Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

benignus

Толкование Перевод

101 Приветливый

- urbanus (homo; anus); festivus (puer; senex); benignus; humanus; liberalis; comis;

Большой русско-латинский словарь Поляшева > Приветливый
102 Щедрый

- liberalis; largus; benignus; beneficus; locuples; munificus;
• щедрый на посулы язык - lingua dataria;

Большой русско-латинский словарь Поляшева > Щедрый
103 ciùin

mild, Irish ciúin, *kivo-ni-, Indo-European, kivo-, keivo-, akin, dear; Latin civis, English civil; Norse hy/rr, mild, Anglo-Saxon heóre, German ge-heuer, safe; Church Slavonic po-çivu$$u, benignus; Sanskrit çivá, friendly.

Etymological dictionary of the Gaelic language > ciùin
104 sochar

silliness, a yielding disposition, socharach, simple, compliant, Irish socharach, obliging, easy, Welsh hygar, amiable, Breton hegar, benignus; from so- and càr, dear. The Irish is also from sochar, ease.

Etymological dictionary of the Gaelic language > sochar
105 benigne

bĕnignē, adv., v. benignus.

Lewis & Short latin dictionary > benigne
106 benignor

bĕnignor, āri, 1, v. dep. [benignus], to rejoice, take delight (eccl. Lat.):
in operibus ejus,
Vulg. 3 Esd. 4, 39.

