Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

caldārĭum

  • 1 caldarium

    caldarium (calidarium), ae, f. [st2]1 [-] étuve. [st2]2 [-] chaudron.
    * * *
    caldarium (calidarium), ae, f. [st2]1 [-] étuve. [st2]2 [-] chaudron.
    * * *
        Caldarium, quasi calidarium. Un chauldron, ou une chauldiere.

    Dictionarium latinogallicum > caldarium

  • 2 caldarium

    caldārĭus ( călĭd-), a, um, adj. [caldus = calidus], pertaining to or suitable for warming. cella, a warm bath, Plin. Ep. 5, 6, 26.—
    B.
    Subst.
    1.
    caldārĭa, ae, f.
    a.
    A warm bath, Marc. Emp. 25.—
    b.
    A pot for boiling, Vulg. 1 Reg. 2, 14; App. Herb. 59.—
    2.
    caldārĭum, ii, n.
    a.
    A hot bath, Vitr. 5, 10, 1; 8, 2, 4; Sen. Ep. 86, 11; Cels. 1, 4.—
    b. II.
    Esp.:

    calidaria maltha,

    for plastering the walls in baths, Pall. 1, 41, 1: caldarium aes, that is prepared by heat or fusion, Plin. 34, 8, 20, § 94.

    Lewis & Short latin dictionary > caldarium

  • 3 caldarium

    caldarium, hot bathing room; hot bath

    Latin-English dictionary > caldarium

  • 4 caldarium

    - ii s n 2
    serre chaude

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > caldarium

  • 5 calidarium

    caldarium (calidarium), ae, f. [st2]1 [-] étuve. [st2]2 [-] chaudron.
    * * *
    caldarium (calidarium), ae, f. [st2]1 [-] étuve. [st2]2 [-] chaudron.
    * * *
        Calidarium, calidarii, n. g. Celsus. Le lieu des estuves qui rend la grande chaleur pour faire suer.

    Dictionarium latinogallicum > calidarium

  • 6 caldaria

    caldārĭus ( călĭd-), a, um, adj. [caldus = calidus], pertaining to or suitable for warming. cella, a warm bath, Plin. Ep. 5, 6, 26.—
    B.
    Subst.
    1.
    caldārĭa, ae, f.
    a.
    A warm bath, Marc. Emp. 25.—
    b.
    A pot for boiling, Vulg. 1 Reg. 2, 14; App. Herb. 59.—
    2.
    caldārĭum, ii, n.
    a.
    A hot bath, Vitr. 5, 10, 1; 8, 2, 4; Sen. Ep. 86, 11; Cels. 1, 4.—
    b. II.
    Esp.:

    calidaria maltha,

    for plastering the walls in baths, Pall. 1, 41, 1: caldarium aes, that is prepared by heat or fusion, Plin. 34, 8, 20, § 94.

    Lewis & Short latin dictionary > caldaria

  • 7 caldarius

    caldārĭus ( călĭd-), a, um, adj. [caldus = calidus], pertaining to or suitable for warming. cella, a warm bath, Plin. Ep. 5, 6, 26.—
    B.
    Subst.
    1.
    caldārĭa, ae, f.
    a.
    A warm bath, Marc. Emp. 25.—
    b.
    A pot for boiling, Vulg. 1 Reg. 2, 14; App. Herb. 59.—
    2.
    caldārĭum, ii, n.
    a.
    A hot bath, Vitr. 5, 10, 1; 8, 2, 4; Sen. Ep. 86, 11; Cels. 1, 4.—
    b. II.
    Esp.:

    calidaria maltha,

    for plastering the walls in baths, Pall. 1, 41, 1: caldarium aes, that is prepared by heat or fusion, Plin. 34, 8, 20, § 94.

    Lewis & Short latin dictionary > caldarius

  • 8 calidarius

    caldārĭus ( călĭd-), a, um, adj. [caldus = calidus], pertaining to or suitable for warming. cella, a warm bath, Plin. Ep. 5, 6, 26.—
    B.
    Subst.
    1.
    caldārĭa, ae, f.
    a.
    A warm bath, Marc. Emp. 25.—
    b.
    A pot for boiling, Vulg. 1 Reg. 2, 14; App. Herb. 59.—
    2.
    caldārĭum, ii, n.
    a.
    A hot bath, Vitr. 5, 10, 1; 8, 2, 4; Sen. Ep. 86, 11; Cels. 1, 4.—
    b. II.
    Esp.:

    calidaria maltha,

    for plastering the walls in baths, Pall. 1, 41, 1: caldarium aes, that is prepared by heat or fusion, Plin. 34, 8, 20, § 94.

