Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

excellere

  • 1 excellere

    vb excel (i in).

    Danish-English dictionary > excellere

  • 2 excellere

    отличаться: exc dignitate (1. 11 § 1 D. 4, 3), merito (1. 30 C. 6, 42), moribus, facundia (1. 7 C. 10, 52);

    excellentissimus, титул высших чиновников, iudices exc. (1. 34 C. 7, 62). Excellentia = eminentia, титул т. н. praef. praet. (1. 10 C. 12, 36).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > excellere

  • 3 excello

    , -, -, excellere 3
      выделяться, выдаваться, отличаться

    Dictionary Latin-Russian new > excello

  • 4 excello

    excello (qqf. excelleo), ĕre, excellui (qqf. excelli) - intr. - [st2]1 [-] s'élever, s'exalter. [st2]2 [-] être supérieur à (+ dat.), en qqch (aliqua re ou in aliqua re), se distinguer, surpasser, exceller. [st2]3 - tr. - élever.    - excellere alicui (inter omnes, super omnes) aliqua re: l'emporter sur qqn (sur tous) en qqch.    - ante ceteros excellere, App. Flor. 16: l'emporter sur tous les autres.    - vitiis excellere, Cic. Leg. 1, 19, 51: se faire remarquer par ses vices.    - animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14: la prospérité enorgueillit l'homme.
    * * *
    excello (qqf. excelleo), ĕre, excellui (qqf. excelli) - intr. - [st2]1 [-] s'élever, s'exalter. [st2]2 [-] être supérieur à (+ dat.), en qqch (aliqua re ou in aliqua re), se distinguer, surpasser, exceller. [st2]3 - tr. - élever.    - excellere alicui (inter omnes, super omnes) aliqua re: l'emporter sur qqn (sur tous) en qqch.    - ante ceteros excellere, App. Flor. 16: l'emporter sur tous les autres.    - vitiis excellere, Cic. Leg. 1, 19, 51: se faire remarquer par ses vices.    - animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14: la prospérité enorgueillit l'homme.
    * * *
        Excello, excellis, excellui, excelsum, excellere. Festus. Eslever en hault.
    \
        Excellere. Cic. Estre excellent, et passer ou surmonter les autres en quelque chose, Exceller, Surpasser.
    \
        Longe aliis excellere in aliqua re. Cic. Estre beaucoup plus excellent que les autres en quelque chose.
    \
        Excellere caeteris. Cic. Estre plus excellent.
    \
        Excellere opibus. Liu. Estre plus riche.

    Dictionarium latinogallicum > excello

  • 5 auszeichnen

    auszeichnen, I) als vorzüglich auslesen u. bezeichnen: signare. notare (bezeichnen). – distinguere (eig. durch Punkte absondern; dah. durch irgend eine Zierat hervorheben, schmücken). – Uneig., alqm ornare, in honore habere. honorem alci habere, tribuere (jmd. in Ehren halten, Ehre antun); alqm honorifice excipere (einen Gast etc. ehrenvoll aufnehmen, bewirten); alqm unice diligere (jmd. vor allen achten u. lieben); alqd insigne facere (machen, daß etwas vor andern Dingen hervorsticht): jmd. sehr au., maximos oder amplissimos alci habere honores; alqm praecipuo honore habere oder amplissimo honore ornare: jmd. mehr au. als etc., plus honoris alci tribuere, quam etc.: jmd: in allen Stücken, in jeder Hinsicht au., omnia ornamenta in alqm congerere.sich ausz., eminere (unter den übrigen hervorragen). – conspici. conspicuum esse (auffallen, s. d.). – durch etwas sich au., alqā re antestare, praestare (voranstehen, vor jmd., alqm u. alci); alqā re excellere (hervorragen, vor jmd., alci); alqā re notabilem esse (durch etwas auffallen, z. B. durch die Tracht, cultu); alqā re insigniri (durch etw. hervorstechen, v. Dingen): sich in etwas au., excellere, florere in alqa re: sich vor allen au., inter omnes oder super ceteros excellere; durch etwas. alqā re excellere inter omnes od. super omnes; alqā re praestare omnibus. ausgezeichnet, s. bes. – II) heraus- und aufschreiben: exscribere (ausschreiben); verb. exscribere et exsignare. – excerpere (ausziehen, Stellen aus einem Buche etc.). – eligere (auswählen, z. B. locos ex poëtis).

    deutsch-lateinisches > auszeichnen

  • 6 excello

    ex-cello, ere, empor- od. hervorragen, sich erheben, als verb. fin. (vgl. dagegen excellens u. excelsus) nur übtr., I) im allg.: scio solere plerisque hominibus (in) rebus secundis animum excellere, sich stolz zu erheben, Cato origg. 5. fr. 1: quia liberi super parentes excellant, sich über die E. erhöben, Plin. 24, 173. – II) insbes. hervorragen, sich hervortun, sich auszeichnen, qui (artifex) quidem excellat, Cic.: quamvis licet excellas, Cic.: illud excellit regium nomen, Cic.: duo (opera) maxime excellunt, Mela: ipsa multarum artium scientia eminet atque excellit, Tac. dial. – m. Abl. (durch, in), animi magnitudine, Cic.: abstinentiā, Nep.: arte colendi religiones, Liv.: u. (im üblen Sinne) singulis vitiis aut etiam pluribus, Cic.: improbitate, Cic. – mit in u. Abl., in qua arte excello ipse, Cic.: alius in alia parte excellebat magis, Cic.: in amicitiis expetendis colendisque maxime excellit, Cic. – mit inter u. Akk., inter quos posset excellere, Cic.: quantum inter omnes unus excellat, Cic. – m. in u. Abl. u. praeter u. Akk., in eo genere praeter ceteros, Cic. – m. super u. Akk., quia super ceteros excellat, Liv. 38, 43, 4. – m. Dat. (vor wem?), ita figuratum esse corpus, ut excellat ceteris, Cic.: hic miramur hunc hominem tantum excellere ceteris, Cic.: zugl. m. Abl. (durch, in), qui dignitate principibus excellit, Cic.: zugl. m. in u. Abl., in quibus tu longe aliis (vor a.) excellis, Cic. – / Nbf. (nach der 2. Konjug.) excellet, Curt. 9, 1 (5), 24. Macer Aemil, b. Diom. 374, 22. Prud. apoth. 560 ed. Obbar. (Dressel excellit): excelleas, Cic. fr. b. Prisc. 8, 96 u. 10, 36 (dagegen Cic. de off. 1, 64 u. in den andern dazu von Heine aus Cicero angeführten Stellen jetzt excellit u. dgl.): Pers. (v. excelleo) excelluit, Augustin. de civ. dei 2, 15. Schol. Bob. in Cic. Arch. argum. in. p. 353, 6 B.: excelluerunt, Gell. 14, 3, 7; vgl. Prisc. 8, 96 excello excellis et excelleo excelles; u. 10, 35 ›excello vel excelleo, exculi, vel, ut alii, excellui‹; u. Eutych. 477, 28 K. ›excello, excellis, quod etiam excelleo antiqui dixerunt‹.

    lateinisch-deutsches > excello

  • 7 hinter

    hinter, Adv. u. Praep.,pone. post (Ggstz. ante; z.B. pone fores assistere). – gleich h. etwas, unmittelbar h. etwas, secundum alqd (z.B. secundum aurem vulnus accipere). – hinter sich, post se; post tergum (hinterdem Rücken); a tergo (vom Rücken her, s. hinten); retro (rückwärts). – hinter dem Berge, ad terga montis. – hinter jmd. (als Begleiter) gehen, pone comitarialqm. – h. jmd. liegen. post alqm esse (v. Örtl., Ggstz. ante alqm esse); retro esse (v. der Zeit, z.B. quicquid aetatis retro est). – h. sich legen, post tergum ponere (eig.; bildl., s. zurücklegen): h. sich haben, post se habere (eig.); alqd post me est, a tergo od. in averso est (etw. ist hinter mir, eig.): das Leben h. sich haben, exegisse aetatem. – h. sich werfen, reicere (z.B. pilum): h. sich lassen oder zurücklassen, post se relinquere (eig. u. bildl.); praecurrere alci oder alqm in alqa re (bildl., vorauseilen, z.B. alci studio: und alqm nobilitate); excellere alci alqā re u. in alqa re (bildl., vor jmd. hervorragen, z.B. alci dignitate: dah. alle h. sich lassen, zurücklassen, excellere inter omnes); praestare alci alqā re u. in alqa re (bildl., vor jmd. vorausstehen, z.B. alci et ingenio et diligentiā: u. in utroque genere leporis): jmd. weit h. sich lassen, alqm procul a se relinquere (auch bildl., wie Quint. 10, 1, 51); excellere longe alci, in etw., in alqa re (bildl., z.B. in facetiis longe aliis); plurimum praestare alci in alqa re (z.B. aliis in corpore pingendo); longe praestare inter mit Akk. Plur. (z.B. inter suos aequales). – hintereinander s. unten bes.

    deutsch-lateinisches > hinter

  • 8 excello

    ex-cello, ere, empor- od. hervorragen, sich erheben, als verb. fin. (vgl. dagegen excellens u. excelsus) nur übtr., I) im allg.: scio solere plerisque hominibus (in) rebus secundis animum excellere, sich stolz zu erheben, Cato origg. 5. fr. 1: quia liberi super parentes excellant, sich über die E. erhöben, Plin. 24, 173. – II) insbes. hervorragen, sich hervortun, sich auszeichnen, qui (artifex) quidem excellat, Cic.: quamvis licet excellas, Cic.: illud excellit regium nomen, Cic.: duo (opera) maxime excellunt, Mela: ipsa multarum artium scientia eminet atque excellit, Tac. dial. – m. Abl. (durch, in), animi magnitudine, Cic.: abstinentiā, Nep.: arte colendi religiones, Liv.: u. (im üblen Sinne) singulis vitiis aut etiam pluribus, Cic.: improbitate, Cic. – mit in u. Abl., in qua arte excello ipse, Cic.: alius in alia parte excellebat magis, Cic.: in amicitiis expetendis colendisque maxime excellit, Cic. – mit inter u. Akk., inter quos posset excellere, Cic.: quantum inter omnes unus excellat, Cic. – m. in u. Abl. u. praeter u. Akk., in eo genere praeter ceteros, Cic. – m. super u. Akk., quia super ceteros excellat, Liv. 38, 43, 4. – m. Dat. (vor wem?), ita figuratum esse corpus, ut excellat ceteris, Cic.: hic miramur hunc hominem tantum excellere ceteris, Cic.: zugl. m. Abl. (durch, in), qui dignitate principibus excellit, Cic.: zugl. m. in u. Abl., in quibus tu longe aliis (vor
    ————
    a.) excellis, Cic. – Nbf. (nach der 2. Konjug.) excellet, Curt. 9, 1 (5), 24. Macer Aemil, b. Diom. 374, 22. Prud. apoth. 560 ed. Obbar. (Dressel excellit): excelleas, Cic. fr. b. Prisc. 8, 96 u. 10, 36 (dagegen Cic. de off. 1, 64 u. in den andern dazu von Heine aus Cicero angeführten Stellen jetzt excellit u. dgl.): Pers. (v. excelleo) excelluit, Augustin. de civ. dei 2, 15. Schol. Bob. in Cic. Arch. argum. in. p. 353, 6 B.: excelluerunt, Gell. 14, 3, 7; vgl. Prisc. 8, 96 excello excellis et excelleo excelles; u. 10, 35 ›excello vel excelleo, exculi, vel, ut alii, excellui‹; u. Eutych. 477, 28 K. ›excello, excellis, quod etiam excelleo antiqui dixerunt‹.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > excello

  • 9 excello

    ex-cello, cellŭi, celsum, 3 (also acc. to the 2d conj., praes. indic. excellet, Aem. Mac. ap. Diom. p. 371 P., and subj. excelleat, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 838 and 896 P.), v. a. and n. [cello].
    I.
    Act., to raise up, elevate; only:

    recellere reclinare, et excellere in altum extollere,

    Fest. p. 274, 31; and Paul. ib. 275, 11 Müll.; cf. the P. a. excelsus, below.—
    II.
    Neut., to rise, elevate itself (cf.: antecello, praesto, antecedo, emineo, floreo, vigeo).
    A.
    Lit., only in the P. a. excellens, q. v. A.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to exult, be elated: animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14; 13, 24, 14.—Far more freq. (but not in Plaut. and Ter.; and in the verb. finit. not in Aug. poets),
    2.
    In partic., to be eminent, to distinguish one's self for any quality above others; to surpass, excel, in a good or (less freq.) in a bad sense:

    ut is, qui dignitate principibus excellit facilitate infimis par esse videatur,

    Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:

    ut inter quos posset excellere, cum iis, etc.,

    Cic. Inv. 1, 2 fin.:

    inter omnes,

    id. Or. 2, 6:

    super ceteros,

    Liv. 28, 43:

    ante ceteros,

    App. Flor. 16.—With dat.:

    qui longe ceteris excellere pictoribus existimabatur,

    Cic. Inv. 2, 1, 1:

    quae una ceteris excellebat,

    id. Tusc. 2, 18, 43; id. Fin. 3, 2, 8; id. de Or. 2, 54, 216; id. de Imp. Pomp. 13, 39 al.:

    ceteris,

    Quint. 2, 20, 9.—With abl.:

    bonā famā,

    Lucr. 6, 13:

    ingenio scientiāque,

    Cic. Ac. 2, 2, 4:

    animi magnitudine,

    id. Off. 1, 18 fin.:

    actione,

    id. Brut. 59, 215:

    hoc genere virtutis,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    dignitate,

