Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

declaring

  • 1 ēdictum

        ēdictum ï, n    [edico], a proclamation, ordinance, edict, manifesto (of a magistrate or generalin-chief): consul praetor nova edicta proponunt: civem edicto eicere: proconsulis, L.: rex Edicto vetuit ne quis, etc., H. — Esp., of the praetor, an edict, inaugural address (declaring the principles on which he will administer justice): praetoris edictum legem annuam esse: finem edicto praetoris adferunt Kal. Ian.: in edictis praetoriis prudens, i. e. learned in the law as defined by successive praetors: iudicium ex edicto dare. — An order, command: tuom, T.
    * * *
    proclamation; edict

    Latin-English dictionary > ēdictum

  • 2 nūncupātiō

        nūncupātiō ōnis, f    [nuncupo], a public pronunciation, open assumption: votorum, L., Ta.
    * * *
    solemn pronouncement (vow); naming/declaring; ramification; nomination; name

    Latin-English dictionary > nūncupātiō

  • 3 ob-nūntiō

        ob-nūntiō āvī, ātus, āre,    to tell, report, announce (of bad news): Primus obnuntio, T.—In augury, to announce an adverse omen, prevent by declaring unfavorable auspices: consul consuli obnuntiasti.

    Latin-English dictionary > ob-nūntiō

  • 4 vitiō

        vitiō āvī, ātus, āre    [vitium], to make faulty, injure, spoil, mar, taint, corrupt, infect, vitiate, defile: lues vitiaverat auras, O.: amnem salibus, O.: facies longis vitiabitur annis, O.: vina, H.: virginem, to violate, T.—Fig., to corrupt, falsify, nullify, void: comitiorum significationes sunt vitiatae, falsified: senatūs consulta arbitrio consulum vitiabantur, L.: censum impedire diebus vitiandis, i. e. by declaring void the appointment of a day: Pectora limo malorum, O.
    * * *
    vitiare, vitiavi, vitiatus V
    make faulty, spoil, damage; vitiate

    Latin-English dictionary > vitiō

  • 5 amplissime

    amplus, a, um, adj. [some regard this as a shortened form of anapleôs, = filled up, full; others, as for ambulus from amb-, rounded out, as superus from super, etc.; v. Doed. Syn. II. p. 113; but perh. it is better to form it from am- and -plus, akin to -pleo, plenus, q. v. Pott], thus pr., full all round; hence, great, large. —In space, of large extent, great, large, wide, ample, spacious (the forms amplus and amplior are very rare in the ante-class. per., and rare in all periods. Amplius is com. in the ante-class., freq. in the class., and very freq. in the post-class. per., the Vulg. rarely using the other forms, but using this 121 times. Amplissimus belongs to prose, and is scarcely used before Cicero, with whom it was a very favorite word. It was also used by Plin. Maj. and Min., but never by Tac., Sall. (in his genuine works), nor the Vulg. Catullus used only the form amplius, and Prop. only amplus, while Tib. and Pers. never used this word in any form. Ampliter is found mostly in Plaut.; and ample and amplissime are used a few times by Cic. and by writers that followed him; syn.: magnus, ingens, latus, late patens, spatiosus, laxus).
    I.
    Lit.:

    amplus et spectu protervo ferox,

    Pac. Trag. Rel. p. 94 Rib.:

    qui (Pluto) ter amplum Geryonen compescit unda,

    Hor. C. 2, 14, 7:

    ampla domus dedecori domino fit, si est in ea solitudo,

    Cic. Off. 1, 39, 139; so Verg. A. 2, 310:

    admodum amplum et excelsum signum,

    Cic. Verr. 4, 74:

    collis castris parum amplus,

    Sall. J. 98, 3:

    porticibus in amplis,

    Verg. A. 3, 353:

    per amplum mittimur Elysium,

    id. ib. 6, 743:

    vocemque per ampla volutant Atria,

    id. ib. 1, 725:

    nil vulva pulchrius ampla,

    Hor. Ep. 1, 15, 41:

    amplae aures,

    Plin. 11, 52, 114, § 274:

    milium amplum grano,

    id. 18, 7, 10, § 55:

    cubiculum amplum,

    Plin. Ep. 2, 17, 6:

    baptisterium amplum atque opacum,

    id. ib. 5, 6, 25.— Comp.:

    quanto est res amplior,

    Lucr. 2, 1133:

    Amplior Urgo et Capraria,

    Plin. 3, 6, 12, § 81:

    avis paulo amplior passere,

    id. 10, 32, 47, § 89:

    amplior specie mortali,

    Suet. Aug. 94; id. Caes. 76 (for the neutr. amplius, v. infra).— Sup.:

    amplissima curia... gymnasium amplissimum,

    Cic. Verr. 2, 4, 53:

    urbs amplissima atque ornatissima,

    id. Agr. 2, 76:

    amplissimum peristylum,

    id. Dom. 116:

    (candelabrum) ad amplissimi templi ornatum esse factum,

    id. Verr. 4, 65:

    mons Italiae amplissimus,

    Plin. 3, 5, 7, § 48:

    amplissimum flumen,

    Plin. Ep. 8, 8, 3:

    amplissimus lacus,

    id. ib. 10, 41, 2:

    amplissima insula,

    Plin. 6, 20, 23, § 71:

    amplissimi horti,

    Plin. Ep. 8, 18, 11:

    amplissima arborum,

    Plin. 16, 39, 76, § 200:

    est (topazon) amplissima gemmarum,

    id. 37, 8, 32, § 109:

    amplissimum cubiculum,

    Plin. Ep. 5, 6, 23.—
    B.
    Transf., great, abundant, ample, much, long:

    bono atque amplo lucro,

    Plaut. Am. prol. 6 and Ep. 2, 2, 117:

    pabula miseris mortalibus ampla,

    Lucr. 5, 944:

    ampla civitas,

    Cic. Verr. 4, 81; 4, 96:

    civitas ampla atque florens,

    Caes. B. G. 4, 3:

    gens ampla,

    Plin. 5, 30, 33, § 125:

    amplae copiae,

    Caes. B. G. 5, 19:

    ampla manus militum,

    Liv. Epit. 1, 4, 9:

    pecuaria res ampla,

    Cic. Quinct. 12:

    res familiaris ampla,

    id. Phil. 13, 8:

    (res) ampla,

    Sall. H. Fragm. 3, 82, 20 Kritz:

    patrimonium amplum et copiosum,

    Cic. Sex. Rosc. 6; id. Dom. 146: id. Phil. 2, 67:

    amplae divitiae,

    Hor. S. 2, 2, 101:

    esse patri ejus amplas facultates,

    Plin. Ep. 1, 14, 9:

    in amplis opibus heres,

    Plin. 9, 36, 59, § 122.— Comp.:

    amplior numerus,

    Cic. Mil. 57; Sall. J. 105, 3; Tac. A. 14, 53:

    ampliores aquae,

    Plin. 5, 9, 10, § 58:

    amplior exercitus,

    Sall. J. 54, 3; Suet. Vesp. 4:

    commeatus spe amplior,

    Sall. J. 75, 8:

    amplior pecunia, Auct. B. Alex. 56: pecunia amplior,

    Plin. Ep. 3, 11, 2:

    pretia ampliora,

    Plin. 10, 29, 43, § 84:

    omnia longe ampliora invenire quam etc.,

    Plin. Ep. 1, 14, 10:

    ampliores noctes,

    Plin. 18, 26, 63, § 232:

    ut ampliori tempore maneret,

    Vulg. Act. 18, 20.— Sup.:

    peditatus copiae amplissimae e Gallia,

    Cic. Font. 8:

    exercitus amplissimus,

    Plin. Ep. 2, 13, 2; 9, 13, 11:

    amplissima pecunia,

    Cic. Rosc. Am. 31:

    amplissimae fortunae,

    id. Verr. 2, 5, 8; id. Quinct. 49; id. Phil. 10, 4:

    amplissimae patrimonii copiae,

    id. Fl. 89:

    amplissimas summas emptionibus occupare,

    Plin. Ep. 8, 2, 3:

    opes amplissimae,

    id. ib. 8, 18, 4:

    amplissima dies horarum quindecim etc.,

    the longest day, Plin. 6, 34, 39, § 218.—Also subst. in comp. neutr. (v. amplius, adv. infra), more:

    ut quirem exaudire amplius,

    Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

    si vis amplius dari, Dabitur,

    Plaut. Trin. 2, 1, 18:

    jam amplius orat,

    id. ib. 2, 1, 19:

    daturus non sum amplius,

    Cic. Verr. 2, 2, 29:

    non complectar in his libris amplius quam quod etc.,

    id. de Or. 1, 6, 22:

    tantum adfero quantum ipse optat, atque etiam amplius,

    Plaut. Capt. 4, 1, 10:

    ni amplius etiam, quod ebibit,

    id. Trin. 2, 1, 20: Ph. Etiamne amplius? Th. Nil, Ter. Eun. 1, 2, 63: Tr. Dimidium Volo ut dicas. Gr. Immo hercle etiam amplius, Plaut. Rud. 4, 3, 21: Th. Nempe octoginta debentur huic minae? Tr. Haud nummo amplius, id. Most. 3, 3, 16:

    etiam amplius illam adparare condecet,

    Turp. Com. Rel. p. 100 Rib.:

    hoc onere suscepto amplexus animo sum aliquanto amplius,

    Cic. Verr. 2, 1:

    si sit opus liquidi non amplius urna,

    Hor. S. 1, 1, 54:

    omnis numerus amplius octingentis milibus explebat,

    Vell. 2, 110, 3:

    Segestanis imponebat aliquanto amplius quam etc.,

    Cic. Verr. 4, 76:

    illa corona contentus Thrasybulus neque amplius requisivit,

    Nep. Thras. 4, 3:

    amplius possidere,

    Plin. 18, 4, 3, § 17:

    Ille imperio ei reddito haud amplius, quam ut duo ex tribus filiis secum militarent, exegit,

    Curt. 8, 4, 21:

    dedit quantum maximum potuit, daturus amplius, si potuisset,

    Plin. Ep. 3, 21, 6:

    cum hoc amplius praestet, quod etc.,

    id. ib. 7, 25, 1.—Also with part. gen., more of, a greater quantity or number of:

    gaudeo tibi liberorum esse amplius,

    Plaut. Cist. 5, 4:

    te amplius bibisse praedicet loti,

    Cat. 39, 21:

    amplius frumenti auferre,

    Cic. Verr. 3, 49:

    expensum est auri viginti paulo amplius,

    id. Fl. 6, 8:

    amplius negotii contrahi,

    id. Cat. 4, 9:

    si amplius obsidum vellet,

    Caes. B. G. 6, 9, ubi v. Herz.:

    quanto ejus amplius processerat temporis,

    id. B. C. 3, 25.—
    II.
    Fig.
    A.
    Of internal power or force, great, strong, violent, impetuous:

    pro viribus amplis,

    Lucr. 5, 1174:

    amplae vires peditum,

    Plin. 6, 20, 23, § 75;

    ampla nepotum Spes,

    Prop. 4, 22, 41:

    poena sera, sed ampla,

    full, strict, id. 4, 5, 32. — Comp.:

    haec irae factae essent multo ampliores,

    Ter. Hec. 3, 1, 9:

    si forte morbus amplior factus siet, i. e. gravior,

    id. ib. 3, 1, 50:

    amplior metus,

    Cic. Clu. 128:

    amplior potentia feris,

    Plin. 28, 10, 42, § 153:

    ampliorem dicendi facultatem consequi,

    Quint. 2, 3, 4:

    amplior eoque acrior impetus,

    Flor. 4, 2, 66:

    spes amplior,

    Sall. J. 105, 4:

    amplius accipietis judicium,

    severer, Vulg. Matt. 23, 14:

    amplior auctoritas,

    Plin. 37, 3, 12, § 47:

    amplior virtus,

    higher merit, Quint. 8, 3, 83:

    idem aut amplior cultus (dei),

    Plin. 28, 2, 4, § 18:

    amplior est quaestio,

    Quint. 3, 5, 8:

    ampliora verba,

    of larger meaning, id. 8, 4, 2: scientia intellegentiaque ac sapientia ampliores inventae sunt in te, Vulg. Dan. 5, 14:

    quo legatis animus amplior esset,

    Sall. C. 40, 6; 59, 1:

    spiritus amplior,

    Vulg. Dan. 5, 12; 6, 3.— Sup.:

    (honos) pro amplissimis meritis redditur,

    Cic. Phil. 5, 41:

    cujus sideris (Caniculae) effectus amplissimi in terra sentiuntur,

    very violent, Plin. 2, 40, 40, § 107:

    amplissima spes,

    Suet. Caes. 7:

    his finis cognitionis amplissimae,

    most important trial, Plin. Ep. 2, 11, 23.—
    B.
    Of external splendor, great, handsome, magnificent, splendid, glorious:

    illis ampla satis forma, pudicitia,

    great enough, Prop. 1, 2, 24:

    haec ampla sunt, haec divina,

    Cic. Sest. 102; id. Arch. 23:

    res gestae satis amplae,

    Sall. C. 8, 2:

    cur parum amplis adfecerit praemiis,

    Cic. Mil. 57:

    ampla quidem, sed pro ingentibus meritis praemia acceperunt,

    Tac. A. 14, 53:

    amplum in modum praemia ostentare,

    Aur. Vict. Caes. 26, 6:

    amplis honoribus usi,

    Sall. J. 25, 4:

    amplis honoribus auctos,

    Hor. S. 1, 6, 11.—Sometimes in mal. part. or ironically:

    amplam occasionem calumniae nactus,

    a fine opportunity, Cic. Verr. 2, 61:

    spolia ampla refertis Tuque puerque tuus,

    glorious spoils, Verg. A. 4, 93.— Comp.:

    ne ullum munus aedilitatis amplius aut gratius populo esse possit,

    Cic. Verr. 2, 1, 5; id. Mur. 37:

    praemiis ad perdiscendum amplioribus commoveri,

    id. de Or. 1, 4, 13:

    alicui ampliorem laudem tribuere,

    id. Sest. 27:

    in aliqua re esse laudem ampliorem,

    id. Marcell. 4:

    corporis membris plus dedit, id amplius atque augustius ratus (Zeuxis),

    Quint. 12, 10, 5:

    ut Augustus vocaretur ampliore cognomine,

    Suet. Aug. 7.— Subst.:

    in potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore, quam gerebat, dignus haberetur,

    of something greater, Sall. J. 63, 5.— Sup.:

    ut consules monumentum quam amplissimum faciundum curent,

    Cic. Phil. 14, 38; 14, 31; id. Verr. 4, 82:

    hoc munus aedilitatis amplissimum,

    id. ib. 1, 12, 36; Aur. Vict. Vir. Ill. 1, 74:

    alicui amplissimas potestates dare,

    Cic. Agr. 2, 31:

    insignibus amplissimis ornatus,

    id. ib. 2, 101:

    dona amplissima conferre,

    Plin. 18, 3, 3, § 9:

    praemia legatis dedistis amplissima,

    Cic. Cat. 4, 5; id. Phil. 2, 32:

    spe amplissimorum praemiorum adduci,

    id. Mil. 5; id. de Or. 1, 5, 16:

    velut praemium quoddam amplissimum longi laboris,

    Quint. 10, 7, 1:

    munera amplissima mittere,

    Caes. B. G. 1, 43:

    vestris beneficiis amplissimis adfectus,

    Cic. Imp. Pomp. 51; id. Dom. 98:

    laudi amplissimae lauream concedere,

    id. Pis. 74:

    laudibus amplissimis adficere,

    id. Phil. 7, 11:

    amplissimam gloriam consequi,

    id. Prov. Cons. 39:

    ut eum amplissimo regis honore et nomine adfeceris,

    id. Deiot. 14:

    amplissimis aliquem efferre honoribus,

    Aur. Vict. Epit. 17, 3:

    amplissimis uti honoribus,

    Cic. Fl. 45:

    amplissimos honores adipisci,

    id. Verr. 5, 181:

    honores adsequi amplissimos,

    id. Mil. 81:

    aliquem ad honores amplissimos perducere,

    id. Am. 20, 73:

    meus labor fructum est amplissimum consecutus,

    id. Imp. Pomp 2:

    mihi gratiae verbis amplissimis aguntur,

    in the handsomest termis, id. Cat. 3, 14; id. Phil. 2, 13; id. Quir. 15:

    ei amplissimis verbis gratias egimus,

    id. Phil. 1, 3:

    provincia Gallia merito ornatur verbis amplissimis ab senatu,

    id. ib. 4, 9:

    amplissimis verbis conlaudatus,

    Suet. Caes. 16:

    amplissimo populi senatusque judicio exercitus habuistis,

    Cic. Agr. 1, 12; id. Fl. 5; id. Dom. 86; id. Planc. 93:

    de meo consulatu amplissima atque ornatissima decreta fecerunt,

    id. Dom. 74:

    quam universi populi, illius gentis, amplissimum testimonium (said of Cic.),

    Plin. 7, 30, 31, § 116.—
    C.
    In respect of the opinion of others, esteemed, renowned, etc.:

    quicquid est, quamvis amplum sit, id est parum tum cum est aliquid amplius,

    Cic. Marcell. 26:

    quid hunc hominem magnum aut amplum de re publica cogitare (putare possumus), qui etc.,

    great or noble, id. Imp. Pomp. 37:

    omnia, quae vobis cara atque ampla sunt,

    id. Agr. 2, 9; id. Arch. 23:

    convenerunt corrogati et quidem ampli quidam homines,

    id. Phil. 3, 20:

    hoc studium parvi properemus et ampli,

    small and great, Hor. Ep. 1, 3, 28:

    amplis doctoribus instructus,

    Tac. A. 14, 52:

    sin autem sunt amplae et honestae familiae plebeiae,

    Cic. Mur. 7, 15.— Comp.:

    cum est aliquid amplius,

    Cic. Marcell. 26:

    ampliores ordines,

    Caes. B. C. 1, 77, where Dinter reads priores: quo (ingenio) neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est, [p. 112] Sall. J. 2, 4:

    nihil amplius potes (tribuere) amicitia tua,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    quid amplius facitis?

