hoc+auctore

caput (kaput), pitis, n. (vgl. got. haubith, Haupt, Kopf u. viell. altind. *kaput in kapucchalam, Haar am Hinterkopf), das Haupt, der Kopf, I) eig. u. meton.: A) v. leb. Wesen: 1) der Menschen, a) eig.: α) übh. (Ggstz. vestigium): caput hominis, aegri, Cels.: capite aperto, Plaut.: capite operto, obvoluto, involuto, Cic.: capite demisso, Caes.: porcus cum capite humano natus, Liv. – caput adaperire, Sen.: caput aperire, operire, Cic.: caput velare, Liv., revelare, Arnob.: caput operire togā, Petr.: caput obvolvere, Cic.: caput obvolvere togā, Suet.: caput attollere, Ov.: caput ferire (sich vor den K. schlagen), femina plangere, Cic. fr.: c. perfricare, Cic.: c. alci auferre, abscīdere, praecīdere, percutere, Liv.: caput illidere foribus, Suet.: caput impingere parieti, Plin. ep.: capita conferre (zusammenstecken, bei geheimer Unterredung), Liv.: circum saucios milites inserere in tentoria caput, Liv.: sed corpori valido caput deerat (im Bilde), Liv. – Besondere Verbindungen, ire praecipitem in lutum per caputque pedesque (über Hals und Kopf), Catull. 17, 9. – capita aut navia u. caput aut navim, »Kopf oder Wappen«, ein Spiel, in dem ein Geldstück in die Höhe geworfen und dann gesehen wird, ob die Bildseite (der Götterkopf) oder die Wappenseite (das Schiff) nach oben gefallen ist, Macr. sat. 1, 7, 22. Aur. Vict. orig. gent. Rom. 3, 5.

————

Paul. Nol. adv. paganos 75 extr. – nec caput nec pedes (habere), sprichw., von Geschäften usw., bei denen man nicht weiß, wo man anfangen, wo man aufhören soll, M'. Curius in Cic. ep. 7, 31, 2. Liv. epit. 50; vgl. Plaut. asin. 729: ut nec pes nec caput uni reddatur formae, eine bestimmte Gestalt gegeben werde der einen Idee, Hor. de art. poët. 8. – supra caput esse, sowohl = (als gefährlich, drohend) im Nacken sein, sitzen, v. Feinde, Sall. u. Liv., als auch = (als belästigend) auf dem Halse liegen, v. einer Person, Cic., v. Alter, Sen.: ebenso als gefährl. super caput esse, v. Feinde, Tac.: u. in capite atque in cervicibus nostris restitisse, drohend über unserem Haupte u. Nacken zurückgeblieben sein (v. Pers.), Cic. Vgl. Kritz u. Fabri Sall. Cat. 52, 24. Drak. Liv. 3, 27, 2; 21, 33, 2. – caput movere, das Haupt hin u. her neigen (als Gebärde des Hohns, der Schadenfreude), Vulg. Sirach 12, 19 u. 13, 8. – caput extollere, sein Haupt erheben (als Zeichen der Hoffnung auf Besserung und Erlösung), Cic. Planc. 33: ebenso caput erigere in libertatem, Augustin. de civ. dei 5, 22. – in caput alcis recidere, auf jmds. Haupt zurückfallen, Aetolorum prava consilia atque in ipsorum caput semper recidentia, Liv. 36, 29, 8. – β) der Kopf als Sitz des Verstandes, der Einsicht, incolumi capite es? Hor.: aliena negotia centum per caput saliunt, gehen mir durch den Kopf, Hor. – b) meton.: α)

————

Mensch, Person, αα) übh. (s. Lorenz Plaut. most. 202. Brix Plaut. capt. 943), hoc c., ich, Plaut.: propter meum caput, um meiner Person willen, Plaut.: o lepidum caput! Plaut.: c. ridiculum, festivum, närrischer, drolliger Kauz, Ter.: c. liberum, Cic.: libera servaque capita, Liv.: ignota capita, Liv.: c. noxium, innoxium, Liv.: carum caput (wie φίλη, ηθείη κεφαλή), Verg. u. Hor. – beim Ausruf u. bei Verwünschungen, at vos, devota capita, Iustin.: nefandissimum caput, Iustin.: vae capiti tuo! Plaut. – ββ) beim Zählen, Schätzen oder beim Verteilen, Kopf, Mann, Person, capitum Helvetiorum milia CCLX III, Caes.: cum hostium numerus capitum CCCCXXX milium fuisset, Caes.: in capita describere, Cic.: exactio capitum, Kopfgeld, Personensteuer, Cic.: dah. capite censi, s. censeo. – γγ) bei Verwünschungen, quod illorum capiti sit, was auf ihr Haupt falle, Cael. in Cic. ep.: di capiti ipsius reservent, Verg.: sacrare alcis caput, Liv. – β) der Kopf als Hauptträger des menschlichen Daseins, das Leben, die Existenz, αα) das physische Leben, coniuratio in tyranni caput facta, Liv.: capitis periculum od. dimicatio, Lebensgefahr, Ter. u. Cic.: in caput vertit, traf das Leben, beschleunigte seinen Tod, Liv.: capite suo decernere, dimicare, Cic. u. Liv.: capite luere, Liv. – suum caput pro salute rei publicae vovere, Cic. – ββ) die bürgerliche Existenz, nach römischem Sinne der Inbegriff aller Freiheits-,

————

Bürger- u. Familienrechte, causa capitis, Cic.: iudicium capitis, Cic.: capitis accusare, Cic.: capitis anquirere, Liv.: capitis damnare, condemnare, Cic.: capite damnari, Cic.: capitis absolvere, Nep.: pro capite dicere, Cic.: causam capitis dicere, Nep.: poenam capitis constituere, Cic.: agitur caput alcis, Cic.: capitis minor, ein bürgerlich Toter, Hor.: u. capite deminui od. se deminuere, s. deminuo: u. capitis deminutio, s. deminutio: ebenso capite minui, s. minuo, capitis minutio, s. minutio.

2) der Tiere, a) eig.: c. iumenti, Nep.: c. equinum, Plin.: c. elephantinum, Val. Max.: c. simininum, Iul. Obsequ.: trium capitum canis, Mythogr. Lat.: hydra multa capita habens, Sen.: belua multorum es capitum, Hor. – dah. ad capita bubula, »bei den Ochsenköpfen«, ein Ort in Rom, wo O. in Stein eingehauen waren, Suet. Aug. 5. – b) meton. = das ganze Tier, ein Stück, bina boum capita, Verg.: grex XXV capitum, Col.: triginta capitum fetus, Verg.

B) von Lebl., der Kopf, die Spitze, Kuppe, das Oberste, Äußerste (Anfang oder Ende), papaveris, Mohnkopf, Liv.: tignorum, Caes.: trabis, Veget. mil.: pontis, Brückenkopf, Planc. in Cic. ep.: iecinoris, Cic.: columnae, Kapitäl, Plin.: fistulae, Vorderende, Mündung, Liv.: alii, Bolle, Cato u. Plin.: capita vitis, Wurzeln, Cato u. Plin., od. die Ranken, Col. u. Cic.: capita loramentorum, die Enden, Iustin.: arcus, die

————

Enden, Verg.: vectis, der lange Teil, Liv.: c. machinae, quae graece κανὼν μουσικός appellatur, die Kanzelle an der Wasserorgel, Vitr.: perangusta capita (mitellae), die ganz schmalen Enden der chirurg. Armbinde (Ggstz. latitudo, der breite Teil), Cels.: c. fasciae, habenae, lini, Cels.: uti aequalia duo capita (Enden des Seiles) sint, funis cum erit extensus, Vitr.: si nusquam caput (eine Geschwulst, Beule) se ostendit, Cels.: caput facere (v. Beulen usw.), hoch aufschwellen, Plin. – von Örtl., c. silvae, Wipfel, Sen. poët.: capita aspera montis, äußerste Spitze, Verg.: in capite Bithyniae, am äußersten Punkte (Ein- u. Ausgang), Plin. ep. – v. Gewässern, sowohl der Ursprung, die Quelle, Enipei, Verg.: Rheni, Mela: amnis, Verg.: fontis, Hirt. b. G., Vitr. u.a.: als die Mündung, der Ausfluß (aber seltener), capita Rheni, Caes.: u. so Rheni c., Hor. u. Lucan.: im Bilde, die Quelle, der Ursitz, die Urquelle, der Ausgangspunkt, die Grundlage, der allgemeine Gesichtspunkt (die Kategorie), quo invento ab eo quasi capite disputatio ducitur, Cic.: nonne his vestigiis ad caput maleficii perveniri solet? Cic.: si quid (ein Gerücht) sine capite manabit, ohne sichere Quelle, Cic.: nos de Dolabella cotidie, quae volumus, audimus: sed adhuc sine capite (ohne Quelle), sine auctore (unverbürgt), rumore nuntio, Cic. ep.: aperiamus autem capita, unde etc., Cic. – u. so oft verb. mit fons, zB. ille

————

fons et caput (ihr Urheber u. Stifter) Socrates, Cic.: in ea (sc. in aegritudine) est fons miseriarum et caput, die Quelle u. Grundursache, Cic. – u. der Anfang, cuncta igitur a capite (von Anfang an) proposito ordine persequamur, Pacat. pan. 4, 1.

