fātum

attrĭbūtĭo ( adt-), ōnis, f. [attribuo].

The assignment of a money-debt (cf. attribuo, I.).

Lit.:

de attributione conficies,

Cic. Fam. 16, 24; id. Att. 15, 13, 5; so id. ib. 16, 1 and 3.—

Trop.: Graeci Fatum... Nemesin vocant, quod unicuique attributio sua sit adscripta, i. e. his fate is meted out, App. de Mund. p. 754.—

In gram., a predicate, attribute, = attributum ex his etiam attributionibus:

sacer an profanus, publicus an privatus, etc.,

Cic. Inv. 1, 26, 38.

ex-sĕquor or exĕquor, cūtus, 3, v. dep. a., to follow to the end, to pursue, follow.

In partic., to follow or accompany to the grave (cf. the deriv. exsequiae): funus, Massur. Sabin. ap. Gell. 10, 16, 25: aliquem omni laude et laetitia, Cic. poëta in Tusc. 1, 48, 115 (a transl. of ekpempein, in Eurip.).

Trop. (class.; most freq. in the special significations).

In gen., to follow, follow after, accompany; to go after, to pursue:

quae exanimata exsequitur aspectum tuum,

Plaut. Ep. 4, 2, 3: quid petam praesidi aut exsequar? Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 112 ed. Vahl.):

non igitur dubium, quin aeternitatem maluerit exsequi, etc.,

to follow after, take pattern after, Cic. Univ. 2 fin.:

cur non omnes fatum illius (Pompei) una exsecuti sumus?

followed, pursued, subjected ourselves to, id. Att. 9, 12, 1; cf. id. Phil. 2, 22, 54:

sectam meam exsecutae comites,

joined, Cat. 63, 15:

suam quisque spem, sua consilia, communibus deploratis, exsequentes,

Liv. 5, 40, 5: aerumnam, qs. to pursue, i. e. to undergo, suffer, endure, Plaut. Capt. 2, 1, 1:

egestatem,

id. Trin. 3, 2, 60:

mortem,

id. Ps. 4, 2, 38:

probrum,

id. Truc. 2, 5, 8.—

In partic.

To follow up, prosecute, carry out; to perform, execute, accomplish, fulfil (syn.:

conficio, perficio, perago, consummo, patro, perpetro, absolvo): nullam rem oportet dolose aggrediri, nisi Astute accurateque exsequare,

Plaut. Truc. 2, 5, 10; cf.:

est difficile id non exsequi usque ad extremum,

Cic. Rab. Post. 2, 5:

inceptum hoc itiner perficere exsequar,

Plaut. Merc. 5, 2, 72 and 88:

incepta,

Liv. 30, 4, 10:

imperium,

Ter. Heaut. 4, 1, 22:

mandata vestra,

Cic. Phil. 9, 4, 9:

omnia regis officia et munera,

id. de Sen. 10, 34; cf.:

munus officii (with tueri),

id. ib. 20, 72:

munus (with fungi),

id. Tusc. 3, 7, 15:

negotia,

id. Off. 1, 23, 79:

obsidiones,

Tac. A. 15, 4:

scelus,

Curt. 8, 6:

sermonem cum aliquo,

to converse, Plaut. Trin. 2, 2, 5: cum civitas armis jus suum exsequi conaretur, to assert, maintain, * Caes. B. G. 1, 4, 3:

comptam et mitem orationem,

Cic. de Sen. 9, 28.—With a rel.-clause:

quem locum ipse capturus esset, cogitando aut quaerendo exsequebatur,

Liv. 35, 28, 4:

summa omnia cum cura inquirendo exequebatur,

id. 22. 3, 2.—With ut:

mihi Exsequi certa res est, ut abeam Potius hinc ad forum, quam domi cubem,

Plaut. Most. 3, 2, 17.—

To go through with in speaking, to relate, describe, say, tell (freq. since the Aug. period):

quae vix verbis exsequi possum,

Cic. Fam. 11, 27, 6:

quidam exsecuti sunt verbosius,

Quint. 5, 12, 15: si omnia exsequi velim, Liv. 27, 27, 12:

haec omnia copiosius,

Quint. 9, 3, 89:

quae diligentius,

id. 10, 4, 6:

quae divine in Oratore (Tullius),

id. 1, 6, 18:

caelestia dona aërii mellis,

Verg. G. 4, 2; cf.:

laudes brassicae,

Plin. 20, 9, 33, § 78:

numerum subtiliter,

Liv. 3, 5, 13:

sententias,

Tac. A. 3, 65:

vetera facunde,

id. ib. 12, 58:

vera,

id. ib. 11, 21:

imagines et elogia universi generis,

Suet. Galb. 3 et saep.—

To pursue with punishment, to punish, avenge (perh. not ante-Aug.):

omnia scire, non omnia exsequi,

Tac. Agr. 19:

deorum hominumque violata jura,

Liv. 3, 25, 8:

injurias accusationibus,

Plin. Ep. 3, 4, 5:

delicta,

Suet. Caes. 67:

doloris exsequendi jus,

Liv. 5, 11, 5:

justum dolorem,

Dig. 29, 5, 33.— Absol.: pater caedetur? defendam: caesus est? exsequar, Sen. de Ira, 1, 12; Dig. 34, 9, 22.—Once with a pers. object:

me L. Tarquinium Superbum cum scelerata coniuge, etc., ferro, igni exsecuturum,

to pursue, Liv. 1, 59, 1 (MSS.; Weissenb. et al. exacturum).—Hence, exsĕ-quens ( exeq-), entis, P. a. (acc. to II.), searching after, studious of:

memoriarum veterum exsequentissimus,

Gell. 10, 12, 9.

► exsequi as pass.: quaerebatur an prioris judicis sententia exsequi possit, could be carried out (cf. II. B. supra), Dig. 2, 1, 19.—Hence, exsĕcūtus ( exec-), a, um, in pass. signif.:

exsecuto regis imperio,

executed, Just. 7, 3, 2.

ex-sĕquor or exĕquor, cūtus, 3, v. dep. a., to follow to the end, to pursue, follow.

In partic., to follow or accompany to the grave (cf. the deriv. exsequiae): funus, Massur. Sabin. ap. Gell. 10, 16, 25: aliquem omni laude et laetitia, Cic. poëta in Tusc. 1, 48, 115 (a transl. of ekpempein, in Eurip.).

Trop. (class.; most freq. in the special significations).

