Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

cīvīle

  • 1 civile

    1.
    cīvīlis, e, adj. [civis].
    I.
    Of or pertaining to citizens, civil, civic (class. in prose and poetry, and very freq.): sanguine civili rem conflant, by the blood of citizens, * Lucr. 3, 70; Cic. Fam. 15, 15, 1:

    conjuratio,

    id. ib. 5, 12, 2:

    bellum,

    id. Att. 7, 13, 1; id. Imp. Pomp. 10, 28:

    bella,

    Hor. Epod. 16, 1; Luc. 1, 1:

    genus belli,

    Cic. Att. 7, 13, 1; Sall. C. 47, 2; Quint. 12, 1, 16; Flor. 3, 22, 10; 3, 23, 7:

    facinus,

    Cic. Att. 7, 13, 1.—So De Bello Civili, the title of a portion of the Commentaries of Julius Cæsar, Flor. 4, 2, 4:

    discordia,

    Sall. C. 5, 2:

    dissensio,

    id. J. 41 fin.:

    discidii specie,

    Tac. A. 14, 60:

    irae,

    id. ib. 1, 43:

    acies,

    Ov. M. 7, 142:

    arma,

    civil war, Cic. Div. 2, 2, 6; Tac. A. 1, 9:

    aestus,

    Hor. Ep. 2, 2, 47:

    Mars,

    Ov. H. 6, 35:

    busta,

    Prop. 2, 1, 27:

    victoria,

    Nep. Epam. 10, 3; Sall. J. 95, 4; Tac. H. 4, 38 fin.:

    praeda,

    id. ib. 3, 15 et saep.:

    mos consuetudoque,

    Cic. Off. 1, 41,148; cf.

    just before: instituta civilia: conciliatio et societas,

    id. N. D. 2, 31, 78:

    facinus,

    id. Att. 7, 13, 1:

    clamor,

    Liv. 3, 28, 4; cf.

    robur,

    id. 28, 44, 5:

    curae,

    Hor. C. 3, 8, 17:

    quercus = corona civica (v. civicus, I.),

    Verg. A. 6, 772: civilis dies, the civil day ( from midnight to midnight; opp. to the naturalis dies, from the rising to the setting of the sun), Varr. R. R. 1, 28, 1; Plin. 2, 77, 79, § 188; Macr. S. 1, 3:

    amor (opp. to naturalis),

    between citizens, Gell. 12, 1, 23.—
    2.
    Esp.: jus civile.
    a.
    In gen., private rights, the law, as it protects citizens in their status, property, etc.:

    jus civile est aequitas constituta iis, qui ejusdem civitatis sunt, ad res suas obtinendas,

    Cic. Top. 2, 9:

    sit ergo in jure civili finis hic: legitimae atque usitatae in rebus causisque civium aequabilitatis conservatio,

    id. de Or. 1, 42, 188:

    qui jus civile contemnendum putat, is vincula revellit judiciorum, etc.,

    id. Caecin. 25, 70; id. Off. 3, 17, 69; id. Balb. 11, 28; Gai Inst. 1, 1; Just. Inst. 1, 2, 1 sq.;

    opp. jus naturale: quodam tempore homines nondum neque naturali neque civili jure descripto fusi, etc.,

    Cic. Sest. 42, 91.—
    b.
    The body of Roman law relating to private rights, the Civil Law:

    ut si quis dicat jus civile id esse, quod in legibus, senatūs consultis, rebus judicatis, juris peritorum auctoritate, edictis magistratuum, more, aequitate consistat,

    Cic. Top. 5, 28:

    hoc civile (jus) quod dicimus (opp. causa universi juris ac legum),

    id. Leg. 1, 5, 17:

    de jure civili si quis novi quid instituit,

    id. Verr. 2, 1, 42, § 109;

    opp. jus nationum,

    id. Div in Caecil. 5, 18;

    opp. jus praetorium, the precedents of decisions by the prætor: nam quod agas mecum ex jure civili ac praetorio non habes,

    id. Caecin. 12, 34; 2, 4; cf. Dig. 1, 1, 7 pr. and § 1.—
    c.
    In narrower sense, the code of procedure, the forms of process in the Roman law:

    civile jus, repositum in penetralibus pontificum, evulgavit (Licinius),

    Liv. 9, 46, 5 Weissenb. ad loc.:

    jus civile per multa saecula inter sacra caerimoniasque deorum abditum, Cn. Flavius vulgavit,

    Val. Max. 2, 5, 2; cf. Dig. 1, 2, 2, § 5 sqq.; plur.:

    inteream si... novi civilia jura,

    Hor. S. 1, 9, 39.—
    B.
    Relating to public or political life, political, public, state-:

    scientia,

    politics, political science, Cic. Inv. 1, 5, 6; Quint. 2, 15, 33:

    quaestiones,

    id. 2, 15, 36:

    officia,

    id. 2, 15, 36, and 2, 4, 27:

    civilium rerum peritus,

    Tac. H. 2, 5:

    mersor civilibus undis,

    Hor. Ep. 1, 1, 16: vir, a statesman, politikos, Quint. prooem. § 10; 11, 10, 15; 12, 2, 7; 12, 2, 21; 11, 1, 35.—
    2.
    Esp. civil, opp. military (first in Livy):

    is gravis annis non militaribus solum sed civilibus quoque abscesserat muneribus,

    Liv. 9, 3, 5; cf.:

    civilis res haud magnopere obeuntem bella excitabant,

    id. 6, 22, 7.—
    II.
    Trop. (cf. popularis, and the Gr. koinos), demeaning one ' s self as a citizen; hence of distinguished persons, courteous, polite, civil, affable, urbane (so not before the Aug. per.; esp. freq. in Suet.;

    in Quint. only once): quid enim civilius illo?

    Ov. Tr. 4, 4, 13:

    sermo,

    Liv. 6, 40, 15:

    animus,

    id. 45, 32, 5; Tac. A. 1, 72; Suet. Caes. 75; id. Claud. 1; id. Dom. 12; cf. id. Calig. 3; id. Vesp. 12:

    parumque id non civile modo sed humanum etiam visum,

    unbecoming a private citizen, Liv. 5, 23, 5:

    et humano ingressu,

    Quint. 3, 8, 59 Spald.:

    incessu,

    Plin. Pan. 83, 7:

    civile ingenium, mira comitas,

    Tac. A. 1, 33; cf. id. ib. 2, 82: arma, id. H. 4, 3:

    civile rebatur, misceri voluptatibus vulgi,

    id. A. 1, 54; cf. id. ib. 2, 34; 3, 22; Plin. Pan. 78, 4; 87, 1:

    civilis circa amicos,

    Eutr. 7, 13:

    in cunctos,

    id. 10, 16.— Sup., Eutr. 8, 1; Spart. Had. 20, 1.—As subst.: cīvīle, is, n., courtesy:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 3, 9.—Hence, adv.: cīvīlĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Citizen-like: vivere, Cic. ap. Lact. 3, 14: certare, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 3; Liv. 38, 56, 9; 33, 46, 3; Juv. 5, 112; Gell. praef. § 13.—
    b.
    In judicial language, civilly (opp. criminally):

    agere,

    Dig. 47, 2, 92; 11, 6, 1; 47, 10, 37.—
    2.
    (Acc. to 2.) As becomes a citizen, courteously, kindly, Ov. M. 12, 583; id. Tr. 3, 8, 41; Tac. A. 3, 76; 4, 21; id. H. 2, 91.— Comp.:

    civilius,

    Plin. Pan. 29, 2; App. M. 9, p. 236, 10.— Sup.:

    civilissime,

    Eutr. 7, 8.
    2.
    Cīvīlis, is, m., a proper name, e. g. Julius Civilis, chief of the Batavi, Tac. H. 4, 13 sq.; abl. Civile, id. ib. 4, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > civile

  • 2 civile

    courtesy; civility

    Latin-English dictionary > civile

  • 3 Jus civīle

    Гражданское право.

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Jus civīle

  • 4 flavianum ius civile

    собрание т. н. legis actiones, составление которого приписывают Аппию Клавдию (1. 2 § 7 D. 1, 2).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > flavianum ius civile

  • 5 Ius civile

    Latin Quotes (Latin to English) > Ius civile

  • 6 civilis

    , civile (m = f,n)
      гражданский

    Dictionary Latin-Russian new > civilis

  • 7 Civilis

    1.
    cīvīlis, e, adj. [civis].
    I.
    Of or pertaining to citizens, civil, civic (class. in prose and poetry, and very freq.): sanguine civili rem conflant, by the blood of citizens, * Lucr. 3, 70; Cic. Fam. 15, 15, 1:

    conjuratio,

    id. ib. 5, 12, 2:

    bellum,

    id. Att. 7, 13, 1; id. Imp. Pomp. 10, 28:

    bella,

    Hor. Epod. 16, 1; Luc. 1, 1:

    genus belli,

    Cic. Att. 7, 13, 1; Sall. C. 47, 2; Quint. 12, 1, 16; Flor. 3, 22, 10; 3, 23, 7:

    facinus,

    Cic. Att. 7, 13, 1.—So De Bello Civili, the title of a portion of the Commentaries of Julius Cæsar, Flor. 4, 2, 4:

    discordia,

    Sall. C. 5, 2:

    dissensio,

    id. J. 41 fin.:

    discidii specie,

    Tac. A. 14, 60:

    irae,

    id. ib. 1, 43:

    acies,

    Ov. M. 7, 142:

    arma,

    civil war, Cic. Div. 2, 2, 6; Tac. A. 1, 9:

    aestus,

    Hor. Ep. 2, 2, 47:

    Mars,

    Ov. H. 6, 35:

    busta,

    Prop. 2, 1, 27:

    victoria,

    Nep. Epam. 10, 3; Sall. J. 95, 4; Tac. H. 4, 38 fin.:

    praeda,

    id. ib. 3, 15 et saep.:

    mos consuetudoque,

    Cic. Off. 1, 41,148; cf.

    just before: instituta civilia: conciliatio et societas,

    id. N. D. 2, 31, 78:

    facinus,

    id. Att. 7, 13, 1:

    clamor,

    Liv. 3, 28, 4; cf.

