deceptum

dē-cipio, cēpī, ceptum, ere (de u. capio), eig. wegfangen; dah. übtr. = berücken, betören, blenden, durch Vorspiegelungen hintergehen, durch den Schein betrügen, täuschen, irre leiten, I) im allg.: a) v. pers. Subjj.: α) pers. Objj.: novem homines honestissimos induxit, decepit, destituit, Cic.: quid nos decipimus? Sen.: d. ianitores, Suet.: d. alqm probe, Plaut.: labi, errare, nescire, decipi et malum et turpe ducimus, Cic.: decipi non posse, Nep. – m. Abl. wodurch? lenonem foveā, Plaut.: alqm inanibus promissis, Iustin. – m. per u. Akk., per dolum decipisti, Paul. ex Fest. 107, 10: bes. im Passiv (s. Drak. Liv. 1, 9, 13), per fidem sum deceptus, Plaut.: deceptus per colloquium, Caes., per auctoritatem alcis, Caes., per fas ac fidem, Liv. – m. in u. Abl., in quibus, ut erraverim, legentes tamen non decepi, Quint.: neque deceptus est in eo (darin), Plaut.: iam semel in prima spe decepti, Liv. – β) unpers. Objj.: exspectationes, Cic. u. Quint.: custodiam pastoris facile, Col. – m. Abl. wodurch? oculos hāc aegide (v. Amor), Ov.: quo opinio decipitur, Quint. – b) v. unpers. Subjj.: α) pers. Objj.: illa ἀμφιβολία, quae Croesum decepit, vel Chrysippum potuisset fallere, Cic.: nisi forte me communis φιλαυτία decipit, Cic.: ut nos fortuna decipere non possit, adiuvare possit, Quint.: at ego (scio) qui speraverint spem decepisse multos, Plaut. – im Passiv

————

m. Abl. des unpers. Subj., deceptus ordine atque vestitu, Nep.: deceptus nocte, Quint.: decipi viā, den Weg verfehlen, Liv.: decipi amore, Plin. ep.: deceptus dolo, Cic.: decipi u. deceptus fraude, Eutr. u. Suet.: deceptus insidiis Hannibalis, Aur. Vict.: deceptus spe affinitatis, Suet.: postquam primus amor deceptam morte fefellit, seit mich die erste Liebe täuschte (in meiner Erwartung auf eine dauernde Verbindung), indem ich durch den Tod (des Sychäus) betrogen und beraubt wurde, Verg. Aen. 4, 17: eo deceptum, quod etc., er habe sich dadurch irre leiten lassen, daß er usw., Caes. b. G. 1, 14, 2. – m. in u. Abl., cogitata dicebat ita, ut in nullo umquam verbo eum memoria deceperit, Sen. contr. 1. praef. § 18. – β) unpers. Objj.: atque oculos idem, qui decipit, incitat error, Ov.: iudicium tamen hic nostrum non decipit error, Ov. – m. Abl. wodurch? me cum ingenita caritas liberûm, tum specimen istud virtutis deceptum vanā imagine decoris in te movet, Liv. – II) insbes.: 1) jmds. Anblick od. Kenntnis täuschen = jmdm. entgehen, von unpers. Subjj., id tantum hostium, quod ex adverso erat, conspexit; ab tergo et super caput decepere insidiae, Liv. 22, 4. § 4: amatorem quod amicae turpia decipiunt caecum vitia, Hor. sat. 1, 3, 38 sq. – 2) eine Zeit od. eine Beschwerde täuschen = sich vertreiben, unbemerkt hinbringen, vergessen machen, sic tamen absumo decipioque diem, Ov.: sic

————

ubi deceptae pars est mihi maxima noctis acta, Ov.: cantantis pariter, pariter data pensa trahentis fallitur ancillae decipiturque labor, Ov. – im Passiv m. Abl. wodurch? u. m. Genet. wessen? dulci laborum decipi sono, seine Plagen vergessen (griech. επιλανθάνεσθαι πόνων), Hor. carm. 2, 13, 38.

dē-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. [capio], primarily signifies to catch away, catch up, seize an animal while running, fleeing, etc. (whence decipula, a snare, trap); but occurs only in the trop. sense (acc. to capio, no. II. B.), to catch, ensnare, entrap, beguile, elude, deceive, cheat (for syn. cf.:

fraudo, emungo, circumscribo, circumvenio, frustror, verba do, impono, fallo): fiunt transennae ubi decipiuntur dolis, etc.,

Plaut. Rud. 4, 7, 9 sq.:

ita decipiemus fovea lenonem Lycum,

id. Poen. 1, 1, 59; id. Amph. 1, 1, 268 et saep.:

eo deceptum, quod neque, etc.,

Caes. B. G. 1, 14:

T. Roscius novem homines honestissimos... induxit, decepit, omni fraude et perfidia fefellit,

Cic. Rosc. Am. 40, 117; cf.:

illa amphibolia, quae Croesum decepit, vel Chrysippum potuisset fallere,

id. Div. 2, 56 fin.; Verg. A. 4, 17 al.: homines imperitos et per colloquium deceptos crudelissime interfecisse, Caes. B. C. 1, 85, 3;

so per aliquid,

id. ib. 3, 82 fin.; Liv. 1, 9 al.:

in nullo verbo eum memoria decepit,

Sen. Contr. 1. Praef. 18:

jam semel in prima spe deceptos,

Liv. 36, 40;

for which spe affinitatis deceptum,

Suet. Tib. 65; cf.:

deceptus nocte,

Quint. 4, 2, 71:

cupidine falso,

Hor. S. 1, 1, 61:

specie recti,

id. A. P. 25 et saep.:

amatorem amicae decipiunt vitia,

id. S. 1, 3, 38.— Poet., in Gr. construction: Prometheus dulci laborum decipitur sono, is beguiled of his sufferings (i. e. forgets his sufferings, being beguiled with sweet melody), Hor. Od. 2, 13, 38.—

Of inanimate objects:

exspectationibus decipiendis,

Cic. de Or. 2, 71, 289; cf.:

quo opinio decipitur,

Quint. 6, 3, 64:

oculos,

Ov. R. Am. 346; cf. id. M. 3, 431:

nervos,

Pers. 4, 45:

volatile pecus facile custodiam pastoris decipit,

Col. 8, 4, 3:

judicium error,

Ov. Pont. 3, 9, 11:

specimen istud virtutis,

Liv. 8, 7:

sic tamen absumo decipioque diem,

Ov. Tr. 4, 10, 114; cf. id. H. 19, 55 Loers.; Stat. Silv. 4, 4, 19; Plin. 16, 43, 84, § 233:

quomodo vinum potantem decipit,

Vulg. Hab. 2, 5.—

Absol.:

victima deceptus decipientis ero,

Ov. Am. 3, 3, 22:

ab tergo et super caput decepere insidiae,

Liv. 22, 4; Plin. 18, 24, 56, § 204.

1)

а) вводить в заблуждение, обманывать (aliquem C, Nep etc.)

б) pass. fallor ошибаюсь (humanum saepe judicium fallitur Ph)

2) сбивать с ног, заставлять скользить, ронять ( glacies fallit pedes L)

3)

а) не исполнять, не сдерживать, нарушать (promissum QC; foedus, fidem L; fidem alicui datam C)

б) делать недействительным, отводить ( omen O)

4) подделывать

5)

а) укрываться, оставаться незамеченным

б) impers.

6) скрывать, укрывать ( furta O); подавлять в себе, маскировать (dolores O; amorem V)

7) о времени: незаметным образом проводить, коротать (f. horas sermonibus O; spatiosam f. noctem O)

* * *

* * *

    Decipio, decipis, pen. corr. decepi, penul. prod. deceptum, decipere. Decevoir, Tromper, Engigner.

\

    Diem absumere et decipere. Ouid. Passer le jour.

\

    Expectationem alicuius decipere. Cicero. Frustrer l'attente d'aucun.

\

    Decipi sono laborum. Horat. Oublier sa peine et son travail, Ne le sentir point.

\

    Deceptus sum in eo. Plaut. J'ay esté deceu en cela.

imāgo, inis, f. (vgl. aemulus), das Bild, Bildnis als Nachbildung, das Abbild, griech. εἰκών, bes. ein Brustbild, I) objektiv, A) eig.: 1) als Werk der Plastik od. der Malerei: a) im allg.: imago ficta alcis, Büste, Cic.: imago picta, Gemälde (Porträt), gemaltes Brustbild, Plin. u. Cic.: huius facti picta imago, Val. Max.: in bibliotheca sua ponere imagines municipum suorum, Plin. ep.: als Bild jmds. im Steine des Siegelrings, est signum notum, imago avi tui, Cic.: imagines deûm, Götterbilder, Tac.: deorum, die Penatenbilder, Ascon.: imago cerea, Wachspuppe, Hor. sat. 1, 8, 43. – dah. auch der Bauriß, Stat. silv. 3, 1, 117; vgl. Plin. 28, 15. – b) insbes., imagines (maiorum), die Bilder der Vorfahren, Ahnenbilder, Wachsmasken nach dem Leben geformt (dah. auch cerae gen.), die aufzustellen nur die das Recht hatten, die ein kurulisches Amt, also von der Äbilität an aufwärts, verwaltet hatten. Diese imagines wurden in tempelartigen Schränken (armaria), die im Atrium an der Wand angebracht waren (dah. fumosae imagines, Cic. Pis. 1. Sen. ep. 44, 5), aufbewahrt, jede imago mit einem Lorbeerkranze geschmückt, und unter jeder imago stand als Aufschrift (titulus) der Name des Verstorbenen, seine Würden u. seine Verdienste; die einzelnen imagines waren durch Laubgewinde verbunden, die an festlichen Tagen samt

————

den Lorbeerkränzen erneut wurden, s. Sen. de ben. 3, 28, 2. Plin. 35, 6. Tac. dial. 8. Bei feierlichen Leichenzügen wurden die imagines der Leiche in der Art vorgetragen, daß Menschen, die in Größe u. übriger Figur den vorzustellenden Personen glichen, diese Wachsmasken vor das Gesicht nahmen u. in der jedem zukommenden Tracht nebst allen gebührenden Insignien vor dem lectus einherzogen, Hor. epod. 8, 11. Plin. 35, 6 sqq. Prop. 2, 13, 19. Suet. Cal. 23, 1. Vgl. Marquardt Privatleben² 1, 241 ff.

