Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

eligendi

  • 1 solutus

    sŏlūtus, a, um [st1]1 [-] part. passé de solvo. [st1]2 [-] adjectif: a - sans liens, libre, non enchaîné.    - Cic. Dej. 22; Liv. 24, 45. b - disjoint, de contexture relâchée.    - solutior terra, Sen. Ep. 90, 21: terre plus meuble.    - aër solutior, Cic. Nat. 1, 2, 10: air moins dense, plus volatil. c - dégagé, libre, sans entraves.    - judicio soluto et libero, Cic. Phil. 5, 41: par une décision d'une pleine et entière liberté.    - soluta nobis est eligendi optio, Cic. Fin. 1, 33: nous avons le libre pouvoir de choisir.    - soluti a cupiditatibus, Cic. Agr. 1, 27: dégagés des passions.    - paulo solutiore tamen animo, Cic. Verr. 2, 5, 31, § 82: mais avec l’esprit un peu plus dispos.    - solutus omni fenore, Hor. Epo. 2, 4: dégagé des soucis de l'usure.    - operum soluti, Hor. O. 3, 17, 16: libres de toute tâche.    - soluta praedia, Cic. Agr. 3, 9: terres dégagées de toute servitude.    - ut quisque contemptissimus, ita solutissimae linguae est, Sen. Const. 11, 3: plus on est avili, plus on est libre de tout dire.    - solutum est + inf.: on est libre de.    - solutum existimatur esse alteri male dicere, Caecin. in Cic. ep. 6, 7, 3: on est libre, pense-t-on, de dire du mal d'autrui.    - maxime solutum fuit prodere de... Tac. An. 4: on a pu en toute liberté parler de... d - qui a de l'aisance, de la facilité.    - solutissimus in dicendo, Cic. Br. 180: ayant une très grande aisance de parole.    - cf. Cic. Br. 173. e - en parl. du style: dégagé des liens du rythme.    - Cic. Or. 77.    - plur. n. soluta, Cic. Or. 234: un style lâche.    - soluta oratio, Cic. Br. 32: la prose.    - verba soluta, Cic. de Or. 3, 176: mots sans l'entrave du rythme.    - numerus quidam astrictus et solutus, Cic. de Or. 3, 175: une sorte de rythme à la fois serré et libre.    - scribere temptabam verba soluta modis, Ov. Tr. 4, 10, 24: je m'efforçais d'écrire en prose.    - carmen solutum, Quint.: poème en prose. g - sans bride, sans retenue.    - soluta praetura, Cic. Mil. 34: une préture sans frein (une préture qui ne recule devant aucun excès).    - cf. Cic. Rep. 4, 4 ; Liv. 27, 31, 6. h - relâché, négligent, insouciant.    - solutus et mollis in gestu, Cic. Br. 225: plein de négligence et de laisser-aller dans l'action oratoire.    - solutior cura, Liv. 3, 8, 8: soin qui se relâche davantage, plus grande négligence.    - omnia soluta apud hostes esse, Liv. 8, 30, 3: que la négligence est complète chez les ennemis.    - sinum togae in dextrum umerum ab imo rejicere, solutum ac delicatum est, Quint. 11, 3, 146: rejeter le pan de derrière sur l'épaule droite est un signe de négligence et de mollesse. k - sans énergie.    - mea lenitas adhuc si cui solutior visa est... Cic. Cat. 2, 12: si mon indulgence a pu être prise un peu jusqu'ici pour de la faiblesse...    - solutus et enervis, Tac. D. 18: ayant un style sans énergie et sans nerf.
    * * *
    sŏlūtus, a, um [st1]1 [-] part. passé de solvo. [st1]2 [-] adjectif: a - sans liens, libre, non enchaîné.    - Cic. Dej. 22; Liv. 24, 45. b - disjoint, de contexture relâchée.    - solutior terra, Sen. Ep. 90, 21: terre plus meuble.    - aër solutior, Cic. Nat. 1, 2, 10: air moins dense, plus volatil. c - dégagé, libre, sans entraves.    - judicio soluto et libero, Cic. Phil. 5, 41: par une décision d'une pleine et entière liberté.    - soluta nobis est eligendi optio, Cic. Fin. 1, 33: nous avons le libre pouvoir de choisir.    - soluti a cupiditatibus, Cic. Agr. 1, 27: dégagés des passions.    - paulo solutiore tamen animo, Cic. Verr. 2, 5, 31, § 82: mais avec l’esprit un peu plus dispos.    - solutus omni fenore, Hor. Epo. 2, 4: dégagé des soucis de l'usure.    - operum soluti, Hor. O. 3, 17, 16: libres de toute tâche.    - soluta praedia, Cic. Agr. 3, 9: terres dégagées de toute servitude.    - ut quisque contemptissimus, ita solutissimae linguae est, Sen. Const. 11, 3: plus on est avili, plus on est libre de tout dire.    - solutum est + inf.: on est libre de.    - solutum existimatur esse alteri male dicere, Caecin. in Cic. ep. 6, 7, 3: on est libre, pense-t-on, de dire du mal d'autrui.    - maxime solutum fuit prodere de... Tac. An. 4: on a pu en toute liberté parler de... d - qui a de l'aisance, de la facilité.    - solutissimus in dicendo, Cic. Br. 180: ayant une très grande aisance de parole.    - cf. Cic. Br. 173. e - en parl. du style: dégagé des liens du rythme.    - Cic. Or. 77.    - plur. n. soluta, Cic. Or. 234: un style lâche.    - soluta oratio, Cic. Br. 32: la prose.    - verba soluta, Cic. de Or. 3, 176: mots sans l'entrave du rythme.    - numerus quidam astrictus et solutus, Cic. de Or. 3, 175: une sorte de rythme à la fois serré et libre.    - scribere temptabam verba soluta modis, Ov. Tr. 4, 10, 24: je m'efforçais d'écrire en prose.    - carmen solutum, Quint.: poème en prose. g - sans bride, sans retenue.    - soluta praetura, Cic. Mil. 34: une préture sans frein (une préture qui ne recule devant aucun excès).    - cf. Cic. Rep. 4, 4 ; Liv. 27, 31, 6. h - relâché, négligent, insouciant.    - solutus et mollis in gestu, Cic. Br. 225: plein de négligence et de laisser-aller dans l'action oratoire.    - solutior cura, Liv. 3, 8, 8: soin qui se relâche davantage, plus grande négligence.    - omnia soluta apud hostes esse, Liv. 8, 30, 3: que la négligence est complète chez les ennemis.    - sinum togae in dextrum umerum ab imo rejicere, solutum ac delicatum est, Quint. 11, 3, 146: rejeter le pan de derrière sur l'épaule droite est un signe de négligence et de mollesse. k - sans énergie.    - mea lenitas adhuc si cui solutior visa est... Cic. Cat. 2, 12: si mon indulgence a pu être prise un peu jusqu'ici pour de la faiblesse...    - solutus et enervis, Tac. D. 18: ayant un style sans énergie et sans nerf.
    * * *
        Solutus, pen. prod. Participium, siue Nomen ex participio. Cic. Destaché, Deslié, Lasché, Delivré.
    \
        Anchoris solutis. Cicero. Apres avoir levé les ancres, Apres avoir desancré.
    \
        Hoc liberiores et solutiores sumus, quod integra nobis est iudicandi potestas. Cic. Plus à delivre.
    \
        Solutus a cupiditatibus. Cic. Delivré de cupiditez.
    \
        Iureiurando solutus. Cic. Absoult et acquicté de son serment.
    \
        Languore molli solutus. Ouid. Dormant.
    \
        Legibus solutus. Cic. Dispensé, Exempt.
    \
        Luxu solutus. Quintil. Tout desbiffé de, etc.
    \
        Morbo solutus. Plin. iunior. Mort.
    \
        Famuli soluti operum. Horat. Qui se reposent.
    \
        Somno solutus. Cic. Fort endormi, Dormant tout estendu.
    \
        Somno vinoque soluti. Virgil. Tant yvres, qu'ils n'en peuvent plus, et si endormis, Qui ont perdu force et entendement de force de boire et de dormir.
    \
        AEquor solutum. Stat. Mer calme et tranquille, sans aucune perturbation ou tormente ne agitation.
    \
        Animo soluto ac libero. Cic. D'esprit estant à delivre.
    \
        Coetu soluto discedunt. Ouid. L'assemblee rompue et separee.
    \
        Culpa soluta mea est. Ouid. Je suis absoult de ma coulpe.
    \
        Solutior cura. Liu. Quand le soulci est amoindri.
    \
        Homo in explicandis sententiis solutus. Cic. Qui se resoult bien. B.
    \
        Libido solutior. Liu. Abandonnee, Effrenee, Desbauchee, Dissolue.
    \
        Nix soluta verno sole. Ouid. Fondue.
    \
        Optio soluta eligendi. Cic. Libre, Libere.
    \
        Oratio soluta. Quintil. Prose.
    \
        Risus solutus. Virgil. Un ris desmesuré.
    \
        Sopor solutus clamore. Ouid. Le dormir rompu par un cri.
    \
        Terra soluta. Plinius. Terre menue et maigre, qui s'esmie entre les mains.
    \
        Si essent omnia mihi solutissima, tamen, etc. Cic. Encore que toutes choses me fussent abandonnees et libres.

    Dictionarium latinogallicum > solutus

  • 2 optio

    1.
    optĭo, ōnis, f. [opto], choice, free choice, liberty to choose, privilege, option (class.):

    optio haec tua est, utram harum vis condicionem, accipe,

    Plaut. Cas. 2, 4, 13:

    nec mihi jus meum optinendi optio est,

    id. Cas. 2, 2, 19:

    utro frui malis, optio sit tua,

    Cic. Fat. 2, 3:

    vobis datur, utrum velitis,

    you have your choice, id. Caecin. 23, 64:

    potestatem optionemque facere alicui, ut eligat,

    to let a person have his choice, id. Div. in Caecil. 14, 45:

    eligendi cui patroni daretur optio,

    id. Brut. 50, 189:

    hiberna legionis eligendi optio delata commodum,

    id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):

    optionem tribuere,

    Sulp. Sev. p. 191 Horn.:

    optionem proponere,

    Ambros. Poenit. 2, 6, 50; Aug. Trin. 14, 19:

    trium tibi datur optio,

    Vulg. 2 Reg. 24, 12; id. 1 Par. 21, 10:

    tutoris,

    selection, Gai. Inst. 1, 150.
    2.
    optĭo, ōnis, m. [id.], a helper whom one chooses for himself, an assistant (anteand post-class.).
    I.
    In gen.:

    tibi optionem sumito Leonidam,

    Plaut. As. 1, 1, 88:

    fabricae,

    Dig. 50, 6, 6.—
    II.
    In partic., in milit. lang., an adjutant, Tac. H. 1, 21; id. A. 1, 25; Varr. L. L. 5, § 91 Müll.: in re militari optio appellatur is, quem decurio aut centurio optat sibi rerum privatarum ministrum, quo facilius obeat publica officia, Paul. ex Fest. p. 184 Müll.: optio qui nunc dicitur, antea appellabatur accensus. Is adjutor dabatur centurioni a tribuno militum:

    qui ex eo tempore, quem velint, centurionibus permissum est optare, et nomen ex facto sortitus est,

    Fest. p. 198 Müll.:

    optiones ab optando appellati, quod, etc.,

    Veg. Mil. 2, 7.—Very freq. in inscrr., Grut. 551, 3; Malv. Marm. Fels. p. 317 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > optio

  • 3 arbitrium

    ī n. [ arbiter ] тж. pl.
    1) решение третейского судьи, арбитражное решение
    aliud est judicium, aliud a.: judicium est pecuniae certae, a. incertae C — одно дело приговор, другое — решение третейского судьи: приговор касается денег (сумм) верных, решение же третейского суда — спорных
    (libera) arbitria de aliquo (alicujus rei) agere L, QC — выносить решения о ком (о чём)-л.
    2) благоусмотрение, свободное суждение, право (выбора)
    res ab opinionis arbitrio sejunctae C — вопросы, решаемые не на основании одних лишь мнений (не голословно)
    arbitria funēris Cпохоронная плата (устанавливавшаяся в зависимости от общественного и имущественного положения)
    3) власть, воля, тж. произвол ( parentum QC)
    in a. alicujus venire C — оказаться в чьей-л. власти
    a. vitae necisque alicujus Sen — власть над чьей-л. жизнью и смертью
    suo arbitrio C, тж. ex suo arbitrio Senпо своей воле

    Латинско-русский словарь > arbitrium

  • 4 optio

    I ōnis f. [ opto ] (тж. o. eligendi )
    свободный выбор, неограниченная свобода, желание, воля, усмотрение
    si o. sit Cесли угодно
    potestatem optionemque facere alicui, ut eligat C — предоставить кому-л. полную свободу выбора
    II optio, ōnis m.
    2) воен. помощник центуриона Vr, T, Veg

    Латинско-русский словарь > optio

  • 5 solutus

    1. solūtus, a, um
    part. pf. к solvo
    2. adj.
    1)
    а) распущенный (crines H etc.); развязанный, неподпоясанный ( tunĭca Q); рыхлый (solutior terra facilius patet radicibus Sen), но
    terrae solutae H — земля, освободившаяся от снега
    б) расслабленный, расстроенный ( stomăchus Scr)
    s. mero Pt — обессилевший от вина, захмелевший
    2) свободный, независимый, вольный (homo, animus C); нестеснённый, неограниченный, свободный ( optio eligendi C); свободный от долгов ( praedia C); беззаботный (s. in paupertate H)
    solutum est — можно, разрешается ( aliquid facere T)
    s. (ab) aliquā re C, H, PM etc. или alicujus rei H — свободный от чего-л. или не подверженный (не подвластный) чему-л.
    3) разнузданный ( libīdo L); развязный или безудержный ( risus H); распущенный, распутный ( dicta factaque T)
    4) вялый ( lenitas C); беспечный, небрежный (s. in gestu C)
    5) не связанный ритмически, нестихотворный, прозаический ( oratio AG); свободный ( carmen O)
    6) искусный, умелый
    s. ad dicendum или in dicendo C — бегло говорящий, хорошо владеющий языком
    7) расплывчатый или бессвязный (verba soluta atque diffluentia C)

    Латинско-русский словарь > solutus

  • 6 arbitrium

    arbitrium, ī, n. (arbiter), I) das Dabeisein, die Gegenwart bei etwas, Sen. Phaedr. (Hippol.) 609. Auct. Aetnae 196. – II) der Ausspruch des Schiedsrichters (vgl. Cic. Rosc. com. 10: aliud est iudicium, aliud arbitrium: iudicium est pecuniae certae, arbitrium incertae), condemnari arbitrium pro socio (s. con-demno no. I, 1), Cic.: adigere alqm arbitrium (s. ad-igo no. I, b), Cic.: arbitrium recipere, ICt. – Übtr., 1) jede Bestimmung nach Gutdünken, das freie Ermessen, die freie Entscheidung, mortis arbitrium dare alci, Tac.: arbitrium eligendi, die freie Wahl, Tac.: consulis in eligendo arbitrium facere, die freie W. lassen, Liv.: libera arbitria od. bl. arbitria alcis rei od. de alqo agere, über etw. od. jmd. frei entscheiden, Gesetze vorschreiben u. dgl., Liv. u. Curt. (s. Fabri Liv. 24, 45, 4. Heräus Tac. hist. 4, 21, 8): velut arbitrium regni agere, den Selbstherrscher spielen, Tac.: arbitrium rerum Romanarum agere, in röm. Angelegenheiten den Oberrichter spielen, Tac.: intempestive captare arbitria principalium armorum, in dem Streite der Häupter sich das Schiedsrichteramt anmaßen, den Friedensrichter zu spielen suchen, Vell.: arb. salis vendendi, die willkürliche Bestimmung des Salzpreises, Liv. 2, 9, 6: res ab opinionis arbitrio seiunctae, bei denen nicht nach bloßen Meinungen entschieden wird, Cic.: auris arbitrio uti, nach dem Gehör entscheiden, Gell. – arbitria funeris, die jedesmal nach Verhältnis des Ranges u. der Vermögensumstände bestimmten Leichengebühren, das Leichengeld, Cic. Pis. 21. – 2) (nach arbiter no. II, 2) die Macht, der Wille, die Herrschaft, das Belieben, parentum, Curt.: arbitrio suo od. suo arbitrio, Cic.: arbitrio matris, Ov.: ad arbitrium suum imperare, Caes.: vitam alieno arbitrio dimittere, Nep.: ad arbitrium tuum testes dabo, Cic.: non vestri arbitrii erit, si etc., Liv. – / gedehnte Form arbiterium, Not. Tir. 31, 34. Corp. inscr. Lat. 2, 4137 u. ICt.