    robur,

    id. 28, 44, 5:

    curae,

    Hor. C. 3, 8, 17:

    quercus = corona civica (v. civicus, I.),

    Verg. A. 6, 772: civilis dies, the civil day ( from midnight to midnight; opp. to the naturalis dies, from the rising to the setting of the sun), Varr. R. R. 1, 28, 1; Plin. 2, 77, 79, § 188; Macr. S. 1, 3:

    amor (opp. to naturalis),

    between citizens, Gell. 12, 1, 23.—
    2.
    Esp.: jus civile.
    a.
    In gen., private rights, the law, as it protects citizens in their status, property, etc.:

    jus civile est aequitas constituta iis, qui ejusdem civitatis sunt, ad res suas obtinendas,

    Cic. Top. 2, 9:

    sit ergo in jure civili finis hic: legitimae atque usitatae in rebus causisque civium aequabilitatis conservatio,

    id. de Or. 1, 42, 188:

    qui jus civile contemnendum putat, is vincula revellit judiciorum, etc.,

    id. Caecin. 25, 70; id. Off. 3, 17, 69; id. Balb. 11, 28; Gai Inst. 1, 1; Just. Inst. 1, 2, 1 sq.;

    opp. jus naturale: quodam tempore homines nondum neque naturali neque civili jure descripto fusi, etc.,

    Cic. Sest. 42, 91.—
    b.
    The body of Roman law relating to private rights, the Civil Law:

    ut si quis dicat jus civile id esse, quod in legibus, senatūs consultis, rebus judicatis, juris peritorum auctoritate, edictis magistratuum, more, aequitate consistat,

    Cic. Top. 5, 28:

    hoc civile (jus) quod dicimus (opp. causa universi juris ac legum),

    id. Leg. 1, 5, 17:

    de jure civili si quis novi quid instituit,

    id. Verr. 2, 1, 42, § 109;

    opp. jus nationum,

    id. Div in Caecil. 5, 18;

    opp. jus praetorium, the precedents of decisions by the prætor: nam quod agas mecum ex jure civili ac praetorio non habes,

    id. Caecin. 12, 34; 2, 4; cf. Dig. 1, 1, 7 pr. and § 1.—
    c.
    In narrower sense, the code of procedure, the forms of process in the Roman law:

    civile jus, repositum in penetralibus pontificum, evulgavit (Licinius),

    Liv. 9, 46, 5 Weissenb. ad loc.:

    jus civile per multa saecula inter sacra caerimoniasque deorum abditum, Cn. Flavius vulgavit,

    Val. Max. 2, 5, 2; cf. Dig. 1, 2, 2, § 5 sqq.; plur.:

    inteream si... novi civilia jura,

    Hor. S. 1, 9, 39.—
    B.
    Relating to public or political life, political, public, state-:

    scientia,

    politics, political science, Cic. Inv. 1, 5, 6; Quint. 2, 15, 33:

    quaestiones,

    id. 2, 15, 36:

    officia,

    id. 2, 15, 36, and 2, 4, 27:

    civilium rerum peritus,

    Tac. H. 2, 5:

    mersor civilibus undis,

    Hor. Ep. 1, 1, 16: vir, a statesman, politikos, Quint. prooem. § 10; 11, 10, 15; 12, 2, 7; 12, 2, 21; 11, 1, 35.—
    2.
    Esp. civil, opp. military (first in Livy):

    is gravis annis non militaribus solum sed civilibus quoque abscesserat muneribus,

    Liv. 9, 3, 5; cf.:

    civilis res haud magnopere obeuntem bella excitabant,

    id. 6, 22, 7.—
    II.
    Trop. (cf. popularis, and the Gr. koinos), demeaning one ' s self as a citizen; hence of distinguished persons, courteous, polite, civil, affable, urbane (so not before the Aug. per.; esp. freq. in Suet.;

    in Quint. only once): quid enim civilius illo?

    Ov. Tr. 4, 4, 13:

    sermo,

    Liv. 6, 40, 15:

    animus,

    id. 45, 32, 5; Tac. A. 1, 72; Suet. Caes. 75; id. Claud. 1; id. Dom. 12; cf. id. Calig. 3; id. Vesp. 12:

    parumque id non civile modo sed humanum etiam visum,

    unbecoming a private citizen, Liv. 5, 23, 5:

    et humano ingressu,

    Quint. 3, 8, 59 Spald.:

    incessu,

    Plin. Pan. 83, 7:

    civile ingenium, mira comitas,

    Tac. A. 1, 33; cf. id. ib. 2, 82: arma, id. H. 4, 3:

    civile rebatur, misceri voluptatibus vulgi,

    id. A. 1, 54; cf. id. ib. 2, 34; 3, 22; Plin. Pan. 78, 4; 87, 1:

    civilis circa amicos,

    Eutr. 7, 13:

    in cunctos,

    id. 10, 16.— Sup., Eutr. 8, 1; Spart. Had. 20, 1.—As subst.: cīvīle, is, n., courtesy:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 3, 9.—Hence, adv.: cīvīlĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Citizen-like: vivere, Cic. ap. Lact. 3, 14: certare, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 3; Liv. 38, 56, 9; 33, 46, 3; Juv. 5, 112; Gell. praef. § 13.—
    b.
    In judicial language, civilly (opp. criminally):

    agere,

    Dig. 47, 2, 92; 11, 6, 1; 47, 10, 37.—
    2.
    (Acc. to 2.) As becomes a citizen, courteously, kindly, Ov. M. 12, 583; id. Tr. 3, 8, 41; Tac. A. 3, 76; 4, 21; id. H. 2, 91.— Comp.:

    civilius,

    Plin. Pan. 29, 2; App. M. 9, p. 236, 10.— Sup.:

    civilissime,

    Eutr. 7, 8.
    2.
    Cīvīlis, is, m., a proper name, e. g. Julius Civilis, chief of the Batavi, Tac. H. 4, 13 sq.; abl. Civile, id. ib. 4, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > Civilis

  • 8 civilis

    1.
    cīvīlis, e, adj. [civis].
    I.
    Of or pertaining to citizens, civil, civic (class. in prose and poetry, and very freq.): sanguine civili rem conflant, by the blood of citizens, * Lucr. 3, 70; Cic. Fam. 15, 15, 1:

    conjuratio,

    id. ib. 5, 12, 2:

    bellum,

    id. Att. 7, 13, 1; id. Imp. Pomp. 10, 28:

    bella,

    Hor. Epod. 16, 1; Luc. 1, 1:

    genus belli,

    Cic. Att. 7, 13, 1; Sall. C. 47, 2; Quint. 12, 1, 16; Flor. 3, 22, 10; 3, 23, 7:

    facinus,

    Cic. Att. 7, 13, 1.—So De Bello Civili, the title of a portion of the Commentaries of Julius Cæsar, Flor. 4, 2, 4:

    discordia,

    Sall. C. 5, 2:

    dissensio,

    id. J. 41 fin.:

    discidii specie,

    Tac. A. 14, 60:

    irae,

    id. ib. 1, 43:

    acies,

    Ov. M. 7, 142:

    arma,

    civil war, Cic. Div. 2, 2, 6; Tac. A. 1, 9:

    aestus,

    Hor. Ep. 2, 2, 47:

    Mars,

    Ov. H. 6, 35:

    busta,

    Prop. 2, 1, 27:

    victoria,

    Nep. Epam. 10, 3; Sall. J. 95, 4; Tac. H. 4, 38 fin.:

    praeda,

    id. ib. 3, 15 et saep.:

    mos consuetudoque,

    Cic. Off. 1, 41,148; cf.

    just before: instituta civilia: conciliatio et societas,

    id. N. D. 2, 31, 78:

    facinus,

    id. Att. 7, 13, 1:

    clamor,

    Liv. 3, 28, 4; cf.

    robur,

    id. 28, 44, 5:

    curae,

    Hor. C. 3, 8, 17:

    quercus = corona civica (v. civicus, I.),

    Verg. A. 6, 772: civilis dies, the civil day ( from midnight to midnight; opp. to the naturalis dies, from the rising to the setting of the sun), Varr. R. R. 1, 28, 1; Plin. 2, 77, 79, § 188; Macr. S. 1, 3:

    amor (opp. to naturalis),

    between citizens, Gell. 12, 1, 23.—
    2.
    Esp.: jus civile.
    a.
    In gen., private rights, the law, as it protects citizens in their status, property, etc.:

    jus civile est aequitas constituta iis, qui ejusdem civitatis sunt, ad res suas obtinendas,

    Cic. Top. 2, 9:

    sit ergo in jure civili finis hic: legitimae atque usitatae in rebus causisque civium aequabilitatis conservatio,

    id. de Or. 1, 42, 188:

    qui jus civile contemnendum putat, is vincula revellit judiciorum, etc.,

    id. Caecin. 25, 70; id. Off. 3, 17, 69; id. Balb. 11, 28; Gai Inst. 1, 1; Just. Inst. 1, 2, 1 sq.;

    opp. jus naturale: quodam tempore homines nondum neque naturali neque civili jure descripto fusi, etc.,

    Cic. Sest. 42, 91.—
    b.
    The body of Roman law relating to private rights, the Civil Law:

    ut si quis dicat jus civile id esse, quod in legibus, senatūs consultis, rebus judicatis, juris peritorum auctoritate, edictis magistratuum, more, aequitate consistat,

    Cic. Top. 5, 28:

    hoc civile (jus) quod dicimus (opp. causa universi juris ac legum),

    id. Leg. 1, 5, 17:

    de jure civili si quis novi quid instituit,

    id. Verr. 2, 1, 42, § 109;

    opp. jus nationum,

    id. Div in Caecil. 5, 18;

    opp. jus praetorium, the precedents of decisions by the prætor: nam quod agas mecum ex jure civili ac praetorio non habes,

    id. Caecin. 12, 34; 2, 4; cf. Dig. 1, 1, 7 pr. and § 1.—
    c.
    In narrower sense, the code of procedure, the forms of process in the Roman law:

    civile jus, repositum in penetralibus pontificum, evulgavit (Licinius),

    Liv. 9, 46, 5 Weissenb. ad loc.:

    jus civile per multa saecula inter sacra caerimoniasque deorum abditum, Cn. Flavius vulgavit,