II) übtr., was in irgend etw. das Erste, Vorzüglichste ist, 1) v. Pers., das Haupt, die Hauptperson, der Stimmführer, Hauptanstifter, rei publicae, die Hauptperson im Staate, Tac.: c. scelerum, Erzhalunke, periuri caput, der ganz verlogene Kerl, Plaut. (s. Brix Plaut. mil. 494): illic est huic rei caput, Ter.: c. omnium Graecorum concitandorum, Cic.: capita coniurationis, Liv.: capita Latini nominis, Liv.: caput rerum Masinissam fuisse, Liv.: statim et seditio crevit, ut caput et consilium (ein beratendes Haupt) habere coepit, Iustin. – 2) v. Lebl., a) im allg., das Haupt, die Hauptsache, cenae, das vorzüglichste Gericht, Hauptgericht, Cic.: patrimonii, das vorzüglichste Stück, Liv.: litterarum, Hauptinhalt, Hauptpunkt, Cic.: rerum, Hauptpunkt, Cic.: caput est, ist der Hauptpunkt, Cic.: c. Epicuri, Hauptgrundsatz, Cic.: c. civilis prudentiae, oberstes Prinzip, Cic. – b) in Gesetzen u. Schriften, der Hauptsatz, Hauptabschnitt, Paragraph, das Kapitel, legis, Cic.: epistulae, Cic.: unius capitis lectio (Lektüre), Treb. Poll.: quae scripserimus in summas sive in commentarium et capita conferre, Quint. – u. ein Absatz, Abschnitt

————

in Urkunden, Corp. inscr. Lat. 11, 3614 (Decr. decur. Caerel. 15). Gromat. vet. p. 263 sq. – c) v. Geld u. Geldeswert, die Hauptsumme, der Stock, das Kapital (Ggstz. usurae), de capite deducite, quod usuris pernumeratum est, Liv.: quinas hic capiti mercedes exsecat, Hor. – de capite ipso demere, die Pachtsumme kürzen, Cic.: de capite quantum commodum fuit frumenti detraxit, Cic. – de illo Tulliano capite (Schuld) libere cum Cascellio loquare, Cic. – d) v. Örtl., der vornehmste Ort, die vornehmste Stadt, die Hauptstadt, der Hauptsitz, Thebae c. totius Graeciae, Nep.: Roma, c. orbis terrarum, Liv.: Persepolis, c. regni, Plin.: c. gentis Artaxata, Tac.: c. belli, Liv. – ⇒ Abl. auch capiti, Catull. 68, 124. Amm. 18, 5. – In Inschrn. auch kaput od. bl. k. geschr., zB. Corp. inscr. Lat. 14, 2112. Gromat. vet. p. 263 sq.: u. capud, Corp. inscr. Lat. 7, 897.

cōnsiliārius, a, um (consilium), beratend, Rat erteilend, I) adi.: c. senatus, Plaut. Epid. 159: amicus (Ggstz. auxiliarius), Plaut. truc. 216. Fronto de eloqu. 3. p. 150, 15 N.: homines, Gell. 18, 3, 5: anima, Apul. de dogm. Plat. 2, 15: fulgur u. fulmen, bei einem Vorhaben ab- od. zuratender, Sen. nat. qu. 2, 39, 1. Amm. 23, 5, 13. – II) subst., cōnsiliārius, ī, m., der Ratgeber, Berater, dah. auch der Beisitzer im Rat od. vor Gericht, hoc consiliario, Cic.: consiliario et auctore Vestorio, Cic.: unus e consiliariis, Suet.: alci se offerre consiliarium, Suet.: dari alci consiliarium atque administrum, Cic.: me consiliario fortasse non imperitissimo, fideli quidem et benevolo certe usus esses, Cic.: comite et consiliario eodem ad bellum uti posse, Liv. – m. subj. Genet., c. Augusti, Inscr.: consiliarii mei, Cic.: consiliarii regis, Cic.: Verris amici et consiliarii, Cic.: consiliarii iudicum, ICt. – m. obj. Genet., c. caedis, Vell. 2, 56, 3. – m. in u. Abl., viginti sibi depoposcerat velut consiliarios in negotiis publicis, Suet. Tib. 55.

crēdibilis, e, Adi. m. Compar. (credo), glaublich, glaubhaft (Ggstz. incredibilis), vix credibili celeritate, Plin.: vix credibili modo, Plin.: cr. ratio (Grund), Quint.: sit tibi cr. sermo consuetaque verba, Ov. – alqd credibile facere, zB. quae credibilem faciunt expositionem, Quint.: ita quod exponebat ratione fecit credibile, Quint.: maxime animo tyranni credibile indicium Thraso nominatus fecit, Liv.: omnia enim credibilia in Alcibiade vigor ingenii et morum luxuria faciebat, Iustin. – nihil his credibilius fingi potest, Quint. – alqd pro credibili sumere, als glaublich annehmen, Cic. – credibile aliquid habere, etwas Glaubwürdiges haben, Cic. – est alqd credibile, zB. quid ea commemorem, quae nisi iis qui videre nemini credibilia sunt, Sall.: narrationes credibiles sint, Cic.: credibilis erit narratio ante omnia, si etc., Quint.: an credibile sit veneficium in noverca, Quint.: neque idem credibile est in dite et paupere, Quint. – credibile est (fit, videtur) m. folg. Acc. u. Infin., credibile erat neminem hoc ausum sine auctore, Plin. ep.: ita fit credibile deorum et hominum causā factum esse mundum, Cic.: credibile videbatur voluisse exire de vita, cum defendi non posset, Plin. ep.: eo sit credibilius illa ab oratore non ficta, Quint. – credibile est m. folg. ut u. Konj., hocine est credibile aut memorabile, tanta vecordia innata cuiquam ut siet, ut malis gaudeant,

————

Ter. Andr. 625: non esse credibile, ut quem tantopere amaret ab eo invicem non diligeretur, Val. Max. 4, 1. ext. 2. – credibile est m. folg. indir. Fragesatz, non est credibile quid interesse mihi sit visum inter eum, qui tum erat et qui anno ante fuerat, Cic. de or. 2, 89. – vix credibile est, zB. magnum narras, vix credibile, Hor.: quod credibile vix esset (parenthetisch), Cic.: u. m. folg. 2. Supin., zB. vix credibile dictu (parenthetisch), Curt.: vix credibile memoratu est, quantum superbiae socordiaeque Vitellio adoleverit, Tac. hist. 2, 73. – neutr. subst., credibili fortior illa fuit, als man glauben sollte, Ov.: u. so multa credibili tulimus maiora, Ov.: in Prosa im Plur., credibilium genera sunt tria, Quint.: veris credibilia praeferre, Quint.: utri magis credibilia dixerint, Quint.

opīnio, ōnis, f. ( von opin-or), die Vermutung, Meinung, der Glaube (dah. auch die Erwartung), die Annahme, Einbildung, Ansicht, auch das Vorurteil (Ggstz. veritas), I) im allg.: op. insita, penitus insita, Cic.: falsa, Cic.: mala, Cic.: vana, Cels.: vetus, Colum.: vetusta, Cic. – m. subj. Genet., opinione omnium, Cic.: opinione vulgi, Cic.: pro opinione Thrasybuli, nach der Erwartung des Thr., Nep. – m. obj. Genet., op. eius diei, von dem Erfolge dieses Tages, Caes.: eius (cuius) rei, Caes.: timoris, scheinbare Furcht, Caes.: trium legionum, drei Legionen zu erhalten, Caes.: deorum, Vorstellung von den G., Cic. – m. de u. Abl., op. de dis immortalibus, Cic. – cui opinioni etiam nos accedimus, Quint.: ipse eorum opinionibus accedo, qui etc., Tac.: de alqo falsam opinionem accipere (überliefert bekommen), Cic.: adsunt huic opinioni meae leges, quae etc., es sind für diese meine Ansicht, für diese A. sprechen, Plin. ep.: adducere alqm in eam opinionem, ut putet m. folg. Acc. u. Infin., Cic.: in eam opinionem rem adduxerunt, ut etc., sie haben die M. hervorgerufen, Cic.: cui opinioni et Vergilius assentit, Lact.: timoris opinionem quibuscumque rebus poterat augebat, Caes.: si quam opinionem iam vestris mentibus comprehendistis, si eam ratio convellet, si oratio labefactabit, si denique veritas extorquebit, Cic.: notior est ista vetus