In gen., to follow, follow after, accompany; to go after, to pursue:

quae exanimata exsequitur aspectum tuum,

Plaut. Ep. 4, 2, 3: quid petam praesidi aut exsequar? Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 112 ed. Vahl.):

non igitur dubium, quin aeternitatem maluerit exsequi, etc.,

to follow after, take pattern after, Cic. Univ. 2 fin.:

cur non omnes fatum illius (Pompei) una exsecuti sumus?

followed, pursued, subjected ourselves to, id. Att. 9, 12, 1; cf. id. Phil. 2, 22, 54:

sectam meam exsecutae comites,

joined, Cat. 63, 15:

suam quisque spem, sua consilia, communibus deploratis, exsequentes,

Liv. 5, 40, 5: aerumnam, qs. to pursue, i. e. to undergo, suffer, endure, Plaut. Capt. 2, 1, 1:

egestatem,

id. Trin. 3, 2, 60:

mortem,

id. Ps. 4, 2, 38:

probrum,

id. Truc. 2, 5, 8.—

In partic.

To follow up, prosecute, carry out; to perform, execute, accomplish, fulfil (syn.:

conficio, perficio, perago, consummo, patro, perpetro, absolvo): nullam rem oportet dolose aggrediri, nisi Astute accurateque exsequare,

Plaut. Truc. 2, 5, 10; cf.:

est difficile id non exsequi usque ad extremum,

Cic. Rab. Post. 2, 5:

inceptum hoc itiner perficere exsequar,

Plaut. Merc. 5, 2, 72 and 88:

incepta,

Liv. 30, 4, 10:

imperium,

Ter. Heaut. 4, 1, 22:

mandata vestra,

Cic. Phil. 9, 4, 9:

omnia regis officia et munera,

id. de Sen. 10, 34; cf.:

munus officii (with tueri),

id. ib. 20, 72:

munus (with fungi),

id. Tusc. 3, 7, 15:

negotia,

id. Off. 1, 23, 79:

obsidiones,

Tac. A. 15, 4:

scelus,

Curt. 8, 6:

sermonem cum aliquo,

to converse, Plaut. Trin. 2, 2, 5: cum civitas armis jus suum exsequi conaretur, to assert, maintain, * Caes. B. G. 1, 4, 3:

comptam et mitem orationem,

Cic. de Sen. 9, 28.—With a rel.-clause:

quem locum ipse capturus esset, cogitando aut quaerendo exsequebatur,

Liv. 35, 28, 4:

summa omnia cum cura inquirendo exequebatur,

id. 22. 3, 2.—With ut:

mihi Exsequi certa res est, ut abeam Potius hinc ad forum, quam domi cubem,

Plaut. Most. 3, 2, 17.—

To go through with in speaking, to relate, describe, say, tell (freq. since the Aug. period):

quae vix verbis exsequi possum,

Cic. Fam. 11, 27, 6:

quidam exsecuti sunt verbosius,

Quint. 5, 12, 15: si omnia exsequi velim, Liv. 27, 27, 12:

haec omnia copiosius,

Quint. 9, 3, 89:

quae diligentius,

id. 10, 4, 6:

quae divine in Oratore (Tullius),

id. 1, 6, 18:

caelestia dona aërii mellis,

Verg. G. 4, 2; cf.:

laudes brassicae,

Plin. 20, 9, 33, § 78:

numerum subtiliter,

Liv. 3, 5, 13:

sententias,

Tac. A. 3, 65:

vetera facunde,

id. ib. 12, 58:

vera,

id. ib. 11, 21:

imagines et elogia universi generis,

Suet. Galb. 3 et saep.—

To pursue with punishment, to punish, avenge (perh. not ante-Aug.):

omnia scire, non omnia exsequi,

Tac. Agr. 19:

deorum hominumque violata jura,

Liv. 3, 25, 8:

injurias accusationibus,

Plin. Ep. 3, 4, 5:

delicta,

Suet. Caes. 67:

doloris exsequendi jus,

Liv. 5, 11, 5:

justum dolorem,

Dig. 29, 5, 33.— Absol.: pater caedetur? defendam: caesus est? exsequar, Sen. de Ira, 1, 12; Dig. 34, 9, 22.—Once with a pers. object:

me L. Tarquinium Superbum cum scelerata coniuge, etc., ferro, igni exsecuturum,

to pursue, Liv. 1, 59, 1 (MSS.; Weissenb. et al. exacturum).—Hence, exsĕ-quens ( exeq-), entis, P. a. (acc. to II.), searching after, studious of:

memoriarum veterum exsequentissimus,

Gell. 10, 12, 9.

► exsequi as pass.: quaerebatur an prioris judicis sententia exsequi possit, could be carried out (cf. II. B. supra), Dig. 2, 1, 19.—Hence, exsĕcūtus ( exec-), a, um, in pass. signif.:

exsecuto regis imperio,

executed, Just. 7, 3, 2.

ex-tĭmesco, mŭi, 3, v. inch. n. and a., to be greatly afraid of, to fear greatly; to await with fear, to dread (class.).

Neutr.:

equi ipsi gladiatorum repentinis sibilis extimescebant,

Cic. Sest. 59, 126:

extimui illico,

Ter. Hec. 5, 3, 26:

de fortunis communibus,

Cic. Deiot. 1, 3:

ne id jure evenerit,

id. Ac. 2, 38, 121; so with ne, Hor. S. 2, 3, 174.— Pass. impers.:

si filius Arminii in regnum venisset, posse extimesci,

Tac. A. 11, 16.—

Act.:

patrem,

Ter. Ph. 1, 3, 2:

nihil est quod adventum nostrum extimescas,

Cic. Fam. 9, 26, 4:

cerulas tuas miniatulas,

id. Att. 16, 11, 1: nullam rem aliam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2:

magistrum,

Hor. A. P. 415:

nec ob eam causam fatum aut necessitas extimescenda est,

Cic. Fat. 12, 28:

periculum ab aliquo,

id. Phil. 7, 1, 2.

fātus, a, um, Part., from for.

fātus, ūs, m. [for].

A word, saying, Mart. Cap. 7, § 802.—

Esp., an oracle, a prophecy:

Deliaco fatu,

Mart. Cap. 1, § 24:

ficta fatu,

Sid. Ep. 9, 13.— Plur.:

Apollinis fatus,

Mart. Cap. 1, § 23.—

Fate:

incerto fatu fortunae aliorsum prorupit eventus,

Amm. 23, 5, 8; Petr. 42, 77 al.; v. fatum, II. A.

fēlīcĭtas, ātis, f. [1. felix].