    Val. Max. 2, 5, 2; cf. Dig. 1, 2, 2, § 5 sqq.; plur.:

    inteream si... novi civilia jura,

    Hor. S. 1, 9, 39.—
    B.
    Relating to public or political life, political, public, state-:

    scientia,

    politics, political science, Cic. Inv. 1, 5, 6; Quint. 2, 15, 33:

    quaestiones,

    id. 2, 15, 36:

    officia,

    id. 2, 15, 36, and 2, 4, 27:

    civilium rerum peritus,

    Tac. H. 2, 5:

    mersor civilibus undis,

    Hor. Ep. 1, 1, 16: vir, a statesman, politikos, Quint. prooem. § 10; 11, 10, 15; 12, 2, 7; 12, 2, 21; 11, 1, 35.—
    2.
    Esp. civil, opp. military (first in Livy):

    is gravis annis non militaribus solum sed civilibus quoque abscesserat muneribus,

    Liv. 9, 3, 5; cf.:

    civilis res haud magnopere obeuntem bella excitabant,

    id. 6, 22, 7.—
    II.
    Trop. (cf. popularis, and the Gr. koinos), demeaning one ' s self as a citizen; hence of distinguished persons, courteous, polite, civil, affable, urbane (so not before the Aug. per.; esp. freq. in Suet.;

    in Quint. only once): quid enim civilius illo?

    Ov. Tr. 4, 4, 13:

    sermo,

    Liv. 6, 40, 15:

    animus,

    id. 45, 32, 5; Tac. A. 1, 72; Suet. Caes. 75; id. Claud. 1; id. Dom. 12; cf. id. Calig. 3; id. Vesp. 12:

    parumque id non civile modo sed humanum etiam visum,

    unbecoming a private citizen, Liv. 5, 23, 5:

    et humano ingressu,

    Quint. 3, 8, 59 Spald.:

    incessu,

    Plin. Pan. 83, 7:

    civile ingenium, mira comitas,

    Tac. A. 1, 33; cf. id. ib. 2, 82: arma, id. H. 4, 3:

    civile rebatur, misceri voluptatibus vulgi,

    id. A. 1, 54; cf. id. ib. 2, 34; 3, 22; Plin. Pan. 78, 4; 87, 1:

    civilis circa amicos,

    Eutr. 7, 13:

    in cunctos,

    id. 10, 16.— Sup., Eutr. 8, 1; Spart. Had. 20, 1.—As subst.: cīvīle, is, n., courtesy:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 3, 9.—Hence, adv.: cīvīlĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Citizen-like: vivere, Cic. ap. Lact. 3, 14: certare, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 3; Liv. 38, 56, 9; 33, 46, 3; Juv. 5, 112; Gell. praef. § 13.—
    b.
    In judicial language, civilly (opp. criminally):

    agere,

    Dig. 47, 2, 92; 11, 6, 1; 47, 10, 37.—
    2.
    (Acc. to 2.) As becomes a citizen, courteously, kindly, Ov. M. 12, 583; id. Tr. 3, 8, 41; Tac. A. 3, 76; 4, 21; id. H. 2, 91.— Comp.:

    civilius,

    Plin. Pan. 29, 2; App. M. 9, p. 236, 10.— Sup.:

    civilissime,

    Eutr. 7, 8.
    2.
    Cīvīlis, is, m., a proper name, e. g. Julius Civilis, chief of the Batavi, Tac. H. 4, 13 sq.; abl. Civile, id. ib. 4, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > civilis