————

agricolis concepta opinio, Colum.: confirmata est opinio mea hesterno Fanniae sermone, Plin. ep.: cuius opinionis levitas confutata a Cotta non desiderat orationem meam, Cic.: nunc peto, ut, si quam huc graviorem de illo iudicio opinionem attulistis (mitgebracht habt), hanc causā perspectā atque omni veritate cognitā deponatis, Cic.: opinio, quae de Romanis Aetolisque est (herrscht), Liv.: quod opinio de dis immortalibus et omnium esset et cotidie cresceret, Cic.: est eadem opinio cuiusdam eruditissimi, diese Meinung (Ansicht) hat ein usw., Plin. ep.: cuius opinionis etiam Corn. Celsus est, derselben M. ist auch K. Celsus, Colum. 2, 12, 6: ut opinio nostra est (als Parenthese), Cic.: haec tamen opinio est (herrscht) populi Romani m. folg. Acc. u. Infin., Cic.: magna nobis pueris opinio fuit mit folg. Acc. u. Infin., zur Zeit unseres Knabenalters herrschte stark die Ansicht, daß usw., Cic.: est enim non vana opinio mit folg. Acc. u. Infin., Cels.: res non erat in opinione dubia, es handelte sich nicht um eine zweifelhafte M., Cic.: unde intellegi debet perturbationem quoque omnem esse in opinione, beruhe auf der Einbildung, Cic.: ante fuisse in illa populari opinione, vorher diese volkstümliche Meinung geteilt haben, Cic.: in qua me opinione sine causa esse, ne quis vestrûm credat, Liv.: in qua opinione etiam M. Tullius fuit, Lact.: neque enim sum in hac opinione, quā quidam, ut credam mit folg. Acc.

————

u. Infin., Quint.: his litteris lectis in eadem opinione fui, quā reliqui omnes, te esse venturum, war ich gleich den übrigen der M., daß du usw., Cic.: evellam ex animis hominum tantam opinionem? tam penitus insitam? Cic.: inserit novas opiniones (Ansichten), evellit insitas, Cic.: ne opinionem fracti ossis frustra faciat, uns fälschlich zu der Ansicht bringe, der Knochen sei gebrochen, Cels.: non fallam opinionem tuam ( deine Erwartung), Cic.: neque eum prima opinio fefellit, Caes.: ne usu manuque reliquorum opinionem fallerent, sie sollten nun durch die praktische Ausführung ihres Gedankens der Erwartung der übrigen entsprechen, Caes.: ut mea fert opinio u. ut opinio mea fert (als Parenthese), Cic.: ut mea quoque fert opinio, Colum.: mea tamen fert opinio, ut tempus spectandum sit captivitatis, Ulp. dig. 24, 1, 32. § 14: de his eandem fere quam reliquae gentes habent opinionem, Caes.: vere (wahrheitsgetreu) quam habuerant opinionem ad eum perferunt, Caes.: falsam de illis habuit opinionem, malam de vobis, Cic.: nisi de vobis malam opinionem animo imbibisset, Cic.: ne possum quidem in ullam aliam incĭdere opinionem, nisi in eam, in qua etc., man kann gar nicht anders von mir denken, als daß ich usw., Dolab. in Cic. ep.: quo facilius nostra quoque opinio interponi (dazwischengeschoben werden) possit, Cic.: inveteravit (es hat sich festgesetzt) enim iam

————

opinio perniciosa rei publicae vobisque periculosa, Cic.: libenter irrepere in opinionem gratiae, gern die M. erschleichen, daß man beliebt sei, Cic.: labi opinione, Cic.: ut haec opinio minuatur, Cic.: opinio non modo Romae, sed etiam apud exteras nationes omnium sermone percrebruit mit folg. Acc. u. Infin., Cic.: speciem atque opinionem pugnantium praebere, scheinbar den Glauben erregen, als ob sie kämpften, Caes.: tantam opinionem timoris praebuit, ut etc., es hatte so sehr den Anschein, daß er sich fürchte, Caes.: haec eius diei praefertur opinio, ut etc., man trägt sich mit der M., Caes.: ipsa evidentia eius opinioni repugnat, Cels.: subire duarum rerum opinionem, sich einem zweifachen Urteil aussetzen, Liv.: ne vos falsa opinio teneat, Liv.: tenet vicinitatem opinio (die N. steht in der M.) tamquam et natus ibi sit, Suet.: cuius rei opinio tolli non poterit, Caes.: in eam opinionem Cassius veniebat (K. kam in den Verdacht) finxisse bellum, Cael. in Cic. ep.: nemini in opinionem veniebat (n. fiel es ein) m. folg. Acc. u. Infin., Nep.: utrisque venit in opinionem (beiden kam der Gedanke) m. folg. Acc. u. Infin., Nep.: laetitia et libido in bonorum opinione versantur, beruhen auf der Einbildung von Gütern, Cic.: vicit opinionem meam, er hat meine Erwartung noch übertroffen, Cic.: praeter opinionem, wider Vermuten, Cic.: u. so contra opinionem, Caes.: contra opinionem meam, Plin.

————

ep.: contra opinionem omnium, Caes.: ultra opiniones omnium, Iul. Val.: opinione celerius, schn. als man vermutet hatte, Cic.: celerius omni opinione, Caes.: celerius omnium opinione, Auct. b. Alex.: reditus eius fuit celerior omnium opinione, ibid.

II) insbes.: A) die beurteilende, richtende Meinung der Leute, 1) übh., die gute Meinung, das günstige Vorurteil, de quo nulla umquam opinio fuerit, nulla in hoc ipso iudicio exspectatio futura sit, Cic.: magna est hominum opinio de te, die Welt denkt groß von dir, Cic.: opinione non ullā, quam de meis moribus habeat, Cic.: opinio, quam is vir haberet integritatis meae (von der Redlichkeit meiner Gesinnung hegt), Cic.: contra opinionem militum famamque omnium (gegenüber der g. M. der Soldaten [über Cäsar]) videri proelium defugisse magnum detrimentum afferebat, Caes.: opinionem afferunt populo (sie flößen dem V. das günstige V. ein) eorum fore se similes, Cic. – 2) der Ruf, a) der gute Ruf, α) m. obj. Genet.: amor multitudinis commovetur ipsa famā et opinione liberalitatis, beneficentiae, iustitiae, Cic.: propter eximiam opinionem virtutis, Caes.: nondum eandem vetustatis ac virtutis cepisse opinionem, noch nicht denselben Ruf der Kriegserfahrung u. Tapferkeit erworben haben, Caes.: in Gallia maximam virtutis opinionem habere, in gr. R. der T. stehen, Caes.: summam habere iustitiae et bellicae laudis

————

opinionem, Caes. – β) m. subj. Genet.: iam pridem auditā Alexandri opinione, Iustin. 12, 8, 2. – γ) absol., verb. opinio et fama, Tac. dial. 10, 1: cupidi opinionis, Quint. 12, 9, 4: affert et ista res opinionem, Quint. 2, 12, 5 (u. dazu Spalding): tantae opinionis viros habere, Sen. contr. 1. praef. § 1: tantae opinionis fuit, ut etc., Sen. contr. 1, 1, 22. – b) der üble Ruf, malignitatis opinionem vereri, Tac. dial. 15: ne invidiae et ingrati animi adversus clarissimum civem opinionem habeat, Liv. 45, 38, 6. – B) das Gerücht, divulgatā opinione tam gloriosae expeditionis, Iustin. 42, 2, 11: quae opinio erat edita in vulgus, dieses G. hatte sich nämlich allgemein verbreitet, Caes. b. c. 3, 29, 3: exiit opinio m. folg. Acc. u. Infin., Suet. Ner. 53: opinio etiam sine auctore exierat (es hatte sich das unverbürgte G. verbreitet) m. folg. Acc. u. Infin., Liv. 3, 36, 9: per regna mittit, qui opinionem sererent (ausstreuen sollten) m. folg. Acc. u. Infin., Iustin. 8, 3, 8.

* * *

cognĭtor, ōris, m. [cognosco], a judic. t. t.

