habes

fābŭla, ae, f. [fari], a narration, narrative, account, story; the subject of common talk.

In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose;

syn.: narratio, fasti, annales, res gestae, historia): additur fabulae, quo vulgo Sabini aureas armillas brachio laevo habuerint, pepigisse eam, etc.,

Liv. 1, 11, 8:

poëticae (opp. incorrupta rerum gestarum monumenta), id. praef. § 6: Ummidius, qui tam (non longa est fabula) dives, ut, etc.,

Hor. S. 1, 1, 95; id. Ep. 1, 2, 6:

mutato nomine de te fabula narratur,

id. S. 1, 1, 70:

asinaeque paternum Cognomen vertas in risum et fabula flas,

the common talk, town's talk, id. Ep. 1, 13, 9; cf.:

heu me, per urbem Fabula quanta fui!

id. Epod. 11, 8:

fabula (nec sentis) tota jactaris in urbe,

you are talked of all over the city, Ov. Am. 8, 1, 21; cf. Suet. Aug. 70; id. Dom. 15; Mart. 3, 14:

habes omnes fabulas urbis,

Plin. Ep. 8, 18, 11:

nova fabula,

the news, Juv. 1, 145:

semper formosis fabula poena fuit,

Prop. 2, 32, 26 (3, 30, 26 M.):

a diverticulo repetatur fabula,

let us return to our story, Juv. 15, 72.—

Transf., conversation (post-Aug.):

ut fabulas quoque eorum et disputationes et arcana semotae dictionis penitus exciperem,

conversations, Tac. Or. 2:

praeceptores cum auditoribus suis fabulas habent,

id. ib. 29; cf.:

cum inter fabulas privatas sermo esset ortus, quanti, etc.,

in private conversation, Lampr. Heliog. 25.—With a dependent clause:

ne id accidat, quod cuipiam Thraco venisse usu, fabula est,

is related, Gell. 19, 12, 6.—

In vulg. lang. (like the Germ. Geschichte), affair, concern, matter:

sed quid ego aspicio? quae haec fabula'st?

what sort of an affair is this? Plaut. Pers. 5, 2, 11; Ter. And. 4, 4, 8.

In partic. (freq. and class.), a fictitious narrative, a tale, story (syn.: apologus, narratio): narrationum tris accepimus species, fabulam, quae versatur in tragoediis atque carminibus non a veritate modo, sed etiam a forma veritatis remota, argumentum... historiam, etc., Quint. 2, 4, 2:

haec res agetur nobis, vobis fabula,

Plaut. Capt. prol. 52:

peregrino narrare fabulas,

id. Men. 5, 1, 24:

num igitur me cogis etiam fabulis credere? quae delectationis habeant quantum voles... auctoritatem quidem nullam debemus nec fidem commenticiis rebus adjungere, etc.,

Cic. Div. 2, 55, 113; cf.:

fictis fabulis,

id. Mil. 3, 8:

antiquitas recepit fabulas, fictas etiam nonnumquam incondite,

id. Rep. 2, 10; cf.:

a fabulis ad facta venire,

id. ib. 2, 2 fin.:

minor fabulis habetur fides,

id. ib. 2, 10:

saepe fabulis fidem firmare (consuerant),

Suet. Rhet. 1 med.;

Liv. praef. § 6: non fabula rumor Ille fuit,

Ov. M. 10, 561:

fabulam inceptat,

Ter. And. 5, 4, 22:

quid tamen ista velit sibi fabula, ede,

Hor. S. 2, 5, 61:

fabulae!

mere stories! stuff! nonsense! Ter. Heaut. 2, 3, 95; id. And. 1, 3, 19:

ne convivialium fabularum simplicitas in crimen duceretur,

Tac. A. 6, 11 fin.:

sufficiunt duae fabulae, an tertiam poscis?

Plin. Ep. 2, 20, 9.—In apposition:

jam te premet nox fabulaeque Manes (= fabulosi, inanes),

Hor. C. 1, 4, 16:

civis et manes et fabula fies,

Pers. 5, 152:

nos jam fabula sumus,

Ter. Hec. 4, 3, 14.—So of idle tales:

ineptas et aniles fabulas devita,

Vulg. 1 Tim. 4, 7 al.—

Of particular kinds of poetry.

Most freq., a dramatic poem, drama, play (syn.:

ludus, cantus, actio, etc.): in full, fabula scaenica,

Amm. 28, 1, 4;

or, theatralis,

id. 14, 6, 20:

fabula ad actum scenarum composita,

Quint. 5, 10, 9; cf. id. 11, 3, 73 sq.:

Livianae fabulae non satis dignae, quae iterum legantur. Atque hic Livius primus fabulam, C. Clodio Caeci filio et M. Tuditano Cos. docuit,

produced, Cic. Brut. 18, 72; v. doceo, II. init.; cf.: fabulam dare, under do, II. H.; so,

facere,

Varr. L. L. 5, 8:

neque histrioni ut placeat, peragenda fabula est,

Cic. de Sen. 19, 70:

securus, cadat an recto stet fabula talo,

Hor. Ep. 2, 1, 176:

neve minor neu sit quinto productior actu Fabula,

id. A. P. 190:

M. Pacuvii nova fabula,

Cic. Lael. 7, 24:

Terentii,

Hor. S. 1, 2, 21:

Attae,

id. Ep. 2, 1, 80 et saep.:

in fabulis stultissima persona,

Cic. Lael. 26, 100 et saep.— Transf.:

non solum unum actum, sed totam fabulam confecissem,

Cic. Phil. 2, 14, 34.—

A fable (cf. apologus):

fabularum cur sit inventum genus Brevi docebo, etc.,

Phaedr. 3, prol. 33:

quae (res) vel apologum, vel fabulam vel aliquam contineat irrisionem,

Cic. Inv. 1, 17, 25:

nota illa de membris humanis adversus ventrem discordantibus fabula,

Quint. 5, 11, 19 (shortly before, fabella) et saep.—Prov.: Lupus in fabula (like the Engl., talk of the devil, and he will appear), of a person who comes just as we are talking about him, Ter. Ad. 4, 1, 21; Cic. Att. 13, 33, 4; so,

lupus in sermone,

Plaut. Stich. 4, 1, 71.

făbŭla, v. fabulus.

făcĭlis, e, adj. (archaic forms nom. sing. facil, Plaut. Trin. 3, 2, 53; adv. facul, like difficul, simul; v. under adv. 2, and cf. Paul. ex Fest. p. 87 Müll.), [facio, properly, that may be done or made; hence, pregn.], easy to do, easy, without difficulty.

In gen.

Prop., constr. absol., with ad (and the gerund), the supine, inf., ut, and the dat.

Absol.:

nulla est tam facilis res, quin difficilis siet, quam invitus facias,

Ter. Heaut. 4, 6, 1; cf.:

facilis et plana via (opp. difficilis),

Plaut. Trin. 3, 2, 20:

quae facilia ex difficillimis animi magnitudo redegerat,

Caes. B. G. 2, 27 fin.; cf.

also: mihi in causa facili atque explicata perdifficilis et lubrica defensionis ratio proponitur,

Cic. Planc. 2, 5:

justa res et facilis,

Plaut. Am. prol. 33:

facilis et prompta defensio,

Cic. de Or. 1, 56, 237; cf.:

facilis et expedita distinctio,

id. Fin. 1, 10, 33:

facilia, proclivia, jucunda,

id. Part. Or. 27, 95; cf.:

proclivi cursu et facili delabi,

id. Rep. 1, 28:

ascensus,

Caes. B. G. 1, 21:

aditus,

id. ib. 3, 25 fin.;

descensus Averno,

Verg. A. 6, 126; Cic. de Imp. Pomp. 14, 41; cf.:

celerem et facilem exitum habere,

Caes. B. C. 3, 22 fin.:

lutum,

easy to work, Tib. 1, 1, 40:

fagus,

Plin. 16, 43, 84, § 229:

humus,

easy to cultivate, mellow, Curt. 4, 6, 5:

arcus,

Val. Fl. 1, 109:

jugum,

easy to climb, Prop. 4 (5), 10, 4:

somnus,

easy to obtain, Hor. C. 2, 11, 8; 3, 21, 4:

irae,

easily excited, Luc. 1, 173:

saevitia,

easily overcome, Hor. C. 2, 12, 26 et saep.:

aurae,

gentle, Ov. H. 16, 123:

jactura,

easily borne, Verg. A. 2, 646:

cera,

easily shaped, Ov. M. 15, 169:

victus,

copious, Verg. G. 2, 460.— Comp.:

iter multo facilius atque expeditius,

Caes. B. G. 1, 6, 2:

cui censemus cursum ad deos faciliorem fuisse quam Scipioni?

Cic. Lael. 4, 14:

faciliore et commodiore judicio,

id. Caecin. 3, 8.— Sup.:

quod est facillimum, facis,

Plaut. Trin. 3, 2, 4; cf. Cic. Rep. 2, 3:

concordia,

id. ib. 1, 32:

hujus summae virtutis facillima est via,

Quint. 8, 3, 71:

in quibus (ceris) facillima est ratio delendi,

id. 10, 3, 31 et saep.—

With ad and the gerund:

nulla materies tam facilis ad exardescendum est,

Cic. de Or. 2, 45, 190:

ad subigendum,

id. Rep. 2, 41:

ad credendum,

id. Tusc. 1, 32, 78:

palmae ad scandendum,

Plin. 13, 4, 7, § 29.— Comp.:

faciliora ad intelligendum,

Quint. 2, 3, 8.— Sup.:

haec ad judicandum sunt facillima,

Cic. Off. 3, 6, 30; id. Fin. 2, 20.—

With ad and subst.:

faciles ad receptum angustiae,

Liv. 32, 12, 3:

mens ad pejora,

Quint. 1, 2, 4:

credulitas feminarum ad gaudia,

Tac. A. 14, 4.— Comp.:

mediocritas praeceptoris ad intellectum atque imitationem facilior,

Quint. 2, 3, 1.—

With supine:

facile inventust,

Plaut. Trin. 3, 2, 53:

res factu facilis,

Ter. Heaut. 4, 3, 26:

cuivis facile scitu est,

id. Hec. 3, 1, 15:

facilis victu gens,

abounding in resources, Verg. A. 1, 445 Wagn.:

(Cyclops) nec visu facilis nec dictu affabilis ulli,

id. ib. 3, 621; cf.:

sapiens facilis victu fuit,

Sen. Ep. 90, 11.— Comp.:

nihil est dictu facilius,

Ter. Ph. 2, 1, 70.— Sup.:

factu facillimum,

Sall. C. 14, 1.—

With inf.:

materia facilis est, in te et in tuos dicta dicere,

Cic. Phil. 2, 17, 42:

facilis vincere ac vinci vultu eodem,

Liv. 7, 33, 2:

facilis corrumpi,

Tac. H. 4, 39:

Roma capi facilis,

Luc. 2, 656.—So esp. freq. in the neuter, facile est, with a subject-clause:

id esse verum, cuivis facile est noscere,

Ter. Ad. 5, 4, 8:

quod illis prohibere erat facile,

Caes. B. C. 1, 50, 2:

neque erat facile nostris, uno tempore propugnare et munire,

id. ib. 3, 45, 4; Quint. 6, 4, 20:

nec origines persequi facile est,

Plin. 3, 5, 6, § 46:

quīs facile est aedem conducere,

Juv. 3, 31; 4, 103.— Comp.:

plerumque facilius est plus facere quam idem,

Quint. 10, 2, 10; 12, 6, 7.— Sup.:

stulta reprehendere facillimum est,

Quint. 6, 3, 71; 11, 1, 81.—

With ut:

facilius est, ut esse aliquis successor tuus possit, quam ut velit,

Plin. Pan. 44, 3; 87, 5; cf. with quod: facile est quod habeant conservam in villa, Varr. R. R. 2, 10, 6.—

With dat.:

terra facilis pecori,

i.e. suitable, proper, Verg. G. 2, 223; cf.:

campus operi,

Liv. 33, 17, 8:

facilis divisui (Macedonia),

id. 45, 30, 2:

neque Thraces commercio faciles erant,

Liv. 40, 58, 1:

homines bello faciles,

Tac. Agr. 21:

juvenis inanibus,

easily susceptible, open to, id. A. 2, 27; cf.:

facilis capessendis inimicitiis,

id. ib. 5, 11. —

With gen. ( poet.):

Hispania frugum facilis,

fertile in, Claud. Laud. Seren. 54.—

Adverbially, in facili, ex (e) facili, and rarely, de facili, easily:

cum exitus haud in facili essent,

not easy, Liv. 3, 8, 9 Drak.:

in facili,

Sen. Clem. 1, 7: Plin. 18, 28, 68, § 274; Dig. 26, 3, 8:

ita adducendum, ut ex facili subsequatur,

easily, Cels. 7, 9 med.:

ex facili tolerantibus,

Tac. Agr. 15 init.: ex facili, Cel. 6, 1, 1; Plin. 37, 4, 15, § 60;

for which: e facili,

Ov. A. A. 1, 356: de facili ab iis superabuntur, Firm. Math. 5, 6.—

Transf.