(Acc. to felix, I.) Fruitfulness, fertility (post-Aug. and rare):

felicitas major Babyloniae Seleuciae,

Plin. 18, 18, 47, § 170:

terrae,

Plin. Ep. 3, 19, 6.—

(Acc. to felix, II.) Happiness, felicity (the predom. signif. of the word; syn.: fortuna, fors, sors, fatum): neque enim quicquam aliud est felicitas, nisi honestarum rerum prosperitas, Cic. Fragm. ap. Amm. 21, 16:

fuit felix, si potest ulla in scelere esse felicitas,

id. Phil. 2, 24, 59; id. Brut. 96, 329:

alii fortuna felicitatem dedit, huic industria virtutem comparavit,

Auct. Her. 4, 20, 27:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus,

good-fortune, luckiness, Cic. de Imp. Pomp. 16, 47; cf.:

ego sic existimo in summo imperatore quatuor has res inesse oportere, scientiam rei militaris, virtutem, auctoritatem, felicitatem,

id. ib. 10, 28:

felicitas in re,

id. Font. 15, 32; cf.:

felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,

Caes. B. G. 1, 40, 13:

ut paulum ad summam felicitatem defuisse videretur,

id. ib. 6, 43 fin.:

quo simul atque intus est itum, incredibili felicitate Auster in Africum se vertit,

id. B. C. 3, 26 fin.:

haec (mala) omnia subterfugere, non modo sapientiae, sed etiam felicitatis esse,

Cic. Lael. 10, 35:

quasi non et felicitas rerum gestarum exercitus benevolentiam imperatoribus, et res adversae odia concilient,

Caes. B. C. 2, 31, 3.—In plur.:

bonae felicitates,

Ter. Eun. 2, 3, 32:

ea vis ipsa, quae saepe incredibiles huic urbi felicitates atque opes attulit,

Cic. Mil. 31, 84.—

Fēlīcĭtas, personified as a deity, Cic. Verr. 2, 4, 2, § 4; Aug. Civ. D. 4, 18, 23; Suet. Tib. 5.

Fēlīcĭtas Julia, i. q. Olisipo, now Lisbon, Plin. 4, 22, 35, § 117.

fēlīcĭtas, ātis, f. [1. felix].

(Acc. to felix, I.) Fruitfulness, fertility (post-Aug. and rare):

felicitas major Babyloniae Seleuciae,

Plin. 18, 18, 47, § 170:

terrae,

Plin. Ep. 3, 19, 6.—

(Acc. to felix, II.) Happiness, felicity (the predom. signif. of the word; syn.: fortuna, fors, sors, fatum): neque enim quicquam aliud est felicitas, nisi honestarum rerum prosperitas, Cic. Fragm. ap. Amm. 21, 16:

fuit felix, si potest ulla in scelere esse felicitas,

id. Phil. 2, 24, 59; id. Brut. 96, 329:

alii fortuna felicitatem dedit, huic industria virtutem comparavit,

Auct. Her. 4, 20, 27:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus,

good-fortune, luckiness, Cic. de Imp. Pomp. 16, 47; cf.:

ego sic existimo in summo imperatore quatuor has res inesse oportere, scientiam rei militaris, virtutem, auctoritatem, felicitatem,

id. ib. 10, 28:

felicitas in re,

id. Font. 15, 32; cf.:

felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,

Caes. B. G. 1, 40, 13:

ut paulum ad summam felicitatem defuisse videretur,

id. ib. 6, 43 fin.:

quo simul atque intus est itum, incredibili felicitate Auster in Africum se vertit,

id. B. C. 3, 26 fin.:

haec (mala) omnia subterfugere, non modo sapientiae, sed etiam felicitatis esse,

Cic. Lael. 10, 35:

quasi non et felicitas rerum gestarum exercitus benevolentiam imperatoribus, et res adversae odia concilient,

Caes. B. C. 2, 31, 3.—In plur.:

bonae felicitates,

Ter. Eun. 2, 3, 32:

ea vis ipsa, quae saepe incredibiles huic urbi felicitates atque opes attulit,

Cic. Mil. 31, 84.—

Fēlīcĭtas, personified as a deity, Cic. Verr. 2, 4, 2, § 4; Aug. Civ. D. 4, 18, 23; Suet. Tib. 5.

Fēlīcĭtas Julia, i. q. Olisipo, now Lisbon, Plin. 4, 22, 35, § 117.

fēlix, īcis (abl. felici, except Cic. Or. 48, 159; and as nom. prop., v. II. B. 2. infra), adj. [from root feo, fevo, to bear, produce, Gr. phuô; cf.: fio, femina; whence fetus, fecundus, femina, fenus], fruit-bearing, fruitful, fertile, productive.

Lit. (rare; not in Cic.): felices arbores Cato dixit, quae fructum ferunt, infelices quae non ferunt, Paul. ex Fest. p. 92, 10 Müll.; cf. Fronto Ep. ad Amic. 2, 6 ed. Mai.; so,

arbor,

Liv. 5, 24, 2:

arbusta,

Lucr. 5, 1378:

rami,

Verg. G. 2, 81; so,

rami feliciores,

Hor. Epod. 2, 14:

silvae,

i. e. of fruitful trees, Verg. G. 4, 329:

Massica Baccho,

fruitful in vines, id. A. 7, 725; cf.

Campania,

Plin. 3, 5, 9, § 60:

felicior regio,

Ov. P. 2, 10, 51; cf.:

felix oleae tractus,

Claud. Cons. Mall. Theod. 179:

venti,

Val. Fl. 6, 711.—

In partic.

In the old relig. lang.: felices arbores, all the nobler sorts of trees, whose fruits were offered to the superior deities, in contradistinction to the infelices, which were dedicated to the inferior deities, Macr. S. 2, 16, 2.—

Felix, as an adj. propr. in Arabia Felix, the fertile portion of Arabia, opp. Arabia Deserta and Petraea; v. Arabia.—

Transf.