    Vulg. Matt. 5, 47.— Sup.:

    ex amplissimo genere nubere,

    Cic. Cael. 34:

    amplissimo genere natus,

    Caes. B. G. 4, 12:

    genere copiisque amplissimus, id. ib 6, 15: quam (familiam) vidit amplissimam,

    Cic. Phil. 13, 12:

    amplissimos patruos habere,

    id. Sex. Rosc. 147:

    amplissima civitas,

    id. Verr. 5, 122:

    apud illos Fabiorum nomen est amplissimum,

    id. Font. 36; id. Caecin. 104; id. Verr. 3, 96; id. Deiot. 14:

    mihi hic locus ad agendum amplissimus est visus,

    id. Imp. Pomp. 1:

    non adgrediar ad illa maxima atque amplissima prius quam etc.,

    id. Sest. 5:

    licet tribuas ei quantum amplissimum potes, nihil tamen amplius potes amicitia tua,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    amplissimis operibus increscere,

    id. ib. 8, 4, 3:

    honores in amplissimo consilio collocare,

    Cic. Sen. 2:

    amplissimi orbis terrae consilii principes,

    id. Phil. 3, 34: honoris amplissimi puto esse accusare improbos, I esteem it to be the greatest honor, etc., id. Div. in Caecil. 70:

    promotus ad amplissimas procurationes,

    Plin. Ep. 7, 31, 3:

    praeter honores amplissimos cognomenque etc.,

    Plin. 7, 44, 45, § 142:

    spes amplissimae dignitatis,

    Cic. Agr. 2, 49; id. Sen. 19, 68; Suet. Vit. 2.—
    D.
    Hence, amplissimus (almost always thus in sup.) as a title for persons holding great and honored offices, as consul, senator, etc., or as an honorable epithet of the office itself or the body of officers, distinguished, very distinguished, honorable, right honorable, most honorable, etc.:

    is mihi videtur amplissimus, qui sua virtute in altiorem locum pervenit,

    Cic. Sex. Rosc. 83:

    homo et suis et populi Romani ornamentis amplissimus,

    id. Mur. 8:

    P. Africanus rebus gestis amplissimus,

    id. Caecin. 69:

    ut homines amplissimi testimonium de sua re non dicerent,

    id. Sex. Rosc. 102; id. Clu. 197:

    Q. Catuli atque ceterorum amplissimorum hominum auctoritas,

    id. Imp. Pomp. 63:

    vir amplissimus ejus civitatis,

    id. Verr. 4, 17; id. Fl. 32:

    exercitum Cn. Domitii, amplissimi viri, sustentavit,

    id. Deiot. 5, 14:

    cum habeas amplissimi viri religionem (of L. Lucullus),

    id. Arch. 4, 8; id. Lig. 22:

    in quo consilio amplissimi viri judicarent,

    id. Mil. 5; id. Balb. 1; id. Dom. 2:

    comitatus virorum amplissimorum,

    id. Sull. 9:

    viros primarios atque amplissimos civitatis in consilium advocare,

    id. Verr. 3, 18:

    ordinis amplissimi esse,

    Aur. Vict. Caes. 13, 1; 37, 6:

    cives amplissimos legare,

    Cic. Balb. 42:

    hoc amplissimum nomen, i. e. senatorium,

    id. Verr. 3, 96:

    amplissimus honos, i. e. consulatus,

    id. Rep. 1, 6; so,

    amplissimo praeditus magistratu,

    Suet. Aug. 26:

    amplissimus ordo, i. e. senatorius,

    Plin. Ep. 10, 3; Suet. Calig. 49:

    amplissimi ordines, i. e. senatus et equites,

    id. Vesp. 9:

    amplissimum collegium decemvirale,

    Cic. Verr. 2, 4, 49:

    an vero vir amplissimus, P. Scipio, pontifex maximus, etc.,

    id. Cat. 1, 3:

    amplissimum sacerdotium,

    id. Verr. 2, 126; id. Phil. 13, 8:

    sacerdotium amplissimum,

    id. Verr. 2, 127.—
    E.
    As rhet. epithet:

    amplus orator,

    one that speaks richly and with dignity, Cic. Or. 9; id. Brut. 68:

    herous (pes), qui est idem dactylus Aristoteli amplior, iambus humanior videatur,

    grander, more stately, Quint. 9, 4, 88:

    amplius compositionis genus,

    more copious style, id. 9, 4, 129.— Adv. (on the extent of the use of the different forms of the adverb, v. supra init.), largely, abundantly, copiously.
    I.
    Lit.
    a.
    Form amplĭter:

    benigne ei largi atque ampliter,

    Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

    aptate munde atque ampliter convivium,

    Pomp. Com. Rel. p. 234 Rib.:

    extructam ampliter mensam,

    Lucil. 13, 7 Mull.:

    opsonato ampliter,

    Plaut. Cas. 2, 8, 65:

    adpositum est ampliter,

    id. Mil. 3, 1, 163:

    acceptus hilare atque ampliter,

    id. Merc. prol. 98:

    modeste melius facere sumptum quam ampliter,

    id. Stich. 5, 4, 10:

    parum (digitulos) immersisti ampliter,

    not deep enough, id. Bacch. 4, 4, 26.—
    b.
    Form amplē:

    exornat ample magnificeque triclinium,

    Cic. Verr. 4, 62: qui ample valetudinarios nutriunt, in great numbers (v. the context), Cels. praef. med.
    II.
    Trop., fully, handsomely.
    a.
    Form amplĭter:

    ampliter dicere,

    fully, particularly, Gell. 10, 3, 4:

    laudare ampliter,

    id. 2, 6, 11.—
    b.
    Form amplē: duo genera sunt: unum attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium, with great fulness, richly (v. amplus, II. E.), Cic. Brut. 55, 201; so,

    elate ampleque loqui,

    id. Tusc. 5, 9, 24:

    satis ample sonabant in Pompeiani nominis locum Cato et Scipio,

    full grandly filled the place of, Flor. 4, 2, 65.— Comp.: amplĭus, more, longer, further, besides (syn.: ultra, praeterea); of time, number, and action (while plus denotes more in quantity, measure, etc.; magis, more, in the comparison of quality, and sometimes of action; and potius, rather, the choice between different objects or acts), constr. absol., with comp. abl., and, in the case of numerals, like minus, plus, propius, q. v., without quam with the nom., acc., or gen., or rarely with the abl. comp., or with quam, but chiefly in the post-Aug. per.; cf. Zumpt, § 485; Madv. § 305; Roby, § 1273; Herz. ad Caes. B. G. 4, 12; and Draeger, Hist. Synt. I. p. 521 sq.
    a.
    In gen.:

    deliberatum est non tacere [me] amplius,

    Afran. Com. Rel. p. 199 Rib.:

    otium ubi erit, de istis rebus tum amplius tecum loquar,

    Plaut. Truc. 4, 4, 18:

    cui amplius male faxim,

    id. Aul. 3, 2, 6: De. Etiam? Li. Amplius, id. As. 1, 1, 29: Ar. Vale. Ph. Aliquanto amplius valerem, si hic maneres, id. ib. 3, 3, 2:

    etiam faxo amabit (eam) amplius,

    id. Men. 5, 2, 40:

    multo tanto illum accusabo, quam te accusavi, amplius,

    id. ib. 5, 2, 49:

    quo populum servare potissit amplius,

    Lucil. 1, 15 Mull.:

    At ego amplius dico,

    Cic. Verr. 2, 26:

    amplius posse,

    Sall. J. 69, 2:

    armis amplius valere,

    id. ib. 111, 1:

    si lamentetur miser amplius aequo,

    Lucr. 3, 953:

    tribus vobis opsonatumst an opsono amplius Tibi et parasito et mulieri?

    besides, Plaut. Men. 2, 2, 45:

    Quam vellem invitatum, ut nobiscum esset amplius,

    Ter. Heaut. 1, 2, 11:

    in illo exercitu cuncta (probra) fuere et alia amplius,

    Sall. J. 44, 5:

    felices ter et amplius,

    Hor. C. 1, 13, 17:

    binas aut amplius domos continuare,

    Sall. C. 20, 11:

    ter nec amplius,

    Suet. Caes. 25:

    cum non solum de his scripserit, sed amplius praecepta (reliquerit),

    Quint. 12, 11, 24:

    multa promi amplius possunt,

    Plin. 2, 17, 15, § 77:

    si studere amplius possum,

    Quint. 6, prooem. 4:

    auram communem amplius haurire potui?

    id. 6, prooem. 12:

    sagum, quod amplius est,

    Vulg. Exod. 26, 12.—
    b.
    And so very often with the pron. quid, etc.; with the negatives nihil, non, neque, nec, ne; and sometimes with nemo and haud.
    (α).
    With quid, etc.:

    Quid faciam amplius?

    Ter. Ad. 4, 7, 14, and Cic. Har. Resp. 42:

    quid dicam amplius?

    Quint. 8, 4, 7:

    quid a me amplius dicendum putatis?

    Cic. Verr. 3, 60:

    quid quaeris amplius?

    id. Sex. Rosc. 145; id. Dom. 41; id. Verr. 2, 191:

    quid vultis amplius?

    id. Mil. 35:

    quid amplius vis?

    Hor. Epod. 17, 30:

    quid exspectatis amplius?

    Cic. Verr. 2, 174:

    quid amplius exspectabo,

    Vulg. 4 Reg. 6, 33:

    quid loquar amplius de hoc homine?

    Cic. Caecin. 25:

    quid amplius laboremus?

    Quint. 8, prooem. 31:

    quid habet amplius homo?

    Vulg. Eccl. 1, 3; 6, 8:

    quid ego aliud exoptem amplius, nisi etc.,

    Plaut. As. 3, 3, 134:

    quid amplius debeam optare?

    Quint. 4, 1, 51: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, Plaut. Merc. 2, 2, 11; Ter. And. 2, 1, 25: De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, id. Ad. 3, 4, 22:

    quid est quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius?

    more than this, id. And. 1, 1, 4:

    Etenim quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si etc.,

    Cic. Cat. 1, 3, 6; id. Sull. 90:

    si quid amplius scit,

    Plaut. Rud. 2, 2, 23:

    si quid ego addidero amplius,

    id. Trin. 4, 2, 13:

    si amplius aliquid gloriatus fuero,

    Vulg. 2 Cor. 10, 8.—And often hoc amplius, where hoc is commonly an abl., but sometimes may be regarded as a nom. or an acc.:

    hoc amplius si quid poteris,

    any thing beyond this, Cic. de Or. 1, 10, 44: et hoc amplius (additur), quod etc., and this further, that etc., id. Sull. 44; so Quint. 5, 13, 36:

    de paedagogis hoc amplius, ut aut sint etc.,

    id. 1, 1, 8:

    Mario urbe Italiaque interdicendum, Marciano hoc amplius, Africa,

    Plin. Ep. 2, 11, 19; Quint. 1, 5, 50; 1, 5, 55; sometimes in plur., his amplius:

    his amplius apud eundem (est) etc.,

    Quint. 9, 3, 15;

    so rarely eo amplius: inferiasque his annua religione, publice instituit, et eo amplius matri Circenses,

    Suet. Calig. 15:

    quaeris quid potuerit amplius adsequi,

    Cic. Planc. 60: prius quam (hic) turbarum quid faciat amplius, Plaut. Men. 5, 2, 93:

    quare jam te cur amplius excrucies?

    Cat. 76, 10.—
    (β).
    With nihil, etc.:

    habet nihil amplius quam lutum,

    Lucil. 9, 46 Mull.:

    nihil habui amplius, quod praeciperem,

    Quint. 7, 1, 64:

    nihil enim dixit amplius,

    Cic. Deiot. 21:

    Nihil dico amplius: causa dicta est,

    I say no more; I have done with my case, id. ib. 8:

    nihil amplius dico, nisi me etc.,

    id. Planc. 96:

    nihil amplius dicam quam victoriam etc.,

    id. Marcell. 17.—Hence, nihil dico or dicam amplius, when one fears to wound by declaring his opinion, etc., I say no more, have nothing further to say or add:

    vetus est, Nihili cocio est. Scis cujus? non dico amplius,

    Plaut. As. 1, 3, 51:

    si, quod equitis Romani filius est, inferior esse debuit: omnes tecum equitum Romanorum filii petiverunt. Nihil dico amplius,

    Cic. Planc. 7 (tacite significat eos dignitate inferiores esse Plancio, Manut. ad h.l.):

    Alterius vero partis nihil amplius dicam quam id, quod etc.,

    id. Marcell. 6, 17:

    amplius nihil respondit,

    Vulg. Marc. 15, 5:

    nihil amplius addens,

    ib. Deut. 5, 22:

    nihil noverunt amplius,

    ib. Eccl. 9, 5:

    nihil amplius optet,

    Hor. Ep. 1, 2, 46:

    nihil amplius potes,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    amplius quod desideres, nihil erit,

    this will leave nothing to be desired, Cic. Tusc. 1, 11, 24:

    nil amplius oro, nisi ut etc.,

    Hor. S. 2, 6, 4:

    ipse Augustus nihil amplius quam equestri familia ortum se scribit,

    Suet. Aug. 2:

    si non amplius, ad lustrum hoc protolleret unum,

    Lucil. 1, 33 Mull.:

    non luctabor tecum, Crasse, amplius,

    Cic. de Or. 1, 17, 74; id. Tusc. 5, 34, 98:

    verbum non amplius addam,

    Hor. S. 1, 1, 121:

    non amplius me objurgabis,

    Quint. 5, 10, 47:

    non amplius posse,

    Sall. Fragm. Hist. 3, 82, 19 Kritz:

    non habent amplius quid faciant,

    Vulg. Luc. 12, 4: non videbitis amplius faciem meam. ib. Gen. 44, 23; ib. Heb. 10, 17:

    amplius illa jam non inveniet,

    ib. Apoc. 18, 14:

    studium, quo non aliud ad dignitatem amplius excogitari potest,

    Tac. Or. 5:

    extra me non est alia amplius,

    Vulg. Soph. 2, 15:

    neque hoc amplius quam quod vides nobis quicquamst,

    Plaut. Rud. 1, 5, 21:

    neque va dari amplius neque etc.,

    Cic. Quinct. 23:

    nec jam amplius ullae Adparent terrae,

    Verg. A. 3, 192; 3, 260; 5, 8; 9, 426; 9, 519; 11, 807; 12, 680; id. G. 4, 503:

    nec irascar amplius,

    Vulg. Ezech. 16, 42; ib. Apoc. 7, 16:

    ne amplius dona petas,

    Cat. 68, 14:

    urere ne possit calor amplius aridus artus,

    Lucr. 4, 874;

    ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

    Caes. B. G. 1, 43:

    ut ne quem amplius posthac discipulum reciperet,

    Suet. Gram. 17:

    ne amplius morando Scaurum incenderet,

    Sall. J. 25, 10; id. Fragm. Hist. 1, 2, 10 Kritz;

    3, 82, 17: ne amplius divulgetur,

    Vulg. Act. 4, 17:

    ut nequaquam amplius per eamdem viam revertamini,

    ib. Deut. 17, 16:

    nolite amplius accipere pecuniam,

    ib. 4 Reg. 12, 7.—
    (γ).
    With nemo:

    cur non restipulatur neminem amplius petiturum?

