-
1 exterior
exterior, ius (gén. oris) plus en dehors, le plus extérieur (de deux), extérieur, qui est au dehors. - exterior comes, Hor.: compagnon qui cède la droite, qui marche à gauche de qqn.* * *exterior, ius (gén. oris) plus en dehors, le plus extérieur (de deux), extérieur, qui est au dehors. - exterior comes, Hor.: compagnon qui cède la droite, qui marche à gauche de qqn.* * *Exterior, Comparatiuus ab Exter vel exterus: cui opponitur Interior. Cic. Qui est par dehors, Exterieur.\Comes exterior. Horat. Qui est du costé gauche, et qui est plus bas que nous. -
2 exterior
exterior us, adj. comp. [exter], outward, outer, exterior: vallus, Cs.: contra exteriorem hostem, Cs.: comes exterior, i. e. on the left side, H. -
3 exterior
exterior exterior, ius чужеземный -
4 exterior
exterior exterior, ius внешний -
5 exterior
exterior, s. exter.
-
6 exterior
exterior, s. exter.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > exterior
-
7 exterior
extĕrĭor, us, v. exter, II. -
8 exterior
-ior/ius (exter) cmpexterne, externe (plus exterior), extérieur -
9 exterior
ius [compar. к exter ]наружный, внешний (orbis C; hostis Cs)comes e. H — спутник, идущий с левой стороны -
10 exterior
, iusвнешний -
11 exter
exter or extĕrus (both forms only post-class. and very rare), tĕra, tĕrum, adj. [ comp. form, from ex], on the outside, outward, of another country, family, etc., foreign, strange (syn.: extraneus; alienus, peregrinus, adventicius).I.Pos. (in Cic. and Caes. used in the plur.):II.quod exter heres praestare cogeretur,
strange, Dig. 31, 1, 69:emancipatus vero aut exterus non aliter possunt hereditatem quaerere quam si, etc.,
ib. 29, 2, 84; cf. ib. 31, 1, 67, § 4:tactus corporis est sensus, vel cum res extera sese Insinuat, vel, etc.,
Lucr. 2, 435:vis,
id. 2, 277:haec lex socialis est, hoc jus nationum exterarum est,
Cic. Div. in Caecil. 5, 18:exterarum gentium multitudo,
Suet. Caes. 84:non modo vestris civibus, verum etiam exteris nationibus,
Cic. Font. 11, 25; cf.:apud exteras civitates,
Cic. Caecin. 34, 100:apud exteras nationes,
Caes. B. C. 3, 43 fin.;ad nationes exteras,
Quint. 11, 1, 89:apud exteros,
Plin. 18, 3, 5, § 22 et saep.:ab extero hoste atque longinquo,
Cic. Cat. 2, 13.—In neutr. plur. with gen.:ad extera Europae noscenda missus Himilco,
Plin. 2, 67, 67, § 169:ad extera corporum,
id. 22, 23, 49, § 103.—Comp.: extĕrĭor, us (in signif. scarcely differing from its pos.), outward, outer, exterior; opp. interior (rare but class.):III.cum alterum fecisset exteriorem, interiorem alterum amplexus orbem,
Cic. Univ. 7; cf.:simul ex navibus milites in exteriorem vallum tela jaciebant... et legionarii, interioris munitionis defensores,
Caes. B. C. 3, 63, 6:colle exteriore occupato,
id. B. G. 7, 79, 1:circumire exteriores mutiones jubet,
id. ib. 7, 87, 4:pares munitiones contra exteriorem hostem perfecit,
id. ib. 7, 74:comes exterior,
i. e. on the left side, Hor. S. 2, 5, 17.—Sup. in two forms, extrēmus and extĭmus or extŭmus [ sup. of ex; cf. Gr. eschatos, Curt. Gr. Etym. p. 387].A.extrēmus, a, um (which in post-class. lang. is itself compared; comp.:1.extremior,
App. M. 1, p. 105; 7, p. 188; sup.:extremissimus,
Tert. Apol. 19), the outermost, utmost, extreme (so most freq.; cf.: ultimus, postremus, novissimus, supremus, imus).Lit.:2.extremum oppidum Allobrogum est Geneva,
Caes. B. G. 1, 6, 3:flumen Axona, quod est in extremis Remorum finibus,
on the farthest borders, id. ib. 2, 5, 4:fines,
Liv. 39, 28, 2; 45, 29, 14; cf.:ad extremum finem provinciae Galliae venerunt,
id. 40, 16, 5:impiger extremos currit mercator ad Indos,
the remotest, Hor. Ep. 1, 1, 45:Tanaïs,
id. C. 3, 10, 1:in extrema fere parte epistolae,
near the end, Cic. Att. 6, 1, 20; cf.:in codicis extrema cera,
id. Verr. 2, 1, 36, § 92; but to denote the last part of a thing it is used more freq. in immediate connection with the substantive denoting the whole:quibus (litteris) in extremis,
at its end, id. Att. 14, 8, 1; cf.:in qua (epistola) extrema,
id. ib. 13, 45, 1:in extremo libro tertio,
at the end of the third book, id. Off. 3, 2, 9:in extrema oratione,
id. de Or. 1, 10, 41:in extremo ponte turrim constituit,
Caes. B. G. 6, 29, 3; cf.:ad extremas fossas castella constituit,
id. ib. 2, 8, 3:ab extremo agmine,
id. ib. 2, 11, 4:in extrema Cappadocia,
Cic. Fam. 15, 4, 4:extremis digitis aliquid attingere,
id. Cael. 12, 28 et saep. —In the neutr. absol. and as subst.: extrē-mum, i, n., an end, the end: divitias alii praeponunt, alii honores, multi etiam voluptates;beluarum hoc quidem extremum,
Cic. Lael. 6, 20:quod finitum est, habet extremum,