    Caes. B. G. 6, 13, 9:

    altitudine,

    Plin. 16, 6, 18, § 24:

    candore,

    id. 37, 6, 23, § 88 et saep.—With in and abl.:

    in arte,

    Cic. Rep. 1, 13:

    in aliqua arte et facultate,

    id. de Or. 1, 50, 217:

    in alia parte orationis,

    id. Brut. 59, 215:

    maxime in amicitiis expetendis colendisque,

    id. Lael. 9, 30; id. de Or. 2, 54, 217 et saep.— Absol.:

    excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium,

    Cic. Rep. 2, 28; 2, 23; 1, 22; id. Div. 1, 19, 38; 1, 41, 91; id. Fam. 4, 3 fin.; Tac. Or. 32 (with eminere) et saep. —In a bad sense:

    vitiis,

    Cic. Leg. 1, 19, 51:

    cum haec (flagitia), quae excellunt, me nosse videas,

    id. Pis. 38 fin. —Hence,
    1.
    excellens, entis, P. a., rising, overtopping.
    A.
    Lit., high, lofty (very rare;

    not in Cic.): oppida excellentibus locis constituta, Auct. B. Hisp. 8, 4: corpore excellens,

    Vell. 2, 107.—Far more freq. and class.,
    B.
    Trop., distinguishing himself, distinguished, superior, surpassing, excellent:

    deos rerum omnium praestantia excellentes,

    Cic. Div. 2, 63:

    Brutus noster excellens omni genere laudis,

    id. Ac. 1, 3 fin.;

    for which also: in omni genere,

    id. Tusc. 1, 1, 2; id. de Or. 2, 54, 220:

    cujus excellens in re militari gloria,

    id. Rep. 2, 17:

    Galba fuit inter tot aequales unus excellens,

    id. Brut. 97, 333:

    natura excellens atque praestans,

    id. N. D. 1, 20 fin.:

    scientia excellens atque singularis,

    id. Fam. 4, 3 fin.:

    vir excellenti providentia,

    id. Rep. 2, 3;

    for which: excellente ingenii magnitudine,

    id. Off. 1, 33 (al. excellenti and excellentis, v. Orell. ad h. l.):

    studium,

    Caes. B. C. 3, 34 fin.:

    pulchritudo muliebris formae,

    Cic. Inv. 2, 1, 1: cygnus, * Verg. A. 12, 250 et saep.— Subst.: excellentia, ōrum, n., exceptional instances: nec excellentia, sed quotidiana tractabo, Aus. Grat. Act. § 62.— Comp.:

    ova excellentiora,

    Plin. 29, 3, 11, § 50:

    nihil illo (sc. Alcibiade) fuisse excellentius, vel in vitiis, vel in virtutibus,

    Nep. Alcib. 1.— Sup.:

    excellentissima virtus,

    Caes. B. C. 3, 99, 2; Sen. Vit. Beat. 14:

    cultus,

    Suet. Ner. 20:

    triumphus,

    id. Caes. 37:

    aurum,

    Plin. 37, 4, 15, § 56 et saep.— Adv.: excellon-ter, excellently, Cic. Off. 1, 18, 61; Nep. Att. 1, 3.— Comp., Cic. Sest. 45.— Sup.:

    excellentissime,

    Aug. Civ. D. 17, 8.—
    2.
    ex-celsus, a, um, P. a., elevated, lofty, high (freq. and class.; cf.: celsus, editus, altus, sublimis, procerus, arduus).
    A.
    Lit.:

    mons,

    Caes. B. C. 1, 80, 2; cf.: vertex montis, * Verg. A. 5, 35:

    locus,

    Cic. Rep. 6, 11:

    porticus,

    id. Att. 4, 16, 14:

    basis (statuae),

    id. Verr. 2, 4, 34; cf.

    signum,

    id. ib.:

    statura,

    Suet. Caes. 45:

    aves (Ibes),

    Cic. N. D. 1, 36, 101:

    altitudo vineae,

    Plin. 17, 22, 35, § 184 et saep.— Comp.:

    in excelsiore loco,

    Cic. Rep. 2, 31:

    cornu (bovis),

    Caes. B. G. 6, 26, 1; cf.:

    crura chamaeleonis,

    Plin. 8, 33, 51, § 120.— Sup.:

    mons,

    Caes. B. C. 1, 70, 4; cf.

    locus,

    Hirt. B. G. 8, 33 fin.:

    rupes,

    Plin. 10, 6, 7, § 19:

    aegilops,

    id. 16, 6, 8, § 22; 11, 37, 49, § 135.—
    b.
    Subst.
    1.
    excelsum, i, n., a height:

    simulacrum Jovis in excelso collocare,

    Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Att. 6, 1, 17:

    Phoebus ab excelso, quantum patet, aspicit aequor,

    Ov. H. 15, 165; so,

    ab excelso,

    id. F. 2, 369:

    prohibebit in excelsum emicare (vitem),

    Plin. 17, 22, 35, § 184.—
    2.
    Ex-celsus, i, m., the Highest, the Most High, i. e. God (eccl. Lat.), Vulg. Psa. 72, 11 al.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., high, lofty, distinguished, excellent, noble:

    te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,

    Cic. Tusc. 2, 4, 11; cf.:

    magnus homo et excelsus,

    id. Mur. 29:

    animus excelsus magnificusque,

    id. Off. 1, 23; cf. id. Opt. Gen. 4, 12:

    excelso et illustri loco sita est laus tua,

    id. Fam. 2, 5; cf.:

    te in excelsissimo humani generis fastigio positum, Plin. H. N. praef. § 11: species magnae excelsaeque gloriac,

    Tac. Agr. 4 fin. et saep.— Comp.:

    (orator) grandior et quodammodo excelsior,

    Cic. Or. 34; cf. Quint. 12, 10, 23; Plin. Pan. 94, 3:

    quo tua in me humanitas fuerit excelsior quam in te mea,

    Cic. Att. 3, 20 fin.—Sup.:

    excelsissimae victoriae,

    Vell. 2, 96 fin.:

    duces,

    id. 2, 114 fin.—Subst.
    (α).
    , m. plur.: excelsi, ōrum, the lofty; prov.:

    excelsis multo facilius casus nocet,

    Pub. Syr. 162 (Rib.).—
    (β).
    Neut.: excelsum, i, an elevated station or position:

    in excelso aetatem agere,

    i. e. in a high station, Sall. C. 51, 12.—Esp. (eccl. Lat.): in excelsis, in the highest, in ascriptions of praise, Vulg. Psa. 148, 1 al.—
    2.
    Esp., in the later period of the empire, a title of high official dignitaries, e. g. of the praefectus praetorio, etc.— Adv.: excelsē, highly, on high, loftily.
    1.
    Lit.:

    si vitis scandit excelsius,

    Col. 4, 1, 5.—
    2.
    Trop., in an elevated manner, highly:

    ornat excelse,

    Plin. Ep. 2, 3, 3:

    excelsius magnificentiusque et dicet et sentiet,

    Cic. Or. 34, 119:

    excelsissime floruit (Sparta),

    exceedingly, Vell. 1, 6, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > excello

  • 10 excellonter

    ex-cello, cellŭi, celsum, 3 (also acc. to the 2d conj., praes. indic. excellet, Aem. Mac. ap. Diom. p. 371 P., and subj. excelleat, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 838 and 896 P.), v. a. and n. [cello].
    I.
    Act., to raise up, elevate; only:

    recellere reclinare, et excellere in altum extollere,

    Fest. p. 274, 31; and Paul. ib. 275, 11 Müll.; cf. the P. a. excelsus, below.—
    II.
    Neut., to rise, elevate itself (cf.: antecello, praesto, antecedo, emineo, floreo, vigeo).
    A.
    Lit., only in the P. a. excellens, q. v. A.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to exult, be elated: animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14; 13, 24, 14.—Far more freq. (but not in Plaut. and Ter.; and in the verb. finit. not in Aug. poets),
    2.
    In partic., to be eminent, to distinguish one's self for any quality above others; to surpass, excel, in a good or (less freq.) in a bad sense:

    ut is, qui dignitate principibus excellit facilitate infimis par esse videatur,

    Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:

    ut inter quos posset excellere, cum iis, etc.,

    Cic. Inv. 1, 2 fin.:

    inter omnes,

    id. Or. 2, 6:

    super ceteros,

    Liv. 28, 43:

    ante ceteros,

    App. Flor. 16.—With dat.:

    qui longe ceteris excellere pictoribus existimabatur,

    Cic. Inv. 2, 1, 1:

    quae una ceteris excellebat,

    id. Tusc. 2, 18, 43; id. Fin. 3, 2, 8; id. de Or. 2, 54, 216; id. de Imp. Pomp. 13, 39 al.:

    ceteris,

    Quint. 2, 20, 9.—With abl.:

    bonā famā,

    Lucr. 6, 13:

    ingenio scientiāque,

    Cic. Ac. 2, 2, 4:

    animi magnitudine,

    id. Off. 1, 18 fin.:

    actione,

    id. Brut. 59, 215:

    hoc genere virtutis,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    dignitate,

    Caes. B. G. 6, 13, 9:

    altitudine,

    Plin. 16, 6, 18, § 24:

    candore,

    id. 37, 6, 23, § 88 et saep.—With in and abl.:

    in arte,

    Cic. Rep. 1, 13:

    in aliqua arte et facultate,

    id. de Or. 1, 50, 217:

    in alia parte orationis,

    id. Brut. 59, 215:

    maxime in amicitiis expetendis colendisque,

    id. Lael. 9, 30; id. de Or. 2, 54, 217 et saep.— Absol.:

    excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium,

    Cic. Rep. 2, 28; 2, 23; 1, 22; id. Div. 1, 19, 38; 1, 41, 91; id. Fam. 4, 3 fin.; Tac. Or. 32 (with eminere) et saep. —In a bad sense:

    vitiis,

    Cic. Leg. 1, 19, 51:

    cum haec (flagitia), quae excellunt, me nosse videas,

    id. Pis. 38 fin. —Hence,
    1.
    excellens, entis, P. a., rising, overtopping.
    A.
    Lit., high, lofty (very rare;

    not in Cic.): oppida excellentibus locis constituta, Auct. B. Hisp. 8, 4: corpore excellens,

    Vell. 2, 107.—Far more freq. and class.,
    B.
    Trop., distinguishing himself, distinguished, superior, surpassing, excellent:

    deos rerum omnium praestantia excellentes,

    Cic. Div. 2, 63:

    Brutus noster excellens omni genere laudis,

    id. Ac. 1, 3 fin.;

    for which also: in omni genere,

    id. Tusc. 1, 1, 2; id. de Or. 2, 54, 220:

    cujus excellens in re militari gloria,

    id. Rep. 2, 17:

    Galba fuit inter tot aequales unus excellens,

    id. Brut. 97, 333:

    natura excellens atque praestans,

    id. N. D. 1, 20 fin.:

    scientia excellens atque singularis,

    id. Fam. 4, 3 fin.:

    vir excellenti providentia,

    id. Rep. 2, 3;

    for which: excellente ingenii magnitudine,

    id. Off. 1, 33 (al. excellenti and excellentis, v. Orell. ad h. l.):

    studium,

    Caes. B. C. 3, 34 fin.:

    pulchritudo muliebris formae,

    Cic. Inv. 2, 1, 1: cygnus, * Verg. A. 12, 250 et saep.— Subst.: excellentia, ōrum, n., exceptional instances: nec excellentia, sed quotidiana tractabo, Aus. Grat. Act. § 62.— Comp.:

    ova excellentiora,

    Plin. 29, 3, 11, § 50:

    nihil illo (sc. Alcibiade) fuisse excellentius, vel in vitiis, vel in virtutibus,

    Nep. Alcib. 1.— Sup.:

    excellentissima virtus,

    Caes. B. C. 3, 99, 2; Sen. Vit. Beat. 14:

    cultus,

    Suet. Ner. 20:

    triumphus,

    id. Caes. 37:

    aurum,

    Plin. 37, 4, 15, § 56 et saep.— Adv.: excellon-ter, excellently, Cic. Off. 1, 18, 61; Nep. Att. 1, 3.— Comp., Cic. Sest. 45.— Sup.:

    excellentissime,

    Aug. Civ. D. 17, 8.—
    2.
    ex-celsus, a, um, P. a., elevated, lofty, high (freq. and class.; cf.: celsus, editus, altus, sublimis, procerus, arduus).
    A.
    Lit.:

    mons,

    Caes. B. C. 1, 80, 2; cf.: vertex montis, * Verg. A. 5, 35:

    locus,

    Cic. Rep. 6, 11:

    porticus,

    id. Att. 4, 16, 14:

    basis (statuae),

    id. Verr. 2, 4, 34; cf.

    signum,

    id. ib.:

    statura,

    Suet. Caes. 45:

    aves (Ibes),

    Cic. N. D. 1, 36, 101:

    altitudo vineae,

    Plin. 17, 22, 35, § 184 et saep.— Comp.:

    in excelsiore loco,

    Cic. Rep. 2, 31:

    cornu (bovis),

    Caes. B. G. 6, 26, 1; cf.:

    crura chamaeleonis,

    Plin. 8, 33, 51, § 120.— Sup.:

    mons,

    Caes. B. C. 1, 70, 4; cf.