Act., that brings good luck, of good omen, auspicious, favorable, propitious, fortunate, prosperous, felicitous (orig. belonging to the relig. lang.; in the class. per. almost confined to poets;

syn.: faustus, fortunatus, beatus, secundus): quae (omina) majores nostri quia valere censebant, idcirco omnibus rebus agendis: QVOD BONVM FAVSTVM FELIX FORTVNATVMQVE ESSET praefabantur,

Cic. Div. 1, 45, 102; so, QVOD BONVM FORTVNATVM FELIXQVE SALVTAREQVE SIET POPVLO ROMANO QVIRITIVM, etc., an old formula in Varr. L. L. 6, § 86; cf.

also: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix fortunataque eveniat,

Plaut. Trin. 1, 2, 3:

quod tibi mihique sit felix, sub imperium tuum redeo,

Liv. 22, 30, 4:

auspicia,

Verg. A. 11, 32; cf.

omen,

Ov. P. 2, 1, 35:

o dea... Sis felix, nostrum leves, quaecumque, laborem,

Verg. A. 1, 330; cf.:

sis bonus o felixque tuis!

id. E. 5, 65:

terque novas circum felix eat hostia fruges,

id. G. 1, 345:

Zephyri,

id. A. 3, 120:

sententia,

Ov. M. 13, 319:

industria (corresp. to fertilis cura),

Plin. H. N. 14 praef. § 3.—

Lucky, happy, fortunate (the predom. signif. in prose and poetry):

exitus ut classi felix faustusque daretur,

Lucr. 1, 100:

Polycratem Samium felicem appellabant,

Cic. Fin. 5, 30, 92:

Caesar Alexandriam se recepit, felix, ut sibi quidem videbatur,

id. Phil. 2, 26, 64; cf. id. ib. 2, 24, 59:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15, 33:

ille Graecus ab omni laude felicior,

id. Brut. 16, 63:

Sulla felicissimus omnium ante civilem victoriam,

Sall. J. 95, 4:

in te retinendo fuit Asia felicior quam nos in deducendo,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 10, § 30; cf.:

quin etiam si minus felices in diligendo fuissemus,

id. Lael. 16, 60:

vade, o felix nati pietate,

Verg. A. 3, 480; cf. id. ib. 6, 785:

Praxiteles quoque marmore fericior,

i. e. succeeded better as a sculptor, Plin. 34, 8, 19, § 69:

felices ter et amplius, Quos irrupta tenet copula,

Hor. C. 1, 13, 17:

omnes composui. Felices! nunc ego resto,

id. S. 1, 9, 28:

Latium felix,

id. C. S. 66:

tempora,

Juv. 2, 38:

saecula,

Ov. Tr. 1, 2, 103; Juv. 3, 312; Quint. 8, 6, 24: cf.:

nulla sorte nascendi aetas felicior,

id. 12, 11, 22:

felicissima facilitas,

id. 10, 1, 111:

felicissimus sermo,

id. 9, 4, 27:

ita sim felix, a form of asseveration,

Prop. 1, 7, 3:

malum, i. q. salubre,

salubrious, wholesome, Verg. G. 2, 127 Serv.—Prov.: felicem scivi, non qui quod [p. 734] vellet haberet, sed qui per fatum non data non cuperet, Aus. Idyll. 319, 23 sq.—

With gen. ( poet. and in post-Aug. prose):

Vergilius beatus felixque gratiae,

Plin. H. N. 14 praef. §

7: o te, Bolane, cerebri Felicem!

Hor. S. 1, 9, 12:

felices studiique locique,

Ov. M. 5, 267:

felix uteri,

Sil. 4, 359:

leti,

id. 4, 398:

famae,

id. 4, 731:

felices operum dies,

Verg. G. 1, 277.—

With inf. ( poet.):

quo non felicior alter Ungueretela manu ferrumque armare veneno,

happier, more successful in, Verg. A. 9, 772; id. G. 1, 284; Sil. 13, 126. —

With gerund. dat. (rare):

tam felix vobis corrumpendis fuit,

successful in, Liv. 3, 17, 2.— Adv.: fēlīcĭter.

(Acc. to I.) Fruitfully, abundantly:

hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

Verg. G. 1, 54.—

(Acc. to II.)

Auspiciously, fortunately, favorably: quod mihi vobisque Quirites, Se fortunatim, feliciter ac bene vortat, Enn. ap. Non. 112, 3 (Ann. v. 112 ed. Vahl.); cf. Plaut. Aul. 4, 10, 58:

ut ea res mihi magistratuique meo, populo plebique Romanae bene atque feliciter eveniret,

Cic. Mur. 1, 1; Caes. B. G. 4, 25, 3.—In expressing a wish or in calling to a person, Good luck! faciam quod volunt. Feliciter velim, inquam, teque laudo, Cic. Att. 13, 42, 1:

feliciter, succlamant,

Phaedr. 5, 1, 4; Suet. Claud. 7; id. Dom. 13; Flor. 3, 3 fin.; Juv. 2, 119; Vulg. Gen. 30, 11 al.—

Luckily, happily, successfully (most freq.):

omnes sapientes semper feliciter, absolute, fortunate vivere,

Cic. Fin. 3, 7, 26:

res publica et bene et feliciter gesta sit,

id. Phil. 5, 15, 40; id. Fam. 7, 28 fin.:

navigare,

id. Verr. 2, 2, 38, § 95; cf.:

qui te feliciter attulit Eurus,

Ov. M. 7, 659:

feliciter audet,

Hor. Ep. 2, 1, 166:

ob ea feliciter acta,

Sall. J. 55, 2.—Prov.:

feliciter sapit qui alieno periculo sapit,

Plaut. Merc. 4, 4, 40.— Comp., Ov. Ib. 305.— Sup.:

bella cum finitimis felicissime multa gessit,

Cic. Rep. 2, 9:

re gesta,

Hirt. B. G. 8, 37, 1:

gerere rem publicam,

Caes. B. C. 1, 7, 6:

cessit imitatio,

Quint. 10, 2, 16: Horatius... verbis felicissime audax, 10, 1, 96.

Fēlix (with abl. Felice, v. Neue, Formenl. 2, p. 67), a Roman surname of frequent occurrence, first applied to L. Sulla, Plin. 7, 44, 44, § 186.—

Claudius Felix, Suet. Claud. 28.—

Antonius Felix, procurator of Judea and Galilee under Claudius, Vulg. Act. 23, 26; 25, 14.—

Julia Felix, i. q. Berytus, Plin. 5, 20, 17, § 78.

fĕlix, ĭcis, v. filix init.

fēlix, īcis (abl. felici, except Cic. Or. 48, 159; and as nom. prop., v. II. B. 2. infra), adj. [from root feo, fevo, to bear, produce, Gr. phuô; cf.: fio, femina; whence fetus, fecundus, femina, fenus], fruit-bearing, fruitful, fertile, productive.

Lit. (rare; not in Cic.): felices arbores Cato dixit, quae fructum ferunt, infelices quae non ferunt, Paul. ex Fest. p. 92, 10 Müll.; cf. Fronto Ep. ad Amic. 2, 6 ed. Mai.; so,

arbor,

Liv. 5, 24, 2:

arbusta,

Lucr. 5, 1378:

rami,

Verg. G. 2, 81; so,

rami feliciores,

Hor. Epod. 2, 14:

silvae,

i. e. of fruitful trees, Verg. G. 4, 329:

Massica Baccho,

fruitful in vines, id. A. 7, 725; cf.