    Lewis & Short latin dictionary > calidarius

  • 9 caldarius

    caldārius (calidārius), a, um [ calidus ]
    тёплый, горячий, отапливаемый, подогреваемый
    aes caldarium PM — медь, допускающая лишь горячую обработку

    Латинско-русский словарь > caldarius

  • 10 laconicum

    lacōnicum, ī n. [ Laconica ]
    1) (sc. balneum) отделение caldarium (горячей бани) с большим, но мелким бассейном ( labrum) для омовения C, Vtr, CC, Col
    2) (sc. vestimentum) одежда лаконского покроя Pl

    Латинско-русский словарь > laconicum

  • 11 caldarius

    caldārius (calid.), a, um (caldus), zur Wärme-, zum Wärmen gehörig, cella, Warmzelle, Warmbadezimmer, Plin. ep.: ahenum, der »Kessel mit heißem Wasser« fürs Bad, Vitr.: maltha calidaria, zum Verkleben der Wände in den Badezimmern, Pallad.: aes calidarium, das sich nur durch Hitze bearbeiten läßt, Plin. – subst., a) caldāria, ae, f., α) die Warmzelle im Bade, Marc. Emp. 25. – u. das warme Bad, caldarias de nardo exhibere, Lampr. Heliog. 24, 1. – β) der Kochtopf, Vulg. 1. regg. 2, 14. Ps. Apul. herb. 59. – b) caldārium (calidārium), ī, n., die Warmzelle im Bade, das Warmbad, cald. b. Vitr. 5, 10, 1. Sen. ep. 88, 11: calid. bei Cels. 1, 4. § 6.

    lateinisch-deutsches > caldarius

  • 12 Laco

    Laco (Lacōn), ōnis, m. (Λάκων), der Lakonier, Lazedämonier, Leonides Laco, Cato origg. 4. fr. 7 (bei Gell. 3, 7, 19): Laco Phalantus, Hor. carm. 2, 6, 11: Laconis illa vox, Cic. Tusc. 1, 111: vorzugsw. v. Lysander, Nep. Alc. 10, 2, v. Agesilaus, Nep. Ages. 2. § 3 u. 5 u. Timoth. 1, 3: u. von dem wegen seiner Stärke u. Wachsamkeit geschätzten lakon. Hunde, fulvus L., Hor. epod. 6, 5. – adi. = lakonisch, L. parens, Sil. 4, 363. – Plur. Lacōnes, um, Akk. as (Λάκωνες), die Lakonier, Lazedämonier, Vitr. 1, 1, 6. Prop. 3, 14, 33. Liv. 35, 12, 8. Sen. ep. 82, 20. Curt. 7, 4, 32. Mart. 6, 42, 16: vorzugsw. Ledaei od. pii Lacones od. sidus Laconum, von Kastor u. Pollux, Mart. 1, 37, 2; 9, 3, 11; de spect. 26, 5. – Dav.: 1) Lacōnia, ae, f. = Laconica, Plin. 17, 133. – 2) Lacōnicus, a, um (Λακωνικός), lakonisch, lazedämonisch, ora (Küste), Liv.: ager, Liv.: purpura, Hor.: clavis, ein Schlüssel, mit dem man von außen die Tür auf- u. zuschließen konnte, da andere nur von innen die Tür öffneten, Plaut. – subst., a) Lacōnica, ae, f. od. Lacōnicē, ēs, f. (Λακωνική,sc.γη), die Landschaft Lakonika im Peloponnes, in der Lazedämon lag, Form, -ca, Vell. 1, 3, 1. Plin. 9, 127: Form -cē, Nep. Timoth. 2, 1. Mela 2, 3, 4 (2. § 39). – b) lacōnicum, ī, n., α) die lakonische Halle, das Lakonium, ein Teil des caldarium (Warmbades), ein halbrunder Alkoven, der von unten durch Röhren geheizt wurde und in der Mitte mit einem flachen großen Becken (labrum) mit Wasser versehen war, mit dem der Badende sich besprengte, während er sich den durch die hohe Temperatur erzeugten Schweiß abschabte, Cic. ad Att. 4, 10, 2. Vitr. 5, 10, 5; 5, 11, 2; 7, 10, 2. Cels. 2, 17 in. Colum. 1. praef. 16. – β) ein lakonisches Gewand, Plaut. Epid. 234. – 3) Lacōnis, idis, f. (Λακωνίς), lakonisch, lazedämonisch, mater, Ov. met. 3, 223. – subst. = Laconica, Mela 2, 3, 4 (2. § 41).