  • 9 caput

    căpŭt, căpĭtis, n.    - voir l'article caput de Gaffiot.    - orth. kaput Vel. Gram. 7,53,7; CIL 14, 2112, etc.; capud CIL 7, 897 --- abl. capiti Virg. En. 7, 668; Catul. 68, 124. [st1]1 [-] tête.    - dammare capitis: condamner à mort.    - caput operire, Cic.: se couvrir la tête.    - caput aperire, Cic.: se découvrir la tête.    - capita aut navia: tête ou navire (= pile ou face). La pièce jetée portait d'un côté la tête de Janus et de l'autre un navire.    - supra caput esse (= imminere, impendere): [être sur sa tête] = menacer.    - capita conferre, Liv. 2: se rapprocher (pour conférer secrètement).    - ire praecipitem in lutum per caputque pedesque, Cat. 17, 9: s'embourber de la tête aux pieds.    - nec caput nec pedes, Cic. Fam. 7: ni queue ni tête (ni commencement ni fin). [st1]2 [-] tête d'un objet: extrémité, bout, pointe, sommet, cime, racine.    - capita vitium (caput vitis): les racines de la vigne.    - caput arboris: la cime de l'arbre.    - caput allii, Col. 6, 34, 1: tête d'ail, gousse d'ail.    - capita tignorum: les extrémités des poutres.    - caput facere, Plin.: pousser, grossir (en parl. d'un furoncle, d'un bouton). [st1]3 [-] source, origine, embouchure (d'un fleuve).    - capita Rhodani: les embouchures du Rhône, les bouches du Rhône.    - caput amnis, Virg.: la source d'un fleuve.    - Nile, pater, quanam possim te dicere causa aut quibus in terris occuluisse caput? Tib.: Nil, ô père, pourrais-je dire pourquoi et en quelle région tu as caché ta source? [st1]4 [-] individu, personne; tête de bétail.    - in capita: par tête, par personne.    - o lepidum caput, Ter. Ad.: ô le galant homme!    - vae capiti tuo, Plaut. Most.: malheur à toi!    - capita vilissima, Liv.: gens de rien. [st1]5 [-] vie, existence; vie civile, personnalité civile, droits civils.    - capite puniri: être puni de mort.    - capitis damnare, Cic.: condamner à mort.    - reus capitis: accusé d’un crime capital.    - deminutio capitis: perte des droits civils.    - capitis demunitio maxima, Dig.: perte de tous les droits civils et politiques.    - capitis demunitio media, Dig.: perte des droits de famille et de cité. [st1]6 [-] tête (siège de l'intelligence), cervelle.    - incolumi capite es? Hor.: es-tu dans ton bon sens? [st1]7 [-] tête, chef, personnage principal, auteur de; (ville) capitale; point capital, partie essentielle; source, origine.    - ego caput fui argento reperiundo, Plaut. As. 3, 3, 138: c'est moi qui ai pris l'initiative de trouver l'argent.    - sine capite manare res dicitur, Cic.: le bruit court sans qu'on en sache l'origine.    - caput est ut: l'essentiel est que. [st1]8 [-] chapitre, article, sommaire, paragraphe.    - a primo capite legis usque ad extremum, Cic. Agr.: depuis le premier paragraphe de la loi jusqu'au dernier. [st1]9 [-] capital, principal (d'une dette, d'une rente...).    - deducere de capite quod usuris pernumeratum esset, Liv.: déduire du capital ce qu'on avait payé d'intérêts.
    * * *
    căpŭt, căpĭtis, n.    - voir l'article caput de Gaffiot.    - orth. kaput Vel. Gram. 7,53,7; CIL 14, 2112, etc.; capud CIL 7, 897 --- abl. capiti Virg. En. 7, 668; Catul. 68, 124. [st1]1 [-] tête.    - dammare capitis: condamner à mort.    - caput operire, Cic.: se couvrir la tête.    - caput aperire, Cic.: se découvrir la tête.    - capita aut navia: tête ou navire (= pile ou face). La pièce jetée portait d'un côté la tête de Janus et de l'autre un navire.    - supra caput esse (= imminere, impendere): [être sur sa tête] = menacer.    - capita conferre, Liv. 2: se rapprocher (pour conférer secrètement).    - ire praecipitem in lutum per caputque pedesque, Cat. 17, 9: s'embourber de la tête aux pieds.    - nec caput nec pedes, Cic. Fam. 7: ni queue ni tête (ni commencement ni fin). [st1]2 [-] tête d'un objet: extrémité, bout, pointe, sommet, cime, racine.    - capita vitium (caput vitis): les racines de la vigne.    - caput arboris: la cime de l'arbre.    - caput allii, Col. 6, 34, 1: tête d'ail, gousse d'ail.    - capita tignorum: les extrémités des poutres.    - caput facere, Plin.: pousser, grossir (en parl. d'un furoncle, d'un bouton). [st1]3 [-] source, origine, embouchure (d'un fleuve).    - capita Rhodani: les embouchures du Rhône, les bouches du Rhône.    - caput amnis, Virg.: la source d'un fleuve.    - Nile, pater, quanam possim te dicere causa aut quibus in terris occuluisse caput? Tib.: Nil, ô père, pourrais-je dire pourquoi et en quelle région tu as caché ta source? [st1]4 [-] individu, personne; tête de bétail.    - in capita: par tête, par personne.    - o lepidum caput, Ter. Ad.: ô le galant homme!    - vae capiti tuo, Plaut. Most.: malheur à toi!    - capita vilissima, Liv.: gens de rien. [st1]5 [-] vie, existence; vie civile, personnalité civile, droits civils.    - capite puniri: être puni de mort.    - capitis damnare, Cic.: condamner à mort.    - reus capitis: accusé d’un crime capital.    - deminutio capitis: perte des droits civils.    - capitis demunitio maxima, Dig.: perte de tous les droits civils et politiques.    - capitis demunitio media, Dig.: perte des droits de famille et de cité. [st1]6 [-] tête (siège de l'intelligence), cervelle.    - incolumi capite es? Hor.: es-tu dans ton bon sens? [st1]7 [-] tête, chef, personnage principal, auteur de; (ville) capitale; point capital, partie essentielle; source, origine.    - ego caput fui argento reperiundo, Plaut. As. 3, 3, 138: c'est moi qui ai pris l'initiative de trouver l'argent.    - sine capite manare res dicitur, Cic.: le bruit court sans qu'on en sache l'origine.    - caput est ut: l'essentiel est que. [st1]8 [-] chapitre, article, sommaire, paragraphe.    - a primo capite legis usque ad extremum, Cic. Agr.: depuis le premier paragraphe de la loi jusqu'au dernier. [st1]9 [-] capital, principal (d'une dette, d'une rente...).    - deducere de capite quod usuris pernumeratum esset, Liv.: déduire du capital ce qu'on avait payé d'intérêts.
    * * *
        Caput, capitis, pen. cor. La teste, Le chef, Caboche.
    \
        Caesaries capitis. Ouid. La perruque.
    \
        Niues capitis. Horat. Cheveuls blancs comme neige.
    \
        Obductio capitis. Cic. Couvrement.
    \
        Anile caput. Ouid. Teste de vieillard.
    \
        Breue. Horat. Court
    \
        Canum. Plaut. Chenu
    \
        Cornigerum caput. Ouid. Cornu.
    \
        Densum caesarie caput. Oui. Qui ha la perruque grosse et espesse.
    \
        Dirum caput. Seneca. Execrable.
    \
        Humanum. Horat. Teste d'homme.
    \
        Obstipum. Horat. Hinard.
    \
        Piniferum caput Atlantis. Virgil. Le sommet de ceste montaigne fort peuplé de pins.
    \
        Pinigerum caput Fauni. Ouid. Couronné d'un chapeau de pin.
    \
        Timidum caput fuga abdere. Virgil. Cacher sa teste.
    \
        Vacuum. Sil. Le taix de la teste vuyde.
    \
        Abdere caput casside. Oui. Mettre son heaulme, ou son armet.
    \
        Abducere caput ab ictu. Virg. Destourner arriere du coup.
    \
        Abcindere caput ceruicibus. Cic. Couper la teste.
    \
        Agitare caput. Ouid. Remuer, Bransler.
    \
        Aperire caput. Ci. Descouvrir, Oster son bonnet, Se desfuler, Se descouvrir la teste.
    \
        Attollere caput. Ouid. Lever.
    \
        Auertere caput. Seneca. Destourner.
    \
        Auferre caput alicui. Seneca. Luy oster la teste, Le descoler, Descapiter.
    \
        Cinctum caput centum luminibus. Ouid. Environné de cent yeulx.
    \
        Decutere caput alicui. Ouid. Luy abatre la teste.
    \
        Deducere de capite. Cato. Attirer du chef, par medecine.
    \
        Demetere caput ferro. Seneca. Trencher la teste.
    \
        Demittere caput. Virgil. Baisser.
    \
        Demulcere caput alicui. Terent. Luy manier la teste doulcement.
    \
        Caput diminuere. Terent. Rompre et mettre en pieces.
    \
        Distinguere caput acu. Claudia. Separer les cheveuls ca et là avec un poinson, Faire la greve.
    \
        Euincire caput foliis. Virg. Couronner d'un chapeau de fueilles.
    \
        In caput tantum excreuit. Quintil. Il n'est creu que par la teste, Il n'ha que teste.
    \
        Expedire caput laqueis mortis. Horat. Eschapper la mort.
    \
        Extollere caput. Cic. Dresser, ou lever la teste.
    \
        Iactare caput vtroque. Virg. Jecter et demener la teste ca et là.
    \
        Ictum caput. Horat. Frappé du vin.
    \
        Imminuere caput alteri. Plaut. Luy rompre la teste en pieces.
    \
        Impedire caput myrto. Hor. Couronné d'un chapeau de murte.
    \
        Impingere caput parieti. Plin. iunior. Heurter de la teste contre la paroy.
    \
        Inuolutum caput. Cic. Envelopé, Couvert.
    \
        Ligare caput vitta. Seneca. Coeffer.
    \
        Limare caput cum altero. Plaut. Mettre les testes ensemble.
    \
        Obnubere caput. Stat. Couvrir.
    \
        Obterere caput saxo. Lucan. Froisser, Casser.
    \
        Occulere caput. Ouid. Cacher.
    \
        Offendit caput ad fornicem. Quintil. Il a heurté de la teste à l'arc de la voulte.
    \
        Operto capite esse. Cic. Avoir la teste couverte.
    \
        Permulcere caput alicui. Sil. Manier doulcement.
    \
        Praecinctus caput pinu. Ouid. Couronné d'un chapeau de pin.
    \
        Praefigere capita in hastis. Virgil. Ficher au bout des picques ou lances.
    \
        Pulsare caput dextera. Seneca. Frapper.
    \
        Recidere caput. Lucan. Trencher, Couper, Oster, Avaller la teste.
    \
        Reflectere caput. Catull. Tourner derriere.
    \
        Rotare caput ense. Lucan. Couper.
    \
        Scabere caput. Horat. Gratter.
    \
        Summittere caput. Seneca. Baisser.
    \
        Superare aliquem capite. Virgil. Estre plus grand que luy de toute la teste.
    \
        Supponere aliquid capiti. Quintil. Mettre quelque chose dessoubz la teste.
    \
        Testor vtrunque caput. Virgil. Je jure par, etc.
    \
        Velare caput veste. Celsus. hoc est, pileolo, d'un bonnet. Bud.
    \
        Audax. Seneca. Homme hardi.
    \
        Charum. Virgil. Cher ami.
    \
        Impium. Seneca. Homme cruel.
    \
        Ingratum. Seneca. Homme ingrat.
    \
        Insuperabile bello. Ouid. Homme invincible par guerre.
    \
        Periurum. Iuuenal. Homme parjure.
    \
        Exerere caput altius vitiis. Ouid. Vaincre et surmonter les vices, Estre dominateur par dessus les vices, Estre homme de bien.
    \
        Insultare capiti. Virgil. Se mocquer de quelcun, Luy dire ou faire quelque oultrage.
    \
        Obligare votis caput. Hor. S'obliger par veu, Faire veu à Dieu.
    \
        Capite censi. Sallust. Le commun populaire, qui n'ha nuls biens, et qui ne bailloit aux Censeurs par denombrement et declaration autre chose que son nom.
    \
        Capitis diminutio. Paul. Abaissement de son estat.
    \
        Caput, pro Vita. vt, Capitis res est: Id est, de vita periculum est. Plaut. Il y a danger de la vie.
    \
        Causam capitis orare. Cic. Advocasser en cause criminelle.
    \
        Dimicatio capitis. Cic. Combat et different quand la vie y pend.
    \
        Capitis iudicium. Cic. Proces criminel.
    \
        Poenas capitis pendere. Ouid. Perdre la vie par punition, Estre puni de la teste, quand il couste la vie, Estre puni par mort.
    \
        Accusare capitis. Cic. Criminellement, De cas de crime.
    \
        Agitur de capite. Cic. Il est question de la vie, La vie y pend.
    \
        Anquirere capite. Liu. Proceder criminellement contre aucun.
    \
        Condemnare capitis. Cic. Condamner à mourir.
    \
        Damnatus capite. Cic. Condamné à mourir.
    \
        Defendere caput et famam alterius. Cic. La vie et la renommee.
    \
        Dependere caput. Lucan. Couster la vie, Bailler la vie.
    \
        Expendere capite poenas. Tacit. Estre puni par mort.
    \
        Luere capite. Liu. Porter punition de mort.
    \
        Persoluere poenas capite. Seneca. Estre puni de mort.
    \
        Petere caput alicuius. Quintil. Tascher à le faire mourir, ou ruiner.
    \
        Capite suo decernere aliquid. Cic. Vtinam meo solum capite decernerem. Qu'il n'y eust que moy en danger.
    \
        Caput legis aut alicuius rei huiusmodi. Cic. Un article.
    \
        Caput, Sors. Liu. Le sort principal.
    \
        Caput, pro Summa. Cic. Caput autem literarum. Le sommaire des lettres estoit que, etc. Les lettres ne disoyent autre chose, sinon, etc.
    \
        Prima duo capita epistolae tuae. Cicero. Les deux premiers poincts.
    \
        Capita rerum expedire. Plaut. Despescher les principaulx poincts de l'affaire.
    \
        Ad capita rerum peruenias. Plaut. Viens au poinct.
    \
        Praetoris caput existimatioque agitur. Cic. La reputation du Preteur y pend.
    \
        A capite arcessere. Vide ARCESSO. Cic. Querir dés le commencement.
    \
        A capite ducere disputationem. Cic. Commencer une disputation dés le commencement.
    \
        In capita. Vide IN. Liu. Chascun par teste.
    \
        Caput, pro fonte et scaturigine, vt Caput Rheni, apud Horatium. La source.
    \
        Caput fluminis. Caesar. La bouche d'une riviere, par laquelle elle tombe et se descharge en la mer, L'issue.
    \
        Caput scelerum. Plaut. La source et fontaine de meschanceté, L'inventeur.
    \
        Fons et caput Socrates. Cic. La fontaine de philosophie.
    \
        Tu es caput huic rei. Plaut. Tu es le conducteur de cest affaire, Tu meines la besongne, Tu en es le chef.
    \
        Illic est huic rei caput. Terent. Il est le principal conducteur de cest affaire.
    \
        Caput autem est hoc. Cic. Le neud de la besongne.
    \
        Deinde imperatori? deinde more maiorum? deinde, quod caput est, amico? Cic. Qui est le principal.
    \
        Caput est ad bene viuendum securitas. Cic. Le principal poinct.
    \
        Nec caput, nec pes sermonis apparet. Plaut. Il n'y a ne fin ne commencement à tes parolles.
    \
        Nec caput, nec pedes. Cic. Il n'y a ne fin ne commencement en cest affaire, Il est tout touillé et meslé.
    \
        Sine capite manare dicitur res. Cic. Quand on en scait qui est le premier qui a semé le bruit, Quand on ne scait dont viennent ces nouvelles.
    \
        Sine capite aliquid audire. Cic. Ouir des nouvelles sans scavoir qui les a apportees.
    \
        In capite Bithyniae. Plin. iunior. és frontieres.
    \
        Capita in libris. Gell. Les chapitres d'un livre.
    \
        Caput frumenti, vestigalium, etc. Cic. L'article concernant la recepte du blé, et du revenu et domaine de la ville.
    \
        Caput facere dicitur apostema vel furunculus aut abscessus. Plin. Abboutir.
    \
        Mouere syluae capita Seneca. Les sommets et coupets des arbres.
    \
        Capita tignorum. Caesar. Le bout des solives.
    \
        Caput vitis. Colum. Le bout de la souche en la vigne.
    \
        Capita habenae. Cels. Les bous.