Campania,

Plin. 3, 5, 9, § 60:

felicior regio,

Ov. P. 2, 10, 51; cf.:

felix oleae tractus,

Claud. Cons. Mall. Theod. 179:

venti,

Val. Fl. 6, 711.—

In partic.

In the old relig. lang.: felices arbores, all the nobler sorts of trees, whose fruits were offered to the superior deities, in contradistinction to the infelices, which were dedicated to the inferior deities, Macr. S. 2, 16, 2.—

Felix, as an adj. propr. in Arabia Felix, the fertile portion of Arabia, opp. Arabia Deserta and Petraea; v. Arabia.—

Transf.

Act., that brings good luck, of good omen, auspicious, favorable, propitious, fortunate, prosperous, felicitous (orig. belonging to the relig. lang.; in the class. per. almost confined to poets;

syn.: faustus, fortunatus, beatus, secundus): quae (omina) majores nostri quia valere censebant, idcirco omnibus rebus agendis: QVOD BONVM FAVSTVM FELIX FORTVNATVMQVE ESSET praefabantur,

Cic. Div. 1, 45, 102; so, QVOD BONVM FORTVNATVM FELIXQVE SALVTAREQVE SIET POPVLO ROMANO QVIRITIVM, etc., an old formula in Varr. L. L. 6, § 86; cf.

also: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix fortunataque eveniat,

Plaut. Trin. 1, 2, 3:

quod tibi mihique sit felix, sub imperium tuum redeo,

Liv. 22, 30, 4:

auspicia,

Verg. A. 11, 32; cf.

omen,

Ov. P. 2, 1, 35:

o dea... Sis felix, nostrum leves, quaecumque, laborem,

Verg. A. 1, 330; cf.:

sis bonus o felixque tuis!

id. E. 5, 65:

terque novas circum felix eat hostia fruges,

id. G. 1, 345:

Zephyri,

id. A. 3, 120:

sententia,

Ov. M. 13, 319:

industria (corresp. to fertilis cura),

Plin. H. N. 14 praef. § 3.—

Lucky, happy, fortunate (the predom. signif. in prose and poetry):

exitus ut classi felix faustusque daretur,

Lucr. 1, 100:

Polycratem Samium felicem appellabant,

Cic. Fin. 5, 30, 92:

Caesar Alexandriam se recepit, felix, ut sibi quidem videbatur,

id. Phil. 2, 26, 64; cf. id. ib. 2, 24, 59:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15, 33:

ille Graecus ab omni laude felicior,

id. Brut. 16, 63:

Sulla felicissimus omnium ante civilem victoriam,

Sall. J. 95, 4:

in te retinendo fuit Asia felicior quam nos in deducendo,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 10, § 30; cf.:

quin etiam si minus felices in diligendo fuissemus,

id. Lael. 16, 60:

vade, o felix nati pietate,

Verg. A. 3, 480; cf. id. ib. 6, 785:

Praxiteles quoque marmore fericior,

i. e. succeeded better as a sculptor, Plin. 34, 8, 19, § 69:

felices ter et amplius, Quos irrupta tenet copula,

Hor. C. 1, 13, 17:

omnes composui. Felices! nunc ego resto,

id. S. 1, 9, 28:

Latium felix,

id. C. S. 66:

tempora,

Juv. 2, 38:

saecula,

Ov. Tr. 1, 2, 103; Juv. 3, 312; Quint. 8, 6, 24: cf.:

nulla sorte nascendi aetas felicior,

id. 12, 11, 22:

felicissima facilitas,

id. 10, 1, 111:

felicissimus sermo,

id. 9, 4, 27:

ita sim felix, a form of asseveration,

Prop. 1, 7, 3:

malum, i. q. salubre,

salubrious, wholesome, Verg. G. 2, 127 Serv.—Prov.: felicem scivi, non qui quod [p. 734] vellet haberet, sed qui per fatum non data non cuperet, Aus. Idyll. 319, 23 sq.—

With gen. ( poet. and in post-Aug. prose):

Vergilius beatus felixque gratiae,

Plin. H. N. 14 praef. §

7: o te, Bolane, cerebri Felicem!

Hor. S. 1, 9, 12:

felices studiique locique,

Ov. M. 5, 267:

felix uteri,

Sil. 4, 359:

leti,

id. 4, 398:

famae,

id. 4, 731:

felices operum dies,

Verg. G. 1, 277.—

With inf. ( poet.):

quo non felicior alter Ungueretela manu ferrumque armare veneno,

happier, more successful in, Verg. A. 9, 772; id. G. 1, 284; Sil. 13, 126. —

With gerund. dat. (rare):

tam felix vobis corrumpendis fuit,

successful in, Liv. 3, 17, 2.— Adv.: fēlīcĭter.

(Acc. to I.) Fruitfully, abundantly:

hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

Verg. G. 1, 54.—

(Acc. to II.)

Auspiciously, fortunately, favorably: quod mihi vobisque Quirites, Se fortunatim, feliciter ac bene vortat, Enn. ap. Non. 112, 3 (Ann. v. 112 ed. Vahl.); cf. Plaut. Aul. 4, 10, 58:

ut ea res mihi magistratuique meo, populo plebique Romanae bene atque feliciter eveniret,

Cic. Mur. 1, 1; Caes. B. G. 4, 25, 3.—In expressing a wish or in calling to a person, Good luck! faciam quod volunt. Feliciter velim, inquam, teque laudo, Cic. Att. 13, 42, 1:

feliciter, succlamant,

Phaedr. 5, 1, 4; Suet. Claud. 7; id. Dom. 13; Flor. 3, 3 fin.; Juv. 2, 119; Vulg. Gen. 30, 11 al.—

Luckily, happily, successfully (most freq.):

omnes sapientes semper feliciter, absolute, fortunate vivere,

Cic. Fin. 3, 7, 26:

res publica et bene et feliciter gesta sit,

id. Phil. 5, 15, 40; id. Fam. 7, 28 fin.:

navigare,

id. Verr. 2, 2, 38, § 95; cf.:

qui te feliciter attulit Eurus,

Ov. M. 7, 659:

feliciter audet,

Hor. Ep. 2, 1, 166:

ob ea feliciter acta,

Sall. J. 55, 2.—Prov.:

feliciter sapit qui alieno periculo sapit,

Plaut. Merc. 4, 4, 40.— Comp., Ov. Ib. 305.— Sup.:

bella cum finitimis felicissime multa gessit,

Cic. Rep. 2, 9:

re gesta,

Hirt. B. G. 8, 37, 1:

gerere rem publicam,

Caes. B. C. 1, 7, 6:

cessit imitatio,

Quint. 10, 2, 16: Horatius... verbis felicissime audax, 10, 1, 96.