id. Div. 2, 50, 103:missile telum hastili abiegno et cetera tereti, praeterquam ad extremum,
at the end, Liv. 21, 8, 10: in "Equo Trojano" scis esse in extremo "sero sapiunt," Cic. Fam. 7, 16, 1; cf.:quod erat in extremo,
id. Att. 6, 9, 1.—With gen.:aliquid ad extremum causae reservatum,
Cic. Deiot. 13, 35 (cf. infra, 2. a. fin.):caelum ipsum, quod extremum atque ultumum mundi est,
id. Div. 2, 43, 91:ab Ocelo, quod est citerioris provinciae extremum,
Caes. B. G. 1, 10, 5:summum gulae fauces vocantur, extremum stomachus,
Plin. 11, 37, 68, § 179:in extremo montis,
Sall. J. 37, 4.— In plur.:extrema agminis,
Liv. 6, 32, 11:extrema Africae,
Plin. 8, 10, 10, § 31:extrema Galliae,
Flor. 3, 3, 1; 3, 20, 12; Tac. H. 5, 18; id. A. 4, 67; 4, 74.—Trop.a.In respect to time or the order of succession, the latest, last:a.inter prioris mensis senescentis extremum diem et novam lunam,
Varr. L. L. 6, § 10 Müll.:mensis anni Februarius,
Cic. Leg. 2, 21, 54:tempore diei,
Hirt. B. G. 8, 15, 6:eam amicitiam ad extremum finem vitae perduxit,
Liv. 37, 53, 8:matres ab extremo conspectu liberorum exclusae,
Cic. Verr. 2, 5, 45, § 118:manus extrema non accessit operibus ejus,
the finishing hand, the last touches, id. Brut. 33, 126:extremum illud est, ut te orem et obsecrem,
it remains only, id. Fam. 4, 13, 7; id. Att. 11, 16, 5.—To denote the last part of a thing (cf. above, 1.): quod eo die potest videri extrema et prima luna, i. e. the end and the beginning, Varr. L. L. l. l.:usque ad extremam aetatem ab adolescentia,
Nep. Cato, 2, 4; id. Att. 10, 3; cf.: ita tantum bellum Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit, Cic. de lmp. Pomp. 12, 35:extremo anno,
Liv. 2, 64, 1:extremo tempore,
in the last time, at last, Nep. Dat. 10; id. Epam. 9; id. Eum. 5, 3 al.:extrema pueritia,
Cic. de Imp. Pomp. 10, 28:extremo Peloponnesio bello,
Nep. Con. 1, 2: extremus dies, the close of day, the evening, Sil 7, 172; 14, 8.— Subst.:illum Praeteritum temnens extremos inter euntem,
Hor. S. 1, 1, 116; cf.: extremi primorum, extremis [p. 708] usque priores, id. Ep. 2, 2, 204:extremus dominorum,
Tac. H. 4, 42 fin.:die extremum erat,
Sall. J. 21, 2:extremum aestatis,
id. ib. 90, 1:extremo anni,
Liv. 35, 11, 1:sub extremum noctis,
Sil. 4, 88 al. —Prov.: extrema semper de ante factis judicant (cf. our wise after the event), Pub. Syr. 163 Rib.— Adv.: extremum.For the last time:b.alloquor extremum maestos abiturus amicos,
Ov. Tr. 1, 3, 15: cum diu occulte suspirassent, postea jam gemere, ad extremum vero loqui omnes et clamare coeperunt.—At last, finally, Cic. Att. 2, 21, 2:b.extremum tenues liquefacta medullas Tabuit,
Ov. M. 14, 431.—Adverb. phrase:ad extremum,
id. Phil. 13, 20, 45; Caes. B. G. 4, 4, 2 et saep.; cf., strengthened by tum:invenire quod dicas... deinde... post... tum ad extremum agere ac pronuntiare,
Cic. de Or. 2, 19, 79; and strengthened by denique:ad extremum ipsa denique necessitate excitantur,
id. Sest. 47, 100:decimo loco testis exspectatus et ad extremum reservatus dixit, etc.,
till the end, to the last, id. Caecin. 10, 28:ad extremum,
Ov. P. 1, 9, 28; 3, 7, 20;for which: in extremum (durare),
id. H. 7, 111:qui extremo mortuus est,
at last, Dig. 32, 1, 81:extremo,
Nep. Ham. 2, 3.—Extreme in quality or degree; used, like ultimus, to denote both the highest and the lowest grade.(α).The utmost, highest, greatest: cum extremum hoc sit (sentis enim, credo, me jam diu, quod telos Graeci dicunt, id dicere tum extremum, tum ultimum, tum summum:(β).licebit etiam finem pro extremo aut ultimo dicere) cum igitur hoc sit extremum, congruenter naturae vivere, etc.,
Cic. Fin. 3, 7, 26:extremam famem sustentare,
Caes. B. G. 7, 17, 3:ad extrema et inimicissima jura tam cupide decurrebas,
Cic. Quint. 15, 48; cf.:decurritur ad illud extremum atque ultimum S. C., Dent operam consules, etc.,
Caes. B. C. 1, 5, 3:extremam rationem belli sequens,
id. ib. 3, 44, 1:neque aliud se fatigando nisi odium quaerere, extremae dementiae est,
is the height of madness, Sall. J. 3, 3:in extremis suis rebus,
in the utmost, greatest danger, Caes. B. G. 2, 25 fin.:res,
Suet. Ner. 6 fin.; cf.:res jam ad extremum perducta casum,
Caes. B. G. 3, 5, 1:necessitate extrema ad mortem agi,
Tac. A. 13, 1.— Subst.: si nihil in Lepido spei sit, descensurum ad extrema, to desperate measures, Pollio ap. Cic. Fam. 10, 33, 4:ad extrema perventum est,
Curt. 4, 14, 14:ad extrema ventum foret, ni, etc.,
Liv. 2, 47, 8:compellere ad extrema deditionis,
to surrender at discretion, Flor. 4, 5; cf.:famem, ferrum et extrema pati,
Tac. H. 4, 59:plura de extremis loqui,
