Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

de+improviso

  • 21 de

    1.
    , adv.: of place, down, only in the phrase susque deque, q. v.
    2.
    , prep. [perh. for ded; cf. Oscan dat, old abl. of pronom. stem da; cf. also Lith. praep. da, as far as; and the suffixes, old case-forms, -dam, -dem, -dum, -do, with the locative -de; v. Ribbeck, Beitr. z. L. v. d. Lat. Part. p. 4 sq.] (with abl., denotes the going out, departure, removal, or separating of an object from any fixed point. Accordingly, it occupies a middle place between ab, away from, which denotes a mere external departure, and ex, out of, which signifies from the interior of a thing. Hence verbs compounded with de are constr. not only with de, but quite as freq. with ab and ex; and, on the other hand, those compounded with ab and ex often have the terminus a quo indicated by de), from, away from, down from, out of, etc.
    A.
    In space, lit. and trop. with verbs of motion: animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 216 Vahl.):

    aliquo quom jam sucus de corpore cessit,

    Lucr. 3, 224:

    (quod Ariovistus) de altera parte agri Sequanos decedere juberet,

    to depart, withdraw from, Caes. B. G. 1, 31, 10; cf.:

    civitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent,

    id. ib. 1, 2:

    decedere de provincia,

    Cic. Verr. 2, 2, 20, § 49 ( = ex provincia, id. ib. 2, 2, 65, §

    147): de vita decedere,

    Cic. Rab. Perd. 11:

    exire de vita,

    id. Lael. 4, 15 (cf.:

    excedere e vita,

    id. ib. 3, 12):

    de triclinio, de cubiculo exire,

    id. de Or. 2, 65 fin.:

    hamum de cubiculo ut e navicula jacere,

    Plin. Ep. 9, 7, 4:

    de castris procedere,

    Sall. C. 61, 8 et saep.:

    brassica de capite et de oculis omnia (mala) deducet,

    Cato R. R. 157, 6:

    de digito anulum detraho,

    Ter. Heaut. 4, 1, 38; cf.:

    de matris complexu aliquem avellere atque abstrahere,

    Cic. Font. 17:

    nomen suum de tabula sustulit,

    id. Sest. 33, 72:

    ferrum de manibus extorsimus,

    id. Cat. 2, 1, 2:

    juris utilitas vel a peritis vel de libris depromi potest,

    id. de Or. 1, 59, 252 et saep.:

    ... decido de lecto praeceps,

    Plaut. Casin. 5, 2, 50:

    de muro se deicere,

    Caes. B. C. 1, 18, 3:

    de sella exsilire,

    Cic. Verr. 2, 2, 30 fin.:

    nec ex equo vel de muro, etc., hostem destinare,

    Tert. adv. Jud. 9, p. 192:

    de caelo aliquid demittere,

    Lucr. 2, 1155; cf. Cato R. R. 14, 3 et saep.—
    b.
    In gen., to indicate the person or place from which any thing is taken, etc., with verbs of taking away, depriving, demanding, requesting, inquiring, buying; as capere, sumere, emere, quaerere, discere, trahere, etc., and their compounds; cf.:

    emere de aliquo,

    Cato R. R. 1, 4:

    aliquid mercari de aliquo,

    Cic. Fl. 20 et saep.:

    de aliquo quaerere, quid, etc.,

    Cic. Att. 1, 14, 2:

    saepe hoc audivi de patre,

    id. de Or. 3, 33, 133; cf.:

    de mausoleo exaudita vox est,

    Suet. Ner. 46:

    ut sibi liceret discere id de me,

    Ter. Eun. 2, 2, 31;

    so with petere, of place (class.): de vicino terra petita solo,

    Ov. F. 4, 822;

    so of persons (late Lat.): peto de te,

    Dig. 36, 1, 57, § 2; Apul. M. 6, p. 179, 40.
    2.
    To point out the place from which any thing is brought; and hence, trop., to indicate its origin, derivation, etc.: of, from: de circo astrologi, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58; so,

    caupo de via Latina,

    Cic. Clu. 59, 163:

    nescio qui de circo maximo,

    id. Mil. 24, 65:

    declamator aliqui de ludo aut rabula de foro,

    id. Or. 15, 47:

    homo de schola atque a magistro... eruditus,

    id. de Or. 2, 7, 28:

    nautae de navi Alexandrina,

    Suet. Aug. 98:

    aliquis de ponte,

    i. e. a beggar, Juv. 14, 134:

    Libyca de rupe leones,

    Ov. F. 2, 209:

    nostro de rure corona,

    Tib. 1, 1, 15:

    Vaticano fragiles de monte patellas,

    Juv. 6, 344 al.:

    de summo loco Summoque genere eques,

    Plaut. Capt. prol. 30; cf. id. Aul. prol. 28; id. Poen. 3, 1, 13:

    genetrix Priami de gente vetusta,

    Verg. A. 9, 284; cf. id. ib. 10, 350; Stat. S. 5, 3, 126:

    de Numitore sati,

    Ov. F. 5, 41:

    de libris,

    Cic. de Or. 1, 59, 252:

    de Philocteta, id,

    ib. 3, 35, 141 (cf.:

    e Philocteta versus,

    Quint. 3, 1, 14).
    3.
    Transf., to indicate the quarter from which motion proceeds (cf. ab), from, and because motion is so often and naturally downwards, down from:

    haec agebantur in conventu, palam, de sella ac de loco superiore,

    Cic. Verr. 2, 4, 40; cf. ib. 2, 2, 38:

    quem ad se vocari et de tribunali citari jussit,

    id. ib. 2, 5, 7:

    qui nihil ex occulto, nihil de insidiis, agendum putant,

    Cic. Off. 1, 30, 109; cf.

    de tergo plagas dare,

    from behind, Plaut. Asin. 2, 2, 10; Just. 20, 5, 5:

    de paupere mensa dona,

    Tib. 1, 1, 37 et saep.—In jurid. Latin: de plano discutere, interloqui, cognoscere, etc., i. e. on level ground, not on the tribunal (cf. chamothen, opp. pro bêmatos, Dig. 27, 1, 13, § 10), Dig. 1, 4, 1; 1, 16, 9; 14. 3, 11 et saep.; so, de plano, off-hand, without formal consideration, Lucr. 1, 411;

    v. planus.—And with pendeo, etc. (the motion in the eye transferred to the object): deque viri collo dulce pependit onus,

    Ov. F. 2, 760:

    lucerna de camera pendebat,

    Petr. 30, 3; cf.:

    et nova de gravido palmite gemma tumet,

    Ov. F. 1, 152:

    de qua pariens arbore nixa dea est,

    leaning downwards against the tree, id. H. 21, 100.
    B.
    In time.
    1.
    Immediately following a given moment of time, after, directly after (very rare):

    de concursu,

    Lucr. 1, 384 (cf. Munro, ad loc.):

    velim scire hodiene statim de auctione aut quo die venias,

    Cic. Att. 12, 3:

    non bonus somnus est de prandio,

    Plaut. Most. 3, 2, 8:

    de eorum verbis prosilui, etc.,

    id. Trin. 1, 2, 178.—Hence, diem de die, from day to day, day after day, Liv. 5, 48:

    cum is diem de die differret, dum, etc.,

    id. 25, 25; cf.:

    diem de die proferendo,

    Just. 2, 15, 6: de die in diem, from day to day, daily (eccl. Lat.), Vulg. Psa. 60, 8; 2 Pet. 2, 8; Cypr. Ep. 3, 11.
    2.
    De nocte, de vigilia, etc., to designate an act which begins or takes its origin from the night-time, Engl. during or in the course of the night, at night, by night, etc.: De. Rus cras cum filio Cum primo lucu ibo hinc. Mi. Imo de nocte censeo, to-night rather, Ter. Ad. 5, 3, 55: in comitium Milo de nocte venit, in the night (cf. shortly before, Milo media nocte in campum venit), Cic. Att. 4, 3, 4; cf. id. Mur. 33, 69:

    vigilas tu de nocte,

    id. ib. 9, 22; cf.:

    de nocte evigilabat,

    Suet. Vesp. 21:

    ut jugulent homines, surgunt de nocte latrones,

    at night, Hor. Ep. 1, 2, 32;

    and Hannibal surgere de nocte solitus, Frontin Strat. 4, 3, 7 et saep.: ut de nocte multa impigreque exsurrexi,

    late in the night, Plaut. Rud. 4, 2, 10; so,

    multa de nocte,

    Cic. Sest. 35, 75; id. Att. 7, 4 fin. (for which multa nocte, id. Q. Fr. 2, 9); cf.

    also: si de multa nocte (al. de nocte) vigilassent,

    id. Att. 2, 15, 2:

    Caesar mittit complures equitum turmas eo de media nocte,

    Caes. B. G. 7, 45; 7, 88; so,

    media de nocte,

    at midnight, Suet. Calig. 26; Hor. Ep. 1, 18, 91:

    Caesar de tertia vigilia e castris profectus,

    in the third night-watch, Caes. B. G. 1, 12:

    de tertia vigilia,

    id. ib. 1, 21; Liv. 9, 44 Drak.; 40, 4 al.; cf.:

    de quarta vigilia,

    Caes. B. G. 1, 21, 3 al.; v. vigilia. —As in this manner de nocte became adverbially = nocte, so de die was sometimes used for die or per diem:

    de die potare,

    by day, in the daytime, Plaut. Asin. 4, 2, 16:

    epulari de die,

    Liv. 23, 8; Ter. Ad. 5, 9, 8; Catull. 47, 6; Suet. Calig. 37; id. Domit. 21; cf.:

    bibulus media de luce Falerni,

    Hor. Ep. 1, 14, 34;

    and in a lusus verbb. with in diem,

    Cic. Phil. 2, 34 fin. —Less freq., de mense:

    navigare de mense Decembri,

    in December, Cic. Q. Fr. 2, 1 fin. —And once de tempore for tempore: ipse de tempore coenavit, Auct. B. Hisp. 33, 5.
    C.
    In other relations, implying separation, departure from, etc.
    1.
    To designate the whole, from which a part is taken, or of which a part is separately regarded, etc., from among, out of, from:

    hominem certum misi de comitibus meis,

    Cic. Att. 8, 1, 2:

    gladio percussus ab uno de illis,

    id. Mil. 24, 65:

    si quis de nostris hominibus,

    id. Flacc. 4:

    quemvis de iis qui essent idonei,

    id. Div. in Caecil. 4 fin.:

    de tribus et decem fundis tres nobilissimi fundi,

    id. Rosc. Am. 35, 99 et saep.:

    accusator de plebe,

    id. Brut. 34, 131:

    pulsare minimum de plebe Quiritem,

    Ov. Am. 1, 7, 29; cf. Liv. 7, 17:

    malus poëta de populo,

    Cic. Arch. 10, 25 et saep.:

    partem solido demere de die,

    Hor. Od. 1, 1, 20:

    quantum de vita perdiderit,

    Petr. 26:

    praeteriine tuas de tot caelestibus aras,

    Ov. Her. 21, 179; Juv. 1, 138. —
    b.
    Sometimes de with abl. takes the place of the gen. partit. or gen. obj. In the best writers this occurs mainly
    (α).
    to avoid ambiguity where genitives would be multiplied:

    ne expers partis esset de nostris bonis,

    Ter. Heaut. 4, 1, 39:

    ut aliquem partem de istius impudentia reticere possim,

    Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32;
    (β).
    for greater precision:

    si quae sunt de eodem genere,

    id. Tusc. 4, 7, 16:

    persona de mimo,

    id. Phil. 2, 27, 65;
    (γ).
    in the poets, metri gratiā:

    aliquid de more vetusto,

    Ov. F. 6, 309; Grat. Cyneg. 17:

    laudes de Caesare,

    Ov. Pont. 4, 13, 23:

    cetera de genere hoc,

    Hor. Sat. 1, 1, 13; Lucr. 4, 746. This circumlocution was freq. [p. 514] in comic writers and in vulgar lang., and became more common in the declining periods of the lang., so that in the Romance tongues de, di, etc., with a case represent the earlier genitive (so, conscius, conscientia, meminisse, mentionem facere, recordari, etc., de aliqua re for alicujus rei, v. h. vv.).
    2.
    To indicate the property from which the costs of any thing are taken:

    obsonat, potat, olet unguenta de meo,

    Ter. Ad. 1, 2, 37; so,

    de tuo,

    Plaut. Bac. 1, 1, 65:

    de suo,

    Cic. Att. 16, 16, A, 5; Suet. Caes. 19:

    de nostro,

    Plaut. Truc. 1, 2, 11:

    de vestro,

    Liv. 6, 15, 10; cf.:

    de vestris,

    Ov. F. 3, 828:

    de alieno,

    Liv. 3, 1, 3; Just. 36, 3 fin.:

    de publico,

    Cic. Verr. 2, 3, 44; Liv. 1, 20; 2, 16; 4, 60. For de tuo, once de te:

    de te largitor puer,

    Ter. Ad. 5, 8, 17.—Also in a trop. sense:

    ad tua praecepta de meo nihil his novum apposivi,

    Plaut. Mil. 3, 3, 31; cf. id. Men. 1. 2, 40; Cic. Fam. 4, 3; Plin. Ep. 4, 13, 8.— Poet., to denote that out of which, or by which, one pays a penalty or suffers punishment:

    has vestro de sanguine poenas datis,

    Luc. 4, 805; cf.:

    cum de visceribus tuis satisfacturus sis quibus debes,

    Cic. Q. Frat. 1, 3, 7.
    3.
    To designate the material of which any thing is made, of, out of, from:

    niveo factum de marmore signum,

    Ov. M. 14, 313; cf. Verg. G. 3, 13:

    verno de flore corona,

    Tib. 2, 1, 59:

    sucus de quinquefolio,

    Plin. 26, 4, 11:

    cinis de fico,

    Pall. 1, 35, 3 et saep.:

    de templo carcerem fleri,

    Cic. Phil. 5, 7; cf. Flor. 2, 6, 32:

    captivum de rege facturi,

    Just. 7, 2, 11; cf.:

    inque deum de bove versus erat,

    Ov. F. 5, 616 et saep.:

    fles de rhetore consul,

    Juv. 7, 197.—Cf. trop. by means of:

    de eodem oleo et opera exaravi nescio quid ad te,

    Cic. Att. 13, 38.—Prov.:

    de nihilo nihilum,

    Pers. 3, 84; cf. Lucr. 1, 157 sq.
    4.
    In mental operations, to indicate the subject-matter or theme on which any mental act (thinking, considering, advising, determining, etc.; discoursing, informing, exhorting, deciding, disputing, doubting, etc.) is founded; of, about, concerning, Gr. peri:

    cogitare de aliqua re, etc. (the most common signification): multa narrare de Laelio,

