Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

infirma

  • 1 infirma

    in-firmus, a, um (post-class. infir-mis, e, Amm. 20, 6), adj., not strong, weak, feeble.
    I.
    Lit.:

    viribus infirmis,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95:

    valetudo,

    id. Brut. 48, 180:

    classis inops et infirma,

    id. Verr. 2, 5, 33, § 86:

    valetudo infirmissima,

    id. de Or. 1, 45. —Hence, infirm, indisposed, sick:

    sum admodum infirmus,

    Cic. Ac. 1, 4, 14; Plin. Ep. 7, 26:

    pecus,

    i. e. sheep, Ov. Ib. 44:

    lumen solis,

    weak, feeble, Luc. 5, 545:

    infirmior est panis ex polline,

    less nourishing, Cels. 2, 18:

    infirmissimus cibarius panis,

    id. ib.:

    saporis vinum,

    Col. 3, 7:

    infirmissimae arbores,

    Plin. 17, 24, 37, § 217:

    nervi,

    weak, id. 23, 2, 28, § 59:

    civitas exigua et infirma,

    Caes. B. G. 7, 17.—With ad:

    infirmi ad resistendum,

    Caes. B. C. 3, 9, 3:

    infirmior ad haec omnia,

    Plin. 36, 20, 37, § 145.—With adversus:

    fama, infirmissimum adversus viros fortes telum,

    Curt. 4, 14.— In neutr. pl. subst.: infirma, ōrum, the weak parts:

    lineae,

    Plin. 9, 43, 67, § 145.—
    II.
    Trop., weak in mind or character, superstitious, pusillanimous, inconstant, light-minded:

    tenuis atque infirmi haec animi videri,

    Caes. B. C. 1, 32:

    quippe minuti Semper et infirmi est animi voluptas ultio,

    Juv. 13, 190:

    sum paulo infirmior,

    Hor. S. 1, 9, 71:

    quorum concursu terrentur infirmiores,

    Caes. B. C. 1, 3, 5:

    homines infirmissimi,

    very uncertain, not to be depended on, Col. 3, 10, 6.—Of things, of no weight or consequence, weak, trivial, inconclusive:

    omnino ad probandum utraque res infirma et nugatoria est,

    Cic. Caecin. 23, 64:

    quod apud omnes leve et infirmum est,

    id. Rosc. Com. 2, 6:

    cautiones,

    id. Fam. 7, 18:

    infirmiore vinculo (amicitiae) contrahi,

    Liv. 7, 30, 2. —Hence, advv.
    A.
    Form infirmē.
    1.
    Weakly, faintly, not strongly, not very:

    infirme animatus,

    Cic. Fam. 15, 1, 3. — Of speech, feebly, without vigor of expression:

    jejune et infirme,

    Plin. Ep. 1, 20, 21.—
    2.
    Weak-mindedly, superstitiously:

    tonitrua et fulgura paulo infirmius expavescebat,

    Suet. Aug. 9. —
    B.
    Form infirmĭter, weakly, feebly, without energy:

    infirmiter invalideque dicere,

    Arn. 7, 250.

    Lewis & Short latin dictionary > infirma

  • 2 spíritus promptus es, caro autem infirma

       el espíritu está pronto, pero la carne es débil

    Locuciones latinas > spíritus promptus es, caro autem infirma

  • 3 infirmus

    in-firmus, a, um (post-class. infir-mis, e, Amm. 20, 6), adj., not strong, weak, feeble.
    I.
    Lit.:

    viribus infirmis,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95:

    valetudo,

    id. Brut. 48, 180:

    classis inops et infirma,

    id. Verr. 2, 5, 33, § 86:

    valetudo infirmissima,

    id. de Or. 1, 45. —Hence, infirm, indisposed, sick:

    sum admodum infirmus,

    Cic. Ac. 1, 4, 14; Plin. Ep. 7, 26:

    pecus,

    i. e. sheep, Ov. Ib. 44:

    lumen solis,

    weak, feeble, Luc. 5, 545:

    infirmior est panis ex polline,

    less nourishing, Cels. 2, 18:

    infirmissimus cibarius panis,

    id. ib.:

    saporis vinum,

    Col. 3, 7:

    infirmissimae arbores,

    Plin. 17, 24, 37, § 217:

    nervi,

    weak, id. 23, 2, 28, § 59:

    civitas exigua et infirma,

    Caes. B. G. 7, 17.—With ad:

    infirmi ad resistendum,

    Caes. B. C. 3, 9, 3:

    infirmior ad haec omnia,

    Plin. 36, 20, 37, § 145.—With adversus:

    fama, infirmissimum adversus viros fortes telum,

    Curt. 4, 14.— In neutr. pl. subst.: infirma, ōrum, the weak parts:

    lineae,

    Plin. 9, 43, 67, § 145.—
    II.
    Trop., weak in mind or character, superstitious, pusillanimous, inconstant, light-minded:

    tenuis atque infirmi haec animi videri,

    Caes. B. C. 1, 32:

    quippe minuti Semper et infirmi est animi voluptas ultio,

    Juv. 13, 190:

    sum paulo infirmior,

    Hor. S. 1, 9, 71:

    quorum concursu terrentur infirmiores,

    Caes. B. C. 1, 3, 5:

    homines infirmissimi,

    very uncertain, not to be depended on, Col. 3, 10, 6.—Of things, of no weight or consequence, weak, trivial, inconclusive:

    omnino ad probandum utraque res infirma et nugatoria est,

    Cic. Caecin. 23, 64:

    quod apud omnes leve et infirmum est,

    id. Rosc. Com. 2, 6:

    cautiones,

    id. Fam. 7, 18:

    infirmiore vinculo (amicitiae) contrahi,

    Liv. 7, 30, 2. —Hence, advv.
    A.
    Form infirmē.
    1.
    Weakly, faintly, not strongly, not very:

    infirme animatus,

    Cic. Fam. 15, 1, 3. — Of speech, feebly, without vigor of expression:

    jejune et infirme,

    Plin. Ep. 1, 20, 21.—
    2.
    Weak-mindedly, superstitiously:

    tonitrua et fulgura paulo infirmius expavescebat,

    Suet. Aug. 9. —
    B.
    Form infirmĭter, weakly, feebly, without energy:

    infirmiter invalideque dicere,

    Arn. 7, 250.

    Lewis & Short latin dictionary > infirmus

  • 4 infirmus

    infirmus, a, um [st2]1 [-] faible (de corps), débile, sans force, infirme, malade. [st2]1 [-] faible (d'esprit), pusillanime, timoré. [st2]2 [-] faible (en parl. des ch.), sans valeur, sans poids.    - infirmus animus: cœur pusillanime.    - infirmiores milites: les soldats les plus faibles.    - cum essent infirmi ad resistendum, Caes. B. C. 3, 9, 3: comme ils n'avaient pas la force de résister.    - infirma res ad probandum, Cic.: faible argument.
    * * *
    infirmus, a, um [st2]1 [-] faible (de corps), débile, sans force, infirme, malade. [st2]1 [-] faible (d'esprit), pusillanime, timoré. [st2]2 [-] faible (en parl. des ch.), sans valeur, sans poids.    - infirmus animus: cœur pusillanime.    - infirmiores milites: les soldats les plus faibles.    - cum essent infirmi ad resistendum, Caes. B. C. 3, 9, 3: comme ils n'avaient pas la force de résister.    - infirma res ad probandum, Cic.: faible argument.
    * * *
        Infirmus, Adiect. Cic. Debile, Foible, Qui n'est pas ferme, Infirme, Invalide, Debile, Foible.
    \
        Infirmus animus pueri. Terent. Legier et inconstant ou muable, et variable.
    \
        Leuissimae et infirmissimae causae. Cic. De tres petite valeur.
    \
        Infirmae nuptiae. Terent. Qui ne sont point de tenue et duree.
    \
        Infirma valetudo. Cic. Deshaittement de santé.

    Dictionarium latinogallicum > infirmus

  • 5 valetudo

    vălētūdo, ĭnis, f. [valeo]    - qqf valitudo d. les mss. [st1]1 [-] état de santé, santé.    - integra valetudine esse, Cic. Or. 76: être en parfaite santé.    - bona valetudo, Cic. Lael. 20: bonne santé.    - optima valetudine uti, Caes. BC. 3, 49, 5:    - valetudine minus commoda uti, Caes. BC. 3, 62, 4: se porter à merveille, être un peu mal portant.    - incommoda valetudo, Cic. Att. 5, 8, 1; infirma, aegra valetudo, Cic. Br. 180: santé mauvaise, chancelante, maladive.    - valetudo tenuis aut nulla potius, Cic. CM 35: santé délicate ou plutôt absence de santé.    - oro, ut valetudini tuae servias, Cic. Q. 1, 1, 46: je te prie de soigner ta santé.    - fig. mala valetudo animi, Cic. Tusc. 4, 80: mauvaise santé de l'esprit. --- [en parl. du style] Cic. Br. 64. [st1]2 [-] bonne santé.    - Cic. Lael. 22 ; Off. 2, 86 ; de Or. 1, 262 ; Hor. Ep. 1, 4, 10.    - valetudinem amittere, Cic. Fam. 9, 18, 3: perdre la santé. [st1]3 [-] mauvaise santé, maladie, indisposition.    - temptari valetudine: être attaqué par la maladie, tomber malade.    - quodam valetudinis genere tentari, Cic. Att. 11, 23, 1: être affecté d'une sorte de malaise. --- cf. Caes. BC. 1, 31; 3, 2.    - excusatione uti valetudinis, Cic. Pis. 13: alléguer sa santé comme excuse. --- cf. Cic. Lael. 8 ; Fam. 4, 1, 1.    - valetudo oculorum, Cic. Fam. 14, 4, 6: mauvais état des yeux.    - subsidia valetudinum, Cic. Tusc. 5, 113: secours dans les infirmités.    - valetudo major (= morbus comitialis), Just. 13, 2: épilepsie, mal caduc, haut mal.    - valetudo calculorum, Plin. 21, 137: la gravelle, la pierre (maladie).
    * * *
    vălētūdo, ĭnis, f. [valeo]    - qqf valitudo d. les mss. [st1]1 [-] état de santé, santé.    - integra valetudine esse, Cic. Or. 76: être en parfaite santé.    - bona valetudo, Cic. Lael. 20: bonne santé.    - optima valetudine uti, Caes. BC. 3, 49, 5:    - valetudine minus commoda uti, Caes. BC. 3, 62, 4: se porter à merveille, être un peu mal portant.    - incommoda valetudo, Cic. Att. 5, 8, 1; infirma, aegra valetudo, Cic. Br. 180: santé mauvaise, chancelante, maladive.    - valetudo tenuis aut nulla potius, Cic. CM 35: santé délicate ou plutôt absence de santé.    - oro, ut valetudini tuae servias, Cic. Q. 1, 1, 46: je te prie de soigner ta santé.    - fig. mala valetudo animi, Cic. Tusc. 4, 80: mauvaise santé de l'esprit. --- [en parl. du style] Cic. Br. 64. [st1]2 [-] bonne santé.    - Cic. Lael. 22 ; Off. 2, 86 ; de Or. 1, 262 ; Hor. Ep. 1, 4, 10.    - valetudinem amittere, Cic. Fam. 9, 18, 3: perdre la santé. [st1]3 [-] mauvaise santé, maladie, indisposition.    - temptari valetudine: être attaqué par la maladie, tomber malade.    - quodam valetudinis genere tentari, Cic. Att. 11, 23, 1: être affecté d'une sorte de malaise. --- cf. Caes. BC. 1, 31; 3, 2.    - excusatione uti valetudinis, Cic. Pis. 13: alléguer sa santé comme excuse. --- cf. Cic. Lael. 8 ; Fam. 4, 1, 1.    - valetudo oculorum, Cic. Fam. 14, 4, 6: mauvais état des yeux.    - subsidia valetudinum, Cic. Tusc. 5, 113: secours dans les infirmités.    - valetudo major (= morbus comitialis), Just. 13, 2: épilepsie, mal caduc, haut mal.    - valetudo calculorum, Plin. 21, 137: la gravelle, la pierre (maladie).
    * * *
        Valetudo, pen. prod. valetudinis, tam bona, quam mala dicitur. Santé ou maladie, Bon poinct ou mauvais poinct.
    \
        Perturbat me longa et pertinax valetudo Titi Aristonis. Plin. iunior. La longue et continuelle maladie.
    \
        Genus valetudinis. Cic. Une espece de maladie.
    \
        Bona valetudo. Cic. Santé, Bonne santé.
    \
        Incommoda valetudo. Cic. Deshaitement.
    \
        Valetudine incommoda fuit. Cic. Il a esté malade, Il a esté deshaité, Il s'est porté mal.
    \
        Infirma valetudo. Cic. Debile santé, Deshaitement.
    \
        Valetudine nouissima conflictabatur. Plin. iunior. Il estoit malade de la maladie dont il mourut.
    \
        Dare operam valetudini. Cic. Soigner et entendre à sa santé.
    \
        Emergere ex incommoda valetudine. Cic. Se guarir, Sortir de maladie.
    \
        Ferre valetudinem. Quintil. Endurer maladie.
    \
        Recolligere se a longa valetudine. Plin. Se refaire, Se revenir.
    \
        Seruire valetudini. Cic. Soigner et entendre à sa santé.
    \
        Sustentare valetudinem. Cic. Contregarder et entretenir sa santé.
    \
        Valetudo oculorum. Cic. Maladie des yeuls.
    \
        Valetudo mentis. Suet. Quand on est trouble de l'entendement.

