

    VECTIGAL INVITEI DARE NEI DEBENTO,

    Inscr. Orell. 3121; cf.

    art. ni, II.: abi, ne jura: satis credo,

    Plaut. Pers. 4, 3, 20; 4, 5, 5:

    ah, ne saevi tantopere,

    Ter. And. 5, 2, 27:

    impius ne audeto placare donis iram deorum,

    Cic. Leg. 2, 9, 22:

    ne, pueri, ne tanta animis assuescite bella,

    Verg. A. 6, 832.—
    (β).
    With subj.:

    ne me moveatis,

    Plaut. Mil. 4, 9, 1:

    si certum est facere, facias: verum ne post conferas Culpam in me,

    Ter. Eun. 2, 3, 96:

    si denique veritas extorquebit, ne repugnetis,

    Cic. Clu. 2, 6:

    ne pudori Sit tibi Musa lyrae sollers,

    Hor. A. P. 406.—
    2.
    In wishes and asseverations: ne id Juppiter Opt. Max. sineret, etc., might Jupiter forbid it! etc., Liv. 4, 2; cf.:

    ne istuc Juppiter Opt. Max. sirit, etc.,

    id. 28, 28.—With utinam: utinam ne in nemore Pelio securibus Caesa accedisset abiegna ad terram trabes, would that not, Enn. ap. Cic. Top. 16, 61 (Trag. v. 280 Vahl.): utinam ne umquam, Mede Colchis cupido corde pedem extulisses, Enn ap. Non. 297, 18 (Trag. v. 311 ib.):

    illud utinam ne vere scriberem!

    Cic. Fam. 5, 17, 3; v. utinam.—With si:

    ne vivam, si scio,

    may I not live, may I die, if I know, Cic. Att. 4, 16, 8:

    sed ne vivam, si tibi concedo,

    id. Fam. 7, 23, 19:

    ne sim salvus, si aliter scribo ac sentio,

    id. ib. 16, 13, 1.—
    3.
    In concessive and restrictive clauses (conceived as softened commands; cf. II. init.).
    (α).
    In concessions, nemo is, inquies, umquam fuit. Ne fuerit:

    ego enim, etc.,

    there may not have been; suppose there was not, Cic. Or. 29, 101; cf.:

    pugnes omnino, sed cum adversario facili. Ne sit sane: videri certe potest,

    id. Ac. 2, 26, 85; 2, 32, 102:

    ne sit sane summum malum dolor: malum certe est,

    id. Tusc. 2, 5, 14:

    ne sint in senectute vires: ne postulantur quidem vires a senectute,

    id. Sen. 11, 34:

    ne sit igitur sol, ne luna, ne stellae, quoniam nihil esse potest, nisi quod attigimus aut vidimus,

    id. N. D. 1, 31, 88; Liv. 31, 7:

    nec porro malum, quo aut oppressus jaceas, aut, ne opprimare, mente vix constes?

    though you be not crushed; supposing you are not crushed, Cic. Tusc. 4, 17, 39.—
    (β).
    In restrictive clauses:

    sint sane liberales ex sociorum fortunis, sint misericordes in furibus aerarii, ne illi sanguinem nostrum largiantur, etc.,

    only let them not; if they only will not, Sall. C. 52, 12. So, dum ne, dummodo ne, modo ne, and dum quidem ne; v. dum and modo: me vero nihil istorum ne juvenem quidem movit umquam: ne nunc senem, much less now I am old = nedum, Cic. Fam. 9, 26, 2; cf.:

    vix incedo inanis, ne ire posse cum onere existumes,

    Plaut. Am. 1, 1, 174: scuta si homines inviti dant, etsi ad salutem communem dari sentiunt: ne quem putetis sine maximo dolore argentum caelatum domo protulisse, much less can you suppose, etc., Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52; Liv. 3, 52.—
    4.
    In clauses which denote a purpose or result.
    a.
    Ut ne, that not, lest, so that not (very rare after the August. period; in Livy only in a few doubtful passages; in Cæsar, Seneca, and Tacitus not at all; v. under II.): quos ego ope meā Pro incertis certos... Dimitto, ut ne res temere tractent turbidas, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag v. 189 Vahl.): vestem ut ne inquinet, Plaut. Capt. 2, 2, 17. pergunt turbare usque, ut ne quid possit conquiescere, id. Most. 5, 1, 12:

    haec mihi nunc cura est maxima, ut ne cui meae Longinquitas aetatis obstet,

    Ter. Hec. 4, 2, 19:

    ego, pol, te ulciscar, ut ne impune nos illuseris,

    id. Eun. 5, 4, 19:

    excitandam esse animadversionem et diligentiam, ut ne quid inconsiderate negligenterque agamus,

    Cic. Off. 1, 29, 103:

    equidem soleo dare operam, ut de suā quisque re me ipse doceat, et, ut ne quis alius assit, quo, etc.,

    id. de Or. 2, 24, 102.—
    b.
    Ut... ne separated:

    quam plurimis de rebus ad me velim scribas, ut prorsus ne quid ignorem,

    Cic. Att. 3, 10, 3:

    ut causae communi salutique ne deessent,

    id. Verr. 2, 4, 63, § 140:

    lata lex est, ne auspicia valerent, ut omnibus fastis diebus legem ferri liceret: ut lex Aelia, lex Fufia ne valeret,

    id. Sest. 15, 33; id. N. D. 1, 7, 17:

    vos orant atque obsecrant, judices, ut in actore causae suae deligendo vestrum judicium ab suo judicio ne discrepet,

    id. Div. in Caecil. 4, 14.—
    c.
    Qui ne, quo ne, and quomodo ne (ante- and post-class. for ut ne):

    ego id agam, mihi qui ne detur,

    Ter. And. 2, 1, 35:

    moxque ad aram, quo ne hostis dolum persentisceret, aversusque a duce assistit,

    Dict. Cret. 4, 11: quaeritis maximis sumptibus faciendis, quomodo ne tributa conferatis, Gr. hôs mê, Rutil. Lup. 1, 9.
    II.
    In the several uses of the adv. ne, described above, the transition to its use to connect clauses is clearly seen (v. esp. I. B. 3. and 4.). In intentional clauses, and after verbs of fearing and avoiding, ne becomes a conjunction.
    A.
    In intentional clauses for ut ne, that not, lest: nolite, hospites, ad me adire: ilico isti! Ne contagio mea bonis umbrave obsit, approach me not; let not my presence harm you, i. e. lest my presence should harm you, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Trag. v. 405 Vahl.):

    omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt... ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

    Cic. Rep. 1, 1, 1; 1, 7, 12; 1, 5, 9:

    Caesarem complexus obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20.—Esp. after verbs expressing forethought, care, etc.:

    vide sis, ne quid imprudens ruas,

    Ter. Heaut. 2, 3, 128:

    considera, ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus,

    Cic. Fam. 15, 14, 4:

    Cocceius, vide, ne frustretur,

    Cic. Att. 12, 18, 3 et saep.—
    B.
    After verbs signifying to fear, frighten, etc. (esp. metuo, timeo, vereor, horreo, paveo, terreo, conterreo; also, timor est, metus est, spes est, periculum est), to express the wish that something may not take place; represented in English by that (because in English the particle depends on the idea of fearing, not of wishing):

    metuo et timeo, ne hoc tandem propalam flat,

    that it will be discovered, Plaut. Mil. 4, 8, 38:

    timeo ne malefacta mea sint inventa omnia,

    id. Truc. 4, 2, 61:

    vereor ne quid Andria apportet mali,

    Ter. And. 1, 1, 46:

    metuebat ne indicarent,

    Cic. Mil. 21, 57:

    mater cruciatur et sollicita est, ne filium spoliatum omni dignitate conspiciat,

    id. Mur. 41, 88:

    hic ne quid mihi prorogetur, horreo,

    id. Att. 5, 21, 3:

    id paves, ne ducas tu illam, tu autem ut ducas,

    Ter. And. 2, 2, 12:

    esse metus coepit, ne, etc.,

    Ov. M. 7, 715:

    terruit gentīs, grave ne rediret Saeculum Pyrrhae,

    Hor. C. 1, 2, 5:

    non periclumst, nequid recte monstres,

    Plaut. Ps. 1, 3, 55:

    pavor ceperat milites, ne mortiferum esset vulnus,

    Liv. 24, 42 —
    b.
    When the dependent clause is negative, with non or nihil, that not:

    vereor ne exercitum firmum habere non possit,

    Cic. Att. 7, 12, 2:

    unum vereor ne senatus Pompeium nolit dimittere,

    id. ib. 5, 18, 1:

    timeo ne non impetrem,

    id. ib. 9, 6, 6; id. Tusc. 1, 31, 76.—
    c.
    With the negative before the verb:

    non vereor, ne quid temere facias,

    Cic. Fam. 2, 7, 1; 2, 1, 4:

    timere non debeo, ne non iste illā cruce dignus judicetur,

    id. Verr. 2, 5, 67, § 171.—
    C.
    After verbs signifying to avoid, warn, hinder, forbid, refuse (caveo, impedio, resisto, interdico, refuto, rarely veto), instead of the simple object, that not, lest:

    qui cavet, ne decipiatur, etc.,

    Plaut. Capt. 2, 2, 5:

    cavete, judices, ne nova proscriptio instaurata esse videatur,

    Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Fam. 3, 12, 4;

    v. caveo: casus quidam ne facerem impedivit,

    Cic. Fat. 1, 1:

    unus ne caperetur urbs causa fuit,

    Liv. 34, 39. [p. 1194]
    2.
    - (also apocopated n' and only n), interrog. and enclit. part. [weakened from nē]. It simply inquires, without implying either that a negative or an affirmative reply is expected (cf. num, nonne), and emphasizes the word to which it is joined;

    which is always, in classic Latin, the first word of the clause (ante- class. after other words: sine dote uxoremne?

    Plaut. Trin. 2, 2, 94; 1, 2, 141; id. As. 5, 2, 78; id. Mil. 3, 1, 92). In direct questions it is translated by giving an interrogative form to the sentence; in indirect interrogations by whether.
    (α).
    In direct interrogations, with indic.:

    meministine me in senatu dicere? etc.,

    Cic. Cat. 1, 3, 7:

    potestne rerum major esse dissensio?

    id. Fin. 3, 13, 44:

    tune id veritus es?

    id. Q. Fr. 1, 3, 1:

    jamne vides, belua, jamne sentis? etc.,

    id. Pis. 1, 1:

    quid, si etiam falsum illud omnino est? tamenne ista tam absurda defendes?

    id. N. D. 1, 29, 81; cf. id. Rosc. Am. 15, 44:

    quiane auxilio juvat ante levatos?

    Verg. A. 4, 538:

    tun' te audes Sosiam esse dicere?

    Plaut. Am. 1, 1, 217:

    valuistin?

    id. Trin. 1, 2, 12.—After an elided s:

    satin habes, si feminarum nulla'st: quam aeque diligam?

    Plaut. Am. 1, 3, 11:

    pergin autem?

    id. ib. 1, 3, 41:

    vin commutemus?

    id. Trin. 1, 2, 21 al. —
    (β).
    Esp. with rel. pron.; ellipt.: quemne ego servavi? i. e. do you mean the one whom? etc., Plaut. Mil. 1, 1, 13: quodne vobis placeat, displiceat mihi? can it be that what pleases? etc., id. ib. 3, 1, 19; id. Merc. 3, 3, 12; id. Am. 2, 2, 65;

    so quin for quine,

    id. Trin. 2, 2, 79 Brix ad loc.; id. Bacch. 2, 3, 98; id. Most. 3, 2, 50 al.—So with ut and si:

    utine adveniens vomitum excutias mulieri?