    Dictionarium latinogallicum > caput

  • 10 illic

    [st1]1 [-] illīc, adv. (anc. loc. de ille): - [abcl][b]a - là-bas, là (sans mouv.). - [abcl]b - (= in illo) auprès de lui, de chez lui; en lui; en cela, en ce cas-là, à cette occasion-là.[/b]    - illic ubi, Ov.: là où.    - illic... illic... Ov.: ici... là...    - civile bellum a Vitellio coepit, et... armis initium illic fuit, Tac. H. 2: la guerre civile a commencé par Vitellius, et c'est de lui que vint l'initiative (de...).    - res publica et milite illic (= in illo bello) et pecuniā vacet, Liv. 2: que l'Etat n'ait ni soldats ni argent pour cette guerre. [st1]2 [-] illĭc, illaec, illuc, arch. (Plaut. Ter.) [ille-ce]: c. ille, illa, illud.    - ubi illic est scelus qui perdidit me? Ter.: où est-il, ce scélérat qui m'a perdu?    - illuc aetatis, Plaut.: à cet âge.    - gravidam ego illanc heic reliqui, quom abeo, Plaut. Amph.: je l'ai laissée enceinte en partant.    - ludebat numero modo hoc modo illoc, Catul.: il s'amusait tantôt dans un mètre, tantôt dans un autre.    - cancer et hoc et illoc quadrat, Petr.: le Cancer s'adapte aux deux éléments (à la mer et à la terre).    - avec la particule ne - illicine est? Plaut.: est-ce lui?    - illancin' mulierem alere cum illa familia? Ter. Heaut.: avoir à nourrir cette femme avec toute sa famille!
    * * *
    [st1]1 [-] illīc, adv. (anc. loc. de ille): - [abcl][b]a - là-bas, là (sans mouv.). - [abcl]b - (= in illo) auprès de lui, de chez lui; en lui; en cela, en ce cas-là, à cette occasion-là.[/b]    - illic ubi, Ov.: là où.    - illic... illic... Ov.: ici... là...    - civile bellum a Vitellio coepit, et... armis initium illic fuit, Tac. H. 2: la guerre civile a commencé par Vitellius, et c'est de lui que vint l'initiative (de...).    - res publica et milite illic (= in illo bello) et pecuniā vacet, Liv. 2: que l'Etat n'ait ni soldats ni argent pour cette guerre. [st1]2 [-] illĭc, illaec, illuc, arch. (Plaut. Ter.) [ille-ce]: c. ille, illa, illud.    - ubi illic est scelus qui perdidit me? Ter.: où est-il, ce scélérat qui m'a perdu?    - illuc aetatis, Plaut.: à cet âge.    - gravidam ego illanc heic reliqui, quom abeo, Plaut. Amph.: je l'ai laissée enceinte en partant.    - ludebat numero modo hoc modo illoc, Catul.: il s'amusait tantôt dans un mètre, tantôt dans un autre.    - cancer et hoc et illoc quadrat, Petr.: le Cancer s'adapte aux deux éléments (à la mer et à la terre).    - avec la particule ne - illicine est? Plaut.: est-ce lui?    - illancin' mulierem alere cum illa familia? Ter. Heaut.: avoir à nourrir cette femme avec toute sa famille!
    * * *
        Illic, Aduerbium in loco. Terent. En ce lieu là, Là, Ila, Ilec.

    Dictionarium latinogallicum > illic

  • 11 intestinus

    intestīnus, a, um [intus] intérieur.    - Lebaigue P. 661 et P. 662.    - intestinum bellum, Cic. Cat. 2, 28: guerre civile, guerre intestine.    - intestina discordia, Liv.: guerre civile.    - tuus dolor intestinus: ta douleur personnelle.    - intestinum opus: ouvrage de marqueterie, lambris (ouvrage fait à l'intérieur de la maison). --- Varr. R. R. 3, 1; Plin. 16, 225.    - voir intestinum.
    * * *
    intestīnus, a, um [intus] intérieur.    - Lebaigue P. 661 et P. 662.    - intestinum bellum, Cic. Cat. 2, 28: guerre civile, guerre intestine.    - intestina discordia, Liv.: guerre civile.    - tuus dolor intestinus: ta douleur personnelle.    - intestinum opus: ouvrage de marqueterie, lambris (ouvrage fait à l'intérieur de la maison). --- Varr. R. R. 3, 1; Plin. 16, 225.    - voir intestinum.
    * * *
        Intestinus, pen. prod. Adiect. ab Intra. Qui est tout dedens.
    \
        Intestina, substantiue dicuntur. Cels. Cic. Les intestins, Boyaulx et entrailles.
    \
        Intestinum tenue. Cels. L'intestin et boyau tenve, ou tenvre, dedens lequel s'engendre la passion Iliaque. Intestinum latum. Cels.
    \
        Intestinum, neutro genere: et Intestinus, masculino dicitur. Plin. Boyau.
    \
        Intestinus, Adiectiuum. Qui est fort avant dedens le corps, Interieur, Intestin. Et per translationem, Pestis intestins. Liu. Une peste et grande conspiration, et fort dangereuse.
    \
        Intestinum odium. Liu. Une haine cachee et fort grande qu'on retient en son coeur.
    \
        Intestinum malum. Cic. Quand il y a sedition entre les citoyens mesmes, ou ceulx d'un mesme pays.
    \
        Intestinum opus. Varro. Menuiserie.

    Dictionarium latinogallicum > intestinus

  • 12 cīvīlis

        cīvīlis e, adj. with comp.    [civis], of citizens, civil, civic: bellum: discordia, S.: acies, O.: aestus, H.: victoria, N.: mos consuetudoque: clamor, L.: quercus (i. e. corona civica), V.—As subst n.: si quicquam in vobis civilis esset, sense of public duty, L.—In the phrase ius civile, private rights, the law (as protecting citizens): sit ergo in iure civili finis hic: neque naturali neque civili iure descripto: de iure civili si quis novi quid instituit, the Civil Law: quod agas mecum ex iure civili non habes: civile ius evolgavit, a code of procedure, L.: inteream si... novi civilia iura, legal process, H.—Meton., of the state, relating to public life, political, public, state: scientia, political science: mersor civilibus undis, H.— Civil (opp. military): officia: munera, L.: res, L. — Fig., courteous, polite, civil, affable, urbane: quid enim civilius illo? O.: sermo minime, L.: ingenium, Ta.: parum civile, unbecoming a private citizen, L.
    * * *
    civilis, civile ADJ
    of/affecting fellow citizens; civil; legal; public; political; unassuming

    Latin-English dictionary > cīvīlis

  • 13 ciuilis

        Ciuilis, et hoc ciuile, pen. prod. Cic. Appartenant aux citoyens, Civil.
    \
        Arma ciuilia. Claud. Guerre civile, de citoyens contre citoyens.
    \
        Busta ciuilia. Propert. Cemetiere et sepulchre des citoyens tuez en la guerre civile.
    \
        Curae ciuiles. Horat. Le soing qu'on ha des citoyens.
    \
        Dies ciuilis. Plin. Qui contient vingt et quatre heures, depuis minuict jusques à l'autre minuict subsequente.
    \
        Ingressus orationis ciuilis et humanus. Quint. Civil et gratieulx commencement d'oraison.
    \
        Mars ciuilis. Ouid. Guerre civile.
    \
        Quercus ciuilis. Virg. Couronne ou chapeau faict de branches et fueilles de chesne, qu'on donnoit à celuy qui avoit sauvé la vie à un citoyen.
    \
        Scientia ciuilis. Quintil. Philosophie morale, ou science requise pour scavoir gouverner une cité.
    \
        Strages ciuilis. Claud. Meurtre de citoyens.
    \
        Vir ciuilis. Quintil. Qui scait bien gouverner une cité.
    \
        Vndae ciuiles. Horat. Les soulcis et travaulx du gouvernement de la Republique.
    \
        Agere se ciuilem. Suet. Se monstrer civil, courtois et gratieux.

    Dictionarium latinogallicum > ciuilis

  • 14 civilis

    1,) касающийся государства или города: гражданский, городской, цубличный, напр. munus civ. (1. 2 § 1 D. 50, 5. 1. 18 D. 50, 16. 1. 8. 13 C. 5, 62. 1. 1. 3 C. 10, 41);

    civ. officia (1 13 pr. D. 50, 6. 1. 2 D. 50, 17), onera (1. 6 D. 27. 10);

    annonae civ. = publicae (tit. C. 11, 24); сапоп civ. (canon. s. 2);

    bellum civ. (1. 1 § 2. 3 D. 50. 15. 1. 1 pr. C. 6, 51);

    dissensiones civ. (1. 21 § 1 D. 49, 15).

    2) свойственный народу, государству: jus civile, национальное право известного народа, государства, прот. jus gentium (§ 1. 2 J. 1, 2. 1. 6 pr. 1. 9 D. 1, 1); по отнош. к римскому народу обозначает римское национальное право а) против. jus gentium или jus naturale (1. 1 pr D. 41, 1);

    collectum est (privatum jus) ex naturalibus praeceptis, aut civilibus (1. 1 § 2 D. 1, 1);

    proprietas (aedium superfic.) et civili, et naturali jure ejus est, cujus est solum (1. 2 D. 43, 18);

    b) против. преторскому праву (1. 7 D. 1, 1. 1. 1 § 8. 1. 3 § 1. 2 D. 13, 5. 1. 14 D. 22, 5. 1. 23 D. 28, 1. 1. 8 pr. D. 37, 4. 1. 1 pr. 1. 2 D. 38, 8);

    juris civ. actio прот. interdictum (1. 14 D. 43, 26);

    jure civ. destitutum testamentum (1. 38 § 3 D. 28, 6);

    jure civ. constitutum, receptum etc. (pr. J. 2, 6. 1. 24 D. 35, 1);

    jure civ. data potestas (1. 2 pr. D. 26, 2. 1. 57 pr. D. 29, 2);

    c) в тесн. см. относится к праву, выработанному римскими юристами = quod sine scripto in sola prudentium interpretatione consistit (1. 2 § 5. 12 D. l, 2).