    Dictionarium latinogallicum > valetudo

  • 6 infirmus

    īnfīrmus, a, um, schwach (Ggstz. validus, valens), I) eig., physisch schwach, 1) im allg.: vires, Cic.: caput, Hor.: classis, Cic.: sapor, Colum.: arbor infirmissima, Plin.: valetudo infirmissima, Cic. – v. leb. Wesen, senex (Ggstz. praevalens iuvenis), Liv.: debilis et infirmus (Ggstz. validus), Lampr.: sexus inf. (Ggstz. validior), das schwache (weibl.) Geschlecht, Augustin.: pecus, Ov. – mit ad u. Akk., infirmi homines ad resistendum, Caes. – m. adversus u. Akk., fama, infirmissimum adversus viros fortes telum, Curt. – subst., infirma lineae, die »schwachen Teile«, Plin. 9, 145: infirmiores (Ggstz. valentiores), Varro r. r. 3, 16, 35. – 2) insbes.: a) körperl. angegriffen = abgespannt, sum admodum infirmus, Cic. Acad. 1, 14. – u. = unwohl, unpäßlich, krank (Ggstz. valens), Cels. u. Plin. ep. – b) v. Nahrungsstoffen, Compar. = weniger nahrhaft (Ggstz. firmior, valentior), Superl. = am wenigsten nahrhaft (Ggstz. valentissimus, validissimus), panis, Cels.: res, Cels. – II) übtr.: A) im allg., schwach, gewichtlos, cautiones, Cic.: senatus consultum, unwirksamer (Ggstz. validum), Tac.: nuptiae, ungültige, Ter.: res infirma ad probandum, Cic. – B) geistig u. moralisch schwach, a) geistig schwach, bald = zaghaft, animus, Caes.: animo infirmo esse, kleinmütig sein, Cic.: desiderium, Tac.: infirmiores, die Zaghaften, Furchtsamen, Caes. b. c. 1, 3, 5. – bald = schwachsinnig, von Vorurteilen abhängig, abergläubisch, sum paulo infirmior, ich bin ein minder starker Geist, Hor. sat. 1, 9, 71. – b) moralisch, ohne Festigkeit des Charakters, unzuverlässig, animus, Ter.: homines infirmissimi, Colum.

    lateinisch-deutsches > infirmus

  • 7 infirmus

    īnfīrmus, a, um, schwach (Ggstz. validus, valens), I) eig., physisch schwach, 1) im allg.: vires, Cic.: caput, Hor.: classis, Cic.: sapor, Colum.: arbor infirmissima, Plin.: valetudo infirmissima, Cic. – v. leb. Wesen, senex (Ggstz. praevalens iuvenis), Liv.: debilis et infirmus (Ggstz. validus), Lampr.: sexus inf. (Ggstz. validior), das schwache (weibl.) Geschlecht, Augustin.: pecus, Ov. – mit ad u. Akk., infirmi homines ad resistendum, Caes. – m. adversus u. Akk., fama, infirmissimum adversus viros fortes telum, Curt. – subst., infirma lineae, die »schwachen Teile«, Plin. 9, 145: infirmiores (Ggstz. valentiores), Varro r. r. 3, 16, 35. – 2) insbes.: a) körperl. angegriffen = abgespannt, sum admodum infirmus, Cic. Acad. 1, 14. – u. = unwohl, unpäßlich, krank (Ggstz. valens), Cels. u. Plin. ep. – b) v. Nahrungsstoffen, Compar. = weniger nahrhaft (Ggstz. firmior, valentior), Superl. = am wenigsten nahrhaft (Ggstz. valentissimus, validissimus), panis, Cels.: res, Cels. – II) übtr.: A) im allg., schwach, gewichtlos, cautiones, Cic.: senatus consultum, unwirksamer (Ggstz. validum), Tac.: nuptiae, ungültige, Ter.: res infirma ad probandum, Cic. – B) geistig u. moralisch schwach, a) geistig schwach, bald = zaghaft, animus, Caes.: animo infirmo esse, kleinmütig sein, Cic.: desiderium, Tac.: infirmiores, die Zaghaften,
    ————
    Furchtsamen, Caes. b. c. 1, 3, 5. – bald = schwachsinnig, von Vorurteilen abhängig, abergläubisch, sum paulo infirmior, ich bin ein minder starker Geist, Hor. sat. 1, 9, 71. – b) moralisch, ohne Festigkeit des Charakters, unzuverlässig, animus, Ter.: homines infirmissimi, Colum.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > infirmus

  • 8 aeger

    aeger, gra, grum, adj. [Curtius proposes to connect it with ep-eigô, to press, drive; aigis, storm-wind; aiges, waves; and Sanscr. egāmi, to tremble; trembling, shaking, being a common symptom of illness], designates indisposition, as well of mind as of body (while aegrotus is generally used only of physical disease; class.; in Cic. far more frequent than aegrotus; Celsus uses only aeger, never aegrotus).
    I.
    Lit., of the body, ill, sick, unwell, diseased, suffering.
    (α).
    Of men:

    homines aegri morbo gravi,

    Cic. Cat. 1, 13:

    graviter aegrum fuisse,

    id. Div. 1, 25; id. Tusc. 2, 25, 61:

    infirma atque aegra valetudo,

    id. Brut. 48 fin.:

    aegro corpore esse,

    id. ad Quir. 1 fin.:

    ex vulnere,

    id. Rep. 2, 21:

    vulneribus,

    Nep. Milt. 7:

    pedibus,

    Sall. C. 59, 4; so Liv. 42, 28; Tac. H. 3, 38;

    Wernsd. Poët. L. Min. 6, 197, 8: stomachus,

    Hor. S. 2, 2, 43:

    anhelitus,

    shortness of breath, Verg. A. 5, 432.—At a later period constr. with gen. or acc.:

    Psyche aegra corporis, animi saucia,

    App. M. 4, 86, p. 310 Oud. (cf. id. ib. 5, 102, p. 360 Oud.: Psyche corporis et animi alioquin infirma; and Liv. Andron. ap. Prisc. p. 725 P.:

    inops, aegra sanitatis, where, however, Bothe suspects aegra to be a gloss.): memini, me quondam pedes tunc graviter aegrum,

    Gell. 19, 10.—Subst., a sick person, Cic. Div. 2, 3:

    ne aegri quidem omnes convalescunt,

    id. N. D. 2, 4: aegro adhibere medicinam, id. de Or. 2, 44, 186:

    vicinum funus aegros exanimat,

    Hor. S. 1, 4, 126:

    ungebant oleo multos aegros,

    Vulg. Marc. 6, 16; ib. Act. 5, 16. —Hence, ab aegris servus, an attendant on the sick, a nurse (cf. ab):

    D. M. SEXTORIO AVG. LIB. AB AEGRIS CVBICVLARIORVM,

    Inscr. Orell. 2886.—
    (β).
    Of brutes:

    sues aegri,

    Verg. G. 3, 496; so Col. 6, 5, 1:

    avidos inlidit in aegrum Cornipedem cursus,

    i. e. wounded, Stat. Th. 11, 517.—
    (γ).
    Of plants, diseased:

    seges aegra,

    Verg. A. 3, 142:

    aegra arbor,

    Pall. Febr. 25, 23:

    vitis,

    id. Mart. 7, 4.—
    II.
    Fig.
    A.
    Of the mind, troubled, anxious, dejected, sad, sorrowful, etc., of any agitation of the passions or feelings, of love, hope, fear, anxiety, sorrow:

    aeger animus,

    Sall. J. 74:

    aegris animis legati superveniunt,

    Liv. 2, 3, 5; cf.

    Drak. ad h. l.: scribendi cacoëthes aegro in corde senescit,

    Juv. 7, 52: aegri mortales, i. e. miseri (deiloi brotoi, oizuroi, poluponoi), Verg. A. 2, 268; constr. with abl., gen., and ab.
    (α).
    With abl.: Medea animo aegra, amore saevo saucia, Enn. ap. Cic. Cael. 8 (the later edd. animo aegro, as B. and K.):

    animus aeger avaritiā,

    Sall. J. 31:

    amore,

    Liv. 30, 11:

    curis,

    Verg. A. 1, 208 al. —
    (β).
    With gen. of respect (cf. Drak. ad Liv. 30, 15, 9; Rudd. II. p. 73; and Roby, II. § 1321): aeger consilii, infirm in purpose, Sall. Fragm. ap. Arusian, p. 212 Lind., and Stat. Th. 9, 141:

    animi,

    Liv. 1, 58; 2, 36; Curt. 4, 3, 11.— Of cause:

    rerum temere motarum,

    Flor. 3, 17, 9:

    morae,

    Luc. 7, 240:

    delicti,

    Sil. 13, 52:

    pericli,

    id. 15, 135:

    timoris,

    id. 3, 72.—
    (γ).
    With ab:

    A morbo valui, ab animo aeger fui,

    Plaut. Ep. 1, 2, 26.—
    B.
    Trop., of a diseased condition of the state, suffering, weak, feeble:

    maxime aegra et prope deposita rei publicae pars,

    Cic. Verr. 2, 1, 2:

    qui et semper aegri aliquid esse in re publica volunt,

    Liv. 5, 3; Flor. 3, 23 al.— Of the eyes, evil, envious:

    recentem aliorum felicitatem aegris oculis introspicere,

    Tac. H. 2, 20 (Halm here reads acribus). —Of abstr. things, sad, sorrowful, grievous, unfortunate (class., but for the most part poet.):

    numquam quidquam meo animo fuit aegrius,

    Plaut. Am. 3, 2, 29 (where aegrius may be the adv.;

    v. aegre below): dolores aegri,

    Lucr. 3, 905:

    luctus,

    id. 3, 933:

    amor,

    Verg. G. 4, 464:

    mors,

    id. ib. 3, 512:

    spes,

    i. e. faint, slight hope, Sil. 9, 543:

    fides,

    wavering, id. 2, 392 al. —As subst.: aegrum, i, n.:

    plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

    more pain, Plaut. Am. 2, 2, 11:

    sed cui nihil accidit aegri,

    Lucr. 5, 171.— Adv.: aegrē.— Lit.
    a.
    Object.
    (α).
    Uncomfortably:

    nescio quid meo animost aegre,

    disturbs my mind, vexes, annoys me, Plaut. Merc. 2, 3, 35; so, aegre esse alicui, often in Plaut. and Ter. (like bene or male esse alicui); Plaut. Bacch. 5, 1, 26; id. Capt. 3, 5, 43; Ter. Hec. 2, 1, 63 al.; cf.

    opp. volupe, volup: si illis aegrest, mihi quod volup est,

    Plaut. Mil. 3, 1, 152.— Absol.:

    aegre est,

    Ter. Ad. 1, 2, 57.—Also:

    aegre facere alicui,

    to vex, hurt, Plaut. Cas. 3, 4, 17; Ter. Eun. 5, 5, 31; and:

    aegre audire aliquid ex aliquo,

    any thing annoying, disagreeable, id. Hec. 5, 1, 39.—
    (β).
    With difficulty or effort (opp. facile):

    omnis conglutinatio recens aegre, inveterata facile divellitur,

    Cic. de Sen. 20, 72; cf.:

    inveteratio, ut in corporibus, aegrius depellitur quam perturbatio,

    id. Tusc. 4, 37, 81; and:

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrime desinere,

    Sall. J. 83, 1:

    nec magis versutus nec quo ab caveas aegrius,

    Plaut. As. 1, 1, 106:

    aegre rastris terram rimantur,

    Verg. G. 3, 534 al.:

    non aegre persequi iter,

    Col. 9, 8, 9; so,

    haud aegre,

    Curt. 4, 3, 10; 10, 8, 22. —More freq.,
    (γ).
    = vix, Gr. mogis, hardly, scarcely:

    aegre nimis risum continui,

    Plaut. As. 3, 2, 36:

    aegre me tenui,

    Cic. Att. 16, 11:

    aegre fero, v. fero: aegre abstinere quin, etc.,

    Liv. 2, 45:

    aegre stantes,

    Tac. Agr. 36 al. —Hence often vix aegreque in connection, Plaut. Poen. 1, 2, 27; Flor. 2, 10; Macr. Somn. Scip. 1, 7; id. S. 1, 7; App. M. 1, p. 111.—
    b.
    Subject., with grief, regret, displeasure, or dislike, unwillingly, reluctantly: discessit, aegre ferens, distempered, vexed (opp. laetus), Cic. Div. 1, 33 fin.:

    aegre pati,

    Liv. 1, 9 et saep.:

    aegre tolerare,

    Tac. Agr. 13:

    si alibi plus perdiderim, minus aegre habeam, i. e. feram,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 16:

    aegre carere,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 13. — Comp.:

    quod aegrius patimur,

    Liv. 7, 13: aegrius accipere, Tac. Ann. 4, 71.— Sup.:

    aegerrime ferre,

    Sall. J. 87: aegerrime pati Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 105.

    Lewis & Short latin dictionary > aeger

  • 9 aegrum

    aeger, gra, grum, adj. [Curtius proposes to connect it with ep-eigô, to press, drive; aigis, storm-wind; aiges, waves; and Sanscr. egāmi, to tremble; trembling, shaking, being a common symptom of illness], designates indisposition, as well of mind as of body (while aegrotus is generally used only of physical disease; class.; in Cic. far more frequent than aegrotus; Celsus uses only aeger, never aegrotus).
    I.
    Lit., of the body, ill, sick, unwell, diseased, suffering.
    (α).
    Of men:

    homines aegri morbo gravi,

    Cic. Cat. 1, 13:

    graviter aegrum fuisse,

    id. Div. 1, 25; id. Tusc. 2, 25, 61:

    infirma atque aegra valetudo,

    id. Brut. 48 fin.:

    aegro corpore esse,

    id. ad Quir. 1 fin.:

    ex vulnere,

    id. Rep. 2, 21:

    vulneribus,

    Nep. Milt. 7:

    pedibus,

    Sall. C. 59, 4; so Liv. 42, 28; Tac. H. 3, 38;

    Wernsd. Poët. L. Min. 6, 197, 8: stomachus,

    Hor. S. 2, 2, 43:

    anhelitus,

    shortness of breath, Verg. A. 5, 432.—At a later period constr. with gen. or acc.:

    Psyche aegra corporis, animi saucia,

    App. M. 4, 86, p. 310 Oud. (cf. id. ib. 5, 102, p. 360 Oud.: Psyche corporis et animi alioquin infirma; and Liv. Andron. ap. Prisc. p. 725 P.:

    inops, aegra sanitatis, where, however, Bothe suspects aegra to be a gloss.): memini, me quondam pedes tunc graviter aegrum,

    Gell. 19, 10.—Subst., a sick person, Cic. Div. 2, 3:

    ne aegri quidem omnes convalescunt,

    id. N. D. 2, 4: aegro adhibere medicinam, id. de Or. 2, 44, 186:

    vicinum funus aegros exanimat,

    Hor. S. 1, 4, 126:

    ungebant oleo multos aegros,

    Vulg. Marc. 6, 16; ib. Act. 5, 16. —Hence, ab aegris servus, an attendant on the sick, a nurse (cf. ab):

    D. M. SEXTORIO AVG. LIB. AB AEGRIS CVBICVLARIORVM,

    Inscr. Orell. 2886.—
    (β).
    Of brutes:

    sues aegri,

    Verg. G. 3, 496; so Col. 6, 5, 1:

    avidos inlidit in aegrum Cornipedem cursus,

    i. e. wounded, Stat. Th. 11, 517.—
    (γ).
    Of plants, diseased:

    seges aegra,

    Verg. A. 3, 142:

    aegra arbor,

    Pall. Febr. 25, 23:

    vitis,

    id. Mart. 7, 4.—
    II.
    Fig.
    A.
    Of the mind, troubled, anxious, dejected, sad, sorrowful, etc., of any agitation of the passions or feelings, of love, hope, fear, anxiety, sorrow:

    aeger animus,

    Sall. J. 74:

    aegris animis legati superveniunt,

    Liv. 2, 3, 5; cf.