    lateinisch-deutsches > Laco

  • 13 aes

    aes, aeris, n. [st1]1 [-] airain, cuivre, bronze.    - panes aeris, Plin.: lingots d'airain.    - aes temperare, Plin.: tremper l'airain.    - ducere ex aere, Plin.: couler en bronze.    - aes Cyprium: cuivre (rouge).    - aere solum tractare, Lucr.: travailler la terre avec l'airain. [st1]2 [-] ouvrage en cuivre ou en bronze.    - paterae et aera, Hor.: des patères et des coupes.    - pontum confindere aere, Tib.: fendre la mer avec la proue d'airain.    - abdere aera cibis, Ov.: cacher l'hameçon sous l'appât.    - aere caput fulgens, Virg.: tête resplendissante sous le casque.    - aera micantia, Virg.: cuirasses brillantes.    - aes rectum, Ov.: trompette droite.    - aes flexum, Ov.: trompette recourbée.    - aes thermarum, Mart.: la cloche des bains publics.    - aera legum, Tac.: tables des lois. [st1]3 [-] as, monnaie, argent.    - aes grave, Liv.: grosse monnaie.    - aes alienum: dette, argent emprunté.    - in aere alieno esse: avoir des dettes.    - in aere alieno nullo esse: n'avoir aucune dette.    - aere alieno opprimi (obrui): être accablé de dettes.    - in aere meo est, Cic. Fam, 15, 14, 1: il est tout à moi.    - in aes alienum incidere: s'endetter.    - argentum aere solutum est, Sall.: on paya un as pour un sesterce, les dettes furent réduites au quart.    - gravis aere, Virg.: chargé d'argent.    - meret aera, Hor.: il gagne de l'argent.    - aere alieno aliquem levare, Cic.: acquitter les dettes de qqn.    - aeris (= assium) triciens: trois millions d'as.    - magister alicujus aeris, Gell. 18, 5: un maître de quelque valeur.    - aere suo censeri, Sen.: valoir par soi-même. [st1]4 [-] solde militaire, salaire, profit.    - aere dirutus est, Cic.: il a été privé de sa paie.    - istius aera vetera, Cic.: ses anciens états de service.    - studium quod ad aes exit, Sen.: étude qui a le gain pour but.    - aes manuarium, Gell.: gain du jeu, argent gagné au jeu.    - sonat aes thermarum, Mart. 14: la clochette des bains sonne. - voir hors site aes thermarum.
    * * *
    aes, aeris, n. [st1]1 [-] airain, cuivre, bronze.    - panes aeris, Plin.: lingots d'airain.    - aes temperare, Plin.: tremper l'airain.    - ducere ex aere, Plin.: couler en bronze.    - aes Cyprium: cuivre (rouge).    - aere solum tractare, Lucr.: travailler la terre avec l'airain. [st1]2 [-] ouvrage en cuivre ou en bronze.    - paterae et aera, Hor.: des patères et des coupes.    - pontum confindere aere, Tib.: fendre la mer avec la proue d'airain.    - abdere aera cibis, Ov.: cacher l'hameçon sous l'appât.    - aere caput fulgens, Virg.: tête resplendissante sous le casque.    - aera micantia, Virg.: cuirasses brillantes.    - aes rectum, Ov.: trompette droite.    - aes flexum, Ov.: trompette recourbée.    - aes thermarum, Mart.: la cloche des bains publics.    - aera legum, Tac.: tables des lois. [st1]3 [-] as, monnaie, argent.    - aes grave, Liv.: grosse monnaie.    - aes alienum: dette, argent emprunté.    - in aere alieno esse: avoir des dettes.    - in aere alieno nullo esse: n'avoir aucune dette.    - aere alieno opprimi (obrui): être accablé de dettes.    - in aere meo est, Cic. Fam, 15, 14, 1: il est tout à moi.    - in aes alienum incidere: s'endetter.    - argentum aere solutum est, Sall.: on paya un as pour un sesterce, les dettes furent réduites au quart.    - gravis aere, Virg.: chargé d'argent.    - meret aera, Hor.: il gagne de l'argent.    - aere alieno aliquem levare, Cic.: acquitter les dettes de qqn.    - aeris (= assium) triciens: trois millions d'as.    - magister alicujus aeris, Gell. 18, 5: un maître de quelque valeur.    - aere suo censeri, Sen.: valoir par soi-même. [st1]4 [-] solde militaire, salaire, profit.    - aere dirutus est, Cic.: il a été privé de sa paie.    - istius aera vetera, Cic.: ses anciens états de service.    - studium quod ad aes exit, Sen.: étude qui a le gain pour but.    - aes manuarium, Gell.: gain du jeu, argent gagné au jeu.    - sonat aes thermarum, Mart. 14: la clochette des bains sonne. - voir hors site aes thermarum.
    * * *
        AEs, aeris, neu. gen. Genus est metalli. Plin. Arain, ou cuyvre.
    \
        AEs coronarium. Du leton.
    \
        AEs regulare, siue ductile. Arain.
    \
        AEs caldarium. Cuyvre.
    \
        AEra pro Operibus ex aere factis. Virg. Ouvrages faicts de cuyvre, ou d'arain.
    \
        AEs, pecunia ex aere facta. Plaut. Ter. Pli. Monnoye de billon.
    \
        AEre dirutus miles. Cic. Gendarme cassé aux gages.
    \
        AEs alienum. Ci. Les debtes que nous debvons, ou qu'on nous doibt.
    \
        AEs meum alienum. Cic. Ce que je doy.
    \
        AEs alienum tuum. Cic. Tes debtes, Ce que tu doibs.
    \
        AEs alienum cogere. Plaut. S'endebter.
    \
        Conflare aes alienum. Sallust. S'endebter.
    \
        Nouum aes alienum contrahere. Cic. S'endebter de nouveau.
    \
        Crescit tibi aes alienum. Cic. Tes debtes s'augmentent.
    \
        AEs alienum dissoluere. Cic. S'acquicter, Payer ses debtes.
    \
        Donare aes alienum. Brut. Ciceroni. Remettre les debtes, Quicter.
    \
        In aere alieno nullo esse. Cic. Ne debvoir rien.
    \
        Exire aere alieno. Cic. Sortir de ses debtes, S'acquicter, Les payer.
    \
        Facere aes alienum. Liu. S'endebter.
    \
        Habere aes alienum. Cic. Estre endebté.
    \
        Laborare ex aere alieno. Caesar. Estre fort endebté, Devoir beaucoup, et ne povoir payer.
    \
        Liberare se maximo aere alieno. Cic. S'acquicter et delivrer de grandes debtes.
    \
        Luere aes alienum. Curt. Payer les debtes.
    \
        AEre alieno obstringere omnes amicos. Brut ad Ciceronem. Faire que nos amis empruntent pour nous faire plaisir.
    \
        AEs alienum alicuius suscipere. Cic. Prendre sur soy les debtes d'un autre, Soy charger d'acquicter autruy de ses debtes.
    \
        AEs circunforaneum. Cic. Argent prins à interest, ou perte de finance.
    \
        AEs graue. Liu. Arain en masse.
    \
        AEs signatum, Arain monnoyé et marqué.
    \
        In aere meo est. Cice. Il est de mes amis, Il est des miens, Il est à moy à vendre et à despendre.
    \
        AEre meo me lacessis. Plaut. Tu me fais de tel pain soupe.
    \
        AEs militare. Asconius. Argent de quoy on paye les gensdarmes.
    \
        Acuta aera. Horat. Qui tintent cler.
    \
        AEs conflare. Plin. Fondre à force de souffler.
    \
        Ex aere aliquem ducere. Virg. Le faire de fonte, Faire d'arain la statue de quelcun.
    \
        Tacent aera. Stat. Cessent de sonner.