    Cic. Q. Rosc. 12, 36:

    cum amplius nemo occurreret,

    nobody further, no one more, Curt. 8, 10, 2; so,

    neminem amplius viderunt,

    Vulg. Marc. 9, 7:

    nemo emet amplius,

    no one will buy any longer, any more, ib. Apoc. 18, 11 (for cases of haud with amplius, v. c. a and g).—
    c.
    With numerals and numeral forms.
    (α).
    Without quam:

    amplius horam suffixum in cruce me memini esse,

    Cat. 69, 3:

    horam amplius jam in demoliendo signo homines moliebantur,

    Cic. Verr. 4, 95:

    amplius annos triginta tribunus fuerat,

    Sall. C. 59, 6:

    me non amplius novem annos nato,

    Nep. Hann. 2, 3:

    per annos amplius quadraginta,

    Suet. Aug. 72; 32:

    quid si tandem amplius triennium est?

    Cic. Q. Rosc. 8:

    Tu faciem illius noctem non amplius unam Falle dolo,

    Verg. A. 1, 683:

    inveniebat Sabim flumen non amplius milia passuum decem abesse,

    Caes. B. G. 2, 16; 4, 12:

    reliquum spatium, quod est non amplius pedum sexcentorum, mons continet,

    id. ib. 1, 28;

    2, 29: amplius sestertium ducentiens acceptum hereditatibus rettuli,

    Cic. Phil. 2, 40; id. Fl. 68; so Plin. Ep. 10, 39, 1:

    huic paulo amplius tertiam partem denegem?

    id. ib. 5, 7, 3:

    cum eum amplius centum cives Romani cognoscerent,

    Cic. Verr. 1, 14; 5, 155:

    victi amplius ducenti ceciderunt,

    Liv. 21, 29, 3: non amplius quattuordecim cohortes, Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C:

    ex omni multitudine non amplius quadraginta locum cepere,

    Sall. J. 58, 3: torrentes amplius centum, [p. 113] Plin. 5, 28, 29, § 103; 9, 5, 4, § 10.—And very rarely placed after the numeral:

    qui septingentos jam annos amplius numquam mutatis legibus vivunt,

    Cic. Fl. 63:

    pugnatum duas amplius horas,

    Liv. 25, 19, 15 Weissenb.:

    duo haud amplius milia peditum effugerunt,

    id. 28, 2:

    decem amplius versus perdidimus,

    Plin. Ep. 3, 5, 12:

    tris pateat caeli spatium non amplius ulnas,

    Verg. E. 3, 105.—
    (β).
    With the comp. abl. (rare but class.):

    cum jam amplius horis sex continenter pugnaretur,

    Caes. B. G. 3, 5; 4, 37:

    pugnatum amplius duabus horis est,

    Liv. 27, 12:

    neque triennio amplius supervixit,

    Suet. Caes. 89:

    uti non amplius quinis aut senis milibus passuum interesset,

    Caes. B. G. 1, 15; 1, 23; 2, 7;

    6, 29: non amplius patet milibus quinque et triginta,

    Sall. Fragm. Hist. 4, 1, 34 Kritz:

    est ab capite paulo amplius mille passibus locus,

    Plin. Ep. 10, 90, 1:

    ab Capsa non amplius duum milium intervallo,

    Sall. J. 91, 3:

    (Catilina) cum initio non amplius duobus milibus (militum) habuisset,

    id. C. 56, 2; so,

    denas alii, alii plures (uxores) habent, set reges eo amplius,

    id. J. 80, 7.—

    And prob. the following ambiguous cases: cum mille non amplius equitibus,

    Sall. J. 105, 3:

    oppidum non amplius mille passuum abesse,

    id. ib. 68, 3.—
    (γ).
    With quam (postAug. and eccl.):

    non amplius, cum plurimum, quam septem horas dormiebat,

    Suet. Aug. 78:

    nec amplius quam septem et viginti dies Brundisii commoratus,

    id. ib. 17:

    Toto triennio semel omnino eam nec amplius quam uno die paucissimis vidit horis,

    id. Tib. 51:

    demoratus dies non amplius quam octo aut decem,

    Vulg. Act. 25, 6:

    ut non amplius apud te quam quarta (pars) remaneret,

    Plin. Ep. 5, 19:

    ut vexillum veteranorum, non amplius quam quingenti numero, copias fuderint,

    Tac. A. 3, 21:

    haud amplius quam ducentos misit,

    id. ib. 14, 32:

    insidiantur ei ex iis viri amplius quam quadraginta,

    Vulg. Act. 23, 21.—
    d. (α).
    Amplius, t. t. of judges when they deferred an important case for future examination:

    Amplius adeo prolixum temporis spatium significat, ut judices quotienscunque significarent, adhuc se audire velle, amplius dicebant. Itaque negotium differebant, unde hodieque ampliari judicium differri dicitur,

    Charis. 176 P.; so Don. ad Ter. Eun. 2, 3, 39; cf.

    also amplio and ampliatio: cum consules re audita amplius de consilii sententia pronuntiavissent,

    Cic. Brut. 22, 86:

    antea vel judicari primo poterat vel amplius pronuntiari,

    id. Verr. 2, 1, 26:

    ut de Philodamo amplius pronuntiaretur,

    id. ib. 2, 1, 29.—

    And metaph.: ego amplius deliberandum censeo,

    Ter. Phorm. 2, 4, 17.—
    (β).
    Amplius non petere, judicial t. phr., to bring no further action, to make no further claim:

    quid ita satis non dedit, AMPLIVS [A SE] NEMINEM PETITVRVM?

    Cic. Rosc. Com. 12, 35:

    Tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero amplius eo nomine neminem, cujus petitio sit, petiturum,

    id. Brut. 5, 18:

    sunt duo, quae te rogo: primum, ut si quid satis dandum erit, AMPLIVS EO NOMINE NON PETI, cures etc.,

    id. Fam. 13, 28 A:

    quod ille recusarit satis dare amplius abs te non peti,

    id. Att. 1, 8, 1.—
    (γ).
    Hoc amplius, beside the general use given above (II. Comp. b. a), as t. phr. of senators when they approved a measure, but amended it by addition:

    Servilio adsentior et HOC AMPLIVS CENSEO, magnum Pompeium fecisse etc.,

    Cic. Phil. 12, 21, 50:

    cui cum essem adsensus, decrevi HOC AMPLIVS, ut etc.,

    id. ad Brut. 1, 5, 1;

    so Seneca: fortasse et post omnes citatus nihil improbabo ex iis, quae priores decreverint, et dicam HOC AMPLIVS CENSEO, Vit. Beat. 3, 2: Quaedam ex istis sunt, quibus adsentire possumus, sed HOC AMPLIVS CENSEO,

    id. Q. N. 3, 15, 1.—
    (δ).
    To this may be added the elliptical phrases, nihil amplius and si nihil amplius:

    nihil amplius, denoting that there is nothing further than has been declared: sese ipsum abs te repetit. Nihil amplius,

    Cic. Verr. 5, 49, 128;

    (res publica) ulta suas injurias est per vos interitu tyranni. Nihil amplius,

    id. Fam. 12, 1, 2; and, si nihil amplius, marking a limit, if nothing more, at least:

    excedam tectis? An, si nihil amplius, obstem?

    Ov. M. 9, 148.
    The form amplius has the ambiguity of the Engl.
    word more, which is sometimes an adj., sometimes a subst., and sometimes an adv., and some of the above examples would admit of different classifications; as, non amplius dicere, not to speak further (adv.) or not to say more (subst.), Plaut. As. 1, 3, 51; but some of them would admit of only one explanation;

    as, ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

    Caes. B. G. 1, 43. Sup.: amplissimē.
    I.
    Lit., very largely, most abundantly:

    ut quibus militibus amplissime (agri) dati adsignati essent,

    in the largest shares, Cic. Phil. 5, 53:

    duumviri (deos) tribus quam amplissume tum apparari poterat stratis lectis placavere,

    Liv. 5, 13, 6 Weissenb.—
    II.
    Fig., most generously, most handsomely:

    qui amplissime de salute mea decreverint,

    Cic. Dom. 44:

    amplissime laudare,

    in the handsomest style, Plin. 18, 3, 3, § 11; Suet. Calig. 15:

    honores amplissime gessit,

    Cic. Verr. 2, 112:

    pater cum amplissime ex praetura triumphasset,

    with the greatest pomp, id. Mur. 15:

    placere eum quam amplissime supremo suo die efferri,

    should be carried forth with every possible solemnity, id. Phil. 9, 7, 16. V. on this word, Hand, Turs. I. pp. 287-296.

    Lewis & Short latin dictionary > amplissime

  • 6 amplus

    amplus, a, um, adj. [some regard this as a shortened form of anapleôs, = filled up, full; others, as for ambulus from amb-, rounded out, as superus from super, etc.; v. Doed. Syn. II. p. 113; but perh. it is better to form it from am- and -plus, akin to -pleo, plenus, q. v. Pott], thus pr., full all round; hence, great, large. —In space, of large extent, great, large, wide, ample, spacious (the forms amplus and amplior are very rare in the ante-class. per., and rare in all periods. Amplius is com. in the ante-class., freq. in the class., and very freq. in the post-class. per., the Vulg. rarely using the other forms, but using this 121 times. Amplissimus belongs to prose, and is scarcely used before Cicero, with whom it was a very favorite word. It was also used by Plin. Maj. and Min., but never by Tac., Sall. (in his genuine works), nor the Vulg. Catullus used only the form amplius, and Prop. only amplus, while Tib. and Pers. never used this word in any form. Ampliter is found mostly in Plaut.; and ample and amplissime are used a few times by Cic. and by writers that followed him; syn.: magnus, ingens, latus, late patens, spatiosus, laxus).
    I.
    Lit.:

    amplus et spectu protervo ferox,

    Pac. Trag. Rel. p. 94 Rib.:

    qui (Pluto) ter amplum Geryonen compescit unda,

    Hor. C. 2, 14, 7:

    ampla domus dedecori domino fit, si est in ea solitudo,

    Cic. Off. 1, 39, 139; so Verg. A. 2, 310:

    admodum amplum et excelsum signum,

    Cic. Verr. 4, 74:

    collis castris parum amplus,

    Sall. J. 98, 3:

    porticibus in amplis,

    Verg. A. 3, 353:

    per amplum mittimur Elysium,

    id. ib. 6, 743:

    vocemque per ampla volutant Atria,

    id. ib. 1, 725:

    nil vulva pulchrius ampla,

    Hor. Ep. 1, 15, 41:

    amplae aures,

    Plin. 11, 52, 114, § 274:

    milium amplum grano,

    id. 18, 7, 10, § 55:

    cubiculum amplum,

    Plin. Ep. 2, 17, 6:

    baptisterium amplum atque opacum,

    id. ib. 5, 6, 25.— Comp.:

    quanto est res amplior,

    Lucr. 2, 1133:

    Amplior Urgo et Capraria,

    Plin. 3, 6, 12, § 81:

    avis paulo amplior passere,

    id. 10, 32, 47, § 89:

    amplior specie mortali,

    Suet. Aug. 94; id. Caes. 76 (for the neutr. amplius, v. infra).— Sup.:

    amplissima curia... gymnasium amplissimum,

    Cic. Verr. 2, 4, 53:

    urbs amplissima atque ornatissima,

    id. Agr. 2, 76:

    amplissimum peristylum,

    id. Dom. 116:

    (candelabrum) ad amplissimi templi ornatum esse factum,

    id. Verr. 4, 65:

    mons Italiae amplissimus,

    Plin. 3, 5, 7, § 48:

    amplissimum flumen,

    Plin. Ep. 8, 8, 3:

    amplissimus lacus,

    id. ib. 10, 41, 2:

    amplissima insula,

    Plin. 6, 20, 23, § 71:

    amplissimi horti,

    Plin. Ep. 8, 18, 11:

    amplissima arborum,

    Plin. 16, 39, 76, § 200:

    est (topazon) amplissima gemmarum,

    id. 37, 8, 32, § 109:

    amplissimum cubiculum,

    Plin. Ep. 5, 6, 23.—
    B.
    Transf., great, abundant, ample, much, long:

    bono atque amplo lucro,

    Plaut. Am. prol. 6 and Ep. 2, 2, 117:

    pabula miseris mortalibus ampla,

    Lucr. 5, 944:

    ampla civitas,

    Cic. Verr. 4, 81; 4, 96:

    civitas ampla atque florens,

    Caes. B. G. 4, 3:

    gens ampla,

    Plin. 5, 30, 33, § 125:

    amplae copiae,

    Caes. B. G. 5, 19:

    ampla manus militum,

    Liv. Epit. 1, 4, 9:

    pecuaria res ampla,

    Cic. Quinct. 12:

    res familiaris ampla,

    id. Phil. 13, 8:

    (res) ampla,

    Sall. H. Fragm. 3, 82, 20 Kritz:

    patrimonium amplum et copiosum,

    Cic. Sex. Rosc. 6; id. Dom. 146: id. Phil. 2, 67:

    amplae divitiae,

    Hor. S. 2, 2, 101:

    esse patri ejus amplas facultates,

    Plin. Ep. 1, 14, 9:

    in amplis opibus heres,

    Plin. 9, 36, 59, § 122.— Comp.:

    amplior numerus,

    Cic. Mil. 57; Sall. J. 105, 3; Tac. A. 14, 53:

    ampliores aquae,

    Plin. 5, 9, 10, § 58:

    amplior exercitus,

    Sall. J. 54, 3; Suet. Vesp. 4:

    commeatus spe amplior,

    Sall. J. 75, 8:

    amplior pecunia, Auct. B. Alex. 56: pecunia amplior,

    Plin. Ep. 3, 11, 2:

    pretia ampliora,

    Plin. 10, 29, 43, § 84:

    omnia longe ampliora invenire quam etc.,

    Plin. Ep. 1, 14, 10:

    ampliores noctes,

    Plin. 18, 26, 63, § 232:

    ut ampliori tempore maneret,

    Vulg. Act. 18, 20.— Sup.:

    peditatus copiae amplissimae e Gallia,

    Cic. Font. 8:

    exercitus amplissimus,

    Plin. Ep. 2, 13, 2; 9, 13, 11:

    amplissima pecunia,

    Cic. Rosc. Am. 31:

    amplissimae fortunae,

    id. Verr. 2, 5, 8; id. Quinct. 49; id. Phil. 10, 4:

    amplissimae patrimonii copiae,

    id. Fl. 89:

    amplissimas summas emptionibus occupare,

    Plin. Ep. 8, 2, 3:

    opes amplissimae,

    id. ib. 8, 18, 4:

    amplissima dies horarum quindecim etc.,

    the longest day, Plin. 6, 34, 39, § 218.—Also subst. in comp. neutr. (v. amplius, adv. infra), more:

    ut quirem exaudire amplius,

    Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

    si vis amplius dari, Dabitur,

    Plaut. Trin. 2, 1, 18:

    jam amplius orat,

    id. ib. 2, 1, 19:

    daturus non sum amplius,

    Cic. Verr. 2, 2, 29:

    non complectar in his libris amplius quam quod etc.,

    id. de Or. 1, 6, 22:

    tantum adfero quantum ipse optat, atque etiam amplius,

    Plaut. Capt. 4, 1, 10:

    ni amplius etiam, quod ebibit,

    id. Trin. 2, 1, 20: Ph. Etiamne amplius? Th. Nil, Ter. Eun. 1, 2, 63: Tr. Dimidium Volo ut dicas. Gr. Immo hercle etiam amplius, Plaut. Rud. 4, 3, 21: Th. Nempe octoginta debentur huic minae? Tr. Haud nummo amplius, id. Most. 3, 3, 16:

    etiam amplius illam adparare condecet,

    Turp. Com. Rel. p. 100 Rib.:

    hoc onere suscepto amplexus animo sum aliquanto amplius,

    Cic. Verr. 2, 1:

    si sit opus liquidi non amplius urna,

    Hor. S. 1, 1, 54:

    omnis numerus amplius octingentis milibus explebat,

    Vell. 2, 110, 3:

    Segestanis imponebat aliquanto amplius quam etc.,

    Cic. Verr. 4, 76:

    illa corona contentus Thrasybulus neque amplius requisivit,

    Nep. Thras. 4, 3:

    amplius possidere,

    Plin. 18, 4, 3, § 17:

    Ille imperio ei reddito haud amplius, quam ut duo ex tribus filiis secum militarent, exegit,

    Curt. 8, 4, 21:

    dedit quantum maximum potuit, daturus amplius, si potuisset,

    Plin. Ep. 3, 21, 6:

    cum hoc amplius praestet, quod etc.,

    id. ib. 7, 25, 1.—Also with part. gen., more of, a greater quantity or number of:

    gaudeo tibi liberorum esse amplius,

    Plaut. Cist. 5, 4:

    te amplius bibisse praedicet loti,

    Cat. 39, 21:

    amplius frumenti auferre,

    Cic. Verr. 3, 49:

    expensum est auri viginti paulo amplius,

    id. Fl. 6, 8:

    amplius negotii contrahi,

    id. Cat. 4, 9:

    si amplius obsidum vellet,

    Caes. B. G. 6, 9, ubi v. Herz.:

    quanto ejus amplius processerat temporis,

    id. B. C. 3, 25.—
    II.
    Fig.
    A.
    Of internal power or force, great, strong, violent, impetuous:

    pro viribus amplis,

    Lucr. 5, 1174:

    amplae vires peditum,

    Plin. 6, 20, 23, § 75;

    ampla nepotum Spes,

    Prop. 4, 22, 41:

    poena sera, sed ampla,

    full, strict, id. 4, 5, 32. — Comp.:

    haec irae factae essent multo ampliores,

    Ter. Hec. 3, 1, 9:

    si forte morbus amplior factus siet, i. e. gravior,

    id. ib. 3, 1, 50:

    amplior metus,

    Cic. Clu. 128:

    amplior potentia feris,

    Plin. 28, 10, 42, § 153:

    ampliorem dicendi facultatem consequi,

    Quint. 2, 3, 4:

    amplior eoque acrior impetus,

    Flor. 4, 2, 66:

    spes amplior,

    Sall. J. 105, 4:

    amplius accipietis judicium,

    severer, Vulg. Matt. 23, 14:

    amplior auctoritas,

    Plin. 37, 3, 12, § 47:

    amplior virtus,

    higher merit, Quint. 8, 3, 83:

    idem aut amplior cultus (dei),

    Plin. 28, 2, 4, § 18:

    amplior est quaestio,

    Quint. 3, 5, 8:

    ampliora verba,

    of larger meaning, id. 8, 4, 2: scientia intellegentiaque ac sapientia ampliores inventae sunt in te, Vulg. Dan. 5, 14:

    quo legatis animus amplior esset,

    Sall. C. 40, 6; 59, 1:

    spiritus amplior,

    Vulg. Dan. 5, 12; 6, 3.— Sup.:

    (honos) pro amplissimis meritis redditur,

    Cic. Phil. 5, 41:

    cujus sideris (Caniculae) effectus amplissimi in terra sentiuntur,

    very violent, Plin. 2, 40, 40, § 107:

    amplissima spes,

    Suet. Caes. 7:

    his finis cognitionis amplissimae,

    most important trial, Plin. Ep. 2, 11, 23.—
    B.
    Of external splendor, great, handsome, magnificent, splendid, glorious:

    illis ampla satis forma, pudicitia,

    great enough, Prop. 1, 2, 24:

    haec ampla sunt, haec divina,

    Cic. Sest. 102; id. Arch. 23:

    res gestae satis amplae,

    Sall. C. 8, 2:

    cur parum amplis adfecerit praemiis,

    Cic. Mil. 57:

    ampla quidem, sed pro ingentibus meritis praemia acceperunt,

    Tac. A. 14, 53:

    amplum in modum praemia ostentare,

    Aur. Vict. Caes. 26, 6:

    amplis honoribus usi,

    Sall. J. 25, 4:

    amplis honoribus auctos,

    Hor. S. 1, 6, 11.—Sometimes in mal. part. or ironically:

    amplam occasionem calumniae nactus,

    a fine opportunity, Cic. Verr. 2, 61:

    spolia ampla refertis Tuque puerque tuus,

    glorious spoils, Verg. A. 4, 93.— Comp.:

    ne ullum munus aedilitatis amplius aut gratius populo esse possit,

    Cic. Verr. 2, 1, 5; id. Mur. 37:

    praemiis ad perdiscendum amplioribus commoveri,

    id. de Or. 1, 4, 13:

    alicui ampliorem laudem tribuere,

    id. Sest. 27:

    in aliqua re esse laudem ampliorem,

    id. Marcell. 4:

    corporis membris plus dedit, id amplius atque augustius ratus (Zeuxis),

    Quint. 12, 10, 5:

    ut Augustus vocaretur ampliore cognomine,

    Suet. Aug. 7.— Subst.:

    in potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore, quam gerebat, dignus haberetur,

    of something greater, Sall. J. 63, 5.— Sup.:

    ut consules monumentum quam amplissimum faciundum curent,

    Cic. Phil. 14, 38; 14, 31; id. Verr. 4, 82:

    hoc munus aedilitatis amplissimum,

    id. ib. 1, 12, 36; Aur. Vict. Vir. Ill. 1, 74:

    alicui amplissimas potestates dare,

    Cic. Agr. 2, 31:

    insignibus amplissimis ornatus,

    id. ib. 2, 101:

    dona amplissima conferre,

    Plin. 18, 3, 3, § 9:

    praemia legatis dedistis amplissima,

    Cic. Cat. 4, 5; id. Phil. 2, 32:

    spe amplissimorum praemiorum adduci,

    id. Mil. 5; id. de Or. 1, 5, 16:

    velut praemium quoddam amplissimum longi laboris,

    Quint. 10, 7, 1:

    munera amplissima mittere,

    Caes. B. G. 1, 43:

    vestris beneficiis amplissimis adfectus,

    Cic. Imp. Pomp. 51; id. Dom. 98:

    laudi amplissimae lauream concedere,

    id. Pis. 74:

    laudibus amplissimis adficere,

    id. Phil. 7, 11:

    amplissimam gloriam consequi,

    id. Prov. Cons. 39:

    ut eum amplissimo regis honore et nomine adfeceris,

    id. Deiot. 14:

    amplissimis aliquem efferre honoribus,

    Aur. Vict. Epit. 17, 3:

    amplissimis uti honoribus,

    Cic. Fl. 45:

    amplissimos honores adipisci,

    id. Verr. 5, 181:

    honores adsequi amplissimos,

    id. Mil. 81:

    aliquem ad honores amplissimos perducere,

    id. Am. 20, 73:

    meus labor fructum est amplissimum consecutus,

    id. Imp. Pomp 2:

    mihi gratiae verbis amplissimis aguntur,

    in the handsomest termis, id. Cat. 3, 14; id. Phil. 2, 13; id. Quir. 15:

    ei amplissimis verbis gratias egimus,

    id. Phil. 1, 3:

    provincia Gallia merito ornatur verbis amplissimis ab senatu,

    id. ib. 4, 9:

    amplissimis verbis conlaudatus,

    Suet. Caes. 16:

    amplissimo populi senatusque judicio exercitus habuistis,

    Cic. Agr. 1, 12; id. Fl. 5; id. Dom. 86; id. Planc. 93:

    de meo consulatu amplissima atque ornatissima decreta fecerunt,

    id. Dom. 74:

    quam universi populi, illius gentis, amplissimum testimonium (said of Cic.),

    Plin. 7, 30, 31, § 116.—
    C.
    In respect of the opinion of others, esteemed, renowned, etc.:

    quicquid est, quamvis amplum sit, id est parum tum cum est aliquid amplius,

    Cic. Marcell. 26:

    quid hunc hominem magnum aut amplum de re publica cogitare (putare possumus), qui etc.,

    great or noble, id. Imp. Pomp. 37:

    omnia, quae vobis cara atque ampla sunt,

    id. Agr. 2, 9; id. Arch. 23:

    convenerunt corrogati et quidem ampli quidam homines,

    id. Phil. 3, 20:

    hoc studium parvi properemus et ampli,

    small and great, Hor. Ep. 1, 3, 28:

    amplis doctoribus instructus,

    Tac. A. 14, 52:

    sin autem sunt amplae et honestae familiae plebeiae,

    Cic. Mur. 7, 15.— Comp.:

    cum est aliquid amplius,

    Cic. Marcell. 26:

    ampliores ordines,

    Caes. B. C. 1, 77, where Dinter reads priores: quo (ingenio) neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est, [p. 112] Sall. J. 2, 4:

    nihil amplius potes (tribuere) amicitia tua,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    quid amplius facitis?

    Vulg. Matt. 5, 47.— Sup.:

    ex amplissimo genere nubere,

    Cic. Cael. 34:

    amplissimo genere natus,

    Caes. B. G. 4, 12:

    genere copiisque amplissimus, id. ib 6, 15: quam (familiam) vidit amplissimam,

    Cic. Phil. 13, 12:

    amplissimos patruos habere,

    id. Sex. Rosc. 147:

    amplissima civitas,

    id. Verr. 5, 122:

    apud illos Fabiorum nomen est amplissimum,

    id. Font. 36; id. Caecin. 104; id. Verr. 3, 96; id. Deiot. 14:

    mihi hic locus ad agendum amplissimus est visus,

    id. Imp. Pomp. 1:

    non adgrediar ad illa maxima atque amplissima prius quam etc.,

    id. Sest. 5:

    licet tribuas ei quantum amplissimum potes, nihil tamen amplius potes amicitia tua,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    amplissimis operibus increscere,

    id. ib. 8, 4, 3:

    honores in amplissimo consilio collocare,

    Cic. Sen. 2:

    amplissimi orbis terrae consilii principes,

    id. Phil. 3, 34: honoris amplissimi puto esse accusare improbos, I esteem it to be the greatest honor, etc., id. Div. in Caecil. 70:

    promotus ad amplissimas procurationes,

    Plin. Ep. 7, 31, 3:

    praeter honores amplissimos cognomenque etc.,

    Plin. 7, 44, 45, § 142:

    spes amplissimae dignitatis,

    Cic. Agr. 2, 49; id. Sen. 19, 68; Suet. Vit. 2.—
    D.
    Hence, amplissimus (almost always thus in sup.) as a title for persons holding great and honored offices, as consul, senator, etc., or as an honorable epithet of the office itself or the body of officers, distinguished, very distinguished, honorable, right honorable, most honorable, etc.:

    is mihi videtur amplissimus, qui sua virtute in altiorem locum pervenit,

    Cic. Sex. Rosc. 83:

    homo et suis et populi Romani ornamentis amplissimus,

    id. Mur. 8:

    P. Africanus rebus gestis amplissimus,

    id. Caecin. 69:

    ut homines amplissimi testimonium de sua re non dicerent,

    id. Sex. Rosc. 102; id. Clu. 197:

    Q. Catuli atque ceterorum amplissimorum hominum auctoritas,

    id. Imp. Pomp. 63:

    vir amplissimus ejus civitatis,

    id. Verr. 4, 17; id. Fl. 32:

    exercitum Cn. Domitii, amplissimi viri, sustentavit,

    id. Deiot. 5, 14:

    cum habeas amplissimi viri religionem (of L. Lucullus),

    id. Arch. 4, 8; id. Lig. 22:

    in quo consilio amplissimi viri judicarent,

    id. Mil. 5; id. Balb. 1; id. Dom. 2:

    comitatus virorum amplissimorum,

    id. Sull. 9:

    viros primarios atque amplissimos civitatis in consilium advocare,

    id. Verr. 3, 18:

    ordinis amplissimi esse,

    Aur. Vict. Caes. 13, 1; 37, 6:

    cives amplissimos legare,

    Cic. Balb. 42:

    hoc amplissimum nomen, i. e. senatorium,

    id. Verr. 3, 96:

    amplissimus honos, i. e. consulatus,

    id. Rep. 1, 6; so,

    amplissimo praeditus magistratu,

    Suet. Aug. 26:

    amplissimus ordo, i. e. senatorius,

    Plin. Ep. 10, 3; Suet. Calig. 49:

    amplissimi ordines, i. e. senatus et equites,

    id. Vesp. 9:

    amplissimum collegium decemvirale,

    Cic. Verr. 2, 4, 49:

    an vero vir amplissimus, P. Scipio, pontifex maximus, etc.,

    id. Cat. 1, 3:

    amplissimum sacerdotium,

    id. Verr. 2, 126; id. Phil. 13, 8:

    sacerdotium amplissimum,

    id. Verr. 2, 127.—
    E.
    As rhet. epithet:

    amplus orator,

    one that speaks richly and with dignity, Cic. Or. 9; id. Brut. 68:

    herous (pes), qui est idem dactylus Aristoteli amplior, iambus humanior videatur,

    grander, more stately, Quint. 9, 4, 88:

    amplius compositionis genus,

    more copious style, id. 9, 4, 129.— Adv. (on the extent of the use of the different forms of the adverb, v. supra init.), largely, abundantly, copiously.
    I.
    Lit.
    a.
    Form amplĭter:

    benigne ei largi atque ampliter,

    Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

    aptate munde atque ampliter convivium,

    Pomp. Com. Rel. p. 234 Rib.:

    extructam ampliter mensam,

    Lucil. 13, 7 Mull.:

    opsonato ampliter,

    Plaut. Cas. 2, 8, 65:

    adpositum est ampliter,

    id. Mil. 3, 1, 163:

    acceptus hilare atque ampliter,

    id. Merc. prol. 98:

    modeste melius facere sumptum quam ampliter,

    id. Stich. 5, 4, 10:

    parum (digitulos) immersisti ampliter,

    not deep enough, id. Bacch. 4, 4, 26.—
    b.
    Form amplē:

    exornat ample magnificeque triclinium,

    Cic. Verr. 4, 62: qui ample valetudinarios nutriunt, in great numbers (v. the context), Cels. praef. med.
    II.
    Trop., fully, handsomely.
    a.
    Form amplĭter:

    ampliter dicere,

    fully, particularly, Gell. 10, 3, 4:

    laudare ampliter,

    id. 2, 6, 11.—
    b.
    Form amplē: duo genera sunt: unum attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium, with great fulness, richly (v. amplus, II. E.), Cic. Brut. 55, 201; so,

    elate ampleque loqui,

    id. Tusc. 5, 9, 24:

    satis ample sonabant in Pompeiani nominis locum Cato et Scipio,

    full grandly filled the place of, Flor. 4, 2, 65.— Comp.: amplĭus, more, longer, further, besides (syn.: ultra, praeterea); of time, number, and action (while plus denotes more in quantity, measure, etc.; magis, more, in the comparison of quality, and sometimes of action; and potius, rather, the choice between different objects or acts), constr. absol., with comp. abl., and, in the case of numerals, like minus, plus, propius, q. v., without quam with the nom., acc., or gen., or rarely with the abl. comp., or with quam, but chiefly in the post-Aug. per.; cf. Zumpt, § 485; Madv. § 305; Roby, § 1273; Herz. ad Caes. B. G. 4, 12; and Draeger, Hist. Synt. I. p. 521 sq.
    a.
    In gen.:

    deliberatum est non tacere [me] amplius,

    Afran. Com. Rel. p. 199 Rib.:

    otium ubi erit, de istis rebus tum amplius tecum loquar,

    Plaut. Truc. 4, 4, 18:

    cui amplius male faxim,

    id. Aul. 3, 2, 6: De. Etiam? Li. Amplius, id. As. 1, 1, 29: Ar. Vale. Ph. Aliquanto amplius valerem, si hic maneres, id. ib. 3, 3, 2:

    etiam faxo amabit (eam) amplius,

    id. Men. 5, 2, 40:

    multo tanto illum accusabo, quam te accusavi, amplius,

    id. ib. 5, 2, 49:

    quo populum servare potissit amplius,

    Lucil. 1, 15 Mull.:

    At ego amplius dico,

    Cic. Verr. 2, 26:

    amplius posse,

    Sall. J. 69, 2:

    armis amplius valere,

    id. ib. 111, 1:

    si lamentetur miser amplius aequo,

    Lucr. 3, 953:

    tribus vobis opsonatumst an opsono amplius Tibi et parasito et mulieri?

    besides, Plaut. Men. 2, 2, 45:

    Quam vellem invitatum, ut nobiscum esset amplius,

    Ter. Heaut. 1, 2, 11:

    in illo exercitu cuncta (probra) fuere et alia amplius,

    Sall. J. 44, 5:

    felices ter et amplius,

    Hor. C. 1, 13, 17:

    binas aut amplius domos continuare,

    Sall. C. 20, 11:

    ter nec amplius,

    Suet. Caes. 25:

    cum non solum de his scripserit, sed amplius praecepta (reliquerit),

    Quint. 12, 11, 24:

    multa promi amplius possunt,

    Plin. 2, 17, 15, § 77:

    si studere amplius possum,

    Quint. 6, prooem. 4:

    auram communem amplius haurire potui?

    id. 6, prooem. 12:

    sagum, quod amplius est,

    Vulg. Exod. 26, 12.—
    b.
    And so very often with the pron. quid, etc.; with the negatives nihil, non, neque, nec, ne; and sometimes with nemo and haud.
    (α).
    With quid, etc.:

    Quid faciam amplius?

    Ter. Ad. 4, 7, 14, and Cic. Har. Resp. 42:

    quid dicam amplius?

    Quint. 8, 4, 7:

    quid a me amplius dicendum putatis?

    Cic. Verr. 3, 60:

    quid quaeris amplius?

    id. Sex. Rosc. 145; id. Dom. 41; id. Verr. 2, 191:

    quid vultis amplius?

    id. Mil. 35:

    quid amplius vis?

    Hor. Epod. 17, 30:

    quid exspectatis amplius?

    Cic. Verr. 2, 174:

    quid amplius exspectabo,

    Vulg. 4 Reg. 6, 33:

    quid loquar amplius de hoc homine?

    Cic. Caecin. 25:

    quid amplius laboremus?

    Quint. 8, prooem. 31:

    quid habet amplius homo?

    Vulg. Eccl. 1, 3; 6, 8:

    quid ego aliud exoptem amplius, nisi etc.,

    Plaut. As. 3, 3, 134:

    quid amplius debeam optare?

    Quint. 4, 1, 51: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, Plaut. Merc. 2, 2, 11; Ter. And. 2, 1, 25: De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, id. Ad. 3, 4, 22:

    quid est quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius?

    more than this, id. And. 1, 1, 4:

    Etenim quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si etc.,

    Cic. Cat. 1, 3, 6; id. Sull. 90:

    si quid amplius scit,

    Plaut. Rud. 2, 2, 23:

    si quid ego addidero amplius,

    id. Trin. 4, 2, 13:

    si amplius aliquid gloriatus fuero,

    Vulg. 2 Cor. 10, 8.—And often hoc amplius, where hoc is commonly an abl., but sometimes may be regarded as a nom. or an acc.:

    hoc amplius si quid poteris,

    any thing beyond this, Cic. de Or. 1, 10, 44: et hoc amplius (additur), quod etc., and this further, that etc., id. Sull. 44; so Quint. 5, 13, 36:

    de paedagogis hoc amplius, ut aut sint etc.,

    id. 1, 1, 8:

    Mario urbe Italiaque interdicendum, Marciano hoc amplius, Africa,

    Plin. Ep. 2, 11, 19; Quint. 1, 5, 50; 1, 5, 55; sometimes in plur., his amplius:

    his amplius apud eundem (est) etc.,

    Quint. 9, 3, 15;

    so rarely eo amplius: inferiasque his annua religione, publice instituit, et eo amplius matri Circenses,

    Suet. Calig. 15:

    quaeris quid potuerit amplius adsequi,

    Cic. Planc. 60: prius quam (hic) turbarum quid faciat amplius, Plaut. Men. 5, 2, 93:

    quare jam te cur amplius excrucies?

    Cat. 76, 10.—
    (β).
    With nihil, etc.:

    habet nihil amplius quam lutum,

    Lucil. 9, 46 Mull.:

    nihil habui amplius, quod praeciperem,

    Quint. 7, 1, 64:

    nihil enim dixit amplius,

    Cic. Deiot. 21:

    Nihil dico amplius: causa dicta est,

    I say no more; I have done with my case, id. ib. 8:

    nihil amplius dico, nisi me etc.,

    id. Planc. 96:

    nihil amplius dicam quam victoriam etc.,

    id. Marcell. 17.—Hence, nihil dico or dicam amplius, when one fears to wound by declaring his opinion, etc., I say no more, have nothing further to say or add:

    vetus est, Nihili cocio est. Scis cujus? non dico amplius,

    Plaut. As. 1, 3, 51:

    si, quod equitis Romani filius est, inferior esse debuit: omnes tecum equitum Romanorum filii petiverunt. Nihil dico amplius,

    Cic. Planc. 7 (tacite significat eos dignitate inferiores esse Plancio, Manut. ad h.l.):

    Alterius vero partis nihil amplius dicam quam id, quod etc.,

    id. Marcell. 6, 17:

    amplius nihil respondit,

    Vulg. Marc. 15, 5:

    nihil amplius addens,

    ib. Deut. 5, 22:

    nihil noverunt amplius,

    ib. Eccl. 9, 5:

    nihil amplius optet,

    Hor. Ep. 1, 2, 46:

    nihil amplius potes,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    amplius quod desideres, nihil erit,

    this will leave nothing to be desired, Cic. Tusc. 1, 11, 24:

    nil amplius oro, nisi ut etc.,

    Hor. S. 2, 6, 4:

    ipse Augustus nihil amplius quam equestri familia ortum se scribit,

    Suet. Aug. 2:

    si non amplius, ad lustrum hoc protolleret unum,

    Lucil. 1, 33 Mull.:

    non luctabor tecum, Crasse, amplius,

    Cic. de Or. 1, 17, 74; id. Tusc. 5, 34, 98:

    verbum non amplius addam,

    Hor. S. 1, 1, 121:

    non amplius me objurgabis,

    Quint. 5, 10, 47:

    non amplius posse,

    Sall. Fragm. Hist. 3, 82, 19 Kritz:

    non habent amplius quid faciant,

    Vulg. Luc. 12, 4: non videbitis amplius faciem meam. ib. Gen. 44, 23; ib. Heb. 10, 17:

    amplius illa jam non inveniet,

    ib. Apoc. 18, 14:

    studium, quo non aliud ad dignitatem amplius excogitari potest,

    Tac. Or. 5:

    extra me non est alia amplius,

    Vulg. Soph. 2, 15:

    neque hoc amplius quam quod vides nobis quicquamst,

    Plaut. Rud. 1, 5, 21:

    neque va dari amplius neque etc.,

    Cic. Quinct. 23:

    nec jam amplius ullae Adparent terrae,

    Verg. A. 3, 192; 3, 260; 5, 8; 9, 426; 9, 519; 11, 807; 12, 680; id. G. 4, 503:

    nec irascar amplius,

    Vulg. Ezech. 16, 42; ib. Apoc. 7, 16:

    ne amplius dona petas,

    Cat. 68, 14:

    urere ne possit calor amplius aridus artus,

    Lucr. 4, 874;

    ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

    Caes. B. G. 1, 43:

    ut ne quem amplius posthac discipulum reciperet,

    Suet. Gram. 17:

    ne amplius morando Scaurum incenderet,

    Sall. J. 25, 10; id. Fragm. Hist. 1, 2, 10 Kritz;

    3, 82, 17: ne amplius divulgetur,

    Vulg. Act. 4, 17:

    ut nequaquam amplius per eamdem viam revertamini,

    ib. Deut. 17, 16:

    nolite amplius accipere pecuniam,

    ib. 4 Reg. 12, 7.—
    (γ).
    With nemo:

    cur non restipulatur neminem amplius petiturum?

    Cic. Q. Rosc. 12, 36:

    cum amplius nemo occurreret,

    nobody further, no one more, Curt. 8, 10, 2; so,

    neminem amplius viderunt,

    Vulg. Marc. 9, 7:

    nemo emet amplius,

    no one will buy any longer, any more, ib. Apoc. 18, 11 (for cases of haud with amplius, v. c. a and g).—
    c.
    With numerals and numeral forms.
    (α).
    Without quam:

    amplius horam suffixum in cruce me memini esse,

    Cat. 69, 3:

    horam amplius jam in demoliendo signo homines moliebantur,

    Cic. Verr. 4, 95:

    amplius annos triginta tribunus fuerat,

    Sall. C. 59, 6:

    me non amplius novem annos nato,

    Nep. Hann. 2, 3:

    per annos amplius quadraginta,

    Suet. Aug. 72; 32:

    quid si tandem amplius triennium est?

    Cic. Q. Rosc. 8:

    Tu faciem illius noctem non amplius unam Falle dolo,

    Verg. A. 1, 683:

    inveniebat Sabim flumen non amplius milia passuum decem abesse,

    Caes. B. G. 2, 16; 4, 12:

    reliquum spatium, quod est non amplius pedum sexcentorum, mons continet,

    id. ib. 1, 28;

    2, 29: amplius sestertium ducentiens acceptum hereditatibus rettuli,

    Cic. Phil. 2, 40; id. Fl. 68; so Plin. Ep. 10, 39, 1:

    huic paulo amplius tertiam partem denegem?

    id. ib. 5, 7, 3:

    cum eum amplius centum cives Romani cognoscerent,

    Cic. Verr. 1, 14; 5, 155:

    victi amplius ducenti ceciderunt,

    Liv. 21, 29, 3: non amplius quattuordecim cohortes, Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C:

    ex omni multitudine non amplius quadraginta locum cepere,

    Sall. J. 58, 3: torrentes amplius centum, [p. 113] Plin. 5, 28, 29, § 103; 9, 5, 4, § 10.—And very rarely placed after the numeral:

    qui septingentos jam annos amplius numquam mutatis legibus vivunt,

    Cic. Fl. 63:

    pugnatum duas amplius horas,

    Liv. 25, 19, 15 Weissenb.:

    duo haud amplius milia peditum effugerunt,

    id. 28, 2:

    decem amplius versus perdidimus,

    Plin. Ep. 3, 5, 12:

    tris pateat caeli spatium non amplius ulnas,

    Verg. E. 3, 105.—
    (β).
    With the comp. abl. (rare but class.):

    cum jam amplius horis sex continenter pugnaretur,

    Caes. B. G. 3, 5; 4, 37:

    pugnatum amplius duabus horis est,

    Liv. 27, 12:

    neque triennio amplius supervixit,

    Suet. Caes. 89:

    uti non amplius quinis aut senis milibus passuum interesset,

    Caes. B. G. 1, 15; 1, 23; 2, 7;

    6, 29: non amplius patet milibus quinque et triginta,

    Sall. Fragm. Hist. 4, 1, 34 Kritz:

    est ab capite paulo amplius mille passibus locus,

    Plin. Ep. 10, 90, 1:

    ab Capsa non amplius duum milium intervallo,

    Sall. J. 91, 3:

    (Catilina) cum initio non amplius duobus milibus (militum) habuisset,

    id. C. 56, 2; so,

    denas alii, alii plures (uxores) habent, set reges eo amplius,

    id. J. 80, 7.—

    And prob. the following ambiguous cases: cum mille non amplius equitibus,

    Sall. J. 105, 3:

    oppidum non amplius mille passuum abesse,

    id. ib. 68, 3.—
    (γ).
    With quam (postAug. and eccl.):

    non amplius, cum plurimum, quam septem horas dormiebat,

    Suet. Aug. 78:

    nec amplius quam septem et viginti dies Brundisii commoratus,

    id. ib. 17:

    Toto triennio semel omnino eam nec amplius quam uno die paucissimis vidit horis,

    id. Tib. 51:

    demoratus dies non amplius quam octo aut decem,

    Vulg. Act. 25, 6:

    ut non amplius apud te quam quarta (pars) remaneret,

    Plin. Ep. 5, 19:

    ut vexillum veteranorum, non amplius quam quingenti numero, copias fuderint,

    Tac. A. 3, 21:

    haud amplius quam ducentos misit,

    id. ib. 14, 32:

    insidiantur ei ex iis viri amplius quam quadraginta,

    Vulg. Act. 23, 21.—
    d. (α).
    Amplius, t. t. of judges when they deferred an important case for future examination:

    Amplius adeo prolixum temporis spatium significat, ut judices quotienscunque significarent, adhuc se audire velle, amplius dicebant. Itaque negotium differebant, unde hodieque ampliari judicium differri dicitur,

    Charis. 176 P.; so Don. ad Ter. Eun. 2, 3, 39; cf.

    also amplio and ampliatio: cum consules re audita amplius de consilii sententia pronuntiavissent,

    Cic. Brut. 22, 86:

    antea vel judicari primo poterat vel amplius pronuntiari,

    id. Verr. 2, 1, 26:

    ut de Philodamo amplius pronuntiaretur,

    id. ib. 2, 1, 29.—

    And metaph.: ego amplius deliberandum censeo,

    Ter. Phorm. 2, 4, 17.—
    (β).
    Amplius non petere, judicial t. phr., to bring no further action, to make no further claim:

    quid ita satis non dedit, AMPLIVS [A SE] NEMINEM PETITVRVM?