    Drak. ad h. l.: scribendi cacoëthes aegro in corde senescit,

    Juv. 7, 52: aegri mortales, i. e. miseri (deiloi brotoi, oizuroi, poluponoi), Verg. A. 2, 268; constr. with abl., gen., and ab.
    (α).
    With abl.: Medea animo aegra, amore saevo saucia, Enn. ap. Cic. Cael. 8 (the later edd. animo aegro, as B. and K.):

    animus aeger avaritiā,

    Sall. J. 31:

    amore,

    Liv. 30, 11:

    curis,

    Verg. A. 1, 208 al. —
    (β).
    With gen. of respect (cf. Drak. ad Liv. 30, 15, 9; Rudd. II. p. 73; and Roby, II. § 1321): aeger consilii, infirm in purpose, Sall. Fragm. ap. Arusian, p. 212 Lind., and Stat. Th. 9, 141:

    animi,

    Liv. 1, 58; 2, 36; Curt. 4, 3, 11.— Of cause:

    rerum temere motarum,

    Flor. 3, 17, 9:

    morae,

    Luc. 7, 240:

    delicti,

    Sil. 13, 52:

    pericli,

    id. 15, 135:

    timoris,

    id. 3, 72.—
    (γ).
    With ab:

    A morbo valui, ab animo aeger fui,

    Plaut. Ep. 1, 2, 26.—
    B.
    Trop., of a diseased condition of the state, suffering, weak, feeble:

    maxime aegra et prope deposita rei publicae pars,

    Cic. Verr. 2, 1, 2:

    qui et semper aegri aliquid esse in re publica volunt,

    Liv. 5, 3; Flor. 3, 23 al.— Of the eyes, evil, envious:

    recentem aliorum felicitatem aegris oculis introspicere,

    Tac. H. 2, 20 (Halm here reads acribus). —Of abstr. things, sad, sorrowful, grievous, unfortunate (class., but for the most part poet.):

    numquam quidquam meo animo fuit aegrius,

    Plaut. Am. 3, 2, 29 (where aegrius may be the adv.;

    v. aegre below): dolores aegri,

    Lucr. 3, 905:

    luctus,

    id. 3, 933:

    amor,

    Verg. G. 4, 464:

    mors,

    id. ib. 3, 512:

    spes,

    i. e. faint, slight hope, Sil. 9, 543:

    fides,

    wavering, id. 2, 392 al. —As subst.: aegrum, i, n.:

    plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

    more pain, Plaut. Am. 2, 2, 11:

    sed cui nihil accidit aegri,

    Lucr. 5, 171.— Adv.: aegrē.— Lit.
    a.
    Object.
    (α).
    Uncomfortably:

    nescio quid meo animost aegre,

    disturbs my mind, vexes, annoys me, Plaut. Merc. 2, 3, 35; so, aegre esse alicui, often in Plaut. and Ter. (like bene or male esse alicui); Plaut. Bacch. 5, 1, 26; id. Capt. 3, 5, 43; Ter. Hec. 2, 1, 63 al.; cf.

    opp. volupe, volup: si illis aegrest, mihi quod volup est,

    Plaut. Mil. 3, 1, 152.— Absol.:

    aegre est,

    Ter. Ad. 1, 2, 57.—Also:

    aegre facere alicui,

    to vex, hurt, Plaut. Cas. 3, 4, 17; Ter. Eun. 5, 5, 31; and:

    aegre audire aliquid ex aliquo,

    any thing annoying, disagreeable, id. Hec. 5, 1, 39.—
    (β).
    With difficulty or effort (opp. facile):

    omnis conglutinatio recens aegre, inveterata facile divellitur,

    Cic. de Sen. 20, 72; cf.:

    inveteratio, ut in corporibus, aegrius depellitur quam perturbatio,

    id. Tusc. 4, 37, 81; and:

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrime desinere,

    Sall. J. 83, 1:

    nec magis versutus nec quo ab caveas aegrius,

    Plaut. As. 1, 1, 106:

    aegre rastris terram rimantur,

    Verg. G. 3, 534 al.:

    non aegre persequi iter,

    Col. 9, 8, 9; so,

    haud aegre,

    Curt. 4, 3, 10; 10, 8, 22. —More freq.,
    (γ).
    = vix, Gr. mogis, hardly, scarcely:

    aegre nimis risum continui,

    Plaut. As. 3, 2, 36:

    aegre me tenui,

    Cic. Att. 16, 11:

    aegre fero, v. fero: aegre abstinere quin, etc.,

    Liv. 2, 45:

    aegre stantes,

    Tac. Agr. 36 al. —Hence often vix aegreque in connection, Plaut. Poen. 1, 2, 27; Flor. 2, 10; Macr. Somn. Scip. 1, 7; id. S. 1, 7; App. M. 1, p. 111.—
    b.
    Subject., with grief, regret, displeasure, or dislike, unwillingly, reluctantly: discessit, aegre ferens, distempered, vexed (opp. laetus), Cic. Div. 1, 33 fin.:

    aegre pati,

    Liv. 1, 9 et saep.:

    aegre tolerare,

    Tac. Agr. 13:

    si alibi plus perdiderim, minus aegre habeam, i. e. feram,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 16:

    aegre carere,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 13. — Comp.:

    quod aegrius patimur,

    Liv. 7, 13: aegrius accipere, Tac. Ann. 4, 71.— Sup.:

    aegerrime ferre,

    Sall. J. 87: aegerrime pati Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 105.

    Lewis & Short latin dictionary > aegrum

  • 10 aetas

    aetās, ātis f. [из арх. aevitas] (gen. pl. иногда ium L, Sen, Q)
    1) время жизни, жизнь, век
    omnia fert ae. Vвремя уносит всё
    2) лицо, личность
    ae. mea Pl — я
    3) эпоха, пора, время, тж. поколение
    aurea ae. Oзолотой век
    verborum vetus ae. H — слова старшего поколения, т. е. устаревшие
    vixi annos bis centum, nunc tertia vivitur ae. O — прожил я двести лет, теперь живу третий век ( слова Нестора)
    5) пора жизни, возраст (pueritia до 15 лет, adulescentia 15—30 л., juventus 30—45 л., возраст seniores 45—60 л., senectus от 60 л.)
    ae. tenĕra (infirma) L, Cдетство
    ae. (con)firmata (constans) C, тж. ae. hominis Cзрелый возраст
    mala ae. Plдряхлость
    aetatem ferre C или pati Sen — выдерживать долгое хранение, т. е. улучшаться в качестве от времени ( о вине)
    ae. quaestoria Qвозрастной ценз для квестора (25 лет, при цезарях 22 года)
    6) юность, молодость

    Латинско-русский словарь > aetas

  • 11 aetas

    aetās, ātis, f. (zsgz. aus dem alten aevitas, v. aevum), die Zeitlichkeit, I) der einer Person od. Sache ihrer innern Natur nach zufallende Zeitteil, 1) die Lebenszeit, das Dasein, das Leben in seiner Zeitdauer betrachtet (während vita = das Leben nach seiner Lebenskraft), a) übh.: omnis aetas, das ganze Leben, Plaut. (s. Spengel Plaut. truc. 1, 1, 1): breve tempus aetatis, Cic.: cum in aetate grandiuscula esse coepisset, Augustin.: in aetate hominum, Plaut.: aetatis spatio probati, durch eine lange Lebensdauer, Cic.: volat aetas, Cic.: aetatem agere nudam, Cic., od. regio cultu, Sall., od. desidiose, Lucr., od. in litteris, Cic., od. domi, Enn. fr., od. sub ipsis septentrionibus, Gell., od. procul a republica, Sall.: aetas pure et eleganter et quiete acta, Cic.: aetatem degere cum alqo, Komik., od. inter feras, Cic.: omnem aetatem degere in tranquillitate sine dolore, Cic.: degere omne tempus aetatis sine molestia, Cic.: gerere aetatem cum alqo, Sulpic. in Cic. ep.: aetatem conterere in alqa re, Cic.: aetatem consumere in alqa re, Cic.: se suamque aetatem curant, Plaut. – aetatem, das liebe lange Leben hindurch, zeitlebens, für immer, Komik. u. Lucil. fr. (vgl. Brix Plaut. Men. 717. Lorenz Plaut. Pseud. 493. Wagner Ter. heaut. 716). – in aetate (hominum), im (menschlichen) Leben, je zuweilen (s. Brix Plaut. trin. 24), Plaut.: verb. in vita atque in aetate, Plaut.: u. in aetate sua, Plaut. – dah. aetas mea, tua = ich, du (s. Brix Plaut. Men. 675. Lorenz Plaut. Pseud. 110), in te nunc omnes spes sunt aetati meae, Plaut.: vae aetati tuae, vae capiti atque aetati tuae, Plaut.: aliquid tulisse mali capiti atque aetati illorum, Ter. – b) ein Menschenalter (von 30, selten u. nur bei Dichtern von 100 Jahren), eine Generation, tertiam iam aetatem hominum vivebat (Nestor), Cic.: hominis aetatem durare, Liv.: vixi annos bis centum; nunc tertia vivitur aetas, Ov. – 2) die Lebenszeit, in der jmd. gerade steht, das Lebensalter, die Jahre, das Alter, u. die einzelne Altersstufe, a) eig.: α) ohne nähere Bestimmung: aetas succedit aetati, Cic.: amicitia incepta a parvis cum aetate (mit den Jahren) accrevit, Ter.: filius id aetatis, Cic.: sumus id aetatis, Cic.: u. so hoc, illuc, istuc aetatis, Komik. (s. Brix Plaut. trin. 787): aetate superiores (Ggstz. pueri), Varr. – auch (v. mehreren) im Plur., vincunt numero, vincunt aetatibus, Cic.: ambo florentes aetatibus, Verg.: homines omnium aetatium, Gell. – aetas ( wie tempus) est mit Infin., Verg.: aetas desinit, incipit mit final. Infin., Verg. – u. insbes. bald = Jugend, forma (Schönheit) atque aetas, Ter.: neque sciebat neque per aetatem (wegen der J.) potis erat, Ter.: u. so amici regis, qui propter aetatem eius in curatione erant regni, Caes.: dedecora, quae aetas ipsius (seine Jugend = er in seiner J.) pertulit, Cic.: aetatis maxime paenitebat, an seine J. stieß man sich am meisten, Liv.: qui aliquid formae, aetatis artificiique habebant (Ggstz. qui senes ac deformes erant), Cic.: carus eris Romae, donec te deseret aetas, Hor. – bald = höheres od. hohes Alter, aetatis vacatio, Nep.: aetatis excusatio, Curt.: morbo atque aetate confectus, Sall.: aetate gravis, Liv.: nusquam tantum tribuitur aetati, nusquam senectus est honoratior, Cic.: aetate (vor A.) non quis obtuerier, Plant. – bald = das gereiftere, mannbare (heiratsfähige) Alter, in aetatem venire, Liv. 42, 34, 3, pervenire, Corp. inscr. Lat. 10, 5056. – v. Lebl., aetas populorum et civitatum, Cic. de legg. 2, 9: aetates aedificiorum, Papin. dig. 30, 58: aetates tabularum, Petr. 88, 1: aetatem ferre (v. Wein), das hohe Alter vertragen, alt werden können (und doch nicht verderben), Cic. fr. bei Macr. sat. 2, 3, 2 (= Cic. fr. G. b 10 p. 344, 22 M.): so auch aetatem pati, Sen. ep. 36, 3. – β) mit näherer Bestimmung: iniens aetas, der Eintritt ins Leben (der Beginn der praktischen Wirksamkeit), Cic.: ab initio aetatis oder ab ineunte aetate, Cic.: a primo tempore oder a primis temporibus aetatis, Cic.: a prima aetate, Cic.: flos aetatis od. florens aetas, die Jugend, Cic.: bona aetas, die guten Jahre, Cic.: mala aetas, die bösen Jahre, Plaut. – ad petendum (magistratum) legitima aetas, Liv.: aetas militaris, das gesetzliche Jahr für den Kriegsdienst (das 17te), Sall.: quaestoria (das 31ste, unter Augustus das 25ste), Quint.: senatoria (das 25ste), Tac.: consularis (das 43ste), Cic. – aetas nova, die frische Jugend (Ggstz. aetas serior (das reifere Alter), Ov.: aetas integra, Afran, fr. u. Tac. (bes. aetate integrā, in der Blüte der Jugend, Pacuv. fr., Komik, u.a., s. Spengel Ter. Andr. 72): aetas iam constans, Cic., nondum constans, Suet.: media, Plaut. u. Cic. (s. Wagner Plaut. aul. 157): u. media aetas Falerni, Plin. 23, 34: firmata, Cic.: imbecilla, Sall., infirma, Cic.: pubes, Liv.: aetas iuvenilis, Augustin. ep. 36, 1: aetas virilis, s. virīlis: tenera, Liv.: adulta, Cic.: grandior, Cic.: ingravescens, Cic.: extrema, Cic.: fessa aetas, Altersschwäche, Tac.: aetate iam affectā, schon in die Jahre, Cic.: aetate exactā, im hohen Alter, Pacuv. fr., Cic. u.a.: ebenso actā aetate, Cic.: aetas decrepita, Cic.: aetas senecta, Plaut., Sall. fr. u.a.: aetas grandaeva, Aur. Vict. epit. 41, 25: longissima, Cic.: inferior, superior aetas, Cic.: aetas maior, Gell.: si iam satis aetatis ac roboris esset, Cic.: quid aetatis tibi videor? Plaut.: quibus aetas ad militandum gravior esset, schon zu alt zum Kriegsdienst, Liv.: aetatem habes opportunissimam, du stehst im besten Alter, Cic. – b) meton. = die Menschen einer Altersstufe, die Altersklasse (s. Ticher Cic. de sen. 46): vestra, Leute eueres Alters, Cic.: puerilis aetas, das Knabenalter = die Knaben, Cic.: senilis aetas, das Greisenalter = die Greise, Cael. Aur. acut. 2, 13, 90: aetas robustior, Liv.: haec aetas nostra iuris ignara est, Cic.: omnes aetates, ordines, die Leute jedes Alters, jung u. alt, Cic.: u. so omnis aetas, Liv.: puellis ut saltem parcerent, a qua aetate etiam hostes abstinerent, Liv. – II) der einer Person od. Sache nur äußerlich zufallende Anteil an der Zeit, a) im engern Sinne, das Zeitalter, die Zeit, Romuli aetas, Cic.: ab aetatis huius memoria, Cic.: clarissimus imperator suae aetatis, Liv.: nostrā aetate, Quint.: heroicis aetatibus, Cic.: illustrium hominum aetates et tempora, Cic. – meton., das Zeitalter, die Zeit = die Menschen eines Zeitalters, das Geschlecht, nostra aetas, Liv.: secuta aetas, Plin.: incuriosa suorum aetas, Tac.: quid nos dura refugimus aetas? Hor.: impia perdemus devoti sanguinis aetas, Hor.: disce tamen, veniens aetas, Ov. – poet. übtr., verborum vetus aetas, die alten Geschlechter der Wörter, die altgewordenen Wörter, Hor. de art. poët. 61. – b) im weitern Sinne, der Zeitabschnitt, die Zeit übh., aurea aetas, das goldene Zeitalter, Ov.: sempiternae saeculorum aetates, Cic. – omnia fert aetas, Verg.: quidquid sub terra est, in apricum proferet aetas, Hor.: longa aetas, die Länge der Zeit, Hor.: aetate tam longā, Flor.: aetate, durch die Länge der Zeit, infolge der Verjährung, Flor. 3, 13, 7. – / Genet. Plur. gew. aetatum; doch auch nicht selten aetatium, Liv. u.a.; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 409.