    Cic. Lael. 1, 1:

    dubitare de re,

    id. Fam. 3, 10, 15:

    de suo adventu docere,

    Suet. Caes. 9:

    de moribus admonere,

    Sall. Cat. 5, 9 et saep.—With this, too, is connected its use,
    5.
    To indicate the producing cause or reason, for, on account of, because of:

    nam id nisi gravi de causa non fecisset,

    Cic. Att. 7, 7, 3; cf. id. de Or. 1, 41, 186; Cael ap. Cic. Fam. 8, 15; Cic. Att. 11, 3:

    de quo nomine ad arbitrum adiisti, de eo ad judicium venisti,

    id. Rosc. Com. 4, 12:

    flebat uterque non de suo supplicio, sed pater de filii morte, de patris filius,

    id. Verr. 2, 1, 30, § 76:

    de labore pectus tundit,

    with pain, Plaut. Casin. 2, 6, 63:

    incessit passu de vulnere tardo,

    Ov. M. 10, 49:

    humus fervet de corpore,

    id. ib. 7, 560:

    facilius de odio creditur,

    Tac. H. 1, 34:

    quod erat de me feliciter Ilia mater,

    through me, Ov. F. 3, 233 et saep.
    6.
    To indicate the thing with reference to which any thing is done, with respect to, concerning:

    de istac re in oculum utrumvis conquiescito,

    Plaut. Ps. 1, 1, 121: nil peccat de savio, Caec. ap. Gell. 2, 23, 11 (v. 161 Ribbeck):

    credere de numero militum,

    Cic. Att. 9, 1, 2:

    de numero dierum fidem servare,

    Caes. B. G. 6, 36; Sall. C. 50, 3:

    de ceteris senatui curae fore,

    id. Jug. 26, 1:

    concessum ab nobilitate de consule plebeio,

    Liv. 6, 42:

    solem de virgine rapta consule,

    Ov. F. 4, 581 et saep.—Ellipt.:

    de argento somnium,

    as for the money, Ter. Ad. 2, 1, 50 (for which id. Heaut. 4, 2, 4: quod de argento sperem, nihil est): Varr. R. R. 1, 59, 1:

    de Dionysio sum admiratus,

    Cic. Att. 9, 12; id. Off. 1, 15, 47:

    de me autem suscipe paullisper meas partes,

    id. Fam. 3, 12, 2; Ter. Hec. 2, 1, 36 et saep.:

    de Samnitibus triumphare,

    concerning, over, Cic. Sen. 16, 55; cf. Hor. 4, 2, 88:

    de Atheniensibus victoria,

    Curt. 8, 1, 33.
    7.
    To indicate the thing in conformity with which any thing is done, according to, after:

    secundum: DE SENATVOS SENTENTIAD, S. C. de Bac.: fecisse dicas de mea sententia,

    Plaut. Bac. 4, 9, 115; cf.:

    de suorum propinquorum sententia atque auctoritate fecisse dicatur,

    Cic. Cael. 29: de consilii sententia Mamertinis se frumentum non imperare pronunciat, id. Verr. 2, 5, 21 al.:

    de ejus consilio velle sese facere,

    Ter. Ph. 3, 1, 17:

    vix de mea voluntate concessum est,

    Cic. Att. 4, 2, 4:

    de exemplo meo ipse aedificato,

    Plaut. Most. 3, 2, 86:

    de more vetusto,

    Verg. A. 11, 142; Ov. M. 7, 606:

    de nomine,

    id. ib. 1, 447:

    patrioque vocat de nomine mensem,

    id. F. 3, 77.
    8.
    With adjectives to form adverbial expressions.
    a.
    De integro, anew ( = ab integro, ex integro; cf.: iterum, rursus, denuo), indidemque eadem aeque oriuntur de integro, atque eodem occidunt, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll. (v. 92 Ribb.):

    ratio de integro ineunda est mihi,

    Ter. Heaut. 4, 2, 7; Cic. Verr. 2, 2, 56; id. Att. 13, 27; id. Fam. 12, 30, 2 et saep. (The combination de novo appears only in the contracted form denuo, v. h. v.).—
    b.
    De improviso, unexpectedly:

    ubi de improviso interventum est mulieri,

    Ter. Heaut. 2, 3, 40; id. And. 2, 2, 23; id. Ad. 3, 3, 53; Caes. B. G. 2, 3; 5, 22; 5, 39 et saep.; Cic. Rosc. Am. 52, 151 et saep.—
    c.
    De transverso, unexpectedly:

    ecce autem de transverso L. Caesar ut veniam ad se rogat,

    Cic. Att. 15, 4 fin.; Auct. Her. 4, 10, 14.
    De is often put between an adj.
    or pron. and its substantive; cf.

    above multa de nocte, media de nocte, gravi de causa, etc.: qua de re,

    Ter. Andr. 1, 2, 13; esp. in the judic. formula: qua de re agitur; cf. Varr. R. R. 2, 2, 6; Cic. Brut. 79 fin. Also freq. after a simple relative:

    quo de,

    Cic. Inv. 1, 28, 41; 54, 104; 2, 11, 37:

    qua de,

    id. ib. 2, 23, 70 et saep.
    II.
    In composition the e becomes short before a vowel, as in dĕhisco, dĕhinc, dĕorsum, and coincides with it in the poets by synaeresis; cf.: dehinc, deinde, deinceps, deorsum; sometimes contraction takes place, as in debeo, debilis, dego, demo, from dehabeo, de-habilis, de-ago, de-emo.—
    2.
    Signif.
    a.
    Separation, departure, removal, taking away; off, away, down, out: decedo, demigro, demeto, depromo, descendo, devolvo, derivo, deflecto, etc.; and trop. dedico, denuntio; and in a downward direction, decido, decumbo, deprimo, demergo, delabor, defluo, demitto, desido, desideo, declivis, deculco, degredior, deicio, etc.—
    b.
    Cessation, removal of the fundamental idea ( = un-, de-, dis-): dearmo, deartuo, decresco, dedisco, dedecoro, dedignor, dedoceo, denascor, denormo, desum, etc.; and hence direct negation, as in dedecet, deformis, demens, etc.—
    c.
    With reference to the terminus of the action: defero, defigo, demitto, etc.; hence also trop., with reference to the extent of the action, to the uttermost, to exhaustion, through. out: debacchor, debello, dedolo, delino, delibuo, etc.: defatigo, delaboro, delasso, etc.; hence freq. a mere strengthening of the fundamental idea, = valde, thoroughly, much: demiror, demitigo, etc.—
    d.
    Giving a bad sense to the verb: decipio, delinquo, deludo, derideo, detestor.—
    e.
    Rarely, contraction from a broad into a narrow space, together: deligo, devincio. See also Hand Turs. II. p. 183-229.

    Lewis & Short latin dictionary > de

  • 22 ecce

    ecce, adv. demonstr. [perh. from locat. form of pronom. stem i, with demonstr. ending -ce; hence, in comedy often scanned ĕce, Corss. Aussp. 2, 636, 1026 sq. —Ribbeck explains ecce as indef. form ec, as in ecquis, ecquando, etc., strengthened by demonstr. ce, Lat. Part. p. 42 sq.; and Curt. refers it to root oc- of oculus; cf. eccere, Gr. Etym. p. 457], points out an object with emphasis, lo! see! behold! (constr. class. with nom. or clause, and ante-class. also with acc.).
    I.
    In gen.:

    quem quaero, optime ecce obviam mihi est,

    behold! there comes he I was wishing for, Plaut. Bacch. 4, 4, 16:

    ecce autem video rure redeuntem senem,

    Ter. Eun. 5, 4, 45:

    ecce Dionaei processit Caesaris astrum,

    Verg. E. 9, 47:

    ecce trahebatur passis Priameïa virgo Crinibus,

    id. A. 2, 403; cf. id. ib. 6, 337; Ov. M. 2, 441 al.;

    sometimes in the middle of a clause: audiat haec tantum—vel qui venit ecce Palaemon,

    Verg. E. 3, 50; Ov. M. 2, 93:

    apparet adhuc vetus cicatrix,

    id. ib. 12, 444; Calp. Ec. 1, 4 al.—
    II.
    In partic.
    A.
    To denote that something is present (cf. Fr. voici), here (in this sense mostly ellipt.): circus noster ecce adest, Plaut Fragm. ap. Varr. L. L. 5, § 153 Müll.;

    so with adest,

    Ov. M. 2, 496; 3, 101:

    quid me quaeris?... ecce me,

    here I am, Plaut. Epid. 5, 2, 15; so,

    ecce me,

    id. Curc. 1, 3, 6; id. Mil. 3, 1, 69; Ter. Ad. 5, 9, 38:

    ecce nos,

    Plaut. Mil. 3, 1, 17:

    ecce odium meum,

    id. Poen. 1, 2, 139:

    ecce Gripi scelera,

    id. Rud. 4, 4, 134:

    ecce tuae litterae de Varrone,

    Cic. Att. 13, 16:

    ecce hominem te, Stasime, nihili,

    Plaut. Trin. 4, 3, 6;

    and simply ecce,

    here I am, id. As. 1, 1, 96.—
    B.
    In enumerations, or after other objects mentioned, to introduce a new one with emphasis (Ciceronian): consecuti sunt hos Critias, Theramenes, Lysias, etc.... ecce tibi exortus est Isocrates, Cic de Or. 2, 22 fin.; id. Or. 16 fin.; id. de Or. 3, 3, 31;

    so ellipt.,

    id. Div. 2, 70, 144; id. Ac. 2, 43, 134; id. Pis. 21.—
    C.
    To introduce something unexpected or strange; hence, sometimes connected with subito, repente, de improviso, etc.:

    ecce Apollo mihi ex oraculo imperat, Ut, etc.,

    Plaut. Men. 5, 2, 87; Cic. Sest. 41, 89; id. de Or. 2, 22, 94: et ecce de improviso ad nos accedit cana veritas, Varr. ap. Non. 243, 1; cf. Sall. J. 14, 11:

    discubitum noctu ut imus, ecce ad me advenit mulier,

    Plaut. Merc. 1, 1, 99; so with a preceding cum, Cic. Caecin. 7, 20; with dum:

    haec dum agit, ecce, etc.,

    Hor. S. 1, 9, 60; with ubi, Verg. A. 3, 219.—Ellipt.:

    ecce postridie Cassio litterae Capua a Lucretio,

    Cic. Att. 7, 24; id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; id. Ac. 2, 38; with subito, id. Att. 8, 8; 10, 3; cf.:

    ecce autem repente,

    id. Verr. 2, 5, 34; and with a preceding cum, id. Att. 2, 8; Liv. 2, 36 fin. — For the expression ecce autem, v. autem. —
    D.
    In conversat. lang., combined with the pronouns is, ille, and iste, into one word standing for either the simple ecce, or the pronoun itself, but with demonstrative force, in the foll. forms: nom., ecca, Plaut. Men. 1, 2, 66; id. Rud. 4, 4, 130; Ter. Eun. 1, 1, 34:

    eccilla,

    Plaut. Stich. 4, 1, 30:

    eccillud,

    id. Rud. 2, 7, 18: acc. sing., eccum, Plaut. Am. prol. 120; 1, 2, 35; 3, 4, 22 et saep.; Ter. And. 3, 2, 52; 3, 3, 48 et saep.; Titin. ap. Charis. p. 177 P.:

    eccam,

    Plaut. Am. 2, 2, 146; id. As. 1, 2, 25; id. Cas. 2, 1, 15 et saep.; Ter. Eun. 4, 5, 12; id. Hec. 4, 1, 8:

    eccillum,

    Plaut. Merc. 2, 3, 98; id. Pers. 2, 2, 65; id. Trin. 3, 1, 21;

    and syncopated ellum,

    Ter. And. 5, 2, 14; id. Ad. 2, 3, 7; Plaut. Curc. 2, 2, 28:

    eccillam, and sync. ellam,

    Ter. Ad. 3, 3, 35; Plaut. Aul. 4, 10, 51; id. Mil. 3, 1, 194;

    eccistam,

    Plaut. Curc. 5, 2, 17: plur., eccos, id. Bacch. 3, 2, 19; id. Most. 1, 3, 154; id. Mil. 4, 7, 27; 5, 35; id. Rud. 2, 2, 4; Ter. Heaut. 2, 3, 15; Afran. ap. Charis. p. 95 P.:

    eccas,

    id. Rud. 3, 2, 49:

    ecca,

    Plaut. Rud. 4, 4, 110. [p. 624] —On the construction of eccum, etc., cf. Brix ad Plaut. Capt. 1002, p. 72; and on ecce see Hand, Turs. II. pp. 343-351.