    3) касающийся jus civile, основывающийся на jus civ. (в смысле s. 2. a - c.), a) прот. naturalis; напр. et civ. et natur. ratio suadet etc. (pr. J. 1, 10): civ. ratio naturalia jura corrumpere non potest (1. 8 D. 4, 5);

    neque civile, neque naturale est (1. 83 § 5 D. 45, 1); (1. 49 D. 50, 16);

    civ. possessio (1. 2 § 1 D. 41, 5);

    civ. cognatio = agnatio (1. 4 § 2 D. 38, 10);

    verbis civil. (повелительными выражениями) facere substitutionem (I 7 D. 28, 6);

    b) в особ. прот. honorarius s. praetorius, напр. actio civ. (1. 25 § 2 D. 44, 7. § 3 J. 4, 6);

    obligatio civ. прот. praetoria (§ 1 J. 3, 12);

    c) actio praescriptis verbis назыв. actio civ., ежели иск основывается на jus civ. в значении s. 2 с. (1. 7 § 2 D. 2, 14. 1. 15 D. 19, 5); т. к. оценочный договор (contractus aestimatorius), из которого проистекал иск praescr. verbis, называют civ. negotium (1. 1 pr. D. 19, 3);

    cuiv. sapientia, законоведение (1. 1 § 5 D. 50, 13).

    4) вообще по праву, по справедливости (1. 78 § 2 D. 2 3 3. 1. 5 C. 6, 2). 5) относящийся к частным юридическим отношениям лица и к гражданскому судопроизводству, напр. negot. civ. прот. criminale (1. 2 D. 49, 5);

    civ. judicium (1. 5 C. 3, 41);

    civ. petitio (1. 17 C. 9, 1);

    et civ. et criminalis actio (1. 1 C. 9, 31);

    civ. causae (1. 13 C. 7, 62);

    crimini civ. causa adjungitur (1. 3 C. 3, 8. 1. 1 C. 6, 34).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > civilis

  • 15 civilis

    I cīvīlis, e [ civis ]
    jus civile C etc. — гражданское право, тж. политические права
    mos c. (= mos civium) Cобычай граждан
    victoria c. Nep — победа, одержанная в гражданской войне
    c. quercus Vcorona civica (см. civicus)
    2) государственный, политический (res, oratio, scientia, officia C)
    3) достойный гражданина, подобающий гражданину (sermo, animas L)
    4) учтивый, приветливый, вежливый (circa amicos, in cunctos Eutr; genus vitae Su)
    II Cīvīlis, is m. (Julius или Claudius)
    Цивилис, знатный батав, руководивший восстанием своих соплеменников против римлян в 69—70 гг. н. э. T

    Латинско-русский словарь > civilis

  • 16 bellum

    bellum, ī, n. ( aus duellum [w. s.]; eig. der Zweikampf, dah.) I) der Krieg, A) eig.: domesticum, Cic.: intestinum, Liv.: domesticum et intestinum, post hominum memoriam crudelissimum ac maximum, Cic.: bella domestica et externa, Cic.: b. sociale, Liv.: piraticum, Varr. u. Cic.: b. civile, Cic.: navale, Cic.: terrestre, Liv.: iustum, pium, iustum piumque, Liv.: impium, Liv.: segne, Liv.: grave et periculosum, Cic.: acerbum, Cic.: cruentum, Vell.: internecivum, Liv.: sumptuosum, Liv.: inexpiabile, Flor.: Africum, s. Āfricus: Africanum, Parthicum, transalpinum, Hispaniense, Cic.: b. Peloponnesiacum, Cic., Peloponnesium, Nep.: b. Iugurthinum, Hor.: Punicum, Cic. – bellum Samnitium, mit den S., Liv.: bella trium regum, mit drei K., Liv.: bellum Romanorum cum Philippo, Liv.: novum cum Antiocho instabat bellum, Liv. – exitus erant bellorum aut mites aut necessarii, Cic.: omnium bellorum terrā marique quies, Liv. – abesse bello, Liv., toto bello, Caes.: alqm mittere ad bellum, Sall. fr.: proficisci ad od. in bellum, s. pro-ficīscor: b. facere, s. facio no. I, B, 1, β: b. concitare, excitare, suscitare, Cic.: b. concire, Liv.: b. movere, commovere, Cic.: b. conflare, Cic.: b. moliri, Liv.: de bello cogitare, Caes.: ad b. animum intendere, Sall.: totus et mente et animo in bellum insisto, Caes.: in bellum incumbere, Caes. – b. parare od. comparare, Cic.: b. apparare, Nep.: b. moliri, Liv. epit., b. moliri animo, Vell., b. moliri adversus alqm, Liv. epit.: b. instruere, b. facere atque instruere, Cic. – b. nuntiare, b. denuntiare, b. indicere, b. denuntiare et indicere, Cic. (u. so indicta finitimis bella et gesta cum civibus, Sen.). – b. capessere, Liv. u. Curt. (s. Mützell Curt. 3, 2 [4], 2): b. consciscere, Liv. – b. suscipere, Cic.: b. sumere, Sall., sumere cum alqo, Liv.: b. incipere, Sall. u. Liv.: b. coepisse adversus alqm, Liv.: b. inchoare, Cic.: b. inire cum alqo, Liv.: belli initium facere, Sall., od. capere, Caes.: belli civilis initia invitum suscipere, extrema non libenter persequi, Cic. – alci bellum cum alqo contrahere, Liv.: b. lacessere, Cic.: b. intendere, Liv.: bello tentare, Cic.: b. pace mutare, Sall. – b. alci inferre, Cic.: b. inferre contra patriam, Cic.: b. inferre in provinciam, Cic.: bello persequi alqm, Cic. – b. administrare, b. agere, b. gerere, s. ad-ministro, ago, 1. gero. – b. prorogare, Cic. – b. patientiā suā alere, Cic.: b. alere et fovere omnibus consiliis, Liv.: bellum se ipsum alit, Liv.: bellum adiuvare viribus suis, Liv. – b. coquere, Liv. – b. ducere (in die Länge ziehen), Caes.: b. trahere, Cic. – b. ponere, Sall. u. Liv., od. deponere, Cic.: b. componere, Cic.: b. omittere, Liv., belli consilia omittere, Liv. – b. conficere, ambulando conficere, Cic.: b. patrare, Sall.: bellum perficere, Liv.: b. profligare, Tac.: profligatum bellum ac paene sublatum, Cic.: b. non modo restinctum, sed etiam inflammatum, Cic. – b. exstinguere, b. restinguere, b. delere, Cic.: b. affectum et, vere ut dicam, paene confectum videmus, Cic. – belli consilium renovare, Caes.: bellum renovare, b. redintegrare, Cic.: b. instaurare, Liv. – bellum differre, Liv.: bellum continuare, Liv. – tumultum ex tumultu, bellum ex bello serere, Sall. fr.: bella ex bellis serere, Liv. – b. impendet, Cic., od. imminet, Liv.: b. ante portas est, Liv.: incidit (es tritt ein, bricht aus) id bellum, Cic., Caesarianum civile bellum, Nep. – b. exsistit, Cic.: b. oritur, b. exoritur, b. nascitur, Cic.: b. exardescit, Liv.: convenientes manus dissipare, ne quod belli initium nasceretur, Caes.: b. renascitur, Cic., od. redit, Liv.: bellum ad Trebiam consistit, kommt vorläufig zum Stehen, Liv. – bello ardet Syria, Cic. – bella erunt (es wird geben), Verg. – in bello, im Kriege, Cic.: in bello... in pace, Sall. u. Liv.: in pace... in bello, Sen. rhet.: in bello praedonum, Cic.: in bello Philippi, Liv.: in civili bello, Cic.: in eo bello, Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 180 f.): mit einem Genet. od. Adjekt. auch bl. bello, wie bello Romanorum, Cic.: Pyrrhi bello, mit P., Cic.: u. so bello Antiochi, Aur. Vict.: Veienti bello, Cic.: bello Romano, Africo, Liv.: trium regum bellis, Liv.: eo bello, Liv.: bello, quo etc., Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 181). – u. der Lokativ. belli = im Kriege, Ter. heaut. 112. Cic. de rep. 2, 56. – beide (bello u. belli) gew. verb. mit domi, wie vel domi vel belli, Cic.: vel belli vel domi, Apul.: od. belli domique, domi bellique, bello domique, domi belloque, Liv.; vgl. Drak. Liv. 1, 34, 12. Alschefski Liv. 9, 26. p. 517, 8. – inter pacem et bellum medium nihil, Cic.: bellum aliquando sine tumultu; at sine bello tumultus numquam, Cic.: ubi ad bellum et castra ventum sit, Cic.: fassus est, non proelio modo se, sed bello victum, Liv.: Thucydides res gestas et bella narrat et proelia, Cic. – B) übtr.: b. tribunicium, Streit, Gezänk mit den Tr., Liv.: b. indicere philosophis, Cic.: cum omnibus improbis aeternum b. esse susceptum, Cic.; vgl. bellum gerimus, sed non pari condicione, contra arma verbis, Cic. – bellum intestinum ab uxore contra me comparatum, Rutil. Lup. – miluo est quoddam b. quasi naturale cum corvo, Cic. – II) meton.: a) wie urspr. πόλεμος, Treffen, Kampf, Schlacht, im Sing. b. Enn., Sall. u.a. Histor.: im Plur. b. Verg. u.a. Dichtern, s. die Auslgg. zu Sall. Cat. 9, 4. Drak. Liv. 3, 61, 2. Mützell Curt. 3, 10 (25), 3. v. 118. Benecke Iustin. 2, 12, 23. Paucker De latin. scriptt. hist. Aug. p. 137. Deder. Dict. 2, 4 u. 38. Thiel Verg. Aen. 2, 439. – b) Plur. bella, Kriegsmassen = Massen Kriegsvölker, Danubius duratus glacie ingentia tergo bella transportat, Plin. pan. 12, 3.