2) als natürliches Abbild in körperlicher u. geistiger Hinsicht, a) übh.: hic, qui adest, imago animi et corporis tui, constantissimus atque optimus filius tuus, Cic.: en iuvenem, inquit, effigiem atque imaginem eius, quem etc., Liv.: Alexis imago Tironis, das Ebenbild, Seitenstück, Cic.: imaginem belli navalis agitare, ein Seemanöver abhalten, Flor.: imaginem alcis ferre, jmds. Abbild tragen = jmds. Gestalt angenommen haben, sich für jmd. ausgeben, Plaut. mil. 151. Auct. prol. Plaut. Amph. 141 u. capt. 39. – imago animi vultus est, indices oculi, Cic.: imago solis, lunae, das Abbild, der Widerschein, Lucr. u. Verg. – b) das schriftliche Nachbild, explicate descriptionem imaginemque tabularum, die Abschrift u. das Nachbild = die getreue Abschrift, Cic. Verr. 2, 190.

3) (wie εἴδωλον) v. Schatten-, Traum- u. Phanta-

————

siebildern, a) = Schattenbild, Schatten der Abgeschiedenen, imagines mortuorum, Cic.: magna mei sub terras ibit imago, Verg.: in somnis inhumati venit imago coniugis, Verg.: semper tua dicar imago, dein dich liebender Schatten, Prop.: num (al. non) vanae redeat sanguis imagini, dem körperlosen Sch., Hor. carm. 1, 24, 15 (vgl. no. b). – b) = Traumbild, imago somni od. noctis, Ov.: imagines somniorum, Suet.: nocturnae imagines, Tibull.: nocturnae quietis imago, Tac.: imago vana, Trugbild, Hor. carm. 3, 27, 40 sq. (vgl. no. a): decipior melioris imagine somni, Ov. – c) = Gespenst, Plin. ep. 7, 27, 6. – d) (wie simulacrum bei Lukrez) als t. t. der epikureischen Philos. = das dem Geiste vorschwebende Abbild eines gesehenen oder gedachten Gegenstandes, s. Cic. de div. 2, 137.

4) das Echo als Nachahmung der Stimme, ubi non resonant imagines, Varro: alternae deceptus imagine vocis, Ov.: cuius recinet iocosa nomen imago, Hor.: laus bonorum virtuti resonat tamquam imago, Cic.

5) das Wortbild, die Parabel (παραβολή), die Fabel, hāc ego si compellor imagine, Hor.: haec a te non multum abludit imago (Fabel von den Fröschen), Hor.: solebat Attalus hāc imagine uti: Vidisti aliquando canem etc., Sen. ep. 72, 8: invenio imagines, Sen. ep. 59, 6. Vgl. Cornif. rhet. 4, 62. Cic. de

————

inv. 1, 49.

B) übtr.: 1) im allg.: haec conficta arbitror a poëtis esse, ut effictos nostros mores in alienis personis expressamque imaginem nostrae vitae cotidianae videremus, ein treues Abbild (= eine treue Darstellung), Cic.: recordatio meorum temporum, quorum imaginem video in rebus tuis, Cic.

2) insbes., im Ggstz. zur Wirklichkeit = das Scheinbild, Schattenbild, Trugbild, Phantom, der Schein, a) übh., Quint. 10, 1, 16; 10, 5, 17. – b) mit dem Nebenbegr. des Täuschenden, Pompeium imagine pacis, Lepidum specie amicitiae deceptos, Tac.: deceptum imagine decoris, durch ein Trugbild der Ehre, Liv.: biduum imagine cognitionis absumptum, mit dem Scheine usw., Tac.: tamquam imago servitii, Tac.: misera et ingrata imago industriae, Schein von Tätigkeit (den man sich gibt), Plin. ep.: his quoque imaginibus iuris spretis, Trugbilder (Vorspiegelungen) eines rechtlichen Verfahrens, Liv. – c) mit dem Nbbegr. des Wesenlosen, der Schatten, si denique imaginem iudiciorum aut simulacrum aliquod futurum reliquum credidisset, Cic.: imaginem rei publicae nullam reliquerunt, keinen Schatten, keine Spur, Cic.: imaginem urbis magis, quam urbem fecerat, Flor.: umbra et imago equitis Romani, Schatten und leerer Name, Cic.: imago tribuniciae potestatis sine vi, Vell.

II) subjektiv: 1) das Bild, in dem sich etwas un-

————

sern Blicken darstellt = der Anblick, die Erscheinung, im. venientis Turni, Verg.: plurima mortis imago, häufig bot sich das Bild-, der Anblick des Todes dar, Verg.: exercitum imagine caesorum insepultorum tardatum ad proelia, Tac.: varia pereuntium forma et omni imagine mortium, in jeglicher Gestalt der Tod zu schauen, Tac.

2) die Vorstellung, die man von etwas hat oder sich macht, der lebhafte Gedanke an etwas, ponti tristis imago, Ov.: tantae caedis imago, Ov. – si te nulla movet tantae pietatis imago, Verg.: es tumidus genitoris imagine falsi, Ov.: poenae in imagine tota est, beschäftigt sich ganz mit dem Gedanken an die (zu vollziehende) Strafe, Ov.: tua (an dich), pater Druse, imago, Tac.

timeo, uī, ēre, I) etw. od. jmd. fürchten, vor etw. od. jmd. sich fürchten, in Furcht sein, besorgt sein (Ggstz. sperare, contemnere), m. Acc., alqm, Cic. u. Nep.: inter se, Nep.: insidias, periculum, Curt.: mortem, Ov.: quin tuta times! Ov.: quid timeas scio, Ter.: nihil minus quam tale quidquam timens, Liv.: Passiv, deus frustra timetur, Ov.: timetur argentum, Mart.: pila timetur Parthis (= a Parthis), Lucan.: unpers., omni a parte timetur, ist man in Furcht, Ov. – m. Dat. für wen? noxiam vini aegris, Plin.: patronum iustitiae suae, Quint.: furem caulibus aut pomis, Iuven.: m. pro u. Abl., quid pro quoque timendum sit, Brut. in Cic. ep. ad Brut. 1, 16, 2. – m. folg. ne u. Konj., m. folg. ne non od. ut u. Konj., hoc timet, ne deseras se, Ter.: metuo et timeo, ne hoc tandem propalam fiat nimis, Plaut.: timens, ne suo corpori posset accĭdere, Cic.: neque timerent, ne circumvenirentur, Caes.: timeo, ne non impetrem, Cic.: timeo, ut sustineas, Cic.: quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat, Liv. – m. folg. quo minus u. Konj., quid in me tirone timeat, quo minus mecum velit sermonem conferre, non satis intellego, Augustin. epist. 34, 6. – m. folg. Acc. u. Infin. = fürchten, mit Angst erwarten (s. Müller u. Weißenb. Liv. 2, 7, 9), ni cedenti instaturum (esse) alterum timuissent, Liv.; vgl. im Passiv, propinqua

————

nox et uxorii cubiculi memoria timebantur, Tac. – m. folg. Infin. = sich scheuen, nomen referre in tabulas, Cic.: tantae magnitudinis flumini exercitum obicere, Caes.: sciscitari, Liv.: cenare, Hor.: se demittere in narrationem, Sen. rhet.: findere, Plin.: haud timeam dixisse, Ov.: times sola intrare, Ov.: non times pauper fieri, Lampr. – m. folg. indir. Fragesatz, misera timeo, quid hoc sit negotii, Plaut.: quid agatur, timeo, Cic.: quid possem, timebam, Cic.: quo sint eruptura, timeo, Cic.: so auch mit folg. quorsum, Ter. u. Nep.: zugleich m. Dat. für wen? nunc nostrae timeo parti, quid hic respondeat, Ter. – im Passiv m. folg. Partiz. Fut. Akt., ne timeretur eis velut erepturus civitatem, Liv. epit. 86. – absol., ne time, Plaut.: neuter timet, neuter timetur, Plin. ep.: liberalius, quam timebamus, Cic.: et timere et admirari (nos) fingimus, Quint.: eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret, neque sine causa timendum putaret, Caes.: tantum sit causa timendi, Ov.: alqm subit timendi pudor, Plin. ep.: do pignora certa timendo (durch meine Besorgnis), Ov. – m. Dat. für wen? sibi, Caes.: comiti, Verg. u. Ov.: eius vitae, Ter.: libertati, Sall.: unpers., urbi timetur, Lucan. – m. pro u. Abl., timuere dei pro vindice terrae, Ov.: qui pro illo nimium timet, Sen.: pro eo timebam, Curt.: timens pro capite amicissimo, Plin. ep.: pro Aristippi anima, Augustin. – m. folg. de (wegen, in Ansehung)

————

u. Abl., de re publica valde timeo, Cic.: unpers., cum de salute regis timeretur, Curt. – m. folg. ab (von seiten) u. Abl., a quo quidem genere ego numquam timui, Cic.: cum timemus fraudem a proximis, insidias a servis, Sen. – m. Abl. womit? timuit exterrita pennis ales, gab seine Furcht mit den Flügeln (durch Flattern) zu erkennen, Verg. Aen. 5, 505. – II) prägn., jmd. zu fürchten haben = es mit jmd. aufnehmen-, mit jmd. kämpfen müssen, non omnia monstra tim., Sen. apoc. 5, 3 (wo das handschr. timuerit herzustellen ist): monstra saeva aut feras, Sen. Herc. fur. 455 (458): feras, Sen. Herc. Oet. 270 (272): pro telis gerit quae timuit et quae fudit, Sen. Herc. fur. 40 (44) sq.: et uterque timuit, Sen. Herc. fur. 793 (797). – ⇒ PAdi. timēns u. timendus s. bes.