    lateinisch-deutsches > aetas

  • 12 auxilium

    auxilium, ī, n. (augeo), der Zuwachs, um etw. durchzuführen, die Hilfe, I) im allg., die Hilfe (abstr. u. konkr.), die Hilfeleistung, das Hilfsmittel ( Mittel), die Abhilfe, der Beistand, die Mitwirkung, Unterstützung, v. Pers. auch der Helfer (Ggstz. exitium, Plaut. rud. prol. 68), summum aux. omnium gentium (v. Konsul), Cic.: aux. Romanum (der Römer), Liv.: aux. adventicium, Cic.: aux. argentarium, Plaut.: m. subj. Genet., aux. domus, Helfer, Ov.: Graecorum auxilio, Cic.: auxilio noctis, mit Hilfe = unter dem Schutze der N., Sall.: auxilio tempestatis, vom stürmischen Wetter begünstigt, Caes. – m. obj. Genet., aux. salutis, Caes. u. Nep.: hortandi suos, Auct. b. Alex. – m. adversus u. Akk., opportunum adversus Indos auxilium, Curt.: quibus auxilii latio adversus consules esset, Liv. (vgl. unten mit dare u. esse). – accire alqm auxilio, Tac.: accurrere auxilio, Sall., in auxilium, Suet.: adiungere sibi auxilium, Cic.: auxilio alcis adiuvari, Liv. epit.: alqm advocare in auxilium alcis rei (wegen etw.), Tac.: auxilii nihil afferre, Ter.: unius civitatis firmum auxilium amittere, Cic.: arcessere alqm auxilio, Caes., in auxilium, Aur. Vict.: arripere opem auxiliumque ad alqd, Plaut.: ad auxilium convenire, Caes.: auxilio plebem per magistratus ex omnibus vicis convocare, Suet.: dare auxilium, Verg. u. Liv.: dare adversus alqm auxilium, Liv. u. Iustin. (s. Benecke Iustin. 38, 5, 3): ad extremum auxilium descendere, Caes.: effundere supremum auxilium, Liv.: egere auxilio, Sall., Ov. u. Quint.: auxilium esse alci, Plaut., od. gew. esse auxilio u. esse alci auxilio, Komik., Caes., Sall., Nep. u.a.: alci in peccato adiutricem, auxilio in paterna iniuria esse, Ter.: consuli adversus intercessionem collegae auxilio esse, Liv.: u. alci nemo auxilio est, quin m. Konj., Liv. 9, 26, 10: u. quod ne fieret, tribuni plebis auxilio fuerunt, Liv. epit. 59: tum quoque, si se appellet, auxilio ei futurum, ne causam dicat, Liv. 38, 52, 10: in auxilio (alcis) od. in auxilium esse, Plin., Iustin. u. Eutr. (s. Dudend. Caes. b. G. 3, 11, 2): aliquid auxilii est in alqo, es ist H. bei jmd. zu finden, Caes.: evocare alqm ex Africa in auxilium, Suet.: extremum auxilium experiri, Caes.: serum auxilium perditis erat, Liv.: vestri est auxilii m. folg. Infin., Cic. Clu. 4: expetere auxilium ab alqo, Ter. u. Cic.: exspectare vestrum auxilium, Cic.: ferre auxilium, Cic.: alci ferre auxilium, Enn. fr., Komik., Cic., Caes. u.a., opem auxiliumque alci, Cic.: ferre auxilium pecuniae, das G. retten, Caes.: ferre alci auxilium contra tantam vim sceleris praesentis, Cic.: Aetolos in auxilio habere, Liv. epit.: implorare auxilium alcis, Cic., od. auxilium ab alqo, Caes.: auxilium alcis implorare et flagitare, Cic.: suo auxilio freti, Cic.: deos in auxilium invocare, Quint.: mittere alci auxilium, Curt.: alqm auxilio mittere, Caes.: mitti alci auxilio ab alqo, Nep.: negare alci auxilium, Liv.: alci opus est auxilio alcis, Sall. fr. u. Cic.: offertur alci auxilium alcis, Cic.: orbari auxilio, Cic.: alcis auxilium sibi paratum putare, Cic.: petere auxilium ab alqo, Cic.: auxilium petere contra alqm, Hirt. b. G.: petere ab alqo auxilium salutis, Nep.: polliceri auxilium alci rei, Cic.: polliceri auxilium in publicum (zum allgemeinen Nutzen), Quint.: postulare auxilium, Caes.: privari auxilio sociorum, Nep.: proficisci alci auxilio, Nep.: promittere alci auxilium, Ov.: quaerere auxilium, Cic.: reperire alci rei auxilium, Caes.: requirere auxilium vestrum od. nullum, Cic.: rogare auxilium, Caes., auxilium summissā voce, Ov.: spoliari auxilio alcis, Cic.: succurrere alci auxilio, Caes.: uti auxilio (Mitwirkung) elephantorum, Liv.: uti auxilio legis, Quint.: venire alci auxilio, Caes. u.a., in auxilium, Suet. – Plur., auxilia, entw. übh. Hilfe usw. (s. oben), auxilia magica, Tibull.: aux. extrinsecus assumpta, Quint.: mit subj. Genet., auxilia equitum, Caes.: provinciarum, Caes.: Graecorum, Liv.: liberorum, Quint.: mit obj. Genet., salutis auxilia, Cic. – omnium sibi auxilia adiungere, Cic.: salutis auxilia ad alqm afferre, Cic.: assidēre auxiliis suis, vom Schiffer, Ov.: cuncta auxilia (Stützen) rei publicae labefactare convellereque, Cic.: auxilia formidare, Curt.: longinquis auxiliis indigere, Liv.: neutris auxilia mittere, neutral bleiben, Caes.: negare alci auxilia, Liv. u. Scrib.: auxilia portare, Sall.: illorum auxiliis uti, Cic. – od. Hilfsquellen, copiae auxiliaque alcis, Caes.: haec auxilia od. magna duo auxilia detrahere alci, Caes. u. Cic.: minuere auxilia populi Romani, Cic. – II) insbes.: a) als mediz. t. t., die Hilfe, das Hilfsmittel, das Heilmittel für od. gegen etw., absol. od. m. obj. Genet. od. m. adversus u. Akk., aux. anceps, Cels.: aux. optimum, praesentissimum, Cels.: auxilia imbecilliora, validiora, Cels.: omne auxilium corporis, jedes auf den K. angewandte H., Cels.: aux. adversae valetudinis, Cels.: aux. adversus profusionem sanguinis, Cels.: adhibere auxilium, Cels., auxilia, Scrib.: admovere aliquod auxilium, Cels.: egere auxilio, Cels.: opus est auxilio, Cels. – b) Plur. auxilia als milit. t. t., α) militär. Hilfsmittel = Streitkräfte, Militärmacht, auxilia infirma, Caes.: magna equitatus, Auct. b. Afr.: equestria, Auct. b. Afr.: equitum peditumque, Caes.: contrahere undique auxilia, Iustin. – β) Hilfstruppen, Hilfsvölker (Ggstz. legiones, copiae [eigene Streitkräfte]), auxilia et suppetiae, Plaut.: auxilia barbara, Caes.: levis armaturae, Hirt. b. G.: peditum, peditatus equitatusque, Caes.: ab sociis auxilia arcessere, Sall.: auxilia ex Britannia arcessere, Caes.: auxilia cogere, Verg.: auxilia comparare, Cic.: mittere alci auxilia, Cic. – im Ggstz. zu equitatus u. equites = Hilfstruppen zu Fuß, auxilia equitatumque comparare, Caes.: magnos equitatus magnaque auxilia exspectare, Caes.: equites auxiliaque barbaris omnibus imperare, Caes.

    lateinisch-deutsches > auxilium

  • 13 curvus

    curvus, a, um (vgl. κυρτός, gekrümmt), krumm, gekrümmt, gebogen, gewölbt (Ggstz. rectus), I) eig.: c. Olympus, Val. Flacc.: c. ungues, Varro: spina neque eminula neque curva, Varro: c. lignum, Vulg.: c. arbor, gebogen von der Last des Obstes, Ov.: de nostro curvum pondere gramen erat, Ov.: si cubitus in priorem partem prolapsus est, extentum brachium est, neque recurvatur: si in posteriorem, brachium curvum est, neque extenditur, breviusque altero est, Cels.: cicatrix curvum digitum reddit, Cels.: recti dentis recta etiam radix, curvi flexa est, Cels.: cornua a curvore dicta, quod pleraque curva, Varro LL. – subst., curvum, i, n., das Krumme (Ggstz. rectum), sprichw., curvo dignoscere rectum, Hor. ep. 2, 2, 44: curva corrigere, Krummes gerade machen, alle Berge eben zu machen wissen = überall das strengste Recht verfolgen, Sen. apoc. 8, 3. Plin. ep. 5, 9 (21), 6. – So nun bes.: a) v. Werkzeugen u. dgl., die ganz od. am Ende gekrümmt sind: aratrum, Lucr. u. Verg. (vgl. unten no. c): arcus, Ov.: calamus (Rohrflöte), Catull.: culter, Sen. poët.: dens (Pflugschar), Ov.: aber curvus Saturni dens, die Hippe der Gärtner u. Pflanzer (von Saturn als Gott der Anpflanzung als Symbol getragen), Verg.: falx, Verg.: forceps (Feuerzange), Ov.: iuga (Zugjoch), Ov.: lyra, Hor.: raster, Catull.: securis, Verg.: tibia, Verg.: ungues, Hor.: vomer, Ov. – b) v. Örtlichkeiten u. Bauten, die nach oben od. unten, v. Gefäßen usw., die nach unten gewölbt sind, gewölbt, bauchig, vertieft, ausgehöhlt, hohl, cavernae (Aetnae), Verg.: latebrae, Verg.: vallis, Verg. – carinae, Verg.: naves, Ov.: puppes, Verg.: rates, Prop.: feri (des trojan. Pferdes) alvus, Verg. – theatrum, tholus, Ov.: lebetes, Ov. – c) v. Ggstdn., Örtl., Gewässern, die sich in Krümmungen hinziehen, krumm, gekrümmt, sich schlängelnd, sich windend, c. plaga (Ggstz. plaga recta), Cels.: vena, Cels. – limes, Ov.: litus, Mela, Hor. u.a. Dichter: via, Sen. poët.: ut autem (medium spatium) curvum sit, facit natura humilioris et mollioris Italiae, Sall. fr. – aquae, Ov.: flumen, Ov., flumina, Verg. alqm curvo flumine implicare (v. einem Flußgotte), Ov. – quadrigae, von der geraden Bahn abbiegend, Manil.: aratrum, im Kreise geführt, Manil. (vgl. oben no. a). – d) v. wogenden Gewässern, gewölbt, sich aufwölbend, sich auftürmend ( wie κυρτός), c. aequor, Ov., aequora, Stat.: aquae, Stat.: freta, Val. Flacc. – e) v. menschl. Körper, gekrümmt, gebückt, c. arator (bei der Arbeit), Verg. u. Plin.: venient ad te curvi filii eorum, qui etc., gebückt (als bittende), Vulg.: anima incedit curva (gebeugt) et infirma, Vulg.: alqm curvum facere, sich bücken lassen, Plaut. – bes. durch Alter, anus c., Prop.: curva trementi membra tulit passu (v. einer alten Frau), Ov.: iam veniet tacito curva senecta pede, Ov. – u. v. krumm Gewachsenen, vel gibberosi vel curvi, Gaius dig. 21, 1, 3. – II) übtr.: c. mores, verkehrte, böse, Pers. 3, 52.