Of persons that do any thing with facility, ready, quick. — Constr. with ad, in, and simple abl.:

facilis et expeditus ad dicendum,

Cic. Brut. 48, 180:

sermone Graeco promptus et facilis,

Suet. Tib. 71; cf.:

promptus et facillis ad extemporalitatem usque,

id. Tit. 3:

faciles in excogitando et ad discendum prompti,

Quint. 1, 1, 1:

exiguo faciles,

content, Sil. 1, 615.—

Of things, easily moving:

oculi,

Verg. A. 8, 310:

manus,

Ov. F. 3, 536:

cervix,

Mart. Spect. 23:

canes, i. e. agiles,

Nemes. Cyneg. 50.

In partic.

Of character, easy, good-natured, compliant, willing, yielding, courteous, affable:

facilis benevolusque,

Ter. Hec. 5, 1, 35:

comes, benigni, faciles, suaves homines esse dicuntur,

Cic. Balb. 16, 36:

facilis et liberalis pater,

id. N. D. 3, 29, 73:

lenis et facilis,

id. Fam. 5, 2, 9:

facilis et clemens,

Suet. Aug. 67:

facilem populum habere,

Cic. Fam. 7, 1, 4:

facilem stillare in aurem,

Juv. 3, 122:

di,

id. 10, 8. —With in and abl.:

facilem se in rebus cognoscendis praebere,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 11, § 32; cf.:

facilis in causis recipiendis,

id. Brut. 57, 207:

faciles in suum cuique tribuendo,

id. ib. 21, 85:

faciles ad concedendum,

id. Div. 2, 52, 107.—With in and acc.:

sic habeas faciles in tua vota deos,

Ov. H. 16, 282.—With inf.:

faciles aurem praebere,

Prop. 2, 21, 15 (3, 14, 5 M.):

O faciles dare summa deos,

Luc. 1, 505.—With gen.:

facilis impetrandae veniae,

Liv. 26, 15, 1:

alloquii facilis (al. alloquiis),

Val. Fl. 5, 407.— Absol.:

comi facilique naturā,

Suet. Gramm. 7:

facili ac prodigo animo,

id. Vit. 7.— Comp.:

facilior aut indulgentior,

Suet. Vesp. 21; Quint. 7, 1, 27; Flor. 4, 11, 2.— Sup.:

quid dicam de moribus facillimis,

Cic. Lael. 3, 11.—

Of fortune, favorable, prosperous:

res et fortunae tuae... quotidie faciliores mihi et meliores videntur,

Cic. Fam. 6, 5, 1; Liv. 23, 11, 2.— Adv. in four forms: facile, facul, faculter, and faciliter.

făcĭlĕ (the class. form).

easily, without trouble or difficulty:

facile cum valemus recta consilia aegrotis damus,

Ter. And. 2, 1, 9:

quis haec non vel facile vel certe aliquo modo posset ediscere?

Cic. de Or. 2, 57, 232:

vitia in contraria convertuntur,

id. Rep. 1, 45.— Comp.:

cave putes, aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42 fin.:

quo facilius otio perfruantur,

id. ib. 1, 5: id hoc facilius eis persuasit, quod, etc., Caes, B. G. 1, 2, 3.— Sup.:

ut optimi cujusque animus in morte facillime evolet tamquam e custodia,

Cic. Lael. 4, 14:

facillime fingi,

id. Cael. 9, 22:

facillime decidit,

id. Rep. 2, 23:

mederi inopiae frumentariae,

Caes. B. G. 5, 24, 6 et saep.—

To add intensity to an expression which already signifies a high degree, certainly, unquestionably, without contradiction, beyond dispute, by far, far (often in Cic.;

elsewh. rare): virum unum totius Graeciae facile doctissimum,

Cic. Rab. Post. 9, 23:

facile deterrimus,

id. Tusc. 1, 33, 81:

genere et nobilitate et pecunia facile primus,

id. Rosc. Am. 6, 15; cf.:

virtute, existimatione, nobilitate facile princeps,

id. Clu. 5, 11:

facile princeps,

id. Div. 2, 42, 87; id. Fam. 6, 10, 2; id. Univ. 1; Flor. 3, 14, 1:

facile praecipuus,

Quint. 10, 1, 68:

facile hic plus mali est, quam illic boni,

Ter. And. 4, 3, 5: Pe. Sed tu novistin' fidicinam? Fi. Tam facile quam me, as well as I do myself, Plaut. Ep. 3, 4, 68.—With verbs that denote superiority (vincere, superare, etc.):

post illum (Herodotum) Thucydides omnes dicendi artificio, mea sententia, facile vicit,

Cic. de Or. 2, 13, 56; cf. id. Off. 2, 19, 59; id. Rep. 1, 23; cf.

also: stellarum globi terrae magnitudinem facile vincebant,

id. ib. 6, 16 fin.; id. de Or. 1, 33, 150:

Sisenna omnes adhuc nostros scriptores facile superavit,

id. Leg. 1, 2, 7; cf. id. de Or. 3, 11, 43:

facile palmam habes!

Plaut. Trin. 3, 2, 80.— In naming a large amount, quite, fully:

huic hereditas facile ad HS. tricies venit testamento propinqui sui,

Cic. Verr. 2, 2, 14, § 35.—

With a negative, non facile or haud facile, to add intensity, not easily, i.e. hardly:

mira accuratio, ut non facile in ullo diligentiorem majoremque cognoverim,

Cic. Brut. 67, 238:

sed haud facile dixerim, cur, etc.,

id. Rep. 1, 3 fin.; cf.:

de iis haud facile compertum narraverim,

Sall. J. 17, 2:

animus imbutus malis artibus haud facile libidinibus carebat,

id. C. 13, 5. —

Readily, willingly, without hesitation:

facile omnes perferre ac pati,

Ter. And. 1, 1, 35; cf.:

te de aeternitate dicentem aberrare a proposito facile patiebar,

Cic. Tusc. 1, 33, 81:

disertus homo et facile laborans,

id. Off. 2, 19, 66:

ego unguibus facile illi in oculos involem,

Ter. Eun. 4, 3, 6.— Comp.:

locum habeo nullum, ubi facilius esse possim quam Asturae,

Cic. Att. 13, 26, 2.—

(Acc. to facilis, II. B.) Pleasantly, agreeably, well:

propter eas (nugas) vivo facilius,

Plaut. Curc. 5, 2, 6:

cum animo cogites, Quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles,

Ter. Ad. 3, 4, 56:

facillime agitare,

Suet. Vit. Ter. 1:

ubi Crassus animadvertit, suas copias propter exiguitatem non facile diduci,

not safely, Caes. B. G. 3, 23, 7.—

făcul (anteclass.), easily: nobilitate facul propellere iniquos, Lucil. ap. Non. 111, 19; Pac. ib. 21:

haud facul, ut ait Pacuvius, femina una invenietur bona,

Afran. ib. 22:

advorsam ferre fortunam facul,

Att. ib. 24.—

‡ făculter, acc. to the statement of Paul. ex Fest. p. 87, 1 Müll.; cf. Mart. Cap. 3, § 325. —

făcĭlĭter (post-Aug.; predominating in Vitruvius; censured by Quint. 1, 6, 17), easily:

ferrum percalefactum faciliter fabricatur,

Vitr. 1, 4, 3 et saep.; Mart. Cap. 3, § 325.

fertĭlis, e, adj. [fero, I. B. 3.].

Fruitful, fertile (class.; syn.: ferax, fecundus, uber).

Lit.

Absol.:

ager, quamvis fertilis, sine cultura fructuosus esse non potest,

Cic. Tusc. 2, 5, 13:

Asia tam opima est ac fertilis. ut, etc.,

id. de Imp. Pomp. 6, 14:

agri opimi et fertiles,

id. Agr. 2, 19, 51; cf.:

agri uberrimi maximeque fertiles,

id. Div. 1, 42, 94:

agri lati et fertiles,

id. Verr. 2, 3, 51, § 120; id. N. D. 2, 53:

ager fertilis et praeda onustus,

Sall. J. 87, 1; Ov. F. 5, 12, 23:

terra,

Liv. 45, 30, 4:

Africa,

Hor. C. 3, 16, 31:

Tibur,

id. ib. 4, 3, 10:

oliveta,

id. ib. 2, 15, 8:

Bacchus (i. e. vinum),

id. ib. 2, 6, 19:

herba,

Ov. F. 3, 240:

annus,

Prop. 4 (5), 8, 14:

cornu nutricis (i. e. Copiae),

Ov. F. 5, 127.— Poet.:

serpens, i. e. the Hydra,

continually producing new heads, Ov. H. 9, 95.— Comp.:

uberius solum fertilioremve segetem,

Quint. 12, 10, 25.—

Prov.: fertilior seges est alienis semper in agris,

Ov. A. A. 1, 349.— Sup.:

quae fertilissima sunt Germaniae loca circum Hercyniam silvam,

Caes. B. G. 6, 24, 2:

regio agri,

id. ib. 7, 13 fin.:

ager,

Liv. 29, 25, 12:

quaestus,

Plin. H. N. 14 praef. § 5.—

With gen.:

proferre possum multos fertiles agros alios aliorum fructuum,

fertile, some in one kind of produce, some in another, Cic. N. D. 2, 52, 131; cf.:

ager frugum fertilis,

Sall. J. 17, 5:

fertilis hominum frugumque Gallia,

Liv. 5, 34, 2:

tellus frugum pecorisque,

Hor. C. S. 29:

mare testae,

id. S. 2, 4, 31:

insulae pabuli tantum,

Plin. 6, 22, 24, § 86:

arenae vitri,

id. 5, 19, 17, § 75.— Comp.:

incolae (Taprobanes) auri margaritarumque grandium fertiliores quam Indi,

richer in, Plin. 6, 22, 24, § 81.—

With abl.:

ager a litore arboribus fertilis, intus frugibus tantum,

Plin. 5, 5, 5, § 33:

flumen auro,

id. 6, 23, 26, § 98.—

With ad:

tractus fertilis ad omnia,

Plin. 2, 78, 80, § 190.—

With a and abl.:

Aetna a sacro numquam non fertilis igni,

Lucil. Aetna, 556.—

Trop., fertile, productive ( poet. and in post-Aug. prose):

fertile pectus habes,

Ov. Pont. 4, 2, 11:

Bacche, soles Phoebo fertilis esse tuo,

Prop. 4 (5), 6, 76:

tanto priscorum cura fertilior fuit,

Plin. H. N. 14 praef. § 3.—

That makes fruitful or fertile, fertilizing ( poet. and in post-Aug. prose): dea (i. e. Ceres), Ov. M. 5, 642:

Nilus,

Tib. 1, 7, 22; [p. 741] Val. Fl. 7, 608:

majores fertilissimum in agro oculum domini esse dixerunt,

Plin. 18, 6, 8, § 43.—Hence, * adv.: fertĭlĭter, fruitfully, abundantly:

derelicta (metalla) fertilius revivescunt,

Plin. 34, 17, 49, § 164.

fundus, i, m. [Sanscr. budh-nas, ground; Gr. puthmên, pundax; O. H. Germ. Bodam; Germ. Boden; v. fodio], the bottom of any thing (class.).