* * *

ac-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. ( fut. perf. accepso = accepero, Pac. ap. Non. 74, 31, or Rib. Trag. Rel. 118) [capio], to accept.

In gen., to take a person or thing to one's self: leno ad se accipiet hominem et aurum, will take the man and his money to himself (into his house), Plaut. Poen. 1, 1, 51.

Of things received by the hand, to take, receive: cette manus vestras measque accipite, Enn. ap. Non. 85, 1 (Trag. v. 320 ed. Vahl.):

ex tua accepi manu pateram,

Plaut. Amph. 2, 2, 132; hence, trop. of the word given, the promise, with which a grasping of the hand was usually connected: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.; so in the Gr. pista dounai kai labein); cf. Plaut. Trin. 2, 4, 87; so Verg. A. 8, 150;

in Ter. of a person to be protected: hanc (virginem) accepi, acceptam servabo,

Ter. And. 1, 5, 62; cf. Cic. Fam. 7, 5, and Sall. C. 6, 5, —

Of things received or taken by different parts of the body: accipite hoc onus in vestros collos, Cato ap. Non. 200, 23:

gremio,

Verg. A. 1, 685:

oculis aut pectore noctem (i. e. somnum),

id. ib. 4, 531.—

In gen., very freq.,

as implying action, to take, to take possession of, to accept (Gr. dechesthai);

of something that falls to one's share, to get, to receive, to be the recipient of (Gr. lambanein).—

To take, accept:

hanc epistulam accipe a me,

take this letter from me, Plaut. Ps. 2, 2, 52; 4, 2, 26; cf. id. Ep. 3, 4, 26:

persuasit aliis, ut pecuniam accipere mallent,

Cic. Off. 2, 23, 82:

condicionem pacis,

Caes. B. G. 2, 15:

armis obsidibusque acceptis Crassus profectus est,

after he had taken into his possession the arms and hostages, id. ib. 3, 23:

divitias,

Nep. Epam. 4, 3:

aliquid a patre,

to inherit, id. Timoth. 1, 1; id. Att. 1:

accipe et haec, manuum tibi quae monumenta mearum sint,

Verg. A. 3, 486 al. —Hence to receive or entertain as guest:

haec (tellus) fessos placidissima portu accipit,

Verg. A. 3, 78:

Laurentes nymphae, accipite Aenean,

id. ib. 8, 71; 155; Ov. M. 8, 655 al.—Of admittance to political privileges:

Nomentani et Pedani in civitatem accepti,

Liv. 8, 14; cf. Cic. Off. 1, 11, 35:

magnifice volo summos viros accipere,

Plaut. Ps. 1, 2, 34:

in loco festivo sumus festive accepti,

id. ib. 5, 19; so id. Cist. 1, 1, 12; id. Men. 5, 2, 44; id. Pers. 1, 1, 32, etc.; Ter. Eun. 5, 9, 52; Lucr. 3, 907; Cic. Att. 16, 6; Ov. F. 2, 725 al.—Hence also ironically, to entertain, to treat, deal with:

ego te miseris jam accipiam modis,

Plaut. Aul. 4, 4, 3:

hominem accipiam quibus dictis maeret,

id. Men. 5, 1, 7:

indignis acceptus modis,

Ter. Ad. 2, 1, 12. Perh. also Lucil. ap. Non. 521, 1: adeo male me accipiunt decimae, treat or use me ill, deal harshly with me; and ib. 240, 8: sic, inquam, veteratorem illum vetulum lupum Hannibalem acceptum (Non. explains the latter in a very unusual manner, by deceptum).—

To get, to receive, to be the recipient of, Pac. ap. Non. 74, 31; Lucr. 1, 819, 909; 2, 762, 885, 1009:

ictus,

id. 4, 1048 (cf. Verg. A. 3, 243: vulnera accipiunt tergo): aridior nubes accipit ignem, takes or catches fire, Lucr. 6, 150; Caes. B. G. 1, 48:

humanitatem iis tribuere debemus, a quibus accepimus,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 9:

pecuniam ob rem judicandam,

id. Verr. 1, 38:

luna lumen solis accipit,

id. de Or. 3, 45; cf. Hor. Ep. 1, 10, 17:

praeclarum accepimus a majoribus morem,

Cic. Off. 3, 10, 44: praecepta, Caes. B. G. 2, 6: accepi tuas litteras (in another sense than above), I have received your letter, it has reached me (allatae sunt ad me), Cic. Fam. 1, 9, 14; 2, 1, 1; 10, 1 al.:

acceptā injuriā ignoscere quam persequi malebant,

Sall. C. 9, 3; Caes. B. G. 2, 33:

calamitatem,

ib. 1, 31:

detrimenta,

ib. 5, 22; cf. Cic. Mur. 21, 44 al. So often of dignities and offices:

provinciam,

id. Fam. 2, 10, 2:

consulatum,

Suet. Aug. 10:

Galliam,

id. Caes. 22 al.

In partic.

To take a thing by hearing, i. e.,

To hear, to perceive, to observe, to learn (cf. opp. do = I give in words, i. e. I say): hoc simul accipe dictum, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204): quod ego inaudivi, accipite, Pac. ap. Non. 126, 22 (Rib. Trag. Rel. p. 81): hoc etiam accipe quod dico, Lucil. ap. Non. 240, 1:

carmen auribus,

Lucr. 4, 983 (so id. 6, 164); 1, 270; cf. Verg. A. 2, 65:

voces,

Lucr. 4, 613 (so 6, 171):

si te aequo animo ferre accipiet,

Ter. And. 2, 3, 23:

quae gerantur, accipies ex Pollione,

Cic. Fam. 1, 6; 1, 9, 4; Liv. 1, 7. —Hence very freq. in the histt., to get or receive intelligence of any thing, to learn:

urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani,

as I have learned, Sall. C. 6, 1, and so al.—

To comprehend or understand any thing communicated:

haud satis meo corde accepi querelas tuas,

Plaut. Cas. 2, 2, 18:

et si quis est, qui haec putet arte accipi posse,

Cic. de Or. 1, 25, 114:

ut non solum celeriter acciperet, quae tradebantur, etc.,

Nep. Att. 1, 3; so Quint. 1, 3, 3; 2, 9, 3 al.—

With the accessory idea of judging, to take a thing thus or thus, to interpret or explain, usually constr. with ad or in c. acc.:

quibus res sunt minus secundae... ad contumeliam omnia accipiunt magis,

the more unfortunate one is, the more inclined is he to regard every thing as an insult, Ter. Ad. 4, 3, 15:

in eam partem accipio,

id. Eun. 5, 2, 37; cf. Cic. Fam. 10, 6; id. Att. 16, 6; Ter. Eun. 1, 2, 2:

non recte accipis,

you put a wrong construction upon this, id. And. 2, 2, 30:

quae sibi quisque facilia factu putat, aequo animo accipit,

Sall. C. 3, 2.— Hence: accipere aliquid omen, or in omen, to regard a thing as a ( favorable) omen, to accept the omen (cf. dechesthai ton oiônon), Cic. Div. 1, 46, 103; 2, 40, 83; Liv. 1, 7, 11; 21, 63 fin.; Tac. H. 1, 62; id. A. 1, 28; 2, 13; Flor. 4, 12, 14 al.—Hence poet.:

accipio agnoscoque deos,

Verg. A. 12, 260; cf. Ov. M. 7, 620.—

To take a thing upon one's self, to undertake (syn. suscipio):

accipito hanc ad te litem,

Plaut. Most. 5, 2, 23: meā causā causam accipite, Ter. Hec. alt. prol. 47; cf. Cic. Fam. 7, 24; so id. Verr. 2, 3, 22; Quint. 20 al.—Hence also,

To bear, endure, suffer any thing disagreeable or troublesome:

hanccine ego ut contumeliam tam insignem ad me accipiam!

Ter. Eun. 4, 7, 1:

nil satis firmi video, quamobrem accipere hunc me expediat metum,

id. Heaut. 2, 3, 96; 5, 1, 59; id. Eun. 4, 6, 24; id. Ad. 2, 1, 53; id. Ph. 5, 2, 4; Cic. Tusc. 5, 19, 56:

calamitatem,

id. Off. 3, 26:

injuriam,

id. ib. 1, 11 al.—

To accept a thing, to be satisfied with, to approve: dos, Pamphile, est decem talenta; Pam.:

Accipio,

Ter. And. 5, 4, 48:

accepit condicionem, dein quaestum accipit,

id. ib. 1, 1, 52:

visa ista... accipio iisque interdum etiam assentior, nec percipio tamen,

Cic. Ac. 2, 20, 66:

preces suas acceptas ab dis immortalibus ominati,

Liv. 42, 30, 8 Drak. Cf. Herz, Caes. B. G. 5, 1: “equi te esse feri similem, dico.” Ridemus et ipse Messius: “accipio.” I allow it, Exactly so, Hor. S. 1, 5, 58.—

In mercant. lang., t. t., to receive or collect a sum:

pro quo (frumento) cum a Varinio praetore pecuniam accepisset,

Cic. Fl. 45; hence subst.: acceptum, i, n., the receipt, and in account-books the credit side:

in acceptum referre alicui,

to carry over to the credit side, to place to one's credit, Cic. Verr. 1, 36, 57; id. Rosc. Com. 2; id. Phil. 2, 16; id. Caec. 6, 17; Hor. Ep. 2, 1, 234 (opp. datum or expensum).—Hence also trop., to owe or be indebted to one, in a good or a bad sense:

ut esset nemo qui non mihi vitam suam, liberos, remp. referret acceptam,

Cic. Phil. 2, 5:

omnia mala, quae postea vidimus, uni accepta referemus Antonio,

ascribe, id. ib. 22; Caes. B. G. 8, 58; id. B. C, 3, 57: Acceptum [p. 18] refero versibus, esse nocens, Ov. Trist. 2, 10. —

In the gram m., to take a word or phrase thus or thus, to explain a word in any manner:

adversus interdum promiscue accipitur,

Charis. p. 207 P. al.—(Syn. nanciscor and adipiscor: he to whom something is given, accipit; he who gets by a fortunate occurrence, nanciscitur; he who obtains it by exertion, adipiscitur. “ Sumimus ipsi: accipimus ab alio,” Vel. Long. p. 2243 P.—“Inter tenere, sumere et accipere hoc interest, quod tenemus quae sunt in nostra potestate: sumimus posita: accipimus data,” Isid. Diff. 1).—Hence, acceptus, a, um, P. a., welcome, agreeable, acceptable (syn. gratus. Acceptus is related to gratus, as the effect to the cause; he who is gratus, i. e. dear, is on that account acceptus, welcome, acceptable;

hence the usual position: gratus atque acceptus).—First, of persons: essetne apud te is servus acceptissimus?