id. ib. 2, 47 al.:res publica in extremo sita,
Sall. C. 52, 11;Sen. de Ira, 1, 11, 5.—Adverb.: improbus homo, sed non ad extremum perditus,
utterly, Liv. 23, 2, 4.—The lowest, vilest, meanest (perh. not ante-Aug.):B.mancipia,
Sen. Ep. 70 fin.:latrones,
App. M. 3, p. 131:quidam sortis extremae juvenis,
Just. 15, 1:alimenta vitae,
Tac. A. 6, 24:extremi ingenii est,
Liv. 22, 29, 8.—extĭmus or extŭmus, a, um, the outermost, farthest, most remote (rare but class.):novem orbes, quorum unus est caelestis, extimus, qui reliquos omnes complectitur,
Cic. Rep. 6, 17:circum caesura membrorum,
Lucr. 3, 219; 4, 647:promontorium Oceani,
Plin. 5, 1, 1, § 1:gentes,
id. 2, 78, 80, § 190: factus sum extimus a vobis, i. e. discarded, estranged, Plaut. Fragm. ap. Prisc. p. 609 P.— Subst.:Apuliae extima,
the borders, Plin. 6, 34, 39, § 217. -
12 extremum
exter or extĕrus (both forms only post-class. and very rare), tĕra, tĕrum, adj. [ comp. form, from ex], on the outside, outward, of another country, family, etc., foreign, strange (syn.: extraneus; alienus, peregrinus, adventicius).I.Pos. (in Cic. and Caes. used in the plur.):II.quod exter heres praestare cogeretur,
strange, Dig. 31, 1, 69:emancipatus vero aut exterus non aliter possunt hereditatem quaerere quam si, etc.,
ib. 29, 2, 84; cf. ib. 31, 1, 67, § 4:tactus corporis est sensus, vel cum res extera sese Insinuat, vel, etc.,
Lucr. 2, 435:vis,
id. 2, 277:haec lex socialis est, hoc jus nationum exterarum est,
Cic. Div. in Caecil. 5, 18:exterarum gentium multitudo,
Suet. Caes. 84:non modo vestris civibus, verum etiam exteris nationibus,
Cic. Font. 11, 25; cf.:apud exteras civitates,
Cic. Caecin. 34, 100:apud exteras nationes,
Caes. B. C. 3, 43 fin.;ad nationes exteras,
Quint. 11, 1, 89:apud exteros,
Plin. 18, 3, 5, § 22 et saep.:ab extero hoste atque longinquo,
Cic. Cat. 2, 13.—In neutr. plur. with gen.:ad extera Europae noscenda missus Himilco,
Plin. 2, 67, 67, § 169:ad extera corporum,
id. 22, 23, 49, § 103.—Comp.: extĕrĭor, us (in signif. scarcely differing from its pos.), outward, outer, exterior; opp. interior (rare but class.):III.cum alterum fecisset exteriorem, interiorem alterum amplexus orbem,
Cic. Univ. 7; cf.:simul ex navibus milites in exteriorem vallum tela jaciebant... et legionarii, interioris munitionis defensores,
Caes. B. C. 3, 63, 6:colle exteriore occupato,
id. B. G. 7, 79, 1:circumire exteriores mutiones jubet,
id. ib. 7, 87, 4:pares munitiones contra exteriorem hostem perfecit,
id. ib. 7, 74:comes exterior,
i. e. on the left side, Hor. S. 2, 5, 17.—Sup. in two forms, extrēmus and extĭmus or extŭmus [ sup. of ex; cf. Gr. eschatos, Curt. Gr. Etym. p. 387].A.extrēmus, a, um (which in post-class. lang. is itself compared; comp.:1.extremior,
App. M. 1, p. 105; 7, p. 188; sup.:extremissimus,
Tert. Apol. 19), the outermost, utmost, extreme (so most freq.; cf.: ultimus, postremus, novissimus, supremus, imus).Lit.:2.extremum oppidum Allobrogum est Geneva,
Caes. B. G. 1, 6, 3:flumen Axona, quod est in extremis Remorum finibus,
on the farthest borders, id. ib. 2, 5, 4:fines,
Liv. 39, 28, 2; 45, 29, 14; cf.:ad extremum finem provinciae Galliae venerunt,
id. 40, 16, 5:impiger extremos currit mercator ad Indos,
the remotest, Hor. Ep. 1, 1, 45:Tanaïs,
id. C. 3, 10, 1:in extrema fere parte epistolae,
near the end, Cic. Att. 6, 1, 20; cf.:in codicis extrema cera,
id. Verr. 2, 1, 36, § 92; but to denote the last part of a thing it is used more freq. in immediate connection with the substantive denoting the whole:quibus (litteris) in extremis,
at its end, id. Att. 14, 8, 1; cf.:in qua (epistola) extrema,
id. ib. 13, 45, 1:in extremo libro tertio,
at the end of the third book, id. Off. 3, 2, 9:in extrema oratione,
id. de Or. 1, 10, 41:in extremo ponte turrim constituit,
Caes. B. G. 6, 29, 3; cf.:ad extremas fossas castella constituit,
id. ib. 2, 8, 3:ab extremo agmine,
id. ib. 2, 11, 4:in extrema Cappadocia,
Cic. Fam. 15, 4, 4:extremis digitis aliquid attingere,
id. Cael. 12, 28 et saep. —In the neutr. absol. and as subst.: extrē-mum, i, n., an end, the end: divitias alii praeponunt, alii honores, multi etiam voluptates;beluarum hoc quidem extremum,
Cic. Lael. 6, 20:quod finitum est, habet extremum,
id. Div. 2, 50, 103:missile telum hastili abiegno et cetera tereti, praeterquam ad extremum,
at the end, Liv. 21, 8, 10: in "Equo Trojano" scis esse in extremo "sero sapiunt," Cic. Fam. 7, 16, 1; cf.:quod erat in extremo,
id. Att. 6, 9, 1.—With gen.:aliquid ad extremum causae reservatum,
Cic. Deiot. 13, 35 (cf. infra, 2. a. fin.):caelum ipsum, quod extremum atque ultumum mundi est,