    Lewis & Short latin dictionary > ecce

  • 23 incidentia

    1.
    incĭdo, cĭdi, cāsum, 3 ( fut. part. act. incasurus, Plin. 2, 27, 27, § 97; perf. scanned incĭdĕrunt, Lucr. 6, 1174), v. n. [in-cado], to fall into or upon a thing, to fall, light upon (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., constr. with in and acc.; less freq. with other prepp., with the dat., or absol.
    (α).
    With in and acc.:

    in foveam,

    Cic. Phil. 4, 5, 12:

    ex spelunca saxum in crura ejus incidit,

    id. Fat. 3, 6:

    e nubi in nubem vis incidit ardens fulminis,

    Lucr. 6, 145; cf. id. 296:

    in segetem flamma,

    falls, Verg. A. 2, 305:

    pestilentia in urbem,

    Liv. 27, 23 fin.:

    ut incideret luna tum in eam metam, quae esset umbra terrae, etc.,

    entered, Cic. Rep. 1, 14, 22:

    in oculos,

    Plin. 20, 17, 73, § 187:

    incidentibus vobis in vallum portasque,

    Liv. 27, 13, 2:

    in laqueos,

    Juv. 10, 314.—
    (β).
    With other prepp.:

    incidit ictus Ingens ad terram duplicato poplite Turnus,

    Verg. A. 12, 926:

    (turris) super agmina late incidit,

    id. ib. 2, 467.—
    (γ).
    With dat.:

    incidere portis,

    to rush into, Liv. 5, 11, 14; 5, 26, 8:

    lymphis putealibus,

    Lucr. 6, 1174:

    caput incidit arae,

    Ov. M. 5, 104: Sagunti ruinae nostris capitibus incident, Liv. 21, 10, 10:

    ultimis Romanis,

    id. 28, 13, 9:

    jacenti,

    Stat. Th. 5, 233:

    hi duo amnes confluentes incidunt Oriundi flumini,

    empty, fall into, Liv. 44, 31, 4:

    modo serius incidis (sol) undis,

    sink, Ov. M. 4, 198.—
    (γ).
    Absol.:

    illa (hasta) volans, umeri surgunt qua tegmina summa, incidit,

    Verg. A. 10, 477: incidit Adriaci spatium admirabile rhombi, i. e. into the fisherman ' s net, Juv. 4, 39. —
    B.
    In partic., to fall upon, meet, or come upon unexpectedly, fall in with a person or thing.
    (α).
    With in and acc.:

    in aliquem incurrere atque incidere,

    Cic. Planc. 7, 17:

    cum hic in me incidit,

    id. ib. 41, 99:

    C. Valerius Procillus, cum in fuga catenis vinctus traheretur, in ipsum Caesarem incidit,

    Caes. B. G. 1, 53, 5:

    in insidias,

    Cic. Fam. 7, 3, 3; cf.:

    in quos (milites), si qui ex acie fugerint, de improviso incidant,

    id. Rosc. Am. 52, 151:

    in manus alicujus,

    id. Clu. 7, 21:

    in vituperatores,

    id. Fam. 7, 3, 6; 6, 1, 25.—
    (β).
    With inter:

    inter catervas armatorum,

    Liv. 25, 39.—
    (γ).
    With dat.:

    qui (oculi) quocumque inciderunt,

    Cic. Mil. 1, 1; Plin. Ep. 5, 6, 13; Quint. 11, 3, 50:

    sane homini praeter opinionem improviso incidi,

    Cic. Verr. 2, 2, 74, § 182:

    incidit huic Appennicolae bellator filius Anni,

    Verg. A. 11, 699.—
    (δ).
    With acc. alone (late Lat.):

    bene quod meas potissimum manus incidisti,

    App. M. 6, p. 176, 24; id. ib. p. 179, 4:

    fatales laqueos,

    Vulc. Gall. Avid. Caes. 2, § 2.—
    C.
    Transf., to fall upon, attack, assault: triarii consurgentes... in hostem incidebant. Liv. 8, 8, 13:

    postquam acrius ultimis incidebat Romanus,

    id. 28, 13, 9.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to fall into any condition.
    (α).
    With in and acc.:

    in morbum,

    Cic. Fam. 13, 29, 4: in febriculam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21 fin.:

    in miserias,

    id. Phil. 2, 10, 24; cf.:

    qui inciderant (sc. in morbum) haud facile septimum diem superabant,

    Liv. 41, 21, 5:

    ut si in hujusmodi amicitias ignari casu aliquo inciderint,

    Cic. Lael. 12, 42:

    quodsi quis etiam a culpa vacuus in amicitiam ejus inciderat,

    Sall. C. 14, 4:

    in honoris contentionem,

    Cic. Lael. 10, 34:

    in imperiorum, honorum, gloriae cupiditatem,

    id. Off. 1, 8, 26:

    in furorem et insaniam,

    Cic. Pis. 20, 46. —
    (β).
    With acc. alone:

    caecitatem, Ambros. de Tobia, 2: iram,

    Lact. Plac. Narr. Fab. 1, 10:

    amorem,

    id. ib. 14, 1.—
    B.
    To fall upon, befall:

    eo anno pestilentia gravis incidit in urbem agrosque,

    Liv. 27, 23, 6:

    tantus terror incidit ejus exercitui,

    fell upon, Caes. B. C. 3, 13, 2; cf.:

    ut nihil incidisset postea civitati mali, quod, etc.,

    happened, Cic. de Or. 1, 7, 26.—
    C.
    In partic.
    1.
    To fall upon accidentally; to light upon, in thought or conversation:

    non consulto, sed casu in eorum mentionem incidi,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 50; id. Lael. 1, 3; cf.:

    fortuito in sermonem alicujus incidere,

    id. de Or. 1, 24, 111:

    in eum sermonem incidere, qui, etc.,

    id. Lael. 1, 2:

    in varios sermones,

    id. Att. 16, 2, 4:

    cum in eam memoriam et recordationem nuper ex sermone quodam incidissemus,

    id. Brut. 2, 9:

    iterum in mentionem incidimus viri,

    Tac. H. 4, 5; Plin. Ep. 9, 33, 1.—
    2.
    To come or occur to one's mind:

    sapiens appeteret aliquid, quodcumque in mentem incideret et quodcumque tamquam occurreret,

    come into his mind, Cic. Fin. 4, 16, 43; cf. Ter. Phorm. 1, 3, 5; id. Heaut. 3, 1, 75:

    redeunti, ex ipsa re mihi incidit suspicio,

    id. And. 2, 2, 22; 3, 2, 21:

    tanta nunc suspicio de me incidit,

    id. Ad. 4, 4, 5:

    dicam, verum, ut aliud ex alio incidit,

    id. Heaut. 3, 3, 37:

    nihil te effugiet atque omne. quod erit in re occurret atque incidet,

    Cic. de Or. 2, 34, 147:

    potantibus his apud Sex. Tarquinium incidit de uxoribus mentio,

    Liv. 1, 57, 6.—
    3.
    To fall upon, happen in a certain time.
    (α).
    With in and acc.:

    quod in id rei publicae tempus non incideris, sed veneris — judicio enim tuo, non casu in ipsum discrimen rerum contulisti tribunatum tuum—profecto vides, quanta vis, etc.,

    Cic. Fam. 2, 7, 2:

    quorum aetas in eorum tempora, quos nominavi, incidit,

    Cic. Or. 12, 39; cf. id. Fam. 5, 15, 3:

    quoniam in eadem rei publicae tempora incidimus,

    id. ib. 5, 8, 3 fin.:

    facies me in quem diem Romana incidant mysteria certiorem,

    id. Att. 6, 1, 26:

    cum in Kalendas Januarias Compitaliorum dies incidisset,

    id. Pis. 4, 8:

    quae (bella) in ejus aetatem gravissima inciderunt,

    Quint. 12, 11, 16: in eum annum quo erat Hortensius consul futurus, incidere, to fall into, i. e. to extend the case until, etc., id. 6, 5, 4; cf.:

    quintus annus cum in te praetorem incidisset,

    Cic. Verr. 2, 2, 56, § 139.—
    (β).
    With acc. alone (late Lat.):

    ut menses... autumnale tempus inciderent,

    Sol. 1, § 44.—
    4.
    To fall out, happen, occur:

    et in nostra civitate et in ceteris, multis fortissimis atque optimis viris injustis judiciis tales casus incidisse,

    Cic. Fam. 5, 17, 3:

    si quid tibi durius inciderit,

    Prop. 1, 15, 28; cf.: si casus inciderit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6:

    incidunt saepe tempora cum, etc.,

    id. Off. 1, 10, 31:

    eorum ipsorum, quae honesta sunt, potest incidere saepe contentio et comparatio,

    id. ib. 1, 43, 152:

    potest incidere quaestio,

    Quint. 7, 1, 19:

    verbum si quod minus usitatum incidat,

    id. 2, 5, 4:

    in magnis quoque auctoribus incidunt aliqua vitiosa,

    id. 10, 2, 15; 11, 1, 70; Cels. 5, 27, 3: ea accidisse non quia haec facta sunt, arbitror;

    verum haec ideo facta, quia incasura erant illa,

    Plin. 2, 27, 27, § 97:

    si quando ita incidat,

    Quint. 2, 5, 5; cf.:

    forte ita incidit, ut, etc.,

    Liv. 26, 23, 2:

    forte ita inciderat, ne, etc.,

    id. 1, 46, 5.—
    5.
    To fall in with, coincide, agree with, in opinion, etc.:

    ne ipse incidat in Diodorum, etc.,

    Cic. Fat. 8, 15.—
    6.
    To stumble upon, undertake at random:

    sic existumes non me fortuito ad tuam amplitudinem meis officiis amplectendam incidisse, etc.,

    Cic. Fam. 5, 8, 3.— Hence in part. pres.: incĭdentĭa, subst., occurrences, events, Amm. 14, 5, 4; 22, 9, 2 al.
    2.
    incīdo, cīdi, cīsum, 3, v. a. [in-caedo], to cut into, cut through, cut open, cut up (class.).
    I.
    Lit.:

    teneris arboribus incisis atque inflexis,

    Caes. B. G. 2, 17, 4:

    arbores,

    Plin. 12, 14, 30, § 54; 32, § 58:

    inciditur vitro, lapide, osseisve cultellis,

    id. 12, 25, 54, § 115; cf.:

    palmes inciditur in medullam,

    id. 14, 9, 11, § 84:

    venam,

    to open, id. 29, 6, 58, § 126; Cels. 2, 8; Tac. A. 16, 19; cf.:

    incisi nervi,

    Plin. 11, 37, 88, § 218:

    circa vulnus scalpello,

    Cels. 5, 27, 3:

    pinnas,

    to clip, Cic. Att. 4, 2, 5; so,

    vites falce,

    Verg. E. 3, 11:

    pulmo incisus,

    cut up, divided, Cic. Div. 1, 39, 85; cf.:

    eupatoria foliis per extremitates incisis,

    i. e. notched, indented, Plin. 5, 6, 29, § 65:

    nos linum incidimus, legimus,

    cut through, cut, Cic. Cat. 3, 5, 10:

    funem,

    Verg. A. 3, 667: corpora mortuorum, to dissect, Cels. praef.:

    nocentes homines vivos,

    id. ib.:

    quid habet haruspex cur pulmo incisus etiam in bonis extis dirimat tempus?