    lateinisch-deutsches > curvus

  • 14 valetudo

    valētūdo, inis, f. (valeo), der Gesundheitszustand, das körperliche Befinden, I) eig.: A) im allg.: prosperitas valetudinis, Cic.: val. sana integraque, Augustin.: incommoda, übles Befinden, Unpäßlichkeit, Cic.: adversa, Krankheit, Unpäßlichkeit, Cels.: infirmā atque aegrā valetudine usus, Cic.: coepisse adversā valetudine affici, Colum.: magnae nobis est sollicitudini valetudo tua, Cic. – quasi mala v. animi, Geisteskrankheit, Cic.: v. mentis, Geistesschwäche, Suet. – B) insbes.: 1) im üblen Sinne, die Krankheit, Unpäßlichkeit, Schwäche, das Übelbefinden, oculorum, Cic. u. Liv. epit.: calculorum, Steinschmerzen, Plin.: affectus valetudine, krank, Caes.: propter valetudinem, Cic.: propter valetudinem maiorem, quam patiebatur, Iustin.: ob subitam valetudinem, Liv. epit.: angit me Fanniae valetudo, Plin. ep.: terret me haec tua tam pertinax valetudo, Plin. ep.: perturbat me longa et pertinax valetudo Titi Aristonis, Plin. ep.: valetudinem oculorum ex nimia luxuria contrahere, Iustin.: temptare exercitum valetudine (v. einem schlechten Sommer), Caes.: impediri valetudine oculorum, Cic.: premi valetudine, Nep.: recolligere se a longa valetudine, Plin.: excusare (als Entschuldigung angeben) valetudinem, Liv.: simulare valetudinem, sich krank stellen, Suet. – Plur., subsidia valetudinum, Cic.: valetudines febrium, Plin.: graves et periculosae valetudines, Suet.: medicus regere valetudines principis solitus, Tac.: valetudinibus fessi (erschöpft), Tac.: non laborare immutatione loci valetudinibus, Vitr. – 2) im guten Sinne, die Gesundheit, das Wohlbefinden, valetudinem amiseram, Cic.: valetudini parcere, indulgere valetudini suae, Cic.: valetudini suae diligentissime servire, Cic.: valetudinem suam diligenter curare, Cic.: valetudini suae operam dare, Fronto. – personif., Valetudo dea, Corp. inscr. Lat. 1, 472. – II) übtr., v. der Rede, Cic. Brut. 64. – / In Hdschrn. u. Ausgg. (zB. Tac. dial. 41 alle codd. u. Sen. ed. Haase) auch valitudo.

    lateinisch-deutsches > valetudo

  • 15 aeger

    aeger, aegra, aegrum [st2]1 [-] malade, souffrant, affaibli (au physique). [st2]2 [-] malade (au moral), affaibli, chancelant, triste, malheureux, tourmenté, troublé, anxieux, inquiet. [st2]3 [-] qui fait souffrir, affligeant.    - aegris oculis esse: avoir mal aux yeux.    - aegris oculis: avec des yeux envieux.    - aeger ex pulmonibus: malade des poumons.    - pedibus aeger, Sall. C. 59, 4: qui a mal aux pieds.    - aeger animus: l'esprit malade, l'esprit tourmenté.    - aeger animi: malade dans son esprit.    - aeger manum: [malade relativement à la main] = qui a mal à la main.    - aeger pedes: [malade quant aux pieds] = qui a mal aux pieds.    - ab aegris servus: un soignant, un infirmier.    - aegri (aegrorum) minister: un infirmier, un garde-malade.    - aegri ministra: une infirmière, une garde-malade.    - aegri mortales (= miseri), Virg. En. 2.268: les malheureux mortels.    - animus aeger avaritiâ, Sall. J. 31: [le coeur malade par suite de l'avarice] = le coeur que l'avarice rend malade.
    * * *
    aeger, aegra, aegrum [st2]1 [-] malade, souffrant, affaibli (au physique). [st2]2 [-] malade (au moral), affaibli, chancelant, triste, malheureux, tourmenté, troublé, anxieux, inquiet. [st2]3 [-] qui fait souffrir, affligeant.    - aegris oculis esse: avoir mal aux yeux.    - aegris oculis: avec des yeux envieux.    - aeger ex pulmonibus: malade des poumons.    - pedibus aeger, Sall. C. 59, 4: qui a mal aux pieds.    - aeger animus: l'esprit malade, l'esprit tourmenté.    - aeger animi: malade dans son esprit.    - aeger manum: [malade relativement à la main] = qui a mal à la main.    - aeger pedes: [malade quant aux pieds] = qui a mal aux pieds.    - ab aegris servus: un soignant, un infirmier.    - aegri (aegrorum) minister: un infirmier, un garde-malade.    - aegri ministra: une infirmière, une garde-malade.    - aegri mortales (= miseri), Virg. En. 2.268: les malheureux mortels.    - animus aeger avaritiâ, Sall. J. 31: [le coeur malade par suite de l'avarice] = le coeur que l'avarice rend malade.
    * * *
        AEger, aegra, aegrum. Malade, Patient, ou Dolent, Ennuyé.
    \
        AEger amore. Liu. Languissant d'amour.
    \
        AEger animi. Liu. Qui ha le cueur dolent, triste, ennuyé, fasché.
    \
        Consilii aeger. Stat. Qui ne scait qu'il doibt faire.
    \
        AEger ex vulnere. Liu. Malade d'un coup ou d'une playe qu'on a receu.
    \
        AEger fluore. Cels. Malade du flux de ventre.
    \
        AEger pedibus. Sallust. Quintil. Qui ha mal aux pieds.
    \
        Comperit cuius morbi aeger esset. Valer. Max. Il congneut de quelle maladie il estoit malade.
    \
    \
        Amans aegra. Virgil. Triste et ennuyee.
    \
        Anhelitus aeger. Virg. Difficulté d'halene.
    \
        Animam aegram ponere. Id est vitam. Lucr. Mourir à grande difficulté et violence.
    \
        Animus aeger. Ouid. Triste.
    \
        Balatus aegri. Ouid. Quand les brebis sont si desbifees et langoureuses, que à grand peine peuvent elles beeller.
    \
        Hiatus aeger. Statius. Quand à grand peine peult on ouvrir la bouche.
    \
        Inuidia laetis aegra. Stat. Qui se marrit et contriste du bien et de la prosperité d'autruy.
    \
        Manus aegra. Ouid. Foible et debile.
    \
        Mors aegra. Virg. Difficile et violente.
    \
        AEgris oculis aliquid aspicere. Tacit. A regret.
    \
        Passus aegri. Valer. Flac. Quand on s'en va à regret, ou Quand à grand'peine s'en peult on aller.
    \
        AEgra respub. Cic. Qui est en tresmauvais estat.
    \
        Infirma atque aegra valetudo. Cic. Dehaitement.
    \
        AEgrum, aegri, absolute positum pro animi aegritudine. Plaut. Fascherie et ennuy.