Lit., one who has made himself familiar with a case in law; hence,

An advocate, attorney (acting in the name of the parties, who had previously appeared before the tribunal: cognitor est, qui litem alterius suscipit coram ab eo, cui datus est, Paul. ex Fest. p. 57, 9 Müll.; cf. Ascon. Cic. Div. in Caecil. 4, 11; Gai Inst. 4, 97;

and v. advocatus),

Cic. Div. in Caecil. 4, 11, id. Verr. 2, 2, 43, § 106 sq.; 2, 3, 34, § 78; 2, 3, 60, § 137; id. Caecin. 5, 14; id. Rosc. Com. 11, 32; 18, 53; * Quint. 3, 6, 71 al.—

A judge, = quaesitor, Cod. Th. 9, 27, 5; 10, 10, 20; Symm. Ep. 9, 39 al.—

In gen., a defender, protector:

hoc (Caesare) auctore et cognitore hujusce sententiae,

Cic. Cat. 4, 5, 9; Auct. Harusp. 21, 45; Liv. 39, 5, 2; Hor. S. 2, 5, 38 al.:

Liber dithyramborum cognitor,

Front. Eloqu. p. 217.—

A witness, who testifies that he knows a person, a voucher, Cic. Verr. 2, 5, 65, § 167 sq.; cf. id. ib. § 168; 2, 1, 5, § 13.

dē-cerno, crēvi, crētum, 3 (the syncop. forms decreram, etc., decrerim, etc., decresse are freq. in Cicero and Liv., also Plaut. Curc. 5, 3, 25; Ter. Hec. 1, 2, 73; 2, 1, 15, but not in Caes., where is only decreverat, B. G. 4, 17; 5, 5 fin.; 5, 53, 2), v. a. and n.

(acc. to cerno, no. II. 3.) To decide, determine any thing disputed or doubtful. For syn. cf.: scisco, jubeo, statuo, constituo, dico, sancio, consilium capio, destino, obstino, definio, determino.

Prop., of a judge, magistrate, etc., to pronounce a decision respecting something; to decide, judge, determine, decree; to vote for any thing (very freq. and class.).—Const. with acc., with acc. et inf., a relat. clause, with de, or absol.:

alias (Verres praetor) revocabat eos, inter quos jam decreverat decretumque mutabat, alias, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 46:

si quod est admissum facinus, si caedes facta, idem (Druides) decernunt,

Caes. B. G. 6, 13, 5:

consules de consilii sententia decreverunt secundum Buthrotios,

Cic. Att. 16, 16, C, § 11: decernere vindicias secundum servitutem, in favor of slavery, i. e. restore the slave to his master, Liv. 3, 47, 5; cf. Caes. B. C. 1, 5, 4:

cum senatus triumphum Africano decerneret,

id. Fin. 4, 9, 22; cf.

of a single senator: non decrevi solum, sed etiam ut vos decerneretis laboravi,

id. Prov. Cons. 11, 28;

so supplicationem decernere,

id. Fam. 15, 4, 11;

so also: Crassus tres legatos decernit,

id. ib. 1, 1, 3:

D. Junius silanus supplicium sumendum decreverat,

Sall. C. 50, 4:

quando id bellum senatus decrevisset, quando id bellum populus R. jussisset?

Liv. 41, 7; 42, 36; id. 5, 36; id. 26, 2:

id quod senatus me auctore decrevit,

Cic. Phil. 6, 1, 1; Caes. B. C. 1, 2, 2:

qui ordo decrevit invitus,

on compulsion, Cic. Phil. 1, 6, 13:

Ligures ambobus consulibus decernuntur,

id. Liv. 42, 10; cf.:

provinciam desponsam non decretam habere,

Cic. Prov. Cons. 15 (v. the whole passage in connection):

provinciae privatis decernuntur,

Caes. B. C. 1, 6, 4 et saep.:

ex annuo sumptu, qui mihi decretus esset,

Cic. Att. 7, 1, 6 et saep.:

mea virtute atque diligentia perditorum hominum patefactam esse conjurationem decrevistis,

id. Cat. 4, 3: cum pontifices decressent ita;

SI, etc.,

id. Att. 4, 2, 3:

senatus decrevit populusque jussit, ut, etc.,

id. Verr. 2, 2, 67: in jure dicundo, ita decrevit, ut, etc., Suet. Galb. 7; cf.

of individuals: Hortensii et mea et Luculli sententia... tibi decernit, ut regem reducas, etc.,

Cic. Fam. 1, 1, 3.— Impers.:

in parricidas rei publicae decretum esse,

Sall. Cat. 51, 25.—Esp. of the emperor, to determine the law by deciding a case:

quodcumque imperator cognoscens decrevit, legem esse constat,

Dig. 1, 4, 1, § 1; Just. Inst. 1, 2, 6.

Transf., beyond the judicial sphere, to decide, determine, judge: qui nequeas nostrorum uter sit Amphitruo decernere, Plaut. fragm. ap. Non. 285, 26:

rem dubiam decrevit vox opportune emissa,

Liv. 5, 55; cf.:

primus clamor atque impetus rem decrevit,

id. 25, 41; Plin. 17, 27, 46, § 258:

de his Catonis praecepta decernent,

id. 17, 22, 35, § 190:

duo talenta pro re nostra ego esse decrevi satis,

Ter. Heaut. 5, 1, 67; id. Hec. 4, 1, 27:

quam decrerim me non posse diutius habere,

id. ib. 1, 2, 73:

in quo omnia mea posita esse decrevi,

Cic. Fam. 2, 6, 3; id. Att. 3, 15, 7:

illum decrerunt dignum, suos cui liberos committerent,

Ter. Hec. 2, 1, 15:

in ejus controversiis quid decernas, non a te peto,

Cic. Fam. 13, 59: aliquem decernere hostem, to proclaim one an enemy by a formal decree, id. Phil. 11, 7, 16.— Absol.:

nequeo satis decernere,

Ter. Ad. 4, 2, 5.

Milit., to decide by combat; hence (like cernere and certare), in gen., to fight, combat, contend:

castra castris conferamus, et Samnis Romanusne imperio Italiam regant, decernamus,

Liv. 8, 23, 9; id. 1, 23, 9:

in ipso illo gladiatorio vitae certamine, quod ferro decernitur,

Cic. de Or. 2, 78, 317:

proelium,

id. Fam. 10, 10:

pugnam,

Liv. 28, 14; cf. id. ib. 33: de bello decernere, Auct. B. Hisp. 5 fin. Oud. N. cr.:

ne armis decernatur,

Cic. Att. 7, 3, 5; cf.:

ferro ancipiti decernunt,

Verg. A. 7, 525:

and armis, ferro,

id. ib. 11, 218; 12, 282; 695 (cf. et cernere ferro, id. ib. 709):

cursibus et crudo caestu,

id. G. 3, 20:

cornibus inter se,

id. ib. 218:

lapidibus et subselliorum fragminibus,

Suet. Ner. 26 et saep.:

contra magnam vim hostium, artificio magis quam viribus, Auct. B. Afr. 14: acie,

Liv. 2, 14; Nep. Milt. 4, 4:

proelio cum proditore,

Just. 13, 8, 4:

classe decreturi,

Nep. Hann. 10, 4:

integriore exercitu,

id. Eum. 9 fin.—Absol.:

decernendi potestatem Pompeio fecit,

Caes. B. C. 3, 41; cf. Liv. 21, 41.

Transf., beyond the milit. sphere:

decernite criminibus, mox ferro decreturi,

Liv. 40, 8 fin. —So of a judicial contest:

uno judicio de fortunis omnibus decernit,

Cic. Quint. 2, 6; cf. Quint. 10, 1, 29;

and qui judicio decernent,

id. 12, 7, 5:

de salute reipublicae,

Cic. Att. 8, 5, 2:

pro mea omni fama fortunisque,

id. de Or. 2, 49:

utinam meo solum capite decernerem,

id. Att. 10, 9; Caes. B. C. 1, 35, 3.

With reference to one's own acts, to decide, determine on doing something; to determine, resolve on something (freq. in all periods and styles).—Constr., with inf. and with acc. and inf.:

si tu fluctus e gurgite tollere decreris, Lucil. ap. Rufin. § 26 (p. 238 ed. Frotsch.): quicquid peperisset decreverunt tollere,

Ter. Andr. 1, 3, 14:

Caesar his de causis Rhenum transire decreverat,

Caes. B. G. 4, 17 et saep.:

eos me decretum est persequi mores patris,

Plaut. Asin. 1, 1, 58; id. Stich. 1, 3, 65; Ter. Heaut. 3, 1, 56; cf.:

certum atque decretum est non dare signum,

Liv. 2, 45:

reliquam aetatem a republica procul habendam decrevi,

Sall. C. 4. With ut and subjunct.:

hic decernit ut miser sit,

Cic. Tusc. 3, 27, 65.—With accus.:

quicquam decernere,

id. ib. —Hence, dē-crētum, i, n.

(Acc. to no. I. A.) A decree, decision, ordinance of any political or judicial body (for syn. cf.:

scitum, edictum, consilium, jus): senatus Caelium ab rep. removendum censuit. Hoc decreto eum consul senatu prohibuit,

Caes. B. C. 3, 21, 3:

si qui eorum (sc. Druidum) decreto non stetit, sacrificiis interdicunt,

id. B. G. 6, 13, 5; cf. id. ib. §

10: vestra responsa atque decreta evertuntur saepe dicendo,

Cic. Mur. 13 fin.; id. Verr. 2, 2, 48:

decurionum,

id. Rosc. Am. 9, 25 et saep.:

Caesaris,

Vulg. Act. 17, 7.—Esp. leg. t. t., a decision of the emperor as judge, a precedent (cf. rescriptum), Gai. 1, 5; Just. Inst. 2, 15, 4.—

Transf., in philos. lang. as a translation of the Gr. dogma, principle, doctrine, precept, Cic. Ac. 2, 9, 27; id. ib. § 29; cf. Sen. Ep. 94, 2 sq. and 95, 9 sq. (quis philoso, phorum) decretis suis paret? Lact. 3, 15, 3.

dī-verto ( vorto), ti, sum, 3, v. n., to turn or go different ways, to part, separate, turn aside (in the verb. finit. rare; not in the class. per.).