    Cic. Div. 1, 39, 85:

    si rectum limitem rupti torrentibus pontes inciderint,

    cut through, broken through, Quint. 2, 13, 16:

    squamisque incisus adaestuat amnis,

    Stat. Th. 5, 517:

    non incisa notis marmcra publicis,

    engraved, Hor. C. 4, 8, 13:

    tabula... his ferme incisa litteris fuit,

    Liv. 6, 29 fin.
    B.
    Transf.
    1.
    To cut in, to carve, engrave, inscribe on any thing; usually constr. with in and abl.; less freq. with in and acc., the dat., or absol.
    (α).
    With in and abl.:

    id non modo tum scripserunt, verum etiam in aere incisum nobis tradiderunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 65; cf.:

    foedus in columna aenea incisum et perscriptum,

    id. Balb. 23, 53; id. Verr. 2, 2, 63, § 154:

    in qua basi grandibus litteris P. Africani nomen erat incisum,

    id. ib. 2, 4, 34, §

    74: nomina in tabula incisa,

    id. Fam. 13, 36, 1:

    notum est carmen incisum in sepulcro,

    id. de Sen. 17, 61; id. Pis. 29, 72; id. Font. 14, 31:

    incidens litteras in fago recenti,

    Plin. 16, 9, 14, § 35:

    indicem in aeneis tabulis,

    Suet. Aug. 101:

    quae vos incidenda in aere censuistis,

    Plin. Pan. 75, 1.—
    (β).
    With in and acc.:

    quae (acta) ille in aes incidit,

    Plin. Pan. 1, 7, 16:

    leges in aes incisae,

    Liv. 3, 57 fin.:

    lege jam in aes incisā,

    Suet. Aug. 28 fin.:

    quod ita erit gestum, lex erit, et in aes incidi jubebitis credo illa legitima: consules populum jure rogaverunt, etc.,

    Cic. Phil. 1, 10, 26.—
    (γ).
    With dat. ( poet. and post-Aug.):

    verba ceris,

    Ov. M. 9, 529:

    amores arboribus,

    Verg. E. 10, 53:

    fastos marmoreo parieti,

    Suet. Gramm. 17:

    nomen non trabibus aut saxis,

    Plin. Pan. 54, 7; cf.:

    primum aliquid da, quod possim titulis incidere,

    i. e. among your titles, Juv. 8, 69.—
    (δ).
    Absol.:

    incidebantur jam domi leges,

    Cic. Mil. 32, 87; cf.:

    tabula his litteris incīsa,

    Liv. 6, 29, 9:

    sine delectu morum quisquis incisus est,

    inscribed, registered, Sen. Ben. 4, 28:

    Victorem litteris incisis appellare,

    Macr. S. 3, 6, 11.—
    2.
    To make by [p. 921] cutting, to cut (rare):

    ferroque incidit acuto Perpetuos dentes et serrae repperit usum,

    Ov. M. 8, 245:

    novas incide faces, tibi ducitur uxor,

    Verg. E. 8, 29; Col. 2, 21, 3.
    II.
    Trop.
    A.
    To break off, interrupt, put an end to:

    poëma ad Caesarem, quod institueram, incidi,

    have broken off, stopped, Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, § 11:

    inciditur omnis jam deliberatio, si intellegitur non posse fieri,

    id. de Or. 2, 82, 336; cf. Liv. 32, 37, 5:

    tandem haec singultu verba incidente profatur,

    Stat. Th. 9, 884:

    novas lites,

    Verg. E. 9, 14:

    ludum,

    Hor. Ep. 1, 14, 36:

    vocis genus crebro incidens,

    broken, interrupted, Cic. de Or. 3, 58, 217.—
    B.
    To cut off, cut short, take away, remove:

    media,

    to cut short, Cic. Phil. 2, 19, 47:

    qui mihi pinnas inciderant nolunt easdem renasci,

    id. 4, 2, 5:

    Tarquinius spe omni reditus incisā exsulatum Tusculum abiit,

    cut off, Liv. 2, 15, 7:

    spe incisā,

    id. 3, 58, 6; 35, 31, 7; cf. id. 44, 6, 13; 44, 13, 3:

    tantos actus,

    Sil. 3, 78:

    ipsam, quam promimus horam casus incidit,

    Sen. Ep. 101:

    testamentum,

    to annul, invalidate, Dig. 28, 4, 3.—
    C.
    In rhet., to make by cutting, to cut:

    aequaliter particulas,

    Cic. Or. 61, 205.— Hence,
    1.
    incī-sum, i, n., rhet. t. t. for the Gr. komma, a section or division of a sentence, a clause: quae nescio cur, cum Graeci kommata et kôla nominent, nos non recte incisa et membra dicamus, Cic. Or. 62, 211 (for which:

    incisiones et membra,

    id. 64, 261):

    incisum erit sensus non expleto numero conclusus, plerisque pars membri,

    Quint. 9, 4, 122; cf. id. ib. 22; 32; 44; 67; 123.—
    2.
    incīsē, adv., in short clauses:

    quo pacto deceat incise membratimve dici,

    Cic. Or. 63, 212; cf. incisim.

    Lewis & Short latin dictionary > incidentia

  • 24 incido

    1.
    incĭdo, cĭdi, cāsum, 3 ( fut. part. act. incasurus, Plin. 2, 27, 27, § 97; perf. scanned incĭdĕrunt, Lucr. 6, 1174), v. n. [in-cado], to fall into or upon a thing, to fall, light upon (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., constr. with in and acc.; less freq. with other prepp., with the dat., or absol.
    (α).
    With in and acc.:

    in foveam,

    Cic. Phil. 4, 5, 12:

    ex spelunca saxum in crura ejus incidit,

    id. Fat. 3, 6:

    e nubi in nubem vis incidit ardens fulminis,

    Lucr. 6, 145; cf. id. 296:

    in segetem flamma,

    falls, Verg. A. 2, 305:

    pestilentia in urbem,

    Liv. 27, 23 fin.:

    ut incideret luna tum in eam metam, quae esset umbra terrae, etc.,

    entered, Cic. Rep. 1, 14, 22:

    in oculos,

    Plin. 20, 17, 73, § 187:

    incidentibus vobis in vallum portasque,

    Liv. 27, 13, 2:

    in laqueos,

    Juv. 10, 314.—
    (β).
    With other prepp.:

    incidit ictus Ingens ad terram duplicato poplite Turnus,

    Verg. A. 12, 926:

    (turris) super agmina late incidit,

    id. ib. 2, 467.—
    (γ).
    With dat.:

    incidere portis,

    to rush into, Liv. 5, 11, 14; 5, 26, 8:

    lymphis putealibus,

    Lucr. 6, 1174:

    caput incidit arae,

    Ov. M. 5, 104: Sagunti ruinae nostris capitibus incident, Liv. 21, 10, 10:

    ultimis Romanis,

    id. 28, 13, 9:

    jacenti,

    Stat. Th. 5, 233:

    hi duo amnes confluentes incidunt Oriundi flumini,

    empty, fall into, Liv. 44, 31, 4:

    modo serius incidis (sol) undis,

    sink, Ov. M. 4, 198.—
    (γ).
    Absol.:

    illa (hasta) volans, umeri surgunt qua tegmina summa, incidit,

    Verg. A. 10, 477: incidit Adriaci spatium admirabile rhombi, i. e. into the fisherman ' s net, Juv. 4, 39. —
    B.
    In partic., to fall upon, meet, or come upon unexpectedly, fall in with a person or thing.
    (α).
    With in and acc.:

    in aliquem incurrere atque incidere,

    Cic. Planc. 7, 17:

    cum hic in me incidit,

    id. ib. 41, 99:

    C. Valerius Procillus, cum in fuga catenis vinctus traheretur, in ipsum Caesarem incidit,

    Caes. B. G. 1, 53, 5:

    in insidias,

    Cic. Fam. 7, 3, 3; cf.:

    in quos (milites), si qui ex acie fugerint, de improviso incidant,

    id. Rosc. Am. 52, 151:

    in manus alicujus,

    id. Clu. 7, 21:

    in vituperatores,

    id. Fam. 7, 3, 6; 6, 1, 25.—
    (β).
    With inter:

    inter catervas armatorum,

    Liv. 25, 39.—
    (γ).
    With dat.:

    qui (oculi) quocumque inciderunt,

    Cic. Mil. 1, 1; Plin. Ep. 5, 6, 13; Quint. 11, 3, 50:

    sane homini praeter opinionem improviso incidi,

    Cic. Verr. 2, 2, 74, § 182:

    incidit huic Appennicolae bellator filius Anni,

    Verg. A. 11, 699.—
    (δ).
    With acc. alone (late Lat.):

    bene quod meas potissimum manus incidisti,

    App. M. 6, p. 176, 24; id. ib. p. 179, 4:

    fatales laqueos,

    Vulc. Gall. Avid. Caes. 2, § 2.—
    C.
    Transf., to fall upon, attack, assault: triarii consurgentes... in hostem incidebant. Liv. 8, 8, 13:

    postquam acrius ultimis incidebat Romanus,

    id. 28, 13, 9.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to fall into any condition.
    (α).
    With in and acc.:

    in morbum,

    Cic. Fam. 13, 29, 4: in febriculam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21 fin.:

    in miserias,

    id. Phil. 2, 10, 24; cf.:

    qui inciderant (sc. in morbum) haud facile septimum diem superabant,

    Liv. 41, 21, 5:

    ut si in hujusmodi amicitias ignari casu aliquo inciderint,

    Cic. Lael. 12, 42:

    quodsi quis etiam a culpa vacuus in amicitiam ejus inciderat,

    Sall. C. 14, 4:

    in honoris contentionem,

    Cic. Lael. 10, 34:

    in imperiorum, honorum, gloriae cupiditatem,

    id. Off. 1, 8, 26:

    in furorem et insaniam,

    Cic. Pis. 20, 46. —
    (β).
    With acc. alone:

    caecitatem, Ambros. de Tobia, 2: iram,

    Lact. Plac. Narr. Fab. 1, 10:

    amorem,

    id. ib. 14, 1.—
    B.
    To fall upon, befall:

    eo anno pestilentia gravis incidit in urbem agrosque,

    Liv. 27, 23, 6:

    tantus terror incidit ejus exercitui,

    fell upon, Caes. B. C. 3, 13, 2; cf.:

    ut nihil incidisset postea civitati mali, quod, etc.,

    happened, Cic. de Or. 1, 7, 26.—
    C.
    In partic.
    1.
    To fall upon accidentally; to light upon, in thought or conversation:

    non consulto, sed casu in eorum mentionem incidi,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 50; id. Lael. 1, 3; cf.:

    fortuito in sermonem alicujus incidere,

    id. de Or. 1, 24, 111:

    in eum sermonem incidere, qui, etc.,

    id. Lael. 1, 2:

    in varios sermones,

    id. Att. 16, 2, 4:

    cum in eam memoriam et recordationem nuper ex sermone quodam incidissemus,

    id. Brut. 2, 9:

    iterum in mentionem incidimus viri,

    Tac. H. 4, 5; Plin. Ep. 9, 33, 1.—
    2.
    To come or occur to one's mind:

    sapiens appeteret aliquid, quodcumque in mentem incideret et quodcumque tamquam occurreret,

    come into his mind, Cic. Fin. 4, 16, 43; cf. Ter. Phorm. 1, 3, 5; id. Heaut. 3, 1, 75:

    redeunti, ex ipsa re mihi incidit suspicio,

    id. And. 2, 2, 22; 3, 2, 21:

    tanta nunc suspicio de me incidit,

    id. Ad. 4, 4, 5:

    dicam, verum, ut aliud ex alio incidit,

    id. Heaut. 3, 3, 37:

    nihil te effugiet atque omne. quod erit in re occurret atque incidet,

    Cic. de Or. 2, 34, 147:

    potantibus his apud Sex. Tarquinium incidit de uxoribus mentio,

    Liv. 1, 57, 6.—
    3.
    To fall upon, happen in a certain time.
    (α).
    With in and acc.:

    quod in id rei publicae tempus non incideris, sed veneris — judicio enim tuo, non casu in ipsum discrimen rerum contulisti tribunatum tuum—profecto vides, quanta vis, etc.,

    Cic. Fam. 2, 7, 2:

    quorum aetas in eorum tempora, quos nominavi, incidit,

    Cic. Or. 12, 39; cf. id. Fam. 5, 15, 3:

    quoniam in eadem rei publicae tempora incidimus,

    id. ib. 5, 8, 3 fin.:

    facies me in quem diem Romana incidant mysteria certiorem,

    id. Att. 6, 1, 26:

    cum in Kalendas Januarias Compitaliorum dies incidisset,

    id. Pis. 4, 8:

    quae (bella) in ejus aetatem gravissima inciderunt,

    Quint. 12, 11, 16: in eum annum quo erat Hortensius consul futurus, incidere, to fall into, i. e. to extend the case until, etc., id. 6, 5, 4; cf.:

    quintus annus cum in te praetorem incidisset,

    Cic. Verr. 2, 2, 56, § 139.—
    (β).
    With acc. alone (late Lat.):

    ut menses... autumnale tempus inciderent,

    Sol. 1, § 44.—
    4.
    To fall out, happen, occur:

    et in nostra civitate et in ceteris, multis fortissimis atque optimis viris injustis judiciis tales casus incidisse,

    Cic. Fam. 5, 17, 3:

    si quid tibi durius inciderit,

    Prop. 1, 15, 28; cf.: si casus inciderit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6:

    incidunt saepe tempora cum, etc.,

    id. Off. 1, 10, 31:

    eorum ipsorum, quae honesta sunt, potest incidere saepe contentio et comparatio,

    id. ib. 1, 43, 152:

    potest incidere quaestio,

    Quint. 7, 1, 19:

    verbum si quod minus usitatum incidat,

    id. 2, 5, 4:

    in magnis quoque auctoribus incidunt aliqua vitiosa,

    id. 10, 2, 15; 11, 1, 70; Cels. 5, 27, 3: ea accidisse non quia haec facta sunt, arbitror;

    verum haec ideo facta, quia incasura erant illa,

    Plin. 2, 27, 27, § 97:

    si quando ita incidat,

    Quint. 2, 5, 5; cf.:

    forte ita incidit, ut, etc.,

    Liv. 26, 23, 2:

    forte ita inciderat, ne, etc.,

    id. 1, 46, 5.—
    5.
    To fall in with, coincide, agree with, in opinion, etc.:

    ne ipse incidat in Diodorum, etc.,

    Cic. Fat. 8, 15.—
    6.
    To stumble upon, undertake at random:

    sic existumes non me fortuito ad tuam amplitudinem meis officiis amplectendam incidisse, etc.,