    locus,

    Hirt. B. G. 8, 33 fin.:

    rupes,

    Plin. 10, 6, 7, § 19:

    aegilops,

    id. 16, 6, 8, § 22; 11, 37, 49, § 135.—
    b.
    Subst.
    1.
    excelsum, i, n., a height:

    simulacrum Jovis in excelso collocare,

    Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Att. 6, 1, 17:

    Phoebus ab excelso, quantum patet, aspicit aequor,

    Ov. H. 15, 165; so,

    ab excelso,

    id. F. 2, 369:

    prohibebit in excelsum emicare (vitem),

    Plin. 17, 22, 35, § 184.—
    2.
    Ex-celsus, i, m., the Highest, the Most High, i. e. God (eccl. Lat.), Vulg. Psa. 72, 11 al.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., high, lofty, distinguished, excellent, noble:

    te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,

    Cic. Tusc. 2, 4, 11; cf.:

    magnus homo et excelsus,

    id. Mur. 29:

    animus excelsus magnificusque,

    id. Off. 1, 23; cf. id. Opt. Gen. 4, 12:

    excelso et illustri loco sita est laus tua,

    id. Fam. 2, 5; cf.:

    te in excelsissimo humani generis fastigio positum, Plin. H. N. praef. § 11: species magnae excelsaeque gloriac,

    Tac. Agr. 4 fin. et saep.— Comp.:

    (orator) grandior et quodammodo excelsior,

    Cic. Or. 34; cf. Quint. 12, 10, 23; Plin. Pan. 94, 3:

    quo tua in me humanitas fuerit excelsior quam in te mea,

    Cic. Att. 3, 20 fin.—Sup.:

    excelsissimae victoriae,

    Vell. 2, 96 fin.:

    duces,

    id. 2, 114 fin.—Subst.
    (α).
    , m. plur.: excelsi, ōrum, the lofty; prov.:

    excelsis multo facilius casus nocet,

    Pub. Syr. 162 (Rib.).—
    (β).
    Neut.: excelsum, i, an elevated station or position:

    in excelso aetatem agere,

    i. e. in a high station, Sall. C. 51, 12.—Esp. (eccl. Lat.): in excelsis, in the highest, in ascriptions of praise, Vulg. Psa. 148, 1 al.—
    2.
    Esp., in the later period of the empire, a title of high official dignitaries, e. g. of the praefectus praetorio, etc.— Adv.: excelsē, highly, on high, loftily.
    1.
    Lit.:

    si vitis scandit excelsius,

    Col. 4, 1, 5.—
    2.
    Trop., in an elevated manner, highly:

    ornat excelse,

    Plin. Ep. 2, 3, 3:

    excelsius magnificentiusque et dicet et sentiet,

    Cic. Or. 34, 119:

    excelsissime floruit (Sparta),

    exceedingly, Vell. 1, 6, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > excellonter

  • 11 excelsi

    ex-cello, cellŭi, celsum, 3 (also acc. to the 2d conj., praes. indic. excellet, Aem. Mac. ap. Diom. p. 371 P., and subj. excelleat, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 838 and 896 P.), v. a. and n. [cello].
    I.
    Act., to raise up, elevate; only:

    recellere reclinare, et excellere in altum extollere,

    Fest. p. 274, 31; and Paul. ib. 275, 11 Müll.; cf. the P. a. excelsus, below.—
    II.
    Neut., to rise, elevate itself (cf.: antecello, praesto, antecedo, emineo, floreo, vigeo).
    A.
    Lit., only in the P. a. excellens, q. v. A.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to exult, be elated: animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14; 13, 24, 14.—Far more freq. (but not in Plaut. and Ter.; and in the verb. finit. not in Aug. poets),
    2.
    In partic., to be eminent, to distinguish one's self for any quality above others; to surpass, excel, in a good or (less freq.) in a bad sense:

    ut is, qui dignitate principibus excellit facilitate infimis par esse videatur,

    Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:

    ut inter quos posset excellere, cum iis, etc.,

    Cic. Inv. 1, 2 fin.:

    inter omnes,

    id. Or. 2, 6:

    super ceteros,

    Liv. 28, 43:

    ante ceteros,

    App. Flor. 16.—With dat.:

    qui longe ceteris excellere pictoribus existimabatur,

    Cic. Inv. 2, 1, 1:

    quae una ceteris excellebat,

    id. Tusc. 2, 18, 43; id. Fin. 3, 2, 8; id. de Or. 2, 54, 216; id. de Imp. Pomp. 13, 39 al.:

    ceteris,

    Quint. 2, 20, 9.—With abl.:

    bonā famā,

    Lucr. 6, 13:

    ingenio scientiāque,

    Cic. Ac. 2, 2, 4:

    animi magnitudine,

    id. Off. 1, 18 fin.:

    actione,

    id. Brut. 59, 215:

    hoc genere virtutis,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    dignitate,

    Caes. B. G. 6, 13, 9:

    altitudine,

    Plin. 16, 6, 18, § 24:

    candore,

    id. 37, 6, 23, § 88 et saep.—With in and abl.:

    in arte,

    Cic. Rep. 1, 13:

    in aliqua arte et facultate,

    id. de Or. 1, 50, 217:

    in alia parte orationis,

    id. Brut. 59, 215:

    maxime in amicitiis expetendis colendisque,

    id. Lael. 9, 30; id. de Or. 2, 54, 217 et saep.— Absol.:

    excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium,

    Cic. Rep. 2, 28; 2, 23; 1, 22; id. Div. 1, 19, 38; 1, 41, 91; id. Fam. 4, 3 fin.; Tac. Or. 32 (with eminere) et saep. —In a bad sense:

    vitiis,

    Cic. Leg. 1, 19, 51:

    cum haec (flagitia), quae excellunt, me nosse videas,

    id. Pis. 38 fin. —Hence,
    1.
    excellens, entis, P. a., rising, overtopping.
    A.
    Lit., high, lofty (very rare;

    not in Cic.): oppida excellentibus locis constituta, Auct. B. Hisp. 8, 4: corpore excellens,

    Vell. 2, 107.—Far more freq. and class.,
    B.
    Trop., distinguishing himself, distinguished, superior, surpassing, excellent:

    deos rerum omnium praestantia excellentes,

    Cic. Div. 2, 63:

    Brutus noster excellens omni genere laudis,

    id. Ac. 1, 3 fin.;

    for which also: in omni genere,

    id. Tusc. 1, 1, 2; id. de Or. 2, 54, 220:

    cujus excellens in re militari gloria,

    id. Rep. 2, 17:

    Galba fuit inter tot aequales unus excellens,

    id. Brut. 97, 333:

    natura excellens atque praestans,

    id. N. D. 1, 20 fin.:

    scientia excellens atque singularis,

    id. Fam. 4, 3 fin.:

    vir excellenti providentia,

    id. Rep. 2, 3;

    for which: excellente ingenii magnitudine,

    id. Off. 1, 33 (al. excellenti and excellentis, v. Orell. ad h. l.):

    studium,

    Caes. B. C. 3, 34 fin.:

    pulchritudo muliebris formae,

    Cic. Inv. 2, 1, 1: cygnus, * Verg. A. 12, 250 et saep.— Subst.: excellentia, ōrum, n., exceptional instances: nec excellentia, sed quotidiana tractabo, Aus. Grat. Act. § 62.— Comp.:

    ova excellentiora,

    Plin. 29, 3, 11, § 50:

    nihil illo (sc. Alcibiade) fuisse excellentius, vel in vitiis, vel in virtutibus,

    Nep. Alcib. 1.— Sup.:

    excellentissima virtus,

    Caes. B. C. 3, 99, 2; Sen. Vit. Beat. 14:

    cultus,

    Suet. Ner. 20:

    triumphus,

    id. Caes. 37:

    aurum,

    Plin. 37, 4, 15, § 56 et saep.— Adv.: excellon-ter, excellently, Cic. Off. 1, 18, 61; Nep. Att. 1, 3.— Comp., Cic. Sest. 45.— Sup.:

    excellentissime,

    Aug. Civ. D. 17, 8.—
    2.
    ex-celsus, a, um, P. a., elevated, lofty, high (freq. and class.; cf.: celsus, editus, altus, sublimis, procerus, arduus).
    A.
    Lit.:

    mons,

    Caes. B. C. 1, 80, 2; cf.: vertex montis, * Verg. A. 5, 35:

    locus,

    Cic. Rep. 6, 11:

    porticus,

    id. Att. 4, 16, 14:

    basis (statuae),

    id. Verr. 2, 4, 34; cf.

    signum,

    id. ib.:

    statura,

    Suet. Caes. 45:

    aves (Ibes),

    Cic. N. D. 1, 36, 101:

    altitudo vineae,

    Plin. 17, 22, 35, § 184 et saep.— Comp.:

    in excelsiore loco,

    Cic. Rep. 2, 31:

    cornu (bovis),

    Caes. B. G. 6, 26, 1; cf.:

    crura chamaeleonis,

    Plin. 8, 33, 51, § 120.— Sup.:

    mons,

    Caes. B. C. 1, 70, 4; cf.

    locus,

    Hirt. B. G. 8, 33 fin.:

    rupes,

    Plin. 10, 6, 7, § 19:

    aegilops,

    id. 16, 6, 8, § 22; 11, 37, 49, § 135.—
    b.
    Subst.
    1.
    excelsum, i, n., a height:

    simulacrum Jovis in excelso collocare,

    Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Att. 6, 1, 17:

    Phoebus ab excelso, quantum patet, aspicit aequor,

    Ov. H. 15, 165; so,

    ab excelso,

    id. F. 2, 369:

    prohibebit in excelsum emicare (vitem),

    Plin. 17, 22, 35, § 184.—
    2.
    Ex-celsus, i, m., the Highest, the Most High, i. e. God (eccl. Lat.), Vulg. Psa. 72, 11 al.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., high, lofty, distinguished, excellent, noble:

    te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,

    Cic. Tusc. 2, 4, 11; cf.:

    magnus homo et excelsus,

    id. Mur. 29:

    animus excelsus magnificusque,

    id. Off. 1, 23; cf. id. Opt. Gen. 4, 12:

    excelso et illustri loco sita est laus tua,

    id. Fam. 2, 5; cf.:

    te in excelsissimo humani generis fastigio positum, Plin. H. N. praef. § 11: species magnae excelsaeque gloriac,

    Tac. Agr. 4 fin. et saep.— Comp.:

    (orator) grandior et quodammodo excelsior,

    Cic. Or. 34; cf. Quint. 12, 10, 23; Plin. Pan. 94, 3:

    quo tua in me humanitas fuerit excelsior quam in te mea,

    Cic. Att. 3, 20 fin.—Sup.:

    excelsissimae victoriae,

    Vell. 2, 96 fin.:

    duces,

    id. 2, 114 fin.—Subst.
    (α).
    , m. plur.: excelsi, ōrum, the lofty; prov.:

    excelsis multo facilius casus nocet,

    Pub. Syr. 162 (Rib.).—
    (β).
    Neut.: excelsum, i, an elevated station or position:

    in excelso aetatem agere,

    i. e. in a high station, Sall. C. 51, 12.—Esp. (eccl. Lat.): in excelsis, in the highest, in ascriptions of praise, Vulg. Psa. 148, 1 al.—
    2.
    Esp., in the later period of the empire, a title of high official dignitaries, e. g. of the praefectus praetorio, etc.— Adv.: excelsē, highly, on high, loftily.
    1.
    Lit.:

    si vitis scandit excelsius,

    Col. 4, 1, 5.—
    2.
    Trop., in an elevated manner, highly:

    ornat excelse,

    Plin. Ep. 2, 3, 3:

    excelsius magnificentiusque et dicet et sentiet,

    Cic. Or. 34, 119:

    excelsissime floruit (Sparta),

    exceedingly, Vell. 1, 6, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > excelsi

  • 12 excelsum

    ex-cello, cellŭi, celsum, 3 (also acc. to the 2d conj., praes. indic. excellet, Aem. Mac. ap. Diom. p. 371 P., and subj. excelleat, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 838 and 896 P.), v. a. and n. [cello].
    I.
    Act., to raise up, elevate; only:

    recellere reclinare, et excellere in altum extollere,

    Fest. p. 274, 31; and Paul. ib. 275, 11 Müll.; cf. the P. a. excelsus, below.—
    II.
    Neut., to rise, elevate itself (cf.: antecello, praesto, antecedo, emineo, floreo, vigeo).
    A.
    Lit., only in the P. a. excellens, q. v. A.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to exult, be elated: animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14; 13, 24, 14.—Far more freq. (but not in Plaut. and Ter.; and in the verb. finit. not in Aug. poets),
    2.
    In partic., to be eminent, to distinguish one's self for any quality above others; to surpass, excel, in a good or (less freq.) in a bad sense:

    ut is, qui dignitate principibus excellit facilitate infimis par esse videatur,

    Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:

    ut inter quos posset excellere, cum iis, etc.,

    Cic. Inv. 1, 2 fin.:

    inter omnes,

    id. Or. 2, 6:

    super ceteros,

    Liv. 28, 43:

    ante ceteros,

    App. Flor. 16.—With dat.:

    qui longe ceteris excellere pictoribus existimabatur,

    Cic. Inv. 2, 1, 1:

    quae una ceteris excellebat,

    id. Tusc. 2, 18, 43; id. Fin. 3, 2, 8; id. de Or. 2, 54, 216; id. de Imp. Pomp. 13, 39 al.:

    ceteris,

    Quint. 2, 20, 9.—With abl.:

    bonā famā,

    Lucr. 6, 13:

    ingenio scientiāque,

    Cic. Ac. 2, 2, 4:

    animi magnitudine,

    id. Off. 1, 18 fin.:

    actione,

    id. Brut. 59, 215:

    hoc genere virtutis,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    dignitate,