Plaut. Cap. 3, 5, 56:

plebi acceptus erat,

Caes. B. G. 1, 13;

acceptus erat in oculis,

Vulg. 1 Reg. 18, 5.—

Of things: dis et hominibus est acceptum quod, etc.,

Varr. R. R. 3, 16, 5:

quod vero approbaris. id gratum acceptumque habendum,

Cic. Tusc. 5, 15, 45:

munus eorum gratum acceptumque esse,

Nep. Hann. 7, 3:

quorum mihi dona accepta et grata habeo,

Plaut. Truc. 2, 7, 56:

rem populo Romano gratam acceptamque,

Cic. Phil. 13, 50;

tempore accepto exaudivi,

Vulg. 2 Cor. 6, 2.— Comp., Plaut. Pers. 4, 4, 96; Cic. Rep. 6, 13; Tac. A. 6, 45 al.— Sup., see above.— Adv. accepte does not occur.

ac-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. ( fut. perf. accepso = accepero, Pac. ap. Non. 74, 31, or Rib. Trag. Rel. 118) [capio], to accept.

In gen., to take a person or thing to one's self: leno ad se accipiet hominem et aurum, will take the man and his money to himself (into his house), Plaut. Poen. 1, 1, 51.

Of things received by the hand, to take, receive: cette manus vestras measque accipite, Enn. ap. Non. 85, 1 (Trag. v. 320 ed. Vahl.):

ex tua accepi manu pateram,

Plaut. Amph. 2, 2, 132; hence, trop. of the word given, the promise, with which a grasping of the hand was usually connected: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.; so in the Gr. pista dounai kai labein); cf. Plaut. Trin. 2, 4, 87; so Verg. A. 8, 150;

in Ter. of a person to be protected: hanc (virginem) accepi, acceptam servabo,

Ter. And. 1, 5, 62; cf. Cic. Fam. 7, 5, and Sall. C. 6, 5, —

Of things received or taken by different parts of the body: accipite hoc onus in vestros collos, Cato ap. Non. 200, 23:

gremio,

Verg. A. 1, 685:

oculis aut pectore noctem (i. e. somnum),

id. ib. 4, 531.—

In gen., very freq.,

as implying action, to take, to take possession of, to accept (Gr. dechesthai);

of something that falls to one's share, to get, to receive, to be the recipient of (Gr. lambanein).—

To take, accept:

hanc epistulam accipe a me,

take this letter from me, Plaut. Ps. 2, 2, 52; 4, 2, 26; cf. id. Ep. 3, 4, 26:

persuasit aliis, ut pecuniam accipere mallent,

Cic. Off. 2, 23, 82:

condicionem pacis,

Caes. B. G. 2, 15:

armis obsidibusque acceptis Crassus profectus est,

after he had taken into his possession the arms and hostages, id. ib. 3, 23:

divitias,

Nep. Epam. 4, 3:

aliquid a patre,

to inherit, id. Timoth. 1, 1; id. Att. 1:

accipe et haec, manuum tibi quae monumenta mearum sint,

Verg. A. 3, 486 al. —Hence to receive or entertain as guest:

haec (tellus) fessos placidissima portu accipit,

Verg. A. 3, 78:

Laurentes nymphae, accipite Aenean,

id. ib. 8, 71; 155; Ov. M. 8, 655 al.—Of admittance to political privileges:

Nomentani et Pedani in civitatem accepti,

Liv. 8, 14; cf. Cic. Off. 1, 11, 35:

magnifice volo summos viros accipere,

Plaut. Ps. 1, 2, 34:

in loco festivo sumus festive accepti,

id. ib. 5, 19; so id. Cist. 1, 1, 12; id. Men. 5, 2, 44; id. Pers. 1, 1, 32, etc.; Ter. Eun. 5, 9, 52; Lucr. 3, 907; Cic. Att. 16, 6; Ov. F. 2, 725 al.—Hence also ironically, to entertain, to treat, deal with:

ego te miseris jam accipiam modis,

Plaut. Aul. 4, 4, 3:

hominem accipiam quibus dictis maeret,

id. Men. 5, 1, 7:

indignis acceptus modis,

Ter. Ad. 2, 1, 12. Perh. also Lucil. ap. Non. 521, 1: adeo male me accipiunt decimae, treat or use me ill, deal harshly with me; and ib. 240, 8: sic, inquam, veteratorem illum vetulum lupum Hannibalem acceptum (Non. explains the latter in a very unusual manner, by deceptum).—

To get, to receive, to be the recipient of, Pac. ap. Non. 74, 31; Lucr. 1, 819, 909; 2, 762, 885, 1009:

ictus,

id. 4, 1048 (cf. Verg. A. 3, 243: vulnera accipiunt tergo): aridior nubes accipit ignem, takes or catches fire, Lucr. 6, 150; Caes. B. G. 1, 48:

humanitatem iis tribuere debemus, a quibus accepimus,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 9:

pecuniam ob rem judicandam,

id. Verr. 1, 38:

luna lumen solis accipit,

id. de Or. 3, 45; cf. Hor. Ep. 1, 10, 17:

praeclarum accepimus a majoribus morem,

Cic. Off. 3, 10, 44: praecepta, Caes. B. G. 2, 6: accepi tuas litteras (in another sense than above), I have received your letter, it has reached me (allatae sunt ad me), Cic. Fam. 1, 9, 14; 2, 1, 1; 10, 1 al.:

acceptā injuriā ignoscere quam persequi malebant,

Sall. C. 9, 3; Caes. B. G. 2, 33:

calamitatem,

ib. 1, 31:

detrimenta,

ib. 5, 22; cf. Cic. Mur. 21, 44 al. So often of dignities and offices:

provinciam,

id. Fam. 2, 10, 2:

consulatum,

Suet. Aug. 10:

Galliam,

id. Caes. 22 al.

In partic.

To take a thing by hearing, i. e.,

To hear, to perceive, to observe, to learn (cf. opp. do = I give in words, i. e. I say): hoc simul accipe dictum, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204): quod ego inaudivi, accipite, Pac. ap. Non. 126, 22 (Rib. Trag. Rel. p. 81): hoc etiam accipe quod dico, Lucil. ap. Non. 240, 1:

carmen auribus,

Lucr. 4, 983 (so id. 6, 164); 1, 270; cf. Verg. A. 2, 65:

voces,

Lucr. 4, 613 (so 6, 171):

si te aequo animo ferre accipiet,

Ter. And. 2, 3, 23:

quae gerantur, accipies ex Pollione,

Cic. Fam. 1, 6; 1, 9, 4; Liv. 1, 7. —Hence very freq. in the histt., to get or receive intelligence of any thing, to learn:

urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani,

as I have learned, Sall. C. 6, 1, and so al.—

To comprehend or understand any thing communicated:

haud satis meo corde accepi querelas tuas,

Plaut. Cas. 2, 2, 18:

et si quis est, qui haec putet arte accipi posse,

Cic. de Or. 1, 25, 114:

ut non solum celeriter acciperet, quae tradebantur, etc.,

Nep. Att. 1, 3; so Quint. 1, 3, 3; 2, 9, 3 al.—

With the accessory idea of judging, to take a thing thus or thus, to interpret or explain, usually constr. with ad or in c. acc.:

quibus res sunt minus secundae... ad contumeliam omnia accipiunt magis,

the more unfortunate one is, the more inclined is he to regard every thing as an insult, Ter. Ad. 4, 3, 15:

in eam partem accipio,

id. Eun. 5, 2, 37; cf. Cic. Fam. 10, 6; id. Att. 16, 6; Ter. Eun. 1, 2, 2:

non recte accipis,

you put a wrong construction upon this, id. And. 2, 2, 30:

quae sibi quisque facilia factu putat, aequo animo accipit,

Sall. C. 3, 2.— Hence: accipere aliquid omen, or in omen, to regard a thing as a ( favorable) omen, to accept the omen (cf. dechesthai ton oiônon), Cic. Div. 1, 46, 103; 2, 40, 83; Liv. 1, 7, 11; 21, 63 fin.; Tac. H. 1, 62; id. A. 1, 28; 2, 13; Flor. 4, 12, 14 al.—Hence poet.:

accipio agnoscoque deos,

Verg. A. 12, 260; cf. Ov. M. 7, 620.—

To take a thing upon one's self, to undertake (syn. suscipio):

accipito hanc ad te litem,

Plaut. Most. 5, 2, 23: meā causā causam accipite, Ter. Hec. alt. prol. 47; cf. Cic. Fam. 7, 24; so id. Verr. 2, 3, 22; Quint. 20 al.—Hence also,

To bear, endure, suffer any thing disagreeable or troublesome:

hanccine ego ut contumeliam tam insignem ad me accipiam!