Lit.

To turn out of the way; hence, of travellers, to stop, lodge, sojourn:

qui divertebat in proximo,

Amm. 14, 7, 15:

in cenaculum,

Vulg. 4 Reg. 4, 11:

ad hominem peccatorem,

to visit, id. Luc. 19, 7 al. —

Of a married woman, to leave her husband:

(uxor) sive diverterit, sive nupta est adhuc,

Dig. 9, 2, 27, § 30; cf.

so of divorce: si uxor a legato diverterit,

ib. 5, 1, 42:

nullis matrimoniis divertentibus,

Gell. 4, 3. V. also divortium.—

Trop., to deviate from each other, to differ:

divortunt mores virgini longe ac lupae,

Plaut. Ep. 3, 3, 22.—Hence, dīversus ( - vorsus), a, um, P. a., turned different ways.

Set over against each other, opposite, contrary (freq. and class.; cf.: adversus, contrarius).

Lit.:

in diversum iter equi concitati,

Liv. 1, 28:

fenestrae,

opposite each other, Prop. 1, 3, 31; cf.

ripa,

Sil. 1, 264 Drak.:

iter a proposito diversum,

Caes. B. C. 1, 69, 1; cf.:

diverso ab ea regione itinere,

id. ib. 3, 41, 4:

diversis ab flumine regionibus,

id. B. G. 6, 25, 3:

diversam aciem constituit,

id. B. C. 1, 40, 5:

duo cinguli maxime inter se diversi, i. e. the two polar circles,

Cic. Rep. 6, 20 (13):

diversum ad mare dejectus,

Tac. A. 2, 60; cf.:

procurrentibus in diversa terris,

id. Agr. 11:

in diversum flectere,

Plin. 11, 45, 101, § 248:

binas per diversum coassationes substernere,

cross-wise, Plin. 36, 25, 62, § 186.—

Trop.

In gen., different, diverse, opposite, contrary, conflicting (cf.:

varius, differens, discrepans, multiplex): monstrum ex contrariis diversisque inter se pugnantibus naturae studiis cupiditatibusque conflatum,

Cic. Cael. 5 fin.; cf.:

quis non diversa praesentibus contrariaque expectatis aut speret aut timeat?

Vell. 2, 75, 2:

pessuma ac divorsa inter se mala, luxuria atque avaritia,

Sall. C. 5, 8; cf. Liv. 34, 4.—In the sup.:

ne illi falsi sunt, qui diversissimas res pariter exspectant, ignaviae voluptatem et praemia virtutis,

Sall. J. 85, 20:

diversa sibi ambo consilia capiunt,

Caes. B. C. 3, 30, 1:

est huic diversum vitio vitium prope majus,

Hor. Ep. 1, 18, 5; cf. Vell. 2, 80, 2:

initio reges diversi pars ingenium, alii corpus exercebant,

pursuing opposite courses, Sall. C. 2, 1:

diversi imperatoribus (sc. Scipioni et Mummio) mores, diversa fuerunt studia,

Vell. 1, 13, 3:

dividere bona diversis,

Hor. S. 1, 3, 114; cf. id. ib. 1, 1, 3; Vell. 2, 60 fin. et saep.—Of conflicting passions: Pentheum diripuisse aiunt Bacchas;

nugas fuisse credo, prae quo pacto ego divorsus distrahor,

Plaut. Merc. 2, 4, 2.— Comp.:

divorsius,

Lucr. 3, 803.—

In partic. (like contrarius, II. 2.), inimically opposed, of hostile or opposite opinions, unfriendly, hostile:

certa igitur cum illo, qui a te totus diversus est,

Cic. Ac. 2, 32:

regio ab se diversa,

Liv. 32, 38:

diversos iterum conjungere amantes,

Prop. 1, 10, 15:

acies,

Tac. A. 13, 57; 14, 30:

factio,

Suet. Caes. 20; id. Tib. 3 fin.; cf.

partes,

id. Caes. 1:

diversae partis advocatus,

opposite, id. Gramm. 4:

diversi ordiuntur, etc.,

Tac. A. 2, 10:

subsellia,

of the opponents, Quint. 11, 3, 133; cf. Tac. Or. 34:

minuere invidiam aut in diversum eam transferre,

Quint. 11, 1, 64:

defectio Tarentinorum utrum priore anno an hoc facta sit, in diversum auctores trahunt,

are not agreed, Liv. 25, 11 fin.; cf.:

nullo in diversum auctore,

Tac. A. 12, 69:

consistentis ex diverso patroni,

on the opposite side, Quint. 4, 1, 42:

ex diverso,

id. 5, 11, 43; Tac. A. 13, 40; id. H. 4, 16 et saep.;

also: e diverso,

Plin. 4, 4, 5, § 9; Just. 30, 4, 6; the latter in Sueton, and the elder Pliny, i. q. contra, on the contrary:

sunt qui putent, etc.... Alii e diverso, etc.,

Suet. Caes. 86; cf. id. Aug. 27; id. Dom. 9; Plin. 2, 50, 51, § 135; 5, 9, 10, § 56 al.; cf. Sillig. ad Plin. 14, 2, 4, § 35; Gai. Inst. 2, 16.

In different directions, apart, separate (so most freq. in all periods and kinds of writing).

Lit.: dispennite hominem divorsum et distennite, spread out in opposite directions, i. e. his limbs, Plaut. Mil. 5, 14:

diversae state,

id. Truc. 4, 3, 14; cf.:

diversi pugnabant,

separately, Caes. B. C. 1, 58, 4; so,

jam antea diversi audistis,

Sall. C. 20, 5; and:

sive juncti unum premant, sive id diversi gerant bellum,

Liv. 10, 25:

diversi dissipatique in omnes partes fugere,

Caes. B. G. 2, 24, 4; cf.:

ex diversa fuga in unum collecti,

Liv. 42, 8:

age diversos et disice corpora ponto,

Verg. A. 1, 70:

diversi consules discedunt,

Liv. 10, 33, 10; 22, 56; Nep. Dat. 11, 3 al.; cf.:

quo diversus abis?

away, Verg. A. 5, 166; 11, 855:

qui (portus) cum diversos inter se aditus habeant, in exitu conjunguntur et confluunt,

Cic. Verr. 2, 4, 52 fin.; cf. id. Agr. 2, 32, 87; Liv. 40, 22:

in locis disjunctissimis maximeque diversis,

very widely separated, Cic. de Imp. Pomp. 4; so,

loca,

id. ib. 16; Caes. B. G. 2, 22, 1 et saep.—Cf. in the sup.:

diversissimis locis subeundo ad moenia,

Liv. 4, 22:

itinera,

Caes. B. G. 7, 16 fin.; id. B. C. 3, 67, 2:

proelium,

fought in different places, Hirt. B. G. 8, 19, 2 et saep.: sunt ea innumerabilia, quae a diversis emebantur, by various people, individuals (as an indefinite term for persons), Cic. Phil. 2, 37. — Poet., i. q. remotus, remote, far-distant:

Aesar,

i. e. flowing in another, remote country, Ov. M. 15, 23; cf. Verg. A. 3, 4; 11, 261; 12, 621;

708: diverso terrarum distineri,

distance apart, remoteness, Tac. A. 3, 59.—

Trop.