    lateinisch-deutsches > arbitrium

  • 7 colloco

    col-loco, āvī, ātum, āre (con u. loco), einem Ggstde. seinen Platz geben, seinen Platz anweisen, I) im allg., wo Platz nehmen lassen, wo ausstellen, niederstellen, niedersetzen, niederlegen, wo hinstellen, hinsetzen, hinlegen, im Zshg. auch bl. stellen, jetzen, legen, 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: saxa atque materiam disponere collocareque, Quint. 7. praef. § 1: armamenta, an den Mastbaum hängen, Liv. 33, 48, 8: sidera (am Himmel), Cic. Tim. 30: lecticas, Cic. Phil. 5, 18. – m. dopp. Acc., eam materiam conversam ad hostem collocabat, Caes. b. G. 3, 29, 1. – m. Advv. wie? columnas neque recte neque e regione, Cic. ad Q. fr. 3, 1, 1. § 2: tabulas et signa propalam, Cic. de or. 1, 160: sellam curulem perverse, Suet. Galb. 18, 3. – m. Advv. wo? ubi tigna collocentur, Caes. b. c. 2, 10, 3. – m. in u. Akk.: in tabernam vasa et servos, Plaut. Men. 986. – m. in u. Abl., suo quidque in loco, Cic. de or. 1, 162: magni ponderis saxa et praeacutas trabes in muro, Caes. b. G. 2, 29, 3: trabes directas in solo, ibid. 7, 23, 1: tabulas bene pictas in bono lumine, Cic. Brut. 261: u. (im Bilde) benefacta in luce, nicht unter den Scheffel stellen, Cic. Tusc. 2, 64: alqd in conspectu quodam modo, Quint. 7, 1, 4. – m. a. Praepp., alqd ad ignem, Vitr. 1, 6, 2: onerarias naves ordine duplice ad ancoras, Suet. Cal. 19, 1: simulacrum Victoriae ante ipsam Minervam, Caes. b. c. 3, 105, 2: fasces stramentorum ac virgultorum ante aciem, Hirt. b. G. 8, 15, 5: epistulam inter tuniculam ac strofium, Turpil. com. 197: lecticam pro tribunali, Suet. Aug. 33, 1: alqd iuxta sedentem hominem, Cels. 6, 9: super genua sua coxas alcis, Cels. 7, 26. no. 2: totas tunicas extra scrotum, Cels. 7, 21. no. 2: testiculum super ventrem cum duabus suis tunicis, Cels. 7, 19. – m. bl. Abl., oculos pennis, auf das Gefieder fetzen, Ov. met. 1, 723: similes notas quinto quoque loco, Cornif. rhet. 3, 31. – β) leb. Objj., sowohl aufstellen, eos (sie = ihre Statuen) in illo loco atque in rostris, Cic. Sest. 83. – als setzen, stellen, legen, sich setzen (legen, lagern) lassen, sitzen (liegen) lassen, puellulam, Catull. 61, 188: iubeo hominem tolli et conlocari et confoveri, Afran. com. 143 sq. – m. dopp. Acc., alqm aut pronum aut supinum, Cels. 8, 20. § 20. – m. in u. Akk. od. Abl., se in arborem, Plaut. aul. 706: alqm in ventrem, in latus, Cels. 7, 27; 8, 20: se in locum celsum, Acc. tr. 437: se in sedes regias, Liv. Andr. tr. 10: alqm in lectum, Ter. eun. 593 (gegen cod. B mit den übrigen Hdschrn.): alqm in lecto, Cels. 5, 26. no. 25: alqm in lecto suo, Cic. de rep. 1, 17: alqm in medio lecto, in imo lecto, Sen. de const. sap. 10, 2: alqm in conclavi, Cels. 7, 29: alqm in cubili, Cic. Tusc. 2, 39: hominem od. corpus in sedili, Cels. 8, 12 u. 15: alqm in loco tepido, Cels. 8, 4: alqm suis manibus in curru, Cic. Rosc. Am. 98: cuius et parentis sui manibus in navi tuta ac fideli collocatus (gebracht), Cic. Planc. 97: corpus (Augusti) in vestibulo domus, niedersetzen (ausstellen), Suet. Aug. 100, 2: u. so reliquias eius in hortis Domitiae, Capit. Anton. Pius 5, 1. – m. a. Praepp., alqm super se, Suet. Aug. 43, 4: alqm super pulpitum, Suet. Cal. 54, 2: alqm infra se, Suet. Cal. 24, 1: alqm iuxta se latere dextro, Suet. Ner. 13, 2: alqm iuxta se in sella, Eutr. 4, 7: alqos circa se, Suet. Tit. 9, 2: u. (zugl. m. dopp. Acc.) alqm resupinum super subsellium aut lectum, Cels. 7, 26: alqm super id scamnum aut pronum aut supinum aut in latus, Cels. 8, 20. – m. bl. Abl. wo? hominem loco calido, Cels. 5, 27. no. 3: homo collocatur alto sedili, medicus autem humiliore adversus, Cels. 8, 10, 2. – m. Abl. wie? corpus alio quo modo collocatum est, Cels. 7, 18: tum is super duorum genua eodem modo collocatur, Cels. 7, 26. no. 2: collocari quoque membrum quod ictum est ratione certā debet, Cels. 5, 26. no. 28. – b) als milit. t. t., aufstellen, α) lebl. Objj.: impedimenta, Liv. 44, 37, 1: currus ita, ut etc., Caes. b. G. 4, 33, 2: impedimenta in tumulo quodam, Caes. b. G. 6, 8, 3: post eas (legiones) totius exercitus impedimenta, Caes. b. G. 2, 19, 3: naves Rhodias in dextro cornu, Auct. b. Alex. 14, 1: tormenta quibusdam locis contra facillimos descensus, aufpflanzen, Hirt. b. G. 8, 40, 4: u. so ballistas scorpionesque ante frontem castrorum contra oppidum, Auct. b. Afr. 56, 2. – β) leb. Objj.: certa subsidia, Caes. b. G. 2, 22, 1: praesidia, Sall. Cat. 45, 2: aciem triplicem, Auct. b. Afr. 81, 1. – m. in u. Abl., praesidia in litore, Nep. Hann. 11, 4, od. in angustiis, Caes. b. c. 1, 65, 4: duas legiones et omnia auxilia in summo iugo, Caes. b. G. 1, 24, 2: equitem in utroque cornu, Frontin. 2, 3, 20: milites in muro custodiae causā, Caes. b. c. 1, 28, 3: insidias bipertito in silvis, Caes. b. G. 5, 32, 1: pedestres copias in convalle in insidiis, Caes. b. G. 3, 20, 4: in cella Concordiae armatos, latrones, sicarios, Cic. Phil. 5, 18. – m. a. Praepp., equitatum omnem ab lateribus extra fossam, Auct. b. Alex. 38, 3: alci insidias ante fundum suum, Cic. Mil. 27: in prima acie ante signa elephantos, Liv. 27, 48, 5: certos apud latera, Sall. hist. fr. inc. 53 (19): legionem in occulto citra flumen, Frontin. 1, 6, 2: copias in statione pro castris, Caes. b. G. 5, 15, 3: pro vallo legiones instructas, Hirt. b. G. 8, 15, 3: post terga peditum equitatum, Frontin. 2, 5, 37: legiones propius Armeniam, Tac. ann. 13, 7. – m. bl. Abl., eos eodem loco in acie (in Schl.), Caes. b. c. 2, 33, 4: armatos in praesidiis (auf milit. Posten) multis locis (an v. O.), Cic. Phil. 1, 25: certis locis cum ferro homines, Cic. Caecin. 41: quod quo loco collocati fuerant, non potuissent videre, Cic. Cael. 65. – m. Ang. gegen wen? cohortes legionarias quattuor advorsum pedites hostium, Sall. Iug. 51, 3. – m. Ang. wozu? alqm ad hanc rem, Cic. Cael. 64: alqm ad Cn. Pompeium interimendum, Cic. Pis. 28; vgl. Cic. Mil. 18.

    2) übtr.: a) übh. wohin stellen, setzen, legen, multa in pectore suo conlocare oportet, er muß viele Dinge im Kopfe haben, Plaut. Pers. 8: vide, causam illorum superiore collocarit ne loco, Lucil. sat. 16, 97: res eae, quae agentur aut dicentur, suo loco collocandae, Cic. de off. 1, 142: in animis ego vestris omnes triumphos meos, omnia ornamenta honoris condi et collocari volo, wünsche ich treu bewahrt zu wissen, Cic. Cat. 3, 26: omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, Cic. or. 173. – b) in einen Zustand, Verhältnis, in eine Lage bringen, versetzen, se in opus, Plaut. Vid. fr. 2, 20 St.: in otium, Plaut. merc. 553: alqm in soporem (in den Todesschlaf), Plaut. Amph. 304: rem alcis in tuto, sicher stellen, Ter. heaut. 689 u. 695: famam in tuto, Quint. 12, 11, 7: alqm in tuto, Cic. har. resp. 53. – c) etw. in etw. od. jmd. setzen, auf etw. od. jmd. bauen, beruhen lassen, non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio aut in alicuius eloquentia aut gratia spem aliquam, Cic. I. Verr. 9: in alqo magnam spem dignitatis suae, Cic. de or. 1, 25: spem salutis in fuga, Auct. b. Alex. 29, 5: omnes bene vivendi rationes in virtute, Cornif. rhet. 4, 24: omnia sunt collocata in usu cotidiano, in congressione hominum atque in foro, alles beruht auf usw., Cic. de or. 1, 192. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit auf etwas verwenden, gerichtet sein lassen, adulescentiam suam in amore atque in voluptatibus, Cic. Cael. 39: omne suum studium in doctrina et sapientia, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 29. – refl. se coll. in alqa re, sich auf etw. legen, einer Sache sich hingeben, totum se coll. in alqa re, sich in etw. vertiefen, palam sese in meretricia vita, Cic. Cael. 49: totum se in cognitione et scientia, Cic. de off. 1, 158: totum se in optimo vitae statu exquirendo, Cic. Tusc. 5, 2. – e) schriftl. anbringen, beibringen, de cuius moderatione atque sapientia in prioribus libris satis collocavi, Tac. ann. 6, 27.

    II) insbes.: 1) eig.: a) lebl. Objj.: α) in einer gewissen Ordnung aufstellen, aufrichten, errichten, anlegen, aufschlagen, statuam, Quint. 7. pr. § 2: signum (lovis), Cic. Cat. 3, 21: tu (Libertam deam) domi meae conlocasti, Cic. de domo 102: aedificia, Hermog. dig. 1, 1, 5: moenia, Vitr. 1, 5, 1: sedes ac domicilium, Cic. Verr. 2, 6. – m. Adv. (wo?), illa pars litoris, ubi iste castra luxuriae collocarat, Cic. Verr. 5, 96. – m. in u. Abl., tabernaculum sibi in campo Martio, Cic. Pis. 61: in ipso aditu atque ore portus tabernacula carbaseis velis intenta, Cic. Verr. 5, 30 u. (im Bilde) in una philosophia quasi tabernaculum vitae suae, Cic. de or. 3, 77. – m. a. Praepp., oppidum ad eius regionem et partem castrorum collocatum (gelegen), Auct. b. Afr. 68, 1: tribunal suum iuxta C. Trebonii, praetoris urbani, sellam, Caes. b. c. 3, 20, 1. – m. bl. Abl., castella locis idoneis, Auct. b. Alex. 61, 5. – β) eine Kleidung zurechtlegen, ordnen, chlamydem, ut pendeat apte, Ov. met. 2, 734. – γ) ein Glied einrichten, coxam parum apte, Plin. ep. 2, 1, 5: maxillam in sedem suam, Cels. 8, 7. – b) leb. Wesen: α) eine Pers. irgendwo einsetzen, einlegen, unterbringen, einquartieren, ihren Sitz (Wohnsitz) nehmen lassen od. anweisen, ansiedeln, wohin verlegen, versetzen, stationieren, comites eius apud ceteros hospites, Cic. II. Verr. 1, 63: se Athenis, sich niederlassen, Cic. de fin. 5, 2, 4: regem Ptolemaide aut aliquo propinquo loco, Cic. ep. 1, 7, 4: in eius tetrarchia unum ex Graecis comitibus suis, Cic. Phil. 2, 94: Herculem in concilio caelestium, Cic. de off. 3, 5, 25: alqm inter astra, Schol. Bern. ad Verg. georg. 1, 33. p. 848: inter sidera, Hyg. astr. 2, 4 u. 2, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 28: inter astra caprae figurā memoriae causā, Hyg. astr. 2, 13: scherzh., strumae ab ore improbo demigrarunt et aliis iam se locis collocarunt (haben sich einlogiert, festgesetzt), Cic. Vat. 39. – Boios ibi, Caes. b. G. 7, 9, 6: Boios in finibus suis, Caes. b. G. 1, 28, 5: gentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii, Cic. Cat. 4, 12: Suebos in proximis Rheno agris, Suet. Aug. 21: colonias idoneis in locis, Cic. agr. 2, 73: multitudinem in agris, Nep. Milt. 2, 1: Ubios super ipsam Rheni ripam, Tac. Germ. 28 extr.: quo bello XL captivorum milia ex Germania transtulit et supra Rhenum in Gallia collocavit, Eutr. 7, 9: veteranos municipalibus agris, Suet. Aug. 13, 3: im Bilde, Socrates philosophiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit, Cic. Tusc. 5, 10. – als milit. t. t., wo stationieren, hinlegen, einquartieren, Quartier nehmen lassen, ibi praesidium, Caes. b. G. 1, 38, 7: ibi legiones XIV et VI, Hirt. b. G. 8, 4, 3: exercitum in provinciam, quae proxima est Numidiae hiemandi causā, Sall. Iug. 61, 2: quattuor legiones in Belgio, Hirt. b. G. 8, 46, 4: exercitum in hibernis, Caes. b. G. 5, 24, 1: exercitum in (bei) Aulercis Lexoviisque in hibernis, Caes. b. G. 3, 29, 3: legionem non longe a finibus Aeduorum in finibus Biturigum, Hirt. b. G. 8, 2, 1: Gaium Fabium legatum et L. Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis, Caes. b. G. 7, 70, 5: singulas cohortes Puteolis et Ostiae, Suet. Claud. 25, 2: classem Miseni, Suet. Aug. 49, 1. – β) jmd. in ein Besitztum einsetzen, einweisen, alqm in aedibus suis, Cic. de dom. 100: alqm in patrimonio suo, Cic. Phil. 13, 12: familiam suam in possessione praediorum eius, seine F. von ihren Gütern Besitz ergreifen lassen, Cic. Flacc. 72: alqm in maiorum suorum regno, Cic. de or. 3, 126. – 2) übtr.: a) in irgend eine Stellung einsetzen, setzen, unter eine Klasse u. dgl. versetzen, alqm in amplissimo statu, Cornif. rhet. 4, 23: alqm hoc in gradu (dignitatis), Cic. Acad. 2, 16: alqm in amplissimo consilio et in altissimo gradu dignitatis, Cic. post red. in sen. 2: alqm in sede ac domo atque in re publica, jmdm. Haus u. Hof u. eine Stellung im Staate geben, Cic. parad. 3, 25: in quibus tuas virtutes consecratas et in deorum numero collocatas vides, in denen du deine Verdienste ganz vergöttert siehst, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 31: m. dopp. Acc., quos centuriones pugnaces et lacer tosos (als streitsüchtige u. handfeste Z.) inter militorum et mimarum greges collocavit, Cic. Phil. 8, 26. – b) ein Mädchen als Frau, in den Ehestand einsetzen, anbringen, verheiraten, alqam in matrimonium, Cic. de div. 1, 104. Marc. dig. 23, 2, 19: alqam alci in matrimonium, Gaius inst. 2. § 235 u. 238: alqam in matrimonio, Scaevol. dig. 26, 1, 77 (79). § 1: alqam in matrimonio stabili et certo, Cic. Phil. 2, 44: virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic. de rep. 1, 12: alqam nuptui, Hyg. fab. 257: alqam in dignam se condicionem, Plaut. trin. 159: alqam sine dote nuptum, Plaut. trin. 735: alqam nuptum intra legitimum tempus, Ulp. dig. 3, 2, 11. § 1: alqam alci nuptum, Paul. dig. 23, 2, 59: sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates, Caes. b. G. 1, 18, 7: filiam minorem nuptum (al. nuptui) in dimidia parte reliqui agri, Col. 4, 3, 6: u. bl. coll. alcis filio filiam suam, Cic. Brut. 98: alci virginem filiam, Nep. Att. 19, 4: alci filiam, Tac. Agr. 9: alci uxorem suam, Suet. Caes. 21: matrem in Biturigibus homini nobilissimo, Caes. b. G. 1, 18, 6: u. bl. coll. filiam, Tac. ann. 4, 39. Iustin. 9, 6, 2; u. im Passiv, cum virgo amici nubilis propter paupertatem collocari non posset, Nep. Epam. 3, 5: ut filiae eius de communi aerario dotibus datis collocarentur, Nep. Arist. 3, 3. – c) lebl. Objj.: α) ( als t. t., der Geschäftsspr.) Geld usw. auf etw. (bes. auf Ländereien) anlegen, anbringen, unterbringen, in etw. stecken, dotem in eo fundo, Cic. Caecin. 11: duas patrimonii partes in solo, Suet. Tib. 48, 1: duas fenoris partes in agris per Italiam, Tac. ann. 6, 17: pecuniam in praediis c., Cic. Caecin. 16: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore c., Suet. Aug. 39: pecunias suas in emptiones praediorum, Gaius dig. 17, 1, 2. § 6: pecuniam idoneis nominibus, Marc. dig. 35, 2, 89: pecunias magnas collocatas habere in ea provincia (in dieser Pr.), Cic. de imp. Pomp. 18: nusquam posse eam (pecuniam) melius collocari, Cic. Caecin. 5, 15: u. bl. coll. pecuniam, Cic. de off. 2, 87: pecunias, Cic. de off. 2, 12, 42: pecunias publicas, Trai. in Plin. ep. 10, 55 (63). – dah. im weitern Sinne übh. auf etw. anlegen, verwenden, für etw. verbrauchen, miliens sestertium in munificentia (zu freigebigen Zwecken), Tac. ann. 6, 45: patrimonium in rei publicae salute, Cic. Phil. 3, 2, 3: bene apud alqm tam multa pretia ac munera, Cic. Verr. 5, 56: melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, Cic. de off. 2, 70: male c. bonas horas, Mart. 1, 113, 3: in me recipio, te ea, quae fecisti Mescinii causā quaeque feceris, ita bene collocaturum, ut ipse iudices etc., Cic. ep. 13, 28, 3: aedilitas recte collocata, an den rechten Mann gebracht, Cic. Verr. 5, 37. – β) in die gehörige Stellung, Verbindung bringen, so u. so stellen, zusammenstellen, verbinden, anordnen, αα) als rhet. t. t. Worte, verba apte, Quint. 8. prooem. § 26: verba opportune proprieque aut secus, Quint. 10, 2, 13: fortius vero quî incompositum potest esse quam vinctum et bene collocatum? Quint. 9, 4, 6: male collocatum κακοσύνθετον vocant, Quint. 8, 3, 59: propria verba et ordine collocata, Quint. 9, 1, 7: verba diligenter collocata, Cic. or. 227: non modo ut sint ordine collocati (census), sed ut inter se iuncti etc., Quint. 7, 10, 16: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86: verba et eligendi et collocandi ratio, Quint. 10, 1, 4: ratio collocandi, Cic. part. or. 11: varii sunt ordines collocandi, Cic. part. or. 12: C. F. Quid sequitur igitur? CP. Cum inveneris, collocare, Cic. part. or. 9: verba collocata, die Worte in ihrer Verbindung zu Sätzen (Ggstz. verba singula), Cic. or. 81 u. 134. – ββ) bürgerl. u. polit. Zustände einrich ten, anordnen, Anordnungen treffen für usw., nuptias, Poëta com. bei Cic. de or. 3, 319: res, Caes. b. G. 3, 4, 1. Auct. b. Alex. 33, 6: rem militarem, Cic. ep. 2, 13, 3: civitatis statum, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 12.