    Cic. Rosc. Com. 12, 35:

    Tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero amplius eo nomine neminem, cujus petitio sit, petiturum,

    id. Brut. 5, 18:

    sunt duo, quae te rogo: primum, ut si quid satis dandum erit, AMPLIVS EO NOMINE NON PETI, cures etc.,

    id. Fam. 13, 28 A:

    quod ille recusarit satis dare amplius abs te non peti,

    id. Att. 1, 8, 1.—
    (γ).
    Hoc amplius, beside the general use given above (II. Comp. b. a), as t. phr. of senators when they approved a measure, but amended it by addition:

    Servilio adsentior et HOC AMPLIVS CENSEO, magnum Pompeium fecisse etc.,

    Cic. Phil. 12, 21, 50:

    cui cum essem adsensus, decrevi HOC AMPLIVS, ut etc.,

    id. ad Brut. 1, 5, 1;

    so Seneca: fortasse et post omnes citatus nihil improbabo ex iis, quae priores decreverint, et dicam HOC AMPLIVS CENSEO, Vit. Beat. 3, 2: Quaedam ex istis sunt, quibus adsentire possumus, sed HOC AMPLIVS CENSEO,

    id. Q. N. 3, 15, 1.—
    (δ).
    To this may be added the elliptical phrases, nihil amplius and si nihil amplius:

    nihil amplius, denoting that there is nothing further than has been declared: sese ipsum abs te repetit. Nihil amplius,

    Cic. Verr. 5, 49, 128;

    (res publica) ulta suas injurias est per vos interitu tyranni. Nihil amplius,

    id. Fam. 12, 1, 2; and, si nihil amplius, marking a limit, if nothing more, at least:

    excedam tectis? An, si nihil amplius, obstem?

    Ov. M. 9, 148.
    The form amplius has the ambiguity of the Engl.
    word more, which is sometimes an adj., sometimes a subst., and sometimes an adv., and some of the above examples would admit of different classifications; as, non amplius dicere, not to speak further (adv.) or not to say more (subst.), Plaut. As. 1, 3, 51; but some of them would admit of only one explanation;

    as, ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

    Caes. B. G. 1, 43. Sup.: amplissimē.
    I.
    Lit., very largely, most abundantly:

    ut quibus militibus amplissime (agri) dati adsignati essent,

    in the largest shares, Cic. Phil. 5, 53:

    duumviri (deos) tribus quam amplissume tum apparari poterat stratis lectis placavere,

    Liv. 5, 13, 6 Weissenb.—
    II.
    Fig., most generously, most handsomely:

    qui amplissime de salute mea decreverint,

    Cic. Dom. 44:

    amplissime laudare,

    in the handsomest style, Plin. 18, 3, 3, § 11; Suet. Calig. 15:

    honores amplissime gessit,

    Cic. Verr. 2, 112:

    pater cum amplissime ex praetura triumphasset,

    with the greatest pomp, id. Mur. 15:

    placere eum quam amplissime supremo suo die efferri,

    should be carried forth with every possible solemnity, id. Phil. 9, 7, 16. V. on this word, Hand, Turs. I. pp. 287-296.

    Lewis & Short latin dictionary > amplus

  • 7 consacratus

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consacratus

  • 8 consecratus

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consecratus

  • 9 consecro

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consecro

  • 10 consentiens

    con-sentĭo (also cosentĭo; v. infra), sensi, sensum, 4, v. n. and a
    I.
    = unā sentio, to feel together: multa (corpora, i. e. substances) Quae neque conecti potuere neque intus Vitalis motus consentire atque imitari, Lucr. 2, 717 Lachm.; cf.:

    consentire animam totam per membra videmus,

    id. 3, 153; Scrib. Comp. 104.—
    II.
    To agree, accord, harmonize with a person or thing; to assert unitedly, determine in common, decree, to unite upon something accordantly, etc. (freq and class. in prose and poetry); constr with cum, inter se, the dat., or absol. of person; and with the acc., de, ad, in, the inf.. causā, or absol. of the thing.
    A.
    Lit., with personal subjects.
    1.
    In a good sense, with acc. and inf.: HONC. OINO. PLOIRVME. COSENTIONT. ROMAI. DVONORO. OPTVMO. FVISE. VIRO... LVCIOM. SCIPIONE., etc. (i. e. hunc unum plurimi consentiunt Romanum bonorum optimum fuisse virum... Lucium Scipionem), inscription of the Scipios, C. I. L. 1, 32: Wordsworth, Fragm, and Spec. p. 160; cf. Cic. Fin. 2, 35, 116; and id. Sen. 17, 61:

    omnes mortales unā mente consentiunt, omnia arma eorum, qui haec salva velint, contra illam pestem esse capienda,

    id. Phil. 4, 3, 7; so Quint. 1, 10, 33; 2, 15, 36 al.; Tac. A. 6, 28 al.—With inf.:

    seu quicquid ubique magnificum est in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,

    Tac. G. 34 fin. —With de de amicitiae utilitate omnes uno ore consentiunt, Cic. Lael. 23, 86; so id. Phil. 1, 9, 21:

    cum aliquo de aliquā re,

    id. Ac. 2, 42. 131.—With [p. 429] cum:

    consentire cum aliquā re, verbis discrepare,

    Cic. Fin. 4, 26, 72:

    cum his (oratoribus) philosophi consentiunt,

    Quint. 2, 17, 2; so Suet. Aug. 58.—With dat.:

    illis superioribus,

    Quint. 2, 15, 32; so id. 5, 14, 33:

    sibi ipse,

    Cic. Off. 1, 2, 5; cf. id. Clu. 22, 60:

    cui parti,

    Quint. 5, 14, 9:

    iis, quibus delectantur,

    id. 5, 11, 19:

    studiis alicujus,

    Hor. Ep. 1, 18, 65 al. —With adversus:

    adversus maleficium omne consensimus,

    Sen. Ben. 3, 6, 2:

    adversus patrem cum amicis,

    Val. Max. 9, 11, ext. 3.—With ad:

    parvo exercitu, sed ad benevolentiam erga nos consentiente,

    Cic. Att. 5, 18, 2; id. Tusc. 3, 2, 3; id. N. D. 2, 23, 60; 2, 46, 119; id. Cat. 4, 7, 15; 4, 9, 18; cf.:

    ad rem publicam conservandam,

    id. Phil. 4, 4, 10:

    ad decernendum triumphum,

    Liv. 36, 40, 10:

    ad necem ejus,

    id. 39, 50, 6:

    ad indutias,

    Suet. Calig. 5.—With in:

    in homine non, ut omne, omnia in unum consentientia, sed singulis membris suum cuique consilium,

    Liv. 2, 32, 9:

    in hoc non contumaciter consentio,

    Quint. 11, 3, 11; cf.:

    consentire in asserendā libertate,

    Suet. Calig. 60: puro pioque duello quaerendas censeo itaque consentio consciscoque, old formula of voting in Liv. 1, 32, 12.—With ut:

    senatus... censuit consensit conscivit ut bellum cum priscis Latinis fieret, old formula for declaring war,

    Liv. 1, 32, 13.—With ne:

    constat, ad alia discordes in uno adversus patrum voluntatem consensisse, ne dicerent dictatorem,

    Liv. 4, 26, 7.—With acc. rei:

    consensit et senatus bellum,

    i. e. has voted, decreed war, Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12:

    consensa in posterum diem contio,

    id. 24, 38, 11.—With inf.:

    si consenserint possessores non vendere, quid futurum est?

    Cic. Agr. 1, 5, 15. — Impers.:

    de prioribus consentitur,

    Tac. A. 1, 13:

    inter plurimos consensum est duas esse partes,

    Quint. 9, 1, 17; 5, 10, 12; Liv. 9, 7, 7; so,

    consensum est, ut, etc.,

    id. 30, 24, 11.—
    2.
    In a bad sense, to agree to any wrong, to join in, to plot together, conspire, take part in, etc.:

    neque se cum Belgis reliquis consensisse, neque contra populum Romanum omnino conjurasse,

    Caes. B. G. 2, 3; so id. ib. fin.:

    belli faciendi causā,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 18:

    urbem inflammare,

    id. Phil. 2, 7, 17:

    quod consensisset cum Hispanis quibusdam... eum (Pompeium) comprehendere,

    id. Fam. 6, 18, 2:

    ad prodendam Hannibali urbem Romanam,

    Liv. 27, 9, 14:

    ad aliquem opprimendum,

    Nep. Dat. 5, 2:

    quod undique abierat, antequam consentirent,

    Liv. 23, 28, 4; so absol., id. 34, 49, 9 al.—
    B.
    Transf., with inanimate subjects, to accord, agree, harmonize with, to fit, suit, etc.
    (α).
    With cum: sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52; cf.:

    cum vultus Domitii cum oratione non consentiret,

    Caes. B. C. 1, 19; Quint. 11, 1, 2; 11, 3, 113; 11, 3, 122: secum ipsa (oratio;

    together with sibi constet),

    Cic. Univ. 3; id. Brut. 38, 141:

    precor... ut vestrae mentes atque sententiae cum populi Romani voluntatibus suffragiisque consentiant,

    id. Mur. 1, 1; Dig. 46, 4, 14.—
    (β).
    With inter se:

    (pulchritudo corporis) delectat hoc ipso, quod inter se omnes partes cum quodam lepore consentiunt,

    Cic. Off. 1, 28, 98; Quint. 5, 7, 29.—
    (γ).
    With dat.:

    si personis, si temporibus, si locis ea quae narrantur consentiunt,

    Cic. Part. Or. 9, 32; id. Phil. 1, 1, 2; id. Att. 7, 3, 3; Quint. 11, 3, 65; 11, 3, 164 al.:

    sibi ipsa lex,

    id. 2, 4, 37.—
    (δ).
    Absol., Lucr. 3, 170; 2, 915; 3, 154:

    ratio nostra consentit, pugnat oratio, etc.,

    Cic. Fin. 3, 3, 10:

    judicationem et statum semper consentire,

    Quint. 3, 11, 20:

    nisi ab imo ad summum omnibus intenta nervis consentiat (cithara),

    id. 2, 8, 15:

    utrumque nostrum incredibili modo Consentit astrum,

    Hor. C. 2, 17, 22.—Hence,
    1.
    con-sentĭens, entis, P. a., agreeing, accordant, unanimous:

    tanta rerum consentiens, conspirans, continuata cognatio,

    Cic. N. D. 2, 7, 19:

    cujus de laudibus omnium esset fama consentiens,

    id. Sen. 17, 61:

    animi,

    id. Div. 2, 58, 119:

    consilium omnis vitae,

    id. Tusc. 5, 25, 72.— Abl. consentiente and -ti:

    hominum consentiente auctoritate contenti non sumus?

    Cic. Div. 1, 39, 84; so,

    consentiente voce,

    Suet. Galb. 13;

    on the other hand, clamore consentienti pugnam poscunt,

    Liv. 10, 40, 1.—
    2.
    consensus, a, um, Part., agreed upon:

    consensis quibusdam et concessis,

    Gell. 15, 26, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > consentiens

  • 11 consentio

    con-sentĭo (also cosentĭo; v. infra), sensi, sensum, 4, v. n. and a
    I.
    = unā sentio, to feel together: multa (corpora, i. e. substances) Quae neque conecti potuere neque intus Vitalis motus consentire atque imitari, Lucr. 2, 717 Lachm.; cf.:

    consentire animam totam per membra videmus,

    id. 3, 153; Scrib. Comp. 104.—
    II.
    To agree, accord, harmonize with a person or thing; to assert unitedly, determine in common, decree, to unite upon something accordantly, etc. (freq and class. in prose and poetry); constr with cum, inter se, the dat., or absol. of person; and with the acc., de, ad, in, the inf.. causā, or absol. of the thing.
    A.
    Lit., with personal subjects.
    1.
    In a good sense, with acc. and inf.: HONC. OINO. PLOIRVME. COSENTIONT. ROMAI. DVONORO. OPTVMO. FVISE. VIRO... LVCIOM. SCIPIONE., etc. (i. e. hunc unum plurimi consentiunt Romanum bonorum optimum fuisse virum... Lucium Scipionem), inscription of the Scipios, C. I. L. 1, 32: Wordsworth, Fragm, and Spec. p. 160; cf. Cic. Fin. 2, 35, 116; and id. Sen. 17, 61:

    omnes mortales unā mente consentiunt, omnia arma eorum, qui haec salva velint, contra illam pestem esse capienda,

    id. Phil. 4, 3, 7; so Quint. 1, 10, 33; 2, 15, 36 al.; Tac. A. 6, 28 al.—With inf.:

    seu quicquid ubique magnificum est in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,

    Tac. G. 34 fin. —With de de amicitiae utilitate omnes uno ore consentiunt, Cic. Lael. 23, 86; so id. Phil. 1, 9, 21:

    cum aliquo de aliquā re,

    id. Ac. 2, 42. 131.—With [p. 429] cum:

    consentire cum aliquā re, verbis discrepare,

    Cic. Fin. 4, 26, 72:

    cum his (oratoribus) philosophi consentiunt,

    Quint. 2, 17, 2; so Suet. Aug. 58.—With dat.:

    illis superioribus,

    Quint. 2, 15, 32; so id. 5, 14, 33:

    sibi ipse,

    Cic. Off. 1, 2, 5; cf. id. Clu. 22, 60:

    cui parti,

    Quint. 5, 14, 9:

    iis, quibus delectantur,

    id. 5, 11, 19:

    studiis alicujus,

    Hor. Ep. 1, 18, 65 al. —With adversus:

    adversus maleficium omne consensimus,

    Sen. Ben. 3, 6, 2:

    adversus patrem cum amicis,

    Val. Max. 9, 11, ext. 3.—With ad:

    parvo exercitu, sed ad benevolentiam erga nos consentiente,

    Cic. Att. 5, 18, 2; id. Tusc. 3, 2, 3; id. N. D. 2, 23, 60; 2, 46, 119; id. Cat. 4, 7, 15; 4, 9, 18; cf.:

    ad rem publicam conservandam,

    id. Phil. 4, 4, 10:

    ad decernendum triumphum,

    Liv. 36, 40, 10:

    ad necem ejus,

    id. 39, 50, 6:

    ad indutias,

    Suet. Calig. 5.—With in:

    in homine non, ut omne, omnia in unum consentientia, sed singulis membris suum cuique consilium,

    Liv. 2, 32, 9:

    in hoc non contumaciter consentio,

    Quint. 11, 3, 11; cf.:

    consentire in asserendā libertate,

    Suet. Calig. 60: puro pioque duello quaerendas censeo itaque consentio consciscoque, old formula of voting in Liv. 1, 32, 12.—With ut:

    senatus... censuit consensit conscivit ut bellum cum priscis Latinis fieret, old formula for declaring war,

    Liv. 1, 32, 13.—With ne:

    constat, ad alia discordes in uno adversus patrum voluntatem consensisse, ne dicerent dictatorem,

    Liv. 4, 26, 7.—With acc. rei:

    consensit et senatus bellum,

    i. e. has voted, decreed war, Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12:

    consensa in posterum diem contio,

    id. 24, 38, 11.—With inf.:

    si consenserint possessores non vendere, quid futurum est?