Ter. Eun. 4, 7, 1:

nil satis firmi video, quamobrem accipere hunc me expediat metum,

id. Heaut. 2, 3, 96; 5, 1, 59; id. Eun. 4, 6, 24; id. Ad. 2, 1, 53; id. Ph. 5, 2, 4; Cic. Tusc. 5, 19, 56:

calamitatem,

id. Off. 3, 26:

injuriam,

id. ib. 1, 11 al.—

To accept a thing, to be satisfied with, to approve: dos, Pamphile, est decem talenta; Pam.:

Accipio,

Ter. And. 5, 4, 48:

accepit condicionem, dein quaestum accipit,

id. ib. 1, 1, 52:

visa ista... accipio iisque interdum etiam assentior, nec percipio tamen,

Cic. Ac. 2, 20, 66:

preces suas acceptas ab dis immortalibus ominati,

Liv. 42, 30, 8 Drak. Cf. Herz, Caes. B. G. 5, 1: “equi te esse feri similem, dico.” Ridemus et ipse Messius: “accipio.” I allow it, Exactly so, Hor. S. 1, 5, 58.—

In mercant. lang., t. t., to receive or collect a sum:

pro quo (frumento) cum a Varinio praetore pecuniam accepisset,

Cic. Fl. 45; hence subst.: acceptum, i, n., the receipt, and in account-books the credit side:

in acceptum referre alicui,

to carry over to the credit side, to place to one's credit, Cic. Verr. 1, 36, 57; id. Rosc. Com. 2; id. Phil. 2, 16; id. Caec. 6, 17; Hor. Ep. 2, 1, 234 (opp. datum or expensum).—Hence also trop., to owe or be indebted to one, in a good or a bad sense:

ut esset nemo qui non mihi vitam suam, liberos, remp. referret acceptam,

Cic. Phil. 2, 5:

omnia mala, quae postea vidimus, uni accepta referemus Antonio,

ascribe, id. ib. 22; Caes. B. G. 8, 58; id. B. C, 3, 57: Acceptum [p. 18] refero versibus, esse nocens, Ov. Trist. 2, 10. —

In the gram m., to take a word or phrase thus or thus, to explain a word in any manner:

adversus interdum promiscue accipitur,

Charis. p. 207 P. al.—(Syn. nanciscor and adipiscor: he to whom something is given, accipit; he who gets by a fortunate occurrence, nanciscitur; he who obtains it by exertion, adipiscitur. “ Sumimus ipsi: accipimus ab alio,” Vel. Long. p. 2243 P.—“Inter tenere, sumere et accipere hoc interest, quod tenemus quae sunt in nostra potestate: sumimus posita: accipimus data,” Isid. Diff. 1).—Hence, acceptus, a, um, P. a., welcome, agreeable, acceptable (syn. gratus. Acceptus is related to gratus, as the effect to the cause; he who is gratus, i. e. dear, is on that account acceptus, welcome, acceptable;

hence the usual position: gratus atque acceptus).—First, of persons: essetne apud te is servus acceptissimus?

Plaut. Cap. 3, 5, 56:

plebi acceptus erat,

Caes. B. G. 1, 13;

acceptus erat in oculis,

Vulg. 1 Reg. 18, 5.—

Of things: dis et hominibus est acceptum quod, etc.,

Varr. R. R. 3, 16, 5:

quod vero approbaris. id gratum acceptumque habendum,

Cic. Tusc. 5, 15, 45:

munus eorum gratum acceptumque esse,

Nep. Hann. 7, 3:

quorum mihi dona accepta et grata habeo,

Plaut. Truc. 2, 7, 56:

rem populo Romano gratam acceptamque,

Cic. Phil. 13, 50;

tempore accepto exaudivi,

Vulg. 2 Cor. 6, 2.— Comp., Plaut. Pers. 4, 4, 96; Cic. Rep. 6, 13; Tac. A. 6, 45 al.— Sup., see above.— Adv. accepte does not occur.

fragmen, ĭnis, n. [FRAG, frango].

A fracture:

percussit subito deceptum fragmine pectus,

Val. Fl. 3, 477.—

Mostly in plur.: fragmina, um, pieces broken off, fragments, ruins, wreck ( poet. and in postAug. prose for the class. fragmenta).

Plur.:

silvarum,

Lucr. 1, 284; 5, 1284:

remorum,

Verg. A. 10, 306:

mucronis,

id. ib. 12, 741:

navigii,

Ov. M. 11, 561; cf.

ratis,

id. ib. 14, 563:

adjacebant fragmina telorum equorumque artus,

Tac. A. 1, 61:

subselliorum,

Suet. Ner. 26:

panis,

crumbs, id. Claud. 18:

favorum, quae in sacco remanserunt,

Col. 9, 15 fin.—Absol. of bits of wood, chips:

taedas et fragmina poni Imperat,

Ov. M. 8, [p. 776] 459.—

Sing.:

Ilioneus saxo atque ingenti fragmine montis Lucetium sternit,

fragment of a mountain, piece of rock, Verg. A. 9, 569; 10, 698; Vulg. Judic. 9, 53 al.

quod, conj. [ acc. resp., from qui].

I. That, in that, because (cf.:

quia, quoniam): cum tibi agam gratias quod me vivere coëgisti,

Cic. Att. 3, 3, 1:

mirari, Cato se aiebat, quod non rideret haruspex, haruspicem cum vidisset,

id. Div. 2, 24, 51; id. Att. 1, 17, 1:

fecisti mihi pergratum, quod Serapionis librum ad me misisti,

id. ib. 2, 4, 1:

propter hanc causam, quod, etc.,

id. Verr 2, 3, 46, § 109:

quod victoribus ultro inferrent arma,

Liv. 21, 1; 8, 1:

quam quod urbes urerent,

Curt. 4, 14, 2.—

Esp.: propterea quod,

because, Ter. And. 3, 4, 5; v. propterea. —Esp. after eo (mostly post-Aug.):

eo deceptum, quod neque, etc.,

Caes. B. G. 1, 14, 2:

eo conspectius (supplicium), quod, etc.,

Liv. 2, 5, 5; 22, 34, 5; Plin. Pan. 25, 2:

forma navium eo differt, quod, etc.,

Tac. G. 44; Quint. 8, 6, 8; Plin. 22, 25, 59, § 126; Sen. Cons. ad Helv. 7, 8; Cels. 3, 18.—

II. Wherefore, why, that:

in viam quod te des hoc tempore, nihil est,

it is not necessary that, Cic. Fam. 14, 12: magis est quod gratuler tibi quam, etc., id. Att. 16, 5, 2:

ne causae quid sit, quod te quisquam quaeritet,

Plaut. Aul. 1, 3, 14; Ter. Hec. 3, 2, 3:

hoc est quod ad vos venio,

Plaut. Stich. 1, 2, 70:

non est quod multa loquamur,

Hor. Ep. 2, 1, 30.—

III. If so be that, as respects that, in case that:

quod quispiam ignem quaerat,

Plaut. Aul. 1, 3, 13 Ussing ad loc.; id. Mil. 2, 2, 7 Brix ad loc.; Ter. Eun. 4, 7, 15; Cic. Verr. 2, 5, 68, § 175; cf. qui, E. 1. —

IV. Though, although, albeit, even if:

si te in plateā offendero hāc post umquam, quod dicas mihi, Alium quaerebam, iter hac habui, periisti,

Ter. Eun. 5, 8, 33; Prop. 3 (4), 1, 49; Ov. A. A. 1, 261; id. M. 7, 705:

quod sim ligneus, ut vides, Prendam te tamen,

Auct. Priap. 6.—

V. In respect to time, since that, since (only post-Aug.; in Plaut. Am. 1, 1, 146, and Ter. Heaut. 1, 1, 2;

recent edd. read quom): tertius dies est, quod audivi, etc.,

Plin. Ep. 4, 27, 1.—

VI. After facere and facile est, = ut, that: facile est, quod habeant conservam in villā, Varr, R. R. 2, 10, 6: utinam dii immortales fecissent, quod ea lex etiam populo Romano esset constituta, Vitr. praef. 10.—

VII. With other particles, as si, nisi, utinam, ubi, etc., always with reference to something which precedes (very freq.), but, though, now:

quod si quis illorum legat facta, paria horum cognoscat,

Nep. Eum. 8, 3:

quod si te fors Afris praefecisset, tamen,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27; 1, 1, 14, § 41:

quod nisi domi civium suorum invidiā debilitatus esset, Romanos videtur superare potuisse,

Nep. Hann. 1, 2:

quod utinam minus vitae cupidi fuissemus!

Cic. Fam. 14, 4, 1:

quod ne longiore exordio legentem fatigemus, unum quasi exemplum subiciemus,

Col. 5, 11, 13:

quod ubi ille intellexit, id agi, ut, etc.,

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:

quod cum esset animadversum, conjunctam esse flumini, protinus,

Caes. B. C. 3, 68:

quod ut hanc quoque curam determinemus, etc.,

Plin. 18, 23, 53, § 194:

peccasse se non anguntur, objurgari moleste ferunt: quod contra oportebat delicto dolere, correctione gaudere,

instead of which, whereas, Cic. Lael. 24, 90:

quod nunc,

whereas now, Lucr. 1, 221.—

VIII. With verbs of perceiving and declaring, instead of an object-clause:

scio jam, filius quod amet meus istanc meretricem,

Plaut. As. 1, 1, 37; Cato ap. Plin. 29, 1, 7, § 14:

recordatus quondam super cenam, quod nihil cuiquam toto die praestitisset,

Suet. Tit. 8:

nec credit, quod, etc.,

Claud. Rapt. Pros. 3, 223:

aliqui semen ejus non obruunt, opinantes, quod a nullā ave tangatur,

Pall. 3, 24:

rem miram de ocimo Martialis affirmat, quod, etc.,

id. 5, 3:

notum facere, quod, etc.,

Dig. 25, 3, 1:

novi quod pulchra sis,

Vulg. Gen. 12, 11:

vidit lucem quod esset bona,

id. ib. 1, 4.—Esp. after illud:

videndum illud, quod, si, etc.,

Cic. Off. 2, 20, 70: illud mihi occurrit, quod, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1 fin.

► Quod, in restrictive sense, v. qui, E. 1.

quod, another orthogr. for quot, v. h. v.

sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;

1, 1180 et saep.: sibe,

ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:

semet,

Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;

cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,

Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).

Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.

In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.

As direct obj. of verb:

dedistine gladium, qui se occideret?