    Caes. B. G. 6, 13, 9:

    altitudine,

    Plin. 16, 6, 18, § 24:

    candore,

    id. 37, 6, 23, § 88 et saep.—With in and abl.:

    in arte,

    Cic. Rep. 1, 13:

    in aliqua arte et facultate,

    id. de Or. 1, 50, 217:

    in alia parte orationis,

    id. Brut. 59, 215:

    maxime in amicitiis expetendis colendisque,

    id. Lael. 9, 30; id. de Or. 2, 54, 217 et saep.— Absol.:

    excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium,

    Cic. Rep. 2, 28; 2, 23; 1, 22; id. Div. 1, 19, 38; 1, 41, 91; id. Fam. 4, 3 fin.; Tac. Or. 32 (with eminere) et saep. —In a bad sense:

    vitiis,

    Cic. Leg. 1, 19, 51:

    cum haec (flagitia), quae excellunt, me nosse videas,

    id. Pis. 38 fin. —Hence,
    1.
    excellens, entis, P. a., rising, overtopping.
    A.
    Lit., high, lofty (very rare;

    not in Cic.): oppida excellentibus locis constituta, Auct. B. Hisp. 8, 4: corpore excellens,

    Vell. 2, 107.—Far more freq. and class.,
    B.
    Trop., distinguishing himself, distinguished, superior, surpassing, excellent:

    deos rerum omnium praestantia excellentes,

    Cic. Div. 2, 63:

    Brutus noster excellens omni genere laudis,

    id. Ac. 1, 3 fin.;

    for which also: in omni genere,

    id. Tusc. 1, 1, 2; id. de Or. 2, 54, 220:

    cujus excellens in re militari gloria,

    id. Rep. 2, 17:

    Galba fuit inter tot aequales unus excellens,

    id. Brut. 97, 333:

    natura excellens atque praestans,

    id. N. D. 1, 20 fin.:

    scientia excellens atque singularis,

    id. Fam. 4, 3 fin.:

    vir excellenti providentia,

    id. Rep. 2, 3;

    for which: excellente ingenii magnitudine,

    id. Off. 1, 33 (al. excellenti and excellentis, v. Orell. ad h. l.):

    studium,

    Caes. B. C. 3, 34 fin.:

    pulchritudo muliebris formae,

    Cic. Inv. 2, 1, 1: cygnus, * Verg. A. 12, 250 et saep.— Subst.: excellentia, ōrum, n., exceptional instances: nec excellentia, sed quotidiana tractabo, Aus. Grat. Act. § 62.— Comp.:

    ova excellentiora,

    Plin. 29, 3, 11, § 50:

    nihil illo (sc. Alcibiade) fuisse excellentius, vel in vitiis, vel in virtutibus,

    Nep. Alcib. 1.— Sup.:

    excellentissima virtus,

    Caes. B. C. 3, 99, 2; Sen. Vit. Beat. 14:

    cultus,

    Suet. Ner. 20:

    triumphus,

    id. Caes. 37:

    aurum,

    Plin. 37, 4, 15, § 56 et saep.— Adv.: excellon-ter, excellently, Cic. Off. 1, 18, 61; Nep. Att. 1, 3.— Comp., Cic. Sest. 45.— Sup.:

    excellentissime,

    Aug. Civ. D. 17, 8.—
    2.
    ex-celsus, a, um, P. a., elevated, lofty, high (freq. and class.; cf.: celsus, editus, altus, sublimis, procerus, arduus).
    A.
    Lit.:

    mons,

    Caes. B. C. 1, 80, 2; cf.: vertex montis, * Verg. A. 5, 35:

    locus,

    Cic. Rep. 6, 11:

    porticus,

    id. Att. 4, 16, 14:

    basis (statuae),

    id. Verr. 2, 4, 34; cf.

    signum,

    id. ib.:

    statura,

    Suet. Caes. 45:

    aves (Ibes),

    Cic. N. D. 1, 36, 101:

    altitudo vineae,

    Plin. 17, 22, 35, § 184 et saep.— Comp.:

    in excelsiore loco,

    Cic. Rep. 2, 31:

    cornu (bovis),

    Caes. B. G. 6, 26, 1; cf.:

    crura chamaeleonis,

    Plin. 8, 33, 51, § 120.— Sup.:

    mons,

    Caes. B. C. 1, 70, 4; cf.

    locus,

    Hirt. B. G. 8, 33 fin.:

    rupes,

    Plin. 10, 6, 7, § 19:

    aegilops,

    id. 16, 6, 8, § 22; 11, 37, 49, § 135.—
    b.
    Subst.
    1.
    excelsum, i, n., a height:

    simulacrum Jovis in excelso collocare,

    Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Att. 6, 1, 17:

    Phoebus ab excelso, quantum patet, aspicit aequor,

    Ov. H. 15, 165; so,

    ab excelso,

    id. F. 2, 369:

    prohibebit in excelsum emicare (vitem),

    Plin. 17, 22, 35, § 184.—
    2.
    Ex-celsus, i, m., the Highest, the Most High, i. e. God (eccl. Lat.), Vulg. Psa. 72, 11 al.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., high, lofty, distinguished, excellent, noble:

    te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,

    Cic. Tusc. 2, 4, 11; cf.:

    magnus homo et excelsus,

    id. Mur. 29:

    animus excelsus magnificusque,

    id. Off. 1, 23; cf. id. Opt. Gen. 4, 12:

    excelso et illustri loco sita est laus tua,

    id. Fam. 2, 5; cf.:

    te in excelsissimo humani generis fastigio positum, Plin. H. N. praef. § 11: species magnae excelsaeque gloriac,

    Tac. Agr. 4 fin. et saep.— Comp.:

    (orator) grandior et quodammodo excelsior,

    Cic. Or. 34; cf. Quint. 12, 10, 23; Plin. Pan. 94, 3:

    quo tua in me humanitas fuerit excelsior quam in te mea,

    Cic. Att. 3, 20 fin.—Sup.:

    excelsissimae victoriae,

    Vell. 2, 96 fin.:

    duces,

    id. 2, 114 fin.—Subst.
    (α).
    , m. plur.: excelsi, ōrum, the lofty; prov.:

    excelsis multo facilius casus nocet,

    Pub. Syr. 162 (Rib.).—
    (β).
    Neut.: excelsum, i, an elevated station or position:

    in excelso aetatem agere,

    i. e. in a high station, Sall. C. 51, 12.—Esp. (eccl. Lat.): in excelsis, in the highest, in ascriptions of praise, Vulg. Psa. 148, 1 al.—
    2.
    Esp., in the later period of the empire, a title of high official dignitaries, e. g. of the praefectus praetorio, etc.— Adv.: excelsē, highly, on high, loftily.
    1.
    Lit.:

    si vitis scandit excelsius,

    Col. 4, 1, 5.—
    2.
    Trop., in an elevated manner, highly:

    ornat excelse,

    Plin. Ep. 2, 3, 3:

    excelsius magnificentiusque et dicet et sentiet,

    Cic. Or. 34, 119:

    excelsissime floruit (Sparta),

    exceedingly, Vell. 1, 6, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > excelsum

  • 13 Excelsus

    ex-cello, cellŭi, celsum, 3 (also acc. to the 2d conj., praes. indic. excellet, Aem. Mac. ap. Diom. p. 371 P., and subj. excelleat, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 838 and 896 P.), v. a. and n. [cello].
    I.
    Act., to raise up, elevate; only:

    recellere reclinare, et excellere in altum extollere,

    Fest. p. 274, 31; and Paul. ib. 275, 11 Müll.; cf. the P. a. excelsus, below.—
    II.
    Neut., to rise, elevate itself (cf.: antecello, praesto, antecedo, emineo, floreo, vigeo).
    A.
    Lit., only in the P. a. excellens, q. v. A.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to exult, be elated: animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14; 13, 24, 14.—Far more freq. (but not in Plaut. and Ter.; and in the verb. finit. not in Aug. poets),
    2.
    In partic., to be eminent, to distinguish one's self for any quality above others; to surpass, excel, in a good or (less freq.) in a bad sense:

    ut is, qui dignitate principibus excellit facilitate infimis par esse videatur,

    Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:

    ut inter quos posset excellere, cum iis, etc.,

    Cic. Inv. 1, 2 fin.:

    inter omnes,

    id. Or. 2, 6:

    super ceteros,

    Liv. 28, 43:

    ante ceteros,

    App. Flor. 16.—With dat.:

    qui longe ceteris excellere pictoribus existimabatur,

    Cic. Inv. 2, 1, 1:

    quae una ceteris excellebat,

    id. Tusc. 2, 18, 43; id. Fin. 3, 2, 8; id. de Or. 2, 54, 216; id. de Imp. Pomp. 13, 39 al.:

    ceteris,

    Quint. 2, 20, 9.—With abl.:

    bonā famā,

    Lucr. 6, 13:

    ingenio scientiāque,

    Cic. Ac. 2, 2, 4:

    animi magnitudine,

    id. Off. 1, 18 fin.:

    actione,

    id. Brut. 59, 215:

    hoc genere virtutis,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    dignitate,

    Caes. B. G. 6, 13, 9:

    altitudine,

    Plin. 16, 6, 18, § 24:

    candore,

    id. 37, 6, 23, § 88 et saep.—With in and abl.:

    in arte,

    Cic. Rep. 1, 13:

    in aliqua arte et facultate,

    id. de Or. 1, 50, 217:

    in alia parte orationis,

    id. Brut. 59, 215:

    maxime in amicitiis expetendis colendisque,

    id. Lael. 9, 30; id. de Or. 2, 54, 217 et saep.— Absol.:

    excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium,

    Cic. Rep. 2, 28; 2, 23; 1, 22; id. Div. 1, 19, 38; 1, 41, 91; id. Fam. 4, 3 fin.; Tac. Or. 32 (with eminere) et saep. —In a bad sense:

    vitiis,

    Cic. Leg. 1, 19, 51:

    cum haec (flagitia), quae excellunt, me nosse videas,

    id. Pis. 38 fin. —Hence,
    1.
    excellens, entis, P. a., rising, overtopping.
    A.
    Lit., high, lofty (very rare;

    not in Cic.): oppida excellentibus locis constituta, Auct. B. Hisp. 8, 4: corpore excellens,

    Vell. 2, 107.—Far more freq. and class.,
    B.
    Trop., distinguishing himself, distinguished, superior, surpassing, excellent:

    deos rerum omnium praestantia excellentes,

    Cic. Div. 2, 63:

    Brutus noster excellens omni genere laudis,

    id. Ac. 1, 3 fin.;

    for which also: in omni genere,

    id. Tusc. 1, 1, 2; id. de Or. 2, 54, 220:

    cujus excellens in re militari gloria,

    id. Rep. 2, 17:

    Galba fuit inter tot aequales unus excellens,

    id. Brut. 97, 333:

    natura excellens atque praestans,

    id. N. D. 1, 20 fin.:

    scientia excellens atque singularis,

    id. Fam. 4, 3 fin.:

    vir excellenti providentia,

    id. Rep. 2, 3;

    for which: excellente ingenii magnitudine,

    id. Off. 1, 33 (al. excellenti and excellentis, v. Orell. ad h. l.):

    studium,

    Caes. B. C. 3, 34 fin.:

    pulchritudo muliebris formae,

    Cic. Inv. 2, 1, 1: cygnus, * Verg. A. 12, 250 et saep.— Subst.: excellentia, ōrum, n., exceptional instances: nec excellentia, sed quotidiana tractabo, Aus. Grat. Act. § 62.— Comp.:

    ova excellentiora,

    Plin. 29, 3, 11, § 50:

    nihil illo (sc. Alcibiade) fuisse excellentius, vel in vitiis, vel in virtutibus,

    Nep. Alcib. 1.— Sup.:

    excellentissima virtus,

    Caes. B. C. 3, 99, 2; Sen. Vit. Beat. 14:

    cultus,

    Suet. Ner. 20:

    triumphus,

    id. Caes. 37:

    aurum,

    Plin. 37, 4, 15, § 56 et saep.— Adv.: excellon-ter, excellently, Cic. Off. 1, 18, 61; Nep. Att. 1, 3.— Comp., Cic. Sest. 45.— Sup.:

    excellentissime,

    Aug. Civ. D. 17, 8.—
    2.
    ex-celsus, a, um, P. a., elevated, lofty, high (freq. and class.; cf.: celsus, editus, altus, sublimis, procerus, arduus).
    A.
    Lit.:

    mons,

    Caes. B. C. 1, 80, 2; cf.: vertex montis, * Verg. A. 5, 35:

    locus,

    Cic. Rep. 6, 11:

    porticus,

    id. Att. 4, 16, 14:

    basis (statuae),

    id. Verr. 2, 4, 34; cf.

    signum,

    id. ib.:

    statura,

    Suet. Caes. 45:

    aves (Ibes),

    Cic. N. D. 1, 36, 101:

    altitudo vineae,

    Plin. 17, 22, 35, § 184 et saep.— Comp.:

    in excelsiore loco,

    Cic. Rep. 2, 31:

    cornu (bovis),

    Caes. B. G. 6, 26, 1; cf.:

    crura chamaeleonis,

    Plin. 8, 33, 51, § 120.— Sup.:

    mons,

    Caes. B. C. 1, 70, 4; cf.