    lateinisch-deutsches > colloco

  • 8 constans

    cōnstāns, antis, Adi. m. Compar. u. Superl. (consto), in fester Stellung verbleibend, der Haltung, Bewegung, Richtung nach sich gleichbleibend, a) in gleicher körperlicher Haltung verbleibend, fest, nicht wankend, ruhig, mellis constantior est natura, Lucr. 3, 191: petra constantissimae duritiae, Tert. de patient. 8: visulla contra tenorem unum algoris aestusve constans, dauert in anhaltender Kälte od. Hitze aus, Plin. 14, 28. – cuius in indomito constantior inguine nervus, quam etc., Hor.: eādem revertens similiter constanti vultu graduque, Liv.: poculum constanti dextrā arripuit, Val. Max.: constanti vultu potionem veneni e manu carnificis accepit, Val. Max.: constantissimo vultu inquit, Val. Max. – so auch v. Alter, fest, ruhig, gesetzt, constans iam aetas, quae media dicitur, v. Mannesalter, Cic.: aetate nondum constanti, Suet. – b) in gleicher Bewegung od. Richtung verbleibend, beständig, sich gleichbleibend, gleichmäßig (regelmäßig), unwandelbar, omnia quae cursus certos et constantes habent, Cic.: stellarum conveniens constansque conversio, Cic.: constantissimus motus lunae, Cic.: tertianae febres et quartanae, quarum reversione et motu quid esse potest constantius? Cic. – m. Abl. (durch), nihil (mundo) ornatius aspectu motuque constantius, Cic. – m. in u. Abl., quid Chalcidico Euripo in motu identidem reciprocando putas fieri posse constantius? Cic. – c) in gleichem Fortbestand verbleibend, beständig, ununterbrochen, c. pax, Liv. 6, 25. § 6 u. 11. – d) in gleicher Willensrichtung verbleibend, α) in der Denk- u. Handlungsweise, fest, sich gleichbleibend, beständig, ausdauernd, unverändert, unwandelbar, standhaft, testis, Quint.: inimicus, Nep.: fides, Hor. u. Val. Max.: pietas, Ov.: animus, mens, Cic.: iudicium erga amicum, Val. Max.: ratio (Plan), Cic.: c. et moderata vitae ratio, Cic.: familiae gravis et constans disciplina, Cic. – m. Genet. (in Hinsicht), neque fidei c. neque strenuus in perfidia, Tac. hist. 3, 57. – m. adversus u. Akk., c. adversus metus, Tac. hist. 4, 5. – m. contra u. Akk., utinam (ventus) constans contra mea vela fuisset! Ov. her. 21, 75. – u. m. ad u. Akk., ut eorum (sociorum) animi ad imperium Romanum tuendum constantiores essent, Val. Max. 6, 4, 1: ad retinendas amicitias constantissimus, Aur. Vict. epit. 1, 16. – β) in seinen Grundsätzen, sich gleichbleibend, fest (charakterfest), gesetzt, entschieden (Ggstz. mobilis, varius, amens), homo, Cic.: sunt igitur firmi et stabiles et constantes (amici) eligendi, Cic.: fuit omnium constantissimus, Cic.: an ire comminus... constantius foret, größere Festigkeit verriete, Tac. – m. in u. Abl., civis in rebus optimis constantissimus, Cic. Brut. 95: quanto constantior idem in vitiis, Hor. sat. 2, 7, 18. – e) dem Inhalt, Gehalt nach sich gleichbleibend, α) v. der Rede, gleichförmig, gleichmäßig (konsequent) ausgeführt, oratio, Cic. de off. 1, 144. – β) v. Angaben, Gerüchten, ausgesprochener Meinung u. dgl., sich gleichbleibend, im Einklang stehend, übereinstimmend, einstimmig, unā atque constanti haruspicum voce vehementer commoveri, Cic.: constanti famā atque omnium sermone celebrari, Cic.: constanti et opinione et sermone paene omnium, Suet.: huius anni parum constans memoria est, Liv.: cum in exercitu tum Romae constans omnium fama erat adversae pugnae fugaeque in L. Furio culpam esse, Liv.: nihil perfertur ad nos praeter rumores de oppresso Dolabella, satis illos quidem constantes, sed adhuc sine auctore, Cic. – neutr. Plur. subst., an credibilia dixerit (tortus), an inter se constantia, Quint. 5, 4, 2.

    lateinisch-deutsches > constans

  • 9 elector [1]

    1. ēlēctor, ōris, m. (eligo), der Auswähler, postremo in eo vim artificii consumant, ut ipsi ab aliis potius eligendi, quam alienorum (aus Fremden) boni electores existimentur, Cornif. rhet. 4, 7 (Friedrich liest selectores); außerdem Ambros. de Abrah. 1, 3, 13. Augustin. c. Faust. 3, 5 u.a.

    lateinisch-deutsches > elector [1]

  • 10 exemplum

    exemplum, ī, n. (= exempulum, v. eximo), eig. ein aus einer Menge gleichartiger Dinge Ausgewähltes, woran die ihnen gemeinschaftlichen Eigenschaften anschaulich werden; dah. I) als etw. Ähnliches, Nachgebildetes, 1) die Probe, das Muster von etwas, purpurae, tritici, Cornif. rhet. 4, 9.

    2) die Abschrift, Kopie, a) objektiv, Caesaris litterarum exemplum tibi misi, Cic.: tuae litterae, quarum exemplum legi, Cic. – b) subjektiv = der Inhalt, Wortlaut einer Schrift, litterae sunt allatae hoc exemplo, dieses Inhaltes, Cic.: alterae (tabulae testamenti) eodem exemplo relictae, gleiches Inhaltes, gleichlautende, Caes.

    3) in der Kunst = die Kopie, das Abbild in der Malerei, der Abdruck in der Bildnerei, hinc exemplum ut pingeretis, Plaut.: hic quoque exemplum (einen Abdruck als Marke) reliquit, Plaut. – dah. übtr., unum aliquem te ex barbatis illis exemplum (Abbild) imperii veteris, imaginem (Konterfei) antiquitatis intueri, Cic.: exemplum dei quisque est in imagine parva, Manil. – Homeri ingenium sine exemplo (gleichs. ohne Gegenstück) maximum, der über allen Vergleich erhabene, Vell.: u. so supra omnia exempla sanctissima uxor, Inscr. (s. Ruhnken Vell. 1, 5 in.).

    4) die ähnliche Art, Weise der Beschaffenheit und Handlungsweise nach, ad idem exemplum (auf dieselbe W.) somnium quam simile somniavit, Plaut.: Ch. Nomen patris ... quod ad exemplum est? (mit welchem [andern Namen] hat er Ähnlichkeit, auf welche Art lautet er?) Sy. Ad hoc exemplum Char ... (ähnlich so wie Char...). Ch. an Chares? an Charidemus? Plaut.: ad hoc exemplum (so wie du da bist, so wie du da aussiehst) te exornavi, Plaut.: credo istoc exemplo (in dieser Stellung) tibi esse eundum ad portam, Plaut.: nunc huc nunc illuc, exemplo nubis aquosae (wie eine W.) fertur, Ov. – quaestionem haberi eodem exemplo, quo M. Pomponius praetor habuisset, auf dieselbe Weise wie usw., ganz ähnlich wie usw., Liv.: uno exemplo vitam vivere, auf einerlei Weise, Plaut.: exemplo malo committi, auf bedenkliche Weise, Iuven. – im Plur., alqm omnibus od. pessumis exemplis cruciare od. excruciare, jmd. auf jede od. die schrecklichste Art martern, Plaut.: te omnes di malis exemplis perdant, Ter. (vgl. Lindemann Plaut. capt. 3, 5, 33).

    II) als etwas Nachzuahmendes = das Beispiel, Muster, A) in technischer Hinsicht, 1) im allg.: si musici vocem docentium, pictores opera priorum, rustici probatam experimento culturam in exemplum intuentur, achten als wie auf ein Muster auf usw., Quint.: tempora illa, quae sine exemplis fuerunt, Quint.: quae in exemplum assumimus (sc. in orationibus), was wir zum M. nehmen, Quint.

    2) insbes.: a) in der Baukunst = das Muster, Modell, aedes probant; sibi quisque inde exemplum expetunt, Plaut.: superposuit altissimam turrem in exemplum Alexandrini Phari, Suet. – b) in der Bildnerei u. Malerei = das Original, in mutum simulacrum ab animali exemplo (nach einem lebenden O.) transfertur, Cic.: illi fuit exemplorum eligendi potestas, Cic.: huiusmodi tractare exempla, Plaut. – c) der Entwurf, das Konzept zu einer Schrift, litterarum exemplum componere, Cic.: cum ad te harum (litterarum) exemplum in codicillis exaravi, Cic.

    B) in geistiger u. ethischer Hinsicht: 1) das Muster, Vorbild für unser Verhalten, feruntur enim ex optimis naturae et veritatis exemplis, sie sind von den besten Vorbildern, der Natur u. der Wahrheit, genommen, Cic.: ex. innocentiae, pudicitiae, ein M. von usw., Cic.: vir mali exempli, Sen.: vir exempli recti, ein M. von Geradheit, Cic.: magnum exemplum continentiae, Ter.: honestum ex., ein M. von Bescheidenheit, Tac.: exemplum capere ex alqo, sich ein Beispiel an jmd. nehmen, Ter.: so auch exemplum capere de alqo, Ter.: ab alqo, Cic. u. Liv.: u. hinc exemplum capere, Plaut.: u. exemplum petere ab alqo, Cic. u. Liv.

    2) das Beispiel = das Verfahren, Benehmen, die Handlung (Tat), insofern es od. sie nachahmenswert od. verabscheuungswürdig ist, inductum pessimum exemplum, ut optimum opponeretur, Plin. pan.: alqd aliorum exemplo institutoque facere, etwas nach anderer Beispiel und Vorgange tun, Cic.: more et exemplo populi Romani, nach der Sitte und dem Verfahren (Brauch) des usw., Caes.: se exemplo (nach anderer Beispiel, Vorgang) fecisse, quod fecisset, Cic.: exemplum dare, Tac.: dare in (für) omnes provincias exemplum, Tac.: dare magna exempla, Iuven.: inter exempla esse od. haberi, als B. dienen, Sen. u. Solin.: alcis exemplum sequi, sich jmds. Beispiel (Benehmen) zum Muster nehmen, Nep.: commoverat quosdam magnitudine exempli, durch die Erhabenheit seines Beispiels (Benehmens), Tac.: insigne Epponinae uxoris exemplum (das ausgezeichnete Benehmen) suo loco reddemus, Tac.: singulare omnium saeculorum exemplum ausae, Iustin.: exemplo carens (beispiellos) luctus erat, Lucan. 9, 169. – plus exemplo (durch ihr übles Beispiel) quam peccato nocent, Cic.: in alqo exemplum periculosum prodere, Cic. – ut huius urbis iura et exempla corrumperes, Rechtsbestimmungen u. Vorgänge (= Verfahren u. Normen in der Ausübung des Rechts), Cic. – sub hoc exemplo, nach diesem B. (Vorgange), Plin. ep. 1, 18, 5; 2, 6, 6 u.a.: sub his exemplis, nach diesen Vorgängen, Vell. 2, 127, 3.

    3) das Beispiel zur Nachachtung, Warnung, daswarnende Beispiel, das Strafbeispiel (vgl. Brix Plaut. capt. 688. Spalding Quint. 4, 1, 7. Gronov Liv. 2, 30, 1), a) im allg.: ex. bonum, utile, Tac.: ut arcendis sceleribus exemplum nobile esset, damit ein auffallendes B. gegeben würde, um usw., Liv.: exemplum severitatis edere, Cic.: ea in civitatem Carthaginiensium exempla edere, Liv.: uterque in te exempla edent, Ter.: dare ultionis exemplum, Tac.: dare exemplum praecavendi, Tac.: exemplum praebere, ut etc., Hor.: exemplo territus huius, Ov. – b) das Strafbeispiel, die Strafe (vgl. Held Caes. b.G. 1, 31. § 9), habet aliquid ex iniquo omne magnum exemplum, Tac.: deditos in fidem populi Romani omni ultimae crudelitatis exemplo laceratos ac deletos esse, Liv.: exemplum statuere in alqm u. in alqo, Ter., Cic. u.a.: u. so statuite exemplum impudenti, date pudori praemium, Plaut.: statuite exemplum, quantae poenae sint in civitate hominibus istius modi comparatae, Cornif. rhet. – u. bes. im Plur., meritum novissima exempla Mithridatem, verdient habe M. die härteste Strafe, Tac.: exempla in alqm facere od. edere, jmd. empfindlich bestrafen, Komik., Caes. u.a. (s. Ruhnken Ter. eun. 5, 4, 24. Drak. Liv. 29, 27, 4): in alqm omnia exempla cruciatusque edere, an jmd. qualvolle Strafen vollziehen, Caes.: exempla in eum fient, er wird empfindlich bestraft werden, Ter.: mala exempla, übel angewandte Strafbeispiele, Sall.