Lewis & Short latin dictionary > benignor
107 Clemens

1.
clēmens, entis (abl. usu. -ti;
but -te,
Liv. 1, 26, 8; Laber. ap. Macr. S. 2, 7, 3), adj. [etym. dub.; cf. lemures; and Germ. hold].
I.
Orig. (in the class. per. very rare), of the quiet, placid, pleasant state of the air, wind, or weather, mild, calm, soft, gentle ( = the class. placidus, quietus): undae clementi flamine pulsae, * Cat. 64, 272:
clementior Auster vela vocat,
Stat. Th. 5, 468:
aura Favoni,
Claud. Cons. Prob. Olyb. 272; cf. id. III. Cons. Hon. 165; Val. Fl. 6, 747:
clementior dies,
Col. 11, 2, 2:
clementior Arctos,
Sil. 1, 198:
clementiores plagae (opp. Septentrio),
Pall. Febr. 12, 1.—Hence,
B.
Esp.
1.
Of the gentle motion of the sea, rivers, etc., placid, calm, etc.:
mare,
Gell. 2, 21, 1:
Pasitigris clementiore alveo praeterit, etc. (preced. by: praeceps inter saxa devolvitur),
Curt. 5, 3, 1:
quā sit clementissimus amnis,
Ov. M. 9, 116.—
2.
Of places (opp. praeceps), smooth, of a gentle ascent:
clivulus,
App. M. 4, p. 144.—Far more freq.,
II.
Trop.
A.
Of a calm, unexcited, passionless state of mind, quiet, mild, gentle, tranquil, kind (syn.:
placidus, lenis): clementem vocabo non in alieno dolore facilem, sed eum, qui cum suis stimulis exagitetur, non prosilit, etc.,
Sen. Clem. 1, 20, 3:
egit semper vitam... clemens, placidus,
Ter. Ad. 5, 1, 10:
vita urbana atque otium,
id. ib. 1, 1, 17 (cf. with Cic. Rab. Post. 7, 17:
vita quieta atque otiosa): ille suam semper egit vitam in otio, in conviviis: clemens, placidus,
Ter. Ad. 5, 4, 10; Liv. 38, 17, 17 (cf. the passages under clementia, cited from Flor.):
cupio, patres conscripti, me esse clementem: cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,
Cic. Cat. 1, 2, 4:
etsi satis clemens sum in disputando, tamen interdum soleo subirasci,
id. Fin. 2, 4, 12:
(Arimphaeis) ritus clementes,
Plin. 6, 13, 14, § 35.—
2.
Transf. to animals. tame, domesticated: clementius genus columbarum [p. 353] (opp. agrestes), Varr. R. R. 3, 7, 2.—
B.
Specif.
1.
Mild in respect to the faults and failures of others, i. e. forbearing, indulgent, compassionate, merciful (class.; syn.: mitis, benignus, humanus, lenis, facilis, indulgens;
opp.: crudelis, inhumanus, asper al.): clementi (mi) animo ignoscet,
Plaut. Mil. 4, 6, 37; Ter. Hec. 3, 5, 22:
judices et misericordes,
Cic. Planc. 13, 31; cf.
* Hor.
C. 3, 11, 46; Tac. A. 2, 57:
vir et contra audaciam fortissimus et ab innocentiā clementissimus,
Cic. Rosc. Am. 30, 85; Nep. Epam. 3, 2:
legis interpres,
Liv. 1, 26, 8:
dominus facilis et clemens,
Suet. Aug. 67:
justa et clemens servitus,
Ter. And. 1, 1, 9:
castigatio,
Cic. Off. 1, 38, 137:
clementior sententia,
Liv. 8, 31, 8.—More unusual: rumor, i. e. non nimius, mild, mitigated, praos (acc. to Prisc. p. 1202 P.), Sall. J. 22, 1.—
2.
Poet. of places:
pars (insulae) ratibus clemens,
accessible, Claud. B. Gild. 511.— Adv.: clē-menter.
I.
(Acc. to I. A.) Gently, softly, mildly:
non desiit adsidue tremere Campania, clementius quidem, sed ingenti damno,
Sen. Q. N. 6, 31, 1:
agitant venti oleas,
Pall. Nov. 5:
spirant clementius Austri,
Stat. S. 2, 2, 27.—So of moderate, slow action gen.: Eu. Sequere sis. Ch. Sequor. Eu. Clementer quaeso;
calces deteris,
Plaut. Merc. 5, 2, 111; so id. Stich. 4, 1, 26; id. Ep. 2, 2, 23. —
B.
(Acc. to I. B. 2.) By degrees, gradually, gently:
clementer et molliter assurgens collis,
Col. 2, 2, 1; cf. Tac. A. 13, 38:
editum jugum,
id. G. 1; Sil. 1, 274; Sen. Oedip. 280:
accedere,
Tac. A. 12, 33; cf. in comp.:
explorare, si quā Appennini juga clementius adirentur,
id. H. 3, 52.—
II.
(Acc. to II. A.) Quietly, placidly, tranquilly, calmly: accipere aliquid clementius aequo, * Lucr. 3, 314:
si quid est factum clementer, ut dissolute factum criminer,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:
leniter hominem clementerque accepit,
id. ib. 2, 4, 40, §
86: ferre aliquid,
id. Att. 6, 1, 3:
consolationes clementer admotae,
Plin. Ep. 5, 16, 11:
quo id pacto fieri possit clementissime,
Plaut. Mil. 4, 3, 5:
leo caudam clementer et blande movet,
Gell. 5, 14, 12.—
B.
(Acc. to II. B.) With forbearance, mildly, with indulgence:
clementer et moderate jus dicere,
Caes. B. C. 3, 20:
clementer a consule accepti,
Liv. 27, 15, 2:
clementer ductis militibus,
i.e. peacefully, without plundering, id. 29, 2, 1.— Comp.:
clementius tractare aliquem,
Plin. Ep. 8, 24, 5.— Sup.:
clementissime scribere de aliquo,
Gell. 1, 18, 3:
qui victoriā civili clementissime usus est,
Sen. Ira, 2, 23, 4.
2.
Clēmens, entis, m., a proper name, in later Lat. very freq.:
Julius,
Tac. A. 1, 23; 1, 26; 15, 73; id. H. 1, 87; 2, 12:
Arretinus,
id. ib. 4, 68; Suet. Dom. 11:
Flavius,
id. ib. 15.