    locus,

    Hirt. B. G. 8, 33 fin.:

    rupes,

    Plin. 10, 6, 7, § 19:

    aegilops,

    id. 16, 6, 8, § 22; 11, 37, 49, § 135.—
    b.
    Subst.
    1.
    excelsum, i, n., a height:

    simulacrum Jovis in excelso collocare,

    Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Att. 6, 1, 17:

    Phoebus ab excelso, quantum patet, aspicit aequor,

    Ov. H. 15, 165; so,

    ab excelso,

    id. F. 2, 369:

    prohibebit in excelsum emicare (vitem),

    Plin. 17, 22, 35, § 184.—
    2.
    Ex-celsus, i, m., the Highest, the Most High, i. e. God (eccl. Lat.), Vulg. Psa. 72, 11 al.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., high, lofty, distinguished, excellent, noble:

    te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,

    Cic. Tusc. 2, 4, 11; cf.:

    magnus homo et excelsus,

    id. Mur. 29:

    animus excelsus magnificusque,

    id. Off. 1, 23; cf. id. Opt. Gen. 4, 12:

    excelso et illustri loco sita est laus tua,

    id. Fam. 2, 5; cf.:

    te in excelsissimo humani generis fastigio positum, Plin. H. N. praef. § 11: species magnae excelsaeque gloriac,

    Tac. Agr. 4 fin. et saep.— Comp.:

    (orator) grandior et quodammodo excelsior,

    Cic. Or. 34; cf. Quint. 12, 10, 23; Plin. Pan. 94, 3:

    quo tua in me humanitas fuerit excelsior quam in te mea,

    Cic. Att. 3, 20 fin.—Sup.:

    excelsissimae victoriae,

    Vell. 2, 96 fin.:

    duces,

    id. 2, 114 fin.—Subst.
    (α).
    , m. plur.: excelsi, ōrum, the lofty; prov.:

    excelsis multo facilius casus nocet,

    Pub. Syr. 162 (Rib.).—
    (β).
    Neut.: excelsum, i, an elevated station or position:

    in excelso aetatem agere,

    i. e. in a high station, Sall. C. 51, 12.—Esp. (eccl. Lat.): in excelsis, in the highest, in ascriptions of praise, Vulg. Psa. 148, 1 al.—
    2.
    Esp., in the later period of the empire, a title of high official dignitaries, e. g. of the praefectus praetorio, etc.— Adv.: excelsē, highly, on high, loftily.
    1.
    Lit.:

    si vitis scandit excelsius,

    Col. 4, 1, 5.—
    2.
    Trop., in an elevated manner, highly:

    ornat excelse,

    Plin. Ep. 2, 3, 3:

    excelsius magnificentiusque et dicet et sentiet,

    Cic. Or. 34, 119:

    excelsissime floruit (Sparta),

    exceedingly, Vell. 1, 6, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > Excelsus

  • 14 berühmt

    berühmt, clarus (der aus dem Dunkel hervorgetreten ist, groß dastehend; der eig. Bed. nach gern mit einem Zus. wie gloriā, bello, pace). illustris (der vor andern hervorleuchtet, die Steigerung von clarus). – nobilis (kenntlich in der Welt, unter den Menschen bekannt durch Verdienste, Kenntnisse etc., namhaft); verb. nobilis et clarus. – inclŭtus (viel gehört, viel genannt u. dah. namhaft, die Steigerung von nobilis). – magni nominis (von großem Namen, Ruf). – sehr b., praeclarus; perillustris; illustri laude celebratus; claritate praestans, excellens: durch Gelehrsamkeit, als Gelehrter b., nobilis et clarus ex doctrina: durch Beredsamkeit, als Redner b., magni in eloquentia nominis: als Arzt b., ein b. Arzt, [424] medicinā clarus: ein (durch Ereignisse) b. Ort, rerum gestarum vestigiis nobilitatus locus. – sehr b. sein, gloriā circumfluere; in magno nomine et gloria esse: als Redner sehr b. sein, magnum in oratoribus nomen habere; dicendi od. eloquentiae laude excellere: als Feldherr b. sein, imperatoriā laude excellere: wegen seiner Taten b. sein, rerum gestarum gloriā florere: er ist weit und breit b., eius nomen longe atque late vagatur. – b. werden, nominis famam adipisci: gloriam consequi od. assequi: durch etwas b. werden, illustrari alqā re: clarum fieri od. clarum esse coepisse alqā re od. ex alqa re. – b. machen, clarum facere alqm; illustrem reddere alqm; illustrare, nobilitare alqm od. alqd; gloriae commendare, gloriā afficere alqm: einen unbekannten Ort b. machen, dare nobilitatem loco ignobili: sein Vaterland b. machen, nomen patriae augere. – sich b. machen, gloriam od. famam sibi acquirere, comparare: sich b. machen wollen, gloriam quaerere, sequi; famae studere, servire, inservire. Berühmtheit, claritas (Ggstz. obscuritas). – nobilitas (das Bekanntsein in der Welt durch Verdienste, Kenntnisse etc., die Namhaftigkeit). – gloria (Ruhm). – laus. laudes (Lob). – nominis fama (Ruf). – nomen magnum (großer Name).

    deutsch-lateinisches > berühmt

  • 15 Meister

    Meister, I) der Macht nach, Herr (w. vgl.): potens mit Genet. – M. über sich, sui potens od. compos: sich zum M. von etw. machen, s. sich einer Sache bemächtigen: M. von etw. sein, alqd in sua potestate habere; alqm locum tenere (einen Platz innehaben, z.B. wir sind M. von diesem Platze, ea urbs a nobis tenetur). – M. von etw. bleiben, alqd obtinere. – man wurde des Feuers M., vis flammae oppressa est. – II) der Geschicklichkeit nach, a) im allg.: artifex. – ein M. in etw., artifex mit folg. Genet., bes. Gerundii. – antistes, princeps alcis rei (Matador in etw.). – alcis rei]peritissimus (einer Sache sehr kundig). – ein M. in seiner Kunst, in seinem Fache, in suo genere Roscius. – M. sein in etwas, familiam ducere in alqa re (der erste sein in einer Kunst, Wissenschaft, z.B. in iure civili); in alqa re excellere od. maxime excellere. in alqa re praestare od. praestantem esse (übh. in etwas sich sehr, am meisten auszeichnen); eruditum esse artificio alcis rei (in einer Kunst, einem Kunstgriff ausgelernt haben, z.B. artificio simulationis): in diesem Fache traten viele Meister auf, in eo genere multi perfecti exstiterunt. – Sprichw., Übung macht den Meister, exercitatio artem parat (Tac. Germ. 24). – b) insbes., der Vorsteher einer Werkstätte, der Gesellen halten u. Lehrlinge lehren darf: tabernae magister. – c) als Urheber eines Kunstwerks: artifex. – auctor (z.B. statua auctoris incerti).

    deutsch-lateinisches > Meister

  • 16 longe

    longē, adv. [st1]1 [-] en long, en longueur; loin, au loin.    - vim suam longe lateque diffidunt, Cic. Div. 1, 79: (les dieux) répandent en long et en large leur puissance.    - omnibus longe lateque aedificiis incensis, Caes. BG. 4: après avoir incendié toutes les maisons sur une vaste étendue.    - longe gradi, Virg. En. 10, 572: faire de grands pas.    - longe abesse, Cic. Fam. 2, 7, 1: être éloigné.    - longe procedere, Cic. Verr. 2, 65: s'avancer loin.    - quam longe videmus? Cic. Ac. 2, 80: à quelle distance porte notre vue?    - domi aut non longe a domo esse, Cic. Phil. 12, 23: être chez soi ou non loin de chez soi.    - locum castris deligit ab Avarico longe milia passuum sedecim, Caes. BG. 7, 16, 1: il choisit un emplacement pour son camp à une distance de seize mille pas d'Avaricum.    - tria milia passuum longe a castris considere, Caes. BG. 5, 47, 5: prendre position à trois mille pas du camp.    - non longe ex eo loco abesse, Caes. BG. 5, 21, 2: n'être pas fort éloigné de ce lieu.    - longe gentium abesse, Cic. Att. 6, 3, 1: être à l'autre bout du monde.    - non longe a Syracusis, Cic.: non loin de Syracuse.    - longe esse alicui, Virg. (longe esse ab aliquo, Caes.): n'être d'aucun secours à qqn.    - compar. sans infl. sur la constr., c. amplius: non longius milia passuum octo abesse, Caes. BG. 5, 53, 7: n'être pas à plus de huit mille pas de distance. [st1]2 [-] au fig. longuement ; loin, au loin.    - aliquid longius dicere, Cic. Or. 162, exposer qqch plus longuement.    - labi longius, Cic. Leg. 1, 52: se laisser aller trop loin de son sujet.    - verbum longius ductum, Cic. Br. 274: mot tiré de trop loin, recherché.    - longe aliquid repetere, Cic. Leg. 1, 28: aller chercher qqch bien loin en arrière.    - longe prospicere casus futuros rei publicae, Cic. Lael. 40: voir au loin dans l'avenir les dangers qui menacent la république.    - quoad longissime potest mens mea respicere, Cic. Arch. 1: aussi loin que mon esprit peut revoir en arrière.    - alicujus vitam longius producere, Cic. Br. 60: faire vivre qqn plus longtemps, lui attribuer une vie plus longue.    - longius anno, Caes. BG. 4, 1, 7: plus d'un an.    - longius triduo, Caes. BG. 7, 9, 2: plus de trois jours.    - paullo longius, Caes. BG. 7, 71, 4: un peu plus longtemps. [st1]3 [-] grandement, beaucoup.    - mais avec des adj., adv. ou verbes marquant éloignement, différence, préférence: longe abhorrere, dissentire, praestare, excellere, antecellere, anteponere, longe alius, dissimilis, aliter, secus, etc.    - a vulgo longe longeque remoti, Hor. S. 1, 6, 18: écartés loin, loin de la foule.    - longe aliter est, Cic. Amer. 138: il en est tout autrement.    - ea res longe aliter ac ratus erat evenit, Sall. J. 7: l'issue fut tout autre qu'il n'avait pensé. [st1]4 [-] devant les superl.: de beaucoup, sans contredit.    - longe plurimum ingenio valere, Cic. Br. 55: avoir une très haute supériorité intellectuelle.    - longe eloquentissimus, Cic. Caec. 53: de beaucoup le plus éloquent.    - longe omnium princeps, Cic. Or. 62: de beaucoup le premier de tous.    - longe longeque plurimum tribuere honestati, Cic. Fin. 2, 68: faire la part de beaucoup la plus large à l'honnête.    - longe nobilissimus fuit et ditissimus, Caes. BG. 1, 2: de beaucoup le plus noble et le plus riche.    - devant les compar.: longe melior, Virg. En. 9, 556: bien supérieur.    - cf. Sall. H. 3, 48, 9 ; Liv. 24, 28, 5 ; Curt. 10, 3, 10; Tac. An. 4, 40; Quint. 10, 1, 7, etc.
    * * *
    longē, adv. [st1]1 [-] en long, en longueur; loin, au loin.    - vim suam longe lateque diffidunt, Cic. Div. 1, 79: (les dieux) répandent en long et en large leur puissance.    - omnibus longe lateque aedificiis incensis, Caes. BG. 4: après avoir incendié toutes les maisons sur une vaste étendue.    - longe gradi, Virg. En. 10, 572: faire de grands pas.    - longe abesse, Cic. Fam. 2, 7, 1: être éloigné.    - longe procedere, Cic. Verr. 2, 65: s'avancer loin.    - quam longe videmus? Cic. Ac. 2, 80: à quelle distance porte notre vue?    - domi aut non longe a domo esse, Cic. Phil. 12, 23: être chez soi ou non loin de chez soi.    - locum castris deligit ab Avarico longe milia passuum sedecim, Caes. BG. 7, 16, 1: il choisit un emplacement pour son camp à une distance de seize mille pas d'Avaricum.    - tria milia passuum longe a castris considere, Caes. BG. 5, 47, 5: prendre position à trois mille pas du camp.    - non longe ex eo loco abesse, Caes. BG. 5, 21, 2: n'être pas fort éloigné de ce lieu.    - longe gentium abesse, Cic. Att. 6, 3, 1: être à l'autre bout du monde.    - non longe a Syracusis, Cic.: non loin de Syracuse.    - longe esse alicui, Virg. (longe esse ab aliquo, Caes.): n'être d'aucun secours à qqn.    - compar. sans infl. sur la constr., c. amplius: non longius milia passuum octo abesse, Caes. BG. 5, 53, 7: n'être pas à plus de huit mille pas de distance. [st1]2 [-] au fig. longuement ; loin, au loin.    - aliquid longius dicere, Cic. Or. 162, exposer qqch plus longuement.    - labi longius, Cic. Leg. 1, 52: se laisser aller trop loin de son sujet.    - verbum longius ductum, Cic. Br. 274: mot tiré de trop loin, recherché.    - longe aliquid repetere, Cic. Leg. 1, 28: aller chercher qqch bien loin en arrière.    - longe prospicere casus futuros rei publicae, Cic. Lael. 40: voir au loin dans l'avenir les dangers qui menacent la république.    - quoad longissime potest mens mea respicere, Cic. Arch. 1: aussi loin que mon esprit peut revoir en arrière.    - alicujus vitam longius producere, Cic. Br. 60: faire vivre qqn plus longtemps, lui attribuer une vie plus longue.    - longius anno, Caes. BG. 4, 1, 7: plus d'un an.    - longius triduo, Caes. BG. 7, 9, 2: plus de trois jours.    - paullo longius, Caes. BG. 7, 71, 4: un peu plus longtemps. [st1]3 [-] grandement, beaucoup.    - mais avec des adj., adv. ou verbes marquant éloignement, différence, préférence: longe abhorrere, dissentire, praestare, excellere, antecellere, anteponere, longe alius, dissimilis, aliter, secus, etc.    - a vulgo longe longeque remoti, Hor. S. 1, 6, 18: écartés loin, loin de la foule.    - longe aliter est, Cic. Amer. 138: il en est tout autrement.    - ea res longe aliter ac ratus erat evenit, Sall. J. 7: l'issue fut tout autre qu'il n'avait pensé. [st1]4 [-] devant les superl.: de beaucoup, sans contredit.    - longe plurimum ingenio valere, Cic. Br. 55: avoir une très haute supériorité intellectuelle.    - longe eloquentissimus, Cic. Caec. 53: de beaucoup le plus éloquent.    - longe omnium princeps, Cic. Or. 62: de beaucoup le premier de tous.    - longe longeque plurimum tribuere honestati, Cic. Fin. 2, 68: faire la part de beaucoup la plus large à l'honnête.    - longe nobilissimus fuit et ditissimus, Caes. BG. 1, 2: de beaucoup le plus noble et le plus riche.    - devant les compar.: longe melior, Virg. En. 9, 556: bien supérieur.    - cf. Sall. H. 3, 48, 9 ; Liv. 24, 28, 5 ; Curt. 10, 3, 10; Tac. An. 4, 40; Quint. 10, 1, 7, etc.
    * * *
        Longe, Aduerbium. Loing.
    \
        Non longe ab aedibus. Cic. Il n'est pas fort loing de la maison.
    \
        Longe iam abieram. Terent. J'estoye ja allé assez loing.
    \
        Ne longe abeam per translationem. Cic. Sans que j'aille plus loing pour trouver exemple. Vide ABEO.
    \
        Longe hinc abest, vnde vectae Sumus. Plaut. Il y a loing d'ici d'où, etc.
    \
        Longe gentium abest. Cic. Il est fort loing.
    \
        Longe a me abest. Plaut. Il est loing de moy.
    \
        Ista stimulum longe habet. Plaut. Dont elle atteint de bien loing.
    \
        Illic longe vsque in campis vltimis habitat. Plaut. Il demeure là loing és champs.
    \
        Longe prospicere futuros casus. Cic. Preveoir de loing.
    \
        Longe est mihi. Martial. Il est loing de moy.
    \
        Pedibus longe melior Lycus. Virg. Il va beaucoup mieulx du pied.
    \
        Longe audacissimum habuimus. Cic. Beaucoup plus temeraire.
    \
        Longe, longeque plurimum tribuere honestati. Cic. Beaucoup, Beaucoup plus.
    \
        Longe caeteris artibus antecedit illud studium. Cic. Il est beaucoup plus excellent.
    \
        Longe aliter, atque a me dicta erant, detulerunt. Cic. Bien autrement.
    \
        Res aliter longe euenit. Liu. Est bien advenue autrement.
    \
        Longe ante videre. Cic. Preveoir de loing.
    \
        Longe secus est. Cic. Il va bien autrement.
    \
        Orationem longe aliam praebes nunc, atque olim quum dabam. Plaut. Tu parles bien autrement que, etc.
    \
        Longe princeps. Cic. Le plus excellent, ou plus grand.
    \
        Longe principes habentur Hedui. Caesar. Sont les plus estimez et honorez.
    \
        Longe primus ciuitatis est Epicrates. Cic. Il est le plus estimé de la cité, et le plus excellent.
    \
        Haec ciuitas longe plurimum totius Galliae equitatu valet. Caesar. Beaucoup plus sans comparaison.
    \
        Longe plurimos captiuos ante currum duxit. Liu. Bien fort grand nombre.
    \
        Longe anteire. Plaut. Passer de beaucoup.
    \
        Cuius ego iudicium longe antepono tuo. Cic. J'estime beaucoup plus son jugement que le tien.
    \
        - errat longe, Qui imperium credat grauius esse aut stabilius, Vi quod fit, quam illud quod amicitia adiungitur. Terent. Il erre grandement, Il s'abuse beaucoup.
    \
        Longe remotus ab ambitione. Plin. iunior. Qui est bien loing d'ambition.
    \
        Longius, Comparatiuum, Plus loing. Plautus, Auecta est, peregre hinc habitatum longius. Assez loing.
    \
        Non aberit longius. Terent. Il ne demeurera plus gueres qu'il ne vienne.
    \
        Non cogitas hinc longius abesse? Terent. Ne penses tu pas qu'il y a loing d'ici?
    \
        Longius abire. Terent. S'esloigner.
    \
        Longius currere. Cic. Bien avant.
    \
        Longius in amicitia prouecti. Cic. Lesquels il y a ja long temps qu'ils s'entr'aiment.
    \
        Longissime, Superlatiuus. Liu. Tresloing.
    \
        Longissime abest a vero. Cic. Il est tresloing de la verité.
    \
        Quid longissime meministi? Plaut. Dequoy te souvient il du plus loing?
    \
        - quam dudum in portum huc venis? P. Longissime. Plaut. Il y a fort long temps.