    Cic. Fam. 5, 8, 3.— Hence in part. pres.: incĭdentĭa, subst., occurrences, events, Amm. 14, 5, 4; 22, 9, 2 al.
    2.
    incīdo, cīdi, cīsum, 3, v. a. [in-caedo], to cut into, cut through, cut open, cut up (class.).
    I.
    Lit.:

    teneris arboribus incisis atque inflexis,

    Caes. B. G. 2, 17, 4:

    arbores,

    Plin. 12, 14, 30, § 54; 32, § 58:

    inciditur vitro, lapide, osseisve cultellis,

    id. 12, 25, 54, § 115; cf.:

    palmes inciditur in medullam,

    id. 14, 9, 11, § 84:

    venam,

    to open, id. 29, 6, 58, § 126; Cels. 2, 8; Tac. A. 16, 19; cf.:

    incisi nervi,

    Plin. 11, 37, 88, § 218:

    circa vulnus scalpello,

    Cels. 5, 27, 3:

    pinnas,

    to clip, Cic. Att. 4, 2, 5; so,

    vites falce,

    Verg. E. 3, 11:

    pulmo incisus,

    cut up, divided, Cic. Div. 1, 39, 85; cf.:

    eupatoria foliis per extremitates incisis,

    i. e. notched, indented, Plin. 5, 6, 29, § 65:

    nos linum incidimus, legimus,

    cut through, cut, Cic. Cat. 3, 5, 10:

    funem,

    Verg. A. 3, 667: corpora mortuorum, to dissect, Cels. praef.:

    nocentes homines vivos,

    id. ib.:

    quid habet haruspex cur pulmo incisus etiam in bonis extis dirimat tempus?

    Cic. Div. 1, 39, 85:

    si rectum limitem rupti torrentibus pontes inciderint,

    cut through, broken through, Quint. 2, 13, 16:

    squamisque incisus adaestuat amnis,

    Stat. Th. 5, 517:

    non incisa notis marmcra publicis,

    engraved, Hor. C. 4, 8, 13:

    tabula... his ferme incisa litteris fuit,

    Liv. 6, 29 fin.
    B.
    Transf.
    1.
    To cut in, to carve, engrave, inscribe on any thing; usually constr. with in and abl.; less freq. with in and acc., the dat., or absol.
    (α).
    With in and abl.:

    id non modo tum scripserunt, verum etiam in aere incisum nobis tradiderunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 65; cf.:

    foedus in columna aenea incisum et perscriptum,

    id. Balb. 23, 53; id. Verr. 2, 2, 63, § 154:

    in qua basi grandibus litteris P. Africani nomen erat incisum,

    id. ib. 2, 4, 34, §

    74: nomina in tabula incisa,

    id. Fam. 13, 36, 1:

    notum est carmen incisum in sepulcro,

    id. de Sen. 17, 61; id. Pis. 29, 72; id. Font. 14, 31:

    incidens litteras in fago recenti,

    Plin. 16, 9, 14, § 35:

    indicem in aeneis tabulis,

    Suet. Aug. 101:

    quae vos incidenda in aere censuistis,

    Plin. Pan. 75, 1.—
    (β).
    With in and acc.:

    quae (acta) ille in aes incidit,

    Plin. Pan. 1, 7, 16:

    leges in aes incisae,

    Liv. 3, 57 fin.:

    lege jam in aes incisā,

    Suet. Aug. 28 fin.:

    quod ita erit gestum, lex erit, et in aes incidi jubebitis credo illa legitima: consules populum jure rogaverunt, etc.,

    Cic. Phil. 1, 10, 26.—
    (γ).
    With dat. ( poet. and post-Aug.):

    verba ceris,

    Ov. M. 9, 529:

    amores arboribus,

    Verg. E. 10, 53:

    fastos marmoreo parieti,

    Suet. Gramm. 17:

    nomen non trabibus aut saxis,

    Plin. Pan. 54, 7; cf.:

    primum aliquid da, quod possim titulis incidere,

    i. e. among your titles, Juv. 8, 69.—
    (δ).
    Absol.:

    incidebantur jam domi leges,

    Cic. Mil. 32, 87; cf.:

    tabula his litteris incīsa,

    Liv. 6, 29, 9:

    sine delectu morum quisquis incisus est,

    inscribed, registered, Sen. Ben. 4, 28:

    Victorem litteris incisis appellare,

    Macr. S. 3, 6, 11.—
    2.
    To make by [p. 921] cutting, to cut (rare):

    ferroque incidit acuto Perpetuos dentes et serrae repperit usum,

    Ov. M. 8, 245:

    novas incide faces, tibi ducitur uxor,

    Verg. E. 8, 29; Col. 2, 21, 3.
    II.
    Trop.
    A.
    To break off, interrupt, put an end to:

    poëma ad Caesarem, quod institueram, incidi,

    have broken off, stopped, Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, § 11:

    inciditur omnis jam deliberatio, si intellegitur non posse fieri,

    id. de Or. 2, 82, 336; cf. Liv. 32, 37, 5:

    tandem haec singultu verba incidente profatur,

    Stat. Th. 9, 884:

    novas lites,

    Verg. E. 9, 14:

    ludum,

    Hor. Ep. 1, 14, 36:

    vocis genus crebro incidens,

    broken, interrupted, Cic. de Or. 3, 58, 217.—
    B.
    To cut off, cut short, take away, remove:

    media,

    to cut short, Cic. Phil. 2, 19, 47:

    qui mihi pinnas inciderant nolunt easdem renasci,

    id. 4, 2, 5:

    Tarquinius spe omni reditus incisā exsulatum Tusculum abiit,

    cut off, Liv. 2, 15, 7:

    spe incisā,

    id. 3, 58, 6; 35, 31, 7; cf. id. 44, 6, 13; 44, 13, 3:

    tantos actus,

    Sil. 3, 78:

    ipsam, quam promimus horam casus incidit,

    Sen. Ep. 101:

    testamentum,

    to annul, invalidate, Dig. 28, 4, 3.—
    C.
    In rhet., to make by cutting, to cut:

    aequaliter particulas,

    Cic. Or. 61, 205.— Hence,
    1.
    incī-sum, i, n., rhet. t. t. for the Gr. komma, a section or division of a sentence, a clause: quae nescio cur, cum Graeci kommata et kôla nominent, nos non recte incisa et membra dicamus, Cic. Or. 62, 211 (for which:

    incisiones et membra,

    id. 64, 261):

    incisum erit sensus non expleto numero conclusus, plerisque pars membri,

    Quint. 9, 4, 122; cf. id. ib. 22; 32; 44; 67; 123.—
    2.
    incīsē, adv., in short clauses:

    quo pacto deceat incise membratimve dici,

    Cic. Or. 63, 212; cf. incisim.

    Lewis & Short latin dictionary > incido

  • 25 ex abrupto

       de repente; bruscamente; arrebatadamente; de improviso
       ◘ Loc. lat. que significa 'de repente, de improviso': " El título de " Presencias reales" queda aclarado con las palabras citadas, y sus dos primeras páginas nos introducen, " ex abrupto", en esa misma órbita" ( Abc [Esp.] 6.12.91). De esta locución deriva el sustantivo masculino exabrupto ('dicho inesperado e inconveniente'), que debe escribirse siempre en una sola palabra: " Fue tan inesperado el exabrupto que los circunstantes se desconcertaron" (Aguilera Pelota [Ec. 1988]). [RAE: Diccionario panhispánico de dudas. Madrid: Santillana, 2005, p. 282]

    Locuciones latinas > ex abrupto

  • 26 accido

    I ac-cido, cidī, —, ere [ cado ]
    1) падать (ad terram Enn ap. C, Pl и terrae Sen, T — dat.; in humum Vr)
    3) ( о метательном оружии) падать, сыпаться, поражать (ex superiore loco Cs; ab omni parte L)
    5) доходить, достигать, проникать (ad oculos animumque C; vox accidit aures Pl, VF и ad aures Lcr, C, но тж. imber accidens auribus L)
    6) оказываться, представляться
    7)
    sic accidit, uti... Cs — вышло так, что..
    б) случаться, приключаться
    magno accidit casu, ut... Cs — в силу исключительного стечения обстоятельств получилось, что...
    si quid mihi accidat (accident) C, VP etc. — если со мной что-л. случится (т. е. какое-л. несчастье)
    accidit, ut (или quod)... C etc. impers. — случилось (оказалось, вышло) так, что...
    8) принадлежать, относиться
    cetera, quae ei generi accidunt Q — прочие (виды), входящие в этот род
    quoa homini soli accĭdit Q — то, что присуще лишь человеку
    II ac-cīdo, cīdī, cīsum, ere [ caedo ]
    1) надрубать, обрубать (arbores Cs; ornum ferro V); обрезать
    2) объедать, обгладывать ( fruges Eccl); поедать
    3) обессиливать, ослаблять, подрывать, уменьшать (copias Hirt; res hostium, robur juvenlutis L)

    Латинско-русский словарь > accido

  • 27 de

    I praep. cum abl.
    1) с
    decedere de foro Nepуйти с форума (т. е. оставить политическую деятельность)
    de viā lassus Pl (fessus Cs) — усталый (устав) с дороги
    pendĕre de aliquā re O etc. — свисать с чего-л., т. е. висеть на чём-л.
    2) из
    aliquis de ponte J — кто-л. из стоящих на мосту (т. е. нищих)
    signum factum de marmore O — статуя, сделанная из мрамора
    3) от, у
    emere de aliquo Cato — покупать у кого-л.
    quaerere (audire) de aliquo C — спрашивать у кого-л., слышать от кого-л.
    4) о
    loqui de re aliqua C — говорить о чём-л.
    5) по поводу, по вопросу о, касательно
    6) согласно, по
    eā de re, eā de causa C, Cs etc.по этой причине
    de improviso C, Cs — непредвиденным образом, неожиданно
    de integro C — сызнова, заново
    7) в, во время, в течение
    de nocte Ter, C etc.ночью
    de die Pl, Ter, H etc.днём
    II dē-
    приставка, выражающая преим.
    2) устранение, лишение ( dearmare)
    4) недостаток, отсутствие (deesse, dementia)

    Латинско-русский словарь > de

  • 28 improvise

    Латинско-русский словарь > improvise

  • 29 improvisus

    im-prōvīsus, a, um
    непредвиденный, неожиданный, внезапный (adventus, res, bellum C)

    Латинско-русский словарь > improvisus

  • 30 trepidus

    a, um
    1) дрожащий ( improvīso metu Sl); бьющийся, трепетный (vena O, SenT)
    2) бурлящий ( unda O); ожесточённый ( certamen H); клокочущий, кипящий ( aēnum V)
    3) суетливый, хлопотливый ( apes V)
    4) торопливый, спешащий ( homines VF)
    5) взволнованный, встревоженный, находящийся в смятении ( Dido V)
    6) испуганный, объятый страхом ( vultus O); робкий ( puella O); панический ( cursus V)
    7) неспокойный, тревожный ( vita T); внушающий беспокойство ( litterae QC)
    res trepidae Sl, L, T — тревога, опасность

    Латинско-русский словарь > trepidus

  • 31 ex

    ex ex improviso неожиданно, внезапно

    Латинско-русский словарь > ex

  • 32 Без предварительной подготовки

    = Из имеющегося в готовности
    Ex tempore; Ex improviso; Ex abrupto

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Без предварительной подготовки

  • 33 Импровизированно

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Импровизированно

  • 34 Неожиданно

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Неожиданно

  • 35 accido [1]