Lewis & Short latin dictionary > Clemens
108 clemens

1.
clēmens, entis (abl. usu. -ti;
but -te,
Liv. 1, 26, 8; Laber. ap. Macr. S. 2, 7, 3), adj. [etym. dub.; cf. lemures; and Germ. hold].
I.
Orig. (in the class. per. very rare), of the quiet, placid, pleasant state of the air, wind, or weather, mild, calm, soft, gentle ( = the class. placidus, quietus): undae clementi flamine pulsae, * Cat. 64, 272:
clementior Auster vela vocat,
Stat. Th. 5, 468:
aura Favoni,
Claud. Cons. Prob. Olyb. 272; cf. id. III. Cons. Hon. 165; Val. Fl. 6, 747:
clementior dies,
Col. 11, 2, 2:
clementior Arctos,
Sil. 1, 198:
clementiores plagae (opp. Septentrio),
Pall. Febr. 12, 1.—Hence,
B.
Esp.
1.
Of the gentle motion of the sea, rivers, etc., placid, calm, etc.:
mare,
Gell. 2, 21, 1:
Pasitigris clementiore alveo praeterit, etc. (preced. by: praeceps inter saxa devolvitur),
Curt. 5, 3, 1:
quā sit clementissimus amnis,
Ov. M. 9, 116.—
2.
Of places (opp. praeceps), smooth, of a gentle ascent:
clivulus,
App. M. 4, p. 144.—Far more freq.,
II.
Trop.
A.
Of a calm, unexcited, passionless state of mind, quiet, mild, gentle, tranquil, kind (syn.:
placidus, lenis): clementem vocabo non in alieno dolore facilem, sed eum, qui cum suis stimulis exagitetur, non prosilit, etc.,
Sen. Clem. 1, 20, 3:
egit semper vitam... clemens, placidus,
Ter. Ad. 5, 1, 10:
vita urbana atque otium,
id. ib. 1, 1, 17 (cf. with Cic. Rab. Post. 7, 17:
vita quieta atque otiosa): ille suam semper egit vitam in otio, in conviviis: clemens, placidus,
Ter. Ad. 5, 4, 10; Liv. 38, 17, 17 (cf. the passages under clementia, cited from Flor.):
cupio, patres conscripti, me esse clementem: cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,
Cic. Cat. 1, 2, 4:
etsi satis clemens sum in disputando, tamen interdum soleo subirasci,
id. Fin. 2, 4, 12:
(Arimphaeis) ritus clementes,
Plin. 6, 13, 14, § 35.—
2.
Transf. to animals. tame, domesticated: clementius genus columbarum [p. 353] (opp. agrestes), Varr. R. R. 3, 7, 2.—
B.
Specif.
1.
Mild in respect to the faults and failures of others, i. e. forbearing, indulgent, compassionate, merciful (class.; syn.: mitis, benignus, humanus, lenis, facilis, indulgens;
opp.: crudelis, inhumanus, asper al.): clementi (mi) animo ignoscet,
Plaut. Mil. 4, 6, 37; Ter. Hec. 3, 5, 22:
judices et misericordes,
Cic. Planc. 13, 31; cf.