Plaut. Trin. 1, 2, 92:

artis eloquar quem ad modum se expediant,

id. ib. 2, 1, 10:

se in plagas conicere,

id. ib. 2, 1, 12:

numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,

id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:

adplicat ad Chrysidis patrem se,

id. ib. 5, 4, 22:

si is posset ab ea sese avellere,

id. Hec. 4, 1, 39:

hi se ad nos adplicant,

id. Heaut. 2, 4, 13:

per eos, ne causam diceret, se eripuit,

Caes. B. G. 1, 4:

cum ferrum se inflexisset,

id. ib. 1, 25:

praecipites fugae sese mandabant,

id. ib. 2, 24:

si se telo defenderet fur,

Cic. Mil. 3, 9:

Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,

id. Rep. 1, 1, 1:

solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,

id. ib. 6, 25, 27:

statim homo se erexit,

id. Rosc. Am. 22, 60:

majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,

Liv. 22, 59, 7:

in montem sese recipere,

Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:

ad inpedimenta se conferre,

Caes. B. G. 1, 26:

sese alicui ad pedes proicere,

id. ib. 1, 31:

se gerere,

to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:

sic se res habet, ut, etc.,

id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:

quod uxor sua ex fico se suspendisset,

Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:

hic se ipsus fallit,

Ter. And. 3, 2, 15:

ut se ipse diliget,

Cic. Fin. 2, 11, 33:

ipse enim se quisque diligit,

id. Lael. 21, 80:

ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,

id. Or. 52, 176:

omne animal se ipsum diligit,

id. Fin. 5, 9, 24:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

Nep. Paus. 4, 3:

miles se ipse interfecit,

Tac. H. 3, 51; 4, 11:

ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,

Liv. 2, 12, 7:

nec sese ipsi gravant,

Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:

inperator qui se ipsum non continet,

Cic. Imp. Pomp. 13, 38:

quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,

id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:

ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,

id. N. D. 2, 3, 10:

quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,

id. Phil. 2, 44, 114:

admovisse semet ipsos lateri suo,

Curt. 7, 1, 14:

gladio se ipsam transfixit,

Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:

ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,

Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:

principes sui conservandi causa profugerunt,

Cic. Cat. 1, 3, 7:

maximam causam ad se inundandam terra praestabit,

Sen. Q. N. 3, 29, 4.—

As indirect obj.:

animo servit, non sibi,

Plaut. Trin. 2, 2, 27:

sapiens ipsus fingit fortunam sibi,

id. ib. 2, 2, 84:

ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,

id. Mil. 3, 1, 126:

nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,

id. Trin. 2, 3, 4:

quaerunt sibi liberos,

id. Ps. 1, 1, 21:

aurum habeat sibi,

id. Mil. 4, 2, 108:

illum multae sibi expetessunt,

id. ib. 4, 6, 16:

tum me convivam solum abducebat sibi,

Ter. Eun. 3, 1, 17:

non sibi soli postulat, etc.,

id. ib. 3, 2, 27:

nunc sibi uxorem expetit,

id. And. 3, 2, 40:

is sibi legationem ad civitates suscepit,

Caes. B. G. 1, 3:

neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,

id. ib. 1, 33:

hoc sibi nomen adrogare,

Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:

alia sunt tamquam sibi nata,

id. Fin. 3, 19, 63:

proposita sibi morte,

id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:

ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,

Sall. J. 62, 1:

ut populum Romanum sibi desumerent hostem,

Liv. 7, 20, 5:

Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,

id. 1, 2:

petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,

Curt. 8, 1, 9:

nemo sibi tantummodo errat,

Sen. Vit. Beat. 1, 4:

locum sibi ad formam sui exsculpsit,

id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:

ipse tantos sibi spiritus sumpserat,

Caes. B. G. 1, 33 fin.:

nec ipsi sibi exemplo sunt,

Cic. Lael. 21, 80:

iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,

id. Verr. 2, 5, 25, § 64:

Junius necem sibi ipse conscivit,

id. N. D. 2, 3, 7:

voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,

Liv. 39, 52, 9:

proinde consulant sibi ipsi,

Just. 16, 4, 15:

avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,

Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —

After substt., adjj., etc.:

omnino est amans sui virtus,

Cic. Lael. 26, 98:

ut sit sui similis,

Plaut. Trin. 2, 2, 7:

omnem naturam esse servatricem sui,

Cic. Fin. 5, 9, 26:

cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,

id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:

habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,

Cic. Cat. 4, 9, 19:

potens sui,

Hor. C. 3, 29, 41:

nihil est tam incontinens sui,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,

Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:

cum ipsi homines sibi sint per se cari,

id. ib. 5, 13, 38:

Medus infestus sibi,

Hor. C. 3, 8, 19:

crescit indulgens sibi hydrops,

id. ib. 2, 2, 13; cf.:

nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,

Sen. Ben. 1, 11, 5:

Campanus se digna probra in insontem jacere,

Liv. 25, 18, 8:

(mundus) se ipse consumptione alebat sui,

Cic. Univ. 6:

cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,

Liv. 40, 54, 8:

caecus amor sui,

Hor. C. 1, 18, 14:

sui contemptor,

Quint. 12, 1, 20:

in spem sui bonam adducitur,

Sen. Ira, 2, 21, 3:

(aer) ima sui parte maxime varius est,

id. Q. N. 2, 11, 1:

ipsa (virtus) pretium sui,

id. Vit. Beat. 9, 4:

neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,

id. Ben. 1, 9, 1:

saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,

Curt. 5, 9, 7:

nemo non benignus est sui judex,

Sen. Ben. 2, 26, 1:

Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,

Val. Max. 3, 2, 11:

equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,

id. 2, 2, 9; cf. with ipse:

utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,

id. 2, 1, 7. —

With prepp.:

qui admisit in se culpam,

Plaut. Trin. 1, 2, 6:

culpam ut ab se segregent,

id. ib. 1, 2, 42:

segregat ab se omnis,

id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:

me ad se deduxit,

id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:

quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,

id. Men. 4, 2, 108:

habet aliud (negotium) magis ex se et majus,

Ter. And. 5, 4, 51:

et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,

id. ib. 1, 3, 15:

duxit secum virginem,

id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:

ex se generare,

Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):

Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,

Plaut. Am. 1, 1, 76:

pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,

Sen. Q. N. 4, 6, 2:

pro se quisque sedulo Faciebant,

Ter. Heaut. 1, 1, 74:

cum pro se quisque tenderet ad portas,

Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;

2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,

Caes. B. G. 1, 5 fin.:

exercitum ante se mittit,

id. ib. 1, 21:

supra se collocare,

id. ib. 1, 24:

ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,

Cic. Ac. 2, 37, 118:

litteras ad se ab amico missas protulit,

id. Phil. 2, 4, 7:

praedam prae se agentes,

Liv. 5, 45; 38, 21:

quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,

id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):

quibus poterat sauciis ductis secum,

Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:

nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,

Cic. Deiot. 2, 4:

non quia per se beatum est malo caruisse,

Sen. Q. N. 1, prol. 6. —

With inf. pass. in obj.-clause:

ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

Cic. Rep. 1, 1, 1:

quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,

id. ib. 1, 33, 50:

qui se minus timidos existimari volebant,

Caes. B. G. 1, 39, 6.—

As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):

quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,

in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —

Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.

To a definite subj.:

neque praeter se umquam ei servos fuit,

Plaut. Capt. 3, 4, 48:

hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,

id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;

quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,

Caes. B. G. 7, 20 fin.:

reliquos sese convertere cogunt,

id. B. C. 1, 46:

multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,

Cic. Phil. 9, 3, 6:

cur his persequendi juris sui adimis potestatem,

id. Div. in Caecil. 6, 21:

cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,

id. Fam. 10, 33, 5:

tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,

id. N. D. 2, 48, 124:

neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,

Caes. B. G. 3, 6:

ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,

id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:

Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,

Liv. 10, 28, 11:

nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,

id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:

proelium cum fiducia sui commissum est,

id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:

detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,

id. 36, 12, 8:

patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,

id. 32, 7, 11:

jusso magistro equitum abdicare se magistratu,

id. 4, 35; 22, 33, 12:

haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,

id. 6, 37, 1:

ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,

id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:

signa peditum, prae se habentium scuta,

id. 38, 21, 3:

invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,

id. 6, 9, 7:

exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,

id. 43, 18, 11; cf.

§ 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,

Sen. Vit. Beat. 5, 2:

quia nullum illis sui regimen est,

id. Ep. 94, 67:

inter se nihil inlicitum,

Tac. H. 5, 5; 1, 64:

quasi objurgatio sui est,

Quint. 11, 3, 49.—

To indefinite subj.:

deforme est de se ipsum praedicare,

Cic. Off. 1, 38, 137:

posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,

id. ib. 2, 18, 64:

non arbitrari sese scire quod nesciat,

id. Ac. 1, 4, 16:

cui proposita sit conservatio sui,

id. Fin. 5, 13, 37:

sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,

id. ib. 1, 20, 67:

amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,

id. ib. 2, 24, 78:

(judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,

id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:

ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,

id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:

si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38:

ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,

Quint. 9, 2, 14:

sibi servire gravissima est servitus,

Sen. Q. N. 3, praef. 17:

quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,

id. Ben. 6, 38, 5:

nec haec vilitas sui est,

id. Clem. 1, 3, 4:

culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,

Dig. 50, 17, 36:

profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,

Val. Max. 3, 2, 6.

Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.

In gen., of an obj. indentified with,

The gram. subj. of the principal clause:

qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,

Plaut. Mil. 4, 9, 14:

illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,

id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:

orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,

Ter. And. 4, 2, 4:

ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,

id. Eun. 1, 2, 61:

timet animum amicae se erga ut sit suae,

id. Heaut. 1, 2, 15:

utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,

Cic. Tusc. 5, 20, 60:

qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,

id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:

ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,

id. Or. 28, 100:

impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,

id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,

id. Rosc. Am. 2, 6:

Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,

Caes. B. G. 2, 6 fin.:

quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,

id. ib. 1, 47:

mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,

id. B. C. 1, 17:

Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,

Liv. 21, 39, 8:

Pausanias orare coepit, ne se prodiret,

Nep. Paus. 8, 6:

cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,

id. Them. 8, 3:

Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,

Caes. B. G. 6, 9:

tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,

Liv. 2, 55, 6:

transfugit, patris in se saevitiam conquerens,

id. 1, 53, 5:

praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,

Sall. J. 61, 1:

navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?

Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:

Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,

Cic. Att. 13, 1, 3:

nihil est appetentius similium sui,

id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:

praefectum in se ruentem trans fixit,

Curt. 4, 16, 23:

rediere cum legatis ad redimendos sese missis,

Liv. 22, 59, 18:

potestatem omnibus adeundi sui fecit,

Suet. Tib. 40:

Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,

id. Calig. 1:

quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,

Sen. Clem. 1, 19, 9:

(terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,

id. Q. N. 6, 16, 3.—

Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:

a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,

Cic. Att. 2, 18, 3:

horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,

id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:

nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,

id. Fam. 9, 15, 4:

testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,

id. ib. 1, 4, 10:

quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,

id. Cat. 2, 8, 17:

quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,

Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:

cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,

Nep. Paus. 4, 1:

cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,

Tac. H. 1, 64. —

In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.

As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:

quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,

Cic. Off. 1, 13, 40:

Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,

id. Fam. 4, 12, 2:

qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,

id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:

nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,

Caes. B. G. 2, 6 fin.:

Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,

id. ib. 1, 20:

unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,

id. ib. 1, 31:

haec sibi esse curae,

id. ib. 1, 40:

non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,

id. ib. 1, 44:

ipsos se inter multitudinem militum occultasse,

id. ib. 7, 38:

sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,

Nep. Them. 8, 6:

dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,

Liv. 36, 12, 8.—

In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.

In gen.:

qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,

Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:

conclamavit, quid ad se venirent?

Caes. B. G. 1, 47:

unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,

id. ib. 2, 31:

ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,

id. ib. 4, 16:

cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?

id. ib.:

Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,

id. ib. 5, 41:

Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 7, 4:

rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,

Liv. 23, 39:

hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,

Nep. Them. 8, 6:

legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),

id. Hann. 12, 2.—

Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:

magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,

Caes. B. G. 1, 36:

quod sibi Caesar denuntiaret,

id. ib.:

sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,

id. ib. 1, 14:

quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,

Liv. 35, 44, 3:

Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,

Caes. B. G. 5, 27:

Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,

id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:

decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,

id. ib. 1, 41:

doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,

id. B. C. 1, 9:

tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,

Cic. Div. 1, 27, 57:

Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,

Liv. 21, 39, 8:

Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,

Nep. Paus. 4, 6:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

id. ib. 4, 3:

Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,

Caes. B. G. 1, 35:

nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,

id. ib. 1, 44:

neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,

id. ib.:

maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,

Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.

infra, C.),

Liv. 2, 55, 6.—

Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.

B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),

Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:

me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,

id. Bacch. 4, 2, 9:

ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,

id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;

3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,

id. Trin. 1, 2, 122:

ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,

id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:

dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,

id. Merc. 2, 1, 15:

unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,

Ter. And. 1, 5, 46:

cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,

Cic. Inv. 1, 33, 55:

et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,

id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):

Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,

id. Verr. 2, 5, 49, § 128:

postea quam exposuit quae sibi videbantur,

id. Div. 1, 54, 122 (dub.;

B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,

id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):

quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,

Caes. B. C. 3, 53:

Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,

id. B. G. 6, 9 init.:

Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,

Sall. J. 61, 1; 66, 1:

Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,

id. ib. 103, 2:

statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,

id. ib. 88, 4:

ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,

Hirt. B. Afr. 8 fin.:

vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,

Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:

centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,

Liv. 7, 37, 3; 8, 35:

Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,

id. 26, 38, 1:

alter victus fratrum ante se strage,

id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;

7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,

Vell. 2, 56, 1:

quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,

Suet. Caes. 34:

cujus rector circa se dimicans occubuerat,

id. Tib. 4:

quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,

Nep. Epam. 8, 3 (cf.:

ante illum,

id. Iphic. 1, 3):

quae nox sibi proxima venit, insomnis,

Luc. 5, 805.

Pron. recipr., each other, one another:

nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,

Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:

video eos inter se amare,

Ter. Ad. 5, 3, 42:

neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),

Cic. Lael. 22, 82:

Cicerones pueri amant inter se,

id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:

inter se adspicere,

id. Cat. 3, 5, 13:

inter se congruere,

id. Rosc. Am. 22, 62:

complecti inter se milites coepisse,

Liv. 7, 42, 6:

ut neque inter se contingant trabes,

Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:

inter se nondum satis noti,

Liv. 21, 39, 7:

populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,

Sall. J. 41, 2:

bellum summa inter se contentione gerere,

Cic. Rep. 1, 16, 25:

cum inter se timerent,

Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;

v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,

Caes. B. G. 1, 1:

cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,

by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:

quosdam inter se similis,

id. Ac. 2, 17, 55:

res inter se similes,

Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:

adhaesitationes atomorum inter se,

Cic. Fin. 1, 6, 19:

quae res eos in bello inter se habuit,

Sall. J. 79, 3; cf.:

auxerant inter se opinionem,

their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:

vitam inter se utriusque conferte,

Cic. Rosc. Com. 7, 20:

compositis inter se rebus,

Sall. J. 66, 2:

vitatur duriorum inter se congressus,

Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:

duas insulas propinquas inter se,

Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:

postquam haud procul inter se erant,

id. ib. 53, 7:

haud longe inter se castra facere,

id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).

Idiomatic uses.

Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:

quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,

Plaut. Men. 4, 2, 108:

postquam in aedis me ad se deduxit domum,

id. Mil. 2, 1, 43:

me ad se ad prandium, ad cenam vocant,

id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:

L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,

Cic. Att. 15, 4, 5:

qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,

id. ib. 5, 6, 1.—

Trop.:

num tibi videtur esse apud sese?

in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —

Sibi pleonast. as dat. of the interested person:

ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,

Caes. B. G. 1, 33 fin.:

tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,

Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):

quid sibi vult pater? cur simulat?

Ter. And. 2, 3, 1:

quid sibi hic vestitus quaerit?

id. Eun. 3, 5, 10:

hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,

Liv. 44, 12, 1:

quid ergo sibi vult pars altera orationis?

id. 40, 12, 14:

mirantes, quid sibi vellet,

id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;

32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?

id. 3, 67, 7. —

Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):

cocleae... Suo sibi suco vivont,

Plaut. Capt. 1, 1, 13:

sed is quo pacto serviat suo sibi patri,

id. ib. prol. 5;

46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,

id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:

suam sibi rem salvam sistam,

id. Poen. 5, 2, 123:

locus argumento'st suom sibi proscaenium,

id. ib. prol. 57;

97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,

id. Pers. 1, 3, 1:

suo sibi gnato,

id. As. 4, 2, 16:

hunc telo suo sibi a foribus pellere,

id. Am. 1, 1, 113:

sua sibi ingenua indoles,

id. Mil. 3, 1, 38:

suo sibi gladio hunc jugulo,

Ter. Ad. 5, 8, 35:

uvas suo sibi pampino tegito,

Col. Arb. 11:

suo sibi jure ablui,

id. R. R. 12, 7; 12, 41:

suo sibi argumento refutatus,

Gell. 5, 10, 16:

suo sibi lacte aleret,

id. 12, 1, 6:

a suis sibi parentibus,

App. M. 1, p. 104, 35:

in suis sibi domibus,

id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;

6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,

Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:

in suo sibi pervoluta sanguine,

App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:

cum sua sibi natione captivus,

Min. Fel. 10, 4:

IN SVO SIBI POSITVS,

Inscr. Orell. 4495:

AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,

Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:

factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,

in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:

satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

id. ib. 13, 45:

priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,

id. Phil. 2, 37, 96:

vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?

Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).

sūmo, sumpsi, sumptum, 3 (sync. form of the inf. perf. sumpse, Naev. ap. Gell. 2, 19, 6 (Com. Rel. v. 97 Rib.;

suremit for sumpsit, surempsit for sumpserit,

Paul. Diac. 299, 2; Fest. 298, 9), v. a. [contr. for subimo, from sub-emo], to take, take up, lay hold of, assume (syn. capio).

In gen.: auferere, non abibis, si ego fustem sumpsero, Plaut. Am. 1, 1, 202:

laciniam,

id. Merc. 1, 2, 16:

si hoc digitulis duobus sumebas primoribus,

id. Bacch. 4, 4, 24:

si mutuas non potero, certum'st sumam foenore,

id. As. 1, 3, 95:

postremo a me argentum quanti est sumito,

Ter. Ad. 5, 9, 20:

locum ( = capere),

Plaut. Aul. 4, 6, 9:

legem in manus,

Cic. Agr. 2, 6, 15:

unum quodque vas in manus,

id. Verr. 2, 4, 27, § 63:

Epicurum et Metrodorum non fere praeter suos quisquam in manus sumit,

id. Tusc. 2, 3, 8:

orationes in manus,

Quint. 10, 1, 22:

litteras ad te a M. Lepido consule quasi commendaticias sumpsimus,

have taken, provided ourselves with, Cic. Fam. 13, 26, 3:

spatium ad vehicula comportanda,

Liv. 2, 4:

spatium ad colloquendum,

id. 8, 18:

ferrum ad aliquem interficiendum,

id. 40, 11, 10:

Tusculi ante quam Romae sumpta sunt arma,

id. 3, 19, 8:

pro conjuge ferrum,

Ov. H. 15 (16), 371:

arma,

Quint. 5, 10, 71:

sume venenum,

id. 8, 5, 23; Nep. Them. 10, 3; id. Hann. 12, 5:

partem Falerni,

Hor. C. 1, 27, 9:

cyathos,

id. ib. 3, 8, 13:

panem perfusam aquā frigidā,

Suet. Aug. 77:

potiunculam,

id. Dom. 21:

antidotum,

id. Calig. 23:

pomum de lance,

Ov. P. 3, 5, 20:

cibum,

Nep. Att. 21; Petr. 111:

soporem,

Nep. Dion, 2, 5:

sumptā virili togā,

put on, Cic. Lael. 1, 1:

virilem togam,

Suet. Aug. 8; 94 med.; id. Tib. 7; id. Galb. 4; Val. Max. 5, 4, 4:

calceos et vestimenta,

Cic. Rep. 1, 12, 18:

regium ornatum,

Nep. Eum. 13, 3: latum clavum (opp. deponere bracas), Poët. ap. Suet. Caes. 80:

diadema,

Suet. Calig. 22:

annulos ferreos (opp. deponere),

id. Aug. 100:

gausapa,

Ov. A. A. 2, 300:

alas pedibus virgamque manu tegumenque capillis,

id. M. 1, 672:

perventum est eo, quo sumpta navis est,

Cic. Off. 3, 23, 89:

pecuniam mutuam,

id. Fl. 20, 46; Sall. C. 24, 2:

aurum mutuum,

Suet. Caes. 51.—Of time:

diem ad deliberandum,

Caes. B. G. 1, 7:

tempus cibi quietisque,

Liv. 32, 11.—

Trop.