    1. ac-cido, cidī, ere (ad u. cado), an etwas hinfallen, -anfallen, auf etwas auffallen, bei etwas niederfallen, I) eig.: A) im allg.: ad terram, Enn. u. Plaut.: in humum, Varr.: m. Dat., terrae, Sen. poët.: m. bl. Acc., terram segetemque accidere incendia, Lucr. – B) insbes.: 1) von Geschossen = nach einem Orte hinfallen, wo niederfallen, auffallen, tela ab omni parte accidebant, Liv.: missa (tela) gravius accidere, Caes.: cum tela ex superiore loco missa non frustra acciderent, Liv. – 2) von Pers.: a) von Hilfe od. Gnade Flehenden = vor jmds. Knien od. Füßen bittend (supplex, ἱκέτης) niederfallen, niedersinken, sich niederwerfen, jmd. fußfällig bitten od. anflehen ( wie προςπίπτειν), ad pedes omnium, Cic.: ad alcis genua, Ter., u. alci ad genua, Suet.: u. genibus alcis, Liv.: u. so quo accidam? vor wem soll ich mich niederwerfen? Enn. fr. 114 V. – mit supplex, wie ad genua accido supplex, Sen. Troad. 700: u. pro libertate vestra supplicem vobis accidere ( wie ἱκέτην προςπίπτειν), Rut. Lup. 2, 6 (dazu Ruhnk.). – b) plötzlich jmdm. über den Hals kommen, de improviso, Sall.: quo improvisus gravior accideret, um unerwartet einen desto empfindlicheren Streich zu führen, Sall. – 3) (von sinnlichen Wahrnehmungen) = die Sinne treffen = bis zu ihnen dringen, -kommen, α) mit Angabe des Sinnes, ad aures, Cic. Sest. 107: u. bl. Dat. auribus (von Tönen, Worten, Geschrei usw., auch Regen), Cic. u.a.: u. bl. aures, Plaut. Stich. 88 u. Val. Flacc. 2, 452. (Vgl. Lachm. Lucr. 5, 608. Sorof Cic. de or. 2, 29. Ruhnk. Rut. Lup. 1, 17. Heins. Val. Flacc. 2, 452.) – vox accidit ad hostes, Liv.: ut notae litterarum totae ad oculos legentium acciderent, Petr. 105: acc. ad oculos animumque, vor Augen u. in den Sinn kommen, Cic.: quam res nova miraque menti accidat, wie seltsam dieser Gedanke scheinen mag, Lucr. – u. so mit Infin., quidque homini lubere accidit posse retur, Plaut. Amph. 171 G. – β) mit Angabe der Person, zu der etwas dringt: nilne ad te de iudicio armûm accidit? Pacuv. fr.: ut vox etiam ad hostes accideret, zu den F. drang, Liv.: ne maioris multitudinis species accidere hostibus posset, damit dem Feinde die Anzahl der Truppen nicht größer erscheinen möchte, Hirt. b.G. – γ) absol. = zu Ohren dringen, zu Ohren kommen od. gebracht werden, hinterbracht werden (wie προςπίπτειν), concitatior clamor accidens ab increscente pugna, Liv.: unde (clamor) accidisset, woher es (das Geschrei) komme, Liv.: clamor deinde accidit novus, Liv.: fama accidit, classem Punicam adventare, es kam das Gerücht od. die Nachricht (zu Ohren) von der Annäherung der p. Fl., Liv.; vgl. Fabri Liv. 21, 10, 12. Drak. Liv. 40, 32, 2.

    II) übtr.: 1) im allg.: quantis opibus, quibus de rebus lapsa fortuna accidat (zu Boden sinkt), Enn. tr. 371 (396): eodem die istuc verbum vere in te accidit, ist mit Recht in Bezug auf dich gesprochen worden, Ter. Andr. 885. – 2) (von Ereignissen usw.) vorfallen, vorkommen, eintreten, sich ereignen, sich zutragen, geschehen (u. zwar zufällig, unerwartet od. unvorhergesehen, wie προςπίπτειν, συμβαίνειν); mit Dat. = jmdm. od. einer Sache widerfahren, begegnen, zustoßen (συμβαίνειν τινί), raro acc., Ggstz. crebriores esse, Cornif. rhet.: supra omnia quae accidunt continguntque eminens, Sen.: timeo, ne illi me accusante aliquid accidat, es könnte ihm etwas geschehen, Cic.: si quid secundi evenisset..., si quid adversi accidisset, Nep.: quicquid acciderit, jedes Begebnis, Cic.: si aliter acciderit, Cic.: negotia, si qua acciderent, etwa vorkommende Geschäfte, Cic.: esset vitium, si non peteretur, sed accideret, wenn es nicht absichtlich, sondern zufällig wäre, Quint.: potest accidere promissum aliquod et conventum, ut etc., Cic.: illud etiam accidit praeter optatum meum, sed valde ex voluntate, Cic.: nollem accidisset tempus, in quo etc., Cic..: si quod tempus accidisset, quo tempore etc., Cic.: si qua calamitas accidisset, Cic.: si quid acciderit, Cic.: si quid adversi accidisset, Caes., Ggstz. si quid secundi evenisset, Nep.: si quid gravius od. si gravius quid acciderit od. accidisset, im Fall einer Niederlage, Caes.: m. Dat., qualis si qui (dux) nunc esset, tibi idem, quod illis accidit, contigisset, Cic.: haec et omnia, quae homini accidere possunt, ita fero, ut etc., Cic.: horum mihi nihil accidisset, si aut Agrippa aut Maecenas vixisset, Sen.: nihil accidet ei separatim a reliquis civibus, es wird ihm nicht anders ergehen, wie den übr. B., Cic.: nescio an tibi gratius opportuniusque acciderit, Cic.: cum hoc illi improvisum atque inopinatum accidisset, Cic.: si quid gravius ei a Caesare accidisset, wenn C. strenger gegen ihn verführe, Caes.: tantum flagitium civitati accidere, Claud. Quadrig. fr.: accidit fortunis omnium pernicies, Cic. – Dah. insbes.: a) accidit = es ereignet sich, trifft sich, tritt der Fall ein, kommt vor, trägt sich zu, geschieht, si ita (forte) accidisset, Cic.: mit folg. ut u. Konjunktiv (wenn der Fall als ein noch nicht gekannter, sich erst gestaltender dargestellt wird), wie casu accidit, ut id primus nuntiaret, Cic.: non potuisset accidere, ut unum genus esset omnium, nisi etc., Cic.: od. m. folg. quod (wenn der Fall als schon vorhanden vorausgesetzt wird), wie accidit perin-commode, quod eum nusquam vidisti, daß du ihn nirgends gesehen hast, ist ein unseliger Zufall, Cic.: od. m. folg. Infinit. od. Acc. u. Infinit. (wenn der Fall als Vorstellung, abstrakter Begriff dargestellt wird), nec acciderat mihi opus esse, Cic.: cum inique accidat turpem aestimationem sequi, Cic.: illud vero mihi permirum accidit, tantam temeritatem fuisse in illo adulescente, Cic.; vgl. Jordan zu Cic. Caecin. 8. p. 155; od. m. folg. ne u. Konjunktiv, nihil autem est pro certo futurum, quod potest aliquā procuratione accidere, ne fiat, Cic. – b) si quid alci accidat (od. accideret od. acciderit od. accidisset), d.i. α) mit u. ohne humanitus = wenn jmdm. etwas (Menschliches) zustoßen od. begegnen sollte, euphemist. = wenn er sterben sollte ( wie εἴ τι πάθοι od. ἤν τι πάθη od. εἴ τι γένοιτο περὶ αυτον), Cic., Vell. u.a. Vgl. Muncker zu Hyg. fab. 109. – β) = wenn ihm etwas (ein Unfall) zustoßen od. begegnen sollte, euphemist. = wenn es unglücklich (im Kampfe usw.) gehen sollte u. dgl., Cic. u.a. – 3) ausfallen, ablaufen, bene, Plaut.: alci opportune, Caes.: incommode, Caes.: peius victoribus Sequanis quam Aeduis victis accidisse, es ist schlimmer für die Sequaner ausgefallen, Caes.: hoc quorsum accidat, Ter.: si secus oder aliter acciderit, wenn es anders, d.i. nicht nach Wunsch ausfallen sollte, Cic.: ut (gesetzt daß) omnia contra opinionem acciderent, Caes. – 4) als gramm. u. rhet. t.t., einer Sache gleichs. noch anfällig werden, zu etw. als etw. Besonderes noch hinzukommen, plurima huic verbo accidunt ( wie genus, tempora etc.), Quint.: cetera, quae ei generi accidunt, ihm als Arten untergeordnet werden, Quint. – / Partiz. accidēns subst., Abl. Sing. ab accidenti, Plin. Val. 3, 12 in.: ex accidenti, Aquil. Rom. 16. Iulian. dig. 35, 2, 51. Serv. Verg. Aen. 1, 640. – Nbf. accado (hinfallen), wov. accadens, Sen. suas. 6, 3.

    lateinisch-deutsches > accido [1]

  • 36 cohaereo

    co-haereo, haesī, haesum, ēre, zusammenhangen, I) mit einem andern Gegenstande zusammenhangen, = zusammenkleben, verwachsen sein, unmittelbar zusammenstoßen, unmittelbar od. eng verbunden sein, m. cum u. Abl., m. bl. Dat., m. inter se, m. Abl. (wodurch?), absol., a) eig., äußerlich, sowohl mit etw., cohaerens cum corpore membrum, Cic.: turris muris hostium propemodum cohaerebat, Curt.: nec equo membra mea cohaerent (umschr. = ich bin kein Hippozentaur), Ov.: nec femori committe femur, nec crure cohaere, Ov.: qui cohaerent Mesopotamiae Rhoali vocantur, Plin. – als auch (mit u. ohne inter se) miteinander, ossa inter se cohaerent, Cels.: inter se iuga velut serie cohaerentia, Curt. – labra cohaerentia, Mela: rami alius alio implicati et cohaerentes, Curt.: conexa et cohaerentia aedificia, Tac.: duae acies ita cohaerebant, ut armis arma pulsarent, Curt.: dehiscentibus quae cohaerebant, Sen.: libri situ cohaerentes, Sen. – b) übtr., innerlich, α) übh., sowohl mit etw., vitiosum est, quod non ex ipsa causa natum videatur, ut proprie cohaereat cum narratione, Cornif. rhet.: si (illa, quae prima dicuntur) vehementer velis congruere et cohaerere cum causa, Cic.: collocabuntur igitur verba, ut inter se aptissime cohaereant extrema cum primis, Cic.: quod causae non cohaeret, Quint.: dos cohaeret matrimonio, ICt. – als auch (mit u. ohne inter se) miteinander, res (die Ereignisse) inter se cohaerent, Curt.: ut non modo non cohaerentia inter se diceres, sed maxime disiuncta et contraria, Cic.: paululum obsoni; ipsus tristis; de improviso nuptiae; non cohaerent, das reimt sich nicht zusammen, Ter. – β) insbes., durch irgend ein soziales, verwandtschaftliches, geschäftliches usw. Band zusammenhangen, eng verbunden sein, v. Pers., tot gentes non sacris, non moribus, non commercio linguae nobiscum cohaerentes, Curt.: etiamsi nobis sanguine cohaereant, Quint. – v. Abstr., haec ratio pecuniarum, quae Romae versatur, implicita est cum illis pecuniis Asiaticis et cohaeret, Cic.: ex invidia potentiae male cohaerens inter Cn. Pompeium et C. Caesarem concordia, Vell. – II) in sich-, organisch zusammenhangen, zusammenhalten, innerlichen Halt haben (s. Schömann Cic. de nat. deor. 2, 82. Kühner u. Tischer Cic. Tusc. 3, 61. Jordan Cic. Caecin. 52), a) eig.: mundus ita apte cohaeret, ut dissolvi nullo modo queat, Cic.: aliquid eiusmodi nullā cohaerendi naturā, ohne eine darin wirkende Kraft organischen Zusammenhangs, Cic.: u. (im Bilde) vix haec, si undique fulciamus, iam labefacta, vix, inquam, nixa in omnium nostrum umeris cohaerebunt, Cic.: u. so v. Pers., omnibus modis fulciendi sunt, qui ruunt nec cohaerere possunt propter magnitudinem aegritudinis, gleichs. (wie ein Bau) nicht zusammenhalten, d.i. sich nicht zusammennehmen, sich nicht fassen können, Cic. – ille (imperator) est vinculum, per quod res publica cohaeret, Sen.: alia, quibus (wodurch) cohaerent (homines), d.i. woraus sie bestehen, Cic. – b) übtr., v. Reden u. Denken, einen bündigen Zusammenhang od. Halt haben, vix diserti adulescentis cohaerebat oratio, Cic.: sermo hercle et familiaris et cotidianus non cohaerebit, si verba inter nos aucupabimur, Cic. – male cohaerens cogitatio (Gedankenvorbereitung), Quint. – / Partiz. cohaesus = cohaerens, Gell. 15, 16, 4.

    lateinisch-deutsches > cohaereo

  • 37 confodio

    cōn-fodio, fōdī, fossum, ere, a) t. t. der Landwirtschaft, mit dem Spaten umstechen, umgraben, terram, Plaut.: hortum hic apud me, Plaut.: terram minute, Cato.: loca palustria alte multifariam, Sisenna fr.: VIII iugera diebus XL V, Varr.: ex Kal. Martiis usque in Octobres trigesimo quoque die novella vineta, Col.: omnibus annis mense Aprili salices, Plin.: tota castra, Frontin. – b) mit einer Stoßwaffe, mit einem Geschosse, durch eine Stich- od. Schußwunde durchstechen, durchbohren, α) eig.: iacentem, Liv.: alqm de improviso domi suae imparatum, Sall.: beluas (elephantos), Frontin.: equos, iumenta, Curt.: alqm pugione, Val. Max.: alcis latus sicā od. mucrone, Val. Max. u. Aur. Vict.: alqm lanceis, Curt.: proximum ac dein plures eodem telo, Curt. – im Passiv, ibique pugnans confoditur, Curt.: in gremio uxoris confodi, Suet.: gladiis militum confodi, Vell.: graphio confodi, Suet.: multis vulneribus confodi, Curt. u. Iustin.: aliquot vulneribus od. tribus et triginta vulneribus od. plagis confodi, Eutr. u. Suet.: retiarii manu confodi, Val. Max.: coniectu telorum confossus concidit, Nep.: periit gladio a centurione confossus, Suet.: lectica eius concursu hostium confossa atque lacerata est, Suet. – im Bilde, quin potius mala vestra circumspicitis, quae vos ab omni parte confodiunt, alia grassantia extrinsecus, alia in visceribus ipsis ardentia, Sen. de vit. beat. 27, 6. – tot iudiciis confossi praedamnatique, schon geschlagene, schon verlorene Leute, Liv. 5, 11, 12: cuius causa, quamquam gravissimis criminibus erat confossa (schon als verloren anzusehen war), septies ampliata et ad ultimum octavo iudicio absoluta est, Val. Max. 8, 1. absol. no. 11. – β) übtr., einen Vers, eine Stelle zu beiden Seiten mit einem pfeilartigen Querstrich (÷, griech. οβελος περιεστιγμένος) als anstößig, unnötig, überflüssig bezeichnen, getilgt wissen wollen, exspecto, ut quaedam ex hac epistula, ut illud »gubernacula gemunt« iisdem notis, quibus ea, de quibus scribo, confodias, Plin. ep. 9, 26. § 13. – / Partic. Perf. Pass. confossus im Compar., te faciam confossiorem (stärker durchbohrt) soricinā neniā, Plaut. Bacch. 889.