    Dictionarium latinogallicum > longe

  • 17 mos

    mōs, mōris, m.    - sine more: - [abcl]a - sans mesure, sans frein, sans bornes, violemment. - [abcl]b - sans loi, sans règle. - [abcl]c - contrairement à la règle.    - atra tempestas sine more furit, Virg. En. 5: une noire tempête se déchaîne avec une violence inouïe. [st1]1 [-] volonté (de qqn), désir, caprice.    - suo more vivere, Ter.: vivre à sa fantaisie, vivre à sa guise.    - alieno more vivere, Ter.: vivre selon le caprice d'autrui, dépendre des autres.    - morem gerere alicui: faire la volonté de qqn, obéir à qqn, être complaisant pour qqn.    - geram tibi morem, Cic. Tusc. 1: je me plierai à ce que tu désires.    - cum Dion non desisteret obsecrare Dionysium ut Platonem Athenis arcesseret, ille, qui in aliqua re vellet patrem imitari, morem ei gessit, Nep.: comme Dion ne cessait de supplier Denys de faire venir Platon d’Athènes, ce tyran, qui voulait sur quelque point faire comme son père, fit ce qu'il désirait.    - regis voluntati morem gerendum putavit, Nep.: il crut devoir obéir à la volonté du roi.    - gestus est ei mos, tresque legati Athenas missi sunt, Nep.: on fit ce qu'il voulait et on envoya trois députés à Athènes.    - adulescenti morem gestum oportuit, Ter. Ad.: il fallait se plier aux caprices de ce jeune homme.    - molestus certe ei fuero atque animo morem gessero, Ter. And.: je lui aurai du moins fait de la peine et j'aurai déchargé ma colère. [st1]2 [-] coutume, usage, tradition; droit coutumier.    - mos: loi non écrite, usage, tradition, coutume [] lex: loi écrite.    - morem facit usus, Ov.: l'usage fait loi.    - mos hominum (moris hominum) est ut: les hommes ont pour habitude de.    - mos est ut...: l'usage est que...    - mos est + inf.: c’est une coutume de.    - majorum more: suivant la coutume des ancêtres, suivant la tradition.    - nostro more: suivant nos usages.    - sine more facinus, Stat.: crime sans exemple, crime inouï.    - praeter morem, Ter.: contre la coutume.    - in morem venire: passer en usage.    - quod moris est (ut moris est), Tac.: comme c'est l'usage.    - reis moris est summittere capillum, Plin. Ep. 7: la coutume des accusés est de laisser pousser leurs cheveux.    - moris est ab imperatore consules invitari ad cenam, Val.-Max.: il est d'usage que les consuls soient invités à dîner par le général.    - negavit moris esse Graecorum ut in convivio virorum accumberent mulieres, Cic. Verr. 2, 1: il affirma qu'il n'est pas dans l'habitude des Grecs que les femmes paraissent dans un festin à côté des hommes.    - fecerat sibi morem Alexamenus circumeundi, Liv. 35: Alexamène avait pris l'habitude de parcourir... [st1]3 [-] surtout au plur. conduite, procédé, manière d'agir, genre de vie, habitude, caractère, moeurs, naturel.    - qui istic mos est? Ter. Heaut.: quelle est cette manière d'agir?    - corrumpunt mores bonos colloquia mala, Vulg. 1 Cor. 15: les mauvaises compagnies corrompent les bonnes moeurs.    - est mos hominum, ut nolint eundem pluribus rebus excellere, Cic. Br. 84: les hommes ont l'habitude de ne pas vouloir que la même personne excellent en plusieurs domaines à la fois.    - periere mores, Sen.: c'en est fait de la vertu!    - mores feri immanisque natura, Cic. Rosc. Am. 13: des moeurs féroces et un naturel barbare.    - mores perditi, Cic.: moeurs perverses.    - conveniunt mores; valeant qui inter nos discidium volunt, Ter. And.: nos caractères s'accordent; au diable ceux qui veulent nous brouiller!    - nota tibi est hominis probitas, Caesar, noti mores, Cic. Dej.: tu connais, César, la probité de cet homme, tu connais son caractère. [st1]4 [-] règle de conduite, loi, norme.    - constituere regni mores, Liv.: fixer les règles du gouvernement.    - pacis imponere morem, Virg.: imposer les conditions de la paix.    - moresque viris et moenia ponet, Virg. En. 1: et il établira pour ses hommes des lois et des remparts. [st1]5 [-] manière d'être, manière, état, nature.    - mores siderum, Plin.: cours des astres.    - mos caeli, Virg.: l'état du ciel.    - more ou in morem ou ad morem + gén.: à la manière de, comme.    - in morem stagni, Virg.: comme un lac.    - pecudum in morem, Flor.: comme des troupeaux.
    * * *
    mōs, mōris, m.    - sine more: - [abcl]a - sans mesure, sans frein, sans bornes, violemment. - [abcl]b - sans loi, sans règle. - [abcl]c - contrairement à la règle.    - atra tempestas sine more furit, Virg. En. 5: une noire tempête se déchaîne avec une violence inouïe. [st1]1 [-] volonté (de qqn), désir, caprice.    - suo more vivere, Ter.: vivre à sa fantaisie, vivre à sa guise.    - alieno more vivere, Ter.: vivre selon le caprice d'autrui, dépendre des autres.    - morem gerere alicui: faire la volonté de qqn, obéir à qqn, être complaisant pour qqn.    - geram tibi morem, Cic. Tusc. 1: je me plierai à ce que tu désires.    - cum Dion non desisteret obsecrare Dionysium ut Platonem Athenis arcesseret, ille, qui in aliqua re vellet patrem imitari, morem ei gessit, Nep.: comme Dion ne cessait de supplier Denys de faire venir Platon d’Athènes, ce tyran, qui voulait sur quelque point faire comme son père, fit ce qu'il désirait.    - regis voluntati morem gerendum putavit, Nep.: il crut devoir obéir à la volonté du roi.    - gestus est ei mos, tresque legati Athenas missi sunt, Nep.: on fit ce qu'il voulait et on envoya trois députés à Athènes.    - adulescenti morem gestum oportuit, Ter. Ad.: il fallait se plier aux caprices de ce jeune homme.    - molestus certe ei fuero atque animo morem gessero, Ter. And.: je lui aurai du moins fait de la peine et j'aurai déchargé ma colère. [st1]2 [-] coutume, usage, tradition; droit coutumier.    - mos: loi non écrite, usage, tradition, coutume [] lex: loi écrite.    - morem facit usus, Ov.: l'usage fait loi.    - mos hominum (moris hominum) est ut: les hommes ont pour habitude de.    - mos est ut...: l'usage est que...    - mos est + inf.: c’est une coutume de.    - majorum more: suivant la coutume des ancêtres, suivant la tradition.    - nostro more: suivant nos usages.    - sine more facinus, Stat.: crime sans exemple, crime inouï.    - praeter morem, Ter.: contre la coutume.    - in morem venire: passer en usage.    - quod moris est (ut moris est), Tac.: comme c'est l'usage.    - reis moris est summittere capillum, Plin. Ep. 7: la coutume des accusés est de laisser pousser leurs cheveux.    - moris est ab imperatore consules invitari ad cenam, Val.-Max.: il est d'usage que les consuls soient invités à dîner par le général.    - negavit moris esse Graecorum ut in convivio virorum accumberent mulieres, Cic. Verr. 2, 1: il affirma qu'il n'est pas dans l'habitude des Grecs que les femmes paraissent dans un festin à côté des hommes.    - fecerat sibi morem Alexamenus circumeundi, Liv. 35: Alexamène avait pris l'habitude de parcourir... [st1]3 [-] surtout au plur. conduite, procédé, manière d'agir, genre de vie, habitude, caractère, moeurs, naturel.    - qui istic mos est? Ter. Heaut.: quelle est cette manière d'agir?    - corrumpunt mores bonos colloquia mala, Vulg. 1 Cor. 15: les mauvaises compagnies corrompent les bonnes moeurs.    - est mos hominum, ut nolint eundem pluribus rebus excellere, Cic. Br. 84: les hommes ont l'habitude de ne pas vouloir que la même personne excellent en plusieurs domaines à la fois.    - periere mores, Sen.: c'en est fait de la vertu!    - mores feri immanisque natura, Cic. Rosc. Am. 13: des moeurs féroces et un naturel barbare.    - mores perditi, Cic.: moeurs perverses.    - conveniunt mores; valeant qui inter nos discidium volunt, Ter. And.: nos caractères s'accordent; au diable ceux qui veulent nous brouiller!    - nota tibi est hominis probitas, Caesar, noti mores, Cic. Dej.: tu connais, César, la probité de cet homme, tu connais son caractère. [st1]4 [-] règle de conduite, loi, norme.    - constituere regni mores, Liv.: fixer les règles du gouvernement.    - pacis imponere morem, Virg.: imposer les conditions de la paix.    - moresque viris et moenia ponet, Virg. En. 1: et il établira pour ses hommes des lois et des remparts. [st1]5 [-] manière d'être, manière, état, nature.    - mores siderum, Plin.: cours des astres.    - mos caeli, Virg.: l'état du ciel.    - more ou in morem ou ad morem + gén.: à la manière de, comme.    - in morem stagni, Virg.: comme un lac.    - pecudum in morem, Flor.: comme des troupeaux.
    * * *
        Mos, moris, masc. gen. Honorable coustume, ou Bonne et louable maniere de vivre.
    \
        Mores laudantur qui sunt ex placido et concitato mitissimi. Colum. Les conditions, Les meurs bonnes ou mauvaises.
    \
        Mos obliuisci hominibus, neque nouisse quoius nihili sit facienda gratia. Plaut. C'est la coustume des hommes, ou leur maniere de faire, C'est la facon et la guise.
    \
        - mos nunquam illi fuit patri meo, Vt exprobraret quod bonus faceret boni. Plau. Jamais mon pere n'eut ceste maniere de faire, etc.
    \
        Vt mos est. Cic. Ainsi qu'il est de coustume.
    \
        Moris est. Cic. Negauit moris esse Graecorum vt in conuiuio, etc. Ce n'estoit point la coustume des Grecs.
    \
        More habent licentiam. Plaut. Par la coustume.
    \
        Petere honorem pro flagitio, more fit. Plaut. C'est la coustume.
    \
        More rotat fundae. Ouid. Comme une sonde.
    \
        More magis hoc quidem scribo, quam quo te admonendum putem. Cic. Par coustume, ou suyvant ma coustume et maniere de faire.
    \
        More hominum euenit, vt quod sim nactus mali, Prius rescisceres tu, quam ego quod tibi euenit boni. Terent. Comme il advient communeement à tout le monde.
    \
        Quibus more maiorum concessum est, vel omnes adire prouincias, etc. Cic. Par la coustume, ou Selon la coustume des anciens, Ainsi qu'il est accoustumé d'ancienneté.
    \
        More noualium proscindatur terra. Colum. A la facon de, etc.
    \
        More meo. Cic. Selon ma coustume et maniere de faire, A ma guise, A ma mode.
    \
        Nouo more aliquid facere. Cic. Faire une chose qu'on n'a point accoustumé de faire.
    \
        Multi more isto atque exemplo viuunt, quos quum censeas Tibi amicos, reperiuntur falsi falsimoniis. Plaut. En ceste maniere, ou Beaucoup ont ceste maniere de vivre, ceste mode et guise ou facon.
    \
        Ad morem. Quintil. Materias sibiipsi fingunt, et ad morem actionum prosequuntur. A la maniere de, etc.
    \
        De more. Virgil. Selon la coustume.
    \
        Ex more. Horat. Selon la coustume.
    \
        Priscoque deos ex more precatus. Ouid. A la maniere ancienne, A la mode du temps jadis.
    \
        In morem fluminis. Virgil. A la facon et maniere d'un fleuve.
    \
        Est hoc in more positum, institutoque maiorum, vt ii qui, etc. Cic. C'est une chose accoustumee de toute ancienneté.
    \
        Eas potissimum religiones tenerent, quae essent in more maiorum. Cic. Que les anciens avoyent accoustumé.
    \
        Moribus, Pro more et consuetudine. Cic. Et de fundo Cecinna moribus deduceretur. Selon la maniere accoustumee, Selon la coustume.
    \
        AEqui mores modicis erroribus. Iuue. Doulx et gracieux aux petites faultes.
    \
        Bonis moribus conuenit. Iustinianus. Il est d'honneste. Bud.
    \
        Bonus mos. Plaut. Bonne facon de faire.
    \
        Intorti mores. Pers. Depravez et corrompuz.
    \
        Curui mores. Pers. Vices.
    \
        Pallentes mores. Pers. Qui rendent l'homme palle, Vices pour lesquels l'homme pallist, craignant d'en estre reprins et puni.
    \
        Praeclarum a maioribus morem accepimus rogandi iudicis. Cic. Nous avons prins et receu de noz ancestres une louable coustume.
    \
        Adumbrare morem alicuius. Curtius. Faire comme luy, Imiter sa maniere de faire.
    \
        Maternosque bibit mores, exemplaque discit. Claudian. Elle apprend les conditions de sa mere dés la mamelle, dés son enfance.
    \
        Condere mores alicuius gentis. Curtius. Instituer, Reigler ses meurs.
    \
        Morem gerere alicui. Terent. Obeir et faire la volunté d'aucun.
    \
        Morem gerere animo. Plaut. Faire à son plaisir.
    \
        Pacis morem imponere populis. Virgil. Les loix et conditions de paix.
    \
        Perducere aliquid in morem. Ci. Amener, ou Tirer à coustume.
    \
        Prosternere mores ciuiles. Plin. Ruiner.
    \
        Pallentes radere mores. Pers. Reprendre les vices qui font pallir ceulx qui en sont entachez, de paour d'estre diffamez ou puniz.
    \
        Morem antiquum referre. Sueton. Ramener et reduire, ou remettre sus une ancienne coustume.