Lit.

In gen.:

armarii fundum exsecuit,

the bottom of the chest, Cic. Clu. 64, 179:

ollae,

Plin. 15, 17, 18, § 60:

scyphi,

Dig. 41, 1, 26:

(Aetna) fundo exaestuat imo,

from the lowest bottom, Verg. A. 3, 577; cf.:

imo Nereus ciet aequora fundo,

id. ib. 2, 419:

amnis fundo carens,

Plin. 3, 16, 20, § 122:

maris,

Vulg. Judith, 5, 12:

calicis,

id. Isa. 51, 17.—Prov.:

largitio fundum non habet,

there is no end of giving, Cic. Off. 2, 15, 55.—

Transf. (pars pro toto), a cup:

hi duo longaevo censentur Nestore fundi,

Mart. 8, 6, 9.—

In partic., a piece of land, a farm, estate (syn.: praedium, villa): fundi appellatione omne aedificium et omnis ager continetur; sed in usu urbana aedificia aedes, rustica villae dicuntur;

locus vero sine aedificio in urbe area, rure autem ager appellatur: idemque ager cum aedificio fundus dicitur,

Dig. 50, 16, 211; Cic. Agr. 3, 2 fin.:

cum inprobata sit eorum sententia qui putaverint furtivum fundum fieri posse,

Gai. Inst. 2, 51; cf.: non hominum tantum neque rerum moventium... sed fundi quoque et aedium fieri furtum, Masur. Sab. ap. Gell. 11, 18, 13:

cui nostrum non licet fundos nostros obire?

Cic. de Or. 1, 58, 249:

nunquam tam mane egredior, quin te in fundo conspicer fodere,

Ter. Heaut. 1, 1, 16; Crass. ap. Cic. de Or. 2, 55, 224; Cic. Caecin. 36, 104; id. Verr. 2, 3, 50, § 119; id. Fam. 13, 69, 2; [p. 794] Quint. 4, 2, 131:

dulcia poma feret cultus tibi fundus,

Hor. S. 2, 5, 13 et saep.:

euge, fundi et aedes, per tempus subvenistis mihi,

Plaut. Truc. 1, 2, 84; cf.:

si quidem habes fundum atque aedis,

id. ib. 1, 2, 75:

nostri fundi calamitas,

Ter. Eun. 1, 1, 34:

quasi non fundis exornatae multae incedant per vias,

i. e. with the price of a farm, Plaut. Ep. 2, 2, 42:

unumne fundum pulcherrimum populi Romani, disperire patiemini?

Cic. Agr. 2, 29, 80:

nunc is nobis fundus est, i. e. ex quo fructus capiamus,

Plaut. Truc. 4, 2, 15 Spengel ad loc.—

Prov.: fundum alienum arat, incultum familiarem deserit,

Plaut. As. 5, 2, 24.—

Trop.

In gen.: fluxas Phrygiae res vertere fundo, i. e. from its foundation, = funditus, Verg. A. 10, 88:

cenae,

the principal dish, Gell. 17, 8, 2.—

In partic., publicists' t. t., qs. one who lays the foundation for the decision of a thing, one that approves a thing or ratifies it, the approver (syn. auctor): fundus dicitur populus esse rei, quam alienat, hoc est auctor, Paul. ex Fest. p. 89 Müll.:

non ut hujus sententiae legisque fundus fierem,

Gell. 19, 8, 12:

negat ex foederato populo quemquam potuisse, nisi is populus fundus factus esset, in hanc civitatem venire, etc.,

Cic. Balb. 8, 19 (where Cicero gives to this legal principle another meaning); cf.:

quid enim potuit dici imperitius quam foederatos populos fieri fundos oportere?

id. ib. 8, 20; 11, 27;

18, 42: municipes sunt cives Romani ex municipiis, legibus suis et suo jure utentes... neque ulla populi Romani lege astricti, nisi populus eorum fundus factus est,

Gell. 16, 13, 6.—

Transf. (ante- and post-class., and rare):

ut, quae cum ejus filio egi, ei rei fundus pater sit potior,

may officially confirm, Plaut. Trin. 5, 1, 7; cf. Gell. 19, 8, 12; and Paul. ex Fest. p. 89 Müll. supra.

hērēdĭtas, ātis ( gen. plur. hereditatium, Cic. Dom. 15, 35; Inscr. Orell. 107 al.;

but usu. hereditatum,

Cic. Verr. 2, 3, 7, § 16; id. Agr. 1, 3, 8), f. [heres], heirship, inheritance.

Abstr.:

hereditas est successio in universum jus, quod defunctus habebat tempore mortis,

Dig. 50, 16, 24:

si istiusmodi mi fundus hereditate obvenerit,

Varr. R. R. 1, 12, 2; Plin. 17, 1, 1, § 4; cf.:

quoniam habes istum equum, aut emeris oportet aut hereditate possideas aut, etc.... sed neque emisti, neque hereditate venit, neque, etc.,

Cic. Inv. 1, 45, 84:

de hereditatibus,

Gai. Inst. 2, 99 sqq.; 3, 1 sqq.—

Concr., an inheritance (cf. patrimonium).

Lit.:

hereditas est pecunia, quae morte alicujus ad quempiam pervenit jure, nec ea aut legata testamento aut possessione retenta,

Cic. Top. 6, 29:

si qua mihi obtigerit hereditas magna atque luculenta,

Plaut. Truc. 2, 3, 23; cf.:

cum ejus filio hereditas a propinquo permagna venisset,

Cic. Verr. 2, 1, 10, § 27:

de hereditate ea, quae pupillo venit,

id. Inv. 2, 21, 62:

hereditates mihi negasti venire,

id. Phil. 2, 16, 40:

communem hereditatem concedere,

id. Fl. 36, 89:

mentio hereditatum... hereditatem adire,

id. Phil. 2, 16, 42:

adire hereditatem,

id. Rosc. Com. 18, 55:

obire,

id. Agr. 1, 3, 8:

cernere,

id. Att. 11, 2, 1; id. Agr. 2, 15, 40; cf.

cerno: capere ab aliquo,

id. Caecin. 35, 102:

usurpare,

Tac. A. 2, 19 fin.:

acquirere, repudiare, omittere,

Dig. 24, 3, 58:

tradere alicui,

Cic. Off. 1, 33, 121:

transmittere alicui,

Plin. Ep. 8, 18, 7:

quem nisi in via caducae hereditates retardassent,

i. e. that fall to heirs who have children, Cic. Phil. 10, 5, 11; v. caducus.—Prov.: hereditas sine sacris, i. e. a great advantage without trouble, without expense (because the maintaining of the sacred family rites was attended with great expense), Plaut. Capt. 4, 1, 8; id. Trin. 2, 4, 83; cf. Fest. p. 290 Müll.—

Trop.:

a quo quidem rei familiaris ad paucos, cupiditatum ad multos improbos venit hereditas,

Cic. Off. 2, 8, 28:

hereditas hujus gloriae,

id. ib. 1, 22, 78; cf.:

optima hereditas a patribus traditur liberis omnique patrimonio praestantior gloria virtutis rerumque gestarum,

id. ib. 1, 33, 121 fin.:

paternae scientiae,

Just. 36, 2.

hŏnestas, ātis, f. [honestus], honorableness.

(Acc. to honestus, I.) Honorable consideration which a man enjoys, honor, reputation, character, respectability, credit, opp. to turpitudo (class.; cf.: existimatio, dignitas).

Lit.: quid est honestas nisi honor perpetuus ad aliquem secundo populi rumore delatus. Lact. 3, 8, fin.:

unde pudor, continentia, fuga turpitudinis, appetentia laudis et honestatis?

Cic. Rep. 1, 2; cf.:

fugiendae turpitudinis adipiscendaeque honestatis causa,

id. Tusc. 2, 27, 66; Gell. 1, 3, 23 sq.:

nihil esse in vita magnopere expetendum nisi laudem atque honestatem,

Cic. Arch. 6, 14; cf.:

omnia, quae putant homines expetenda, honestas, gloria, tranquillitas animi atque jucunditas,

id. Lael. 22, 84; id. Phil. 7, 5, 14: cogita, ea nobis erepta esse, quae hominibus [p. 861] non minus quam liberi cara esse debent, honestatem, dignitatem, honores omnes, id. Fam. 4, 5, 2:

quas familias honestatis amplitudinisque gratia nomino,

on account of their character, id. Rosc. Am. 6, 15:

honestate spoliatus,

id. Rab. Post. 16, 44; cf.: omni jure atque honestate interdictus, Q. Metell. ap. Gell. 17, 2, 7:

fautor infimi generis hominum, odio alienae honestatis,

Liv. 1, 47, 11:

honestatem omnem amittere,

consideration, respect, Cic. Rosc. Am. 39, 114:

in eoque (officio) et colendo sita vitae est honestas omnis et in negligendo turpitudo,

id. Off. 1, 2, 4; Gell. 1, 3, 24: honestati alicujus convenire (with subj. clause), Paul. Sent. 3, 5, 2.—In plur. (= honores):

ceteris ante partis honestatibus atque omni dignitate fortunaque aliquem privare,

Cic. Mur. 40, 87.—

Transf., concr.:

causa, in qua omnes honestates civitatis, omnes aetates, omnes ordines una consentiunt,

honorable, reputable persons, Cic. Sest. 51, 109.—

(Acc. to honestus, II.)

Honorableness of character, honorable feeling, honor, honesty, probity, integrity, virtue (class.):

ubi est autem dignitas, nisi ubi honestas?

Cic. Att. 7, 11, 1:

nemo est inventus tam perditus, tam ab omni non modo honestate sed etiam simulatione honestatis relictus, qui, etc.,

id. Rab. Perd. 8, 23 and 24:

(qui summum bonum) suis commodis, non honestate metitur... honestatem propter se expetere,

id. Off. 1, 2, 5 and 6; cf.:

cum omnis honestas manet a partibus quatuor, quarum, etc.,

id. ib. 1, 43, 152; and:

habes undique expletam et perfectam formam honestatis, quae tota his quatuor virtutibus continetur,

id. Fin. 2, 15, 48; Quint. 3, 8, 26:

et in laude justitia utilitasque tractantur, et in consiliis honestas,

id. 3, 4, 16: sunt qui tradant tanta eum (Staberium Erotem) honestate praeditum, ut, etc., such an honorable, noble character; Fr. honnēteté, Suet. Gramm. 13:

quod factum causā publicae honestatis vindictam exspectat,

Paul. Sent. 5, 4, 21.—

Transf., of things, beauty, grace (very rare):

testudinis,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 1, § 2:

si est honestas in rebus ipsis, de quibus dicitur, exsistit ex rei natura quidam splendor in verbis,

id. de Or. 3, 31, 125.