    Cic. Agr. 1, 5, 15. — Impers.:

    de prioribus consentitur,

    Tac. A. 1, 13:

    inter plurimos consensum est duas esse partes,

    Quint. 9, 1, 17; 5, 10, 12; Liv. 9, 7, 7; so,

    consensum est, ut, etc.,

    id. 30, 24, 11.—
    2.
    In a bad sense, to agree to any wrong, to join in, to plot together, conspire, take part in, etc.:

    neque se cum Belgis reliquis consensisse, neque contra populum Romanum omnino conjurasse,

    Caes. B. G. 2, 3; so id. ib. fin.:

    belli faciendi causā,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 18:

    urbem inflammare,

    id. Phil. 2, 7, 17:

    quod consensisset cum Hispanis quibusdam... eum (Pompeium) comprehendere,

    id. Fam. 6, 18, 2:

    ad prodendam Hannibali urbem Romanam,

    Liv. 27, 9, 14:

    ad aliquem opprimendum,

    Nep. Dat. 5, 2:

    quod undique abierat, antequam consentirent,

    Liv. 23, 28, 4; so absol., id. 34, 49, 9 al.—
    B.
    Transf., with inanimate subjects, to accord, agree, harmonize with, to fit, suit, etc.
    (α).
    With cum: sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52; cf.:

    cum vultus Domitii cum oratione non consentiret,

    Caes. B. C. 1, 19; Quint. 11, 1, 2; 11, 3, 113; 11, 3, 122: secum ipsa (oratio;

    together with sibi constet),

    Cic. Univ. 3; id. Brut. 38, 141:

    precor... ut vestrae mentes atque sententiae cum populi Romani voluntatibus suffragiisque consentiant,

    id. Mur. 1, 1; Dig. 46, 4, 14.—
    (β).
    With inter se:

    (pulchritudo corporis) delectat hoc ipso, quod inter se omnes partes cum quodam lepore consentiunt,

    Cic. Off. 1, 28, 98; Quint. 5, 7, 29.—
    (γ).
    With dat.:

    si personis, si temporibus, si locis ea quae narrantur consentiunt,

    Cic. Part. Or. 9, 32; id. Phil. 1, 1, 2; id. Att. 7, 3, 3; Quint. 11, 3, 65; 11, 3, 164 al.:

    sibi ipsa lex,

    id. 2, 4, 37.—
    (δ).
    Absol., Lucr. 3, 170; 2, 915; 3, 154:

    ratio nostra consentit, pugnat oratio, etc.,

    Cic. Fin. 3, 3, 10:

    judicationem et statum semper consentire,

    Quint. 3, 11, 20:

    nisi ab imo ad summum omnibus intenta nervis consentiat (cithara),

    id. 2, 8, 15:

    utrumque nostrum incredibili modo Consentit astrum,

    Hor. C. 2, 17, 22.—Hence,
    1.
    con-sentĭens, entis, P. a., agreeing, accordant, unanimous:

    tanta rerum consentiens, conspirans, continuata cognatio,

    Cic. N. D. 2, 7, 19:

    cujus de laudibus omnium esset fama consentiens,

    id. Sen. 17, 61:

    animi,

    id. Div. 2, 58, 119:

    consilium omnis vitae,

    id. Tusc. 5, 25, 72.— Abl. consentiente and -ti:

    hominum consentiente auctoritate contenti non sumus?

    Cic. Div. 1, 39, 84; so,

    consentiente voce,

    Suet. Galb. 13;

    on the other hand, clamore consentienti pugnam poscunt,

    Liv. 10, 40, 1.—
    2.
    consensus, a, um, Part., agreed upon:

    consensis quibusdam et concessis,

    Gell. 15, 26, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > consentio

  • 12 cosentio

    con-sentĭo (also cosentĭo; v. infra), sensi, sensum, 4, v. n. and a
    I.
    = unā sentio, to feel together: multa (corpora, i. e. substances) Quae neque conecti potuere neque intus Vitalis motus consentire atque imitari, Lucr. 2, 717 Lachm.; cf.:

    consentire animam totam per membra videmus,

    id. 3, 153; Scrib. Comp. 104.—
    II.
    To agree, accord, harmonize with a person or thing; to assert unitedly, determine in common, decree, to unite upon something accordantly, etc. (freq and class. in prose and poetry); constr with cum, inter se, the dat., or absol. of person; and with the acc., de, ad, in, the inf.. causā, or absol. of the thing.
    A.
    Lit., with personal subjects.
    1.
    In a good sense, with acc. and inf.: HONC. OINO. PLOIRVME. COSENTIONT. ROMAI. DVONORO. OPTVMO. FVISE. VIRO... LVCIOM. SCIPIONE., etc. (i. e. hunc unum plurimi consentiunt Romanum bonorum optimum fuisse virum... Lucium Scipionem), inscription of the Scipios, C. I. L. 1, 32: Wordsworth, Fragm, and Spec. p. 160; cf. Cic. Fin. 2, 35, 116; and id. Sen. 17, 61:

    omnes mortales unā mente consentiunt, omnia arma eorum, qui haec salva velint, contra illam pestem esse capienda,

    id. Phil. 4, 3, 7; so Quint. 1, 10, 33; 2, 15, 36 al.; Tac. A. 6, 28 al.—With inf.:

    seu quicquid ubique magnificum est in claritatem ejus (sc. Herculis) referre consensimus,

    Tac. G. 34 fin. —With de de amicitiae utilitate omnes uno ore consentiunt, Cic. Lael. 23, 86; so id. Phil. 1, 9, 21:

    cum aliquo de aliquā re,

    id. Ac. 2, 42. 131.—With [p. 429] cum:

    consentire cum aliquā re, verbis discrepare,

    Cic. Fin. 4, 26, 72:

    cum his (oratoribus) philosophi consentiunt,

    Quint. 2, 17, 2; so Suet. Aug. 58.—With dat.:

    illis superioribus,

    Quint. 2, 15, 32; so id. 5, 14, 33:

    sibi ipse,

    Cic. Off. 1, 2, 5; cf. id. Clu. 22, 60:

    cui parti,

    Quint. 5, 14, 9:

    iis, quibus delectantur,

    id. 5, 11, 19:

    studiis alicujus,

    Hor. Ep. 1, 18, 65 al. —With adversus:

    adversus maleficium omne consensimus,

    Sen. Ben. 3, 6, 2:

    adversus patrem cum amicis,

    Val. Max. 9, 11, ext. 3.—With ad:

    parvo exercitu, sed ad benevolentiam erga nos consentiente,

    Cic. Att. 5, 18, 2; id. Tusc. 3, 2, 3; id. N. D. 2, 23, 60; 2, 46, 119; id. Cat. 4, 7, 15; 4, 9, 18; cf.:

    ad rem publicam conservandam,

    id. Phil. 4, 4, 10:

    ad decernendum triumphum,

    Liv. 36, 40, 10:

    ad necem ejus,

    id. 39, 50, 6:

    ad indutias,

    Suet. Calig. 5.—With in:

    in homine non, ut omne, omnia in unum consentientia, sed singulis membris suum cuique consilium,

    Liv. 2, 32, 9:

    in hoc non contumaciter consentio,

    Quint. 11, 3, 11; cf.:

    consentire in asserendā libertate,

    Suet. Calig. 60: puro pioque duello quaerendas censeo itaque consentio consciscoque, old formula of voting in Liv. 1, 32, 12.—With ut:

    senatus... censuit consensit conscivit ut bellum cum priscis Latinis fieret, old formula for declaring war,

    Liv. 1, 32, 13.—With ne:

    constat, ad alia discordes in uno adversus patrum voluntatem consensisse, ne dicerent dictatorem,

    Liv. 4, 26, 7.—With acc. rei:

    consensit et senatus bellum,

    i. e. has voted, decreed war, Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12:

    consensa in posterum diem contio,

    id. 24, 38, 11.—With inf.:

    si consenserint possessores non vendere, quid futurum est?

    Cic. Agr. 1, 5, 15. — Impers.:

    de prioribus consentitur,

    Tac. A. 1, 13:

    inter plurimos consensum est duas esse partes,

    Quint. 9, 1, 17; 5, 10, 12; Liv. 9, 7, 7; so,

    consensum est, ut, etc.,

    id. 30, 24, 11.—
    2.
    In a bad sense, to agree to any wrong, to join in, to plot together, conspire, take part in, etc.:

    neque se cum Belgis reliquis consensisse, neque contra populum Romanum omnino conjurasse,

    Caes. B. G. 2, 3; so id. ib. fin.:

    belli faciendi causā,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 18:

    urbem inflammare,

    id. Phil. 2, 7, 17:

    quod consensisset cum Hispanis quibusdam... eum (Pompeium) comprehendere,

    id. Fam. 6, 18, 2:

    ad prodendam Hannibali urbem Romanam,

    Liv. 27, 9, 14:

    ad aliquem opprimendum,

    Nep. Dat. 5, 2:

    quod undique abierat, antequam consentirent,

    Liv. 23, 28, 4; so absol., id. 34, 49, 9 al.—
    B.
    Transf., with inanimate subjects, to accord, agree, harmonize with, to fit, suit, etc.
    (α).
    With cum: sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52; cf.:

    cum vultus Domitii cum oratione non consentiret,

    Caes. B. C. 1, 19; Quint. 11, 1, 2; 11, 3, 113; 11, 3, 122: secum ipsa (oratio;

    together with sibi constet),

    Cic. Univ. 3; id. Brut. 38, 141:

    precor... ut vestrae mentes atque sententiae cum populi Romani voluntatibus suffragiisque consentiant,

    id. Mur. 1, 1; Dig. 46, 4, 14.—
    (β).
    With inter se:

    (pulchritudo corporis) delectat hoc ipso, quod inter se omnes partes cum quodam lepore consentiunt,

    Cic. Off. 1, 28, 98; Quint. 5, 7, 29.—
    (γ).
    With dat.:

    si personis, si temporibus, si locis ea quae narrantur consentiunt,

    Cic. Part. Or. 9, 32; id. Phil. 1, 1, 2; id. Att. 7, 3, 3; Quint. 11, 3, 65; 11, 3, 164 al.:

    sibi ipsa lex,

    id. 2, 4, 37.—
    (δ).
    Absol., Lucr. 3, 170; 2, 915; 3, 154:

    ratio nostra consentit, pugnat oratio, etc.,

    Cic. Fin. 3, 3, 10:

    judicationem et statum semper consentire,

    Quint. 3, 11, 20:

    nisi ab imo ad summum omnibus intenta nervis consentiat (cithara),

    id. 2, 8, 15:

    utrumque nostrum incredibili modo Consentit astrum,

    Hor. C. 2, 17, 22.—Hence,
    1.
    con-sentĭens, entis, P. a., agreeing, accordant, unanimous:

    tanta rerum consentiens, conspirans, continuata cognatio,

    Cic. N. D. 2, 7, 19:

    cujus de laudibus omnium esset fama consentiens,

    id. Sen. 17, 61:

    animi,

    id. Div. 2, 58, 119:

    consilium omnis vitae,

    id. Tusc. 5, 25, 72.— Abl. consentiente and -ti:

    hominum consentiente auctoritate contenti non sumus?

    Cic. Div. 1, 39, 84; so,

    consentiente voce,

    Suet. Galb. 13;

    on the other hand, clamore consentienti pugnam poscunt,

    Liv. 10, 40, 1.—
    2.
    consensus, a, um, Part., agreed upon:

    consensis quibusdam et concessis,

    Gell. 15, 26, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > cosentio

  • 13 delinquo

    dē-linquo, līqui, lictum, 3 ( perf. delinquerunt, Liv. 1, 32 codd.), v. n. and a., to fail, be wanting.
    I.
    Lit., to fail, be lacking, for the usual deficere (cf. 1. deliquium, = defectus—very rare): delinquere frumentum, Cael. ap. Serv. Verg. A. 4, 390: delinquat aut superet aliquid tibi, Tubero ib.—
    II.
    Trop. (class.), to fail, be wanting in one's duty; to commit a fault, to do wrong, transgress, offend; and, delinquere aliquid, to commit, do something wrong.
    (α).
    Absol.:

    QVOD POPVLVS HERMVNDVLVS HOMINESQVE POPVLI HERMVNDVLI ADVERSVS POPVLVM ROMANVM BELLVM FECERE DELIQVERVNTQVE, etc., an old formula used in declaring war,

    Gell. 16, 4; cf. id. ap. Liv. 1, 32:

    an quia non delinquunt viri?

    Ter. Hec. 4, 4, 41:

    ut condemnaretur filius aut nepos, si pater aut avus deliquisset?

    Cic. N. D. 3, 38:

    mercede delinquere (opp. gratis recte facere),

    Sall. Hist. Fragm. 3, 61, 5 Dietsch:

    in vita,

    Cic. Tusc. 2, 4 fin.; cf.:

    in bello miles,

    id. Clu. 46; and:

    hac quoque in re,

    id. Inv. 2, 10, 33:

    in ancilla,

    Ov. M. 2, 8, 9:

    deliquere homines adulescentuli per ambitionem,

    Sall. C. 52, 26:

    paulum deliquit amicus,

    Hor. S. 1, 3, 84:

    multo jam ut praestet laxitate delinquere,

    Plin. 17, 12, 19, § 94.—Of errors in language, Quint. 1, 5, 49.—
    (β).
    With acc. respect.:

    dum caveatur praeter aequum ne quid delinquat,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 14; so,

    quid,

    id. Men. 5, 2, 30; id. Ps. 4, 7, 129; Cic. Agr. 2, 36 fin.; Sall. C. 51, 12:

    quae,

    id. J. 28, 4:

    quid erga aliquem,

    Plaut. Ep. 3, 3, 9:

    quid ego tibi deliqui?

    id. Am. 2, 2, 185.—With object. acc.:

    flagitia,

    Tac. A. 12, 54 fin.; cf.:

    multo majora deliquit,

    Vulg. 2 Par. 33, 23.— Pass.:

    adulterium quod pubertate delinquitur,

    Dig. 48, 5, 38; cf. delictum.— Pass. impers.:

    ut nihil a me adhuc delictum putem,

    Cic. Att. 9, 10 fin.; Gell. 5, 4, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > delinquo

  • 14 fatiloquus

    fātĭlŏquus, a, um, adj. [fatum-loquor], declaring fate, prophesying, prophetic; hence, as subst., a prophet, a prophetess (very rare):

    Carmenta mater,

    Liv. 1, 7, 8:

    Cretensis Epimenides,

    App. Flor. p. 352.

    Lewis & Short latin dictionary > fatiloquus

  • 15 nunciatio

    nuntĭātĭo ( nunc-), ōnis, f. [nuntio], used only in relig. and jurid. lang.
    I.
    In relig. lang., a declaring, announcing; a declaration, announcement made by the augur respecting what he has observed:

    nos nuntiationem solum habemus: consules etiam spectionem,

    Cic. Phil. 2, 32, 81; 5, 3, 9.—
    II.
    In jurid. Lat., an announcement, notice, declaration, information. So of an information respecting ownerless goods which fall to the fiscus:

    variae causae sunt ex quibus nuntiatio ad fiscum fieri solet,

    Dig. 49, 14, 1: novi operis, an information lodged respecting a work undertaken by another to one's injury:

    de novi operis nunciatione,

    Cod. Just. 8, tit. 11; Dig. 39, 1, tit. 1; 5, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > nunciatio

  • 16 nuntiatio

    nuntĭātĭo ( nunc-), ōnis, f. [nuntio], used only in relig. and jurid. lang.
    I.
    In relig. lang., a declaring, announcing; a declaration, announcement made by the augur respecting what he has observed:

    nos nuntiationem solum habemus: consules etiam spectionem,

    Cic. Phil. 2, 32, 81; 5, 3, 9.—
    II.
    In jurid. Lat., an announcement, notice, declaration, information. So of an information respecting ownerless goods which fall to the fiscus:

    variae causae sunt ex quibus nuntiatio ad fiscum fieri solet,

    Dig. 49, 14, 1: novi operis, an information lodged respecting a work undertaken by another to one's injury:

    de novi operis nunciatione,

    Cod. Just. 8, tit. 11; Dig. 39, 1, tit. 1; 5, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > nuntiatio

  • 17 ostento

    ostento, āvi, ātum ( inf. pass. ostentarier, Plaut. Most. 1, 3, 129), 1, v. freq. a. [ostendo], to present to view, to show, exhibit (class.).
    I.
    In gen.:

    alicui jugula sua pro capite alicujus,

    to present, offer, Cic. Att. 1, 16, 4:

    aliquem,

    Verg. A. 12, 479:

    campos nitentes,

    id. ib. 6, 678:

    Sidonias opes,

    id. ib. 4, 75:

    passum capillum,

    Caes. B. G. 7, 48:

    liberos,

    Suet. Aug. 34: quo res sapsa loco sese ostentat, Enn. ap. Fest. p. 325 Müll. (Ann. v. 372 Vahl.).—
    II.
    In partic.
    A.
    To show off with vanity or boastfulness, to display, make a display of, boast of, vaunt:

    amorem tibi meum,

    Cic. Fam. 10, 3, 4:

    quid me ostentem,

    why should I make a display of myself? id. ib. 1, 4, 3:

    et prae se ferre,

    id. Att. 2, 23, 3:

    memoriae ostentandae causā,

    Auct. Her. 2, 30, 47: clientelas, Dolabell. ap. Cic. Fam. 9, 9, 2:

    triumphos suos,

    Sall. J. 31, 10:

    eum ipsum aliis,

    id. ib. 49, 4:

    se in aliis rebus,

    to exhibit themselves, Cic. Cael. 28, 67:

    Ambiorigem ostentant fidei faciundae causā,

    Caes. B. G. 5, 41.—
    B.
    To hold out or up as an example:

    desine Tydiden vultuque et murmure nobis Ostentare,

    Ov. M. 13, 350.—
    C.
    To hold out for the purpose of offering or giving; to proffer, promise:

    alterā manu fert lapidem, panem ostentat alterā,

    Plaut. Aul. 2, 2, 18:

    agrum,

    Cic. Agr. 2, 28, 78:

    praemia,

    Sall. J. 66, 1; 89, 1; cf.:

    praemia modo, modo formidinem,

    id. ib. 23, 1:

    praedam,

    id. ib. 68, 3.—
    D.
    To hold out in a threatening manner; to threaten, menace:

    caedem, servitutem,

    Cic. Fam. 4, 14, 1:

    periculum capitis,

    id. Clu. 8, 25:

    minas,

    Liv. 2, 42.—
    E.
    To show by speech or signs; to indicate, point out, signify, reveal, disclose:

    (largitio) verbis ostentari potest, re verā fieri, nisi exhausto aerario, nullo pacto potest,

    Cic. Agr. 2, 4, 18:

    tibi me istis esse familiarem,

    id. Fam. 9, 6, 2:

    principem,

    to reveal, Plin. Pan. 4, 7.—With rel.-clause: ostentans, quanta eos... invidia maneret showing, declaring, Suet. Caes. 14.