Fēlix (with abl. Felice, v. Neue, Formenl. 2, p. 67), a Roman surname of frequent occurrence, first applied to L. Sulla, Plin. 7, 44, 44, § 186.—

Claudius Felix, Suet. Claud. 28.—

Antonius Felix, procurator of Judea and Galilee under Claudius, Vulg. Act. 23, 26; 25, 14.—

Julia Felix, i. q. Berytus, Plin. 5, 20, 17, § 78.

fĕlix, ĭcis, v. filix init.

fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).

In gen.:

quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

Cic. Div. 2, 6, 15:

si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

id. ib. 2, 7, 18 sq.:

sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

id. Att. 14, 11, 1:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15 fin.:

si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

(bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

id. Lael. 6, 20:

adversante fortuna,

id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

id. Att. 9, 6, 4:

fortunae rotam pertimescere,

id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

prospera adversave fortuna,

Cic. N. D. 3, 37, 89:

spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

id. Pis. 16, 38:

integra fortuna (opp. afflicta),

id. Sull. 31 fin.:

florentissima (opp. durior),

id. Att. 10, 4, 4:

non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

id. Rep. 1, 4:

optima,

id. ib. 3, 17 fin.:

rei publicae fortuna fatalis,

id. Sest. 7, 17:

belli,

Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

fortuna miserrima tuta est,

Ov. P. 2, 2, 31:

fortuna meliores sequitur,

Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin. —

Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

id. Pers. 4, 3, 47:

quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

Cic. N. D. 3, 24, 61:

heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

Hor. S. 2, 8, 61:

saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

id. ib. 2, 2, 126:

Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

Fortunae in gremio sedens,

id. Div. 2, 41, 85 sq.:

bona Fortuna,

id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

Plaut. Rud. 2, 6, 17:

mala Fortuna,

Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

v. fors: Fortunae filius,

child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.

In partic.

Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.

For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

id. N. D. 3, 36, 88:

diuturna cum fortuna,

id. Div. 1, 20, 39:

superbum se praebuit in fortuna,

id. Att. 8, 4, 1:

non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

id. Lael. 15, 54:

a fortuna deseri,

Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

fortunam sibi facere,

id. 39, 40, 4; cf.:

fortunam sequi,

Tac. H. 4, 78:

habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

Caes. B. C. 3, 73, 3:

dum fortuna fuit,

Verg. A. 3, 16:

deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

Hor. A. P. 201:

ut tu fortunam, sic nos te feremus,

id. Ep. 1, 8, 17:

venimus ad summum fortunae,

id. ib. 2, 1, 32:

ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

id. ib. 1, 12, 9:

occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,

Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—

For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

Hor. C. 3, 3, 62:

ut arte Emendaturus fortunam,

id. S. 2, 8, 85.—

= condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

id. Mil. 34, 92:

(Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

so corresp. to condicio,

Quint. 3, 8, 50:

Aedui queruntur fortunae commutationem,

Caes. B. G. 7, 63:

ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

Cic. Pis. 22, 52:

homines infimā fortunā,

id. Fin. 5, 19, 52:

inferiorem esse fortunā,

id. Fam. 13, 5, 2:

spes amplificandae fortunae,

id. Lael. 16, 59:

cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

lot, share, Ov. M. 5, 368:

Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

Ter. Phorm. 1, 4, 23:

omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

id. And. 1, 1, 71:

ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

Cic. Tusc. 5, 39, 115:

et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—

Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.

Plur.:

tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

Cic. Rosc. Com. 12, 33:

bona fortunaeque,

id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

pecunia fortunaeque,

id. Rosc. Am. 3, 7:

fortunas morte dimittere,

id. Tusc. 1, 6, 12:

et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

id. Rep. 2, 19:

fortunis sociorum consumptis,

Caes. B. G. 1, 11 fin.:

fortunarum pericula,

Quint. 4, 2, 122.—

Sing.:

quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

Hor. Ep. 1, 5, 12:

nec mea concessa est aliis fortuna,

Ov. Tr. 5, 2, 57:

adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

de fortuna, qua uterque abundabat,

Quint. 6, 1, 50:

fortunam in nominibus habere,

Dig. 4, 7, 40 fin.

fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).

In gen.:

quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

Cic. Div. 2, 6, 15:

si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

id. ib. 2, 7, 18 sq.:

sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

id. Att. 14, 11, 1:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15 fin.:

si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

(bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

id. Lael. 6, 20:

adversante fortuna,

id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

id. Att. 9, 6, 4:

fortunae rotam pertimescere,

id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

prospera adversave fortuna,

Cic. N. D. 3, 37, 89:

spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

id. Pis. 16, 38:

integra fortuna (opp. afflicta),

id. Sull. 31 fin.:

florentissima (opp. durior),

id. Att. 10, 4, 4:

non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

id. Rep. 1, 4:

optima,

id. ib. 3, 17 fin.:

rei publicae fortuna fatalis,

id. Sest. 7, 17:

belli,

Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

fortuna miserrima tuta est,

Ov. P. 2, 2, 31:

fortuna meliores sequitur,

Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin. —

Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

id. Pers. 4, 3, 47:

quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

Cic. N. D. 3, 24, 61:

heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

Hor. S. 2, 8, 61:

saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

id. ib. 2, 2, 126:

Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

Fortunae in gremio sedens,

id. Div. 2, 41, 85 sq.:

bona Fortuna,

id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

Plaut. Rud. 2, 6, 17:

mala Fortuna,

Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

v. fors: Fortunae filius,

child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.

In partic.

Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.