* Hor.
C. 3, 11, 46; Tac. A. 2, 57:
vir et contra audaciam fortissimus et ab innocentiā clementissimus,
Cic. Rosc. Am. 30, 85; Nep. Epam. 3, 2:
legis interpres,
Liv. 1, 26, 8:
dominus facilis et clemens,
Suet. Aug. 67:
justa et clemens servitus,
Ter. And. 1, 1, 9:
castigatio,
Cic. Off. 1, 38, 137:
clementior sententia,
Liv. 8, 31, 8.—More unusual: rumor, i. e. non nimius, mild, mitigated, praos (acc. to Prisc. p. 1202 P.), Sall. J. 22, 1.—
2.
Poet. of places:
pars (insulae) ratibus clemens,
accessible, Claud. B. Gild. 511.— Adv.: clē-menter.
I.
(Acc. to I. A.) Gently, softly, mildly:
non desiit adsidue tremere Campania, clementius quidem, sed ingenti damno,
Sen. Q. N. 6, 31, 1:
agitant venti oleas,
Pall. Nov. 5:
spirant clementius Austri,
Stat. S. 2, 2, 27.—So of moderate, slow action gen.: Eu. Sequere sis. Ch. Sequor. Eu. Clementer quaeso;
calces deteris,
Plaut. Merc. 5, 2, 111; so id. Stich. 4, 1, 26; id. Ep. 2, 2, 23. —
B.
(Acc. to I. B. 2.) By degrees, gradually, gently:
clementer et molliter assurgens collis,
Col. 2, 2, 1; cf. Tac. A. 13, 38:
editum jugum,
id. G. 1; Sil. 1, 274; Sen. Oedip. 280:
accedere,
Tac. A. 12, 33; cf. in comp.:
explorare, si quā Appennini juga clementius adirentur,
id. H. 3, 52.—
II.
(Acc. to II. A.) Quietly, placidly, tranquilly, calmly: accipere aliquid clementius aequo, * Lucr. 3, 314:
si quid est factum clementer, ut dissolute factum criminer,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:
leniter hominem clementerque accepit,
id. ib. 2, 4, 40, §
86: ferre aliquid,
id. Att. 6, 1, 3:
consolationes clementer admotae,
Plin. Ep. 5, 16, 11:
quo id pacto fieri possit clementissime,
Plaut. Mil. 4, 3, 5:
leo caudam clementer et blande movet,
Gell. 5, 14, 12.—
B.
(Acc. to II. B.) With forbearance, mildly, with indulgence:
clementer et moderate jus dicere,
Caes. B. C. 3, 20:
clementer a consule accepti,
Liv. 27, 15, 2:
clementer ductis militibus,
i.e. peacefully, without plundering, id. 29, 2, 1.— Comp.:
clementius tractare aliquem,
Plin. Ep. 8, 24, 5.— Sup.:
clementissime scribere de aliquo,
Gell. 1, 18, 3:
qui victoriā civili clementissime usus est,
Sen. Ira, 2, 23, 4.
2.
Clēmens, entis, m., a proper name, in later Lat. very freq.:
Julius,
Tac. A. 1, 23; 1, 26; 15, 73; id. H. 1, 87; 2, 12:
Arretinus,
id. ib. 4, 68; Suet. Dom. 11:
Flavius,
id. ib. 15.