id. Div. 2, 43, 91:ab Ocelo, quod est citerioris provinciae extremum,
Caes. B. G. 1, 10, 5:summum gulae fauces vocantur, extremum stomachus,
Plin. 11, 37, 68, § 179:in extremo montis,
Sall. J. 37, 4.— In plur.:extrema agminis,
Liv. 6, 32, 11:extrema Africae,
Plin. 8, 10, 10, § 31:extrema Galliae,
Flor. 3, 3, 1; 3, 20, 12; Tac. H. 5, 18; id. A. 4, 67; 4, 74.—Trop.a.In respect to time or the order of succession, the latest, last:a.inter prioris mensis senescentis extremum diem et novam lunam,
Varr. L. L. 6, § 10 Müll.:mensis anni Februarius,
Cic. Leg. 2, 21, 54:tempore diei,
Hirt. B. G. 8, 15, 6:eam amicitiam ad extremum finem vitae perduxit,
Liv. 37, 53, 8:matres ab extremo conspectu liberorum exclusae,
Cic. Verr. 2, 5, 45, § 118:manus extrema non accessit operibus ejus,
the finishing hand, the last touches, id. Brut. 33, 126:extremum illud est, ut te orem et obsecrem,
it remains only, id. Fam. 4, 13, 7; id. Att. 11, 16, 5.—To denote the last part of a thing (cf. above, 1.): quod eo die potest videri extrema et prima luna, i. e. the end and the beginning, Varr. L. L. l. l.:usque ad extremam aetatem ab adolescentia,
Nep. Cato, 2, 4; id. Att. 10, 3; cf.: ita tantum bellum Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit, Cic. de lmp. Pomp. 12, 35:extremo anno,
Liv. 2, 64, 1:extremo tempore,
in the last time, at last, Nep. Dat. 10; id. Epam. 9; id. Eum. 5, 3 al.:extrema pueritia,
Cic. de Imp. Pomp. 10, 28:extremo Peloponnesio bello,
Nep. Con. 1, 2: extremus dies, the close of day, the evening, Sil 7, 172; 14, 8.— Subst.:illum Praeteritum temnens extremos inter euntem,
Hor. S. 1, 1, 116; cf.: extremi primorum, extremis [p. 708] usque priores, id. Ep. 2, 2, 204:extremus dominorum,
Tac. H. 4, 42 fin.:die extremum erat,
Sall. J. 21, 2:extremum aestatis,
id. ib. 90, 1:extremo anni,
Liv. 35, 11, 1:sub extremum noctis,
Sil. 4, 88 al. —Prov.: extrema semper de ante factis judicant (cf. our wise after the event), Pub. Syr. 163 Rib.— Adv.: extremum.For the last time:b.alloquor extremum maestos abiturus amicos,
Ov. Tr. 1, 3, 15: cum diu occulte suspirassent, postea jam gemere, ad extremum vero loqui omnes et clamare coeperunt.—At last, finally, Cic. Att. 2, 21, 2:b.extremum tenues liquefacta medullas Tabuit,
Ov. M. 14, 431.—Adverb. phrase:ad extremum,
id. Phil. 13, 20, 45; Caes. B. G. 4, 4, 2 et saep.; cf., strengthened by tum:invenire quod dicas... deinde... post... tum ad extremum agere ac pronuntiare,
Cic. de Or. 2, 19, 79; and strengthened by denique:ad extremum ipsa denique necessitate excitantur,
id. Sest. 47, 100:decimo loco testis exspectatus et ad extremum reservatus dixit, etc.,
till the end, to the last, id. Caecin. 10, 28:ad extremum,
Ov. P. 1, 9, 28; 3, 7, 20;for which: in extremum (durare),
id. H. 7, 111:qui extremo mortuus est,
at last, Dig. 32, 1, 81:extremo,
Nep. Ham. 2, 3.—Extreme in quality or degree; used, like ultimus, to denote both the highest and the lowest grade.(α).The utmost, highest, greatest: cum extremum hoc sit (sentis enim, credo, me jam diu, quod telos Graeci dicunt, id dicere tum extremum, tum ultimum, tum summum:(β).licebit etiam finem pro extremo aut ultimo dicere) cum igitur hoc sit extremum, congruenter naturae vivere, etc.,
Cic. Fin. 3, 7, 26:extremam famem sustentare,
Caes. B. G. 7, 17, 3:ad extrema et inimicissima jura tam cupide decurrebas,
Cic. Quint. 15, 48; cf.:decurritur ad illud extremum atque ultimum S. C., Dent operam consules, etc.,
Caes. B. C. 1, 5, 3:extremam rationem belli sequens,
id. ib. 3, 44, 1:neque aliud se fatigando nisi odium quaerere, extremae dementiae est,
is the height of madness, Sall. J. 3, 3:in extremis suis rebus,
in the utmost, greatest danger, Caes. B. G. 2, 25 fin.:res,
Suet. Ner. 6 fin.; cf.:res jam ad extremum perducta casum,
Caes. B. G. 3, 5, 1:necessitate extrema ad mortem agi,
Tac. A. 13, 1.— Subst.: si nihil in Lepido spei sit, descensurum ad extrema, to desperate measures, Pollio ap. Cic. Fam. 10, 33, 4:ad extrema perventum est,
Curt. 4, 14, 14:ad extrema ventum foret, ni, etc.,
Liv. 2, 47, 8:compellere ad extrema deditionis,
to surrender at discretion, Flor. 4, 5; cf.:famem, ferrum et extrema pati,
Tac. H. 4, 59:plura de extremis loqui,
id. ib. 2, 47 al.:res publica in extremo sita,
Sall. C. 52, 11;Sen. de Ira, 1, 11, 5.—Adverb.: improbus homo, sed non ad extremum perditus,
utterly, Liv. 23, 2, 4.—The lowest, vilest, meanest (perh. not ante-Aug.):B.mancipia,
Sen. Ep. 70 fin.:latrones,
App. M. 3, p. 131:quidam sortis extremae juvenis,
Just. 15, 1:alimenta vitae,
Tac. A. 6, 24:extremi ingenii est,