For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

id. N. D. 3, 36, 88:

diuturna cum fortuna,

id. Div. 1, 20, 39:

superbum se praebuit in fortuna,

id. Att. 8, 4, 1:

non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

id. Lael. 15, 54:

a fortuna deseri,

Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

fortunam sibi facere,

id. 39, 40, 4; cf.:

fortunam sequi,

Tac. H. 4, 78:

habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

Caes. B. C. 3, 73, 3:

dum fortuna fuit,

Verg. A. 3, 16:

deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

Hor. A. P. 201:

ut tu fortunam, sic nos te feremus,

id. Ep. 1, 8, 17:

venimus ad summum fortunae,

id. ib. 2, 1, 32:

ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

id. ib. 1, 12, 9:

occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,

Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—

For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

Hor. C. 3, 3, 62:

ut arte Emendaturus fortunam,

id. S. 2, 8, 85.—

= condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

id. Mil. 34, 92:

(Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

so corresp. to condicio,

Quint. 3, 8, 50:

Aedui queruntur fortunae commutationem,

Caes. B. G. 7, 63:

ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

Cic. Pis. 22, 52:

homines infimā fortunā,

id. Fin. 5, 19, 52:

inferiorem esse fortunā,

id. Fam. 13, 5, 2:

spes amplificandae fortunae,

id. Lael. 16, 59:

cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

lot, share, Ov. M. 5, 368:

Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

Ter. Phorm. 1, 4, 23:

omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

id. And. 1, 1, 71:

ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

Cic. Tusc. 5, 39, 115:

et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—

Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.

Plur.:

tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

Cic. Rosc. Com. 12, 33:

bona fortunaeque,

id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

pecunia fortunaeque,

id. Rosc. Am. 3, 7:

fortunas morte dimittere,

id. Tusc. 1, 6, 12:

et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

id. Rep. 2, 19:

fortunis sociorum consumptis,

Caes. B. G. 1, 11 fin.:

fortunarum pericula,

Quint. 4, 2, 122.—

Sing.:

quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

Hor. Ep. 1, 5, 12:

nec mea concessa est aliis fortuna,

Ov. Tr. 5, 2, 57:

adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

de fortuna, qua uterque abundabat,

Quint. 6, 1, 50:

fortunam in nominibus habere,

Dig. 4, 7, 40 fin.

fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).

In gen.:

quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

Cic. Div. 2, 6, 15:

si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

id. ib. 2, 7, 18 sq.:

sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

id. Att. 14, 11, 1:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15 fin.:

si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

(bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

id. Lael. 6, 20:

adversante fortuna,

id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

id. Att. 9, 6, 4:

fortunae rotam pertimescere,

id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

prospera adversave fortuna,

Cic. N. D. 3, 37, 89:

spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

id. Pis. 16, 38:

integra fortuna (opp. afflicta),

id. Sull. 31 fin.:

florentissima (opp. durior),

id. Att. 10, 4, 4:

non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

id. Rep. 1, 4:

optima,

id. ib. 3, 17 fin.:

rei publicae fortuna fatalis,

id. Sest. 7, 17:

belli,

Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

fortuna miserrima tuta est,

Ov. P. 2, 2, 31:

fortuna meliores sequitur,

Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin. —

Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

id. Pers. 4, 3, 47:

quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

Cic. N. D. 3, 24, 61:

heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

Hor. S. 2, 8, 61:

saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

id. ib. 2, 2, 126:

Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

Fortunae in gremio sedens,

id. Div. 2, 41, 85 sq.:

bona Fortuna,

id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

Plaut. Rud. 2, 6, 17:

mala Fortuna,

Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

v. fors: Fortunae filius,

child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.

In partic.

Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.

For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

id. N. D. 3, 36, 88:

diuturna cum fortuna,

id. Div. 1, 20, 39:

superbum se praebuit in fortuna,

id. Att. 8, 4, 1:

non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

id. Lael. 15, 54:

a fortuna deseri,

Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

fortunam sibi facere,

id. 39, 40, 4; cf.:

fortunam sequi,

Tac. H. 4, 78:

habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

Caes. B. C. 3, 73, 3:

dum fortuna fuit,

Verg. A. 3, 16:

deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

Hor. A. P. 201:

ut tu fortunam, sic nos te feremus,

id. Ep. 1, 8, 17:

venimus ad summum fortunae,

id. ib. 2, 1, 32:

ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

id. ib. 1, 12, 9:

occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,

Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—

For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

Hor. C. 3, 3, 62:

ut arte Emendaturus fortunam,

id. S. 2, 8, 85.—

= condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

id. Mil. 34, 92:

(Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

so corresp. to condicio,

Quint. 3, 8, 50:

Aedui queruntur fortunae commutationem,

Caes. B. G. 7, 63:

ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

Cic. Pis. 22, 52:

homines infimā fortunā,

id. Fin. 5, 19, 52:

inferiorem esse fortunā,

id. Fam. 13, 5, 2:

spes amplificandae fortunae,

id. Lael. 16, 59:

cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

lot, share, Ov. M. 5, 368:

Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

Ter. Phorm. 1, 4, 23:

omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

id. And. 1, 1, 71:

ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

Cic. Tusc. 5, 39, 115:

et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—

Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.

Plur.:

tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

Cic. Rosc. Com. 12, 33:

bona fortunaeque,

id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

pecunia fortunaeque,

id. Rosc. Am. 3, 7:

fortunas morte dimittere,

id. Tusc. 1, 6, 12:

et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

id. Rep. 2, 19:

fortunis sociorum consumptis,

Caes. B. G. 1, 11 fin.:

fortunarum pericula,

Quint. 4, 2, 122.—

Sing.:

quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

Hor. Ep. 1, 5, 12:

nec mea concessa est aliis fortuna,

Ov. Tr. 5, 2, 57:

adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

de fortuna, qua uterque abundabat,

Quint. 6, 1, 50:

fortunam in nominibus habere,

Dig. 4, 7, 40 fin.

ignāvus, a, um, adj. [in-gnavus, navus], inactive, lazy, slothful, idle, sluggish, listless, without spirit, cowardly, dastardly (syn.: iners, socors; opp.: strenuus, alacer, fortis).