ĭdĕo, adv. [id-eo, i. e. this for this], for that reason, on that account, therefore (class.; esp. freq. in Quint.; cf.: eo, idcirco; ergo, igitur, itaque).

Relatively.

With causal particles, quod, quia, quoniam.

With quod:

ideo quod plerique deducuntur ad molas,

Varr. R. R. 2, 6, 5:

re quidem ipsa ideo mihi non satis facio, quod nullam partem tuorum meritorum consequi possum,

Cic. Tusc. 1, 8, 6; so,

ideo quod,

id. Rosc. Am. 30, 85; id. Att. 3, 14, 2; cf. id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23:

ne me foliis ideo brevioribus ornes, Quod timui, etc.,

Hor. Ep. 1, 19, 26:

vel ideo, quod exercere potest utrimque judicium,

Quint. 10, 1, 131; 10, 5, 16.—

With quia:

ideo quia uxor ruri est,

Plaut. Merc. 3, 1, 46; id. Men. 1, 1, 2; so,

ideo quia, introducing a reason,

Cic. de Off. 1, 30, 110:

ut mulieres ideo bene olere quia nihil olebant, videbantur,

Cic. Att. 2, 1, 1:

qui ideo felicia bella vestra esse, quia justa sint, prae vobis fertis,

Liv. 45, 22, 5; Cic. Fam. 13, 7, 3:

nec medicina ideo non erit ars, quia unctio... cum coquorum ei sit arte communis,

Quint. 2, 21, 11:

atque ideo nondum est perfectus orator, non solum quia aliud in alio magis eminet, sed quod non una omnibus forma placuit,

id. 12, 10, 2; id. 9, 2, 69:

competit enim actio, non ideo, quia nunc abest, sed quia umquam beneficio furis abfuit,

Dig. 47, 2, 47.—

With quoniam: ideo supervacaneum esse contendunt, quoniam comprehensibilis natura est, Cels. praef. med.:

quae omnia ideo noscenda sunt, quoniam, etc.,

id. 2, 19:

immo ideo magis propera, quoniam id nunc aggressus est,

Sen. Ep. 76; Plin. 20, 18, 76, § 200:

hoc ideo adjectum est, quoniam multa genera sunt missionum,

Dig. 3, 2, 2.—

With intentional particles, ut, ne, quo, quin.

With ut:

quas (alvos) ideo videntur medias facere angustissimas, ut figuram imitentur earum,

Varr. R. R. 3, 16, 15:

ideo C. Claudius Pulcher retulit, ut C. Verres posset auferre?

Cic. Verr. 2, 4, 4, § 7:

hanc ideo rationem subjecimus, ut, etc.,

id. Inv. 2, 23, 70:

neque vero nunc ideo disputabo, quod hunc statum rei publicae non magnopere defendendum putem... sed, ut doceam Rullum, etc.,

id. Agr. 3, 2, 4:

quos non ideo excuso, quia non probem, sed ut sint magis admirabiles,

Quint. 10, 7, 31.—

With ne:

an ideo aliquid contra mulieres scripsit, ne, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106:

ideoque decemviros conubium diremisse, ne, etc.,

Liv. 4, 6, 2:

non tamen omittenda, vel ideo, ne occupentur,

Quint. 4, 1, 33:

nec ideo Rhenum insedimus, ut Italiam tueremur, sed ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,

Tac. H. 4, 73.—

With quo:

quod id ideo facerent, quo facilius deminuerent hostes,

Varr. L. L. 5, § 90 Müll. —

With quin:

non, quin breviter reddi responsum potuerit, non recipi reges, ideo potius delectos patrum ad eum missos, quam, etc., sed ut, etc.,

Liv. 2, 15, 2.—

Non ( nec) ideo, with conditional particle si, [p. 878] or referring to an abl. absol.: non, si non potuero indagare, eo ero tardior;

sed velocior ideo si quivero,

Varr. L. L. 5, § 5 Müll.; id. R. R. 1, 18, 3:

vestrae sapientiae est, judices, non, si causa justa est viris fortibus oppugnandi M. Caelium, ideo vobis quoque vos causam putare esse justam, etc.,

Cic. Cael. 9, 21;

his et talibus recitatis,... non ideo Thrasea decessit sententia,

Tac. A. 14, 49:

si tamen tempestate fuerit abreptus, non ideo minus erit gubernator,

Quint. 2, 17, 24; 5, 11, 34.—

Absol. (rare):

te velle uxorem aiebat tuo nato dare, Ideo aedificare hoc velle aiebat in tuis,

Plaut. Most. 4, 3, 34: ex illa investigatione naturae consequi volebat, bono ut esset animo. Ideo enim ille summum bonum euthumian appellat, etc., it was for this reason that, etc., Cic. Fin. 5, 29, 87:

ideo conducta Paulus agebat sardonyche,

Juv. 7, 143: nam ideo dictus eirôn, agens imperitum, Quint. 9, 2, 46:

nihil laboras: ideo, cum opus est, nihil habes,

Phaedr. 4, 23, 16; Quint. 5, 10, 2:

atque ideo ad Pompeium contendit,

Caes. B. C. 3, 11, 1:

me nemo ministro fur erit, atque ideo nulli comes exeo,

Juv. 3, 47; 7, 23; 8, 251 al.; so, ideoque, Quint. prooem. § 9; 25; 1, 4, 19; 1, 5, 42; 1, 6, 22 et saep.; cf.:

ideoque et medius ille orationis modus maxime convenit,

id. 6, 2, 19; 7, 4, 13:

videbat id sine rege Persarum non posse fieri, ideoque eum amicum sibi cupiebat adjungi,

Nep. Alc. 9, 5:

ideoque necesse est, etc.,

Lucr. 4, 490; 495; 678 al.; Suet. Caes. 45; 86 al.:

considerandum est, num cui saepius horum aliquid eveniat, neque ideo corporis ulla difficultas subsequatur,

Cels. 2, 2:

nec ideo iram ejus lenient = nec tamen ideo,

Tac. A. 1, 12; Verg. G. 2, 96; Suet. Aug. 45:

non tamen his ulla umquam opsonia fiunt rancidula, aut ideo pejor gallina secatur,

Juv. 11, 135.

ĭmāgo, ĭnis, f. [cf. imitor], an imitation, copy of a thing, an image, likeness (i. e. a picture, statue, mask, an apparition, ghost, phantom; the latter only poet. and in post-Aug. prose; cf.: simulacrum, effigies, statua, sigillum): imago ab imitatione dicta, Paul. ex Fest. p. 112 Müll.; cf.: imago dicitur quasi imitago, Porphyr. Hor. C. 1, 12, 4.

Lit.

In gen., a representation, likeness (usu. of a person), statue, bust, picture:

Spartiates Agesilaus neque pictam neque fictam imaginem suam passus est esse... unus Xenophontis libellus in eo rege laudando facile omnes imagines omnium statuasque superavit,

Cic. Fam. 5, 12, 7:

Demosthenes, cujus nuper inter imagines tuas ac tuorum imaginem ex aere vidi,

id. Or. 31, 110:

Epicuri in poculis et in anulis,

id. Fin. 5, 1, 3: hominis imaginem gypso e facie ipsa primus omnium expressit ceraque in eam formam gypsi infusa emendare instituit Lysistratus Sicyonius, Plin. 35, 12, 44, § 153:

Africani,

Cic. Rep. 6, 10:

mulieris,

Quint. 7, 7, 5:

Antigoni,

id. 2, 13, 12:

depictam in tabula sipariove imaginem rei,

id. 6, 1, 32:

si in tabula mea aliquis pinxerit velut imaginem,

Gai. Inst. 2, 78:

cereae,

Hor. Epod. 17, 76; id. S. 1, 8, 43:

ut dignus venias hederis et imagine macra,

Juv. 7, 29:

hoc tibi sub nostra breve carmen imagine vivat,

Mart. 9, 1:

epistula atque imago me certum fecit,

i. e. the image on the seal, the signet, Plaut. Ps. 4, 6, 35; 4, 2, 29; 4, 7, 105:

nunc amici anne inimici sis imago, Alcesime, mihi, sciam,

i. e. will act like a friend, Plaut. Cas. 3, 1, 1.—

A phantom, ghost, apparition:

infelix simulacrum atque ipsius umbra Creusae Visa mihi ante oculos et nota major imago,

Verg. A. 2, 773; cf.:

et nunc magna mei sub terras ibit imago,

shade, spirit, Verg. A. 4, 654; Plin. Ep. 7, 27, 6; cf. id. ib. 1:

non vanae redeat sanguis imagini,

Hor. C. 1, 24, 15:

(somnus) Vanum nocturnis fallit imaginibus,

Tib. 3, 4, 56; cf. Hor. C. 3, 27, 40; Suet. Aug. 94; id. Calig. 50:

te videt in somnis, tua sacra et major imago humana turbat pavidum,

Juv. 13, 221:

quid natum totiens falsis Ludis imaginibus?

phantoms, Verg. A. 1, 408:

ubique pavor et plurima mortis imago,

id. ib. 2, 369; cf.:

repetitaque mortis imago,

Ov. M. 10, 726:

lurida mortis imago,

Petr. 123, v. 257:

varia pereuntium forma et omni imagine mortium,

Tac. H. 3, 28:

caesorum insepultorumque,

id. A. 1, 62:

supremorum (i. e. funeris) imago,

id. H. 4, 45.— Poet.:

genitiva (with forma),

natural shape, figure, Ov. M. 3, 331; so,

rudis et sine imagine tellus (= informis),

shapeless, id. ib. 1, 87.—

In partic., an ancestral image of a distinguished Roman (of one who had been aedile, praetor, or consul; usually made of wax, and placed in the atrium of a Roman house, and carried in funeral processions.—

In plur.: obrepsisti ad honores errore hominum, commendatione fumosarum imaginum, quarum simile habes nihil praeter colorem, of smoky (i. e. old) ancestral images, Cic. Pis. 1, 1; cf. Sen. Ben. 3, 28, 1; Plin. 35, 2, 2, § 6:

si quid deliquero, nullae sunt imagines, quae me a vobis deprecentur,

no ancestors of distinction, Cic. Agr. 2, 36, 100; cf.:

quia imagines non habeo et quia mihi nova nobilitas est,

Sall. J. 85, 25:

qui imagines familiae suae consecuti sunt,

Cic. Agr. 2, 1, 1:

homo veteris prosapiae ac multarum imaginum,

Sall. J. 85, 10:

majorum imagines,

id. ib. 5, 5; Suet. Vesp. 1:

multis in familia senatoriis imaginibus,

id. Aug. 4:

esto beata, funus atque imagines Ducant triumphales tuum,

Hor. Epod. 8, 11:

qui stupet in titulis et imaginibus,

id. S. 1, 6, 17; Plin. 35, 2, 2, § 6 sqq.; Prop. 2, 13, 19; Suet. Vesp. 19.—

In sing. (rare):

jus imaginis,

Cic. Verr. 2, 5, 14, § 36:

imaginis ornandae causa,

id. Sest. 8, 19:

vir honoratissimae imaginis futurus ad posteros,

Liv. 3, 58, 2:

clarum hac fore imagine Scaptium,

would become an aristocrat, id. 3, 72, 4, v. Weissenb. ad loc.:

Tunc Cotta ne imago Libonis exsequias posterorum comitaretur censuit,

Tac. A. 2, 32.