    lateinisch-deutsches > bellum

  • 17 civilis [1]

    1. cīvīlis, e (civis), Adi. m. Compar. u. Superl., I) den Bürger (u. insbes. den Mitbürger) betreffend, bürgerlich, Bürger-, des Bürgers, der Bürger, des Mitbürgers, der Mitbürger, 1) eig.: mos, Cic.: clamor, Liv.: furor, Hor.: sanguis, Cic.: cruor, Cic.: bellum, Cic.: victoria, über Mitbürger, Nep. Epam. 10, 3 u. Pelop. 5, 4, im Bürgerkriege, Sall. Iug. 45, 9: quercus, poet. = corona civica (s. cīvicus), Verg.: ius, entweder (im weit. Sinne) das bürgerliche Staatsrecht (Ggstz. ius naturale), Cic., Hor. u.a., od. (im engern Sinne) das Zivilrecht, Privatrecht (Ggstz. ius publicum), Cic.: actio, Klage eines Bürgers gegen seinen Mitbürger, Cic.: controversia, Cic.: dies, der bürgerliche Tag (von Mitternacht bis Mitternacht, Ggstz. dies naturalis, vom Aufgang bis zum Untergang der Sonne), Varr.: so auch annus, das aus 365 bürgerlichen Tagen bestehende Jahr, Gell. – 2) übtr.: a) bürgerlich = voll Bürgersinn; populär = gemeinnützig, dem Gemeinwohl zuträglich, nulli civilis animus, Liv. 45, 32, 5: at hercule sermo est minime c., Liv. 6, 40, 15: neque magistratum continuari satis civile esse, Liv. 27, 6, 4: neutr. subst., si quicquam in vobis non dico civilis, sed humani esset, wenn in auch noch ein Funke, nicht etwa von Bürgersinn, aber doch von Menschlichkeit wäre, Liv. 5, 3, 9: quid civilius ordinatione? wodurch kann man sich um Bürger verdienter machen als durch Verleihung einer ordentlichen Verfassung, Plin. ep. 8, 24, 7. – b) populär = leutselig, gewinnend, herablassend, höflich, schonend, animus, Suet.: ingenium, Tac.: ingressus, Quint.: genus vitae, Suet.: quid civilius illo (patre patriae), Ov.: aequissimum se et civilissimum praebuit, Eutr. – m. Abl., civilis ingressu, Plin. pan. 83, 7. – m. in u. Abl., in colloquiis, etiam humilissimorum, civilissimus fuit, Spart. Hadr. 20, 1: civilis in semet augendo, Suet. Claud. 12, 1. – m. circa od. in u. Akk., civilis circa quosdam amicos, Eutr. 7, 13: civilis in cunctos, Eutr. 10, 16. – civile reabatur mit folg. Infin. Präs. Pass., Tac. ann. 1, 54. – n. pl. subst., plus quam civilia agitare, Tac. ann. 1, 12: civilia loqui de se, Tac. hist. 4, 5. – II) den Staat od. Staatsdienst betreffend, öffentlich, Staats-, a) übh.: oratio, Cic.: res, Cic.: officia, Quint.: scientia, ratio, Staatswissenschaft, Cic.: rerum civilium cognitio, Staatskunde, Cic.: vir, Staatsmann (ἀνώρ πολιτικός), Quint.: dass. civilium rerum peritus, Tac.: fluctus, procellae, des Staatslebens, Nep. – b) dem Zivildienst betreffend, Zivil- (Ggstz. militaris, bellicus), officia (Ggstz. bellica off.), Cic. de off. 1, 122: non militaria solum sed civilia quoque munera, Liv. 9, 3, 5: civiles res (Ggstz. bella), Liv. 6, 22, 7. – n. pl. subst., ut militarium aliquis ad civilia (zum Zivildienste, zur Zivilverwaltung) transiret, Amm. 21, 16, 3.

    lateinisch-deutsches > civilis [1]

  • 18 disco

    dīsco, didicī, ere (zu διδάσκω), lernen, kennen lernen, I) durch Unterricht od. Gewöhnung od. Praxis etw. lernen, erlernen, kennenlernen, in od. über etw. sich unterrichten, etwas studieren (Ggstz. dediscere, verlernen, docere, lehren, dedocere, verlernen lassen), qui quod didicit id dediscit, einen Rückschritt macht, Plaut.: multa oportet discat atque dediscat, Cic.: disces docebisque artes, Sen.: hoc discunt omnes ante alpha et beta puellae, Iuven.: u. so d. elementa prima, Hor.: litteras (die Buchstaben), lesen lernen, Plaut.: litteras Graecas, Sall.: artem, Pompon. com. fr.: artes, Cic. u. Quint.: eas partes (Rolle), einstudieren, Ter.: ius, Augustin.: ius civile aut rem militarem, Jurist oder Soldat werden, Cic.: palaestram, Quint.: Persicum aruspicium, Catull.: primo textrinum, deinde litteras, Suet.: memoriter psalterium, auswendig lernen, Hieron. epist. 128, 3: discit crimina et vitas, erforscht, Verg.: discere nectaris sucos, schmecken lernen, kosten, Hor. – m. Ang. woher? von wem? woraus? durch Adv. od. durch de, ab, ex m. Abl., dum est unde ius civile discatur, adulescentes in disciplinam ei tradite, Cic.: ignara mariti puella unde disceret preces, vatem ni Musa dedisset, Hor.: inde vocabula prima, Lucr.: de te quidem haec didici omnia, Plaut.: coepit me obsecrare, ut sibi liceret discere id de me, Ter.: a quo multo plura didiceris quam de (von) Procilio, Cic.: ab eo Stoico dialecticam didicerat, Cic.: disce, puer, virtutem ex me, fortunam ex aliis, Verg.: id quod ex pluribus testibus prioribus actionibus didicistis, Cic.: quod tamen ex istis licuit mihi discere fastis, Ov. – m. Ang. bei wem? durch apud u. Akk., apud alqm litteras, Cic. ep. 9, 10, 3: cuius aliquid simile apud grammaticos puer didicerit, Quint. 2, 4, 1. – m. Ang. um welchen Preis? a quo decem milibus denariorum didicisse artem, quam edidit, Quint. 3, 1, 10. – m. Ang. wodurch? in castris per laborem usum militiae, Sall. Cat. 7, 4: quae illi litteris, ea ego militando didici, Sall. Iug. 85, 13: atque haec ut certis possemus discere (erkennen) signis, Verg. georg. 1, 351: v. lebl. Subjj., illae (pomiferae arbores) ab homine didicere blandos sapores adoptione et conubio, Plin. 16, 1. – m. folg. Infin., pingere, Varro fr.: texere (v. der Spinne), Plin.: saltare, Cic.: non caesim, sed punctim ferire, Veget. mil.: Latine loqui, Sall.: didicisse Getice Sarmaticeque loqui (Ggstz. didicisse Latine loqui), Ov.: discant cantare puellae, Ov.: vera dicere didici (habe gelernt, bin gewohnt), Plaut.: ferae hominem didicere (gewöhnten sich) pati, Lucan.: qui mori didicit, servire dediscit, Sen.: in minoribus navigiis rudem esse, quinqueremes autem maiores gubernare didicisse, Cic.: pater esse disce ab illis, qui vere sciunt, Ter.: cum Romanis bellare bonis malisque meis (unter guten u. üblen Erfahrungen für mich) didici, Liv.: von lebl. Subjj., nec varios discet mentiri lana colores, Verg. ecl. 4, 42. – m. Acc. u. Infin., bene qui didicere (wahrnahmen) deos securum agere aevom, Lucr. 5, 82 (vgl. Hor. sat. 1, 5, 101): disce tamen, veniens aetas, ubi Livia nunc est porticus, immensae tecta fuisse domus, Ov. fast. 6, 639: hi si didicerint non eadem omnibus esse honesta atque turpia etc., Nep. praef. § 3: sed hic forte a Platone didicerat deos nihil esse, Lact. 2, 4, 26: u. so usu od. experimento didicisse m. folg. Acc. u. Infin., Curt. 5, 1, 6. Frontin. 1, 10, 1. – mit folg. indir. Fragesatz, prius disce, quid sit vivere, Ter.: disce, quae censet amiculus, höre auf den Rat eines guten Freundes, Hor.: dominae potentia quae sit, hinc disce, meae, Ov.: quae virtus et quanta, boni, sit vivere parvo, discite, Hor.: plures discent quem ad modum haec fiant, quam quem ad modum his resistatur, Cic.: unde sit infamis, quare male fortibus undis Salmacis enervet tactosque remolliat artus, discite, Ov.: discite, femineis quid tela virilia praestent, Ov.: cum discere velim, an sententias dividi, an iri in singulas oportuerit, Plin. ep. 8, 14, 24: se experiendo didicisse, quam arduum, quam subiectum fortunae regendi cuncta onus, Tac. ann. 1, 11. – absol., ita didicisse (so gewöhnt sein, es so gewohnt sein) m. folg. ut u. Konj., se ita a patribus maioribusque suis didicisse, ut etc., Caes. b.G. 1, 13, 6. – m. Abl. des Instrum. womit? (auf, in usw.), disco fidibus, Cic. de sen. 26: armis, Sen. contr. 9 (4). praef. § 4. – m. Nomin. des Berufs, fac discat citharoedus aut choraules, Mart. 5, 56, 9. – m. Adv., disc. Latine, Quint. 1, 1, 13. – ganz absol., homines dum docent discunt, Sen.: valent pueri, studiose discunt, diligenter docentur, Cic. ad Q. fr. 3, 3, 1: pueri ad praescriptum discunt (lernen schreiben), Quint.: docta didici, ich habe Unterricht erhalten u. derselbe ist nicht an mir verloren gegangen, Plaut.: quam ob rem disces tu quidem a principe huius aetatis philosophorum et disces quam diu voles, Cic.: ipse in Aegypto natus didicit a Ctesidemo (war ein Schüler des Kt.), Plin.: quos discentes vita defecit, Cic.: discendi aut visendi causā maria transmittere, Cic.: studiosos discendi erudire atque docere, Cic.: cupiditas discendi, Liv. u. Sen.: discendi cupido, Apul.: studium discendi, discendi et docendi, Cic.: voluntas discendi, Cic.: ad discendum promptus (puer), Quint.: puer discens, ein Lehrling, Lehrbursche, eines Barbiers, Petron. 94, 14: eines Schusters, Ulp. dig. 9, 2, 5. § 3: Partiz. subst., discentes, Schüler, Lehrlinge, Lehrburschen, Liv. 6, 25, 9. Sen. de clem. 1, 16, 2. Suet. gr. 7 u. (Ggstz. magistri) Col. 1. praef. § 4: discentes speclariarii, Corp. inscr. Lat. 6, 8659. – 2) insbes.: a) als jurist. t.t., discere causam, sich über die Sache unterrichten, sich mit dem Stande der Sache bekannt machen, den Stand der Sache kennen lernen (v. Rechtsanwalt), Cic. de or. 2, 100. Sen. contr. 10. praef. 2. Quint. prooem. § 22 u. 10, 7, 20: causam ab od. ex alqo, Cic. de or. 2, 140. Quint. 12, 8, 6. – b) prägn., didicisse, studiert haben, Cic. de or. 2, 4; Brut. 249; or. 146. – II) kennen lernen = zur Kunde gelangen von usw., 1) im allg., a) jmd.: me peritus discet Hiber Rhodanique potor. Hor. carm. 2, 20, 20: u. prägn., quem legis expertes Latinae Vindelici didicēre nuper, zu ihrem Schaden kennen gelernt, Hor. carm. 4, 14, 8. – b) einen Ort: quae mundi pars est, quam ille vincendo non didicerit, Manl. Statian. bei Vopisc. Prob. 12, 3: m. dopp. Acc. (etw. als usw.), Aegyptum totam didici levem pendulam, Hadrian. bei Vopisc. Saturn. 8, 1. – 2) eine Tatsache in Erfahrung bringen, erfahren, quae didici, dixi omnia, Plaut.: haec ubi rex didicit, Ov.: quod ubi primum didicit Demaratus, Iustin. – m. folg. Acc. u. Infin., bene ubi discimus consilium quoi cecidisse, hominem catum eum declaramus, Plaut.: discit cum omni equitatu Litaviccum ad sollicitandos Aeduos profectum, Caes.: quos cum tantā celeritate venire rex didicisset, Iustin.: animadverti enim et didici ex tuis litteris te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres, Cic. – mit folg. indir. Fragesatz, donec aliquem ex legatis misisset, a quo disceret senatus, quantum in Etruria belli esset, Liv. 10, 35, 17. – absol., ut quidem didici ego, Plaut. Poen. prol. 122. – / Partiz. Fut. akt. disciturus, Apul. fr. 10 bei Prisc. 10, 19 (wo auch Supin. discitum ohne Beleg).