Liv. 22, 29, 8.—extĭmus or extŭmus, a, um, the outermost, farthest, most remote (rare but class.):novem orbes, quorum unus est caelestis, extimus, qui reliquos omnes complectitur,
Cic. Rep. 6, 17:circum caesura membrorum,
Lucr. 3, 219; 4, 647:promontorium Oceani,
Plin. 5, 1, 1, § 1:gentes,
id. 2, 78, 80, § 190: factus sum extimus a vobis, i. e. discarded, estranged, Plaut. Fragm. ap. Prisc. p. 609 P.— Subst.:Apuliae extima,
the borders, Plin. 6, 34, 39, § 217. -
13 circulus
ī m. [demin. к circus ] (стяж. circlus)1) окружность, круг (c. aut orbis C); параллельный круг (segmenta mundi, quae nostri circulos appellavēre, Graeci paralleles PM)lacteus c. PM (тж. lacteus orbis C) — Млечный Путь2) пояс, зона (caelum dividitur in circulos quinque Sen)3) круговой путь, орбита ( stellae circulos suos conficiunt C)4) кружок, собрание ( in conviviis et circulis L)5) обод, обруч (c. de cupā excussus Pt)6) кольцо, звено ( circuli catenarum Aus); ожерелье (obtorti c. auri V)7) кольцеобразная (городская) стена (exterior c. muri L)8) круглая чаша или блюдо M9) кольцеобразное печенье, баранка ( dulcia et circuli Vop) -
14 exter
1) находящийся вне, наружный, внешний ( vis Lcr)2) иноземный, чужеземный, иностранный (nationes C, Cs etc.; gentes, civitates C) -
15 caleo
caleo, uī, ēre (vgl. litauisch szílti, warm werden, szíltas, warm, ahd. lāo, nhd. lau), warm-, heiß-, glühend sein, glühen (Ggstz. frigēre), I) eig.: a) durch physische Wärme, α) absol.: ignis calet, Cic.: aqua calet, Plaut.: nimis calet urceus, Plaut.: quartam iam totus in horam sol calet, Auson.: quod spectat ad occidentem sole exorto tepescit, meridie calet, vespere fervet, Vitr.: iam non solum calet unda, sed coquitur, Sidon.: calet per membra sudor, Claud.: u. im Partiz., sole calente, Tibull.: favilla calens, Hor.: calens sulfur, Ov.: calentibus aris, Ov.: calentium aquarum fontes, Sen.: aquae suāpte naturā calentes, Amm.: mediocriter calentia fomenta, Cels.: cibi calentes, Cels.: calentes epulae, Ov.: iure (Brühe) calente, Auson.: a calendo calor, Varr. fr. – Aktiv unpers., calet (es ist heiß) tamquam furnus, Petron. 72, 3: u. Passiv impers. (vgl. Prisc. 8, 26), quom caletur od. quom caletur maxume, wenn es heiß, sehr heiß ist, Plaut. capt. 80; truc. 65: u. so cum iam flagrantiā solis caleretur, Apul. met. 4, 1. – β) m. Ang. wodurch? durch Abl., centum Sabaeo ture calent arae, Verg.: terrae alio sole calentes, Hor.: caliturae ignibus arae, Ov.: u. poet., ungularum pulsibus calens Hister, vom Hufschlag glühende = von Rossen oft überschrittene, Mart. 7, 7, 2. – b) durch animalische Wärme: α) absol.: os (das Gesicht) calet tibi, nunc frigefactas, Plaut.: caput calet, Cels.: calens cor, Auson.: neque natura sanguinis est, ut utique caleat, Cels.: nunc dum calet sanguis, vigentibus ad meliora eundum est, Sen.: exterior pars friget, interior sic calet, ut etiam sitim faciat, Cels.: calent membra in tepido toro, Petr. poët.: von Pers., ut fortunati sunt fabri ferrarii, qui ad carbones adsident: semper calent, Plaut. rud. 531 sq.: scinde calam, ut caleas, Lucil. sat. fr. inc. 115: caluit (hatte Fieberhitze) et hodie Faustina, M. Caes. b. Fronto ad M. Caes. 5, 11. p. 80, 11 N. – β) mit Ang. wodurch? durch Abl., rabie magis ora (Gesichter) calent, Val. Flacc. 3, 216: minimus gelido iam in corpore sanguis febre calet solā, Iuven. 10, 217 sq. – II) übtr.: A) von Pers.u. gemütl. Zuständen u. Vornahmen, 1) beunruhigt werden, eingeheizt bekommen, in Unruhe-, in beunruhigende Spannung versetzt sein, haec velim explices et me iuves consilio, etsi te istic iam calere puto, der Kopf dir warm genug sein mag, Cic.: quod tibi supra scripsi Curionem valde frigere, iam calet (wird ihm eingeheizt); nam ferventissime concerpitur, Cael. in Cic. ep. – 2) warm-, erwärmt-, erhitzt-, aufgeregt-, entbrannt (entflammt) sein, brennen, glühen, a) übh.: α) absol.: nimirum vigilant clamant calent rixant, Varr. fr.: an ego, cum omnes caleant (während alles in fieberhafter Aufregung ist), ignaviter aliquid faciam? Hirt. in Cic. ep.: animis calentibus, Quint.: animus calens (sc. irā), Stat.: calet libido irati eri, Claud.: belligeratrix ira calet, Claud.: avidius calenti impetu progressi, bei allzu hitzigem Vorrücken, Amm. – β) m. Ang. wobei? worin? durch in u. Abl., in re frigidissima cales, in ferventissima friges, Cornif. rhet.: calebat in agendo, er war ganz Feuer im Vortrage, Cic. – γ) m. Ang. infolge wessen? durch ab od. de u. Abl., Romani calentes adhuc ab (infolge des) recenti pugna, Liv. 25, 39, 9: Arctoa de strage calens, Claud. III. cons. Hon. 26. – δ) mit Ang. wodurch? in welcher Beziehung? durch Abl., permixtā caede, Lucr.: furore, Mart.: desiderio, Ov.: cupidine laudis, Ov.: scribendi studio, Ov.: calet amore, Sil.: dum animi spe calerent, solange ihr Mut von H. entflammt sei, Curt. – ε) m. Ang. wozu? durch ad u. Akk., ad nova lucra, brennen auf usw., Prop. 4, 3, 64. – od. durch Infin., brennen = erpicht sein, begierig sein, zu usw., Stat. Theb. 4, 261. Claud. nupt. Hon. et Mar. 287; ep. 1, 29. – b) insbes., vor Liebe glühen, haesimus calentes, Petr. 79, 8. – m. Abl. pers., von Liebe zu jmd. entbrannt od. entflammt sein, für jmd. brennen, glühen, iuvene, feminā, Hor.: puellā, Ov.: sordibus (zur Kanaille), Petr. – B) v. Lebl.: 1) mit Feuer, emsig (schwunghaft) betrieben werden, nundinae calebant, Cic.: indicia calent, die Angeberei ist an der Tagesordnung (ist im besten Flor), Cic.: posteaquam satis calere res Rubrio visa est, zur Ausführung reif schien, Cic.: tot calentibus malis, Amm. – 2) noch warm-, noch neu-, noch frisch sein, sich noch nicht verraucht haben, noch von Interesse sein, at enim nihil est, nisi dum calet, hoc agitur, Plaut.: rumores... Cumarum tenus caluerunt, Cael. in Cic. ep. 8, 1, 2: illud crimen de nummis... caluit re recenti, nunc in causa refrixit, Cic.: calentibus adhuc rhetorum studiis atque doctrinis, Hier. – / Partic. Fut. act. calitūrus, Ov. met. 13, 590.
-
16 circulus
circulus, ī, m. (Demin. v. circus), die beschriebene Kreislinie, der umgebende Kreis, Ring, I) übh. circulus aut orbis, qui κύκλος Graece dicitur, Cic.: coronae modici circuli, von mäßigem Umkreis, Liv.: c. aurei coloris, Plin.: virgā alqm amplo circulo includere, Iustin.: priusquam hoc circulo excedas, Liv.: egredi finito arenae circulo, Vell.: densa circumstantium corona latissimum iudicium multiplici circulo ambibat, Plin. ep. – am Himmel, circa solem visum coloris varii circulum, Sen. nat. qu. 1, 2, 1.: circulus ad speciem caelestis arcus orbem solis ambiit, Suet. Aug. 95: cernuntur circa solis orbem... versicolores circuli, Plin. 2, 98. – dah. a) als astron. t. t. (wie orbis), α) der Kreis, caelum dividitur in circulos quinque, qui per mundi cardines eunt; est septentrionalis, est aequinoctialis, est brumalis, est contrarius septentrionali, Sen.: caelum ab aequinoctiali circulo ad solstitialem et hinc ad septentrionalem divisum, Varr. LL.: meridianus circulus, qui horizonta rectis lineis secat, Sen.: horizon sive finiens circulus, Sen.: zodiacus circulus, Hyg.: lacteus circulus, die Milchstraße (bei Cic. lacteus orbis), Plin. u. Hyg.: paralleli circuli, Hyg. – β) der Kreis, den ein Gestirn durchläuft, die Kreisbahn, quot Luna circlos annuo in cursu institit, Acc. tr. 100: stellae circulos suos orbesque conficiunt celeritate mirabili, Cic. de rep. 6, 15. – b) als geogr. t. t., der Parallelkreis,Plin. 6, 212. – II) insbes., a) ein kreisförmiger Körper, der Reif, Ring, Ringel, circuli catenarum. Auson. edyll. 12 (Technop.) praef. 1. p. 132 Schenkl: circuli suspensi, Curt. 6, 5 (16), 16: c. corneus, Suet. Aug. 80: eboreus, Petr. 32, 4: laxi tenui de vimine circli, Verg. georg. 3, 166: flexilis obtorti circulus auri, poet. umschr. = torques aureus, Verg. Aen. 5, 595: molli subnectit (crines) circulus auro, Verg. Aen. 10, 338: circuli ex auro, quibus brachia artantur, Tertul. de cult. fem. 1, 2. – bes. der Reif eines Fasses, circulus ingens, de cupa grandi excussus, Petr. 60, 3: vasa circulis cingunt, Plin. 14, 132. – u. der Reif eines Äquilibristen, circulos ardentes transilire, Petr. 53, 11. – u. der Ringel als Backwerk, Varr. LL. 5, 106: dulcia et circuli, Maec. Falc. bei Vopisc. Tac. 6, 5. – b) der Ring einer Mauer, die Ringmauer, circulus muri exterior, Liv. 36, 9, 12. – c) als mediz. t. t., der Ring, aspera arteria constat ex circulis quibusdam, Cels. 4, 1. p. 120, 21 D.: cutis nudatur circa pubem velut circulus, Cels. 7, 25, 1. p. 305, 15 D.: c. glandis, der Eichelrand, Cels. 7, 25, 1. p. 305, 20 D.: dass. a pube usque circulum, ibid. p. 305, 28 D. – d) die Scheibe des Mondes, lunae, Mart. Cap. 8. § 858. Leo ep. 133, 2 extr. – e) eine runde Schüssel, Mart. 14, 138, 2. – f) in einen Kreis zum Gespräch, zur Geselligkeit zusammengetretene Menschen, die Gruppe, der enge, gesellige Kreis, - Zirkel, -Verein, der Privatkreis, sermones inter se serentium circuli, Liv.: ut in circulis (vor dem Straßenpublikum) mos est, Petr.: circulos aliquos et sessiunculas consectari, Cic.: per fora et circulos loqui, Tac.: de circulo se subducere, Cic.: more hominum invident, in conviviis rodunt, in circulis vellicant, Cic.: primo in circulis conviviisque celebrata sermonibus res est, Liv. – / Synkop. circlus, Acc. tr. 100. Verg. georg. 3, 166.