Transf., a reverberation of sound, an echo (mostly poet.):

(mellaria facere oportet) potissimum ubi non resonent imagines,

Varr. R. R. 3, 16, 12:

concava pulsu Saxa sonant, vocisque offensa resultat imago,

Verg. G. 4, 50; cf. Sil. 14, 365:

alternae deceptus imagine vocis: Huc coëamus ait... Coëamus retulit Echo,

Ov. M. 3, 385:

cujus recinit jocosa Nomen imago,

Hor. C. 1, 12, 4; so,

jocosa Vaticani montis,

id. ib. 1, 20, 8:

vaga,

Val. Fl. 3, 596.

Trop.

In gen., an image or likeness of a thing formed in the mind, a conception, thought, imagination, idea:

Scipionis memoriam atque imaginem sibi proponere,

Cic. Lael. 27, 102:

magnam partem noctium in imagine tua vigil exigo,

Plin. Ep. 7, 5, 1:

Verginium cogito, Verginium video, Verginium jam vanis imaginibus audio,

id. ib. 2, 1, 12: imagines, quae eidôla nominant, quorum incursione non solum videmus, sed etiam cogitamus, Cic. Fin. 1, 6, 21; cf.:

imagines extrinsecus in animos nostros per corpus irrumpere,

id. Ac. 2, 40, 125: plena sunt imaginum omnia, nulla species cogitari potest nisi pulsu imaginum, etc.; id. Div. 2, 67, 137 sq.: unum aliquem te ex barbatis illis, exemplum imperii veteris, imaginem antiquitatis, columen rei publicae diceres intueri, an image of the olden time, id. Sest. 8, 19; cf.:

expressam imaginem vitae quotidianae videre,

id. Rosc. Am. 16, 47:

quidnam illi consules dictatoresve facturi essent, qui proconsularem imaginem tam saevam ac trucem fecerint, i. e. by cruelty in office,

Liv. 5, 2, 9:

naturae... urbis et populi,

Cic. Rep. 2, 39 fin.:

justitiae,

Quint. 2, 20, 6:

virtutis,

id. 10, 2, 15:

similitudines ad exprimendas rerum imagines compositae,

id. 8, 3, 72: illae rerum imagines, quas vocari phantasias indicavimus, id. 10, 7, 15:

conscripta formantur imagine templa,

plans, Stat. S. 3, 1, 117:

scipione determinata prius templi imagine in solo,

Plin. 28, 2, 4, § 15:

tua, pater Druse, imago,

memory, Tac. A. 1, 13:

magna illic imago tristium laetorumque,

recollection, id. ib. 2, 53:

si te nulla movet tantae pietatis imago,

Verg. A. 6, 405.—

In partic.

In rhet., a figurative representation, similitude, comparison:

comparabile est, quod in rebus diversis similem aliquam rationem continet. Ejus partes sunt tres: imago, collatio, exemplum. Imago est oratio demonstrans corporum aut naturarum similitudinem, etc.,

Cic. Inv. 1, 30, 49; cf.:

imago est formae cum forma cum quadam similitudine collatio,

Auct. Her. 4, 49, 62; Sen. Ep. 59, 92; Quint. 6, 1, 28; Hor. S. 2, 3, 320; id. Ep. 1, 7, 34.—

With the idea predominating of mere imitation, in opp. to what is original or real, a mere form, image, semblance, appearance, shadow:

consectatur nullam eminentem effigiem virtutis, sed adumbratam imaginem gloriae,

Cic. Tusc. 3, 2, 3:

nos veri juris germanaeque justitiae solidam et expressam effigiem nullam tenemus: umbra et imaginibus utimur,

id. Off. 3, 17, 69; cf.:

non in umbra et imagine civitatis, etc.,

id. Rep. 2, 30; and:

umbram equitis Romani et imaginem videtis,

id. Rab. Post. 15, 41:

haec ars tota dicendi, sive artis imago quaedam est et similitudo, habet hanc vim, ut, etc.,

id. de Or. 2, 87, 356:

judiciorum,

only the appearance of courts, id. Sest. 13, 30; cf.:

imaginem rei publicae nullam reliquissent,

id. Agr. 2, 32, 88:

his quoque imaginibus juris spretis,

Liv. 41, 8, 10:

imaginem retinendi largiendive penes nos, vim penes Parthos,

Tac. A. 15, 14:

habitu et ore ad exprimendam imaginem honesti exercitus,

the pretence, id. ib. 16, 32; 6, 27; id. H. 1, 84; 3, 70:

qui faciem eloquentiae, non imaginem praestaret,

id. Or. 34:

nec imagine rerum, sed rebus incendit,

Quint. 10, 1, 16:

in falsa rerum imagine detineri,

id. 10, 5, 17; cf.:

nullo quippe alio vincis discrimine, quam quod illi (hermae) marmoreum caput est, tua vivit imago,

Juv. 8, 55.—

A representative: non in effigies mutas divinum (Augusti) spiritum transfusum;

sed imaginem veram, caelesti sanguine ortam, intellegere discrimen, etc.,

Tac. A. 4, 52.—

That which suggests or recalls something by resemblance, a reminder:

me consolatur recordatio meorum temporum, quorum imaginem video in rebus tuis,

Cic. Fam. 1, 6, 2:

a Corbulone petierat, ne quam imaginem servitii Tiridates perferret,

nothing to suggest slavery, Tac. A. 15, 31; cf.:

moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo possim imaginem antiquae et vernaculae festivitatis adgnoscere,

Cic. Fam. 9, 15, 2.

immo, incorrectly written īmo [perh. sup. form from in, with ending mo; cf.: summus, primus; hence], on the contrary, no indeed, by no means, or yes indeed, by all means (more commonly contradicting or essentially qualifying what precedes; but never, like minime, as an independent negative, being regularly accompanied by a clause defining the meaning; v. Krebs, Antibarb. p. 551).

Lit.

In gen.: Tr. Etiam fatetur de hospite? Th. Immo pernegat, Plaut. Most. 3, 1, 19: An. Ubi? domin'? Ch. Immo apud libertum Discum, Ter. Eun. 3, 5, 60: Do. Hae quid ad me? To. Immo ad te attinent, Plaut. Pers. 4, 3, 27: De. Faciat, ut voles. Nau. Immo ejus judicio permitto omnia, Ter. Phorm. 5, 8, 54; id. Heaut. 4, 3, 28.—Esp., in a reply extending or amplifying the preceding thought (cf.: potius, quin potius): expedies? nempe ut modo? D. Immo melius spero, Ter. Hec. 3, 4, 22; Plaut. Ps. 1, 5, 80: Si. Quid? hoc intellextin'? an nondum etiam ne hoc quidem? Da. Immo callide, Ter. And. 1, 2, 30:

non igitur faciat, dixerit quis, quod utile sit, quod expediat? Immo intelligat nihil nec expedire nec utile esse, quod sit injustum,

Cic. Off. 3, 17, 76:

causa igitur non bona est? Immo optima,

id. Att. 9, 7, 4; cf.:

quem hominem? levem? immo gravissimum. Mobilem? immo constantissimum. Familiarem? immo alienissimum,

id. Rosc. Com. 16, 49; id. Att. 10, 12, 4: cum ille dixisset, se vero non exspectare;

Immo, inquit, rogo exspectes,

Quint. 9, 3, 68:

quid tu? Nullane habes vitia? Immo alia. Et fortasse minora?

Hor. S. 1, 3, 20; Plin. Pan. 36, 3.—So in retorting a question: Me. [p. 894] Quid apud hasce aedes negotii est tibi? So. Immo quid tibi'st? Plaut. Am. 1, 1, 194; id. Bacch. 2, 2, 29: Ph. An amabo meretrix illa est, quae illam sustulit? La. Immo meretrix fuit;

sed ut sit, de ea re eloquar,

id. Cist. 2, 3, 22; cf. id. Most. 3, 2, 41: Si. Paucis te volo. So. Dictum puta: Nempe ut curentur recte haec. Si. Immo aliud, Ter. And. 1, 1, 2.—

Strengthened by edepol, hercle, ecastor, vero, potius, etc.: Ol. Ecquid amas nunc me? St. Immo edepol me quam te minus, Plaut. Cas. 2, 8, 19; id. Capt. 2, 1, 16: St. Quod bonum atque fortunatum mihi sit. Ol. Ita vero et mihi. Ch. Non. Ol. Immo hercle. Ch. Immo mihi hercle, id. Cas. 2, 6, 51; Ter. Ad. 5, 8, 5: Pa. Mala es. Ph. Immo ecastor, Plaut. Mil. 2, 5, 33: Pa. Nescis, Parmeno, Quantum hodie profueris mihi, etc.... Par. Immo vero scio, neque hoc imprudens feci, Ter. Hec. 5, 4, 37:

quid? si tyrannidem occupare, si patriam prodere conabitur pater: silebitne filius? Immo vero obsecrabit patrem, ne id faciat,

Cic. Off. 3, 23, 90; id. Q. Fr. 1, 3, 1: Tr. Sub dio coli absque sole perpetuum diem. Si. Immo edepol vero, cum, etc., Plaut. Most. 3, 2, 79: Tr. Ecquid placent? Th. Ecquid placeant me rogas? immo hercle vero perplacent, id. ib. 4, 1, 4:

senatus haec intelligit, consul videt: hic tamen vivit. Vivit? immo vero etiam in senatum venit,

Cic. Cat. 1, 1, 2; id. Att. 12, 43, 1: De. Juben' hanc hinc abscedere? Ph. Immo intus potius, Plaut. As. 5, 2, 89:

immo hercle abiero potius,

id. Bacch. 2, 2, 33:

sed vos nihilne attulistis inde auri domum? Immo etiam,

id. ib. 2, 3, 82:

immo etiam,

id. Mil. 4, 2, 23; Ter. And. 4, 1, 46:

immo vero etiam, v. above: immo est quoque,

Plaut. Bacch. 4, 8, 51:

an infirmissimi omnium tamquam, quos nuper subjecit, Dolopes? Immo contra ea, etc.,

Liv. 41, 24, 8:

immo contra,

Dig. 33, 7, 5; 38, 2, 51; 41, 3, 49.—

In partic.

As an expression of dislike or surprise (ante-class.): Ch. Verum vis dicam? Da. Immo etiam Narrationis incipit mihi initium, no indeed! now he is going to begin a long story, Ter. And. 4, 2, 25:

idne est verum? immo id est genus hominum pessimum,

id. ib. 4, 1, 5: Pe. Euge, euge, lepide: laudo commentum tuum. Pa. Ut, si illanc concriminatus sit advorsum Militem, etc.... Pe. Immo optume, no! capital! Plaut. Mil. 2, 2, 86.—

Immo si scias or immo si audias, if you only knew, had only heard, intimating that such is not the case (ante-class.):

immo si scias,

Plaut. Curc. 2, 3, 42: St. Scelestissimum Me esse credo. Pa. Immo si scias dicta, quae dixit hodie, id. Cas. 3, 5, 35; Ter. Eun. 2, 3, 64: Ly. Bene hercle factum et gaudeo. De. Immo si scias, Plaut. Merc. 2, 2, 27;

so ellipt.,

id. Ps. 2, 4, 59; Ter. Heaut. 3, 3, 38:

immo si audias Meas pugnas, fugias demissis manibus domum,

Plaut. Ep. 3, 4, 15.—

Transf. (perh. not before the Aug. period), for vel potius, in the middle of a sentence, to correct or add emphasis to what has been said, nay rather; nay, I should rather say:

immo ita sit,

nay, Ov. M. 7, 512:

simulacra deum, deos immo ipsos convulsos ex sedibus suis ablatos esse,

Liv. 48, 43, 6:

ipse aliquid, immo multa quotidie dicat,

Quint. 2, 2, 8; 6, 2, 10; Plin. Pan. 85, 5:

qui pauculis diebus gestum consulatum, immo non gestum abiciebant per edictum,

id. ib. 65, 3:

nihil causae est, cur non illam vocis modulationem fidibus ac tibiis, immo hercle, cymbalis adjuvemus,

Quint. 11, 2, 59; Curt. 4, 1:

immo vero,

Plin. 34, 1, 1, § 1.—In forming a climax:

quanta verborum nobis paupertas, immo egestas sit,

Sen. Ep. 58:

Agrippinam nihilo tractabiliorem, immo in dies amentiorem,

Suet. Aug. 65; Plin. Pan. 23, 2.