Different, unlike, dissimilar:

varia et diversa genera et bellorum et hostium,

Cic. de Imp. Pomp. 10 fin.; cf.:

variae et diversae et diffusae disputationes,

id. de Or. 3, 16, 61; 1, 61 fin.:

diversa ac dissimilis pars,

id. Inv. 1, 23, 33; cf.:

diversa studia in dissimili ratione,

id. Cat. 2, 5:

flumina diversa locis,

Verg. G. 4, 367; so Ov. M. 1, 40:

oris habitu simili aut diverso,

Quint. 9, 3, 34 al.:

ut par ingenio, ita morum diversus,

Tac. A. 14, 19:

a proposita ratione diversum,

Cic. Brut. 90; cf.:

ab his longe diversae litterae,

Sall. C. 34 fin.; Quint. 4, 1, 9; cf. also id. 2, 10, 7:

huic diversa sententia eorum fuit,

id. 3, 6, 32. —Cf. so with dat., Quint. 2, 3, 10; 3, 10, 3 et saep.—With gen.:

diversa omnium, quae umquam accidere, civilium armorum facies,

Tac. A. 1, 49:

diversa in hac ac supradicta alite quaedam,

Plin. 10, 12, 15, § 32:

eruca diversae est, quam lactuca, naturae,

id. 19, 8, 44, § 154.—

Divided, fluctuating, hesitating, inconsistent:

metu ac libidine divorsus agebatur,

Sall. J. 25, 6:

qui diversus animi modo numen pavescere, modo, etc.,

Tac. H. 4, 84:

diversi fremat inconstantia vulgi,

Tib. 4, 1, 45.— Adv.: dī-verse or dīvorse (acc. to II.), different ways, hither and thither; in different directions (very rarely): corpora prostrata diverse jacebant, scattered, Auct. B. Afr. 40 fin.; so,

pauci paulo divorsius conciderant,

Sall. C. 61, 3:

multifariam diverseque tendere,

Suet. Galb. 19.—

Trop. of the mind:

curae meum animum divorse trahunt,

Ter. And. 1, 5, 25:

ab eodem de eadem re diverse dicitur,

differently, Cic. Inv. 1, 50:

diversissime adfici,

very variously, Suet. Tib. 66:

uti verbo ab alicujus sententia diverse,

in a different meaning, Gell. 6, 17, 9.

dī-verto ( vorto), ti, sum, 3, v. n., to turn or go different ways, to part, separate, turn aside (in the verb. finit. rare; not in the class. per.).

Lit.

To turn out of the way; hence, of travellers, to stop, lodge, sojourn:

qui divertebat in proximo,

Amm. 14, 7, 15:

in cenaculum,

Vulg. 4 Reg. 4, 11:

ad hominem peccatorem,

to visit, id. Luc. 19, 7 al. —

Of a married woman, to leave her husband:

(uxor) sive diverterit, sive nupta est adhuc,

Dig. 9, 2, 27, § 30; cf.

so of divorce: si uxor a legato diverterit,

ib. 5, 1, 42:

nullis matrimoniis divertentibus,

Gell. 4, 3. V. also divortium.—

Trop., to deviate from each other, to differ:

divortunt mores virgini longe ac lupae,

Plaut. Ep. 3, 3, 22.—Hence, dīversus ( - vorsus), a, um, P. a., turned different ways.

Set over against each other, opposite, contrary (freq. and class.; cf.: adversus, contrarius).

Lit.:

in diversum iter equi concitati,

Liv. 1, 28:

fenestrae,

opposite each other, Prop. 1, 3, 31; cf.

ripa,

Sil. 1, 264 Drak.:

iter a proposito diversum,

Caes. B. C. 1, 69, 1; cf.:

diverso ab ea regione itinere,

id. ib. 3, 41, 4:

diversis ab flumine regionibus,

id. B. G. 6, 25, 3:

diversam aciem constituit,

id. B. C. 1, 40, 5:

duo cinguli maxime inter se diversi, i. e. the two polar circles,

Cic. Rep. 6, 20 (13):

diversum ad mare dejectus,

Tac. A. 2, 60; cf.:

procurrentibus in diversa terris,

id. Agr. 11:

in diversum flectere,

Plin. 11, 45, 101, § 248:

binas per diversum coassationes substernere,

cross-wise, Plin. 36, 25, 62, § 186.—

Trop.

In gen., different, diverse, opposite, contrary, conflicting (cf.:

varius, differens, discrepans, multiplex): monstrum ex contrariis diversisque inter se pugnantibus naturae studiis cupiditatibusque conflatum,

Cic. Cael. 5 fin.; cf.:

quis non diversa praesentibus contrariaque expectatis aut speret aut timeat?

Vell. 2, 75, 2:

pessuma ac divorsa inter se mala, luxuria atque avaritia,

Sall. C. 5, 8; cf. Liv. 34, 4.—In the sup.:

ne illi falsi sunt, qui diversissimas res pariter exspectant, ignaviae voluptatem et praemia virtutis,

Sall. J. 85, 20:

diversa sibi ambo consilia capiunt,

Caes. B. C. 3, 30, 1:

est huic diversum vitio vitium prope majus,

Hor. Ep. 1, 18, 5; cf. Vell. 2, 80, 2:

initio reges diversi pars ingenium, alii corpus exercebant,

pursuing opposite courses, Sall. C. 2, 1:

diversi imperatoribus (sc. Scipioni et Mummio) mores, diversa fuerunt studia,

Vell. 1, 13, 3:

dividere bona diversis,

Hor. S. 1, 3, 114; cf. id. ib. 1, 1, 3; Vell. 2, 60 fin. et saep.—Of conflicting passions: Pentheum diripuisse aiunt Bacchas;

nugas fuisse credo, prae quo pacto ego divorsus distrahor,

Plaut. Merc. 2, 4, 2.— Comp.:

divorsius,

Lucr. 3, 803.—

In partic. (like contrarius, II. 2.), inimically opposed, of hostile or opposite opinions, unfriendly, hostile:

certa igitur cum illo, qui a te totus diversus est,

Cic. Ac. 2, 32:

regio ab se diversa,

Liv. 32, 38:

diversos iterum conjungere amantes,

Prop. 1, 10, 15:

acies,

Tac. A. 13, 57; 14, 30:

factio,

Suet. Caes. 20; id. Tib. 3 fin.; cf.

partes,

id. Caes. 1:

diversae partis advocatus,

opposite, id. Gramm. 4:

diversi ordiuntur, etc.,

Tac. A. 2, 10:

subsellia,

of the opponents, Quint. 11, 3, 133; cf. Tac. Or. 34:

minuere invidiam aut in diversum eam transferre,

Quint. 11, 1, 64:

defectio Tarentinorum utrum priore anno an hoc facta sit, in diversum auctores trahunt,

are not agreed, Liv. 25, 11 fin.; cf.:

nullo in diversum auctore,

Tac. A. 12, 69:

consistentis ex diverso patroni,

on the opposite side, Quint. 4, 1, 42:

ex diverso,

id. 5, 11, 43; Tac. A. 13, 40; id. H. 4, 16 et saep.;

also: e diverso,

Plin. 4, 4, 5, § 9; Just. 30, 4, 6; the latter in Sueton, and the elder Pliny, i. q. contra, on the contrary:

sunt qui putent, etc.... Alii e diverso, etc.,

Suet. Caes. 86; cf. id. Aug. 27; id. Dom. 9; Plin. 2, 50, 51, § 135; 5, 9, 10, § 56 al.; cf. Sillig. ad Plin. 14, 2, 4, § 35; Gai. Inst. 2, 16.

In different directions, apart, separate (so most freq. in all periods and kinds of writing).

Lit.: dispennite hominem divorsum et distennite, spread out in opposite directions, i. e. his limbs, Plaut. Mil. 5, 14:

diversae state,

id. Truc. 4, 3, 14; cf.:

diversi pugnabant,

separately, Caes. B. C. 1, 58, 4; so,

jam antea diversi audistis,

Sall. C. 20, 5; and:

sive juncti unum premant, sive id diversi gerant bellum,

Liv. 10, 25:

diversi dissipatique in omnes partes fugere,

Caes. B. G. 2, 24, 4; cf.:

ex diversa fuga in unum collecti,

Liv. 42, 8:

age diversos et disice corpora ponto,

Verg. A. 1, 70:

diversi consules discedunt,

Liv. 10, 33, 10; 22, 56; Nep. Dat. 11, 3 al.; cf.:

quo diversus abis?

away, Verg. A. 5, 166; 11, 855:

qui (portus) cum diversos inter se aditus habeant, in exitu conjunguntur et confluunt,

Cic. Verr. 2, 4, 52 fin.; cf. id. Agr. 2, 32, 87; Liv. 40, 22:

in locis disjunctissimis maximeque diversis,

very widely separated, Cic. de Imp. Pomp. 4; so,

loca,

id. ib. 16; Caes. B. G. 2, 22, 1 et saep.—Cf. in the sup.:

diversissimis locis subeundo ad moenia,

Liv. 4, 22:

itinera,

Caes. B. G. 7, 16 fin.; id. B. C. 3, 67, 2:

proelium,

fought in different places, Hirt. B. G. 8, 19, 2 et saep.: sunt ea innumerabilia, quae a diversis emebantur, by various people, individuals (as an indefinite term for persons), Cic. Phil. 2, 37. — Poet., i. q. remotus, remote, far-distant:

Aesar,

i. e. flowing in another, remote country, Ov. M. 15, 23; cf. Verg. A. 3, 4; 11, 261; 12, 621;

708: diverso terrarum distineri,

distance apart, remoteness, Tac. A. 3, 59.—

Trop.