    Dictionarium latinogallicum > aeger

  • 16 species

    spĕcĭēs, ēi, f. [specio]    - gén. arch. specie ou specii. [st1]1 [-] sens actif - vue, faculté de regarder, action de regarder, regard, coup d'oeil.    - speciem aliquo vertere, Lucr.: porter ses regards quelque part.    - species acuta, Vitr.: vue pénétrante.    - eam partem ad speciem vertit nobis (luna), Lucr.: la lune présente à nos regards cette partie... [st1]2 [-] sens passif - aspect, air, vue, apparence, forme, figure; représentation, portrait, image, statue; mine, physionomie.    - praeter speciem stultus es, Plaut.: tu es encore plus sot que tu n'en as l'air.    - praebere speciem horribilem, Caes.: avoir un horrible aspect.    - praebere speciem + prop. inf. Curt.: faire semblant de.    - per speciem + gén. ou gérond. en -di: sous prétexte de, sous couleur de.    - speciem boni viri prae se ferre, Cic.: avoir l'air d'un honnête homme.    - in speciem + gén.: à la manière de, en forme de, comme.    - in chori ludunt speciem, Ov. M. 3, 685: ils jouent comme dans un choeur de danse.    - in montis speciem curvari, Ov. M. 15, 509: se courber en forme de montagne.    - specie ut indutiae essent, Liv.: sous prétexte qu'il y avait trève.    - specie... re: en apparence..., en réalité.    - speciem utilitatis voluptas habere dicitur, Cic.: on dit que la volupté prend les dehors de l'intérêt.    - qui doloris speciem ferre non possunt, Cic. tusc. 2: ceux qui ne peuvent supporter la vue de la douleur.    - species Jovis, Cic.: la statue de Jupiter. [st1]3 [-] belle apparence, beauté, ornement, dignité, éclat, honneur, réputation.    - species caeli, Cic.: la beauté du ciel.    - species dignitasque populi Romani, Cic.: l'honneur, la dignité du peuple romain.    - si fortunatum species praestat, Hor.: si la beauté donne le bonheur.    - triumpho speciem praebere, Liv.: donner de l'éclat à un triomphe.    - addere speciem alicui rei, Liv.: donner du relief (de l'éclat, du lustre) à qqch. [st1]4 [-] apparence vaine, semblant, simulacre, faux air, dehors trompeurs; prétexte, faux-semblant.    - specie plebis tuendae, Flor. 3, 13: sous prétexte de protéger la plèbe.    - assidentem conspirati specie officii circumsteterunt, Suet. Caes. 82: alors qu'il s'asseyait, les conjurés l'entourèrent apparemment pour l'honorer (sous prétexte de l'honorer).    - per speciem + gén.: sous prétexte de.    - per speciem celebrandarum cantu epularum, Liv. 9, 30, 8: sous prétexte de rehausser le repas par la musique.    - in (ad, sub) speciem: pour donner le change, pour faire illusion, sous prétexte de.    - in speciem ambitionis incidere: donner l'impression de tomber dans [la recherche de] la popularité.    - bucinatore in castris et paucis in speciem tabernaculis relictis, Caes. B. C. 2, 35: [ un trompette ayant été laissé dans le camp avec quelques tentes pour faire illusion] [st1]5 [-] image fantastique, apparition, vision, fantôme, spectre, ombre.    - species Homeri, Lucr.: l'ombre d'Homère.    - in quiete utrique consuli eadem dicitur visa species, Liv. 8: durant leur sommeil, on dit que les deux consuls eurent une même vision.    - per nocturnas species, Liv. 26: par des apparitions nocturnes. [st1]6 [-] essence des choses conçue par l'esprit, espèce, notion, type, idée, idéal.    - capere speciem veri scelerisque, Hor.: se faire une idée du bien et du mal.    - species dicendi, Cic.: l'idéal de l'éloquence.    - hanc speciem libertatis esse, si... Nep.: que l'idéal de liberté est de... [st1]7 [-] nature spéciale, espèce, cas particulier.    - haec species incidit, Plin. Ep.: ce cas particulier se présente.    - proponitur apud eum species talis, Ulp.: on lui soumet ce cas particulier. [st1]8 [-] partie d'un tout, pièce, morceau, article (de commerce), marchandise.    - species publicae, Cod. Just. denrées vendues au profit de l'Etat.    - species annonariae, Cod. Just.: redevances en blé.    - utrum vendenda sit species, Pall.: s'il faut vendre la marchandise. [st1]9 [-] Macr. Pall. ingrédient, drogue, aromate, épice.
    * * *
    spĕcĭēs, ēi, f. [specio]    - gén. arch. specie ou specii. [st1]1 [-] sens actif - vue, faculté de regarder, action de regarder, regard, coup d'oeil.    - speciem aliquo vertere, Lucr.: porter ses regards quelque part.    - species acuta, Vitr.: vue pénétrante.    - eam partem ad speciem vertit nobis (luna), Lucr.: la lune présente à nos regards cette partie... [st1]2 [-] sens passif - aspect, air, vue, apparence, forme, figure; représentation, portrait, image, statue; mine, physionomie.    - praeter speciem stultus es, Plaut.: tu es encore plus sot que tu n'en as l'air.    - praebere speciem horribilem, Caes.: avoir un horrible aspect.    - praebere speciem + prop. inf. Curt.: faire semblant de.    - per speciem + gén. ou gérond. en -di: sous prétexte de, sous couleur de.    - speciem boni viri prae se ferre, Cic.: avoir l'air d'un honnête homme.    - in speciem + gén.: à la manière de, en forme de, comme.    - in chori ludunt speciem, Ov. M. 3, 685: ils jouent comme dans un choeur de danse.    - in montis speciem curvari, Ov. M. 15, 509: se courber en forme de montagne.    - specie ut indutiae essent, Liv.: sous prétexte qu'il y avait trève.    - specie... re: en apparence..., en réalité.    - speciem utilitatis voluptas habere dicitur, Cic.: on dit que la volupté prend les dehors de l'intérêt.    - qui doloris speciem ferre non possunt, Cic. tusc. 2: ceux qui ne peuvent supporter la vue de la douleur.    - species Jovis, Cic.: la statue de Jupiter. [st1]3 [-] belle apparence, beauté, ornement, dignité, éclat, honneur, réputation.    - species caeli, Cic.: la beauté du ciel.    - species dignitasque populi Romani, Cic.: l'honneur, la dignité du peuple romain.    - si fortunatum species praestat, Hor.: si la beauté donne le bonheur.    - triumpho speciem praebere, Liv.: donner de l'éclat à un triomphe.    - addere speciem alicui rei, Liv.: donner du relief (de l'éclat, du lustre) à qqch. [st1]4 [-] apparence vaine, semblant, simulacre, faux air, dehors trompeurs; prétexte, faux-semblant.    - specie plebis tuendae, Flor. 3, 13: sous prétexte de protéger la plèbe.    - assidentem conspirati specie officii circumsteterunt, Suet. Caes. 82: alors qu'il s'asseyait, les conjurés l'entourèrent apparemment pour l'honorer (sous prétexte de l'honorer).    - per speciem + gén.: sous prétexte de.    - per speciem celebrandarum cantu epularum, Liv. 9, 30, 8: sous prétexte de rehausser le repas par la musique.    - in (ad, sub) speciem: pour donner le change, pour faire illusion, sous prétexte de.    - in speciem ambitionis incidere: donner l'impression de tomber dans [la recherche de] la popularité.    - bucinatore in castris et paucis in speciem tabernaculis relictis, Caes. B. C. 2, 35: [ un trompette ayant été laissé dans le camp avec quelques tentes pour faire illusion] [st1]5 [-] image fantastique, apparition, vision, fantôme, spectre, ombre.    - species Homeri, Lucr.: l'ombre d'Homère.    - in quiete utrique consuli eadem dicitur visa species, Liv. 8: durant leur sommeil, on dit que les deux consuls eurent une même vision.    - per nocturnas species, Liv. 26: par des apparitions nocturnes. [st1]6 [-] essence des choses conçue par l'esprit, espèce, notion, type, idée, idéal.    - capere speciem veri scelerisque, Hor.: se faire une idée du bien et du mal.    - species dicendi, Cic.: l'idéal de l'éloquence.    - hanc speciem libertatis esse, si... Nep.: que l'idéal de liberté est de... [st1]7 [-] nature spéciale, espèce, cas particulier.    - haec species incidit, Plin. Ep.: ce cas particulier se présente.    - proponitur apud eum species talis, Ulp.: on lui soumet ce cas particulier. [st1]8 [-] partie d'un tout, pièce, morceau, article (de commerce), marchandise.    - species publicae, Cod. Just. denrées vendues au profit de l'Etat.    - species annonariae, Cod. Just.: redevances en blé.    - utrum vendenda sit species, Pall.: s'il faut vendre la marchandise. [st1]9 [-] Macr. Pall. ingrédient, drogue, aromate, épice.
    * * *
        Species, speciei, foe. g. Plaut. La beaulté d'une personne, La forme et figure.
    \
        Gemma specie crystallina. Plin. Qui resemble à crystal.
    \
        Species oris. Liu. La forme du visage.
    \
        Vermiculos ouorum specie pariunt. Plin. De la forme d'un oeuf.
    \
        Nec contentos esse nos oportet prima specie summi soli, sed, etc. Colum. Il ne nous fault pas contenter de la premiere veue, et de considerer la terre superficiellement.
    \
        Species vrbis. Plaut. La forme et situation d'une ville.
    \
        Animorum species vertuntur. Virgil. Les qualitez et natures des ames et esprits se muent et changent.
    \
        Foeda specie teter. Lucret. Laid.
    \
        Globosa species. Plin. Ronde.
    \
        Semiferae hominum species. Lucret. Animal demi homme et demi beste brute.
    \
        Serena species mundi. Lucret. La beaulté de l'air serein.
    \
        Praeter speciem stultus es. Plaut. Tu es plus fol, que tu n'en portes la mine.
    \
        Speciem boni viri prae se ferre. Cic. Porter le semblant et apparence de preudhomme, avoir la semblance d'un homme de bien,
    \
        Sembler estre homme de bien.
    \
        AEtatis specie vti. Ouid. User de la beaulté de sa jeunesse.
    \
        Scurrantis speciem praebere. Horat. Monstrer apparence, Donner semblant d'estre adulateur.
    \
        Dissimili specie viuere. Lucret. Suyvre autre et differente maniere de vivre, Espece ou genre de vie.
    \
        Intueri huius vitae speciem. Cic. La monstre de dehors. L'exteriorité.
    \
        Speciem prisci Iuriscons. appelant, quod recentiores legis casum. Vlpianus, Vt Marcellus animaduertit in specie huiusmodi. En tel cas aduenant.
    \
        Species definitur a dialecticis, vt sit id quod dicitur de pluribus differentibus numero. vt Homo est species sub qua comprehenduntur Socrates, Plato, etc. Cic. Espece.
    \
        Specie quidem blanda, sed reipsa multis locis repudianda est. Cic. Monstrant beau semblant, De prime face semblant estre belle.
    \
        Veri species. Horat. Apparence de verité.
    \
        Pompeium imagine pacis, et Lepidum specie amicitiae deceptos. Tacit. Soubz ombre de, etc.
    \
        Specie rixae. Liu. Faisant semblant d'avoir noise, soubz ombre de noise.
    \
        Pietas inesse non potest in fictae simulationis specie. Cic. En faulx semblant.
    \
        Praeclara classis in speciem, sed inops et infirma. Cic. A la veoir, De monstre.
    \
        In speciem. Liu. Par beau semblant, Par maniere de faire.
    \
        Per speciem legationis in Asiam ablegatus est. Pli. iunior. Soubz ombre ou couleur de, etc. Soubz espece de, etc.
    \
        Speciem hosti abeuntis exercitus dedit. Quintil. Il feit semblant que, etc.
    \
        In speciem ducere captiuos. Liu. Pour monstre.
    \
        Res erat proxime speciem muros oppugnantium. Liu. Il sembloit proprement et visiblement que, etc.
    \
        Speciem exercitus efficere. Cassius ad Ciceronem. Une forme, facon, et maniere d'armee, Une espece d'armee.
    \
        Quae habent speciem gloriae. Cic. Apparence, Semblance.
    \
        Tephritis lunae speciem habet curuatae in cornua. Plin. Ha la forme et figure de la lune, Resemble à, etc.
    \
        Habet aliquam speciem probationis. Quintil. Quelque apparence et couleur de, etc.
    \
        Speciem atque opinionem pugnantium praebere. Caesar. Monstrer apparence, Donner semblant, Resembler.
    \
        Praesentare speciem alicuius rei. Plin. Resembler.
    \
        Reddere speciem alicuius rei. Plin. Resembler à icelle.
    \
        Est Paeantidibus gemmis species aquae glaciatae. Plin. Il semble que ce soit de l'eaue gelee et glacee.
    \
        Non tulit hanc speciem furiata mente Choroebus. Virg. Ne peult endurer de veoir ceci.
    \
        Flebilis species tacitae aulae. Claud. La veue et aspect miserable de, etc. Quand il fait piteux veoir un lieu desolé.
    \
        Species. Liu. Visions nocturnes, Illusions, Apparitions, Phantasmes.
    \
        Vanae finguntur species. Horat. On fait des chasteaulx en Espaigne, Quand on resve.
    \
        Oblata caelestium species. Liu. Une vision. Comme quand les anges s'apparoissent à aucun, ou semblable.
    \
        Species, in plurali. Martianus Iurecons. Espices, Espiceries.

    Dictionarium latinogallicum > species

  • 17 I conjonction copulative

    [zapst]¶1 [ajoute un second terme qui enchérit] et en outre, et même (= et quidem): jube prandium accurarier... ; atque actutum, Plaut. Men. 208: dis qu'on prépare à dîner... ; et tout de suite; faciam... ac lubens, Ter. Haut. 763: je te ferai [du bien pour tout cela], et de grand coeur; sine tuo quaestu ac maximo quaestu, Cic. Verr. 3, 52: sans que tu aies eu un profit et un très grand profit, cf. 3, 23; Cat. 1, 9, etc. ; praeclaras duas artes constitueres atque inter se pares, Cic. de Or. 1, 236: tu constituerais deux arts éminents, et, j'ajoute, égaux entre eux; ut viris, Romanis dignum est, Liv. 7, 13, 9: de la manière qui convient à des hommes, à des Romains; confitetur atque ita libenter confitetur, ut... Cic. Caec. 24: il avoue, et il avoue si volontiers que..., cf. Verr. 3, 53; Font, 40; Mur. 15, etc.    - avec quidem (equidem): Plaut. Bac. 974, etc.; id estne numerandum in bonis? - ac maxumis quidem, Cic. Leg. 2, 12: doit-on le compter au nombre des biens ? - et même des plus grands biens, cf. de Or. 2, 278; Br. 211; Tusc. 2, 39, etc.    - avec etiam: Plaut. Capt. 777, etc.; infirmā atque etiam aegrā valetudine, Cic. Br. 180: d'une santé faible (délicate) et même maladive, cf. Clu. 111; Mur. 2; Cat, 3, 14, etc.    - avec adeo: respondit mihi paucis verbis atque adeo fideliter, Plaut. Curc. 333: il m'a répondu en peu de mots, mais aussi avec franchise; cum maximo detrimento atque adeo exitio vectigalium, Cic. Verr. 3, 19: pour le plus grand dommage, ou mieux, pour la ruine des impôts publics, cf. Verr. 3, 21; 3, 33; (Clu. 79; Cat. 2, 27; 1, 9, etc.; non petentem atque adeo etiam absentem creatum tradidere quidam, Liv. 10, 5, 14, il fut nommé consul, selon certains historiens, sans faire acte de candidat, et même, mieux que cela, en son absence.    - ac prope, ac paene: et presque: Cic, Verr. 2, 160 ; 3, 78; Dom. 131; Phil 2, 39 ; Div 1, 124, etc. ; Caes. G, 3, 12, 5; 6, 36, 2 [zapst]¶2 simple copule: noctes ac dies, Cic. Arch. 29: nuits et jours; ad frigora atque aestus vitandos, Caes. BG. 6, 22, 3: pour éviter le froid et le chaud; una atque eadem persona, Cic. Cael. 30: une seule et même personne; etiam atque etiam, Cic. Cat. 2, 27, etc.: encore et encore.    - le second terme étant souvent le développement ou la définition plus précise du premier: donum dignum Capitolio atque ista arce omnium nationum, Cic Verr. 5, 184: cadeau digne du Capitole, de cette citadelle de toutes les nations [même emploi de que, cohortahorque Fam. 2, 4, 2]. [zapst]¶3 marquant une opposition entre deux propositions: atque hodie primum vidit, Plaut. Merc. 532: et pourtant il l'a vue aujourd'hui pour la première fois.    - souvent renforcé par tamen: id sustulit, ac tamen eo contentus non fuit, Cic Verr. 4, 190: il enleva cette statue, mais il ne se tint pas pour satisfait, cf. Pis. 3; de Or. 1, 240, etc.    - renforcé par potius: lacrumas mitte ac potius... prospice, Ter. Ad. 335: cesse de pleurer et plutôt considère..., cf. Cic. Amer. 110; Verr. 1, 136; de Or. 1, 220; Off, 1, 67, etc.    - opposant une prop. négative, ac non: quasi vero consilii sit res ac non necesse sit, Caes. BG. 7, 38, 7: comme si vraiment la situation réclamait une délibération et que ce ne fût pas une nécessité de..., cf. Cic. Amer. 92 ; Verr. 5, 169 ; Mil, 92 ; Cat. 2, 12, etc.    - [après une négative] mais plutôt (au contraire): ne cupide quid agerent, atque ut... mallent, Cic. Off, 1, 33: [les engager] à ne rien faire avec passion, à préférer au contraire, cf. Off. 2, 3 ; Leg. 1, 18 ; de Or. 3, 85, etc. [zapst]¶4 [marquant un rapport temporel] et alors (sur ces entrefaites, à cet instant): quo imus, inquam, ad prandium ? atque illi tacent, Plaut. Capt. 479: où allons-nous, dis-je, pour dîner? et ils se taisent; forte per impluvium despexi in proxumum atque ego aspicio, Plaut. Mil. 288: par hasard j'ai regardé par la gouttière chez le voisin, et (alors) j'aperçois; huc mihi caper deerraverat, atque ego Daphnim aspicio, Virg. B. 7, 6: mon bouc s'était égaré de ce côté-ci; et dans ces entrefaites j'aperçois Daphnis (et voilà que...)    - dans la princip. après une subord. temporelle: quom ad portam venio, atque ego illam video praestolarier, Plaut. Ep. 217: quand j'arrive vers la porte, (alors) moi, je la vois qui attend, cf. dum... atque, Plaut. Bac. 279; postquam... atque, Plaut. Merc. 256; quoniam... atque, Plaut. Most. 1050; ut... atque, Plaut. Poen. 650. [zapst]¶5 [en tête d'une phrase, lien logique très lâche et très varié] et j'ajoute que: Cic. Cat. 2, 28; Br. 265, etc.    - et pour conclure: Mur. 22 ; Cat. 3, 10, etc.    - et d'ailleurs: Off. 1, 5 ; 1, 24 ; 1, 36, etc.    - mais (en voilà assez): Off. 1, 27    - [dans un récit, introduisant un fait nouveau] mais alors, or à ce moment: Caes. G. 3, 15, 3; 6, 35, 8, etc.; Cic. Cat. 3, 11, etc.    - [annonçant la fin d'un développement] or, or donc: ac de primo quidem officii fonte diximus, Cic, Off. 1, 19: or donc nous avons traité de la première source du devoir, cf. 1, 41; 1, 46; CM 50. etc.    - [réflexion, souhait] atque ut (ne), et pour que (pour éviter que): Cic, Amer. 14; Verr. 2, 108; Caec. 62; de Or. 2, 235, etc. ; atque utinam: et fasse le ciel que: Cic. Verr. I, 61, etc. II particule de comparaison, [zapst]¶1 après adaeque, aeque, aequus, alius, alio, aliorsum, aliter, consimilis, contra, contrarius, digne, dispar, dissimilis, idem, ita, item, juxta, par, pariter, perinde, pro eo, proinde, pro portione, protinus, secus, sic, similis, similiter, simul, statim (ULP. Dig. I, 16, 1), talis, totidem; voir ces mots [zapst]¶2 sans antécédent marquant l'idée de comparaison: quem esse amicum ratus sum atque ipsus sum mihi, Plaut. Bac. 549: [cet homme] dont j'ai cru qu'il était mon ami comme je le suis de moi-même, cf. Hor. Ep. 1, 16, 32 II ac si = quasi BELL. HISP. 13, 5 ; P. Fest. 78; 226; 247 [zapst]¶3 après un comparatif accompagné d'une négation: Plaut. Cas. 860; Merc. 897; Ter. And. 698; Catul. 61, 172; Lucr. 2, 350; 3, 96, etc.; Virg. En. 3, 561; Hor. S. 1, 1, 46 ; 1, 2, 22, etc.    - sans négat.: Hor. Epo. 15, 5; 12, 11; S. 1, 5, 5; 1, 6, 130.