35, 49, 13:

non immo,

Quint. 11, 1, 50; cf.:

non habet immo suum,

Mart. 6, 94, 4:

vivit immo vigetque,

Liv. 39, 40, 7:

statueretur immo,

Tac. A. 12, 6:

frueretur immo his,

id. ib. 11, 30:

quaedam immo virtutes,

id. ib. 15, 21:

illos quin immo,

id. Or. 6; cf.:

ipsam quin immo curam,

id. ib. 39:

quin immo,

Plin. Ep. 1, 8, 3; Quint. 1, 1, 31; 12, 11, 27; 7, 10, 8.

impĕrĭum ( inp-), ĭi, n. [impero], a command, order, direction.

Lit. (mostly ante-class. and post-Aug.): si quid opus est, impera: imperium exsequar. Plaut. Am. 3, 3, 1; cf.:

nunc pergam eri imperium exsequi,

id. ib. 1, 1, 106:

eri imperia persequi,

id. ib. 2, 1, 75:

imperium exsequi,

id. Men. 5, 6, 16; Ter. Eun. 4, 1, 22:

obsequens obediensque est mori atque imperiis patris,

Plaut. Bacch. 3, 3, 55; cf. id. Trin. 2, 2, 21; id. Men. 5, 7, 1:

tuo facit jussu, tuo imperio paret,

id. As. 1, 2, 21:

malus et nequam est homo, qui nihili imperium eri Sui servus facit,

id. Ps. 4, 7, 1; cf. id. As. 2, 4, 10:

quod hi neque ad concilia veniebant neque imperio parebant,

Caes. B. G. 5, 2 fin.:

imperium neglegere,

id. ib. 5, 7, 7:

neque ab uno omnia imperia administrari poterant,

id. ib. 2, 22 fin.:

imperio Jovis huc venio,

Verg. A. 5, 726; cf.:

et Jovis imperium et cari praecepta parentis Edocet,

id. ib. 5, 747:

imperiis deūm propalam expositis,

Liv. 8, 6, 12:

quidam (pueri) imperia indignantur,

Quint. 1, 3, 6:

aegri quoquo neglecto medentium imperio, etc.,

Plin. Pan. 22, 3:

elephanti inest imperiorum obedientia,

Plin. 8, 1, 1, § 1:

naturae imperio gemimus, cum, etc.,

Juv. 15, 138:

cujus paruit imperiis,

id. 14, 331.

Transf., the right or power of commanding, authority, command, control (freq. and class.).

In gen.: Mes. Nempe jubes? Me. Jubeo hercle, si quid imperii est in te mihi, Plaut. Men. 5, 7, 41; cf. id. Pers. 3, 1, 15:

Appius et caecus et senex tenebat non modo auctoritatem sed etiam imperium in suos,

Cic. de Sen. 11, 37:

reges in ipsos imperium est Jovis,

Hor. C. 3, 1, 6:

eone es ferox, quia habes imperium in beluas?

Ter. Eun. 3, 1, 25:

mater, cujus sub imperio'st, mala,

id. Heaut. 2, 2, 4: An. Sta ilico. Ge. Hem, sates pro imperio! quisquis es, i. e. authorilatively, imperiously, id. Phorm. 1, 4, 19:

domesticum,

Cic. Caecin. 18, 52; id. Inv. 2, 47, 140:

(Juppiter) Divosque mortalesque turbas Imperio regit unus aequo,

Hor. C. 3, 4, 48; cf.:

sed me jussa deūm... Imperiis egere suis,

Verg. A. 6, 463:

Phyllius illic Imperio pueri volucresque ferumque leonem Tradiderat domitos,

Ov. M. 7, 373:

agricolae habent rationem cum terra, quae numquam recusat imperium,

Cic. de Sen. 15, 51.—

In partic.

In publicists' lang., supreme power, sovereignty, sway, dominion, empire (cf.: principatus, dominatus, regnum; potestas, potentia).

Sing.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.); cf.:

navorum imperium servare est induperantum,

id. ib. 169 Müll. (Ann. v. 413 Vahl.); and:

ipse (Numa rex) de suo imperio curiatam legem tulit,

Cic. Rep. 2, 13; 2, 17; 18; [p. 901] 20;

21: homo dominandi cupidus aut imperii singularis,

sole dominion, id. ib. 1, 33:

singulare et potestas regia,

id. ib. 2, 9:

esse consul cum summo imperio et potestate,

id. Verr. 1, 13, 37; id. Fl. 8, 18; cf.:

cum summo imperio et potestate versari,

id. Q. Fr. 1, 1, 10, 31:

qui (App. Claudius) tum erat summo imperio,

id. Fin. 2, 20, 66:

omne imperium nostri penes singulos esse voluerunt,

id. Rep. 1, 40; 2, 32:

de imperio Caesaris... gravissime decernitur,

Caes. B. C. 1, 5, 4:

imperium extra ordinem dare,

Cic. Phil. 11, 10, 25:

quod imperium potest esse praestantius quam, etc.,

id. Rep. 1, 17:

eos qui antea commodis fuerint moribus, imperio, potestate, prosperis rebus immutari,

id. Lael. 15, 54:

ad deponendum imperium tardior esse,

id. Rep. 2, 12:

expertes imperii,

id. ib. 1, 31:

deponentium imperium tyrannorum,

Quint. 9, 2, 67 et saep.:

sub populi Romani imperium dicionemque cadere,

Cic. Font. 1, 2; so,

with dicio,

Caes. B. G. 1, 31, 7; cf.:

Gallia sub populi Romani imperium redacta,

id. ib. 5, 29, 4:

totam ad imperium populi Romani Ciliciam adjunxit,

Cic. de Imp. Pomp. 12, 35:

majestas est in imperio atque in omni populi Romani dignitate,

Quint. 7, 3, 35:

cum duobus ducibus de imperio in Italia decertatum est, Pyrrho et Hannibale,

Cic. Lael. 8, 28; cf.:

de imperio dimicare,

id. Off. 1, 12, 38:

spes diuturnitatis atque imperii,

id. Rep. 2, 3; cf.:

sedem et domum summo imperio praebere,

id. ib. 2, 5 fin.:

quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,

Caes. B. G. 1, 3, 6:

civitati imperium totius provinciae pollicetur,

id. ib. 7, 64 fin.:

cum abunde expertus esset quam bene umeris tuis sederet imperium,

Plin. Pan. 10 fin.:

auctoritate magis quam imperio regere,

Liv. 1, 7, 8; cf.:

nec illum pro imperio submovere posse... quia ita dicatur: si vobis videtur, discedite, Quirites,

id. 2, 56, 12.—

Plur.:

nec vero imperia expetenda ac potius aut non accipienda interdum aut deponenda nonnumquam,

i. e. public offices, Cic. Off. 1, 20, 68:

(cives) mandant imperia,

id. Rep. 1, 31; cf.:

honores, magistratus, imperia, potestates, opes amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63:

cui (duci) dantur imperia et ea continuantur, etc.,

id. Rep. 1, 44:

ita cepi et gessi maxima imperia, ut, etc.,

id. Fam. 3, 7, 5:

vides tyranni satellites in imperiis,

id. Att. 14, 5, 2:

quod praestare dicant Gallorum quam Romanorum imperia perferre,

dominion, government, Caes. B. G. 1, 17, 3:

qui mobilitate ac levitate animi novis imperiis studebant,

id. ib. 2, 1, 3:

imperia legum potentiora quam hominum,

Liv. 2, 1, 1. —

Hence, transf., concr.

Dominion, realm, empire (esp. freq. since the Aug. per.):

duae urbes inimicissimae huic imperio,

Cic. Lael. 3, 11:

jam ipsa terra ita mihi parva visa est, ut me imperii nostri pæniteret,

id. Rep. 6, 16 fin.:

nostrum,

id. ib. 3, 29; cf.:

finium imperii nostri propagatio,

id. Prov. Cons. 12, 29:

fines imperii propagavit,

id. Rep. 3, 12:

imperium Oceano, famam qui terminet astris,

Verg. A. 1, 287:

per quas (artes) imperi Porrecta majestas ad ortus Solis ab Hesperio cubili,

Hor. C. 4, 15, 14:

adjectis Britannis Imperio,

id. ib. 3, 5, 4:

quem vocet divum populus ruentis Imperi rebus?

id. ib. 1, 2, 26;

1, 37, 8: immensum imperii corpus stare ac librari sine rectore non potest,

Tac. H. 1, 16:

reges socii, membra partesque imperii,

Suet. Aug. 48:

breviarium totius imperii,

id. ib. 101:

rationarium imperii,

id. ib. 28:

imperii fines Tiberinum natare,

Juv. 8, 265:

noverat luxuriam imperii veterem,

i. e. of the Roman court, id. 4, 137.—

Trop., rule, control (very rare but class.):

illud vide, si in animis hominum regale imperium sit, unius fore dominatum, consilii scilicet,

Cic. Rep. 1, 38.—Iron.:

imperium judiciorum tenere,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77:

coactae imperio sexus,

i. e. the ambition, Juv. 6, 135.—

Law t. t., the jurisdiction or discretion of a magistrate:

omnia autem judicia aut legitimo jure consistunt aut imperio continentur,

Gai. Inst. 4, 103:

ideo autem imperio contineri judicia dicuntur, quia tamdiu valent, quamdiu is qui ea praecepit imperium habet,

id. ib. 4, 105; cf. 3, 181 al.—

Milit., the chief command, command.

Sing.:

victum atque expugnatum oppidum est Imperio atque auspicio Amphitruonis maxime,

Plaut. Am. 1, 1, 37; 1, 1, 41: re impetrata contendunt, ut ipsis summa imperii transdatur, Caes. B. G. 7, 63, 5:

delatam sibi summam imperii,

Suet. Ner. 3:

censet enim etiam ex iis, qui cum imperio sint,

Cic. Fam. 1, 1, 3:

nostri imperii dignitas,

id. ib. 1, 7, 4:

novem annis, quibus in imperio fuit,

Suet. Caes. 25:

legionum curam et imperium alicui demandare,

id. ib. 76:

alicui imperium prorogare,

id. Tib. 30:

imperii tempus explere,

id. Caes. 26: cum imperio aut magistratu, i. e. a military or civil command, Suet. Tib. 12:

qui dabat olim imperium, fasces, etc.,

Juv. 10, 79; cf. in the foll.—

Plur.:

mandant (cives) imperia, magistratus,

i. e. military and civil commands, Cic. Rep. 1, 31; cf.:

magistratus, imperia, amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63;

so opp. magistratus,

Suet. Caes. 54; 75; id. Aug. 61.—

Transf.