    lateinisch-deutsches > confodio

  • 38 corripio

    cor-ripio, ripuī, reptum, ere (con u. rapio), I) anpacken, derb anfassen, in Haft, Eile ergreifen, 1) eig.: a) übh.: α) v. leb. Wesen: ferrum (Schwert), Verg.: magnam hastam, Verg.: arma, Vell.: arma adversus exteros pro libertate, Flor.: sacram effigiem, Verg. – Cacum corripit in nodum complexus (Alcides), Verg.: quas (volucres) corripuit serpens, Ov.: correptam Graeco verbo monuit, packt sie (an der Hand) und usw., Tac.: lora manu, Ov.: singulos manu, Curt.: manu arma virumque (v. Elefanten), Curt.: caput alcis morsu, Plin.: aurem alcis morsu, Val. Max.: sinistrā c. alqm dextrāque ferire bis pugione, Auct. b. Alex. – c. ambustum torrem ab ara, Verg. – β) von lebl. Subjj., ergreifen, v. Feuer, postquam ignis (rogi) corpus eius corripuit, Val. Max.: ignis inferiora aliquando corripit, Sen.: ignes terrā editi villas arva vicos passim corripiebant, Tac.: ipsas ignes corripuere casas, Ov.: quae (flamma) plurima vento corripuit tabulas, Verg.: correpti flammā alii sunt, alii ambusti afflatu vaporis (Gluthauch), Liv.: improviso igne correptae naves conflagraverunt, Macr.: turbine caelesti subito correptus et igni (Blitze), Verg. – vom Wasser, quod flumen, ubi appositae crepidinis fastigium excesserit, urbis tecta corriperet, nisi essent specus lacusque, qui exciperent, Curt. – b) auf- u. zusammenraffen, α) wegnehmend, αα) im guten Sinne, omnes suas res, Auct. b. Alex.: naves, quae forte paratae (sunt), Verg. – ββ) im üblen Sinne, einer Sache sich bemeistern, etw. in Beschlag nehmen,summa cum licentia naves, Val. Max. – u. eine Pers. zur Gefangennahme, zur Haft aufgreifen, überfallen, aufheben, iis, qui longius a castris processerant, correptis, Caes.: ipsi (magi) corripiuntur a pluribus, Iustin.: quos corripi atque interfici iussit, Caes.: hominem corripi ac suspendi in oleastro iussit, Cic. – β) erhebend aufraffen, eilends erheben, corpus de terra, Lucr., e stratis, Verg., ex somno, Lucr. – c. se, sich eilends aufmachen (s. Ruhnk. Ter. Hec. 3, 3, 5. Heinse Verg. Aen. 6, 472), absol., corripuit se repente et abiit, Plaut.: tandem corripuit sese, atque inimica refugit in nemus umbriferum, Verg. – m. Ang. von wo? od. wohin? c. se inde, sich eilends fortmachen, Ter.: se intro, sich hurtig hineinbegeben, hurtig eintreten, Ter.: se ad filiam, Plaut.

    2) übtr.: a) ein Besitztum zusammenraffen, an sich raffen od. reißen, etw. in Beschlag nehmen, erpressen, einer Sache sich bemächtigen, pecuniam, Cic.: pecunias, Cic. u. Tac.: aliena, Plin. ep.: bona vivorum et mortuorum usque quaeque, Suet.: fasces (Abzeichen der konsul. Gewalt), Sall.: u. so fasces atque insignia consulis, Vell.: communis victoriae praemia, Iustin.: omnium partes c. atque complecti, an sich reißen und in sich vereinigen, Nep.: anxiis sordibus magnas opes, Val. Max.: undique pecunias quasi in subsidium, Tac. – b) als Ankläger über jmd. herfallen, jmd. angreifen (vgl. Ruperti Tac. ann. 4, 3, 1), Priscum... corripuit delator, obiectans etc.,Tac.: statim corripit reum, Tac.: accusatione corripi, Tac. – m. Ang. weswegen? Aemilia Lepida a delatoribus corripitur ob servum adulterum, Tac. – m. Ang. wozu? passim delationes, et locupletissimus quisque in praedam correpti, Tac. – c) mit tadelnden, scheltenden Worten über jmd. od. etw. herfallen, jmd. od. etw. herunterreißen, mitnehmen, scharf tadeln, c. consules, Liv.: alcis securitatem, Plin. ep.: heus tu, numquamne fecisti, quod a patre corripi posset? Plin. ep. – alqm non inimice corripere, sed paene patrie monere, Quint.: alqm graviter, Suet.: alqm acrius severiusque, Plin. ep.: alqm c. quasi nimis fortiter incauteque progressum, jmdm. den gleichs. allzukühnen und unvorsichtigen Schritt verweisen, Plin. ep. – alqm dictis, Ov.: adulationes gravissimo edicto, Suet.: oft im Passiv, clamoribus maximis corripi, Cael. in Cic. ep.: voce magistri corripi, Hor.: corripi convicio alcis, Caes.: corripi iurgio, Suet. – m. Ang. weshalb? durch ob u. Akk., ob haec correptus, Suet. – oder durch einen Satz m. quod u. Konj., corripuit consulares, quod non de rebus gestis senatui scriberent, Suet.: populum quam potuit gravissimā oratione corripuit, quod eam potestatem bis sibi detulisset, Val. Max. – od. durch einen Satz m. cur u. Konj., ab eo correptus (zur Rede gestellt), cur ambularem, Plin. ep. 3, 5, 16. – d) jmd. krankhaft, verderblich ergreifen, befallen, v. Hitze u. Regen, modo (segetes) sol nimius, nimius modo corripit imber, Ov. – v. Gifthauch des Wassers, caeco corripi veneno, Lucr. – v. Rost, ferrum robigo corripiet, Solin. 1, 55. – von Krankheit u. dgl., nec singula morbi corpora corripiunt, Verg. georg. 3, 472: oft im Passiv, corripi febre, Plin.: corripi adversā valetudine, Iustin.: corripi morbo comitiali, Suet., od. vitio comitiali, Sen. u. Plin.: corripi morbo gravi, Val. Max.: corripi subito et gravissimo morbo, Cels.: corripi exitiabili morbo, Tac.: corripi subitā vi morbi, Val. Max.: corripi bis morbo inter res agendas, Suet.: corripi hoc malo (Epilepsie), Scrib.: corripi capitis dolore, Scrib., oculorum dolore, Eutr.: pedum dolore, Plin. ep.: stomachi dolore, Scrib. – od. hinraffen, quo celerius eiusmodi tempestates (epidemische Zeiten, Stürme) corripiunt (verst. homines), eo maturius etc., Cels.: im Passiv, corripi subitā morte, Curt.: absol., si (paralytici) correpti non sunt, diutius quidem vivunt, sed etc., Cels. 3, 27, 1. – e) jmd. leidenschaftlich ergreifen, hinreißen, übermannen,hunc plausus plebisque patrumque corripuit, Verg. georg. 2, 508 sqq. – gew. im Passiv, correptus misericordiā, Suet.: pueruli sui nimio amore correptus, Val. Max.: novercae Stratonices infinito amore correptus, Val. Max.: duplici ardore (näml. amoris et vini) correptus, Prop.: visae correptus imagine formae, hingerissen, bezaubert, Ov.

    II) in sich zusammenraffen, zusammennehmen, 1) im Gange beschleunigen, a) übh.: pedes, Sen. poët.: u. (im Bilde) tarda necessitas leti corripuit gradum, Hor. – b) einen Weg schleunig antreten od. zurücklegen und einen Raum schleunig zurücklegen, viam, Verg., Ov. u. Plin. ep.: iter, Val. Max.: campum, spatia, Verg.

    2) in sich zusammennehmend verkürzen, a) (als gramm. t. t.) in der Aussprache verkürzen, schärfen (Ggstz. producere, extendere), syllabam, verba, Quint.: correptae litterae syllabaeve, Quint.: singularis rectus casus correptus ( wie trabs aus trabes), Varro LL.: illis mos erat (fulgēre) correptā syllabā uti, ut dicerent fulgĕre, Sen. – b) in der Ausdehnung verkürzen, beschränken, α) der Zahl, Menge nach: c. nimium omnia (in der Rede), Quint.: singulos missus a septenis spatiis ad quina, Suet.: c. ludorum ac munerum impensas, Suet. – β) der Zeitdauer nach: numina corripiant moras, mögen kürzen die Frist, Ov. met. 9, 282: ut difficiles puerperiorum tricas Iuno mulceat corripiatque Lucina? Arnob. 3, 21. – / Vulg. Plusqu.-Perf. corrupuerat, Gran. Licin. p. 27, 9 Bonn. – Partiz. Perf.-Pass. corruptus vulgär = correptus, Paul. sent. 5, 4, 13.

    lateinisch-deutsches > corripio

  • 39 de

    , Praep. m. Abl., bezeichnet eine Abtrennung, Abschließung von einem Gegenstande, an dem sich etwas befunden hat, deutsch = von... weg ( während ex den innern Bereich andeutet, aus dem etwas hervorgeht, deutsch = »von... aus«), I) im Raume: 1) von... weg, von... ab, von... her, von... herab, von, zuw. auch deutsch aus, de digito anulum detrahere, vom Finger (weg), Ter. u. Cic.: de manibus effugere, Cic.: de civitate alqm eicere, Cic.: de castris processisse, Sall.: de sella exsilire, Cic.: de muro se deicere, Caes.: de lecto decĭdere, Plaut. – dah. bei den Verben, die ein »Entnehmen« usw. bezeichnen, wie capere, sumere, petere etc. – ebenso emere de alqo, Cato: mercari de alqo, Cic.: quaerere de alqo, Cic.: audire de alqo, von jmd. (aus jmds. Munde), Cic.: discere de alqo, Cic. u.a.

    2) zur Bezeichnung des Punktes, von dem (als an ihm noch haftend) etwas gleichs. sich loslöst, unmittelbar ausgeht, von... aus, an... herab, an, nova de gravido palmite gemma tumet, Ov.: pendēre de collo, de camera, Ov. u. Petron.: de clunibus pinnas habere, Col.: de qua pariens arbore nixa dea est, Ov.

    3) zur Bezeichnung der Richtung, Seite, von der aus etwas geschieht, von... her, von... heraus, von... herab, palam de sella ac tribunali pronuntiaré, Cic.: nihil ex occulto, nihil de insidiis agere, Cic.: de paupere mensa dona, Tibull.: de scripto dicere, de epistula recitare, Cic.: de tergo, vom Rücken her, von hinten (dagegen a tergo, im Rücken), Plaut. (vgl. unten no. II, B, 3 a. E.): de plano (= χαμόθεν), auf ebener Erde, unten (Ggstz. de tribunali, ἀπο βήματος), cognoscere, discutere u. dgl., ICt.

    II) übtr.: A) in der Zeit, 1) zur Angabe, daß etwas noch während der Dauer eines bestimmten Zeitpunktes (wie Nacht, Nachtwache, Tag usw.) seinen Anfang genommen habe, noch im Laufe des ( der) usw., noch mit, noch in od. an (vgl. Matthiä Cic. Mur. 22. Bremi Suet. Aug. 97), de nocte venire, Cic., rus ire, Ter., surgere, Hor. (vgl. Drak. Liv. 8, 23, 15. Oud. Suet. Vesp. 21). – multa de nocte (noch tief in der Nacht) profectum esse, Cic. – de media nocte (noch mitten in der Nacht) mittere complures turmas eo, Caes. – de die, noch am (hellen) Tage, Komik., Hor. u.a. (auch zuw. nach dem griech. ἀφ ἡμέρας = »mit dem Beginn des Tages«, nach Mützell Curt. 5, 7 [22], 2). – media de luce u. de medio die, vom hellen Mittag an, Hor. – de tertia (quarta) vigilia, noch im Laufe der dr. N., mit der dr. N., Caes., Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 9, 44, 10). – de mense Decembri (noch im Laufe des D.) navigare, Cic. – aber de tempore (= bl. tempore), zur gewöhnlichen Zeit, cenare, Auct. b. Hisp. 33, 5.