    III) als etwas einen ähnlichen Fall Erläuterndes, Beweisendes, Bestätigendes (als Synon. von documentum, s. Cornif. rhet. 4, 5. Cic. de inv. 1, 49), das Beispiel, hisce ego rebus exempla adiungerem, nisi etc., Cic.: fieri tamen potest, ut ex aliis legibus exempla ducamus, per quae appareat etc., Quint.: magna exempla casuum humanorum, Liv.: exemplum insigne mutationis rerum humanarum, Liv. (s. Fabri Liv. 22, 44, 5. Mützell Curt. 5, 4 [17], 5). – dah. exempli causā od. gratiā u. in exemplum, um als Beispiel zu dienen, um ein Beispiel zu geben od. anzuführen, beispielsweise (wenn ein histor. od. erdachtes Faktum zum Beweis usw. wirklich angeführt wird), exempli causā paucos nominavi, Cic.: in ea muliere etiamnunc, quasi exempli causā, vestigia antiqui officii remanent, Cic.: satis est unam rem, exempli gratiā, proferre, Nep.: vel exempli gratiā, in Verrem de L. Domitio, Quint.: ex quibus in exemplum pauca hinc inde subieci, Suet.

    lateinisch-deutsches > exemplum

  • 11 optio

    optio, ōnis ( von *opio, ere, dem Stammworte zu optāre), I) fem., der freie Wille, die freie Wahl, die Willkür, das Belieben, optio haec tua est; utram harum vis condicionem accipe, Plaut.: utro frui malis, optio sit tua, Cic.: sed magis sumendam et, si optio esset (wenn er seinen freien Willen hätte, wählen dürfte), eligendam Metelli (vitam), Reguli reiciendam (aiebat), Cic.: an erit haec optio et potestas tua, ut dicas etc., steht das in deiner Willkür? Cic.: quando autem dubium fuisset apud patres nostros, eligendi cui patroni daretur optio, quin aut Antonium optaret aut Crassum? Cic.: si mihi optio daretur, utrum malim defendere, an etc., mir die Wahl gestellt würde, ob ich... oder ob ich usw., Cic.: so auch optio vobis datur, utrum velitis casu illo itinere Varenum usum esse, an huius persuasu et inductu, Cic. fr.: si naturae nostrae optio daretur, contentane sit suis integris incorruptisque sensibus, an postulet melius aliquid, Cic.: quotiens ille tibi potestatem optionemque facturus sit, ut eligas, utrum velis, factum esse necne, verum esse an falsum, Cic.: ex collegis optione a senatu datā, obwohl ihm der S. die Wahl eines Kollegen freigestellt hatte, Liv. – II) masc. = der Gehilfe, den man sich wählt, A) im allg., der Assistent, Plaut. u. ICt. – B) insbes.: a) als milit. t. t. = der Gehilfe des Zenturio, etwa der Feldwebel, Varro LL. 5, 91. Tac. hist. 1, 25. Veget. mil. 2, 7. – b) der Unterchef eines Bureaus, Corp. inscr. Lat. 6, 8505.

    lateinisch-deutsches > optio

  • 12 ratio

    ratio, ōnis, f. (reor, ratus), das Abrechnen, Berechnen, die Rechnung, Berechnung, I) eig. u. übtr.: A) eig.: a) Sing.: magna r., Cic.: auri r. constat, die Rechnung stimmt, Cic.: u. so par est ratio acceptorum et datorum, Cic.: rationem ducere, Cic.: habere rationem, Cic.: rationem referre, Cic.: ratio repeti solet, Cic.: in rationem inducere, in Rechnung bringen, verrechnen, Cic.: rationem inire, eine B. anstellen, Caes. (u. so inibitur ratio quaestus de pecunia tua, es wird der mögliche Gewinn mit deinem Gelde berechnet, Cic.): r. aeraria, die Berechnung u. Verminderung auf Kupfergeld, der verminderte Münzfuß, Cic. Quinct. 17. – b) Plur.: libri rationum, Rechnungsbücher, Aur. Vict.: rationes cum alqo putare, Cic.: rationes subducere, die R. abschließen, Cic. (vgl. no. II, A): rationes accipere, sich Rechnung stellen lassen, Sen.: u. so rationes ab alqo accipere, Cic.: rationes conferre, Cic.: rationes eferre, Cic., deferre, Cic.: falsas rationes inferre, Cic.: rationes familiares componere, Tac.

    B) übtr.: 1) statistische Übersicht, statistischer Abriß, Verzeichnis, Liste, Protokoll, cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, Cic. Verr. 5, 147: rationes imperii, Suet. Cal. 16, 1.

    2) Summe, Zahl, ea nimia est ratio, Plaut.: hem ista ratio maxima est, Plaut.

    3) Geschäftsangelegenheit, Geschäftsache, Geschaftsverhältnis, Geschäftsführung, Geschäft, übh. Angelegenheit, Carpinatius, qui iam cum isto summā consuetudine, praeterea re ac ratione coniunctus esset, Cic.: de tota illa ratione atque re Gallicana, Cic.: illa de ratione nummaria non sunt eiusmodi, Cic.: quamquam haec quidem res non solum ex domestica est ratione (innere Politik), attingit etiam bellicam, Cic.: quae domi gerenda sunt, ea per Caecilium transiguntur, fori iudiciique rationem Messala suscepit, seine Angelegenheiten vor der Öffentlichkeit u. vor Gericht, Cic.: ut rationes nostras explicares, unsere Geldgeschäfte abwickelst, Cic.: u. so ut res rationesque vestrorum omnium bene expedire voltis, Plaut.: in publicis privatisque rationibus, im öffentlichen u. Privatverkehr, Caes.: in explicandis rationibus rerum civilium, Cic.: r. civitatis, Cic.: r. comitiorum, Cic.: propter rationem Gallici belli, Cic. – dah. meae (tuae etc.) rationes, mein (dein usw.) Interesse, mein (dein usw.) Vorteil (vgl. unser »bei etw. seine Rechnung finden«), rationes meas vestrae saluti anteposuissem, Cic.: me ad eius rationes adiungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adiungendum putasti, Cic.: meis alienissimum rationibus, Cic.

    II) bildl.: A) Rechnung, Berechnung, Rechenschaft, Aufschluß, Belehrung, (Medea et Atreus) initā subductāque ratione (nach angestellter u. abgeschlossener B.) nefaria scelera meditantes, Cic.: numquam ita quisquam bene subductā ratione ad vitam fuit, quin etc., Ter.: habere rationem, berechnen, Cic.: exigere rationem, Rechenschaft fordern, Val. Max. u. Plin. ep.: rationem reddere alci, Rechenschaft ablegen, Aufschluß geben, Cic. u.a.: u. so rationem reddere alcis rei, Cic., de alqa re, Cic. u. Vitr.: rationem vitae reposcere, Cic.: negotii rationem exstare oportere, müsse Rechenschaft gegeben werden können, Cic.: ratio alcis rei od. alci rei constat, die R. steht für etw. gleichs. fest, d.i. ich bin mit etwas im reinen, oft bei Plin. ep.; s. Döring Plin. ep. 1, 5, 16.

    B) übtr.: 1) übh. Rechnung, Berechnung, a) = Verhältnis, Beziehung zu usw., Rücksicht auf usw., Verbindung, Verkehr mit usw., rationem habere, aliquid rationis habere cum alqo, Rechnung haben, in Rechnung, in Verbindung, in Verkehr stehen mit usw., Cic.: quibuscum r. huic est, Cic.: quae r. tibi cum eo intercesserat? Cic.: pacis quae potest esse cum eo ratio, in quo etc.? Cic.: habenda cum M. Latrone pacis r., Cic.: et Graeciae quidem oratorum partus atque fontes vides ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes, in Rücksicht auf unsere Annalen, Cic. – b) Berechnung = berechnende, beachtende Rücksicht, Berücksichtigung, Beachtung, Erwägung, Sorge für usw., piorum et impiorum habere rationem, Cic.: vel dignitatis vel commodi rationem habere, Cic.: non ullius rationem sui commodi ducere, Rücksicht nehmen auf usw., Cic.: salutis meae rationem ducere, Cic., officii, Cic.: suam rationem ducere, seinen Vorteil bedenken, Cic.: conservare rationem alcis rei, Cic.: omnis hac in re habenda r. et diligentia est, ut etc., Cic.: habeo rationem, quid acceperim, ziehe in Erwägung, erwäge, Cic.: neque illud rationis habuisti, si forte etc., Cic.: hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut etc., Cic. – salva utriusque temporis ratio est, man hat beide Zeiten gut berechnet, berücksichtigt, jeder Zeit ist ihr Recht geschehen, Tac.; vgl. salvā diligentiae tuae ratione, unbeschadet deiner Vorsicht, Plin. ep. – c) die auf Berechnung begründete Vermutung, quantum in ratione esset, soviel sich berechnen, vermuten ließ, Hirt. b. G. 8, 6, 1. – d) das Sichverhalten zu od. bei etw., d.i. subj. = das Verfahren, die Verfahrungsart, das Verhalten, die Maßregel, Methode, Weise, der Plan, obj. = das Verhältnis, die Beschaffenheit, Natur, Art und Weise, Einrichtung, α) subj.: ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium, Cic.: scribendi consilium ratioque, Cic.: haec cogitandi pronuntiandique ratio, Cic.: eligendi et collocandi ratio, disponendi ratio, Quint. (s. Herbst Quint. 10, 1, 4): ratio docendi nec una omnibus nec singulis eadem semper fuit, Suet.: eadem defensionis ratio viaque, Cic.: r. in dicendo, Cic.: ineunda r. est, Cic.: a me inita ratio est (ist ein Verfahren angewandt, ein Weg eingeschlagen worden), quam quidem omnes non solum probant, sed etiam laudant, Cic.: inita tandem ratio est, ut etc., es wurden Mittel u. Wege eingeschlagen usw., Liv.: ad hunc interficiendum talem iniit rationem, Nep.: cuius ratio (Plan) etsi non valuit, tamen etc., Nep.: u. so vicit ratio parcendi, Tac.: sic neque agricultura nec ratio atque usus belli intermittitur, die planmäßige Kriegführung u. die Kriegsübung, Caes.: istam rationem otii tui probo, jenes geschäftslose Leben, wie du es planmäßig führst, Cic. – im Plur., rationes belli gerendi, Maßregeln, Caes.: meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae, Lebensplan, Cic.: rationes rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum, Cic. – β) obj.: tempestatum ratio (Stand) et praedonum et locorum, Cic.: ratio pecuniarum, Geldverhältnisse (in Rom), Cic.: ut ceteri menses in suam rationem reverterentur, in ihr richtiges Verhältnis (durch Einschaltung), Cic.: ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, Cic.: quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava, diiudicant, in den K. u. ihren Verhältnissen, Cic.: disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum, Cic.: quod ad rationes omnium rerum pertineret, Cic.: quoniam eadem est r. iuris in utraque, Cic.: quā ratione, Cic.

    2) insbes., die Rechnung, Berechnung, als höhere Geistestätigkeit, das Denken, die bewußte, vernünftige Überlegung, konkret = die der Geistestätigkeit zugrunde liegende höhere Geisteskraft, das Denkvermögen, die Vernunft, die Einsicht, Klugheit u. dgl. (bei Cicero oft verb. mens et ratio et consilium, oder ratio, consilium, prudentia u. dgl.), quod facinus aut scelus suscipitur nisi consilio capto, aut sine animi motu et cogitatione, id est ratione, perficitur? Cic.: motus iste celer cogitationis, acumen, sollertia, quam rationem vocamus, Cic.: homo rationis particeps, Cic.: ratio ac disputatio, Vernunft und Nachdenken, Cic. – illa revoces ad rationem, Cic.: moneo, ut agentem te ratio ducat, non fortuna, Liv.: consilio et ratione, Cic.: quod nobis nullā ratione factum a Pompeio videtur, Caes.: magis ratione quam vi persuasit, Vell.: quod domi te inclusisti, ratione fecisti, vernünftig, einsichtsvoll, klug, Cic. – ratio est (es ist vernünftig, erscheint rätlich), od. ratio non est m. Infin., cui acquiescere Cremonae ratio fuit, Tac.: minari divisoribus r. non erat, Cic.: u. so minime est rationis m. folg. Infin., Colum.: u. rationis est m. folg. Infin., Plin. ep. – dah. a) der einen Ggstd. erklärende vernünftige Grund, Vernunftgrund, Beweggrund (vgl. argumentum no. II), α) übh.: est aliqua huiusce rei ratio, dafür gibt es einen vernünftigen Gr., darin liegt noch etwas, was zu rechtfertigen ist, Cic.: nostra confirmare argumentis ac rationibus, Cic.: consilii causa ratioque, Cic.: r. quaerenda, Cic.: quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae? Cic.: quod quidem rationem habeat (vernünftigen Grund hat), recte fit, Sen. rhet.: facti aliquam rationem afferre, Cic.: nihil rationis affers, quamobrem etc., Cic.: tertiam rationem affertis, quod etc., Cic.: rationem subicit, Cic.: ad hanc sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod etc., Caes.: r. cunctandi, Tac.: liberalitas, cui ratio non constat, zu der kein (edler) Beweggrund vorhanden ist, Plin. pan.: ratio nulla est m. Infin., es ist kein Grund vorhanden, nullam esse rationem amittere eiusmodi occasionem, Cic. – β) rhet. t. t., Grund, Begründung einer Behauptung, s. Cic. de inv. 1, 18. Quint. 3, 11, 4: ad propositum subiecta ratio et item in distributis supposita ratio, Cic. de or. 3, 207. – b) Vernunftmäßigkeit, Vernünftigkeit, das vernünftige Verhältnis, -Maß, Gesetzmäßigkeit, Gesetz, Regel, Ordnung, Methode, ut ratione et viā procedat oratio, methodisch, wissenschaftlich, Cic.: modo et ratione omnia facere, Cic.: ratione et numero moveri, Cic.: intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis, in ungleichen, jedoch gesetzmäßig nach gleichen Verhältnissen getrennten Intervallen, Cic.: moderatā ratione, in gleichmäßigem Verhältnisse, Cic.: in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem, der vernunftmäßige Entwicklungsgang, Cic.: ad vitam usumque vivendi ea descripta r. est, Cic. – c) Denkart = Richtung, Prinzip, das jmd. verfolgt, florens homo in populari ratione, der Hauptvertreter der demokratischen Richtung, Cic.: neminem alterius rationis et partis offendit, Cic.: una in causis ratio quaedam eius orationis, quae etc., hat lediglich eine R., Cic.: bona ratio cum perdita confligit, es kämpft das gute (konservative) Prinzip mit den Grundsätzen der Umsturzpartei (die überall tabula rasa machen will), Cic. – d) Grundsatz, Prinzip, Lehre, Teorie, System, Wissenschaft, subj. = theoretische-, wissenschaftliche Kenntnis, α) obj.: erat enim tunc haec nova et ignota r. solem lunae oppositum solere deficere, Cic.: animum conferre in istam rationem, Cic.: sine ulla arte aut ratione diiudicant, ohne Anwendung theoretischer Kunstregeln, Cic.: laus rationis aut scientiae, Cic.: continet totam hanc quaestionem ea ratio, Cic.: Epicuri r., Lehre, System, Philosophie, Cic.: formula Stoicorum rationi disciplinaeque consentanea, Cic.: Cynicorum r., Cic.: de ratione vivendi, Lebenswissenschaft, Cic.: r. civilis et disciplina populorum, Staatswissenschaft, Cic.: geometrica, die Geometrie (als wissenschaftliche Theorie), Macr. u. Amm. (versch. von unten no. f): vitae r., Cic.: – β) subj.: si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si huius rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta, Cic. Arch. 1. – e) Ansicht, Meinung, mea sic est ratio et sic induco animun meum, Ter.: tuae epistulae perdiligenter in eandem rationem scriptae, Cic.: cum in eam rationem quisque loqueretur, Cic. – f) Beweisführung, Argumentation, der Beweis, summa uniuscuiusque rationis, Cic.: concludatur igitur ratio, Cic.: ratio ipsa coget mit folg. Acc. u. Infin., Cic.: ut nunc ratio cogit, Cic.: geometricis rationibus non credere, Cic.: haec omnia geometricis evidentissimisque rationibus probare, Macr. – / Genet. Sing. apok. rationi', Lucr. 2, 53: Abl. Sing. rationi, Lucr. 6, 66.

    lateinisch-deutsches > ratio

  • 13 selector

    sēlēctor, ōris, m. (seligo), der Auswähler, Ausleser, postremo in eo vim artificii consumant, ut ipsi ab aliis potius eligendi, quam aliorum (aus Fremden) boni selectores existimentur, Cornif. rhet. 4, 7 Fr.; außerdem Augustin. de civ. dei 7, 3.