    Dictionarium latinogallicum > aes

  • 14 caldarius

    caldarius (calidarius), a, um [st2]1 [-] chaud, chauffé. [st2]2 [-] d'étuve.    - calidarium aes, Plin.: cuivre fusible.    - calidaria maltha, Pall. 1, 41, 1: ciment pour les étuves.
    * * *
    caldarius (calidarius), a, um [st2]1 [-] chaud, chauffé. [st2]2 [-] d'étuve.    - calidarium aes, Plin.: cuivre fusible.    - calidaria maltha, Pall. 1, 41, 1: ciment pour les étuves.
    * * *
        Caldarius, Adiectiuum. vt Caldaria cella. Plin. Une chambre à poelle, et estuves.
    \
        Caldarium aes. Plin. Cuyvre.

    Dictionarium latinogallicum > caldarius

  • 15 caldarius

    caldārius (calid.), a, um (caldus), zur Wärme-, zum Wärmen gehörig, cella, Warmzelle, Warmbadezimmer, Plin. ep.: ahenum, der »Kessel mit heißem Wasser« fürs Bad, Vitr.: maltha calidaria, zum Verkleben der Wände in den Badezimmern, Pallad.: aes calidarium, das sich nur durch Hitze bearbeiten läßt, Plin. – subst., a) caldāria, ae, f., α) die Warmzelle im Bade, Marc. Emp. 25. – u. das warme Bad, caldarias de nardo exhibere, Lampr. Heliog. 24, 1. – β) der Kochtopf, Vulg. 1. regg. 2, 14. Ps. Apul. herb. 59. – b) caldārium (calidārium), ī, n., die Warmzelle im Bade, das Warmbad, cald. b. Vitr. 5, 10, 1. Sen. ep. 88, 11: calid. bei Cels. 1, 4. § 6.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > caldarius

  • 16 Laco

    Laco (Lacōn), ōnis, m. (Λάκων), der Lakonier, Lazedämonier, Leonides Laco, Cato origg. 4. fr. 7 (bei Gell. 3, 7, 19): Laco Phalantus, Hor. carm. 2, 6, 11: Laconis illa vox, Cic. Tusc. 1, 111: vorzugsw. v. Lysander, Nep. Alc. 10, 2, v. Agesilaus, Nep. Ages. 2. § 3 u. 5 u. Timoth. 1, 3: u. von dem wegen seiner Stärke u. Wachsamkeit geschätzten lakon. Hunde, fulvus L., Hor. epod. 6, 5. – adi. = lakonisch, L. parens, Sil. 4, 363. – Plur. Lacōnes, um, Akk. as (Λάκωνες), die Lakonier, Lazedämonier, Vitr. 1, 1, 6. Prop. 3, 14, 33. Liv. 35, 12, 8. Sen. ep. 82, 20. Curt. 7, 4, 32. Mart. 6, 42, 16: vorzugsw. Ledaei od. pii Lacones od. sidus Laconum, von Kastor u. Pollux, Mart. 1, 37, 2; 9, 3, 11; de spect. 26, 5. – Dav.: 1) Lacōnia, ae, f. = Laconica, Plin. 17, 133. – 2) Lacōnicus, a, um (Λακωνικός), lakonisch, lazedämonisch, ora (Küste), Liv.: ager, Liv.: purpura, Hor.: clavis, ein Schlüssel, mit dem man von außen die Tür auf- u. zuschließen konnte, da andere nur von innen die Tür öffneten, Plaut. – subst., a) Lacōnica, ae, f. od. Lacōnicē, ēs, f. (Λακωνική,sc.γη), die Landschaft Lakonika im Peloponnes, in der Lazedämon lag, Form, -ca, Vell. 1, 3, 1. Plin. 9, 127: Form -cē, Nep. Timoth. 2, 1. Mela 2, 3, 4 (2. § 39). – b) lacōnicum, ī, n., α) die lakonische Halle, das Lakonium, ein Teil des caldarium (Warmbades), ein halb-
    ————
    runder Alkoven, der von unten durch Röhren geheizt wurde und in der Mitte mit einem flachen großen Becken (labrum) mit Wasser versehen war, mit dem der Badende sich besprengte, während er sich den durch die hohe Temperatur erzeugten Schweiß abschabte, Cic. ad Att. 4, 10, 2. Vitr. 5, 10, 5; 5, 11, 2; 7, 10, 2. Cels. 2, 17 in. Colum. 1. praef. 16. – β) ein lakonisches Gewand, Plaut. Epid. 234. – 3) Lacōnis, idis, f. (Λακωνίς), lakonisch, lazedämonisch, mater, Ov. met. 3, 223. – subst. = Laconica, Mela 2, 3, 4 (2. § 41).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Laco