Concr.: imperia, i. q. imperatores, commanding officers, commanders, generals:

imperia, potestates, legationes, quom senatus creverit populusve jusserit, ex urbe exeunto,

Cic. Leg. 3, 3, 9:

nacti vacuas ab imperiis Sardiniam et Siciliam,

Caes. B. C. 1, 31, 1; Val. Max. 1, 1, 9.—

Erat plena lictorum et imperiorum provincia, differta praefectis atque exactoribus, Caes. B. C. 3, 32, 4.—

(Acc. to imperator, II. B. 3.) The imperial government, the government:

tandem quasi coactus recepit imperium,

Suet. Tib. 24; 55; 67; id. Calig. 12; 16; 24; id. Claud. 11; 35; 36 et saep.

in-cautus, a, um, adj.

Act., incautious, heedless, improvident, inconsiderate (class.;

syn. improvidus): ut in ipsum incautum atque etiam imparatum incideret,

Caes. B. G. 6, 30, 2; Cic. Rosc. Am. 7, 20:

Trebonius oppressus est ab hoste incautus,

id. Phil. 11, 2, 5; id. Planc. 22, 53; id. N. D. 2, 1, 1:

minime incautus patronus,

id. Brut. 70, 246:

ab secundis rebus incauti,

Liv. 5, 44, 6:

ad credendum pavor,

id. 9, 12, 8. — Comp.:

incautior fuissem, nisi, etc.,

Cic. Fam. 9, 24, 1:

juventa,

Liv. 30, 13, 14. — Sup.:

incautissimus quia credulus,

Sid. Ep. 8, 11. —

With ab, or the gen.:

a fraude,

Liv. 40, 5, 5:

futuri,

Hor. S. 1, 1, 35:

sui,

Stat. Th. 6, 766. —

Pass., not guarded against or that cannot be guarded against, unforeseen, unexpected, uncertain, dangerous (not in ante-Aug. prose):

scelus,

Lucr. 6, 390; cf.:

sic est incautum quidquid habetur amor,

Prop. 2, 4, 14 (v. 24 M.):

quod neglexeris incautum at que apertum habes,

Liv. 25, 38, 14:

iter hostibus,

Tac. A. 1, 50:

sub ictu,

Sil. 2, 99:

tenebrae,

Luc. 5, 500.— Hence, adv.: in-cautē, incautiously, inconsiderately:

adhuc stulte omnia et incaute,

Cic. Att. 7, 10: atque inconsulte pugnare. Liv. 7, 15, 9.— Comp.:

quod paulo incautius custodias in muro dispositas videbat,

Caes. B. G. 7, 27, 1:

sequi,

id. B. C. 3, 24, 2:

subit murum,

Liv. 21, 7, 10:

potes apparatius cenare apud multos: nusquam hilarius, simplicius, incautius,

more at ease, Plin. Ep. 1, 15, 4.— Sup.: ut se ipsos incautissime proderent, Aug. de Mor. Manich. fin.

indŭo, ŭi, ūtum, ĕre, v. a. [cf. Gr. enduô], to put on an article of dress or ornament (class.).

Lit.:

Herculi tunicam,

Cic. Tusc. 2, 8, 20:

sibi torquem,

id. Fin. 2, 22, 73:

galeam,

Caes. B. G. 2, 21:

zmaragdos et sardonychas,

Plin. 37, 6, 23, § 85:

anulum,

Cic. Off. 3, 9, 38:

alicui insignia Bacchi,

Ov. M. 6, 598.— Pass., with a Gr. acc.:

Androgei galeam clipeique insigne decorum Induitur,

Verg. A. 2, 392:

et eamst (sc. vestem) indutus?

Ter. Eun. 4, 4, 40: scalas, to place a ladder on one ' s shoulders by putting one ' s head between the rounds, Ov. M. 14, 650: se in aliquid, or with the dat., to fall into or upon, to be entangled in, be covered with, adorned with; with in and acc.:

se in laqueum,

Plaut. Cas. 1, 25:

cum venti se in nubem induerint,

Cic. Div. 2, 19, 44: cum se nux plurima silvis induet in florem, clothe or deck itself, Verg. G. 1, 188; cf.:

quos induerat Circe in vultus ac terga ferarum,

i. e. clothed with the forms of, id. A. 7, 20.—With abl.:

se vallis,

Caes. B. G. 7, 73:

se hastis,

Liv. 44, 41, 9:

pomis se arbos induit,

decks itself with, Verg. G. 4, 143:

vites se induunt uvis,

Col. 4, 24, 12:

cinis induit urbes,

covers, envelops, Val. Fl. 4, 509:

Aegyptus... tantis segetibus induebantur,

Plin. Pan. 30:

num majore fructu vitis se induerit?

Anthol. Lat. 5, 69, 5 Burm.:

foliis sese induit arbor,

Ov. M. 7, 280.—

Trop., to put on, assume:

habes somnum imaginem mortis eamque quotidie induis,

Cic. Tusc. 1, 38, 92:

ponit enim personam amici, cum induit judicis,

assumes the part of a judge, id. Off. 3, 10, 43:

juvenis longe alius ingenio, quam cujus simulationem induerat,

Liv. 1, 56, 7:

sibi cognomen,

Cic. Fin. 2, 22, 73:

et illorum (mortuorum regum) sibi nomina quasi personas aliquas induerunt,

Lact. 2, 16, 3:

magnum animum,

Tac. A. 11, 7:

mores Persarum,

Curt. 6, 6:

munia ducis,

Tac. A. 1, 69:

falsos pavores,

id. H. 4, 38:

hostiles spiritus,

id. ib. 4, 57:

habitus ac voces dolentum,

id. A. 4, 12:

seditionem,

to engage in, id. ib. 2, 15:

societatem,

id. ib. 12, 13:

proditorem et hostem,

to assume the part of traitor and enemy, id. ib. 16, 28:

diversa,

to assume different opinions, take different sides, id. ib. 6, 33:

personis fictam orationem,

to attribute, Quint. 4, 1, 28:

et eloquentiam pueris induunt adhuc nascentibus,

impose upon, Petr. S. 4:

sua confessione induatur ac juguletur, necesse est,

entangle himself, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 166:

videte, in quot se laqueos induerit, quorum ex nullo se umquam expediet,

id. ib. 2, 2, 42, §

102: se in captiones,

id. Div. 2, 17, 41:

non se purgavit, sed indicavit atque induit,

id. Mur. 25, 51.

impĕrĭum ( inp-), ĭi, n. [impero], a command, order, direction.

Lit. (mostly ante-class. and post-Aug.): si quid opus est, impera: imperium exsequar. Plaut. Am. 3, 3, 1; cf.:

nunc pergam eri imperium exsequi,

id. ib. 1, 1, 106:

eri imperia persequi,

id. ib. 2, 1, 75:

imperium exsequi,

id. Men. 5, 6, 16; Ter. Eun. 4, 1, 22:

obsequens obediensque est mori atque imperiis patris,

Plaut. Bacch. 3, 3, 55; cf. id. Trin. 2, 2, 21; id. Men. 5, 7, 1:

tuo facit jussu, tuo imperio paret,

id. As. 1, 2, 21:

malus et nequam est homo, qui nihili imperium eri Sui servus facit,

id. Ps. 4, 7, 1; cf. id. As. 2, 4, 10:

quod hi neque ad concilia veniebant neque imperio parebant,

Caes. B. G. 5, 2 fin.:

imperium neglegere,

id. ib. 5, 7, 7:

neque ab uno omnia imperia administrari poterant,

id. ib. 2, 22 fin.:

imperio Jovis huc venio,

Verg. A. 5, 726; cf.:

et Jovis imperium et cari praecepta parentis Edocet,

id. ib. 5, 747:

imperiis deūm propalam expositis,

Liv. 8, 6, 12:

quidam (pueri) imperia indignantur,

Quint. 1, 3, 6:

aegri quoquo neglecto medentium imperio, etc.,

Plin. Pan. 22, 3:

elephanti inest imperiorum obedientia,

Plin. 8, 1, 1, § 1:

naturae imperio gemimus, cum, etc.,

Juv. 15, 138:

cujus paruit imperiis,

id. 14, 331.

Transf., the right or power of commanding, authority, command, control (freq. and class.).

In gen.: Mes. Nempe jubes? Me. Jubeo hercle, si quid imperii est in te mihi, Plaut. Men. 5, 7, 41; cf. id. Pers. 3, 1, 15:

Appius et caecus et senex tenebat non modo auctoritatem sed etiam imperium in suos,

Cic. de Sen. 11, 37:

reges in ipsos imperium est Jovis,

Hor. C. 3, 1, 6:

eone es ferox, quia habes imperium in beluas?

Ter. Eun. 3, 1, 25:

mater, cujus sub imperio'st, mala,

id. Heaut. 2, 2, 4: An. Sta ilico. Ge. Hem, sates pro imperio! quisquis es, i. e. authorilatively, imperiously, id. Phorm. 1, 4, 19:

domesticum,

Cic. Caecin. 18, 52; id. Inv. 2, 47, 140:

(Juppiter) Divosque mortalesque turbas Imperio regit unus aequo,

Hor. C. 3, 4, 48; cf.:

sed me jussa deūm... Imperiis egere suis,

Verg. A. 6, 463:

Phyllius illic Imperio pueri volucresque ferumque leonem Tradiderat domitos,

Ov. M. 7, 373:

agricolae habent rationem cum terra, quae numquam recusat imperium,

Cic. de Sen. 15, 51.—

In partic.

In publicists' lang., supreme power, sovereignty, sway, dominion, empire (cf.: principatus, dominatus, regnum; potestas, potentia).

Sing.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.); cf.:

navorum imperium servare est induperantum,

id. ib. 169 Müll. (Ann. v. 413 Vahl.); and:

ipse (Numa rex) de suo imperio curiatam legem tulit,

Cic. Rep. 2, 13; 2, 17; 18; [p. 901] 20;

21: homo dominandi cupidus aut imperii singularis,

sole dominion, id. ib. 1, 33:

singulare et potestas regia,

id. ib. 2, 9:

esse consul cum summo imperio et potestate,

id. Verr. 1, 13, 37; id. Fl. 8, 18; cf.:

cum summo imperio et potestate versari,

id. Q. Fr. 1, 1, 10, 31:

qui (App. Claudius) tum erat summo imperio,

id. Fin. 2, 20, 66:

omne imperium nostri penes singulos esse voluerunt,

id. Rep. 1, 40; 2, 32:

de imperio Caesaris... gravissime decernitur,

Caes. B. C. 1, 5, 4:

imperium extra ordinem dare,

Cic. Phil. 11, 10, 25:

quod imperium potest esse praestantius quam, etc.,

id. Rep. 1, 17:

eos qui antea commodis fuerint moribus, imperio, potestate, prosperis rebus immutari,

id. Lael. 15, 54:

ad deponendum imperium tardior esse,

id. Rep. 2, 12:

expertes imperii,

id. ib. 1, 31:

deponentium imperium tyrannorum,

Quint. 9, 2, 67 et saep.:

sub populi Romani imperium dicionemque cadere,

Cic. Font. 1, 2; so,

with dicio,

Caes. B. G. 1, 31, 7; cf.:

Gallia sub populi Romani imperium redacta,

id. ib. 5, 29, 4:

totam ad imperium populi Romani Ciliciam adjunxit,

Cic. de Imp. Pomp. 12, 35:

majestas est in imperio atque in omni populi Romani dignitate,

Quint. 7, 3, 35:

cum duobus ducibus de imperio in Italia decertatum est, Pyrrho et Hannibale,

Cic. Lael. 8, 28; cf.:

de imperio dimicare,

id. Off. 1, 12, 38:

spes diuturnitatis atque imperii,

id. Rep. 2, 3; cf.:

sedem et domum summo imperio praebere,

id. ib. 2, 5 fin.:

quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,

Caes. B. G. 1, 3, 6:

civitati imperium totius provinciae pollicetur,

id. ib. 7, 64 fin.:

cum abunde expertus esset quam bene umeris tuis sederet imperium,

Plin. Pan. 10 fin.:

auctoritate magis quam imperio regere,

Liv. 1, 7, 8; cf.:

nec illum pro imperio submovere posse... quia ita dicatur: si vobis videtur, discedite, Quirites,

id. 2, 56, 12.—

Plur.:

nec vero imperia expetenda ac potius aut non accipienda interdum aut deponenda nonnumquam,

i. e. public offices, Cic. Off. 1, 20, 68:

(cives) mandant imperia,

id. Rep. 1, 31; cf.:

honores, magistratus, imperia, potestates, opes amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63:

cui (duci) dantur imperia et ea continuantur, etc.,

id. Rep. 1, 44:

ita cepi et gessi maxima imperia, ut, etc.,

id. Fam. 3, 7, 5:

vides tyranni satellites in imperiis,

id. Att. 14, 5, 2:

quod praestare dicant Gallorum quam Romanorum imperia perferre,

dominion, government, Caes. B. G. 1, 17, 3:

qui mobilitate ac levitate animi novis imperiis studebant,

id. ib. 2, 1, 3:

imperia legum potentiora quam hominum,

Liv. 2, 1, 1. —

Hence, transf., concr.