    lateinisch-deutsches > selector

  • 14 defero

    dēfĕro, ferre, tŭli, lātum - tr. - [st1]1 [-] porter d'un lieu dans un autre, apporter, amener.    - si forte eo deferret fuga regem, Liv. 36, 20: si la fuite amenait le roi en cet endroit. [st1]2 [-] emporter de haut en bas, jeter à bas, abattre, renverser, précipiter.    - deferre plurimum limi, Plin.: rouler une grande quantité de limon.    - Rhodanus amnis segnem deferens Ararim, Plin.: le Rhône entraînant les eaux dormantes de la Saône.    - in praeceps deferri, Liv.: être emporté sur la pente d'un précipice. [st1]3 [-] détourner (un navire) de son chemin, pousser, entraîner, emporter.    - quem tempestas in desertum litus detulisset, Cic. Rep. 1: (celui) que la tempête avait jeté sur une côte déserte.    - navis huc nos detulit, Plaut. Am.: un bateau nous a entraînés ici. [st1]4 [-] porter au marché, exposer en vente, mettre en vente, vendre.    - deferre nexos maniplos, Col. 10, 315: porter des gerbes au marché.    - deferre pallium, Petr. 12, 2: mettre un manteau en vente.    - videamus hoc quanti deferatur, Sen. Ep. 42: voyons quel prix on en demande. [st1]5 [-] porter, produire, donner (en parl. de la végétation).    - deferre fructum similem nucis, Plin.: donner un fruit semblable à la noix. [st1]6 [-] déférer, décerner, offrir, accorder, confier, transmettre, remettre.    - deferre aliquid ad aliquem: accorder (confier, remettre, transmettre, porter) qqch à qqn.    - imperium ad aliquem deferre: déférer le commandement à qqn.    - universum meum studium ad te defero, Cic.: je t'offre tout mon zèle.    - deferre aliquid ad aerium (in aerium): porter qqch au trésor public.    - deferre aliquid alicui: remettre qqch à qqn.    - pacem hostibus deferre, Liv. 23, 13: proposer la paix aux ennemis. [st1]7 [-] porter à la connaissance de, faire savoir, rapporter, annoncer, révéler, soumettre; dénoncer, porter plainte; accuser.    - deferre + prop. inf.: rapporter, déclarer que.    - defert ad conjectorem se somniasse, Cic.: il vient de raconter au sorcier qu'il a rêvé.    - rem ad populum deferre, soumettre une affaire au peuple.    - deferre aliquem (nomen alicujus) ad praetorem: dénoncer qqn au préteur.    - detulit ad me querelam tuam, Cic. Fam. 11, 27: il m'a transmis ta plainte.    - deferre nomen alicujus de aliqua re, Cic.: accuser qqn de qqch.    - minari et deferre etiam non orator potest, Quint. 4, 1, 22: on n'a pas besoin d'être orateur pour menacer et dénoncer.    - defertur majestatis, Tac.: il est accusé de lèse-majesté.    - defertur moliri res novas, Tac. An. 2: il est accusé de fomenter une révolution. [st1]8 [-] déposer (au Trésor); déclarer (au censeur).    - in censum deferre: déclarer aux censeurs (telle fortune).    - deferre mille quingentūm aeris in censum, Gell.: déclarer au censeur une fortune de quinze cents as.    - rationes deferre, Cic.: déposer ses comptes (au Trésor). [st1]9 [-] inscrire sur les registres du Trésor, à titre de recommandation.    - scito a me tribunos delatos esse, Cic.: sache que j'ai porté les tribuns sur le registre des récompenses.
    * * *
    dēfĕro, ferre, tŭli, lātum - tr. - [st1]1 [-] porter d'un lieu dans un autre, apporter, amener.    - si forte eo deferret fuga regem, Liv. 36, 20: si la fuite amenait le roi en cet endroit. [st1]2 [-] emporter de haut en bas, jeter à bas, abattre, renverser, précipiter.    - deferre plurimum limi, Plin.: rouler une grande quantité de limon.    - Rhodanus amnis segnem deferens Ararim, Plin.: le Rhône entraînant les eaux dormantes de la Saône.    - in praeceps deferri, Liv.: être emporté sur la pente d'un précipice. [st1]3 [-] détourner (un navire) de son chemin, pousser, entraîner, emporter.    - quem tempestas in desertum litus detulisset, Cic. Rep. 1: (celui) que la tempête avait jeté sur une côte déserte.    - navis huc nos detulit, Plaut. Am.: un bateau nous a entraînés ici. [st1]4 [-] porter au marché, exposer en vente, mettre en vente, vendre.    - deferre nexos maniplos, Col. 10, 315: porter des gerbes au marché.    - deferre pallium, Petr. 12, 2: mettre un manteau en vente.    - videamus hoc quanti deferatur, Sen. Ep. 42: voyons quel prix on en demande. [st1]5 [-] porter, produire, donner (en parl. de la végétation).    - deferre fructum similem nucis, Plin.: donner un fruit semblable à la noix. [st1]6 [-] déférer, décerner, offrir, accorder, confier, transmettre, remettre.    - deferre aliquid ad aliquem: accorder (confier, remettre, transmettre, porter) qqch à qqn.    - imperium ad aliquem deferre: déférer le commandement à qqn.    - universum meum studium ad te defero, Cic.: je t'offre tout mon zèle.    - deferre aliquid ad aerium (in aerium): porter qqch au trésor public.    - deferre aliquid alicui: remettre qqch à qqn.    - pacem hostibus deferre, Liv. 23, 13: proposer la paix aux ennemis. [st1]7 [-] porter à la connaissance de, faire savoir, rapporter, annoncer, révéler, soumettre; dénoncer, porter plainte; accuser.    - deferre + prop. inf.: rapporter, déclarer que.    - defert ad conjectorem se somniasse, Cic.: il vient de raconter au sorcier qu'il a rêvé.    - rem ad populum deferre, soumettre une affaire au peuple.    - deferre aliquem (nomen alicujus) ad praetorem: dénoncer qqn au préteur.    - detulit ad me querelam tuam, Cic. Fam. 11, 27: il m'a transmis ta plainte.    - deferre nomen alicujus de aliqua re, Cic.: accuser qqn de qqch.    - minari et deferre etiam non orator potest, Quint. 4, 1, 22: on n'a pas besoin d'être orateur pour menacer et dénoncer.    - defertur majestatis, Tac.: il est accusé de lèse-majesté.    - defertur moliri res novas, Tac. An. 2: il est accusé de fomenter une révolution. [st1]8 [-] déposer (au Trésor); déclarer (au censeur).    - in censum deferre: déclarer aux censeurs (telle fortune).    - deferre mille quingentūm aeris in censum, Gell.: déclarer au censeur une fortune de quinze cents as.    - rationes deferre, Cic.: déposer ses comptes (au Trésor). [st1]9 [-] inscrire sur les registres du Trésor, à titre de recommandation.    - scito a me tribunos delatos esse, Cic.: sache que j'ai porté les tribuns sur le registre des récompenses.
    * * *
        Defero, defers, detuli, pen. corr. delatum, pen. prod. deferre. Plaut. Porter.
    \
        Deferri naui ad vlterioris Rheni litus. Plin. Estre porté.
    \
        Deferre dotem vori dicitur vxor. Plaut. Apporter grand dost.
    \
        In terram deferri. Quintil. Cheoir, ou tomber à terre.
    \
        Deferar in vicum. Horat. Je seray porté.
    \
        Deferri in vndas. Virgil. Estre precipité en l'eaue.
    \
        Deferri in errorem. Cic. Estre mis en erreur.
    \
        Deferri in praeceps. Liu. Estre rué par terre.
    \
        Defertur Moganus in Rhenum. Plin. iunior. Coule, Flue, Entre, Se rend dedens le Rhin.
    \
        Deferre studium suum et laborem ad aliquem. Cic. Offrir et presenter son service.
    \
        Deferre aliquid in beneficii loco. Cic. Luy faire present de quelque chose, pensant luy faire grand plaisir.
    \
        Deferre causam ad patronum dicitur litigator. Cic. Quand une partie vient à un advocat, ou homme de conseil, luy conter son affaire, et le prier de plaider pour luy, ou de luy donner conseil.
    \
        Querelas ad aliquem per alium deferre. Cic. Envoyer quelqu'un vers autruy porter parolles contenant les plainctes de quelques torts faicts.
    \
        Deferre querelas ad aliquem. Liu. Se plaindre ou complaindre à aucun.
    \
        Deferre ad aliquem quae audiuimus. Caes. Luy conter et rapporter.
    \
        Deferre mandata vel postulata alicuius ad alterum. Caesar. Faire un message, Porter parolle pour autruy de quelque chose dont il a donné charge.
    \
        Deferre ad coniectorem. Cic. Aller au devin et luy conter son affaire, et demander conseil.
    \
        In censum deferre. Vlpian. Bailler par declaration et denombrement. Vide Census in CENSEO.
    \
        Polliceri et deferre quicquid possumus. Cic. Promettre et offrir ou presenter à aucun tout ce qui est en nostre puissance.
    \
        Denegare et Deferre, contraria. Cic. Refuser et offrir.
    \
        Ad vnum omnia delata sunt. Cic. Toutes choses sont remises en la main d'un qui ha toute puissance.
    \
        Honorem alicui deferre. Cic. Luy donner quelque grand estat et office.
    \
        Quibus omnia pop. Romani beneficia dormientibus deferuntur. Cic. On leur apporte les bienfaicts en dormant.
    \
        Deferre facultates alicui. Cic. Luy faire present de ce qu on peult faire, Luy offrir sa puissance.
    \
        Optionem eligendi. Cic. Donner le chois.
    \
        Pacem. Liu. Presenter paix.
    \
        Palmam alicuius rei deferre alicui. Cic. Luy en donner le loz.
    \
        Potestatem alicui. Cic. Bailler.
    \
        Praeconium alicui. Cic. Luy bailler la charge de faire les criees, et soubhaster.
    \
        Primas alicui. Cic. Luy donner le premier lieu.
    \
        Triumphum. Cic. Luy octroyer le triomphe.
    \
        Deferre aliquid ad alterum. Cic. Luy faire quelque bien.
    \
        Negotium ad aliquem. Cic. Employer aucun en quelque affaire, Luy apporter quelque charge pour l'expedier.
    \
        Iudicia iam facta, domo ad causas deferre. Cic. Apporter.
    \
        Deferre iudicium ad Praetores. Liu. Quand un malfaicteur vient au magistrat descouvrir son faict et encuser soy et ses compaignons.
    \
        Regnum alicui. Liu. Luy faire present de la couronne, Luy offrir le royaulme.
    \
        Studium et beneuolentiam ad aliquem deferre. Cic. Offrir, Presenter.
    \
        Voluntatem suam ad aliquem. Cic. Luy dire et descouvrir.
    \
        Deferre aliquem, pro Accusare. Cic. Accuser.
    \
        Impietatis deferri. Tacit. Estre accusé de, etc.
    \
        Deferre nomen alicuius. Cic. Deferer aucun et denoncer à justice qu'il a commis quelque forfaict, Enditer, Emputer, Encuser.
    \
        Sermones de aliquo ad alterum. Cic. Rapporter.
    \
        Deferre de aliquo apud alios. Cic. Faire quelque rapport.
    \
        Deferre. Seneca, Videamus hoc quod concupiscimus, quanti deferatur. Combien on le fait, on le prise, on l'estime, Combien on le veult vendre.

    Dictionarium latinogallicum > defero

  • 15 facultas

    facultās, ātis, f. [facio] [st1]1 [-] possibilité (de faire), faculté, moyen, pouvoir, ressource, occasion, autorisation, permission.    - facultas et ars, Cic.: la pratique et la théorie.    - si facultas erit, Cic.: s'il est possible.    - si mihi facultas tui praesentis esset, Cic.: si je pouvais t'avoir auprès de moi.    - laedendi facultatem arripere, Cic.: saisir l'occasion de nuire.    - facultatem judicandi facere, Cic.: donner la possibilité de juger.    - dare alicui facultatem ad dicendum: donner à qqn l'autorisation de parler.    - facultatem sibi colligendi relinquere hostibus: laisser à l'ennemi le temps de se rallier.    - hostes ex muro ac turibus submoventur: non datur libera muri defendendi facultas, Caes. BC. 2: les ennemis sont écartés de leur muraille et de leurs tours; on ne leur laisse pas une franche occasion de défendre cette muraille.    - propterea quod reliquis tamen fugae facultas daretur, Caes. BG. 1: parce que les autres peuples avaient malgré tout la ressource de fuir.    - frumentandi (frumenti) rationem habere, Caes. BG. 7: pourvoir au ravitaillement. [st1]2 [-] force, propriété, vertu (d'une plante); talent, art, aptitude, capacité, habileté, science, savoir-faire.    - facultates (eloquendi, dicendi): le talent oratoire, l'éloquence.    - facultates medicamentorum, Cels. 5: la vertu des médicaments.    - ut par sis in utriusque orationis facultate, Cic.: afin d'acquérir dans les deux langues la même facilité.    - facultates herbarum, Cels.: les propriétés des plantes. [st1]3 [-] abondance, quantité.    - summa erat in oppido facultas rerum: la ville avait tout en abondance.    - habere facultatem navium, Caes.: avoir un grand nombre de navires. [st1]4 [-] moyens, ressources; souvent au plur. biens, richesses, fortune, patrimoine.    - pro facultate quisque, Suet. Aug. 29: chacun selon ses moyens.    - tantae videbantur Italiae facultates ut...: les ressources de l'Italie paraissaient si grandes que...
    * * *
    facultās, ātis, f. [facio] [st1]1 [-] possibilité (de faire), faculté, moyen, pouvoir, ressource, occasion, autorisation, permission.    - facultas et ars, Cic.: la pratique et la théorie.    - si facultas erit, Cic.: s'il est possible.    - si mihi facultas tui praesentis esset, Cic.: si je pouvais t'avoir auprès de moi.    - laedendi facultatem arripere, Cic.: saisir l'occasion de nuire.    - facultatem judicandi facere, Cic.: donner la possibilité de juger.    - dare alicui facultatem ad dicendum: donner à qqn l'autorisation de parler.    - facultatem sibi colligendi relinquere hostibus: laisser à l'ennemi le temps de se rallier.    - hostes ex muro ac turibus submoventur: non datur libera muri defendendi facultas, Caes. BC. 2: les ennemis sont écartés de leur muraille et de leurs tours; on ne leur laisse pas une franche occasion de défendre cette muraille.    - propterea quod reliquis tamen fugae facultas daretur, Caes. BG. 1: parce que les autres peuples avaient malgré tout la ressource de fuir.    - frumentandi (frumenti) rationem habere, Caes. BG. 7: pourvoir au ravitaillement. [st1]2 [-] force, propriété, vertu (d'une plante); talent, art, aptitude, capacité, habileté, science, savoir-faire.    - facultates (eloquendi, dicendi): le talent oratoire, l'éloquence.    - facultates medicamentorum, Cels. 5: la vertu des médicaments.    - ut par sis in utriusque orationis facultate, Cic.: afin d'acquérir dans les deux langues la même facilité.    - facultates herbarum, Cels.: les propriétés des plantes. [st1]3 [-] abondance, quantité.    - summa erat in oppido facultas rerum: la ville avait tout en abondance.    - habere facultatem navium, Caes.: avoir un grand nombre de navires. [st1]4 [-] moyens, ressources; souvent au plur. biens, richesses, fortune, patrimoine.    - pro facultate quisque, Suet. Aug. 29: chacun selon ses moyens.    - tantae videbantur Italiae facultates ut...: les ressources de l'Italie paraissaient si grandes que...
    * * *
        Facultas, facultatis. Terent. Cic. Povoir et puissance de faire aucune chose, Aisance, Faculté.
    \
        Vindictae nulla facultas. Ouid. Je n'ay aucune puissance ne moyen de me venger.
    \
        Facultatem dare eligendi. Plin. iunior. Cic. Donner le chois.
    \
        Dare facultatem omnibus sui irridendi. Cic. Donner occasion d'estre mocqué de touts.
    \
        Praetermittere facultatem alicuius rei. Cic. Omettre et laisser l'opportunité.
    \
        Si facultas erit. Cic. Si j'ay le loisir et l'opportunité, Si je puis.
    \
        Praesentis tui facultas. Plancus Ciceroni. La puissance de recouvrer ta presence, ou d'estre avec toy.
    \
        Prona facultas. Claud. Facilité.
    \
        Facultas ingenii. Cic. Une bonté d'esprit.
    \
        Facultas orationis. Cic. Aisance de langage, Povoir de dire ce qu'on veult, Faculté de bien dire.
    \
        Facultatem in dicendo habere. Plin. iunior. Avoir le langage à main.
    \
        Vtinam esset facultatis meae. Cic. Que je le peusse faire, Qu'il fust en ma puissance de le faire.
    \
        Facultas pro copia. Cic. Abondance.
    \
        - facultas operae Vbi mihi erit, ad te venero. Plaut. Quand j'auray le loisir, et que ma besongne le me permettra.
    \
        Facultas, a Celso accipitur pro eo quod vulgo Virtutem in medicina vocant. Force et vertu, Efficace.
    \
        Facultates, in plurali tantum, sunt Diuitiae. Cic. Richesses, Chevances.
    \
        Excutere facultates alicui. Vlp. Faire discussion sur ses biens, à scavoir s'il est solvable.
    \
        Labi facultatibus. Vlpia. Tomber en povreté.