-
17 exter
exter u. exterus, a, um (v. ex), außen befindlich, auswärtig, äußerlich, I) Positiv: heres exter, ICt.: exterae nationes et gentes, Cic.: nationes, Caes. u. Lact.: gentes, Cels.: civitates, Cic. – subst., emancipatus aut exterus, ICt.: apud exteros, Plin.: extera Europae, Plin. – II) Compar. exterior, ius, Genet. iōris, zB. orbis, Cic.: hostis, Caes.: exteriorem, ire alci (= latus tegere), einem zur Linken gehen, Hor. – III) Superl. A) extrēmus, a, um, der äußerste, 1) eig., subst. extrēmum, i, n., das Äußerste, caelum, quod extremum atque ultimum mundi est, Cic. – Dah. a) der äußerste, letzte, pars, Cic.: mensis, Cic.: vitae dies, Cic.: manus, letzte Hand = Vollendung, Cic. – und der entfernteste der Gegend nach, ludi, Hor.: orbis, Ov. – subst., extrēmum, ī, n., das Äußerste, Letzte, das Ende, extremum habet, hat ein Ende, Cic.: fuit illud extremum, ut etc., das Ende vom Liede war, daß usw., Cic.: extremum aestatis, Ende des Sommers, Sall.: hiemis, anni, Liv.: in extremum, bis zu Ende, Ov.: in extremum mundi, Sen.: ad extremum, am Ende eines Geschosses usw., Liv., am Schlusse (des Schreibens), Cic.: ad extremum aevi, Sen.: u. so Plur. subst., extrēma, ōrum, n., das Äußerste, das Ende, agri, Cic.: per extrema finium, Liv.: dah. das Lebensende, der Tod, Verg. Aen. 6, 457. – ad extremum, adv., α) = bis zu Ende, bis zuletzt, ad extremum reservatus, Cic. – β) zuletzt, endlich, Cic. – γ) äußerst, ad extr. perditus, Liv. – u. extremum, adv., α) = am Ende, endlich, Ov. met. 14, 431. β) zum letzten Male, extr. affari od. alloqui alqm, Verg. Aen. 9, 484. Ov. trist. 1, 3, 15: extremum in sidera versus anhelat, Stat. Theb. 10, 935. – extremo, am Ende, endlich, Nep. Hann. 2, 3. Suet. Vesp. 7, 3. – b) zur Bezeichnung des äußersten Teiles, des Endes in Raum u. Zeit (s. Bremi Nep. Con. 1, 2), gew. im Abl. mit u. ohne in = am Ende, am Schlusse des (der) usw., in extremo libro, Cic.: u. so bl. in extremo, am Schlusse des Briefes, Cic.: in extrema oratione, Cic.: in hac insula extrema, Cic.: in extrema Europa, am äußersten Ende Europas, Tac.: extremo bello, Nep.: extremo anno, Liv. – c) (von außen nach innen gerechnet) zur Bezeichnung des innersten Teils, der innerste, extremis medullis, Catull. 64, 196: in extremis ossibus, Ov. her. 4, 70. – 2) übtr.: a) äußerst, d.i. was man nur im höchsten Notfalle tut od. gebraucht, senatus consultum, Caes. – b) der äußerste, d.i. ärgste, gefährlichste, bedenklichste, schlimmste, größte (von jeder Lage, in der keine Rettung zu hoffen ist), tempora, äußerste Not, Cic.: fames, Caes.: desperatio, Tac.: extremum bonorum, malorum, das größte Gut, Übel, Cic. – neutr. subst., omnes suas fortunas in extremo sitas, Sall.: vitam ipsam in extremum adductam, Tac.: ventum ad extrema, nisi etc., Tac.: ad extrema perventum est, zum Äußersten, Curt.: extrema pati, Verg. u. Tac.: extrema metuere, Suet. – m. Genet., quotiens in extrema periculorum ventum, Liv.: quae captarum urbium extrema sunt patiebantur, Liv. – c) der niedrigste, schlechteste, haud Ligurum extremus, Verg.: sors, Iustin.: extremi ingenii (ein gar arger Schwachkopf, ganz unfähig) est, qui etc., Liv. – Von extremus haben Spätere einen neuen Compar. extremius, Apul. met. 1, 8 u. 7, 2. Tert. de anim. 33: u. Superl. extremissimi, Tert. apol. 19. – B) extimus (extumus), a, um, der äußerste (Ggstz. citimus), membrorum circum caesura, Lucr. 3, 219: ora, Varro fr. bei Prisc. 3, 25: aevitatis meta, Varro sat. Men. 544: orbis, Cic. de rep. 6, 17: sinus (Ggstz. primus), Plin. 3, 5: gentes, Plin. 2, 190: promunturium, Plin. 5, 2: litus, Fronto Arion p. 237, 20 N.; u. oft bei Spät. (s. Neue-Wagener Formenl.3 2, 192 f.). – neutr. pl. subst., Apuliae extuma, Plin. 6, 217: Thraciarum extima, Treb. Poll. XXX tyr. 12, 13: extima limitum, Amm. 17, 13, 27: extima Galliarum, Amm. 20, 10, 2.