Different, unlike, dissimilar:

varia et diversa genera et bellorum et hostium,

Cic. de Imp. Pomp. 10 fin.; cf.:

variae et diversae et diffusae disputationes,

id. de Or. 3, 16, 61; 1, 61 fin.:

diversa ac dissimilis pars,

id. Inv. 1, 23, 33; cf.:

diversa studia in dissimili ratione,

id. Cat. 2, 5:

flumina diversa locis,

Verg. G. 4, 367; so Ov. M. 1, 40:

oris habitu simili aut diverso,

Quint. 9, 3, 34 al.:

ut par ingenio, ita morum diversus,

Tac. A. 14, 19:

a proposita ratione diversum,

Cic. Brut. 90; cf.:

ab his longe diversae litterae,

Sall. C. 34 fin.; Quint. 4, 1, 9; cf. also id. 2, 10, 7:

huic diversa sententia eorum fuit,

id. 3, 6, 32. —Cf. so with dat., Quint. 2, 3, 10; 3, 10, 3 et saep.—With gen.:

diversa omnium, quae umquam accidere, civilium armorum facies,

Tac. A. 1, 49:

diversa in hac ac supradicta alite quaedam,

Plin. 10, 12, 15, § 32:

eruca diversae est, quam lactuca, naturae,

id. 19, 8, 44, § 154.—

Divided, fluctuating, hesitating, inconsistent:

metu ac libidine divorsus agebatur,

Sall. J. 25, 6:

qui diversus animi modo numen pavescere, modo, etc.,

Tac. H. 4, 84:

diversi fremat inconstantia vulgi,

Tib. 4, 1, 45.— Adv.: dī-verse or dīvorse (acc. to II.), different ways, hither and thither; in different directions (very rarely): corpora prostrata diverse jacebant, scattered, Auct. B. Afr. 40 fin.; so,

pauci paulo divorsius conciderant,

Sall. C. 61, 3:

multifariam diverseque tendere,

Suet. Galb. 19.—

Trop. of the mind:

curae meum animum divorse trahunt,

Ter. And. 1, 5, 25:

ab eodem de eadem re diverse dicitur,

differently, Cic. Inv. 1, 50:

diversissime adfici,

very variously, Suet. Tib. 66:

uti verbo ab alicujus sententia diverse,

in a different meaning, Gell. 6, 17, 9.

fāma, ae, f. [for, fa-ri], = phêmê, the talk of the multitude, like rumor, either as relating or as judging (v. rumor; cf. also: nomen, gloria, laudatio; clamor, plausus; honos, dignitas, honestas, laus, etc.).

That which people say or tell, the common talk, a report, rumor, saying, tradition (freq. and class.; plur. very rare); absol., or with a statement of the subject-matter annexed with de, or as an object-clause; rarely with gen.

Absol.:

hascine propter res maledicas famas ferunt?

Plaut. Trin. 1, 2, 149: a Brundisio nulla adhuc fama venerat, Cic. Att. 9, 3, 2:

cum tristis a Mutina fama manaret,

id. Phil. 14, 6, 15:

at fuit fama. Quotusquisque est, qui istam effugere potest in tam maledica civitate?

id. Cael. 16, 38: magna illico fama surrexit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2:

aliquod fama ac nuntiis afferre,

Caes. B. G. 6, 30, 2:

hac fama ad Treviros perlata,

id. ib. 5, 53, 2:

reliquos (deos) ne famā quidem acceperunt,

id. ib. 6, 21, 2; cf.:

quam Eratostheni et quibusdam Graecis famā notam esse video,

id. ib. 6, 24, 2:

concedamus famae hominum,

Cic. Rep. 2, 2:

Daedalus, ut fama est, fugiens, etc.,

Verg. A. 6, 14; cf.:

pulsis (vetus est ut fama) Sabellis,

Hor. S. 2, 1, 36:

ita fama ferebat,

Ov. M. 12, 197:

duplex inde fama est,

a twofold tradition, Liv. 1, 1, 6.— In plur.:

inhonestas famas adjungere diis,

Arn. 7, 219:

per omnem provinciam magnae atrocesque famae ibant,

Sall. H. 1, 67 Dietsch, ex conj.—

Stating the subject-matter or contents.

With de:

si quis quid de republica a finitimis rumore aut fama acceperit,

Caes. B. G. 6, 20, 1:

si quid ipsi audistis communi fama atque sermone de vi, de manu, de armis, etc.,

Cic. Fl. 6, 13:

de interitu P. Clodii,

id. Mil. 35, 98:

de Afranio fama est,

id. Att. 7, 26, 1:

de Titurii morte,

Caes. B. G. 5, 39, 1; cf.:

de victoria Caesaris,

id. ib. 5, 53, 1;

5, 51, 1: de proelio Dyrrhachino,

id. B. C. 3, 80.— Plur.: ingentes esse famas de Regulo, Arrunt. ap. Sen. Ep. 114, 19 fin. —

With an appos. clause:

ne mihi hanc famam differant, Me... dedisse, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 63;

v. differo, B. 2.: accipere fama et auditione, esse quoddam numen et vim deorum,

Cic. N. D. 2, 37, 95:

quod tibi esse antiquissimum constante famā atque omnium sermone celebratum est,

id. Q. Fr. 1, 1, 8, § 24; so,

constans fama,

Liv. 6, 25, 4:

cum esse praestantem Numam Pompilium fama ferret,

Cic. Rep. 2, 13:

cum fama per orbem terrarum percrebuisset, illum, etc.,

Caes. B. C. 3, 43 fin.:

fama nuntiabat, te esse in Syria,

Cic. Fam. 12, 4, 2:

fama incerta duos equites venisse,

a vague rumor, Liv. 27, 50, 6:

capsis quem (Cassium) fama est esse librisque Ambustum propriis,

Hor. S. 1, 10, 63 al. —

With gen.:

vix ad aures meas istius suspicionis fama pervenit,

Cic. Sull. 4, 12:

propter incertam famam aeris alieni,

an unsupported rumor, Liv. 6, 27, 3.—

Personified: Fama, a goddess, daughter of Terra, swiftfooted, all-seeing, growing as she runs:

Fama, malum qua non aliud velocius ullum,

Verg. A. 4, 173 sq.; Ov. M. 12, 43 sq.; Val. Fl. 2, 116 sq.; Stat. Th. 3, 426 sq.; Ov. M. 8, 267; 9, 137; 14, 726; 15, 4; 853 al.

The voice or judgment of the many, public opinion; more freq. objectively, the fame, character, reputation which a man has, either in general or in particular, as a good or bad reputation, etc. (very freq. and class.).

In gen.:

famam atque rumores pars altera consensum civitatis et velut publicum testimonium vocat: altera sermonem sine ullo certo auctore dispersum, cui malignitas initium dederit, incrementum credulitas,

Quint. 5, 3; cf.:

adversus famam rumoresque hominum si satis firmus steteris,

Liv. 22, 39, 18:

contra opinionem militum famamque omnium videri proelium defugisse, magnum detrimentum afferebat,

Caes. B. C. 1, 82, 2; cf. id. ib. 3, 56 fin.: fama popularis, popular fame or favor, Cic. Tusc. 3, 2, 4; 5, 16, 46:

forensis,

Q. Cic. Petit. Cons. 5, 17: de bona fama (quam enim appellant eudoxian, aptius est hoc loco bonam famam appellare quam gloriam), Cic. Fin. 3, 17, 57:

bona de Domitio, praeclara de Afranio fama est,

id. Att. 7, 26, 1; cf.:

qui bonam famam bonorum, quae sola vere gloria nominari potest, expetunt,

id. Sest. 66, 139; Sall. C. 7, 6:

si bonam famam mihi servasso, sat ero dives,

Plaut. Most. 1, 3, 70 sq.:

bona,

Cat. 61, 62:

bene loquendi fama,

Cic. Brut. 74, 259:

eloquentiae,

Quint. 7, 1, 41:

sapientiae,

Cic. Lael. 4, 15:

pudica,

Prop. 2, 32 (3, 30), 21:

alium mala fama et timor impediebat,

Sall. J. 35, 4:

inconstantiae,

Cic. Fam. 1, 9, 11:

vappae ac nebulonis,

Hor. S. 1, 2, 12.—In plur.: inter arma civilia aequi boni famas petit, Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114, 19 (Hist. inc. lib. 76 Dietsch).—

In partic.