    Dictionarium latinogallicum > facultas

  • 16 genus

       - Lebaigue P. 542 et P. 543. [st1]1 [-] gĕnŭs, ĕris, n. [geno]:    - [gr]gr. γένος. a - origine, extraction, naissance.    - genus patricium, plebeium, Liv. 6, 34, 11 ; 4, 9, 4: origine patricienne, plébéienne.    - genere et nobilitate et pecunia facile primus, Cic. Amer. 15: le premier aisément par sa naissance, sa noblesse, sa fortune.    - genus paternum, Cic. Rep. 1, 30: souche paternelle.    - genus ducere ab aliquo, Plin. Ep. 9, 22, 1: tirer son origine de qqn, descendre de qqn.    - propter divitias aut genus rempublicam tenere, Cic. Rep. 3, 23: tenir le gouvernement par ses richesses ou sa naissance.    - [en parl. des animaux] Ov. F. 6, 132. b - race, espèce de peuple, nation.    - genus Romanum, Cic. Phil. 4, 13, etc.: la race romaine, le Romain. --- cf. Caes. BG. 4, 3, 3; 7, 22, 1; 7, 42, 2.    - genus Graecorum, Cic. Fl. 9: la race grecque, le Grec. --- cf. Liv. 27, 32, 4 ; 31, 35, 1, etc. c - famille, maison.    - nobili genere natus, Cic. Verr. 5, 180: né de famille noble.    - natus malo genere, Cic. de Or. 2, 286: né de méchante famille [basse].    - genus ejusdem nominis, Cic. Br. 62: famille de même nom.    - genera falsa, Cic. Br. 62: fausses généalogies. d - [poét.] rejeton, descendant.    - Virg. En. 4, 12; Hor. O. 1, 3, 27 ; Catul. 61, 2 ; Ov. M. 4, 609, etc. e - race, espèce, genre.    - genus humanum, Cic. Lael. 20: le genre humain.    - genus omne animantum, Lucr. 1, 4, ou omne genus, Lucr. 1, 160: toute espèce vivante.    - bestiarum genus, Cic. Inv. 1, 35: le genre animal. g - espèce d'hommes ou d'animaux, genre, classe, catégorie.    - unum genus est adversum nobis eorum, quos... Cic. Mil. 3: nous avons une seule catégorie d'adversaires, ce sont ceux que...    - omnis generis homines, Cic. Dom. 75: des hommes de tout genre. --- cf. Liv. 21, 12, 8, etc.    - cujusque generis beluae, Cic. Rep. 3, 14: des bêtes de tout genre. --- cf. Caes. BG. 5, 12, 5; BC. 1, 51, 2.    - genus aliud tyrannorum, Cic. Rep. 1, 68: une autre espèce de tyrans.    - militare genus, Liv. 24, 32, 2: les soldats, l'armée.    - genus squamigerum, Lucr. 1, 162: l'espèce (la gent) porte-écaille.    - genus irritabile vatum, Hor. Ep. 2, 2, 102: la gent susceptible des poètes.    - aves omne genus, Varr. R. 3, 5, 11: des oiseaux de tout genre.    - conventus is, qui ex variis generibus constaret, Caes. BC. 2, 36, 1: une colonie romaine caractérisée par une variété d'éléments constitutifs. h - genre féminin, masculin.    - hominum genus virile, muliebre, Cic. Inv. 1, 35.    - in nominibus tria genera, Quint. 1, 4, 23: il y a trois genres pour les noms. --- Quint. 1, 5, 16, etc. ii - [noms de choses] genre, espèce.    - cum omni genere commeatus, Liv. 30, 36, 2: avec toute espèce d'approvisionnements.    - multitudo omnis generis telorum, Caes. BG. 7, 41, 3: une foule de traits de tout genre.    - tormenta cujusque generis, Caes. BC. 3, 63, 6: machines de guerre de toute espèce.    - machinae omnium generum, Sall. J. 21, 3: des machines de toute espèce.    - avec acc. adverbial omne genus simulacra, Lucr. 4, 735: des simulacres de toute sorte. --- cf. Cato, Agr. 8, 2 ; Varr. R. 1, 29, 1.    - hoc genus in rebus, Lucr. 6, 917: dans des phénomènes de ce genre. --- cf. Varr. R. 2, 1, 23.    - orationes aut aliquid id genus scribere, Cic. Att. 13, 12, 3: écrire des discours ou qqch de ce genre.    - proemisso equitatu et essedariis, quo genere uti consuerunt, Caes. BG. 4, 24, 1: ayant envoyé en avant la cavalerie et les essédaires, espèce de choses (de troupes) dont ils se servent à l'ordinaire.    - in hoc genere, Cic. Off. 1, 26: dans ce genre de choses, en ces sortes de choses. --- cf. Verr. 4, 97 ; 4, 129.    - de hoc genere, Cic. Off. 2, 60: au sujet de cette question.    - [à noter] amicitia est ex eo genere, quae prosunt, Cic. Fin. 3, 70: l'amitié est du genre des choses qui sont utiles. k - [noms abstraits] genre, sorte, espèce.    - simplex rei publicae genus, Cic. Rep. 2, 43: forme de gouvernement simple.    - conjunctum civitatis genus, Cic. Rep. 3, 23: forme de gouvernement mixte.    - hoc triplex rerum publicarum genus, Cic. Rep. 2, 42: ce mélange des trois formes de gouvernement.    - istud ipsum genus orationis exspecto, Cic. Rep. 1, 38: c'est précisément le genre d'exposé dont tu parles que j'attends de toi.    - genera furandi, Cic. Verr. 2, 18: espèces de vol.    - genus orationis, genus dicendi, Cic. Or. 42 ; 20, etc.: genre de style.    - quod genus ab hoc, quod proposuimus, abhorret, Cic. Br. 31: or cet ordre d'idées, ce sujet s'éloigne de celui que nous nous sommes proposé.    - haec et alia generis ejusdem, Cic. Nat. 3, 62: ces fables et d'autres du même genre.    - tota ratio talium largitionum genere vitiosa est, Cic. Off. 2, 60: ce système de largesses est en soi (dans son genre) totalement mauvais.    - quae genere, non numero cernuntur, Cic. Tusc. 5, 22: choses qui se jugent par la qualité, non par la quantité.    - [acc. adv.] aliquid id genus, Cic. Att. 13, 12, 3: qqch de ce genre.    - quod genus pecunia est, Cic. Inv. 2, 157: et l'argent est de ce genre.    - [d'où] quod genus = quo modo: par exemple, ainsi. --- cf. Cic. Inv. 2, 165 ; 2, 172, etc.; Lucr. 3, 276; 6, 1058.    - aliqua nota et communia officia, quod genus in parentes, amicos, affines, Cic. Inv. 2, 11: des traits de caractère et des bons offices fréquents, par exemple envers les parents, les amis, les alliés. m - [t. de droit] espèce, cas particulier, ordre de faits.    - genus ipsum cognoscite, Cic. Verr. 4, 1: prenez connaissance de la nature même des faits (de l'espèce même du débat). --- cf. Verr. 4. 8 ; 115.    - [d'où] in isto genere, Cic. Fam 3. 7, 4: en pareil cas.    - in omni genere, Cic. Rep. 2, 35: dans tous les ordres de faits, en tout, sous tous les rapports. --- cf. Cic. Att. 16, 5, 2 ; 12, 33, 2, etc. n - [philos.] le genre.    - pars subjecta generi, Cic. de Or. 2, 167: l'espèce. --- cf. Cic. Inv. 1, 32 ; Top. 31, etc.    - genus et species cujusque rei, Cic. Or. 16: le genre et l'espèce de chaque chose. [st1]2 [-] gĕnŭs, ūs, m.: c. genu.
    * * *
       - Lebaigue P. 542 et P. 543. [st1]1 [-] gĕnŭs, ĕris, n. [geno]:    - [gr]gr. γένος. a - origine, extraction, naissance.    - genus patricium, plebeium, Liv. 6, 34, 11 ; 4, 9, 4: origine patricienne, plébéienne.    - genere et nobilitate et pecunia facile primus, Cic. Amer. 15: le premier aisément par sa naissance, sa noblesse, sa fortune.    - genus paternum, Cic. Rep. 1, 30: souche paternelle.    - genus ducere ab aliquo, Plin. Ep. 9, 22, 1: tirer son origine de qqn, descendre de qqn.    - propter divitias aut genus rempublicam tenere, Cic. Rep. 3, 23: tenir le gouvernement par ses richesses ou sa naissance.    - [en parl. des animaux] Ov. F. 6, 132. b - race, espèce de peuple, nation.    - genus Romanum, Cic. Phil. 4, 13, etc.: la race romaine, le Romain. --- cf. Caes. BG. 4, 3, 3; 7, 22, 1; 7, 42, 2.    - genus Graecorum, Cic. Fl. 9: la race grecque, le Grec. --- cf. Liv. 27, 32, 4 ; 31, 35, 1, etc. c - famille, maison.    - nobili genere natus, Cic. Verr. 5, 180: né de famille noble.    - natus malo genere, Cic. de Or. 2, 286: né de méchante famille [basse].    - genus ejusdem nominis, Cic. Br. 62: famille de même nom.    - genera falsa, Cic. Br. 62: fausses généalogies. d - [poét.] rejeton, descendant.    - Virg. En. 4, 12; Hor. O. 1, 3, 27 ; Catul. 61, 2 ; Ov. M. 4, 609, etc. e - race, espèce, genre.    - genus humanum, Cic. Lael. 20: le genre humain.    - genus omne animantum, Lucr. 1, 4, ou omne genus, Lucr. 1, 160: toute espèce vivante.    - bestiarum genus, Cic. Inv. 1, 35: le genre animal. g - espèce d'hommes ou d'animaux, genre, classe, catégorie.    - unum genus est adversum nobis eorum, quos... Cic. Mil. 3: nous avons une seule catégorie d'adversaires, ce sont ceux que...    - omnis generis homines, Cic. Dom. 75: des hommes de tout genre. --- cf. Liv. 21, 12, 8, etc.    - cujusque generis beluae, Cic. Rep. 3, 14: des bêtes de tout genre. --- cf. Caes. BG. 5, 12, 5; BC. 1, 51, 2.    - genus aliud tyrannorum, Cic. Rep. 1, 68: une autre espèce de tyrans.    - militare genus, Liv. 24, 32, 2: les soldats, l'armée.    - genus squamigerum, Lucr. 1, 162: l'espèce (la gent) porte-écaille.    - genus irritabile vatum, Hor. Ep. 2, 2, 102: la gent susceptible des poètes.    - aves omne genus, Varr. R. 3, 5, 11: des oiseaux de tout genre.    - conventus is, qui ex variis generibus constaret, Caes. BC. 2, 36, 1: une colonie romaine caractérisée par une variété d'éléments constitutifs. h - genre féminin, masculin.    - hominum genus virile, muliebre, Cic. Inv. 1, 35.    - in nominibus tria genera, Quint. 1, 4, 23: il y a trois genres pour les noms. --- Quint. 1, 5, 16, etc. ii - [noms de choses] genre, espèce.    - cum omni genere commeatus, Liv. 30, 36, 2: avec toute espèce d'approvisionnements.    - multitudo omnis generis telorum, Caes. BG. 7, 41, 3: une foule de traits de tout genre.    - tormenta cujusque generis, Caes. BC. 3, 63, 6: machines de guerre de toute espèce.    - machinae omnium generum, Sall. J. 21, 3: des machines de toute espèce.    - avec acc. adverbial omne genus simulacra, Lucr. 4, 735: des simulacres de toute sorte. --- cf. Cato, Agr. 8, 2 ; Varr. R. 1, 29, 1.    - hoc genus in rebus, Lucr. 6, 917: dans des phénomènes de ce genre. --- cf. Varr. R. 2, 1, 23.    - orationes aut aliquid id genus scribere, Cic. Att. 13, 12, 3: écrire des discours ou qqch de ce genre.    - proemisso equitatu et essedariis, quo genere uti consuerunt, Caes. BG. 4, 24, 1: ayant envoyé en avant la cavalerie et les essédaires, espèce de choses (de troupes) dont ils se servent à l'ordinaire.    - in hoc genere, Cic. Off. 1, 26: dans ce genre de choses, en ces sortes de choses. --- cf. Verr. 4, 97 ; 4, 129.    - de hoc genere, Cic. Off. 2, 60: au sujet de cette question.    - [à noter] amicitia est ex eo genere, quae prosunt, Cic. Fin. 3, 70: l'amitié est du genre des choses qui sont utiles. k - [noms abstraits] genre, sorte, espèce.    - simplex rei publicae genus, Cic. Rep. 2, 43: forme de gouvernement simple.    - conjunctum civitatis genus, Cic. Rep. 3, 23: forme de gouvernement mixte.    - hoc triplex rerum publicarum genus, Cic. Rep. 2, 42: ce mélange des trois formes de gouvernement.    - istud ipsum genus orationis exspecto, Cic. Rep. 1, 38: c'est précisément le genre d'exposé dont tu parles que j'attends de toi.    - genera furandi, Cic. Verr. 2, 18: espèces de vol.    - genus orationis, genus dicendi, Cic. Or. 42 ; 20, etc.: genre de style.    - quod genus ab hoc, quod proposuimus, abhorret, Cic. Br. 31: or cet ordre d'idées, ce sujet s'éloigne de celui que nous nous sommes proposé.    - haec et alia generis ejusdem, Cic. Nat. 3, 62: ces fables et d'autres du même genre.    - tota ratio talium largitionum genere vitiosa est, Cic. Off. 2, 60: ce système de largesses est en soi (dans son genre) totalement mauvais.    - quae genere, non numero cernuntur, Cic. Tusc. 5, 22: choses qui se jugent par la qualité, non par la quantité.    - [acc. adv.] aliquid id genus, Cic. Att. 13, 12, 3: qqch de ce genre.    - quod genus pecunia est, Cic. Inv. 2, 157: et l'argent est de ce genre.    - [d'où] quod genus = quo modo: par exemple, ainsi. --- cf. Cic. Inv. 2, 165 ; 2, 172, etc.; Lucr. 3, 276; 6, 1058.    - aliqua nota et communia officia, quod genus in parentes, amicos, affines, Cic. Inv. 2, 11: des traits de caractère et des bons offices fréquents, par exemple envers les parents, les amis, les alliés. m - [t. de droit] espèce, cas particulier, ordre de faits.    - genus ipsum cognoscite, Cic. Verr. 4, 1: prenez connaissance de la nature même des faits (de l'espèce même du débat). --- cf. Verr. 4. 8 ; 115.    - [d'où] in isto genere, Cic. Fam 3. 7, 4: en pareil cas.    - in omni genere, Cic. Rep. 2, 35: dans tous les ordres de faits, en tout, sous tous les rapports. --- cf. Cic. Att. 16, 5, 2 ; 12, 33, 2, etc. n - [philos.] le genre.    - pars subjecta generi, Cic. de Or. 2, 167: l'espèce. --- cf. Cic. Inv. 1, 32 ; Top. 31, etc.    - genus et species cujusque rei, Cic. Or. 16: le genre et l'espèce de chaque chose. [st1]2 [-] gĕnŭs, ūs, m.: c. genu.
    * * *
        Genus, generis, pen. corr. n. g. L'estoc et la source d'une lignee, où toute la lignee rapporte son commencement: C'est aussi Race, Lignee, Parenté, Engence.
    \
        Antiquum genus. Virgil. Ancienne race.
    \
        Humilius. Quintil. Race de bas estat et condition.
    \
        Ducere genus ab aliquo. Virg. Descendre de la lignee d'aucun.
    \
        Genere indignum facere. Plaut. Faire deshonneur à la race dont on est venu.
    \
        Genere paterno ab Hercule oriundus. Plin. iunior. Du costé de son pere.
    \
        Genere summo prognatus. Plaut. De grand lignage.
    \
        Genere sum ei proximus. Terent. Il n'ha point de plus prochain parent que moy.
    \
        Animale genus. Lucret. La multitude des animaux, des choses ayants ame.
    \
        Genus humanum. Cic. Le genre humain.
    \
        Dum hominum genus erit. Cic. Tant que le monde sera, que les hommes seront, que l'engence des hommes durera.
    \
        Est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt. Terent. Il y a une maniere de gens qui, etc.
    \
        Generis grati est. Plaut. Il est de gens et parenté qui recongnoissent le plaisir qu'on leur a faict, ou Il est de ceulx qui ne sont point ingrats.
    \
        Constantes eligendi amici: cuius generis magna penuria est. Cic. De la quelle sorte, etc.
    \
        Varia genera bestiarum. Cic. Diverses sortes, manieres, especes, genres.
    \
        Natantum genus. Virgil. Poissons.
    \
        Aligerum genus. Senec. Oiseaux.
    \
        AEquoreum genus. Virgil. Les poissons de mer.
    \
        Excutiendum omne scriptorum genus. Quintil. Toutes les sortes.
    \
        Emas quatuor marmoreas columnas, cuius tibi videbitur generis. Plin. iunior. De telle sorte qu'il te semblera bon.
    \
        Nisi esset generis eius, vt saepe incipere, saepe desinere videatur. Plin. iunior. De telle sorte.
    \
        In genere aliquo peccare. Cic. En quelque sorte et facon, ou maniere.
    \
        Genere nouo literarum vti. Cic. De nouvelle facon.
    \
        In omni genere furandi atque praedandi versatus est. Cic. Il a practiqué toute maniere de larrecin.
    \
        Alia eiusdem generis. Cic. Autres semblables.
    \
        Vno genere capere pisces. Plin. En une sorte seulement.
    \
        AEtatis degendae genus sibi constituere. Cic. Une maniere de vivre.