    Plaut. Merc. 3, 3, 15; id. Rud. 4, 4, 19:

    sin, saluti quod tibi esse censeo, id. consuadeo,

    id. Merc. 1, 2, 32.—
    (γ).
    In indirect interrogations, with subj., whether:

    ut videamus, satisne ista sit justa defectio,

    Cic. Ac. 1, 12, 43:

    Publilius iturusne sit in Africam et quando, ex Aledio scire poteris,

    id. Att. 12, 24, 1:

    videto vasa, multane sient,

    Cato, R. R. 1:

    quem imitari possimusne, ipse liber erit indicio,

    Varr. L. L. 7, § 4 Müll.; cf. id. ib. 10, § 9.—
    (δ).
    Sometimes affixed to an interrogative pronoun, Plaut. Cist. 4, 1, 2:

    quone malo mentem concussa? Timore deorum,

    Hor. S. 2, 3, 295; cf.:

    uterne Ad casus dubios fidet sibi certius?

    id. ib. 2, 2, 107; and:

    illa rogare: Quantane?

    id. ib. 2, 3, 317.—
    (ε).
    -ne is sometimes used for nonne, where an affirmative reply is expected:

    misine ego ad te epistulam?

    Plaut. Bacch. 3, 6, 22; id. Trin. 1, 2, 92; 99; id. Most. 2, 1, 15:

    rectene interpretor sententiam tuam,

    Cic. Tusc. 3, 17, 37; id. Fin. 2, 32, 104.—
    (ζ).
    Rarely = num:

    potestne virtus servire?

    Cic. de Or. 1, 52, 226:

    potesne dicere?

    id. Tusc. 1, 27, 67; id. Sen. 16, 56.—
    b.
    With an, annon, or anne, in the second interrogation, v. an.—With necne, v. neque.—Sometimes pleonastic with utrum, followed by an (mostly anteclass.):

    est etiam illa distinctio, utrum illudne non videatur aegre ferendum... an, etc.,

    Cic. Tusc. 4, 27, 59:

    sed utrum strictimne attonsurum dicam esse an per pectinem, nescio,

    Plaut. Capt. 2, 2, 18 Brix ad loc.; id. Most. 3, 1, 151; id. Bacch. 1, 1, 42; cf. Madv. Gram. § 452, obs. 1.—Sometimes, in the second interrogation, ne for an (mostly poet.):

    Smyrna quid et Colophon? Majora minorane fama?

    Hor. Ep. 1, 11, 3:

    ut in incerto fuerit, vicissent victine essent,

    Liv. 5, 28, 5:

    cum interrogaretur, utrum pluris patrem matremne faceret,

    Nep. Iphicr. 3, 4.
    3.
    , interj. (incorrectly written nae), = nai, nê, truly, verily, really, indeed (only joined with pers. pron. ego, tu, and with the demonstratives ille, iste, hic, and their advv.; in class, prose usually with a conditional clause).
    I.
    In gen.:

    ne ego homo infelix fui, Qui non alas intervelli,

    Plaut. Am. 1, 1, 169; cf.:

    ne ego haud paulo hunc animum malim quam, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 42, 99:

    ne ego, inquam, si ita est, velim tibi eum placere quam maxime,

    id. Brut. 71, 249. So, ne tu, etc., id. Phil. 2, 2, 3; Ter. Eun. 2, 2, 54; Liv. 26, 6, 15: ne ille, Naev. ap. Non. 73, 18 (Trag. Rel. p. 9 v. 40 Rib.); Plaut. Ps. 3, 1, 3; Cic. Cat. 2, 3, 6:

    ne iste,

    Ter. And. 2, 1, 24; id. Heaut. 4, 1, 8 al.—
    II.
    Connected with other affirmative particles, as hercle, edepol, mecastor, medius fidius:

    ne tu hercle,

    Plaut. As. 2, 4, 6; id. Curc. 1, 3, 38: ne ille hercle, id. Bacch. 2, 3, 76:

    edepol ne ego,

    id. Men. 5, 5, 10:

    edepol ne tu,

    id. ib. 1, 2, 50:

    ne ista edepol,

    id. Am. 2, 2, 213:

    ne istuc mecastor,

    id. Men. 5, 1, 34 (729 Ritschl):

    ne ille, medius fidius,

    Cic. Tusc. 1, 30, 74; cf.:

    medius fidius ne tu,

    id. Att. 4, 4, 6, § 2.— Rarely with a pron. poss.:

    edepol ne meam operam, etc.,

    Ter. Hec. 5, 3, 1. (All passages in which ne stands in classic prose without a pronoun are probably corrupt; cf. Haase in Reisig's Vorles. p. 379 sq.; v. Liv. 26, 31, 10; 34, 4, 16 Weissenb.)