In a good sense, fair fame, reputation, renown, = existumatio, fama bona:

ut vos mihi domi eritis, proinde ego ero famā foris,

Tert. Hec. 2, 1, 21: fundamentum [p. 723] est perpetuae commendationis et famae justitia, Cic. Off. 2, 20, 71:

fama et existimatio,

id. Quint. 15, 50; cf.:

ut ante collectam famam conservet (for which, shortly after: habet existimationem multo sudore collectam),

id. Div. in Caecil. 22, 71:

sic ejus (Archiae) adventus celebrabantur, ut famam ingenii exspectatio hominis superaret... hac tanta celebritate famae cum esset jam absentibus notus, etc. (shortly before: celeriter antecellere omnibus ingenii gloriā contigit),

id. Arch. 3, 5;

so corresp. to gloria,

id. Tusc. 1, 46, 110:

fama ingeni abicienda,

id. Fam. 9, 16, 3;

with the latter cf.: anxius de fama ingenii,

Quint. 11, 1, 50; 74:

de alicujus fama detrahere,

Cic. Fam. 3, 8, 5:

famam in tuto collocare,

Quint. 12, 11, 7:

ejus scripta tantum intra famam sunt,

id. 11, 3, 8:

ad famam populi Romani pertinere, eos consules esse, etc.,

Liv. 10, 24, 17:

(ut amicorum) aut caput agatur aut fama,

Cic. Lael. 17, 61:

loco, fortuna, fama superiores,

id. ib. 25, 94:

virtus, fama, decus divitiis parent,

Hor. S. 2, 3, 95:

cui gratia, fama, valetudo, contingat abunde,

id. Ep. 1, 4, 10:

famam dicendi fortius quaerunt,

Quint. 2, 12, 9: Evadne... Occidit Argivae fama pudicitiae, the glory or pride of Argive chastity, i. e. of the chaste women of Argos, Prop. 1, 15, 22.—Esp.: magna fama, great reputation, fame, glory:

magnam famam attulisse Fabio Tarentum rebatur,

Liv. 27, 25, 11:

magnam famam sui relinquere,

Nep. Lys. 1, 1:

habere,

Plin. 36, 21, 39, § 149.—

In a bad sense, illfame, infamy, scandal, = infamia, fama mala (rare): opplere (aliquem) famā ac flagitiis, Turp. ap. Non. 306, 2; Ter. Ad. 2, 3, 10:

neque specie famāve movetur, Nec jam furtivum Dido meditatur amorem,

Verg. A. 4, 172; Sall. C. 3, 5; Tac. A. 12, 49; Plin. Pan. 28, 1; cf.:

laeta apud plerosque, apud quosdam sinistra fama,

Tac. A. 11, 19.

per-māno, āvi, ātum, 1, v. n., to flow through, press through, penetrate.

Lit. (rare):

in saxis ac speluncis permanat aquarum Liquidus umor,

Lucr. 1, 348:

permanat calor argentum,

id. 1, 494:

primordia singula per quojusque foramina permanare,

id. 2, 397; so id. 6, 952; 3, 699.—

Transf., to flow to any place; to penetrate, reach anywhere (class.;

syn.: penetro, pervado): sucus permanat ad jecur,

Cic. N. D. 2, 55, 137:

venenum in omnis partis corporis permanat,

id. Clu. 62, 173 (but in Lucr. 1, 122, the correct read. is permaneant; v. Lachm. ad h. l., and permaneo, a).—

Trop.

To penetrate, reach, extend to any place:

amor usque in pectus permanavit,

Plaut. Most. 1, 2, 63; Lucr. 3, 253:

conclusiunculae ad sensus non permanantes,

Cic. Tusc. 2, 18, 42:

ut sermones hominum ad vestras aures permanarent,

id. Balb. 25, 56:

macula permanat ad animum,

id. Rosc. Am. 24, 66:

Pythagorae doctrina permanavisse mihi videtur in hanc civitatem,

id. Tusc. 4, 1, 2; cf.:

hoc ubi uno auctore ad plures permanaverat, etc.,

Caes. B. C. 2, 29, 1.—

Permanare palam, to be divulged, become known, Plaut. Capt. 2, 1, 25.

rūmor, ōris, m. [cf. Gr. ôruô, to howl; orumagdos, din; Sanscr. root ru-, roar; ravas, uproar; Lat.: raucus, rudo].

Lit., the talk of the many, whether relating facts or expressing opinions.

Common talk, unauthenticated report, hearsay, rumor (the prevalent and class. signif.; used equally in sing. and plur.; syn.: fama, sermo); absol., or with a mention of its purport.

Absol.: est hoc Gallicae consuetudinis, uti mercatores in oppidis vulgus circumsistat, quibusque ex regionibus veniant quasque ibi res cognoverint, pronuntiare cogant. His rumoribus atque auditionibus permoti de summis saepe rebus consilia ineunt, quorum eos e vestigio poenitere necesse est;

cum incertis rumoribus serviant, et plerique ad voluntatem eorum ficta respondeant,

Caes. B. G. 4, 5; cf.:

aliquid rumore ac famā accipere... falsis rumoribus terreri,

id. ib. 6, 20:

multa rumor perferet,

Cic. Fam. 2, 8, 1; cf.

also, in the description of the house of Fame, in Ovid: mixtaque cum veris passim commenta vagantur Milia rumorum confusaque verba volutant,

Ov. M. 12, 55 (v. the passage in its connection):

rumoribus mecum pugnas,

Cic. N. D. 3, 5, 9:

rumores Africanos excipere,

id. Deiot. 9, 25:

senatus vulgi rumoribus exagitatus,

Sall. C. 29, 1:

multa rumor fingebat,

Caes. B. C. 1, 53:

addunt et affingunt rumoribus Galli, quod res poscere videbatur,

id. B. G. 7, 1:

frigidus a Rostris manat per compita rumor,

Hor. S. 2, 6, 50 et saep. —

With the purport of the rumor introduced by an object- or relative-clause; by de, rarely by gen.

Postquam populi rumorem intelleximus, Studiose expetere vos Plautinas fabulas, etc., Plaut. Cas. prol. 11: cum interea rumor venit, Datum iri gladiatores; populus convolat, etc., Ter. Hec. prol. alt. 31; id. Heaut. prol. 16:

crebri ad eum rumores afferebantur litterisque item Labieni certior fiebat, omnes Belgas contra populum Romanum conjurare, etc.,

Caes. B. G. 2, 1:

meum gnatum rumor est amare,

Ter. And. 1, 2, 14; cf.:

rem te valde bene gessisse rumor erat,

Cic. Fam. 1, 8, 7; id. Att. 16, 5, 1:

serpit hic rumor: Scis tu illum accusationem cogitare? etc.,

id. Mur. 21, 45:

crebro vulgi rumore lacerabatur, tamquam viros et insontes ob invidiam aut metum exstinxisset,

Tac. A. 15, 73:

subdito rumore, tamquam Mesopotamiam invasurus,

id. ib. 6, 36.—

With de:

nihil perfertur ad nos praeter rumores de oppresso Dolabellā,

Cic. Fam. 12, 9, 1:

de Aeduorum defectione rumores afferebantur,

Caes. B. G. 7, 59:

de vitā imperatoris dubii rumores allati sunt,

Liv. 28, 24:

graves de te rumores,

Cic. Deiot. 9, 25:

exstinctis rumoribus de auxiliis legionum,

Caes. B. C. 1, 60 fin. —

With gen. (very rare):

cenae rumor,

Suet. Aug. 70:

belli civilis rumores,

Tac. H. 3, 45: rumor prostratae regi pudicitiae Suet. Caes. 2.—

Common or general opinion, current report, the popular voice; and objectively, fame, reputation (less freq. but class.):

famam atque rumores pars altera consensum civitatis et velut publicum testimonium vocat: altera sermonem sine ullo certo auctore dispersum, cui malignitas initium dederit, incrementum credulitas,

Quint. 5, 3, 1; cf.:

adversus famam rumoresque hominum si satis firmus steteris, etc.,

Liv. 22, 39:

qui erit rumor populi, si id feceris?

Ter. Phorm. 5, 7, 18:

totam opinionem (populi) parva nonnumquam commutat aura rumoris,

Cic. Mur. 17, 35: rumoribus adversa in pravitatem, secunda in casum, fortunam in temeritatem, declinando corrumpebant, with their slanders, misrepresentations, Sall. Fragm. ap. Non. 385, 3:

quos rumor asperserat, ii, etc.,

Curt. 10, 31, 18:

rumorem quendam et plausum popularem esse quaesitum,

Cic. Clu. 47, 131:

rumori servire,

Plaut. Trin, 3, 2, 14; cf. in the lusus verbb. with rumen: ego rumorem parvi facio, dum sit rumen qui impleam, Pompon. ap. Non. 18, 15:

omnem infimae plebis rumorem affectavit,

Tac. H. 2, 91:

Marcellus adverso rumore esse,

Liv. 27, 20:

flagret rumore malo cum Hic atque ille,

Hor. S. 1, 4, 125; Tac. H. 2, 93 fin.: invidiam alicui concitare secundo populi rumore, with the concurring or favorable judgment, with the approbation, Fenest. ap. Non. 385, 17; so, rumore secundo, Suev. ap. Macr. S. 6, 1; old poet in Cic. Div. 1, 16, 29; Verg. A. 8, 90; Hor. Ep. 1, 10, 9; cf.:

aliquid accipere secundo rumore,

Tac. A. 3, 29:

claro apud volgum rumore erat,

id. ib. 15, 48.—

Transf., a murmuring, murmur of a stream:

amoena fluenta Subterlabentis tacito rumore Mosellae,

Aus. Mos. 22.