In gen.:

calorem animo,

Lucr. 3, 288:

obsequium animo, i. e. animo obsequi,

Plaut. Bacch. 4, 10, 8:

Ariovistus tantos sibi spiritus, tantam arrogantiam sumpserat, ut, etc.,

assumed, Caes. B. G. 1, 33; cf.:

sumpsi animum,

I took courage, Ov. F. 1, 147:

animos serpentis,

id. M. 3, 545:

vigorem,

id. P. 3, 4, 31:

cum spiritus plebs sumpsisset,

Liv. 4, 54, 8:

certamine animi adversus eum sumpto,

id. 37, 10, 2:

exempla,

Cic. Lael. 11, 38: sumptis inimicitiis, susceptā causā, etc., taken upon one ' s self, assumed, id. Vatin. 11, 28:

omne bellum sumi facile, ceterum aegerrime desinere,

to be undertaken, entered upon, begun, Sall. J. 83, 1; so,

bellum cum aliquo,

Liv. 1, 42, 2; 36, 2, 3. —

Esp.: supplicium sumere, to exact satisfaction, inflict punishment, rarely absol.:

supplici sibi sumat, quod volt ipse, ob hanc injuriam,

Plaut. Merc. 5, 4, 31:

satis sumpsimus jam supplici,

id. Pers. 5, 2, 72:

graviore sententiā pronuntiatā more majorum supplicium sumpsit,

Caes. B. G. 6, 44.—Usu. de aliquo:

potuisse hunc de illā supplicium sumere,

Cic. Inv. 2, 27, 82:

tum homo nefarius de homine nobili virgis supplicium crudelissime sumeret,

id. Verr. 2, 2, 37, § 91:

supplicium de matre sumpsisse,

Cic. Rosc. Am. 24, 66; Liv. 39, 29; cf. supplicium.—Rarely ex aliquo, Liv. 23, 3, 1.— Post-class. also ab aliquo, Val. Max. 4, 1, ext. 1;

5, 1, ext. 2.—Rarely poenam sumere ( = capere): pro maleficio poenam sumi oportere,

Cic. Inv. 2, 36, 108:

merentis poenas,

Verg. A. 2, 586:

poenam scelerato ex sanguine,

id. ib. 12, 949; cf. id. ib. 6, 501.—

In partic.

To take (by choice), to choose, select:

philosophiae studium,

Cic. Ac. 1, 2, 8:

hoc sumo ( = suscipio), hoc mihi deposco,

id. Verr. 1, 12, 36:

nos Capuam sumpsimus,

id. Fam. 16, 11, 3:

sumat aliquem ex populo monitorem officii sui,

Sall. J. 85, 10:

enitimini, ne ego meliores liberos sumpsisse videar quam genuisse,

i. e. to have adopted, id. ib. 10, 8:

sumite materiam vestris, qui scribitis, aequam Viribus,

Hor. A. P. 38:

quis te mala sumere cogit? Aut quis deceptum ponere sumpta velit?

Ov. Tr. 5, 1, 69 sq.:

disceptatorem,

Liv. 1, 50:

quod tres patricios magistratus nobilitas sibi sumpsisset,

id. 7, 1:

Miltiadem sibi imperatorem,

Nep. Milt. 1, 3.— Poet., with inf.:

quem virum aut heroa lyrā vel acri Tibiā sumis celebrare, Clio?

Hor. C. 1, 12, 2: quis sibi res gestas Augusti scribere sumit? id. Ep. 1, 3, 7.—

To take as one's own, to assume, claim, arrogate, appropriate to one's self (syn.:

ascisco, assumo, arrogo): quamquam mihi non sumo tantum neque arrogo, ut, etc.,

Cic. Planc. 1, 3:

sed mihi non sumo, ut meum consilium valere debuerit,

id. Att. 8, 11 D, §

6: sumpsi hoc mihi pro tuā in me observantiā, ut, etc.,

id. Fam. 13, 50, 1:

tantum tibi sumito pro Capitone apud Caesarem, quantum, etc.,

id. ib. 13, 29, 6:

sibi imperatorias partes,

Caes. B. C. 3, 51:

nec sumit aut ponit secures Arbitrio popularis aurae,

Hor. C. 3, 2, 19:

vultus modo sumit acerbos,

Ov. Tr. 5, 8, 17:

mores antiquos,

Liv. 3, 68:

proelio sumpta Thessalia est,

conquered, Flor. 4, 2, 43.—

To take, get, acquire, receive:

distat sumasne pudenter an rapias,

Hor. Ep. 1, 17, 44:

laudemque a crimine sumit,

Ov. M. 6, 474:

sumpto rigore,

id. ib. 10, 139:

vel tua me Sestus vel te mea sumit Abydos,

id. H. 17 (18), 127. —

To take for some purpose, i. e. to use, apply, employ, spend, consume (syn. insumo):

in malā uxore atque inimico si quid sumas, sumptus est: In bono hospite atque amico quaestus est, quod sumitur,

Plaut. Mil. 3, 1, 79 sq.:

minus hercle in hisce rebus sumptum est sex minis,

id. Trin. 2, 4, 9 and 12:

frustra operam, opinor, sumo,

Ter. Heaut. 4, 3, 15:

frustra laborem,

Caes. B. G. 3, 14:

cui rei opus est, ei hilarem hunc sumamus diem,

Ter. Ad. 5, 3, 68:

videtis hos quasi sumptos dies ad labefactandam illius dignitatem,

Cic. Rab. Post. 16, 44:

sumpseris tibi familiaritatem nostram ad ornamentum,

Plin. Ep. 6, 18, 2. — Poet.: curis sumptus, consumed, worn out, Poët. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. Fr. Inc. 8 Rib.).—

To undertake, begin, enter upon:

bellum,

Liv. 1, 42; Flor. 4, 12, 24:

bellis ponendis sumendisque,

Liv. 8, 4:

haec maxime belli ratio sumendi fuerat,

id. 38, 19:

duellum cum aliquo,

id. 36, 2:

proelia,

Suet. Caes. 60; Tac. H. 2, 45:

in hos expeditionem,

Flor. 4, 12, 6:

non mandata expeditio, sed sumpta est,

id. 4, 12, 48.— Poet.:

prima fide vocisque ratae temptamina sumpsit Liriope,

Ov. M. 3, 341.—

In an oration, disputation, etc.

To take for certain or for granted, to assume, maintain, suppose, affirm:

alterutrum fatearis enim sumasque necesse'st,

Lucr. 1, 974:

nec solum ea sumitis ad concludendum, quae ab omnibus concedantur, sed ea sumitis, quibus concessis, etc.,

Cic. Div. 2, 50, 104:

aliquid pro certo,

id. ib. —With inf.-clause:

beatos esse deos sumpsisti,

Cic. N. D. 1, 31, 89:

pro non dubio legati sumebant, quae Antiochi fuerunt, Eumenem aequius esse quam me habere,

Liv. 39, 28, 5.—

To make, take a beginning, etc. (late Lat.):

ab uno signo sumamus exordium,

Macr. Somn. Scip. 18:

ab illā quaestione principium sumere,

Lact. 1, 2: quin fictio a capite sumat exordium, id. Opif. Dei, 12, 7.—

To take, bring forward, cite, mention as a proof, an instance, etc. (cf. profero):

homines notos sumere odiosum est,

Cic. Rosc. Am. 16, 47:

unum hoc sumo,

id. ib. 34, 97:

sumam annum tertium,

id. Verr. 2, 3, 44, § 104:

ex istis tuis sumam aliquem,

id. Cael. 15, 36:

quid quisquam potest ex omni memoriā sumere illustrius?

id. Sest. 12, 27:

ab oratore aut poëtā probato sumptum ponere exemplum,

Auct. Her. 4, 1, 1.—

To take as a purchase, to buy, purchase:

quanti ego genus omnino signorum non aestimo, tanti ista quattuor aut quinque sumpsisti,

Cic. Fam. 7, 23, 2:

decumas agri Leontini,

id. Verr. 2, 3, 64, § 149:

quae parvo sumi nequeunt, obsonia captas,

Hor. S. 2, 7, 106.—

Aliquam, to use, enjoy, etc., in mal. part., Mart. 10, 81, 2:

mille licet sumant,

Ov. A. A. 3, 90; Auct. Priap. 5; cf.

gaudia,

Nemes. Ecl. 4, 59:

aliquid,

Petr. 100.—

To take, fascinate, charm:

simul conspexerit juvenem, venustate ejus sumitur,

App. M. 2, p. 116, 40.

, decerpsi, deceptum, decerpere 3

  обрывать, срывать; хватать

, decepi, deceptum, decipere 3

  вводить в заблуждение, обманывать