    Lewis & Short latin dictionary > -ne

См. также в других словарях:

  • MEDIUS Locus — verba facientium olim erat; Septimius Roman. de Bello Troiano l. 1. Tunc Priamus inter Regulos medios astans, factô silentiô, optionem Helenae offert, si ei videretur, domum ad suos regrediendi. Et l. 3. Igitur Achilles, postquam nihil reliquum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MEDIUS Digitus — olim apud Gallos Britannosque annulis ornari solebat, postea solus exclusus. Unde Plinius, de digitis, quibus annuli inserebantur, copiose disserens, inter alia l. 33. c. 1. Singulis, inquit, primo digitis geri mos fuerat, qui sunt minimis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Medius — Die Lage und Richtungsbezeichnungen dienen in der Anatomie zur Beschreibung der Position (situs), der Lage (versio) und des Verlaufs einzelner Strukturen. Zum Teil sind diese Bezeichnungen auch Bestandteil anatomischer Namen. Während sich… …   Deutsch Wikipedia

  • НЕРВЫ ЧЕЛОВЕКА — НЕРВЫ ЧЕЛОВЕКА. [Анатомия, физиология и патология нерва см. ст. Нервы в томе XX; там же (ст. 667 782) рисунки Нервы человека]. Ниже приведена таблица нервов, освещающая в систематическом порядке важнейшие моменты анатомии и физиологии каждого… …   Большая медицинская энциклопедия

  • CRUX — I. CRUX apud Russos, sollenni osculô tacta, fidei pignus in illa gente maxime sollenne habetur. Quemadmodum de Pelagio scribit Sigebertus, ad A. C. 552. illum insimulatum mortis Vigilii Episcopi Romani tenentem sancta Euangelia et Crucem, publice …   Hofmann J. Lexicon universale

  • intermediate — {{11}}intermediate (adj.) early 15c., from M.L. intermediatus lying between, from L. intermedius that which is between, from inter between (see INTER (Cf. inter )) + medius in the middle (see MEDIAL (Cf. medial) (adj.)). {{12}}intermediate (v …   Etymology dictionary

  • intermediate — intermediate1 intermediately, adv. intermediateness, n. /in teuhr mee dee it/, adj. 1. being, situated, or acting between two points, stages, things, persons, etc.: the intermediate steps in a procedure. 2. of or pertaining to an intermediate… …   Universalium

  • intermediate — I in•ter•me•di•ate [[t]ˌɪn tərˈmi di ɪt[/t]] adj. 1) being, situated, or acting between two points, stages, things, persons, etc.: the intermediate steps in a procedure[/ex] 2) edu of or pertaining to an intermediate school 3) aum (of an… …   From formal English to slang

  • intermediate — I. adjective Etymology: Middle English, from Medieval Latin intermediatus, from Latin intermedius, from inter + medius mid, middle more at mid Date: 15th century 1. being or occurring at the middle place, stage, or degree or between extremes 2.… …   New Collegiate Dictionary

  • БЕДРО — (femur). Эмбриология Б. В начале 5 й недели внутриутробной жизни в центр, отделе бугорка, из которого должна развиться нижняя конечность, наблюдается уплотнение мезенхимы. Этот уплотненный участок и представляет собой зачаток скелета нижней… …   Большая медицинская энциклопедия

  • PYGMALION — I. PYGMALION Beli, alii habent, Magdenis, vel Mettinaei, Tyriorum Regis fil. patri successit, frater Didûs, quae, cum regnare deberet, spreta a subditis, Sicharbae, quem Virgikius Sichaeum nominat, viro opulentissimo, nupsit. Quô auditô frater,… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»