    Dictionarium latinogallicum > genus

  • 17 pes

    palimbacchius (pes), m. pied de deux longues et d'une brève.
    * * *
    palimbacchius (pes), m. pied de deux longues et d'une brève.
    * * *
        Pes, pedis, m. g. Le pied.
    \
        Digiti pedum. Ouid. Les arteils des pieds.
    \
        Motu pedum melior. Virgil. Qui court plus viste.
    \
        Orba pedum portenta. Lucret. Qui n'ont point de pieds.
    \
        Celer pedibus. Virgil. Legier du pied.
    \
        Melior pedibus. Virgil. Plus legier des pieds, Mieulx courant.
    \
        A pedibus, vel Seruus a pedibus, Vide A vel AB praepositiones. Laquay.
    \
        Aurati. Ouid. Chaussez de chaussure doree.
    \
        Aureolus pes. Catul. Beau comme or, ou chaussé de chaussure doree.
    \
        Lacteus. Catul. Blanc comme laict.
    \
        Marmorei pedes. Ouidius. Blancs.
    \
        Dubius pes fortunae. Ouid. Incertain et instable.
    \
        Abiicere se ad pedes, Vide ABIICIO. Se jecter aux pieds d'aucun et se humilier.
    \
        Accidere ad pedes omnium. Cic. Se jecter aux pieds, Se prosterner, S'agenouiller devant.
    \
        Aduertere pedem ripae. Virgil. Aller vers le rivage.
    \
        Congredi pede. Virgil. Combatre à pied.
    \
        Consequi aliquem pedibus. Ouid. Le rataindre à la course.
    \
        Contendere pedibus cum aliquo. Ouid. Courir à luy à qui mieulx mieulx.
    \
        Ad pedes desilire, Vide AD praepositionem. Descendre d'un cheval à pied, Mettre pied à terre.
    \
        Discedere pedem ab aliquo. Cic. S'esloingner de luy la longueur d'un pied.
    \
        Dare pedem. Cic. Donner aide, Aider.
    \
        Dolet pes. Lucret. Le pied me fait mal, J'ay mal au pied.
    \
        Efferre pedem. Cic. Sortir hors.
    \
        Pedibus ire in sententiam alicuius, Vide EO, is. Se ranger à son opinion.
    \
        Ferre pedem. Virgil. Venir.
    \
        Incerto pede ferri. Horat. Chanceler comme un homme yvre.
    \
        Virtute pedum freti. Lucret. Se fiants en leurs jambes.
    \
        Molli pede fulta. Horat. Qui ha les pieds tendres et delicats.
    \
        Metiri suo se pede. Horat. Faire selon la jambe le coup, Faire sa despense selon sa richesse.
    \
        Mouere pedem a limine. Iuuenal. Sortir de sa maison.
    \
        Obteritur pedibus relligio. Lucret. Est foullee aux pieds.
    \
        Ponere pedem cum aliquo. Lucret. Cheminer quant et quant un autre, ne plus viste, ne plus lentement.
    \
        Pedem vbi ponat non habet. Cic. Il n'ha pas un pied de terre tant est povre.
    \
        Cursu pedum praeuertere ventos. Virgil. Aller plus viste que le vent.
    \
        Proferre pedem alicunde. Horat. Sortir de quelque lieu.
    \
        Proferre pedes. Quintil. Avancer les pieds.
    \
        Referre pedem. Quintil. Se retirer, Desmarcher, Se desmarcher, Se reculer, Se retirer en arriere.
    \
        Signa pedum sequi. Ouid. Suyvre la trace.
    \
        Signare littus pedibus. Ouid. Cheminer sur le rivage.
    \
        Subiicere pedibus. Virg. Mettre soubz le pied, N'en tenir compte.
    \
        Foelici pede tangere locum aliquem. Ouid. Venir ou arriver en quelque lieu à la bonne heure.
    \
        Humili sub pede colla tenet. Ouid. Elle te tient le pied sur la gorge.
    \
        Per me ista pedibus trahantur. Cic. Qu'on en face ce qu'on vouldra, je ne m'en soulcie point.
    \
        Pede presso. Liu. A pied coy.
    \
        Pedes, aliquando velut aduerbialiter ponitur. Curt. Qui va à pied.
    \
        Pedibus, Idem. Cicero, Pedibus es consecutus. A pied.
    \
        Per Siciliam pedibus profectus, freto in Italiam traiecit. Liu. Par terre.
    \
        Pedibus ire, vel reuerti, aut iter facere. Cic. Aller à pied.
    \
        Pedibus stipendia facere. Liu. Estre pieton de guerre.
    \
        Pedibus praeliari. Caes. Combatre à pied.
    \
        Pes vinaceorum. Columel. La queue des raisins.
    \
        Pes. Plin. La mesure d'un pied.
    \
        Pes. Plaut. Un poulx de teste.
    \
        E capite eorum crebro eligendi pedes. Varro. Il fault esplucher les poulx.
    \
        Pes milui, Herba. Columel. Aucuns dient estre l'herbe communeement appelee Corne de cerf.
    \
        Pes gallinaceus, vel pedes gallinacei, Herba. Plinius. Persil bastard.
    \
        Pes. Virgil. La corde de quoy on tend comme on veult le voile de la navire.

    Dictionarium latinogallicum > pes

  • 18 arbitrium

    arbitrium, ī, n. (arbiter), I) das Dabeisein, die Gegenwart bei etwas, Sen. Phaedr. (Hippol.) 609. Auct. Aetnae 196. – II) der Ausspruch des Schiedsrichters (vgl. Cic. Rosc. com. 10: aliud est iudicium, aliud arbitrium: iudicium est pecuniae certae, arbitrium incertae), condemnari arbitrium pro socio (s. condemno no. I, 1), Cic.: adigere alqm arbitrium (s. adigo no. I, b), Cic.: arbitrium recipere, ICt. – Übtr., 1) jede Bestimmung nach Gutdünken, das freie Ermessen, die freie Entscheidung, mortis arbitrium dare alci, Tac.: arbitrium eligendi, die freie Wahl, Tac.: consulis in eligendo arbitrium facere, die freie W. lassen, Liv.: libera arbitria od. bl. arbitria alcis rei od. de alqo agere, über etw. od. jmd. frei entscheiden, Gesetze vorschreiben u. dgl., Liv. u. Curt. (s. Fabri Liv. 24, 45, 4. Heräus Tac. hist. 4, 21, 8): velut arbitrium regni agere, den Selbstherrscher spielen, Tac.: arbitrium rerum Romanarum agere, in röm. Angelegenheiten den Oberrichter spielen, Tac.: intempestive captare arbitria principalium armorum, in dem Streite der Häupter sich das Schiedsrichteramt anmaßen, den Friedensrichter zu spielen suchen, Vell.: arb. salis vendendi, die willkürliche Bestimmung des Salzpreises, Liv. 2, 9, 6: res ab opinionis arbitrio seiunctae, bei denen nicht nach bloßen Meinungen entschieden wird, Cic.: auris arbitrio uti, nach dem
    ————
    Gehör entscheiden, Gell. – arbitria funeris, die jedesmal nach Verhältnis des Ranges u. der Vermögensumstände bestimmten Leichengebühren, das Leichengeld, Cic. Pis. 21. – 2) (nach arbiter no. II, 2) die Macht, der Wille, die Herrschaft, das Belieben, parentum, Curt.: arbitrio suo od. suo arbitrio, Cic.: arbitrio matris, Ov.: ad arbitrium suum imperare, Caes.: vitam alieno arbitrio dimittere, Nep.: ad arbitrium tuum testes dabo, Cic.: non vestri arbitrii erit, si etc., Liv. – gedehnte Form arbiterium, Not. Tir. 31, 34. Corp. inscr. Lat. 2, 4137 u. ICt.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > arbitrium