-
18 peribolus
-
19 comes
[st1]1 [-] cŏmĕs, ĭtis, m. et f.: - [abcl][b]a - compagnon, compagne; associé à, partisan de. - [abcl]b - Virg. Suet. pédagogue, gouverneur d'un enfant (esclave qui accompagnait un enfant à l'école et portait son cartable). - [abcl]c - qui est de la suite, personne de l’escorte. - [abcl]d - comte, dignitaire du Bas-Empire.[/b] - alicui comitem se praebere (addere): accompagner qqn. - comes alicujus (alicui) esse: être le compagnon de qqn. - cum se victoriae Pompeii comitem esse mallet quam socium Caesaris in rebus adversus, Caes. BC. 3, 80: préférant se rallier à la victoire de Pompée plutôt que de s'associer à César qui subissait des revers. [st1]2 [-] cŏmēs = comedis → comedo, edere.* * *[st1]1 [-] cŏmĕs, ĭtis, m. et f.: - [abcl][b]a - compagnon, compagne; associé à, partisan de. - [abcl]b - Virg. Suet. pédagogue, gouverneur d'un enfant (esclave qui accompagnait un enfant à l'école et portait son cartable). - [abcl]c - qui est de la suite, personne de l’escorte. - [abcl]d - comte, dignitaire du Bas-Empire.[/b] - alicui comitem se praebere (addere): accompagner qqn. - comes alicujus (alicui) esse: être le compagnon de qqn. - cum se victoriae Pompeii comitem esse mallet quam socium Caesaris in rebus adversus, Caes. BC. 3, 80: préférant se rallier à la victoire de Pompée plutôt que de s'associer à César qui subissait des revers. [st1]2 [-] cŏmēs = comedis → comedo, edere.* * *Comes, huius comitis, pen. corr. com. gen. Vlpian. Qui accompaigne.\Comes fugae paternae. Liu. Qui luy tient compaignie en s'en fuyant.\Comes itineris. Plaut. Qui tient compaignie par chemin.\Patriae laudis comites. Senec. Imitateurs de la vertu paternelle.\Sedendi comes. Cic. Qui tient compaignie à quelcun assis, Compaignon de repos.\Veris comites, animae Thraciae. Horat. Vens qui soufflent au printemps.\Virginitatis comites. Ouid. Qui gardent leur virginité.\Genius comes. Horat. Nostre bon ange.\Manus comitum. Stat. La troupe de, etc.\Exterior comes. Horat. Qui en faisant compaignie à aucun se tient du costé gauche.\Abnegare comitem. Horat. Refuser de faire compaignie.\Addere sese comitem alicui. Virgil. L'accompaigner.\Ire comitem alicui. Virgil. Luy faire compaignie.\Negare comitem. Ouid. Refuser de faire compaignie.\Comitem se praebere furoris alterius. Cic. Suyvre autruy à mal faire.\Comes relatum ad ducem. Cic. Qui suit un autre.\Comes consiliis alicuius. Plaut. A qui on communique son secret.\Comites iudicum. Cic. La suite et officiers qui estoyent avec un Magistrat en la province. -
20 extimus
extimus (extumus), a, um [st2]1 [-] qui est le plus éloigné, qui est au bout, le dernier. [st2]2 [-] éloigné, chassé.* * *extimus (extumus), a, um [st2]1 [-] qui est le plus éloigné, qui est au bout, le dernier. [st2]2 [-] éloigné, chassé.* * *Extimus, pen. cor. similiter ab Exterior: opponitur Citimo. Plin. Tout le dernier et le plus reculé ou esloingné de nous.
См. также в других словарях:
exterior — (Del lat. exterĭor, ōris). 1. adj. Que está por la parte de fuera. U. t. c. s.) 2. Dicho de una habitación o de una vivienda: Que tiene vistas a la calle. U. t. c. s.) 3. Perteneciente o relativo a otros países, por contraposición a nacional e… … Diccionario de la lengua española
Exterior — Ex*te ri*or, a. [L. exterior, compar. of exter or exterus on the outside, outward, foreign, strange, a compar. fr. ex: cf. F. ext[ e]rieur. See {Ex }, and cf. {Extreme}, {Interior}.] 1. External; outward; pertaining to that which is external;… … The Collaborative International Dictionary of English
exterior — adjetivo 1. Que está situado en la parte de afuera: Ocurrió en el espacio exterior de la casa. Le dio un golpe en el lado exterior del capó. 2. Área: política Que tiene relación con otros países: comercio exterior, política exterior. 3. Área … Diccionario Salamanca de la Lengua Española
exterior — exterior, external, extraneous, extrinsic 1. The four words are related, and all have meanings based on outside. Exterior and external both refer to the outside of things in contrast to the inside • (Most manufacturers describe their exterior… … Modern English usage
exterior — [ek stir′ē ər, ikstir′ē ər] adj. [L, compar. of exter, exterus, on the outside: see EXTERNAL] 1. a) on the outside; outer; outermost [an exterior wall] b) to be used on the outside [exterior paint] 2. originating outside; acting or coming from… … English World dictionary
exterior — (adj.) 1520s, from L. exterior, comp. of exterus on the outside, outward, outer, of another country, freign, itself a comparative of ex out of (see EX (Cf. ex )). As a noun from 1590s … Etymology dictionary
exterior — [adj] outside exoteric, external, extraneous, extraterrestrial, extraterritorial, extrinsic, foreign, marginal, outdoor, outer, outermost, outlying, outmost, outward, over, peripheral, superficial, surface; concept 583 Ant. central, interior,… … New thesaurus
Exterior — Ex*te ri*or, n. 1. The outward surface or part of a thing; that which is external; outside. [1913 Webster] 2. Outward or external deportment, form, or ceremony; visible act; as, the exteriors of religion. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
Exterior — (Bot.), äußerlich gelegen. Extérieur (fr., spr. Exterlöhr), das Äußere, äußeres Ansehen … Pierer's Universal-Lexikon
exterior — index extrinsic, peripheral, periphery, semblance, specious, superficial Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
exterior — |eis...ô| adj. 1. Que forma a superfície, o lado ou a parte de fora. 2. Que está por fora ou do lado de fora. 3. Que está fora de quem fala. 4. Relativo aos países estrangeiros. 5. Superficial; aparente. 6. Que se manifesta ou se vê. • s. m. 7. O … Dicionário da Língua Portuguesa