Dominion, realm, empire (esp. freq. since the Aug. per.):

duae urbes inimicissimae huic imperio,

Cic. Lael. 3, 11:

jam ipsa terra ita mihi parva visa est, ut me imperii nostri pæniteret,

id. Rep. 6, 16 fin.:

nostrum,

id. ib. 3, 29; cf.:

finium imperii nostri propagatio,

id. Prov. Cons. 12, 29:

fines imperii propagavit,

id. Rep. 3, 12:

imperium Oceano, famam qui terminet astris,

Verg. A. 1, 287:

per quas (artes) imperi Porrecta majestas ad ortus Solis ab Hesperio cubili,

Hor. C. 4, 15, 14:

adjectis Britannis Imperio,

id. ib. 3, 5, 4:

quem vocet divum populus ruentis Imperi rebus?

id. ib. 1, 2, 26;

1, 37, 8: immensum imperii corpus stare ac librari sine rectore non potest,

Tac. H. 1, 16:

reges socii, membra partesque imperii,

Suet. Aug. 48:

breviarium totius imperii,

id. ib. 101:

rationarium imperii,

id. ib. 28:

imperii fines Tiberinum natare,

Juv. 8, 265:

noverat luxuriam imperii veterem,

i. e. of the Roman court, id. 4, 137.—

Trop., rule, control (very rare but class.):

illud vide, si in animis hominum regale imperium sit, unius fore dominatum, consilii scilicet,

Cic. Rep. 1, 38.—Iron.:

imperium judiciorum tenere,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77:

coactae imperio sexus,

i. e. the ambition, Juv. 6, 135.—

Law t. t., the jurisdiction or discretion of a magistrate:

omnia autem judicia aut legitimo jure consistunt aut imperio continentur,

Gai. Inst. 4, 103:

ideo autem imperio contineri judicia dicuntur, quia tamdiu valent, quamdiu is qui ea praecepit imperium habet,

id. ib. 4, 105; cf. 3, 181 al.—

Milit., the chief command, command.

Sing.:

victum atque expugnatum oppidum est Imperio atque auspicio Amphitruonis maxime,

Plaut. Am. 1, 1, 37; 1, 1, 41: re impetrata contendunt, ut ipsis summa imperii transdatur, Caes. B. G. 7, 63, 5:

delatam sibi summam imperii,

Suet. Ner. 3:

censet enim etiam ex iis, qui cum imperio sint,

Cic. Fam. 1, 1, 3:

nostri imperii dignitas,

id. ib. 1, 7, 4:

novem annis, quibus in imperio fuit,

Suet. Caes. 25:

legionum curam et imperium alicui demandare,

id. ib. 76:

alicui imperium prorogare,

id. Tib. 30:

imperii tempus explere,

id. Caes. 26: cum imperio aut magistratu, i. e. a military or civil command, Suet. Tib. 12:

qui dabat olim imperium, fasces, etc.,

Juv. 10, 79; cf. in the foll.—

Plur.:

mandant (cives) imperia, magistratus,

i. e. military and civil commands, Cic. Rep. 1, 31; cf.:

magistratus, imperia, amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63;

so opp. magistratus,

Suet. Caes. 54; 75; id. Aug. 61.—

Transf.

Concr.: imperia, i. q. imperatores, commanding officers, commanders, generals:

imperia, potestates, legationes, quom senatus creverit populusve jusserit, ex urbe exeunto,

Cic. Leg. 3, 3, 9:

nacti vacuas ab imperiis Sardiniam et Siciliam,

Caes. B. C. 1, 31, 1; Val. Max. 1, 1, 9.—

Erat plena lictorum et imperiorum provincia, differta praefectis atque exactoribus, Caes. B. C. 3, 32, 4.—

(Acc. to imperator, II. B. 3.) The imperial government, the government:

tandem quasi coactus recepit imperium,

Suet. Tib. 24; 55; 67; id. Calig. 12; 16; 24; id. Claud. 11; 35; 36 et saep.

lŏgĭcus, a, um, adj., = logikos, logical, reasonable:

haeresis medicorum,

Isid. 4, 4, 1:

alia logica, alia aloga memorantur,

Mart. Cap. 9, § 949.—Hence, in plur. subst.,

lŏgĭca, ōrum, n., = ta logika, logic:

habes ea, quae de perturbationibus enucleate disputant Stoici, quae logica appellant, quia disseruntur subtilius,

Cic. Tusc. 4, 14, 33.—In sing.: lŏgĭcum, i, n., logic, Sid. Carm. 15, 100.—

lŏgĭci, ōrum, m., rational physicians, Cael. Aur. Acut. 3, 21, 216.

lŏgĭcus, a, um, adj., = logikos, logical, reasonable:

haeresis medicorum,

Isid. 4, 4, 1:

alia logica, alia aloga memorantur,

Mart. Cap. 9, § 949.—Hence, in plur. subst.,

lŏgĭca, ōrum, n., = ta logika, logic:

habes ea, quae de perturbationibus enucleate disputant Stoici, quae logica appellant, quia disseruntur subtilius,

Cic. Tusc. 4, 14, 33.—In sing.: lŏgĭcum, i, n., logic, Sid. Carm. 15, 100.—

lŏgĭci, ōrum, m., rational physicians, Cael. Aur. Acut. 3, 21, 216.

lŏgĭcus, a, um, adj., = logikos, logical, reasonable:

haeresis medicorum,

Isid. 4, 4, 1:

alia logica, alia aloga memorantur,

Mart. Cap. 9, § 949.—Hence, in plur. subst.,

lŏgĭca, ōrum, n., = ta logika, logic:

habes ea, quae de perturbationibus enucleate disputant Stoici, quae logica appellant, quia disseruntur subtilius,

Cic. Tusc. 4, 14, 33.—In sing.: lŏgĭcum, i, n., logic, Sid. Carm. 15, 100.—

lŏgĭci, ōrum, m., rational physicians, Cael. Aur. Acut. 3, 21, 216.

lōrum, i ( lōrus, i, m., Petr. 57, 8; App. M. 3, p. 135, 13; Schol. ap. Juv. 6, 480), n. [for vlorum, from a ground-form vlārom; Gr. eulêra, reins; root perh. val-; cf. volvo], a thong.

Lit.:

vincire vis? en ostendo manus: tu habes lora,

Plaut. Ep. 5, 2, 18: vis subigit verum fateri;

ita lora laedunt brachia,

id. Truc. 4, 3, 9; Liv. 9, 10:

celsa lorum cervice ferentem,

a leash, Grat. Cyn. 213; Plin. 8, 40, 61, § 147:

sella loris intenta,

Quint. 6, 3, 25:

arcano sacra ferens nutantia loro,

Juv. 2, 125.—

In gen., leather:

signum de paupere loro,

Juv. 5, 165.—

Transf., plur.: lōra, the reins of a bridle:

loris ducere equos,

Liv. 35, 34:

lora dare,

to give the reins to the horses, slacken the reins, Verg. G. 3, 107:

lora tende,

draw the reins tight, Ov. Am. 3, 2, 72:

fortius uti loris,

id. M. 2, 127:

lora remisit,

id. ib. 2, 200:

Automedon lora tenebat,

Juv. 1, 61.—

A whip, lash, scourge:

quin loris caedite, si lubet,

Plaut. Merc. 5, 4, 42; id. Ps. 1, 2, 12:

loris uri,

Hor. Ep. 1, 16, 47:

loris caedere aliquem,

Cic. Phil. 8, 8; Quint. 5, 10, 88:

loris rumpere aliquem,

Dig. 47, 10, 15; Juv. 6, 414.—

The girdle of Venus:

dixit et arcano percussit pectora loro,

Mart. 6, 21, 9.—

The leathern bulla, worn by children of the poorer class, Juv. 5, 165; v. bulla.—

= membrum virile, Petr. 13; Mart. 7, 58, 3; 10, 55, 5.—

A slender vinebranch, Plin. 14, 1, 3, § 11.—

Lorum vomitorium, a thong thrust into the throat to produce vomiting, Scrib. Comp. 180.

lōrum, i ( lōrus, i, m., Petr. 57, 8; App. M. 3, p. 135, 13; Schol. ap. Juv. 6, 480), n. [for vlorum, from a ground-form vlārom; Gr. eulêra, reins; root perh. val-; cf. volvo], a thong.

Lit.:

vincire vis? en ostendo manus: tu habes lora,

Plaut. Ep. 5, 2, 18: vis subigit verum fateri;

ita lora laedunt brachia,

id. Truc. 4, 3, 9; Liv. 9, 10:

celsa lorum cervice ferentem,

a leash, Grat. Cyn. 213; Plin. 8, 40, 61, § 147:

sella loris intenta,

Quint. 6, 3, 25:

arcano sacra ferens nutantia loro,

Juv. 2, 125.—

In gen., leather:

signum de paupere loro,

Juv. 5, 165.—

Transf., plur.: lōra, the reins of a bridle:

loris ducere equos,

Liv. 35, 34:

lora dare,

to give the reins to the horses, slacken the reins, Verg. G. 3, 107:

lora tende,

draw the reins tight, Ov. Am. 3, 2, 72:

fortius uti loris,

id. M. 2, 127:

lora remisit,

id. ib. 2, 200:

Automedon lora tenebat,

Juv. 1, 61.—

A whip, lash, scourge:

quin loris caedite, si lubet,

Plaut. Merc. 5, 4, 42; id. Ps. 1, 2, 12:

loris uri,

Hor. Ep. 1, 16, 47:

loris caedere aliquem,

Cic. Phil. 8, 8; Quint. 5, 10, 88:

loris rumpere aliquem,

Dig. 47, 10, 15; Juv. 6, 414.—

The girdle of Venus:

dixit et arcano percussit pectora loro,

Mart. 6, 21, 9.—

The leathern bulla, worn by children of the poorer class, Juv. 5, 165; v. bulla.—

= membrum virile, Petr. 13; Mart. 7, 58, 3; 10, 55, 5.—

A slender vinebranch, Plin. 14, 1, 3, § 11.—

Lorum vomitorium, a thong thrust into the throat to produce vomiting, Scrib. Comp. 180.