  • 17 caldarius

    caldaria, caldarium ADJ
    used/suitable for warming/hot water; warm; for plastering bath walls; by heat

    Latin-English dictionary > caldarius

  • 18 calidarium

    caldarium, hot bathing room; hot bath

    Latin-English dictionary > calidarium

  • 19 fundo

    1.
    fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a. [root FUD; Gr. CHU, cheW-, in cheô, cheusô;

    Lat. futis, futtilis, ec-futio, re-futo, etc.,

    Curt. Gr. Etym. p. 204 sq. ], to pour, pour out, shed.
    I.
    Lit., of fluids.
    1.
    In gen.:

    (natura terram) sucum venis cogebat fundere apertis Consimilem lactis, etc.,

    Lucr. 5, 812:

    sanguinem e patera,

    Cic. Div. 1, 23, 46:

    novum liquorem (i. e. vinum) de patera,

    Hor. C. 1, 31, 3:

    vina paterā in aras,

    Ov. M. 9, 160; cf.:

    vinum inter cornua,

    id. ib. 7, 594:

    vinum super aequora,

    id. ib. 11, 247:

    duo rite mero libans carchesia Baccho Fundit humi,

    Verg. A. 5, 78:

    laticem urnis,

    Ov. M. 3, 172:

    lacrimas,

    Verg. A. 3, 348: cf. Ov. M. [p. 793] 5, 540:

    fundit Anigros aquas,

    pours out, id. ib. 15, 282:

    parumne fusum est Latini sanguinis?

    shed, spilt, Hor. Epod. 7, 4:

    sanguine ob rem publicam fuso,

    Sall. H. Fr. 2, 96, 2 Dietsch:

    sanguinem de regno (i. e. propter regnum),

    Curt. 10, 5.—Mid.:

    memorandum, in septem lacus eum (Strymonem) fundi,

    discharges itself, Plin. 4, 10, 17, § 38:

    ingentibus procellis fusus imber,

    pouring, Liv. 6, 8, 7; 6, 32, 6; cf.:

    sanguis in corporibus fusus,

    Cic. de Or. 2, 77, 310.—
    2.
    In partic.
    a.
    Of metals, to make by melting, to melt, cast, found:

    exolevit fundendi aeris pretiosi ratio,

    Plin. 34, 2, 3, § 5; cf. id. 34, 7, 18, § 46:

    caldarium (aes) funditur tantum, malleis fragile,

    id. 34, 8, 20, § 94:

    aere fuso,

    id. 34, 11, 24, § 107:

    vitrum,

    id. 34, 14, 42, § 148:

    glandes, Auct. B. Afr. 20, 3: Theodorus ipse se ex aere fudit,

    Plin. 34, 8, 19, § 83:

    ne statuam quidem inchoari, cum ejus membra fundentur,

    Quint. 2, 1, 12:

    fusis omnibus membris (statuae),

    id. 7 praef. §

    2: olim quaerere amabam, Quid sculptum infabre, quid fusum durius esset,

    Hor. S. 2, 3, 22.—
    * b.
    In medic. lang.: aliquem, to cause one to have fluid stools, to relax the bowels (opp. comprimere): si compresserit aliquem morbus aut fuderit, Cels. praef. med.; cf. under P. a.—
    B.
    Transf.
    1.
    To wet, moisten, bathe with a liquid ( poet. and very rare):

    (ossa) niveo fundere lacte,

    Tib. 3, 2, 20:

    multo tempora funde mero,

    id. 1, 7, 50.—
    2.
    Of things non-fluid.
    a.
    In gen., to pour forth in abundance, to scatter, cast, hurl; to spread, extend, diffuse:

    desectam cum stramento segetem corbibus fudere in Tiberim,

    Liv. 2, 5, 3:

    picem reliquasque res, quibus ignis excitari potest, fundebant,

    Caes. B. G. 7, 24, 4:

    tela,

    Val. Fl. 3, 243:

    sagittam,

    Sil. 7, 647:

    (solis) radios per opaca domorum,

    Lucr. 2, 115:

    quas (maculas) incuria fudit,

    has scattered, Hor. A. P. 352:

    fundunt se carcere laeti Thraces equi,

    pour themselves forth, rush out, Val. Fl. 1, 611:

    se cuncta manus ratibus,

    id. 2, 662:

    littera fundens se in charta,

    Plin. 13, 12, 25, § 81:

    luna se fundebat per fenestras,

    Verg. A. 3, 152.—Mid.:

    ne (vitis) in omnes partes nimia fundatur,

    spread out, Cic. de Sen. 15, 52:

    homines fusi per agros ac dispersi,

    Cic. Sest. 42, 91.—
    b.
    In partic.
    (α).
    With the accessory notion of production, to bring forth, bear or produce (in abundance):

    crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt,

    Lucr. 1, 351; cf.:

    terra feta frugibus et vario leguminum genere, quae cum maxima largitate fundit,

    Cic. N. D. 2, 62, 156:

    flores aut fruges aut bacas,

    id. Tusc. 5, 13, 37:

    frugem,

    id. de Sen. 15, 51:

    plus materiae (vites),

    Plin. 17, 22, 35, § 192:

    cum centesimo Leontini campi fundunt,

    id. 18, 10, 21, § 95:

    facile illa (piscium ova) aqua et sustinentur et fetum fundunt,

    Cic. N. D. 2, 51, 129:

    (terra) animal prope certo tempore fudit Omne,

    Lucr. 5, 823; cf. ib. 917:

    fudit equum magno tellus percussa tridenti,

    Verg. G. 1, 13:

    Africa asinorum silvestrium multitudinem fundit,

    Plin. 8, 30, 46, § 108: quae te beluam ex utero, non hominem fudit, Cic. Pis. init.; Verg. A. 8, 139, v. Forbig. ad h. l.—
    (β).
    With the secondary notion of depth or downward direction, to throw or cast to the ground, to prostrate:

    (victi hostes) et de jugis, quae ceperant, funduntur,

    Liv. 9, 43, 20:

    nec prius absistit, quam septem ingentia victor Corpora (cervorum) fundat humi,

    Verg. A. 1, 193; cf. Ov. M. 13, 85; Sil. 4, 533:

    aliquem arcu,

    Val. Fl. 1, 446.—In middle force:

    fundi in alga,

    to lie down, Val. Fl. 1, 252.—Esp. freq. milit. t. t., overthrow, overcome, rout, vanquish an enemy:

    hostes nefarios prostravit, fudit, occidit,

    Cic. Phil. 14, 10, 27; cf.:

    exercitus caesus fususque,

    id. ib. 14, 1, 1:

    aliquos caedere, fundere atque fugare,

    Sall. J. 58, 3:

    Gaetulos,

    id. ib. 88, 3:

    classes fusae fugataeque,

    id. ib. 79, 4; cf.:

    si vi fudisset cecidissetque hostes,

    Liv. 35, 1, 8:

    hostes de jugis,

    id. 9, 43, 20:

    Gallos de delubris vestris,

    id. 6, 16, 2:

    eas omnes copias a se uno proelio fusas ac superatas esse,

    Caes. B. G. 1, 44, 8; cf.:

    Massilienses crebris eruptionibus fusi,

    id. B. C. 2, 22, 1:

    Latini ad Veserim fusi et fugati,

    Cic. Off. 3, 31, 112; Liv. 2, 6 fin.:

    quatuor exercitus Carthaginiensium fudi, fugavi, Hispania expuli,

    id. 28, 28, 9; cf. Drak. on 38, 53, 2;

    less freq. in a reversed order: alios arma sumentes fugant funduntque,

    Sall. J. 21, 2; Vell. 2, 46 fin.: omnibus hostium copiis fusis armisque exutis, Caes. B. G. 3, 6, 3:

    magnas copias hostium fudit,

    Cic. Mur. 9, 20:

    Sabinos equitatu fudit,

    id. Rep. 2, 20:

    Armeniorum copias,

    id. Arch. 9, 21:

    maximas copias parva manu,

    Sall. C. 7, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    Ingen., to pour out or forth, to spread out, extend, display:

    imago de corpore fusa,

    Lucr. 4, 53:

    animam moribundo corpore fudit,

    id. 3, 1033; cf. id. 3, 700:

    concidit ac multo vitam cum sanguine fudit,

    Verg. A. 2, 532:

    circuli (appellantur), quod mixta farina et caseo et aqua circuitum aequabiliter fundebant,

    poured out, spread out, Varr. L. L. 5, § 106:

    quem secutus Cicero hanc famam latius fudit,

    Quint. 11, 2, 14; cf. id. 10, 5, 11:

    cum vero causa ea inciderit, in qua vis eloquentiae possit expromi: tum se latius fundet orator,

    will display himself, Cic. Or. 36, 125:

    superstitio, fusa per gentes,

    id. Div. 2, 72 init.; cf. Quint. 11, 3, 84:

    neque se tanta in eo (Cicerone) fudisset ubertas,

    id. 12, 2, 23:

    fundet opes, Latiumque beabit divite lingua,

    riches of expression, Hor. Ep. 2, 2, 121. —Mid.:

    quamquam negant, nec virtutes nec vitia crescere: tamen utrumque eorum fundi quodammodo et quasi dilatari putant,

    to be diffused, Cic. Fin. 3, 15, 48; cf.:

    modo virtus latius funditur,

    Sen. Ep. 74, 27; and:

    semper ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur,

    id. 5, 30, 92:

    saepe in amplificanda re funditur numerose et volubiliter oratio,

    id. Or. 62, 210.—
    B.
    In partic., of speech, to pour forth, utter:

    per quam (arteriam) vox principium a mente ducens percipitur et funditur,

    Cic. N. D. 2, 59, 149; cf.:

    e quibus elici vocem et fundi videmus,

    id. Tusc. 2, 24, 56:

    inanes sonos,

    id. ib. 5, 26, 73 (for which:

    inani voce sonare,

    id. Fin. 2, 15, 48):

    sonum,

    id. Ac. 2, 23, 74:

    verba poëtarum more (opp. ratione et arte distinguere),

    id. Fin. 4, 4, 10:

    versus hexametros aliosque variis modis atque numeris ex tempore,

    id. de Or. 3, 50, 194; cf.:

    grave plenumque carmen,

    id. Tusc. 1, 26, 64:

    tam bonos septenarios ad tibiam,

    id. ib. 1, 44, 107:

    physicorum oracula,

    id. N. D. 1, 26, 66:

    has ore loquelas,

    Verg. A. 5, 842:

    preces pectore ab imo,

    id. ib. 6, 55; so,

    preces,

    id. ib. 5, 234; Hor. Epod. 17, 53:

    mera mendacia,

    Plaut. Ps. 4, 1, 33:

    jam tu verba fundis hic, sapientia?

    you waste, Ter. Ad. 5, 2, 7:

    opprobria rustica,

    Hor. Ep. 2, 1, 146:

    iras inanes,

    Val. Fl. 3, 697:

    vehemens et liquidus puroque simillimus amni Fundet opes,

    Hor. Ep. 2, 2, 121:

    preces,

    App. M. 11, p. 258, 4; Tac. A. 14, 30; Aug. in Psa. 25, 10 al.—Hence, fūsus, a, um, P. a., spread out, extended, broad, large, copious, diffuse.
    A.
    Lit.:

    (aër) tum fusus et extenuatus sublime fertur, tum autem concretus in nubes cogitur,

    Cic. N. D. 2, 39, 101: fusior alvus, i. e. more relaxed (opp. astrictior), Cels. 1, 3 med.:

    toga (opp. restricta),

    wide, full, Suet. Aug. 73:

    Gallorum fusa et candida corpora,

    full, plump, Liv. 38, 21, 9:

    campi in omnem partem,

    extended, Verg. A. 6, 440; cf.:

    non fusior ulli Terra fuit domino,

    a broader, larger kingdom, Luc. 4, 670.—
    B.
    Trop., copious, diffuse; flowing, free:

    genus sermonis non liquidum, non fusum ac profluens,

    Cic. de Or. 2, 38, 159; cf.:

    constricta an latius fusa narratio,

    Quint. 2, 13, 5:

    materia abundantior atque ultra quam oporteat fusa,

    id. 2, 4, 7:

    ut illud, quod ad omnem honestatem pertinet, decorum, quam late fusum sit, appareat,

    Cic. Off. 1, 28, 98; cf. Quint. 11, 1, 5:

    (vox) in egressionibus fusa et securae claritatis (opp. contracta),

    unrestrained, free, id. 11, 3, 64:

    periodus,

    id. 9, 4, 128:

    fusiores liberioresque numeri,

    id. 130:

    lingua Graeca prolixior fusiorque quam nostra,

    Gell. 2, 26, 7:

    in locis ac descriptionibus fusi ac fluentes,

    Quint. 9, 4, 138:

    plenior Aeschines et magis fusus,

    id. 10, 1, 77:

    dulcis et candidus et fusus Herodotus (opp. densus et brevis et semper instans sibi Thucydides),

    id. 10, 1, 73.— Sup. seems not to occur.— Adv.: fūse.
    * 1.
    (Acc. to A.) Spread out, extended:

    (manus) fusius paulo in diversum resolvitur,

    Quint. 11, 3, 97.—
    2.
    (Acc. to B.) Copiously, at length, diffusely:

    quae fuse olim disputabantur ac libere, ea nunc articulatim distincteque dicuntur,

    Cic. Leg. 1, 13, 36:

    multa dicere fuse lateque,

    id. Tusc. 4, 26, 57:

    fuse lateque dicendi facultas,

    id. Or. 32, 113:

    fuse et copiose augere et ornate aliquid (opp. brevia et acuta),

    id. Fin. 3, 7, 26.— Comp.:

    haec cum uberius disputantur et fusius (opp. brevius angustiusque concluduntur),

    Cic. N. D. 2, 7, 20:

    fusius et ornatius rem exponere,

    Quint. 4, 2, 128.— Sup. seems not to occur.
    2.
    fundo, āvi, ātum, 1, v. a. [fundus], to lay the bottom, keel, foundation of a thing, to found (syn.: condo, exstruo, etc.).
    I.
    Lit. (perh. only poet.):

    haec carina satis probe fundata et bene statuta est,

    i. e. is laid, Plaut. Mil. 3, 3, 44 (v. Ritschl ad h. l.);

    dum mea puppis erat validā fundata carinā,

    Ov. P. 4, 3, 5; id. H. 16, 111:

    Erycino in vertice sedes fundatur Veneri Idaliae,

    is founded, Verg. A. 5, 759: sedes saxo vetusto. id. ib. 8, 478:

    arces,

    id. ib. 4, 260.—
    B.
    Transf., in gen., to fasten, secure, make firm:

    dente tenaci Ancora fundabat naves,

    Verg. A. 6, 4:

    (genus humanum) Et majoribus et solidis magis ossibus intus Fundatum,

    Lucr. 5, 928; 4, 828.—
    II.
    Trop., to found, establish, fix, confirm (class., esp. in part. perf.; cf.:

    firmo, stabilio): illud vero maxime nostrum fundavit imperium et populi Romani nomen auxit, quod, etc.,

    Cic. Balb. 13, 31; cf.:

    quantis laboribus fundatum imperium,

    id. Cat. 4, 9, 19:

    qui (rei publicae status) bonorum omnium conjunctione et auctoritate consulatus mei fixus et fundatus videbatur,

    id. Att. 1, 16, 6:

    accurate non modo fundata verum etiam exstructa disciplina,

    id. Fin. 4, 1, 1; cf.:

    fundati a doctore,

    thoroughly instructed, Lact. 6, 21, 4:

    res publica praeclare fundata,

    Cic. Par. 1, 2, 10; cf.:

    qui legibus urbem Fundavit,

    Verg. A. 6, 810:

    in eorum agro sedes fundare Bastarnis,

    Liv. 40, 57, 5:

    libertatem, salutem, securitatem,

    Plin. Pan. 8, 1:

    jus civile,

    Dig. 1, 2, 2, § 39:

    vacuos Penates prole,

    Stat. S. 4, 7, 30; cf.:

    thalamos Tritonide nympha,

    i. e. to marry, Sil. 2, 65:

    partis et fundatis amicitiis,

    Q. Cic. Petit. Cons. 7, 25:

    fundatae atque optime constitutae opes,

    Cic. Rab. Post. 1, 1; cf.:

    nitidis fundata pecunia villis,

    well laid out, Hor. Ep. 1, 15, 46:

    nihil veritate fundatum,

    Cic. Fl. 11, 26; cf. Lucr. 5, 161.— Hence, fundātus, a, um, P. a., firm, fixed, grounded, durable (very rare).
    A.
    Lit.:

    quo fundatior erit ex arenato directura, etc.,

    Vitr. 7, 3 med.:

    si permanetis in fide fundati,

    Vulg. Col. 1, 23.—
    B.
    Trop.: deflevi subitas fundatissimae familiae ruinas, Auct. Or. pro Domo, 36, 96.

    Lewis & Short latin dictionary > fundo

См. также в других словарях:

  • Caldarium — Saltar a navegación, búsqueda Caldarium en unos baños romanos en Bath, Inglaterra. Se ha quitado el suelo para mostrar la cavidad por donde circulaba el aire caliente Un caldarium (también llamados calidarium, cella caldaria o cella coctilium)… …   Wikipedia Español

  • Caldarium — des thermes de Cluny (France) Dans la Rome antique, le caldarium (ou calidarium ) (du latin calidus, chaud) est la partie des thermes où l on peut prendre les bains chauds. Voir aussi Tepidarium : partie des thermes où l on peut prendr …   Wikipédia en Français

  • caldarium — [ kaldarjɔm ] n. m. • 1838; mot lat. ♦ Didact. Étuve, dans les thermes romains (opposé à frigidarium). Des caldariums. ● caldarium nom masculin (mot latin) Partie des thermes romains où se trouvaient piscines chaudes et bains de vapeur.… …   Encyclopédie Universelle

  • caldarium — caldárium s. n. Trimis de siveco, 10.08.2004. Sursa: Dicţionar ortografic  CALDÁRIUM s.n. Sală de aburi în băile romane. [pron. ri um. / < lat., fr. caldarium]. Trimis de LauraGellner, 26.11.2004. Sursa: DN  CALDÁRIUM s …   Dicționar Român

  • Caldarium — des römischen Bades in Bath. Der Boden wurde entfernt, um die Hypokaustenanlage sichtbar zu machen Das Caldarium (von Latein caldus, calidus warm, heiß) ist neben dem Tepidarium, dem Laconium bzw. Sudatorium und dem Frigidarium Teil der klassisch …   Deutsch Wikipedia

  • Caldarĭum — (lat.), 1) so v.w. Caldaria; 2) warmes Haus, s.u. Gewächshäuser …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Caldarĭum — (lat.), in den alten röm. Bädern das Zimmer für die warmen Bäder, Schwitzbad (s. Bad, S.241); auch soviel wie Warmhaus oder Treibhaus; s. Gewächshäuser …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Caldarium — Caldarĭum (lat.), Badezimmer für warme Bäder; auch Gewächs oder Treibhaus, Warmhaus …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Caldarium — Caldarium, in den röm. Bädern das Warmbad; das Treibhaus …   Herders Conversations-Lexikon

  • Caldarium —   das, s/...ri|en, altrömisches Warmbad, Thermen.   …   Universal-Lexikon

  • caldarium — (izg. kaldárium) m DEFINICIJA v. kaldarij …   Hrvatski jezični portal

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»