    Dictionarium latinogallicum > mos

  • 18 dico

    I āvī, ātum, āre [intens. к dico II ]
    1) возвещать, провозглашать, предрекать ( pugnam LM)
    2) жертвовать, посвящать (totum diem alicui C; librum Maecenati PM)
    cygni Apollini dicati C — лебеди, посвящённые Аполлону
    d. se totum alicui C — совершенно предаться кому-л. (перейти на чью-л. сторону)
    se alicui in clientelam d. Cs — отдаться под чьё-л. покровительство (поставить себя в клиентские отношения к кому-л.)
    aliquam propriam d. V — отдать кого-л. в настоящие жёны, т. е. по-настоящему выдать замуж
    d. aliquem deum QC — обожествлять кого-л.
    II dīco, dīxī, dictum, ere
    1) говорить, сказать (aliquid alicui; d. mendacium Pl, Nep); произносить (litteram C, Q)
    dicit patrem abiisse Pl — он говорит, что отец ушёл
    dicar princeps Aeolium carmen ad Italos deduxisse modos H — обо мне скажут, что я первый ввёл эолийский лад в италийскую поэзию
    aedes, ubi dicitur habitare Pl — дом, в котором он, говорят, живёт
    quid dicis? Pt — (ну), что скажешь?
    vir dicendus VP — человек, заслуживающий упоминания
    salutem alicui d. C etc. (преим. в письмах) — посылать кому-л. привет, приветствовать кого-л.
    ars direndi C — искусство красноречия, риторика
    dicam (вводно) Cя сказал бы
    quod inter nos liceat d. Cговоря между нами
    genus dicendi C, Q — манера изъясняться, способ изложения, слог
    causam in foro d. C — вести (чьё-л.) дело на суде
    non (haud) или nullam causam dico Pl, Terя не возражаю
    sententiam d. C — высказываться, голосовать ( в сенате)
    d. jus C — вершить суд, судить
    dictum (ac) factum Ter — сказано — сделано, т. е. немедленно
    dicio citius погов. V, H, L — быстрее слова, т. е. проворно, мигом
    māle d. alicui Pt — бранить кого-л.
    veteres illi, Herodotum dico et Thucydidem C — эти древние (писатели), я имею в виду Геродота и Фукидида
    bene dixti ( = dixisti) Ter — ты прав, но
    non dici potest, quam... C — нельзя выразить, до какой степени...
    quem esse negas, eumdem esse dicis C — ты утверждаешь существование того, кто, по твоим же словам, не существует
    3) называть, именовать (d. aliquem perfectum oratorem C)
    dicta a Pallade terra O — земля, названная именем Паллады (т. е. Афины)
    esse quid hoc dicam? M — как мне это назвать?, т. е. что бы это могло значить?
    4) назначать, определять, устанавливать (diem alicui rei Ter, C etc.; locum L)
    5) избирать (aliquem dictatorem Cs; magistrum equitum C)
    7) описывать, воспевать (d. bella L, H; laudes Phoebi et Dianae H)
    8) возвещать, предсказывать ( sortes per carmina H)
    9) слагать, сочинять (versus, carmen V, H)

    Латинско-русский словарь > dico

  • 19 inter

    I adv. редко
    между, посреди (stetit arduus i. pontus VF)
    II inter praep. cum acc.
    1) между (i. urbem et Tiberim L; i. spem et desperationem haesitare QC; i. spem curamque, timores i. et iras H; terras i. caelumque V); среди (i. equites proeliari L; peritissimus i. duces L); посреди (erat i. planitiem mons Sl); в середину (i. medios hostes se conjicere L); в (i. angustias vicorum Su)
    3) юр.
    i. sicarios accusare Cобвинять в убийстве
    4) на, в, перед
    i. manūs C, Cs, Vруками или в (на) руках, перен. V под руками, тут же
    i. ora alicujus QC — на глазах у кого-л.
    5) в промежутке времени, между (i. horam tertiam et quartam L); во время, в течение (i. tot annos C; i. cenam C; i. epulas Sl, T; i. lusum Pt)
    6) возвр.
    i. se — между собой, друг (от) друга, взаимно (res i. se similes C, Q; aliquid i. se dividere Nep; colles i. se propinqui Sl)
    i. homines esse C — быть среди людей (на людях), тж. быть в живых
    i. exempla esse Sen, Tслужить примером
    i. omnes excellere Cпревосходить всех
    quod i. nos liceat (dicere) C, тж. i. nos dictum sit Terпусть это будет сказано между нами
    i. paucos (i. pauca) — особенно, на редкость (i. paucos disertus Q)
    i. cuncta H (omnia QC, cetera L) — прежде всего
    i. initia (principia) CC — вначале, сперва
    i. vias Pl, Ter — в пути, дорогой
    i. haec (или quae) L, QC etc.между тем
    i. (aliquas, eas) moras Sl, PJ, Suтем временем
    III inter- приставка, обозначающая
    2) временами, от времени до времени ( intermittere)
    3) гибель, уничтожение ( interire)

    Латинско-русский словарь > inter

  • 20 dico [2]