    Dictionarium latinogallicum > I conjonction copulative

  • 18 atquĕ (ac) --- ac devant les consonnes; [écrit souvent adque dans les mss] et en plus de cela.

    [ABCR]I conjonction copulative [zapst]¶1 [ajoute un second terme qui enchérit] et en outre, et même (= et quidem): jube prandium accurarier... ; atque actutum, Plaut. Men. 208: dis qu'on prépare à dîner... ; et tout de suite; faciam... ac lubens, Ter. Haut. 763: je te ferai [du bien pour tout cela], et de grand coeur; sine tuo quæstu ac maximo quæstu, Cic. Verr. 3, 52: sans que tu aies eu un profit et un très grand profit, cf. 3, 23; Cat. 1, 9, etc. ; præclaras duas artes constitueres atque inter se pares, Cic. de Or. 1, 236: tu constituerais deux arts éminents, et, j'ajoute, égaux entre eux; ut viris, Romanis dignum est, Liv. 7, 13, 9: de la manière qui convient à des hommes, à des Romains; confitetur atque ita libenter confitetur, ut... Cic. Cæc. 24: il avoue, et il avoue si volontiers que..., cf. Verr. 3, 53; Font, 40; Mur. 15, etc.    - avec quidem (equidem): Plaut. Bac. 974, etc.; id estne numerandum in bonis? - ac maxumis quidem, Cic. Leg. 2, 12: doit-on le compter au nombre des biens ? - et même des plus grands biens, cf. de Or. 2, 278; Br. 211; Tusc. 2, 39, etc.    - avec etiam: Plaut. Capt. 777, etc.; infirmā atque etiam ægrā valetudine, Cic. Br. 180: d'une santé faible (délicate) et même maladive, cf. Clu. 111; Mur. 2; Cat, 3, 14, etc.    - avec adeo: respondit mihi paucis verbis atque adeo fideliter, Plaut. Curc. 333: il m'a répondu en peu de mots, mais aussi avec franchise; cum maximo detrimento atque adeo exitio vectigalium, Cic. Verr. 3, 19: pour le plus grand dommage, ou mieux, pour la ruine des impôts publics, cf. Verr. 3, 21; 3, 33; (Clu. 79; Cat. 2, 27; 1, 9, etc.; non petentem atque adeo etiam absentem creatum tradidere quidam, Liv. 10, 5, 14, il fut nommé consul, selon certains historiens, sans faire acte de candidat, et même, mieux que cela, en son absence.    - ac prope, ac pæne: et presque: Cic, Verr. 2, 160 ; 3, 78; Dom. 131; Phil 2, 39 ; Div 1, 124, etc. ; Caes. G, 3, 12, 5; 6, 36, 2 [zapst]¶2 simple copule: noctes ac dies, Cic. Arch. 29: nuits et jours; ad frigora atque æstus vitandos, Caes. BG. 6, 22, 3: pour éviter le froid et le chaud; una atque eadem persona, Cic. Cael. 30: une seule et même personne; etiam atque etiam, Cic. Cat. 2, 27, etc.: encore et encore.    - le second terme étant souvent le développement ou la définition plus précise du premier: donum dignum Capitolio atque ista arce omnium nationum, Cic Verr. 5, 184: cadeau digne du Capitole, de cette citadelle de toutes les nations [même emploi de que, cohortahorque Fam. 2, 4, 2]. [zapst]¶3 marquant une opposition entre deux propositions: atque hodie primum vidit, Plaut. Merc. 532: et pourtant il l'a vue aujourd'hui pour la première fois.    - souvent renforcé par tamen: id sustulit, ac tamen eo contentus non fuit, Cic Verr. 4, 190: il enleva cette statue, mais il ne se tint pas pour satisfait, cf. Pis. 3; de Or. 1, 240, etc.    - renforcé par potius: lacrumas mitte ac potius... prospice, Ter. Ad. 335: cesse de pleurer et plutôt considère..., cf. Cic. Amer. 110; Verr. 1, 136; de Or. 1, 220; Off, 1, 67, etc.    - opposant une prop. négative, ac non: quasi vero consilii sit res ac non necesse sit, Caes. BG. 7, 38, 7: comme si vraiment la situation réclamait une délibération et que ce ne fût pas une nécessité de..., cf. Cic. Amer. 92 ; Verr. 5, 169 ; Mil, 92 ; Cat. 2, 12, etc.    - [après une négative] mais plutôt (au contraire): ne cupide quid agerent, atque ut... mallent, Cic. Off, 1, 33: [les engager] à ne rien faire avec passion, à préférer au contraire, cf. Off. 2, 3 ; Leg. 1, 18 ; de Or. 3, 85, etc. [zapst]¶4 [marquant un rapport temporel] et alors (sur ces entrefaites, à cet instant): quo imus, inquam, ad prandium ? atque illi tacent, Plaut. Capt. 479: où allons-nous, dis-je, pour dîner? et ils se taisent; forte per impluvium despexi in proxumum atque ego aspicio, Plaut. Mil. 288: par hasard j'ai regardé par la gouttière chez le voisin, et (alors) j'aperçois; huc mihi caper deerraverat, atque ego Daphnim aspicio, Virg. B. 7, 6: mon bouc s'était égaré de ce côté-ci; et dans ces entrefaites j'aperçois Daphnis (et voilà que...)    - dans la princip. après une subord. temporelle: quom ad portam venio, atque ego illam video præstolarier, Plaut. Ep. 217: quand j'arrive vers la porte, (alors) moi, je la vois qui attend, cf. dum... atque, Plaut. Bac. 279; postquam... atque, Plaut. Merc. 256; quoniam... atque, Plaut. Most. 1050; ut... atque, Plaut. Poen. 650. [zapst]¶5 [en tête d'une phrase, lien logique très lâche et très varié] et j'ajoute que: Cic. Cat. 2, 28; Br. 265, etc.    - et pour conclure: Mur. 22 ; Cat. 3, 10, etc.    - et d'ailleurs: Off. 1, 5 ; 1, 24 ; 1, 36, etc.    - mais (en voilà assez): Off. 1, 27    - [dans un récit, introduisant un fait nouveau] mais alors, or à ce moment: Caes. G. 3, 15, 3; 6, 35, 8, etc.; Cic. Cat. 3, 11, etc.    - [annonçant la fin d'un développement] or, or donc: ac de primo quidem officii fonte diximus, Cic, Off. 1, 19: or donc nous avons traité de la première source du devoir, cf. 1, 41; 1, 46; CM 50. etc.    - [réflexion, souhait] atque ut (ne), et pour que (pour éviter que): Cic, Amer. 14; Verr. 2, 108; Caec. 62; de Or. 2, 235, etc. ; atque utinam: et fasse le ciel que: Cic. Verr. I, 61, etc. II particule de comparaison, [zapst]¶1 après adæque, æque, æquus, alius, alio, aliorsum, aliter, consimilis, contra, contrarius, digne, dispar, dissimilis, idem, ita, item, juxta, par, pariter, perinde, pro eo, proinde, pro portione, protinus, secus, sic, similis, similiter, simul, statim (ULP. Dig. I, 16, 1), talis, totidem; voir ces mots [zapst]¶2 sans antécédent marquant l'idée de comparaison: quem esse amicum ratus sum atque ipsus sum mihi, Plaut. Bac. 549: [cet homme] dont j'ai cru qu'il était mon ami comme je le suis de moi-même, cf. Hor. Ep. 1, 16, 32 II ac si = quasi BELL. HISP. 13, 5 ; P. Fest. 78; 226; 247 [zapst]¶3 après un comparatif accompagné d'une négation: Plaut. Cas. 860; Merc. 897; Ter. And. 698; Catul. 61, 172; Lucr. 2, 350; 3, 96, etc.; Virg. En. 3, 561; Hor. S. 1, 1, 46 ; 1, 2, 22, etc.    - sans négat.: Hor. Epo. 15, 5; 12, 11; S. 1, 5, 5; 1, 6, 130.

    Dictionarium latinogallicum > atquĕ (ac) --- ac devant les consonnes; [écrit souvent adque dans les mss] et en plus de cela.

  • 19 aetas

    aetās, ātis, f. (zsgz. aus dem alten aevitas, v. aevum), die Zeitlichkeit, I) der einer Person od. Sache ihrer innern Natur nach zufallende Zeitteil, 1) die Lebenszeit, das Dasein, das Leben in seiner Zeitdauer betrachtet (während vita = das Leben nach seiner Lebenskraft), a) übh.: omnis aetas, das ganze Leben, Plaut. (s. Spengel Plaut. truc. 1, 1, 1): breve tempus aetatis, Cic.: cum in aetate grandiuscula esse coepisset, Augustin.: in aetate hominum, Plaut.: aetatis spatio probati, durch eine lange Lebensdauer, Cic.: volat aetas, Cic.: aetatem agere nudam, Cic., od. regio cultu, Sall., od. desidiose, Lucr., od. in litteris, Cic., od. domi, Enn. fr., od. sub ipsis septentrionibus, Gell., od. procul a republica, Sall.: aetas pure et eleganter et quiete acta, Cic.: aetatem degere cum alqo, Komik., od. inter feras, Cic.: omnem aetatem degere in tranquillitate sine dolore, Cic.: degere omne tempus aetatis sine molestia, Cic.: gerere aetatem cum alqo, Sulpic. in Cic. ep.: aetatem conterere in alqa re, Cic.: aetatem consumere in alqa re, Cic.: se suamque aetatem curant, Plaut. – aetatem, das liebe lange Leben hindurch, zeitlebens, für immer, Komik. u. Lucil. fr. (vgl. Brix Plaut. Men. 717. Lorenz Plaut. Pseud. 493. Wagner Ter. heaut. 716). – in aetate (hominum), im (menschlichen) Leben, je zuweilen (s. Brix Plaut. trin. 24), Plaut.: verb. in vita atque in aetate, Plaut.:
    ————
    u. in aetate sua, Plaut. – dah. aetas mea, tua = ich, du (s. Brix Plaut. Men. 675. Lorenz Plaut. Pseud. 110), in te nunc omnes spes sunt aetati meae, Plaut.: vae aetati tuae, vae capiti atque aetati tuae, Plaut.: aliquid tulisse mali capiti atque aetati illorum, Ter. – b) ein Menschenalter (von 30, selten u. nur bei Dichtern von 100 Jahren), eine Generation, tertiam iam aetatem hominum vivebat (Nestor), Cic.: hominis aetatem durare, Liv.: vixi annos bis centum; nunc tertia vivitur aetas, Ov. – 2) die Lebenszeit, in der jmd. gerade steht, das Lebensalter, die Jahre, das Alter, u. die einzelne Altersstufe, a) eig.: α) ohne nähere Bestimmung: aetas succedit aetati, Cic.: amicitia incepta a parvis cum aetate (mit den Jahren) accrevit, Ter.: filius id aetatis, Cic.: sumus id aetatis, Cic.: u. so hoc, illuc, istuc aetatis, Komik. (s. Brix Plaut. trin. 787): aetate superiores (Ggstz. pueri), Varr. – auch (v. mehreren) im Plur., vincunt numero, vincunt aetatibus, Cic.: ambo florentes aetatibus, Verg.: homines omnium aetatium, Gell. – aetas ( wie tempus) est mit Infin., Verg.: aetas desinit, incipit mit final. Infin., Verg. – u. insbes. bald = Jugend, forma (Schönheit) atque aetas, Ter.: neque sciebat neque per aetatem (wegen der J.) potis erat, Ter.: u. so amici regis, qui propter aetatem eius in curatione erant regni, Caes.: dedecora, quae aetas ipsius (seine Jugend = er in seiner J.) pertulit, Cic.: aetatis maxime paenitebat, an
    ————
    seine J. stieß man sich am meisten, Liv.: qui aliquid formae, aetatis artificiique habebant (Ggstz. qui senes ac deformes erant), Cic.: carus eris Romae, donec te deseret aetas, Hor. – bald = höheres od. hohes Alter, aetatis vacatio, Nep.: aetatis excusatio, Curt.: morbo atque aetate confectus, Sall.: aetate gravis, Liv.: nusquam tantum tribuitur aetati, nusquam senectus est honoratior, Cic.: aetate (vor A.) non quis obtuerier, Plant. – bald = das gereiftere, mannbare (heiratsfähige) Alter, in aetatem venire, Liv. 42, 34, 3, pervenire, Corp. inscr. Lat. 10, 5056. – v. Lebl., aetas populorum et civitatum, Cic. de legg. 2, 9: aetates aedificiorum, Papin. dig. 30, 58: aetates tabularum, Petr. 88, 1: aetatem ferre (v. Wein), das hohe Alter vertragen, alt werden können (und doch nicht verderben), Cic. fr. bei Macr. sat. 2, 3, 2 (= Cic. fr. G. b 10 p. 344, 22 M.): so auch aetatem pati, Sen. ep. 36, 3. – β) mit näherer Bestimmung: iniens aetas, der Eintritt ins Leben (der Beginn der praktischen Wirksamkeit), Cic.: ab initio aetatis oder ab ineunte aetate, Cic.: a primo tempore oder a primis temporibus aetatis, Cic.: a prima aetate, Cic.: flos aetatis od. florens aetas, die Jugend, Cic.: bona aetas, die guten Jahre, Cic.: mala aetas, die bösen Jahre, Plaut. – ad petendum (magistratum) legitima aetas, Liv.: aetas militaris, das gesetzliche Jahr für den Kriegsdienst (das 17te), Sall.: quaestoria (das 31ste, unter Augustus das 25ste),
    ————
    Quint.: senatoria (das 25ste), Tac.: consularis (das 43ste), Cic. – aetas nova, die frische Jugend (Ggstz. aetas serior (das reifere Alter), Ov.: aetas integra, Afran, fr. u. Tac. (bes. aetate integrā, in der Blüte der Jugend, Pacuv. fr., Komik, u.a., s. Spengel Ter. Andr. 72): aetas iam constans, Cic., nondum constans, Suet.: media, Plaut. u. Cic. (s. Wagner Plaut. aul. 157): u. media aetas Falerni, Plin. 23, 34: firmata, Cic.: imbecilla, Sall., infirma, Cic.: pubes, Liv.: aetas iuvenilis, Augustin. ep. 36, 1: aetas virilis, s. virilis: tenera, Liv.: adulta, Cic.: grandior, Cic.: ingravescens, Cic.: extrema, Cic.: fessa aetas, Altersschwäche, Tac.: aetate iam affectā, schon in die Jahre, Cic.: aetate exactā, im hohen Alter, Pacuv. fr., Cic. u.a.: ebenso actā aetate, Cic.: aetas decrepita, Cic.: aetas senecta, Plaut., Sall. fr. u.a.: aetas grandaeva, Aur. Vict. epit. 41, 25: longissima, Cic.: inferior, superior aetas, Cic.: aetas maior, Gell.: si iam satis aetatis ac roboris esset, Cic.: quid aetatis tibi videor? Plaut.: quibus aetas ad militandum gravior esset, schon zu alt zum Kriegsdienst, Liv.: aetatem habes opportunissimam, du stehst im besten Alter, Cic. – b) meton. = die Menschen einer Altersstufe, die Altersklasse (s. Ticher Cic. de sen. 46): vestra, Leute eueres Alters, Cic.: puerilis aetas, das Knabenalter = die Knaben, Cic.: senilis aetas, das Greisenalter = die Greise, Cael. Aur. acut. 2, 13, 90: aetas
    ————
    robustior, Liv.: haec aetas nostra iuris ignara est, Cic.: omnes aetates, ordines, die Leute jedes Alters, jung u. alt, Cic.: u. so omnis aetas, Liv.: puellis ut saltem parcerent, a qua aetate etiam hostes abstinerent, Liv. – II) der einer Person od. Sache nur äußerlich zufallende Anteil an der Zeit, a) im engern Sinne, das Zeitalter, die Zeit, Romuli aetas, Cic.: ab aetatis huius memoria, Cic.: clarissimus imperator suae aetatis, Liv.: nostrā aetate, Quint.: heroicis aetatibus, Cic.: illustrium hominum aetates et tempora, Cic. – meton., das Zeitalter, die Zeit = die Menschen eines Zeitalters, das Geschlecht, nostra aetas, Liv.: secuta aetas, Plin.: incuriosa suorum aetas, Tac.: quid nos dura refugimus aetas? Hor.: impia perdemus devoti sanguinis aetas, Hor.: disce tamen, veniens aetas, Ov. – poet. übtr., verborum vetus aetas, die alten Geschlechter der Wörter, die altgewordenen Wörter, Hor. de art. poët. 61. – b) im weitern Sinne, der Zeitabschnitt, die Zeit übh., aurea aetas, das goldene Zeitalter, Ov.: sempiternae saeculorum aetates, Cic. – omnia fert aetas, Verg.: quidquid sub terra est, in apricum proferet aetas, Hor.: longa aetas, die Länge der Zeit, Hor.: aetate tam longā, Flor.: aetate, durch die Länge der Zeit, infolge der Verjährung, Flor. 3, 13, 7. – Genet. Plur. gew. aetatum; doch auch nicht selten aetatium, Liv. u.a.; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 409.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > aetas