    Lewis & Short latin dictionary > ostento

  • 18 potis

    pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].
    I.
    Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:

    nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:

    at ea supterfugere potis es pauca,

    Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:

    at non Evandrum potis est vis ulla tenere,

    Verg. A. 11, 148:

    quod nunquam potis est sejungi,

    Lucr. 1, 452:

    nec potis est cerni,

    id. 5, 719; Cat. 76, 24:

    qui potis est?

    how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

    duae plus satis dare potis sunt,

    Plaut. Poen. 1, 2, 17:

    quid pastores potis sint,

    Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:

    si non aliud pote est,

    Cat. 43, 16. Without est:

    nec devitari letum pote,

    Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:

    nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,

    id. R. R. 2, 2:

    nec eniti remis pote,

    Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:

    qui pote? vis dicam? nugaris,

    Pers. 1, 56:

    in te dici pote, Id, quod,

    Cat. 98, 1:

    nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,

    id. 67, 11:

    hoc facito, sive id non pote sive pote,

    be it impossible or possible, id. 76, 16:

    quid pote simplicius?

    what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:

    nihil pote supra,

    nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:

    quantum pote,

    as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):

    aufugiamus istinc quam pote longissime,

    App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—
    II.
    Comp.: pŏtĭor, us, that may be preferred, preferred; better, preferable (class.).
    A.
    Of persons:

    numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,

    Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:

    quem aequiust potiorem habere quam te?

    id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:

    itaque cives potiores quam peregrini,

    id. Lael. 5, 19:

    Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,

    Liv. 26, 31, 4:

    at tu, qui potior nunc es,

    happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):

    ut in judicio possessionis potior esset,

    Dig. 18, 1, 34.—
    B.
    Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:

    nulla potior serenda,

    Varr. R. R. 1, 15:

    sucus,

    Plin. 36, 22, 43, § 158:

    novistine locum potiorem rure beato?

    Hor. Ep. 1, 10, 14:

    sententia,

    id. Epod. 16, 17:

    mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,

    Cic. Phil. 10, 9, 19:

    illi turpis vita integrā famā potior fuit,

    Sall. J. 67, 3:

    nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,

    I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:

    illa semper potiora duxisti, quae, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,

    Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:

    ut probetis potiora,

    Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—
    III.
    Sup.: pŏtissĭmus, a, um, the chief, principal, most prominent, most important.
    A.
    Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):

    item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,

    Plaut. Men. 2, 3, 9:

    tantis potissimus umbris,

    Stat. Th. 4, 627:

    potissimos libertorum veneno interficere,

    Tac. A. 14, 65.—
    B.
    Of things (class.):

    utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    cura,

    Stat. S. 4, 4, 20:

    nobilitas,

    Plin. 14, 2, 4, § 25:

    opusculum,

    Plin. Ep. 4, 14, 10:

    causa,

    Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.
    A.
    Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:

    sed scin', quid volo potius, sodes, facias?

    Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:

    nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,

    Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:

    Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:

    perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,

    rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,

    Cic. de Or. 2, 78, 317:

    privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,

    id. Att. 5, 6, 2:

    nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,

    Liv. 8, 7, 17:

    per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,

    id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:

    se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

    Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:

    dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,

    Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:

    quam potius,

    Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:

    tacita, bona est mulier semper, quam loquens,

    Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:

    tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,

    Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:

    Uticae potius quam Romae esse malle,

    Cic. Lig. 2, 5:

    favorabiliores rei potius, quam actores habentur,

    Dig. 50, 17, 167.—
    2.
    Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:

    efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,

    Cic. Tusc. 1, 11, 23:

    quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,

    id. Sen. 11, 35:

    erravit aut potius insanivit Apronius?

    id. Verr. 2, 3, 48, § 113:

    Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,

    id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—
    B.
    Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:

    responde, quo leto censes me ut peream potissimum?

    Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:

    exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,

    Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:

    nos id potissimum consecuti sumus,

    id. Tusc. 5, 4, 11:

    tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,

    Caes. B. C. 2, 43:

    quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?

    Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > potis

  • 19 potissimum

    pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].
    I.
    Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:

    nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:

    at ea supterfugere potis es pauca,

    Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:

    at non Evandrum potis est vis ulla tenere,

    Verg. A. 11, 148:

    quod nunquam potis est sejungi,

    Lucr. 1, 452:

    nec potis est cerni,

    id. 5, 719; Cat. 76, 24:

    qui potis est?

    how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

    duae plus satis dare potis sunt,

    Plaut. Poen. 1, 2, 17:

    quid pastores potis sint,

    Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:

    si non aliud pote est,

    Cat. 43, 16. Without est:

    nec devitari letum pote,

    Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:

    nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,

    id. R. R. 2, 2:

    nec eniti remis pote,

    Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:

    qui pote? vis dicam? nugaris,

    Pers. 1, 56:

    in te dici pote, Id, quod,

    Cat. 98, 1:

    nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,

    id. 67, 11:

    hoc facito, sive id non pote sive pote,

    be it impossible or possible, id. 76, 16:

    quid pote simplicius?

    what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:

    nihil pote supra,

    nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:

    quantum pote,

    as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):

    aufugiamus istinc quam pote longissime,

    App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—
    II.
    Comp.: pŏtĭor, us, that may be preferred, preferred; better, preferable (class.).
    A.
    Of persons:

    numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,

    Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:

    quem aequiust potiorem habere quam te?

    id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:

    itaque cives potiores quam peregrini,

    id. Lael. 5, 19:

    Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,

    Liv. 26, 31, 4:

    at tu, qui potior nunc es,

    happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):

    ut in judicio possessionis potior esset,

    Dig. 18, 1, 34.—
    B.
    Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:

    nulla potior serenda,

    Varr. R. R. 1, 15:

    sucus,

    Plin. 36, 22, 43, § 158:

    novistine locum potiorem rure beato?

    Hor. Ep. 1, 10, 14:

    sententia,

    id. Epod. 16, 17:

    mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,

    Cic. Phil. 10, 9, 19:

    illi turpis vita integrā famā potior fuit,

    Sall. J. 67, 3:

    nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,

    I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:

    illa semper potiora duxisti, quae, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,

    Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:

    ut probetis potiora,

    Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—
    III.
    Sup.: pŏtissĭmus, a, um, the chief, principal, most prominent, most important.
    A.
    Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):

    item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,

    Plaut. Men. 2, 3, 9:

    tantis potissimus umbris,

    Stat. Th. 4, 627:

    potissimos libertorum veneno interficere,

    Tac. A. 14, 65.—
    B.
    Of things (class.):

    utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    cura,

    Stat. S. 4, 4, 20:

    nobilitas,

    Plin. 14, 2, 4, § 25:

    opusculum,

    Plin. Ep. 4, 14, 10:

    causa,

    Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.
    A.
    Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:

    sed scin', quid volo potius, sodes, facias?

    Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:

    nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,

    Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:

    Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:

    perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,

    rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,

    Cic. de Or. 2, 78, 317:

    privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,

    id. Att. 5, 6, 2:

    nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,

    Liv. 8, 7, 17:

    per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,

    id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:

    se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

    Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:

    dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,

    Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:

    quam potius,

    Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:

    tacita, bona est mulier semper, quam loquens,

    Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:

    tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,

    Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:

    Uticae potius quam Romae esse malle,

    Cic. Lig. 2, 5:

    favorabiliores rei potius, quam actores habentur,

    Dig. 50, 17, 167.—
    2.
    Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:

    efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,

    Cic. Tusc. 1, 11, 23:

    quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,

    id. Sen. 11, 35:

    erravit aut potius insanivit Apronius?

    id. Verr. 2, 3, 48, § 113:

    Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,

    id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—
    B.
    Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:

    responde, quo leto censes me ut peream potissimum?

    Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:

    exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,

    Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:

    nos id potissimum consecuti sumus,

    id. Tusc. 5, 4, 11:

    tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,

    Caes. B. C. 2, 43:

    quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?

    Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > potissimum

  • 20 potissimus

    pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].
    I.
    Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:

    nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:

    at ea supterfugere potis es pauca,

    Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:

    at non Evandrum potis est vis ulla tenere,

    Verg. A. 11, 148:

    quod nunquam potis est sejungi,

    Lucr. 1, 452:

    nec potis est cerni,

    id. 5, 719; Cat. 76, 24:

    qui potis est?

    how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):

    duae plus satis dare potis sunt,

    Plaut. Poen. 1, 2, 17:

    quid pastores potis sint,

    Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:

    si non aliud pote est,

    Cat. 43, 16. Without est:

    nec devitari letum pote,

    Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:

    nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,

    id. R. R. 2, 2:

    nec eniti remis pote,

    Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:

    qui pote? vis dicam? nugaris,

    Pers. 1, 56:

    in te dici pote, Id, quod,

    Cat. 98, 1:

    nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,

    id. 67, 11:

    hoc facito, sive id non pote sive pote,

    be it impossible or possible, id. 76, 16:

    quid pote simplicius?

    what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:

    nihil pote supra,

    nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:

    quantum pote,

    as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):

    aufugiamus istinc quam pote longissime,

    App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—
    II.
    Comp.: pŏtĭor, us, that may be preferred, preferred; better, preferable (class.).
    A.
    Of persons:

    numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,

    Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:

    quem aequiust potiorem habere quam te?

    id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:

    itaque cives potiores quam peregrini,

    id. Lael. 5, 19:

    Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,

    Liv. 26, 31, 4:

    at tu, qui potior nunc es,

    happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):

    ut in judicio possessionis potior esset,

    Dig. 18, 1, 34.—
    B.
    Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:

    nulla potior serenda,

    Varr. R. R. 1, 15:

    sucus,

    Plin. 36, 22, 43, § 158:

    novistine locum potiorem rure beato?

    Hor. Ep. 1, 10, 14:

    sententia,

    id. Epod. 16, 17:

    mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,

    Cic. Phil. 10, 9, 19:

    illi turpis vita integrā famā potior fuit,

    Sall. J. 67, 3:

    nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,

    I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:

    illa semper potiora duxisti, quae, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,

    Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:

    ut probetis potiora,

    Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—
    III.
    Sup.: pŏtissĭmus, a, um, the chief, principal, most prominent, most important.
    A.
    Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):

    item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,

    Plaut. Men. 2, 3, 9:

    tantis potissimus umbris,

    Stat. Th. 4, 627:

    potissimos libertorum veneno interficere,

    Tac. A. 14, 65.—
    B.
    Of things (class.):

    utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    cura,

    Stat. S. 4, 4, 20:

    nobilitas,

    Plin. 14, 2, 4, § 25:

    opusculum,

    Plin. Ep. 4, 14, 10:

    causa,

    Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.
    A.
    Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:

    sed scin', quid volo potius, sodes, facias?

    Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:

    nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,

    Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:

    Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:

    perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,

    rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,

    Cic. de Or. 2, 78, 317:

    privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,

    id. Att. 5, 6, 2:

    nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,

    Liv. 8, 7, 17:

    per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,

    id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:

    se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

    Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:

    dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,

    Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:

    quam potius,

    Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:

    tacita, bona est mulier semper, quam loquens,

    Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:

    tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,

    Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:

    Uticae potius quam Romae esse malle,

    Cic. Lig. 2, 5:

    favorabiliores rei potius, quam actores habentur,

    Dig. 50, 17, 167.—
    2.
    Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:

    efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,

    Cic. Tusc. 1, 11, 23:

    quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,

    id. Sen. 11, 35:

    erravit aut potius insanivit Apronius?

    id. Verr. 2, 3, 48, § 113:

    Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,

    id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—
    B.
    Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:

    responde, quo leto censes me ut peream potissimum?

    Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:

    exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,

    Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:

    nos id potissimum consecuti sumus,

    id. Tusc. 5, 4, 11:

    tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,

    Caes. B. C. 2, 43:

    quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?

    Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > potissimus

См. также в других словарях:

  • Declaring — Declare De*clare (d[ e]*kl[^a]r ), v. t. [imp. & p. p. {Declared} (d[ e]*kl[^a]rd ); p. pr. & vb. n. {Declaring}.] [F. d[ e]clarer, from L. declarare; de + clarare to make clear, clarus, clear, bright. See {Clear}.] 1. To make clear; to free from …   The Collaborative International Dictionary of English

  • declaring — (Roget s IV) modif. Syn. noting, remarking, asserting; see saying …   English dictionary for students

  • declaring — de·clare || dɪ kleÉ™ v. proclaim, make a statement …   English contemporary dictionary

  • declaring — …   Useful english dictionary

  • declaring a use — Making a deed to show the object or use after a fine or recovery. If fines or recoveries were levied or suffered without any good consideration, and without any uses declared, they enured only to the use of him who levied or suffered them, unless …   Ballentine's law dictionary

  • Proclamation Declaring the Establishment of the Commonwealth of Australia — The Proclamation Declaring the Establishment of the Commonwealth was a royal proclamation made by Queen Victoria on the 17 September 1900 federating the six separate British colonies of New South Wales, Queensland, South Australia, Tasmania,… …   Wikipedia

  • period of time for declaring protest — protesto padavimo terminas statusas T sritis Kūno kultūra ir sportas apibrėžtis Varžybų nuostatų nurodytas laiko tarpas po rungties, imties, kovos, lenktynių ar rungtynių, per kurį oficialusis komandos atstovas gali paduoti motyvuotą protestą dėl …   Sporto terminų žodynas

  • announcing one's candidacy — declaring that one will run in the election …   English contemporary dictionary

  • by the bye — Declaring against a defendant without the issuance of process to secure his appearance. This was permitted when the defendant was already before the court as defendant in some other action …   Ballentine's law dictionary

  • uttering and publishing counterfeit — Declaring or asserting, directly or indirectly, by words or acts, that money or a note offered to another is good. 20 Am J2d Counterf § 4 …   Ballentine's law dictionary

  • voiding — Declaring void that which is voidable. Emp tying …   Ballentine's law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»