    2) zur Bezeichnung der unmittelbaren Folge in der Zeit, von... weg, unmittelbar nach (s. Lorenz Plaut. most. 682. Brix Plaut. trin. 215), non bonus somnus de prandio, Plaut.: statim de auctione venire, Cic.: oft diem de die, von Tag zu Tag, differre, proferre u. dgl., Liv. u. Iustin.

    B) in andern Verhältnissen, 1) zur Angabe der Herkunft, Abstammung, a) ( wie ἀπο) zur Bezeichnung des Ortes, von dem (als seinem gewöhnl. Aufenthaltsorte) jmd. od. etwas ist, -stammt, von, copo de via Latina, Cic.: rabula de foro (= forensis), Cic.: aliquis de ponte, einer von der Brücke, ein Brückensteher = Bettler, Iuven.: nauta de navi Alexandrina, Suet.: Libyca de rupe leones (poet. = Libyci leones, Ov.: nostro de rure corona, Tibull. – b) des Standes, de summo adulescens loco, Plaut.: de summo loco summoque genere eques, Plaut. – c) des etymologischen Ursprungs, von, nach, dicere alqm de alcis nomine, Ov.: dicta suo de nomine, Ov. 2) zur Angabe des Ganzen, von dem ein Teil, od. der Menge, aus der ein einzelnes Individuum genommen od. gekommen ist, von, aus, unter, partem solido demere de die, Hor.: de praeda mea teruncium nec attigit nec tacturus est quisquam, Cic.: exempta spinis de pluribus una, Hor.: hominem certum misi de comitibus meis, Cic.: illos emi de praeda a quaestoribus, Plaut. – So insbes., a) zur Angabe des Geschlechts, der Klasse, Gesellschaft, Schule, aus der ein Individuum ist, genetrix Priami de gente, Verg.: homo de plebe = aus dem Bürgerstande od. = aus dem gemeinen Volke, ein gemeiner Bürger, Cic., Liv. u.a. (vgl. Drak. Liv. epit. 2. Burm. Ov. am. 1, 7, 29): malus poëta de populo, Cic.: hic de grege illo est, Ter.: homo de schola, Cic. – b) sehr häufig zur Umschreibung des partitiven Genetivs, ut partem aliquam de istius impudentia reticere possim, Cic.: aliquis de dis, Ov.: de duobus honestis utrum honestius, Cic.: quemvis de iis, Cic. – bei Zahlw., nemo de nobis unus excellat, Cic.: unus (una) de multis, de tot milibus, Hor. u. Ov. – bei Superlat., de tribus et decem fundis tres nobilissimos fundos possidere, Cic.: minimus de stirpe virili, Ov.

    3) zur Bezeichnung des Stoffs, woraus od. wovon etwas bereitet wird od. ist, von, aus, niveo factum de marmore signum, Ov.: de eodem oleo et opera exarare alqd, Cic.: verno de flore corona, Ov. – dah. a) zur Bezeichnung eines Gegenstandes, aus dem ein anderer entstanden ist, aus, garum de sucis piscis Hiberi, Hor.: alipedis de stirpe dei versuta propago nascitur Autolycus, Ov.: de nave carcerem facere, Petr.: de templo carcerem fieri, Cic.: captivum de rege facere, Iustin.: in deum de bove verti, Ov. – b) zur Angabe dessen, von dem der Aufwand für etw. bestritten wird, de praeda manubiis spoliisque honorem habetote, Liv. – bes. zur Angabe des Vermögens, von dem die Kosten zu etwas bestritten werden, de meo, de tuo, de suo, de nostro, de vestro, de alieno, von dem Meinigen, Deinigen usw., Komik., Cic., Liv. u.a. (vgl. Drak. Liv. 4, 60, 4. Schwarz Plin. pan. 26, 3. p. 83. Scheffer Phaedr. 4, 19, 26): de publico, aus der Staatskasse, Cic. u.a.: so auch de te, von dir = aus deinem Beutel, de te largitor, Ter. adelph. 940. – c) zur Angabe des Körperteils usw., mit dem man Strafe abbüßt (vgl. Korte Lucan. 4, 805), de tergo (vgl. oben no. I, 3), de visceribus satisfacere, Liv. u. Cic.: de tergo od. (meton.) de se supplicium dare, Plaut.

    4) (spätlat.) zur Angabe des Mittels u. Werkzeugs, mit (s. Rönsch Itala p. 392 sqq.), descobinata de limis, runcinarum levigata de planis, Arnob.: comperies de velamine arcam testimonii, Itala exod. 26, 34: cumque significasset eis de manu, Itala act. apost. 12, 17: de afflatu suo animat, Tert. adv. Valent. 24: de cauda nocere, Tert. scorp. 1.

    5) zur Bezeichnung der veranlassenden Ursache od. des Grundes, von wegen, wegen, um... willen, aus, durch, gravi de causa, Cic.: qua de causa, qua de re, aus dem Grunde, weswegen, deshalb, Cic. u. Nep.: so auch quo de facto, Auct. b. Hisp.: flebat uterque non de suo supplicio, sed etc., Cic.: senatui parendum de salute rei publicae fuit, Cic.: de labore pectus tundit, vor Schmerz, Plaut.: quod erat de me feliciter Ilia mater, durch mich, Ov.: notior est factus Capaneus de fulminis ictu, Ov.

    6) zur Bezeichnung der Gemäßheit, nach de etwas wie nach einer Norm, Richtschnur geschieht, nach, zufolge, gemäß (s. Lorenz Plaut. most. 760. Brix Plaut. Men. 934), de exemplo meo ipse aedificato, Plaut.: de illis verbis cave tibi, Plaut.: de suorum propinquorum sententia atque auctoritate fecisse, Cic.: de eius consilio velle sese facere, Ter.: vix de mea sententia concessum est, Cic.

    7) (wie περί), zur Bezeichnung der Rücksicht oder Hinsicht, in betreff ( was betrifft), in Hinsicht, anlangend ( was anlangt), hinsichtlich, de cena facio gratiam, Plaut.: recte non credis de numero militum, Cic.: de fratre confido, Cic.: diffidens de numero dierum Caesarem fidem servaturum, Caes.: neque id, quod fecerit de oppugnatione castrorum, aut iudicio aut voluntate suā fecisse, Caes.: solem de virgine rapta consule, Ov.: de cetero (am Ende einer Rede), was das übrige (weitere) anlangt, Sen. u. Curt.: so auch de ceteris, Sall.; s. Fabri Sall. Iug. 26, 1. Mützell Curt. 4, 1 (2), 14. – nach Subst., triumphus de alqo, victoria de alqo, s. triumphus, victoria. -u. so häufig nach verbis sentiendi u. declarandi zur Angabe des Objekts, auf das die Betrachtung, Verhandlung usw. sich beschränkt, deutsch über, s. ac-cipio, ago, audio, 1. dico, doceo, ē-doceo, cō-gnōsco, iūdico u. dgl.

    8) bei Adjektiven zur Bildung von Adverbialausdrücken, wie: de improviso, unversehens, unvermutet, Ter., Cic. u.a.: de integro, von neuem, ibid.

    9) (spätlat.) beim Komparat. statt des bloßen Abl., als, si plus de triginta pedibus patuerit, Gromat. vet. 11, 19.

    10) bei subst. gebrauchten Advv., zB. de intus, s. de-intus: de longe, s. dē-longē: de magis, s. dē-magis.

    / In der Zusammensetzung bezeichnet de: a) Entfernung, Trennung, im materiellen und moralischen Sinne = ab-, weg-, fort-, decedere, deferre; übtr., denuntiare. – od. von der Höhe in die Tiefe = nieder-, herab-, hinab-, decĭdere, deicere. – b) ein Abgehen od. Fehlen, deunx, desum, deficio, destituo, demens, deformis u. dgl. – c) eine Vollendung, einen hohen Grad, dient daher auch zur Verstärkung des im einfachen Verbum liegenden Begriffs, völlig, gänzlich, sehr, heftig, defungi, depugnare, devincere. – deamare, demirari u. dgl.

    de wird gern zwischen dem Adjektivum od. dem Pronomen u. dem Substantivum eingeschaltet, vgl. oben multa de nocte, gravi de causa, qua de re. – auch dem bloßen Relativum nachgesetzt, bes. in der jurist. Spr., zB. illud, quo de agitur, id negotium, quo de agitur, worum es sich handelt, Cic. de or. 1, 209 u. de inv. 1, 27: u. so illae oves, qua de re agitur, Varro r. r. 2, 2, 6; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 2. S. 942 u. 943.

    lateinisch-deutsches > de

  • 40 ecce

    ecce, Adv. (st. ence, v. en u. ce), eine demonstrative Partikel, die entweder einfach auf eine Erscheinung hinweist, od. die Aufmerksamkeit auf die Betrachtung eines Gegenstandes hinrichtet, od. dem Geiste eine Sache vorführt, die sich plötzlich zeigte, od. etwas Neues u. Unerwartetes andeutet, deutsch: da, siehe da, gib acht da, ecce Posidonius, Sen.: ecce me, da bin ich, da habt ihr mich, Tert.: ecce subitum divortium, Cic.: ecce tuae litterae, Cic.: ecce iam seges cana, Min. Fel.: ecce tibi nuntius, da kommt dir auf einmal die Nachricht, Cic.: si hoc factum est, ecce me nullum senem, gib acht, da bin ich verloren, Plaut.: ecce tibi exortus est Isocrates, da trat plötzlich Isokrates auf, Cic.: ecce trahebatur Priameia virgo, Verg. – cum... ecce, Caecil. com. fr.: cum ecce, Sen. ep. 58, 7: ecce cum maxime, Sen. ep. 59, 7: ubi... ecce, Verg.: dum... ecce, Hor.: nunc ecce, Sen. ad Helv. 9, 8: ecce autem, Komik. u. Cic.: ecce autem repente, Cic.: ecce autem ex improviso, Sall.: en ecce, Apul. (s. Hildebr. Apul. met. 1, 1. p. 10 sq.): et ecce, Apul. (s. Hildebr. Apul. met. 7, 26. p. 622). – / In der gew. Konversationsspr. mit den Pronom. is, ille, iste oft zu einem Worte verbunden (s. Ribbeck Coroll. ad Comic. Lat. fragm. p. XXII. Brix Plaut. capt. 1002. Lorenz Plaut. mil. 1299 u. most. 545. Brix Plaut. mil. 789. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 2. S. 986 s.), ab se ecca exit, Plaut.: virum bonum eccum incedere video, Ter.: sed video eccos, Ter.: sed eccum video ipsum, Ter.: atque eccum video ipsum foras exire, Ter.: attat eccum Phidippum et patrem video, Ter.: eccum Parmenonem, da ist ja Parmeno, Ter.: eccum adest, Ter. – apud nos eccilla festinat, Plaut.: tegillum eccillud mihi unum arescit, Plaut.: eccillum video, Plaut. – eccistam video. Plaut. – libertus eccille, qui etc., Apul. apol. 53. p. 63, 4 Kr.

    lateinisch-deutsches > ecce

См. также в других словарях:

  • improviso — improviso, sa adjetivo 1. Uso/registro: restringido. Que no se prevé. Frases y locuciones 1. de improviso De repente, sin avisar: Se marchó de improviso …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • improviso — improviso, sa (Del lat. improvīsus). adj. Que no se prevé o previene. al, o de, improviso. locs. advs. Sin prevención ni previsión. en un improviso. loc. adv. p. us. En un instante …   Diccionario de la lengua española

  • improviso — improviso, sa adjetivo súbito, súpito, repentino, impensado, imprevisto, improvisto. ≠ previsto, calculado, pensado. ▌ de improviso locución adverbial de repente, de golpe y porrazo, de sopetón, de imprevisto …   Diccionario de sinónimos y antónimos

  • improviso — adj. 1. Improvisado, repentino, súbito. • s. m. 2. Poesia, discurso ou peça musical que se inventa de repente. 3. de improviso: de repente; de súbito …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • Improviso — Im pro*vi so, a. [L. improvisus unforeseen; cf. It. improvviso.] Not prepared or mediated beforehand; extemporaneous. [Obs.] Jonhson. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • improviso — (Del lat. improvisus.) ► adjetivo 1 Que no ha sido previsto: ■ quedaron gratamente sorprendidos por las improvisas ovaciones del público asistente. SINÓNIMO imprevisto inesperado FRASEOLOGÍA ► locución adverbial al o …   Enciclopedia Universal

  • improviso — {{#}}{{LM I21194}}{{〓}} {{SynI21733}} {{[}}improviso{{]}} ‹im·pro·vi·so› ► {{{}}de improviso{{}}} {{《}}▍ loc.adv.{{》}} De manera repentina o inesperada: • El suceso ocurrió tan de improviso que nos sorprendió a todos.{{○}}… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • improviso — De improviso De pronto, en forma no prevista, no determinado de antemano: De improviso llegó al pueblo un coronel , De improviso salieron a su paso , Se vio de improviso en una situación muy comprometida …   Español en México

  • improviso,\ -sa — (l. su) 1) adj. Que no se prevé o previene. LOC Al, o de, improviso improvisadamente …   Diccionario de motivos de la Lengua Española

  • improviso — See ex improviso …   Ballentine's law dictionary

  • improviso,\ -sa — (l. su) 1) adj. Que no se prevé o previene. LOC Al, o de, improviso improvisadamente …   Diccionario de motivos de la Lengua Española

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»