    lateinisch-deutsches > disco

  • 19 adhortor

    ădhortor, āri, ātus sum - tr. - encourager, exhorter, exciter.    - adhortari ad rem faciendam: exhorter à faire qch.    - adhortari ad bellum, Cic. (in bellum, Tac.): pousser à la guerre.    - Lepidus optime proximo civili bello de re publica meritus, ad pacem adhortatur, Cic. Phil. 13: Lépide, qui lors de la dernière guerre civile a bien mérité de la patrie, nous exhorte à la paix.    - senatum epistulā in ultionem sui adhortatus est, Suet.: il écrivit une lettre au sénat pour l'exhorter à le venger.    - de re frumentaria Boios adhortari non destitit, Caes. BG. 7: pour avoir du blé il ne cessa de harceler les Boïens.    - sese adhortari, Catul.: s'exciter soi-même.    - adhortor properent, Ter. Eun.: je les exhorte à se hâter.    - adhortor ad eos ut properent: je les exhorte à se hâter.    - adhortari ne: exhorter à ne pas.    - Bruto adhortante, ne jamdudum operientes destitueret, Suet. Caes. 81: il exhorta Décimus Brutus à ne pas décevoir les sénateurs qui attendaient depuis longtemps.    - qqf sens passif - adhortatus: encouragé.
    * * *
    ădhortor, āri, ātus sum - tr. - encourager, exhorter, exciter.    - adhortari ad rem faciendam: exhorter à faire qch.    - adhortari ad bellum, Cic. (in bellum, Tac.): pousser à la guerre.    - Lepidus optime proximo civili bello de re publica meritus, ad pacem adhortatur, Cic. Phil. 13: Lépide, qui lors de la dernière guerre civile a bien mérité de la patrie, nous exhorte à la paix.    - senatum epistulā in ultionem sui adhortatus est, Suet.: il écrivit une lettre au sénat pour l'exhorter à le venger.    - de re frumentaria Boios adhortari non destitit, Caes. BG. 7: pour avoir du blé il ne cessa de harceler les Boïens.    - sese adhortari, Catul.: s'exciter soi-même.    - adhortor properent, Ter. Eun.: je les exhorte à se hâter.    - adhortor ad eos ut properent: je les exhorte à se hâter.    - adhortari ne: exhorter à ne pas.    - Bruto adhortante, ne jamdudum operientes destitueret, Suet. Caes. 81: il exhorta Décimus Brutus à ne pas décevoir les sénateurs qui attendaient depuis longtemps.    - qqf sens passif - adhortatus: encouragé.
    * * *
        Adhortor, adhortaris, adhortatus sum, adhortari. Enhorter.
    \
        Adhortor ad rem aliquam. Cic. J'enhorte de faire quelque chose.
    \
        Adhortari sese. Catul. Esmouvoir et inciter soymesme.

    Dictionarium latinogallicum > adhortor

  • 20 aequabilitas

    aequābĭlĭtās, ātis, f. [st2]1 [-] uniformité, égalité, régularité, constance. [st2]2 [-] simplicité (du style). [st2]3 [-] équité, impartialité. [st2]4 [-] égalité civile.    - aequabilitas in omni vita, Cic. Off. 1, 90: égalité de caractère dans toutes les circonstances de la vie.    - in juris aequabilitate, Cic.: dans un Etat où tous ont des droits égaux.
    * * *
    aequābĭlĭtās, ātis, f. [st2]1 [-] uniformité, égalité, régularité, constance. [st2]2 [-] simplicité (du style). [st2]3 [-] équité, impartialité. [st2]4 [-] égalité civile.    - aequabilitas in omni vita, Cic. Off. 1, 90: égalité de caractère dans toutes les circonstances de la vie.    - in juris aequabilitate, Cic.: dans un Etat où tous ont des droits égaux.
    * * *
        AEquabilitas in omni vita. Cic. Quand un homme porte patiemment toutes choses, et est tousjours d'une sorte et en mesme estat, soit en prosperité, ou adversité.
    \
        AEquabilitas iuris. Cic. Un gouvernement uni et pareil tant au povre qu'au riche, quand ils sont touts deux esgauls.
    \
        AEquabilitatem iuris transire. Cic. Passer et exceder.
    \
        AEquabilitas motus. Cic. Mouvement esgal, quand il ne va point plus fort une fois que l'autre.
    \
        AEquabilitas vniuersae vitae. Cic. Maniere de vivre tousjours pareille et d'une sorte.

    Dictionarium latinogallicum > aequabilitas

См. также в других словарях:

  • civile — [dal lat. civilis ]. ■ agg. 1. (giur.) [di cittadino, dei cittadini, considerati come parte d uno stato e con particolare riguardo alla loro convivenza: diritto c. ; codice c. ; diritti c. ] ▶◀ (non com.) civico. 2. [di guerre o discordie,… …   Enciclopedia Italiana

  • Civīle — Civīle, 1) so v. w. sämmtliche Civilisten im Gegensatz zum Militär; 2) so v. w. Civiltracht …   Pierer's Universal-Lexikon

  • civile — ci·vì·le agg., s.m. FO 1. agg., del cittadino, dei cittadini, in quanto membri di una collettività, di uno stato: società civile, istituzioni civili, libertà civili, virtù civili | in contrapposizione a militare o religioso: autorità civili,… …   Dizionario italiano

  • civile — ● civil, civile adjectif (latin civilis, de civis, citoyen) Qui relève du citoyen, de son statut, en tant que membre d une collectivité nationale, par opposition à militaire ou à religieux : Populations civiles. Mariage civil. Relatif aux… …   Encyclopédie Universelle

  • civile — {{hw}}{{civile}}{{/hw}}A agg. 1 Pertinente al cittadino in quanto membro di uno Stato o di una comunità politica: istituzioni civili | Vita –c, vivere –c, convivenza –c, complesso dei rapporti fra cittadini, e delle norme che li regolano | Valore …   Enciclopedia di italiano

  • Civilė — Sp Civilė Ap Цивиль/Tsivil’ L u. RF (Čiuvašijoje) …   Pasaulio vietovardžiai. Internetinė duomenų bazė

  • CIVILE CLASSIQUE FRANÇAISE (ARCHITECTURE) — CIVILE CLASSIQUE FRANÇAISE ARCHITECTURE Alors que l’architecture religieuse de la France du XVIIe siècle suit, dans l’ensemble, les leçons que lui donnent les églises baroques d’outre monts, l’architecture civile s’engage dans des voies… …   Encyclopédie Universelle

  • Civīle bellum — (lat.). Bürgerkrieg, s.d …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Civīle jus — Civīle jus, Civilrecht, s.d …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Civīle negotĭum — Civīle negotĭum, ein Rechtsgeschäft, welches die Regulirung eines das Civilrecht betreffenden Gegenstandes bezweckt …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Civīle spatĭum — Civīle spatĭum, bürgerliche Frist von 14 Tagen …   Pierer's Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»