Lit., of living beings (freq. and class.):

homines,

Plaut. Rud. 3, 5, 49:

si non fecero Ei male aliquo pacto, me esse dicito ignavissimum,

id. Bacch. 3, 6, 27:

quid ergo ille ignavissumus mi latitabat?

id. Trin. 4, 2, 82; 1, 2, 128; id. Poen. 4, 2, 24:

homo inertior, ignavior, magis vir inter mulieres proferri non potest,

Cic. Verr. 2, 2, 78, § 192:

ignavus miles ac timidus,

id. Tusc. 2, 23, 54; cf.:

compertum habeo, milites neque ex ignavo strenuum neque fortem ex timido exercitum oratione imperatoris fieri,

Sall. C. 58, 1:

feroces et inquieti inter socios, ignavi et imbelles inter hostes,

Liv. 26, 2, 11:

ignavissimus ac fugacissimus hostis,

id. 5, 28, 8:

ignavissimi homines (opp.: fortissimi viri),

Sall. C. 12 fin.:

canis Ignavus adversum lupos,

Hor. Epod. 6, 2:

(apes) Ignavaeque fame et contracto frigore pigrae,

Verg. G. 4, 259:

ignavum, fucos, pecus a praesepibus arcent,

id. A. 1, 435:

genus ignavum quod lecto gaudet,

Juv. 7, 105.— Subst.:

cedentibus ignavis et imbecillis,

Cic. Rep. 1, 32:

in bello poena ignavis ab imperatoribus constituitur,

id. Caecin. 16, 46:

in victoria vel ignavis gloriari licet, adversae res etiam bonos detractant,

Sall. J. 53 fin.; cf.:

gloriam, honorem, imperium bonus ignavus aeque sibi exoptant,

id. C. 11, 2:

favimus ignavo,

Ov. Am. 3, 2, 73.—

With gen.:

legiones operum et laboris ignavae,

Tac. A. 11, 18; cf.:

possis ignavus haberi et subiti casus improvidus, si, etc.,

Juv. 3, 272.

Transf.

Of inanim. and abstr. things (mostly poet. and in post-Aug. prose):

quae vitia non sunt senectutis, sed inertis, ignavae, somniculosae senectutis,

Cic. de Sen. 11, 36:

nemora,

i. e. unfruitful, Verg. G. 2, 208:

globus,

i. e. immovable, Plin. 2, 8, 6, § 33; cf.

gravitas,

Ov. M. 2, 821:

stagna jacentis aquae,

Luc. 5, 442:

ignavo stupuerunt verba palato,

i. e. speechless, Ov. Am. 2, 6, 47:

mora,

id. A. A. 1, 186:

anni,

spent in idleness, id. Am. 1, 15, 1; cf.

otia,

id. Tr. 1, 7, 25:

septima lux,

i. e. the Jewish Sabbath, Juv. 14, 106: ignavum conferunt stipendium, only money, not soldiers, arms, etc., Vell. 2, 39, 1:

sucus meconium vocatur, multum opio ignavior,

weaker, less efficacious, Plin. 20, 18, 76, § 202: quorundam flos tantum jucundus, reliquae partes ignavae, ut violae ac rosae, without smell, id. 21, 7, 18, § 37:

cornicula ante oculos ignava,

i. e. of no use, id. 11, 28, 34, § 100:

ignavum est rediturae parcere vitae,

Luc. 1, 492.—

Of things that produce inactivity or indolence, that renders slothful or inactive: nec nos impediet illa ignava ratio, quae dicitur: appellatur enim quidam a philosophis argos logos, cui si pareamus, nihil omnino agamus in vita. Sic enim interrogant:

Si fatum tibi est, etc.... Recte genus hoc interrogationis ignavum et iners nominatum est, quod eadem ratione omnis e vita tolletur actio,

relaxing, Cic. Fat. 12, 28 sq.:

frigus,

Ov. M. 2, 763:

aestus,

id. ib. 7, 529:

dolor,

Plin. 11, 18, 20, § 64.—Hence, adv. in two forms, ignāvē and ignā-vĭter.

Ignave, sluggishly, slothfully, without spirit:

ne quid abjecte, ne quid timide, ne quid ignave, ne quid serviliter muliebriterve faciamus,

Cic. Tusc. 2, 23, 55:

dicere multa,

flatly, tamely, Hor. Ep. 2, 1, 67.—

Ignaviter, lazily, sluggishly, tardily: ignaviter quaerere, Lucil. ap. Non. 513, 14; Quadrig. ap. Prisc. p. 1010 P.; Hirt. ap. Cic. Att. 15, 6, 2.—

Comp.:

carpere ignavius herbas,

Verg. G. 3, 465.

impŭto ( inp-), āvi, ātum, 1, v. a. [inputo], to bring into the reckoning, enter into the account, to reckon, charge (not ante-Aug.; cf. deputo).

Lit.:

vilici servi longe plus imputant seminis jacti quam quod severint,

Col. 1, 7 fin.:

sumptus alicui... viatica et vecturas,

Dig. 17, 2, 52, § 15:

in quartam hereditatis imputantur res, quas jure hereditario capit,

ib. 35, 2, 90:

haec in numerum trium tutelarum,

ib. 23, 2, 61.—

Trop., to enter into the account, to reckon, attribute as a merit or a fault to one's self or another; to make a boast of, to credit to, to charge, ascribe, impute to (for the Ciceron. assignare, ascribere): fatum dies imputat, Sen. de Ira, 3, 42; cf. Mart. 5, 20, 13:

hoc non imputo in solutum,

Sen. Ep. 8 fin.:

gaudent muneribus, sed nec data imputant, nec acceptis obligantur,

Tac. G. 21:

noli imputare vanum beneficium mihi,

Phaedr. 1, 22, 8; cf. Sen. Tranq. 6:

huic (Masinissae) imputari victum Hannibalem, huic captum Syphacem, huic Carthaginem deletam,

Just. 38, 6:

alii transeunt quaedam imputantque quod transeant,

Plin. Ep. 8, 21, 4; cf. Suet. Tib. 53:

ipsum sibi eripere tot beneficiorum occasiones, tam numerosam obligandi imputandique materiam,

Plin. Pan. 39, 3; so absol.:

cum quidam crimen ultro faterentur, nonnulli etiam imputarent,

made a merit of it, Suet. Ner. 36: saevit enim natumque objectat et imputat illis, charges upon them ( his son ' s fate), Ov. M. 2, 400:

mortem senioribus imputat annis,

id. ib. 15, 470:

rebellandi tempus Atheniensibus,

Vell. 2, 23, 4:

an ei caedes imputanda sit, a quo jurgium coepit?

Quint. 5, 10, 72:

suum exsilium rei publicae imputaturus,

Sen. Ep. 86:

prospera omnes sibi vindicant, adversa uni imputantur,

Tac. Agr. 27:

alicui moras belli aut causas rebellandi,

id. ib. 34; id. H. 4, 14 fin.:

culpam nostram illi,

Plin. 18, 1, 1, § 2:

et tibi scilicet, qui requisisti, imputabis, si digna ne epistula quidem videbuntur,

Plin. Ep. 6, 20 fin.:

sibi imputent cur minus idoneum fidejussorem acceperint,

Dig. 42, 7, 1:

imputet ipse deus nectar mihi, fiet acetum,

may assign, give, Mart. 12, 48, 13:

otia parva nobis,

id. 4, 83, 2:

hoc solum erit certamen, quis mihi plurimum imputet,

Tac. H. 1, 38.