  • 20 auxilium

    auxilium, ī, n. (augeo), der Zuwachs, um etw. durchzuführen, die Hilfe, I) im allg., die Hilfe (abstr. u. konkr.), die Hilfeleistung, das Hilfsmittel ( Mittel), die Abhilfe, der Beistand, die Mitwirkung, Unterstützung, v. Pers. auch der Helfer (Ggstz. exitium, Plaut. rud. prol. 68), summum aux. omnium gentium (v. Konsul), Cic.: aux. Romanum (der Römer), Liv.: aux. adventicium, Cic.: aux. argentarium, Plaut.: m. subj. Genet., aux. domus, Helfer, Ov.: Graecorum auxilio, Cic.: auxilio noctis, mit Hilfe = unter dem Schutze der N., Sall.: auxilio tempestatis, vom stürmischen Wetter begünstigt, Caes. – m. obj. Genet., aux. salutis, Caes. u. Nep.: hortandi suos, Auct. b. Alex. – m. adversus u. Akk., opportunum adversus Indos auxilium, Curt.: quibus auxilii latio adversus consules esset, Liv. (vgl. unten mit dare u. esse). – accire alqm auxilio, Tac.: accurrere auxilio, Sall., in auxilium, Suet.: adiungere sibi auxilium, Cic.: auxilio alcis adiuvari, Liv. epit.: alqm advocare in auxilium alcis rei (wegen etw.), Tac.: auxilii nihil afferre, Ter.: unius civitatis firmum auxilium amittere, Cic.: arcessere alqm auxilio, Caes., in auxilium, Aur. Vict.: arripere opem auxiliumque ad alqd, Plaut.: ad auxilium convenire, Caes.: auxilio plebem per magistratus ex omnibus vicis convocare, Suet.: dare auxilium, Verg. u. Liv.: dare adversus alqm auxilium, Liv. u. Iustin.
    ————
    (s. Benecke Iustin. 38, 5, 3): ad extremum auxilium descendere, Caes.: effundere supremum auxilium, Liv.: egere auxilio, Sall., Ov. u. Quint.: auxilium esse alci, Plaut., od. gew. esse auxilio u. esse alci auxilio, Komik., Caes., Sall., Nep. u.a.: alci in peccato adiutricem, auxilio in paterna iniuria esse, Ter.: consuli adversus intercessionem collegae auxilio esse, Liv.: u. alci nemo auxilio est, quin m. Konj., Liv. 9, 26, 10: u. quod ne fieret, tribuni plebis auxilio fuerunt, Liv. epit. 59: tum quoque, si se appellet, auxilio ei futurum, ne causam dicat, Liv. 38, 52, 10: in auxilio (alcis) od. in auxilium esse, Plin., Iustin. u. Eutr. (s. Dudend. Caes. b. G. 3, 11, 2): aliquid auxilii est in alqo, es ist H. bei jmd. zu finden, Caes.: evocare alqm ex Africa in auxilium, Suet.: extremum auxilium experiri, Caes.: serum auxilium perditis erat, Liv.: vestri est auxilii m. folg. Infin., Cic. Clu. 4: expetere auxilium ab alqo, Ter. u. Cic.: exspectare vestrum auxilium, Cic.: ferre auxilium, Cic.: alci ferre auxilium, Enn. fr., Komik., Cic., Caes. u.a., opem auxiliumque alci, Cic.: ferre auxilium pecuniae, das G. retten, Caes.: ferre alci auxilium contra tantam vim sceleris praesentis, Cic.: Aetolos in auxilio habere, Liv. epit.: implorare auxilium alcis, Cic., od. auxilium ab alqo, Caes.: auxilium alcis implorare et flagitare, Cic.: suo auxilio freti, Cic.: deos in auxilium invocare, Quint.: mittere alci auxilium, Curt.: alqm auxilio mittere,
    ————
    Caes.: mitti alci auxilio ab alqo, Nep.: negare alci auxilium, Liv.: alci opus est auxilio alcis, Sall. fr. u. Cic.: offertur alci auxilium alcis, Cic.: orbari auxilio, Cic.: alcis auxilium sibi paratum putare, Cic.: petere auxilium ab alqo, Cic.: auxilium petere contra alqm, Hirt. b. G.: petere ab alqo auxilium salutis, Nep.: polliceri auxilium alci rei, Cic.: polliceri auxilium in publicum (zum allgemeinen Nutzen), Quint.: postulare auxilium, Caes.: privari auxilio sociorum, Nep.: proficisci alci auxilio, Nep.: promittere alci auxilium, Ov.: quaerere auxilium, Cic.: reperire alci rei auxilium, Caes.: requirere auxilium vestrum od. nullum, Cic.: rogare auxilium, Caes., auxilium summissā voce, Ov.: spoliari auxilio alcis, Cic.: succurrere alci auxilio, Caes.: uti auxilio (Mitwirkung) elephantorum, Liv.: uti auxilio legis, Quint.: venire alci auxilio, Caes. u.a., in auxilium, Suet. – Plur., auxilia, entw. übh. Hilfe usw. (s. oben), auxilia magica, Tibull.: aux. extrinsecus assumpta, Quint.: mit subj. Genet., auxilia equitum, Caes.: provinciarum, Caes.: Graecorum, Liv.: liberorum, Quint.: mit obj. Genet., salutis auxilia, Cic. – omnium sibi auxilia adiungere, Cic.: salutis auxilia ad alqm afferre, Cic.: assidēre auxiliis suis, vom Schiffer, Ov.: cuncta auxilia (Stützen) rei publicae labefactare convellereque, Cic.: auxilia formidare, Curt.: longinquis auxiliis indigere, Liv.: neutris auxilia mittere, neutral bleiben, Caes.: negare alci
    ————
    auxilia, Liv. u. Scrib.: auxilia portare, Sall.: illorum auxiliis uti, Cic. – od. Hilfsquellen, copiae auxiliaque alcis, Caes.: haec auxilia od. magna duo auxilia detrahere alci, Caes. u. Cic.: minuere auxilia populi Romani, Cic. – II) insbes.: a) als mediz. t. t., die Hilfe, das Hilfsmittel, das Heilmittel für od. gegen etw., absol. od. m. obj. Genet. od. m. adversus u. Akk., aux. anceps, Cels.: aux. optimum, praesentissimum, Cels.: auxilia imbecilliora, validiora, Cels.: omne auxilium corporis, jedes auf den K. angewandte H., Cels.: aux. adversae valetudinis, Cels.: aux. adversus profusionem sanguinis, Cels.: adhibere auxilium, Cels., auxilia, Scrib.: admovere aliquod auxilium, Cels.: egere auxilio, Cels.: opus est auxilio, Cels. – b) Plur. auxilia als milit. t. t., α) militär. Hilfsmittel = Streitkräfte, Militärmacht, auxilia infirma, Caes.: magna equitatus, Auct. b. Afr.: equestria, Auct. b. Afr.: equitum peditumque, Caes.: contrahere undique auxilia, Iustin. – β) Hilfstruppen, Hilfsvölker (Ggstz. legiones, copiae [eigene Streitkräfte]), auxilia et suppetiae, Plaut.: auxilia barbara, Caes.: levis armaturae, Hirt. b. G.: peditum, peditatus equitatusque, Caes.: ab sociis auxilia arcessere, Sall.: auxilia ex Britannia arcessere, Caes.: auxilia cogere, Verg.: auxilia comparare, Cic.: mittere alci auxilia, Cic. – im Ggstz. zu equitatus u. equites = Hilfstruppen zu Fuß, auxilia equitatumque comparare, Caes.:
    ————
    magnos equitatus magnaque auxilia exspectare, Caes.: equites auxiliaque barbaris omnibus imperare, Caes.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > auxilium

См. также в других словарях:

  • infirma — INFIRMÁ, infírm, vb. I. tranz. A anula, a respinge, a declara nevalabil; a dovedi ca neadevărat, nefundat. ♦ A desfiinţa un act (sau o măsură) ca fiind nelegal sau netemeinic; a invalida. – Din fr. infirmer, lat. infirmare. Trimis de valeriu,… …   Dicționar Român

  • infirma re — index quash Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • infirmá — vb., ind. prez. 1 sg. infírm, 3 sg. şi pl. infírmã …   Romanian orthography

  • infirma —   , infirmum, infirmus   L. lax, weak. Culms decumbent …   Etymological dictionary of grasses

  • Doellingeria infirma — ID 27981 Symbol Key DOIN2 Common Name cornel leaf whitetop Family Asteraceae Category Dicot Division Magnoliophyta US Nativity Native to U.S. US/NA Plant Yes State Distribution AL, CT, DC, DE, FL, GA, KY, MA, MD, NC, NJ, NY, OH, PA, RI, SC, TN,… …   USDA Plant Characteristics

  • Poa infirma — ID 65484 Symbol Key POIN30 Common Name weak bluegrass Family Poaceae Category Monocot Division Magnoliophyta US Nativity Introduced to U.S. US/NA Plant Yes State Distribution CA, OR, SC Growth Habit Graminoid Durat …   USDA Plant Characteristics

  • Bidens infirma Fernald — Symbol BIHE2 Synonym Symbol BIIN Botanical Family Asteraceae …   Scientific plant list

  • Doellingeria infirma (Michx.) Greene — Symbol DOIN2 Common Name cornel leaf whitetop Botanical Family Asteraceae …   Scientific plant list

  • Doellingeria infirma (Michx.) Greene — Symbol DOIN2 Common Name cornel leaf whitetop Botanical Family Asteraceae …   Scientific plant list

  • Poa infirma Kunth — Symbol POIN30 Common Name weak bluegrass Botanical Family Poaceae …   Scientific plant list

  • infirmare — INFIRMÁRE, infirmări, s.f. Acţiunea de a infirma şi rezultatul ei; invalidare. – v. infirma. Trimis de valeriu, 13.09.2007. Sursa: DEX 98  Infirmare ≠ adeverire, confirmare Trimis de siveco, 03.08.2004. Sursa: Antonime  INFIRMÁRE s. 1. anulare …   Dicționar Român

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»