    2. dīco, dīxī, dictum, ere (indogerm. *deik, zeigen, altlat. deico, altind. diçáti, griech. δείκνυμι), durch Laute od. Worte an den Tag geben, verlautbaren, I) durch Laute = phonetisch aussprechen, cum Rho dicere nequiret, Cic.: ut eius artis, cui studeret, primam litteram dicere non posset, Cic. – II) durch Worte = sprechen, sagen, vorbringen, vortragen, erwähnen, A) im allg.: dicta, Plaut.: mendacium, Plaut. u. Nep.: illa, quae dixi, jene erwähnten Grundsätze, Cic.: quos supra diximus, Caes.: hoc lex non dicit, sagt das nicht, enthält das nicht in sich, Cic.: volui dicere, ich wollte sagen (wenn man sich selbst korrigiert), Plaut.: Hilarum dico, ich sage (meine) den H., Cic.: u. so eos dico, qui etc., Cic.: hoc dicis, dieses meinst du, Ter.: iis dico litteris, quibus etc., Cic.: non id volui dicere, Plaut.: illud ›stertit‹ volui dicere, Plaut.: dicet aliquis, es könnte einer sagen, Cic.: nihil dico amplius, Cic.: unum illud dico, Cic.: tantum (nur so viel) dico, Cic.: non dico, ich will nicht sagen, Cic.: ne dicam, um nicht zu sagen, crudelem, ne dicam sceleratum, Cic.: dicam, ich darf es sagen (parenthet.), Komik. (s. Brix Plaut. trin. 346): dicam vere, quod sentio, Cic.: quid dico saepe? immo non numquam, Cic.: dico tibi, ich spreche zu dir, ich meine dich (drohend, warnend usw.), Komik. u. Phaedr. (vgl. Brix Plaut. mil. 217 u. die Auslgg. zu Phaedr. 4, 19, 18): ebenso dicimus tibi, Ov.: tibi ego dico annon? willst du mir Rede stehen oder nicht? Ter.: aber ut A. Varius consessori (zu seinem Beisitzer) dicere solebat, Cic.: dicam nunc, laß dir nun sagen, Ov. – ut parcissime dicam, um mich sehr schonend auszudrücken, Quint. – sed dic tamen, aber sag mir doch, à propos, Komik. (s. Lorenz Plaut. Pseud. 1293). – nisi quid dicis, wenn du nichts dagegen einzuwenden hast, Cic.: alqd de scripto, vom Blatte vortragen, ablesen, Cic.: causam, seine Sache (als Angeklagter vor Gericht) vortragen, sich gegen die Anklage verantworten, Cic.: dagegen causas in foro, als Anwalt Rechtsfälle verhandeln, Cic.: ius, Recht sprechen, Gericht halten, Cic. (dah. absol., do, dico, addico, s. 1. dō): sententiam (vom Senator), seine Meinung sagen, seine Stimme geben, Cic.: versus in oratione, vorbringen, anbringen, Cic. – quid dicam de patre (in betreff des V.)? Ter.: u. so quid ego de Cicerone dicam? Cic. (s. Spengel Ter. Andr. 252). – ut dixi, Cic.: ut initio dixi, Cic.: ut ante dixi, ut od. quem ad modum supra dixi, Cic.: ut diximus, Cic.: ut supra diximus, Caes.: ut dictum est, Caes.: uti dictum est, ut ante dictum est, Caes., sicut ante dictum est, Nep. – nunc de conclusione dicemus, Cic.: de quibus duabus rebus in his libris promiscue dicam, Varro LL. – de nostris (verbis) dicam cur sint, de alienis, unde sint, Varro LL. – cum mihi et pro me aliquid et in Marcum multa dicenda sint, Cic. – m. folg. – ut od. ne u. Konji., sagen, ankündigen, befehlen, daß od. daß nicht usw., Cic. u.a. – Im Passiv dicor, diceris, dicitur etc., man sagt, es geht das Gerücht, man behauptet, daß ich, du, er usw., er, sie, es soll, mit folg. Nom. u. Infin., Aesculapius primus vulnus dicitur obligavisse, Cic.: dicitur inventor olivae (sc. esse), wird genannt als usw., Cic.: dicor pulsa (esse), Ov.: u. dicitur zuw. m. folg. Acc. u. Infin., dicitur eo tempore matrem Pausaniae vixisse, Nep.: anates Ponticas dicitur edundis vulgo venenis victitare, Gell.: quam (partem) Gallos obtinere dictum est (oben gesagt ist), Caes. (vgl. Dräger Histor. Synt. Bd. 2. S. 430 f.): ut dicitur, in Zwischensätzen, Cic. Cael. 28. – In der Umgangsspr., dictum ac factum u. bl. dictum factum (ἅμ᾽ επος, ἅμ᾽ εργον), gesagt getan = ohne Verzug, eiligst,Ter. (vgl. Ruhnk. u. Spengel Ter. Andr. 2, 3, 7 = 381. Wagner Ter. heaut. 760): dicto citius (= citius quam dici potest), schneller wie er's sprach, kaum hatte er's gesagt= ohne Verzug, im Nu, Verg., Hor. u. Liv. (vgl. Heindorf Hor. sat. 2, 2, 80). – ante dictus, vorher genannt (erwähnt), Scrib. Larg. 163. Amm. 16, 12, 21 u. 29, 5, 24. – supra dictus, oben genannt (erwähnt), Plin. 32, 80. Quint. 6, 1, 13. Lact. 6, 5, 5. Cael. Aur. chron. 2, 12. § 140 u. 145. – B) insbes.: 1) (intr.) prägn., reden, eine Rede halten, Cic.: ars dicendi, Redekunst, Rhetorik, Cic.: dicendo excellere, durch Beredsamkeit, Cic. – bes. vor Gericht verteidigend od. angreifend für jmd. od. etw. reden, dicere pro reo, Cic.: contra alqm pro alqo apud centumviros, Cic.: acerbe in alqm, Cic.: a od. proscripto, für den wörtlichen Ausdruck sprechen, ihn verteidigen (Ggstz. contra scriptum dicere), Cic. – qui ante me dixerunt, die Vorredner, Cic.: is, qui dicturus post me erat, der Redner nach mir, Cic. – m. Dat. (vor), dicere populo, Sen. contr. 7. praef. § 1. – 2) sagen = antworten, a quo cum quaesisset, quo se deduci vellet, et ille Athenas dixisset etc., Nep.: a quo cum quaereret Pyrrhus..., Cineas dixit etc., Eutr. – 3) nennen, benennen, heißen, orbis, qui κύκλος Graece dicitur, Cic.: quidam, quem dicere nolo nomine, Catull.: est locus Hesperiam Graii cognomine dicunt, Verg.: nam tum eo verbo (hostis) peregrinum dicebant, Varro LL.: cum puerum contrario nomine puellae diceremus, ICt.: Pithecusae habitantum nomine dictae, Ov. – m. Acc. des Namens, nomen dixere priores Ortygiam, Verg.: cui Ascanium parentes dixere nomen, Liv. – übh. m. dopp. Acc. u. im Passiv m. dopp. Nom., tam bellatorem Mars se haut ausit dicere, Plaut.: quem dixere chaos, Ov.: felicem diximus Pirithoum, haben gl. gepriesen, Ov.: equidem me Caesaris militem dici volui, Caes.: lineae, quae cathetoe dicuntur, Vitr.: Meropis filia dici cupiens, Ov. – m. Ang. von wem? durch Adv. od. durch ab od. de m. Abl., unde iugum dictum est velut zugon, Diom.: Chaoniam omnem Troiano a Chaone dixit, Verg.: qui nunc Misenus ab illo dicitur, Verg.: caseus a coacto lacte ut coaxeus dictus, Varro LL.: dictae a Pallade terrae, Athen, Ov.: Romanos suo de nomine dicet, Verg.: Turonii vocantur de fluvio, Cato fr.: eaque terra de nomine eius Chanaan dicta est, Lact. – 4) singen, singend vortragen, dichten, versus, carmen, Verg. u. Hor.: modos, Hor.: in modum dicite: ›o Hymenaee Hymen‹, Catull.: carmina in imperatorem, Liv. 39, 7, 3: carmen Christo quasi deo, Plin. ep. 10, 96 (97), 7: hymnum deo, Eccl.: aliquid de Domitio, Suet. Vit. 11, 2: carmina fistulā od. avenā, Hor. u. Calp.: melos tibiā, Hor.: ad tibias dixit, Lampr. Helig. 32, 8. – 5) ernennen, zu etw. machen, dictatorem et magistrum equitum, Cic.: arbitrum bibendi, Hor. – m. dopp. Acc., alqm dictatorem, Caes.: alqm magistrum equitum, Liv.: alqm aedilem, Liv.: alqm tribunum militum, Liv.: alqm collegam, Liv.: alqm deum (zum G.), Ov. – 6) lobend erwähnen, -nennen, beschreiben, erzählen, besingen, im Liede preisen, alcis facta, amores, Verg.: naturas silvestrium, Plin.: vir dicendus, nennens-, erwähnenswert, Vell. – 7) bestimmen, festsetzen, eine Zeit anberaumen (obwohl urspr. vom mündlichen Mitteilen u. Ankündigen), locum, multam, Liv.: diem (Termin vor Gericht), Cic.: diem nuptiis, Ter.: diem operi, Cic.: iudicem, sich ausbitten, Liv.: legem, Cic.: dictum inter nos fuit, ne etc., verabredet, Ter. – dah. bestimmend versprechen, zusagen (s. Nipperd. Nep. Eum. 2, 2), sua bona cognatis, Plaut.: alia legatio dicta erat, alia data est, Cic.: dictae pecuniae, Plaut.: pecuniae Appio dictae, Sall. fr.: bes. dicere dotem, Cic., dotem alci, Varro fr.: u. dotis paululum vicino suo, Afran. fr.: quod dotis (an M.) dixi, Ter.: quidam dictas non accepere dotes, Sen. rhet.: u. doti Valeria pecuniam omnem suam dixerat, Cic.: dictas exige dotis opes, Ov. – 8) vorhersagen, Tibull., Prop. u. Ov. – 9) bejahen, versichern, Ggstz. negare, Ter. eun. 251. Cic. ep. 3, 8, 5: m. folg. Acc. u. Infin., quem esse negas, eundem esse dico, Cic. Tusc. 1, 12. – / arch. deico, Plaut. Poen. 474. Corp. inscr. Lat. 1, 1007: deicat, Plaut. Men. 243. – Perf. deixi, Corp. inscr. Lat. 1, 1007. v. 1 u. 8: deixsistis, Corp. inscr. Lat. 1, 201, 5: deixserunt, ibid. 1, 200, 85 u. 88: deixerit, ibid. 197, 23 u. 198, 47: deixserit, ibid. 1, 206. col. 2, 34: deixserint, ibid. 1, 204. col. 2, 33. – arch. Fut. deices, Plaut. Pseud. 1323. – arch. Imperat. deicunto, Corp. inscr. Lat. 1, 204. col. 2, 4. – arch. Infin. Präs. Akt. deicere, ibid. 1, 198, 32 u. Pass. deici, ibid. 1, 205. col. 2, 28. – arch. Abl. Gerund. deicundo, ibid. 1, 198, 31; 1, 1184 u. ö. – arch. dice = dic, Plaut. capt. 359; merc. 159; rud. 124 u. ö.; vgl. Quint. 1, 6, 21; aber auch = dicam (Fut.), Cato nach Paul. ex Fest. 72, 6. – dicem = dicam (Fut.), Cato nach Quint. 1, 7, 23. – Synk. Perf.-Formen, dixti = dixisti, Plaut. asin. 823; capt. 155 u. ö. Ter. Andr. 518 u. ö. Cic. de fin. 2, 10; de nat. deor. 3, 23; Caecin. 82. Ovid. her. 11, 59. Quint. 9, 3, 22. Mart. 4, 61, 4. Corp. inscr. Lat. 1, 1449: dixis = dixeris, Plaut. asin. 839; aul. 744; capt. 149; mil. 283: Vidul. fr. V, 28 Stud.: dixem = dixissem, Carm. de fig. 65: dixe = dixisse, Plaut. Amph. fr. XI; Poen. 961. Varro sat. Men. 284. Arnob. 5, 1. Auson. sept. sap. 1 (lud.), 7 u. 4 (Cleob.), 8. – Futur. dicebo, Nov. com. 8: dicebit, Vict. Vit. 3, 36. – Parag. Infin. Präs. Pass. dicier, Plaut. Bacch. 396; cist. 83; Curc. 479; Stich. 167. Cic. Arat. 33. Vatin. ep. in Cic. ep. 5, 9, 1. Pers. 1, 28. Carm. de ponder. 20. Prud. perist. 11, 86. Aenigm. vet. bei Gell. 12, 6, 2. Caper de orth. (VII) 102, 10. – Abl. Sing. Partiz. Präs. auch dicenti, Liv. 6, 14, 13. Vict. Vit. 1, 44. – Genet. Plur. Partiz. Präs. synk. dicentum, Ovid. met. 10, 657.

    lateinisch-deutsches > dico [2]

См. также в других словарях:

  • excellere — index surpass, transcend Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • excellere — ex|cel|le|re vb., r, de, t (OFTE SPØGENDE udmærke sig, være særlig dygtig til) …   Dansk ordbog

  • SINGULIS excellere (in) — in SINGULIS excellere maioris habitum, quam in omnibus mediocriter versari, docet exemplum apud Veteres Quinqvertionis; cuius quamvis amplissima laus fuerit, singulae tamen eius victoriae pensiculate aestimatae, non adaequârunt eas, quae… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • excellent — excellent, ente [ ɛkselɑ̃, ɑ̃t ] adj. • XIIe; lat. excellens, p. prés. de excellere → exceller ♦ Qui, dans son genre, atteint un degré éminent de perfection; très bon. ⇒ admirable, merveilleux, parfait, supérieur. A ♦ 1 ♦ (Choses) Un lit… …   Encyclopédie Universelle

  • exceller — [ ɛksele ] v. intr. <conjug. : 1> • 1544; lat. excellere ♦ Être supérieur, excellent. Exceller dans sa profession. ⇒ briller (cf. Être très fort). Exceller en poésie, en musique... « les Arabes excellaient dans l art d exprimer avec de l… …   Encyclopédie Universelle

  • excellente — ● excellent, excellente adjectif (latin excellens, entis, de excellere, exceller) Qui est dans son genre à un degré éminent : Un excellent peintre. Familier. Qui a très bon cœur ou qui suscite la sympathie : C est un homme excellent. ● excellent …   Encyclopédie Universelle

  • excela — EXCELÁ, excelez, vb. I. intranz. A se deosebi, a se remarca, a se distinge în mod deosebit (într un domeniu). – Din fr. exceller, lat. excellere. Trimis de ionel bufu, 16.06.2004. Sursa: DEX 98  excelá vb., ind. prez. 1 …   Dicționar Român

  • exzellieren — ex|zel|lie|ren 〈V. intr.; hat〉 hervorragen, glänzen, sich hervortun [<lat. excellere „hervorragen, sich auszeichnen“] * * * ex|zel|lie|ren <sw. V.; hat [lat. excellere, verw. mit culminare, ↑ Kulmination] (bildungsspr.): hervorragen,… …   Universal-Lexikon

  • Manor High School (Oadby) — Infobox UK school name = Manor High School size = latitude = longitude = dms = motto = la. Excellere Contende Strive for Excellence motto pl = established = approx = closed = c approx = type = Community comprehensive religion = Non denominational …   Wikipedia

  • excellence — [ ɛkselɑ̃s ] n. f. • 1160; lat. excellentia, de excellere → exceller 1 ♦ Littér. Degré éminent de perfection qu une personne, une chose, a en son genre. ⇒ perfection, supériorité. L excellence d un vin. « S ils connaissaient l excellence de l… …   Encyclopédie Universelle

  • exzellent — unbeschreiblich; hervorragend; superb; exquisit; vorzüglich; süperb * * * ex|zel|lent [ɛksts̮ɛ lɛnt] <Adj.>: sich in ganz besonderer Weise durch Qualität, Qualifikation o. Ä. auszeichnend: ein exzellenter Kenner der Verhältnisse; das Essen… …   Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»