  • 19 colloco

    col-loco, āvī, ātum, āre (con u. loco), einem Ggstde. seinen Platz geben, seinen Platz anweisen, I) im allg., wo Platz nehmen lassen, wo ausstellen, niederstellen, niedersetzen, niederlegen, wo hinstellen, hinsetzen, hinlegen, im Zshg. auch bl. stellen, jetzen, legen, 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: saxa atque materiam disponere collocareque, Quint. 7. praef. § 1: armamenta, an den Mastbaum hängen, Liv. 33, 48, 8: sidera (am Himmel), Cic. Tim. 30: lecticas, Cic. Phil. 5, 18. – m. dopp. Acc., eam materiam conversam ad hostem collocabat, Caes. b. G. 3, 29, 1. – m. Advv. wie? columnas neque recte neque e regione, Cic. ad Q. fr. 3, 1, 1. § 2: tabulas et signa propalam, Cic. de or. 1, 160: sellam curulem perverse, Suet. Galb. 18, 3. – m. Advv. wo? ubi tigna collocentur, Caes. b. c. 2, 10, 3. – m. in u. Akk.: in tabernam vasa et servos, Plaut. Men. 986. – m. in u. Abl., suo quidque in loco, Cic. de or. 1, 162: magni ponderis saxa et praeacutas trabes in muro, Caes. b. G. 2, 29, 3: trabes directas in solo, ibid. 7, 23, 1: tabulas bene pictas in bono lumine, Cic. Brut. 261: u. (im Bilde) benefacta in luce, nicht unter den Scheffel stellen, Cic. Tusc. 2, 64: alqd in conspectu quodam modo, Quint. 7, 1, 4. – m. a. Praepp., alqd ad ignem, Vitr. 1, 6, 2: onerarias naves ordine duplice ad ancoras, Suet. Cal. 19, 1: simulacrum Victoriae ante ipsam Minervam, Caes.
    ————
    b. c. 3, 105, 2: fasces stramentorum ac virgultorum ante aciem, Hirt. b. G. 8, 15, 5: epistulam inter tuniculam ac strofium, Turpil. com. 197: lecticam pro tribunali, Suet. Aug. 33, 1: alqd iuxta sedentem hominem, Cels. 6, 9: super genua sua coxas alcis, Cels. 7, 26. no. 2: totas tunicas extra scrotum, Cels. 7, 21. no. 2: testiculum super ventrem cum duabus suis tunicis, Cels. 7, 19. – m. bl. Abl., oculos pennis, auf das Gefieder fetzen, Ov. met. 1, 723: similes notas quinto quoque loco, Cornif. rhet. 3, 31. – β) leb. Objj., sowohl aufstellen, eos (sie = ihre Statuen) in illo loco atque in rostris, Cic. Sest. 83. – als setzen, stellen, legen, sich setzen (legen, lagern) lassen, sitzen (liegen) lassen, puellulam, Catull. 61, 188: iubeo hominem tolli et conlocari et confoveri, Afran. com. 143 sq. – m. dopp. Acc., alqm aut pronum aut supinum, Cels. 8, 20. § 20. – m. in u. Akk. od. Abl., se in arborem, Plaut. aul. 706: alqm in ventrem, in latus, Cels. 7, 27; 8, 20: se in locum celsum, Acc. tr. 437: se in sedes regias, Liv. Andr. tr. 10: alqm in lectum, Ter. eun. 593 (gegen cod. B mit den übrigen Hdschrn.): alqm in lecto, Cels. 5, 26. no. 25: alqm in lecto suo, Cic. de rep. 1, 17: alqm in medio lecto, in imo lecto, Sen. de const. sap. 10, 2: alqm in conclavi, Cels. 7, 29: alqm in cubili, Cic. Tusc. 2, 39: hominem od. corpus in sedili, Cels. 8, 12 u. 15: alqm in loco tepido, Cels. 8, 4: alqm suis manibus in curru, Cic. Rosc.
    ————
    Am. 98: cuius et parentis sui manibus in navi tuta ac fideli collocatus (gebracht), Cic. Planc. 97: corpus (Augusti) in vestibulo domus, niedersetzen (ausstellen), Suet. Aug. 100, 2: u. so reliquias eius in hortis Domitiae, Capit. Anton. Pius 5, 1. – m. a. Praepp., alqm super se, Suet. Aug. 43, 4: alqm super pulpitum, Suet. Cal. 54, 2: alqm infra se, Suet. Cal. 24, 1: alqm iuxta se latere dextro, Suet. Ner. 13, 2: alqm iuxta se in sella, Eutr. 4, 7: alqos circa se, Suet. Tit. 9, 2: u. (zugl. m. dopp. Acc.) alqm resupinum super subsellium aut lectum, Cels. 7, 26: alqm super id scamnum aut pronum aut supinum aut in latus, Cels. 8, 20. – m. bl. Abl. wo? hominem loco calido, Cels. 5, 27. no. 3: homo collocatur alto sedili, medicus autem humiliore adversus, Cels. 8, 10, 2. – m. Abl. wie? corpus alio quo modo collocatum est, Cels. 7, 18: tum is super duorum genua eodem modo collocatur, Cels. 7, 26. no. 2: collocari quoque membrum quod ictum est ratione certā debet, Cels. 5, 26. no. 28. – b) als milit. t. t., aufstellen, α) lebl. Objj.: impedimenta, Liv. 44, 37, 1: currus ita, ut etc., Caes. b. G. 4, 33, 2: impedimenta in tumulo quodam, Caes. b. G. 6, 8, 3: post eas (legiones) totius exercitus impedimenta, Caes. b. G. 2, 19, 3: naves Rhodias in dextro cornu, Auct. b. Alex. 14, 1: tormenta quibusdam locis contra facillimos descensus, aufpflanzen, Hirt. b. G. 8, 40, 4: u. so ballistas scorpionesque ante frontem
    ————
    castrorum contra oppidum, Auct. b. Afr. 56, 2. – β) leb. Objj.: certa subsidia, Caes. b. G. 2, 22, 1: praesidia, Sall. Cat. 45, 2: aciem triplicem, Auct. b. Afr. 81, 1. – m. in u. Abl., praesidia in litore, Nep. Hann. 11, 4, od. in angustiis, Caes. b. c. 1, 65, 4: duas legiones et omnia auxilia in summo iugo, Caes. b. G. 1, 24, 2: equitem in utroque cornu, Frontin. 2, 3, 20: milites in muro custodiae causā, Caes. b. c. 1, 28, 3: insidias bipertito in silvis, Caes. b. G. 5, 32, 1: pedestres copias in convalle in insidiis, Caes. b. G. 3, 20, 4: in cella Concordiae armatos, latrones, sicarios, Cic. Phil. 5, 18. – m. a. Praepp., equitatum omnem ab lateribus extra fossam, Auct. b. Alex. 38, 3: alci insidias ante fundum suum, Cic. Mil. 27: in prima acie ante signa elephantos, Liv. 27, 48, 5: certos apud latera, Sall. hist. fr. inc. 53 (19): legionem in occulto citra flumen, Frontin. 1, 6, 2: copias in statione pro castris, Caes. b. G. 5, 15, 3: pro vallo legiones instructas, Hirt. b. G. 8, 15, 3: post terga peditum equitatum, Frontin. 2, 5, 37: legiones propius Armeniam, Tac. ann. 13, 7. – m. bl. Abl., eos eodem loco in acie (in Schl.), Caes. b. c. 2, 33, 4: armatos in praesidiis (auf milit. Posten) multis locis (an v. O.), Cic. Phil. 1, 25: certis locis cum ferro homines, Cic. Caecin. 41: quod quo loco collocati fuerant, non potuissent videre, Cic. Cael. 65. – m. Ang. gegen wen? cohortes legionarias quattuor advorsum pedites hostium, Sall.
    ————
    Iug. 51, 3. – m. Ang. wozu? alqm ad hanc rem, Cic. Cael. 64: alqm ad Cn. Pompeium interimendum, Cic. Pis. 28; vgl. Cic. Mil. 18.
    2) übtr.: a) übh. wohin stellen, setzen, legen, multa in pectore suo conlocare oportet, er muß viele Dinge im Kopfe haben, Plaut. Pers. 8: vide, causam illorum superiore collocarit ne loco, Lucil. sat. 16, 97: res eae, quae agentur aut dicentur, suo loco collocandae, Cic. de off. 1, 142: in animis ego vestris omnes triumphos meos, omnia ornamenta honoris condi et collocari volo, wünsche ich treu bewahrt zu wissen, Cic. Cat. 3, 26: omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, Cic. or. 173. – b) in einen Zustand, Verhältnis, in eine Lage bringen, versetzen, se in opus, Plaut. Vid. fr. 2, 20 St.: in otium, Plaut. merc. 553: alqm in soporem (in den Todesschlaf), Plaut. Amph. 304: rem alcis in tuto, sicher stellen, Ter. heaut. 689 u. 695: famam in tuto, Quint. 12, 11, 7: alqm in tuto, Cic. har. resp. 53. – c) etw. in etw. od. jmd. setzen, auf etw. od. jmd. bauen, beruhen lassen, non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio aut in alicuius eloquentia aut gratia spem aliquam, Cic. I. Verr. 9: in alqo magnam spem dignitatis suae, Cic. de or. 1, 25: spem salutis in fuga, Auct. b. Alex. 29, 5: omnes bene vivendi rationes in virtute, Cornif. rhet. 4, 24: omnia sunt colloca-
    ————
    ta in usu cotidiano, in congressione hominum atque in foro, alles beruht auf usw., Cic. de or. 1, 192. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit auf etwas verwenden, gerichtet sein lassen, adulescentiam suam in amore atque in voluptatibus, Cic. Cael. 39: omne suum studium in doctrina et sapientia, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 29. – refl. se coll. in alqa re, sich auf etw. legen, einer Sache sich hingeben, totum se coll. in alqa re, sich in etw. vertiefen, palam sese in meretricia vita, Cic. Cael. 49: totum se in cognitione et scientia, Cic. de off. 1, 158: totum se in optimo vitae statu exquirendo, Cic. Tusc. 5, 2. – e) schriftl. anbringen, beibringen, de cuius moderatione atque sapientia in prioribus libris satis collocavi, Tac. ann. 6, 27.
    II) insbes.: 1) eig.: a) lebl. Objj.: α) in einer gewissen Ordnung aufstellen, aufrichten, errichten, anlegen, aufschlagen, statuam, Quint. 7. pr. § 2: signum (lovis), Cic. Cat. 3, 21: tu (Libertam deam) domi meae conlocasti, Cic. de domo 102: aedificia, Hermog. dig. 1, 1, 5: moenia, Vitr. 1, 5, 1: sedes ac domicilium, Cic. Verr. 2, 6. – m. Adv. (wo?), illa pars litoris, ubi iste castra luxuriae collocarat, Cic. Verr. 5, 96. – m. in u. Abl., tabernaculum sibi in campo Martio, Cic. Pis. 61: in ipso aditu atque ore portus tabernacula carbaseis velis intenta, Cic. Verr. 5, 30 u. (im Bilde) in una philosophia quasi tabernaculum vitae suae, Cic. de or. 3, 77. – m. a. Praepp.,
    ————
    oppidum ad eius regionem et partem castrorum collocatum (gelegen), Auct. b. Afr. 68, 1: tribunal suum iuxta C. Trebonii, praetoris urbani, sellam, Caes. b. c. 3, 20, 1. – m. bl. Abl., castella locis idoneis, Auct. b. Alex. 61, 5. – β) eine Kleidung zurechtlegen, ordnen, chlamydem, ut pendeat apte, Ov. met. 2, 734. – γ) ein Glied einrichten, coxam parum apte, Plin. ep. 2, 1, 5: maxillam in sedem suam, Cels. 8, 7. – b) leb. Wesen: α) eine Pers. irgendwo einsetzen, einlegen, unterbringen, einquartieren, ihren Sitz (Wohnsitz) nehmen lassen od. anweisen, ansiedeln, wohin verlegen, versetzen, stationieren, comites eius apud ceteros hospites, Cic. II. Verr. 1, 63: se Athenis, sich niederlassen, Cic. de fin. 5, 2, 4: regem Ptolemaide aut aliquo propinquo loco, Cic. ep. 1, 7, 4: in eius tetrarchia unum ex Graecis comitibus suis, Cic. Phil. 2, 94: Herculem in concilio caelestium, Cic. de off. 3, 5, 25: alqm inter astra, Schol. Bern. ad Verg. georg. 1, 33. p. 848: inter sidera, Hyg. astr. 2, 4 u. 2, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 28: inter astra caprae figurā memoriae causā, Hyg. astr. 2, 13: scherzh., strumae ab ore improbo demigrarunt et aliis iam se locis collocarunt (haben sich einlogiert, festgesetzt), Cic. Vat. 39. – Boios ibi, Caes. b. G. 7, 9, 6: Boios in finibus suis, Caes. b. G. 1, 28, 5: gentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii, Cic. Cat. 4, 12: Suebos in proximis Rheno agris, Suet.
    ————
    Aug. 21: colonias idoneis in locis, Cic. agr. 2, 73: multitudinem in agris, Nep. Milt. 2, 1: Ubios super ipsam Rheni ripam, Tac. Germ. 28 extr.: quo bello XL captivorum milia ex Germania transtulit et supra Rhenum in Gallia collocavit, Eutr. 7, 9: veteranos municipalibus agris, Suet. Aug. 13, 3: im Bilde, Socrates philosophiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit, Cic. Tusc. 5, 10. – als milit. t. t., wo stationieren, hinlegen, einquartieren, Quartier nehmen lassen, ibi praesidium, Caes. b. G. 1, 38, 7: ibi legiones XIV et VI, Hirt. b. G. 8, 4, 3: exercitum in provinciam, quae proxima est Numidiae hiemandi causā, Sall. Iug. 61, 2: quattuor legiones in Belgio, Hirt. b. G. 8, 46, 4: exercitum in hibernis, Caes. b. G. 5, 24, 1: exercitum in (bei) Aulercis Lexoviisque in hibernis, Caes. b. G. 3, 29, 3: legionem non longe a finibus Aeduorum in finibus Biturigum, Hirt. b. G. 8, 2, 1: Gaium Fabium legatum et L. Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis, Caes. b. G. 7, 70, 5: singulas cohortes Puteolis et Ostiae, Suet. Claud. 25, 2: classem Miseni, Suet. Aug. 49, 1. – β) jmd. in ein Besitztum einsetzen, einweisen, alqm in aedibus suis, Cic. de dom. 100: alqm in patrimonio suo, Cic. Phil. 13, 12: familiam suam in possessione praediorum eius, seine F. von ihren Gütern Besitz ergreifen lassen, Cic. Flacc. 72: alqm in maiorum suorum regno, Cic. de or. 3, 126. – 2) übtr.: a) in irgend eine
    ————
    Stellung einsetzen, setzen, unter eine Klasse u. dgl. versetzen, alqm in amplissimo statu, Cornif. rhet. 4, 23: alqm hoc in gradu (dignitatis), Cic. Acad. 2, 16: alqm in amplissimo consilio et in altissimo gradu dignitatis, Cic. post red. in sen. 2: alqm in sede ac domo atque in re publica, jmdm. Haus u. Hof u. eine Stellung im Staate geben, Cic. parad. 3, 25: in quibus tuas virtutes consecratas et in deorum numero collocatas vides, in denen du deine Verdienste ganz vergöttert siehst, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 31: m. dopp. Acc., quos centuriones pugnaces et lacer tosos (als streitsüchtige u. handfeste Z.) inter militorum et mimarum greges collocavit, Cic. Phil. 8, 26. – b) ein Mädchen als Frau, in den Ehestand einsetzen, anbringen, verheiraten, alqam in matrimonium, Cic. de div. 1, 104. Marc. dig. 23, 2, 19: alqam alci in matrimonium, Gaius inst. 2. § 235 u. 238: alqam in matrimonio, Scaevol. dig. 26, 1, 77 (79). § 1: alqam in matrimonio stabili et certo, Cic. Phil. 2, 44: virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic. de rep. 1, 12: alqam nuptui, Hyg. fab. 257: alqam in dignam se condicionem, Plaut. trin. 159: alqam sine dote nuptum, Plaut. trin. 735: alqam nuptum intra legitimum tempus, Ulp. dig. 3, 2, 11. § 1: alqam alci nuptum, Paul. dig. 23, 2, 59: sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates, Caes. b. G. 1, 18, 7: filiam minorem nuptum (al. nuptui) in dimidia parte re-
    ————
    liqui agri, Col. 4, 3, 6: u. bl. coll. alcis filio filiam suam, Cic. Brut. 98: alci virginem filiam, Nep. Att. 19, 4: alci filiam, Tac. Agr. 9: alci uxorem suam, Suet. Caes. 21: matrem in Biturigibus homini nobilissimo, Caes. b. G. 1, 18, 6: u. bl. coll. filiam, Tac. ann. 4, 39. Iustin. 9, 6, 2; u. im Passiv, cum virgo amici nubilis propter paupertatem collocari non posset, Nep. Epam. 3, 5: ut filiae eius de communi aerario dotibus datis collocarentur, Nep. Arist. 3, 3. – c) lebl. Objj.: α) ( als t. t., der Geschäftsspr.) Geld usw. auf etw. (bes. auf Ländereien) anlegen, anbringen, unterbringen, in etw. stecken, dotem in eo fundo, Cic. Caecin. 11: duas patrimonii partes in solo, Suet. Tib. 48, 1: duas fenoris partes in agris per Italiam, Tac. ann. 6, 17: pecuniam in praediis c., Cic. Caecin. 16: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore c., Suet. Aug. 39: pecunias suas in emptiones praediorum, Gaius dig. 17, 1, 2. § 6: pecuniam idoneis nominibus, Marc. dig. 35, 2, 89: pecunias magnas collocatas habere in ea provincia (in dieser Pr.), Cic. de imp. Pomp. 18: nusquam posse eam (pecuniam) melius collocari, Cic. Caecin. 5, 15: u. bl. coll. pecuniam, Cic. de off. 2, 87: pecunias, Cic. de off. 2, 12, 42: pecunias publicas, Trai. in Plin. ep. 10, 55 (63). – dah. im weitern Sinne übh. auf etw. anlegen, verwenden, für etw. verbrauchen, miliens sestertium in munificentia (zu freigebigen Zwecken), Tac. ann. 6,
    ————
    45: patrimonium in rei publicae salute, Cic. Phil. 3, 2, 3: bene apud alqm tam multa pretia ac munera, Cic. Verr. 5, 56: melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, Cic. de off. 2, 70: male c. bonas horas, Mart. 1, 113, 3: in me recipio, te ea, quae fecisti Mescinii causā quaeque feceris, ita bene collocaturum, ut ipse iudices etc., Cic. ep. 13, 28, 3: aedilitas recte collocata, an den rechten Mann gebracht, Cic. Verr. 5, 37. – β) in die gehörige Stellung, Verbindung bringen, so u. so stellen, zusammenstellen, verbinden, anordnen, αα) als rhet. t. t. Worte, verba apte, Quint. 8. prooem. § 26: verba opportune proprieque aut secus, Quint. 10, 2, 13: fortius vero quî incompositum potest esse quam vinctum et bene collocatum? Quint. 9, 4, 6: male collocatum κακοσύνθετον vocant, Quint. 8, 3, 59: propria verba et ordine collocata, Quint. 9, 1, 7: verba diligenter collocata, Cic. or. 227: non modo ut sint ordine collocati (census), sed ut inter se iuncti etc., Quint. 7, 10, 16: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86: verba et eligendi et collocandi ratio, Quint. 10, 1, 4: ratio collocandi, Cic. part. or. 11: varii sunt ordines collocandi, Cic. part. or. 12: C. F. Quid sequitur igitur? CP. Cum inveneris, collocare, Cic. part. or. 9: verba collocata, die Worte in ihrer Verbindung zu Sätzen (Ggstz. verba singula), Cic. or. 81 u. 134. – ββ) bürgerl. u. polit. Zustände einrich-
    ————
    ten, anordnen, Anordnungen treffen für usw., nuptias, Poëta com. bei Cic. de or. 3, 319: res, Caes. b. G. 3, 4, 1. Auct. b. Alex. 33, 6: rem militarem, Cic. ep. 2, 13, 3: civitatis statum, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 12.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > colloco

  • 20 constans

    cōnstāns, antis, Adi. m. Compar. u. Superl. (consto), in fester Stellung verbleibend, der Haltung, Bewegung, Richtung nach sich gleichbleibend, a) in gleicher körperlicher Haltung verbleibend, fest, nicht wankend, ruhig, mellis constantior est natura, Lucr. 3, 191: petra constantissimae duritiae, Tert. de patient. 8: visulla contra tenorem unum algoris aestusve constans, dauert in anhaltender Kälte od. Hitze aus, Plin. 14, 28. – cuius in indomito constantior inguine nervus, quam etc., Hor.: eādem revertens similiter constanti vultu graduque, Liv.: poculum constanti dextrā arripuit, Val. Max.: constanti vultu potionem veneni e manu carnificis accepit, Val. Max.: constantissimo vultu inquit, Val. Max. – so auch v. Alter, fest, ruhig, gesetzt, constans iam aetas, quae media dicitur, v. Mannesalter, Cic.: aetate nondum constanti, Suet. – b) in gleicher Bewegung od. Richtung verbleibend, beständig, sich gleichbleibend, gleichmäßig (regelmäßig), unwandelbar, omnia quae cursus certos et constantes habent, Cic.: stellarum conveniens constansque conversio, Cic.: constantissimus motus lunae, Cic.: tertianae febres et quartanae, quarum reversione et motu quid esse potest constantius? Cic. – m. Abl. (durch), nihil (mundo) ornatius aspectu motuque constantius, Cic. – m. in u. Abl., quid Chalcidico Euripo in motu identidem reciprocando
    ————
    putas fieri posse constantius? Cic. – c) in gleichem Fortbestand verbleibend, beständig, ununterbrochen, c. pax, Liv. 6, 25. § 6 u. 11. – d) in gleicher Willensrichtung verbleibend, α) in der Denk- u. Handlungsweise, fest, sich gleichbleibend, beständig, ausdauernd, unverändert, unwandelbar, standhaft, testis, Quint.: inimicus, Nep.: fides, Hor. u. Val. Max.: pietas, Ov.: animus, mens, Cic.: iudicium erga amicum, Val. Max.: ratio (Plan), Cic.: c. et moderata vitae ratio, Cic.: familiae gravis et constans disciplina, Cic. – m. Genet. (in Hinsicht), neque fidei c. neque strenuus in perfidia, Tac. hist. 3, 57. – m. adversus u. Akk., c. adversus metus, Tac. hist. 4, 5. – m. contra u. Akk., utinam (ventus) constans contra mea vela fuisset! Ov. her. 21, 75. – u. m. ad u. Akk., ut eorum (sociorum) animi ad imperium Romanum tuendum constantiores essent, Val. Max. 6, 4, 1: ad retinendas amicitias constantissimus, Aur. Vict. epit. 1, 16. – β) in seinen Grundsätzen, sich gleichbleibend, fest (charakterfest), gesetzt, entschieden (Ggstz. mobilis, varius, amens), homo, Cic.: sunt igitur firmi et stabiles et constantes (amici) eligendi, Cic.: fuit omnium constantissimus, Cic.: an ire comminus... constantius foret, größere Festigkeit verriete, Tac. – m. in u. Abl., civis in rebus optimis constantissimus, Cic. Brut. 95: quanto constantior idem in vitiis, Hor. sat. 2, 7, 18. – e) dem Inhalt, Gehalt nach sich
    ————
    gleichbleibend, α) v. der Rede, gleichförmig, gleichmäßig (konsequent) ausgeführt, oratio, Cic. de off. 1, 144. – β) v. Angaben, Gerüchten, ausgesprochener Meinung u. dgl., sich gleichbleibend, im Einklang stehend, übereinstimmend, einstimmig, unā atque constanti haruspicum voce vehementer commoveri, Cic.: constanti famā atque omnium sermone celebrari, Cic.: constanti et opinione et sermone paene omnium, Suet.: huius anni parum constans memoria est, Liv.: cum in exercitu tum Romae constans omnium fama erat adversae pugnae fugaeque in L. Furio culpam esse, Liv.: nihil perfertur ad nos praeter rumores de oppresso Dolabella, satis illos quidem constantes, sed adhuc sine auctore, Cic. – neutr. Plur. subst., an credibilia dixerit (tortus), an inter se constantia, Quint. 5, 4, 2.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > constans

См. также в других словарях:

  • Ingravescentem Aetatem — (рус. Увеличение бремени возраста) апостольское письмо motu proprio Папы римского Павла VI опубликованное 20 сентября 1970 года, которое определяет правила максимального возраста для исполнения обязанностей кардиналов выборщиков. Положения… …   Википедия

  • COMITES — dicti sunt, qui florente Republ. Romana publici negotii causâ, Proconsules et Praesides, in provincias euntes, comitabantur. Cicer. Act. 4. in Verr. In Imperio Comites olim vocabant, quotquot e Comitatu Principis erant: Comitatum vero ipsam Aulam …   Hofmann J. Lexicon universale

  • chois — Chois, Optio, Optatio, Delectio, Electio. Avoir le chois, Delectum habere. Auras tu le chois, etc. An erit haec optio et potestas tua, vt dicas, etc. Donner le chois, Optionem dare, vel facere, Optionem eligendi deferre, Facultatem dare eligendi …   Thresor de la langue françoyse

  • Dietrich of Nieheim — (Niem or Nyem) (c. 1345 – March 22, 1418), medieval historian, was born at Nieheim, a small town subject to the see of Paderborn. Contents 1 Life 2 Works 3 Appearances in fiction 4 …   Wikipedia

  • Lorem ipsum — For the Wikipedia template, see In publishing and graphic design, lorem ipsum is common placeholder text used to demonstrate the graphic elements of a document or visual presentation, such as font, typography, and layout. It is a form of greeking …   Wikipedia

  • Bolo bolo — Faux texte « Bolo bolo » redirige ici. Pour les autres significations, voir Bolo bolo …   Wikipédia en Français

  • Bolobolo — Faux texte « Bolo bolo » redirige ici. Pour les autres significations, voir Bolo bolo …   Wikipédia en Français

  • Faux-Texte — « Bolo bolo » redirige ici. Pour les autres significations, voir Bolo bolo …   Wikipédia en Français

  • Faux-texte — « Bolo bolo » redirige ici. Pour les autres significations, voir Bolo bolo. Exemple d utilisation de faux texte afin d attirer l attention sur la mise en page plutôt que sur le contenu …   Wikipédia en Français

  • Faux texte — « Bolo bolo » redirige ici. Pour les autres significations, voir Bolo bolo …   Wikipédia en Français

  • Lipsum — Faux texte « Bolo bolo » redirige ici. Pour les autres significations, voir Bolo bolo …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»