Lewis & Short latin dictionary > clemens
109 clementer

1.
clēmens, entis (abl. usu. -ti;
but -te,
Liv. 1, 26, 8; Laber. ap. Macr. S. 2, 7, 3), adj. [etym. dub.; cf. lemures; and Germ. hold].
I.
Orig. (in the class. per. very rare), of the quiet, placid, pleasant state of the air, wind, or weather, mild, calm, soft, gentle ( = the class. placidus, quietus): undae clementi flamine pulsae, * Cat. 64, 272:
clementior Auster vela vocat,
Stat. Th. 5, 468:
aura Favoni,
Claud. Cons. Prob. Olyb. 272; cf. id. III. Cons. Hon. 165; Val. Fl. 6, 747:
clementior dies,
Col. 11, 2, 2:
clementior Arctos,
Sil. 1, 198:
clementiores plagae (opp. Septentrio),
Pall. Febr. 12, 1.—Hence,
B.
Esp.
1.
Of the gentle motion of the sea, rivers, etc., placid, calm, etc.:
mare,
Gell. 2, 21, 1:
Pasitigris clementiore alveo praeterit, etc. (preced. by: praeceps inter saxa devolvitur),
Curt. 5, 3, 1:
quā sit clementissimus amnis,
Ov. M. 9, 116.—
2.
Of places (opp. praeceps), smooth, of a gentle ascent:
clivulus,
App. M. 4, p. 144.—Far more freq.,
II.
Trop.
A.
Of a calm, unexcited, passionless state of mind, quiet, mild, gentle, tranquil, kind (syn.:
placidus, lenis): clementem vocabo non in alieno dolore facilem, sed eum, qui cum suis stimulis exagitetur, non prosilit, etc.,
Sen. Clem. 1, 20, 3:
egit semper vitam... clemens, placidus,
Ter. Ad. 5, 1, 10:
vita urbana atque otium,
id. ib. 1, 1, 17 (cf. with Cic. Rab. Post. 7, 17:
vita quieta atque otiosa): ille suam semper egit vitam in otio, in conviviis: clemens, placidus,
Ter. Ad. 5, 4, 10; Liv. 38, 17, 17 (cf. the passages under clementia, cited from Flor.):
cupio, patres conscripti, me esse clementem: cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,
Cic. Cat. 1, 2, 4:
etsi satis clemens sum in disputando, tamen interdum soleo subirasci,
id. Fin. 2, 4, 12:
(Arimphaeis) ritus clementes,
Plin. 6, 13, 14, § 35.—
2.
Transf. to animals. tame, domesticated: clementius genus columbarum [p. 353] (opp. agrestes), Varr. R. R. 3, 7, 2.—
B.
Specif.
1.
Mild in respect to the faults and failures of others, i. e. forbearing, indulgent, compassionate, merciful (class.; syn.: mitis, benignus, humanus, lenis, facilis, indulgens;
opp.: crudelis, inhumanus, asper al.): clementi (mi) animo ignoscet,
Plaut. Mil. 4, 6, 37; Ter. Hec. 3, 5, 22:
judices et misericordes,
Cic. Planc. 13, 31; cf.
* Hor.
C. 3, 11, 46; Tac. A. 2, 57:
vir et contra audaciam fortissimus et ab innocentiā clementissimus,
Cic. Rosc. Am. 30, 85; Nep. Epam. 3, 2:
legis interpres,
Liv. 1, 26, 8:
dominus facilis et clemens,
Suet. Aug. 67:
justa et clemens servitus,
Ter. And. 1, 1, 9:
castigatio,
Cic. Off. 1, 38, 137:
clementior sententia,
Liv. 8, 31, 8.—More unusual: rumor, i. e. non nimius, mild, mitigated, praos (acc. to Prisc. p. 1202 P.), Sall. J. 22, 1.—
2.
Poet. of places:
pars (insulae) ratibus clemens,
accessible, Claud. B. Gild. 511.— Adv.: clē-menter.
I.
(Acc. to I. A.) Gently, softly, mildly:
non desiit adsidue tremere Campania, clementius quidem, sed ingenti damno,
Sen. Q. N. 6, 31, 1:
agitant venti oleas,
Pall. Nov. 5:
spirant clementius Austri,
Stat. S. 2, 2, 27.—So of moderate, slow action gen.: Eu. Sequere sis. Ch. Sequor. Eu. Clementer quaeso;
calces deteris,
Plaut. Merc. 5, 2, 111; so id. Stich. 4, 1, 26; id. Ep. 2, 2, 23. —
B.
(Acc. to I. B. 2.) By degrees, gradually, gently:
clementer et molliter assurgens collis,
Col. 2, 2, 1; cf. Tac. A. 13, 38:
editum jugum,
id. G. 1; Sil. 1, 274; Sen. Oedip. 280:
accedere,
Tac. A. 12, 33; cf. in comp.:
explorare, si quā Appennini juga clementius adirentur,
id. H. 3, 52.—
II.
(Acc. to II. A.) Quietly, placidly, tranquilly, calmly: accipere aliquid clementius aequo, * Lucr. 3, 314:
si quid est factum clementer, ut dissolute factum criminer,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:
leniter hominem clementerque accepit,
id. ib. 2, 4, 40, §
86: ferre aliquid,
id. Att. 6, 1, 3:
consolationes clementer admotae,
Plin. Ep. 5, 16, 11:
quo id pacto fieri possit clementissime,
Plaut. Mil. 4, 3, 5:
leo caudam clementer et blande movet,
Gell. 5, 14, 12.—
B.
(Acc. to II. B.) With forbearance, mildly, with indulgence:
clementer et moderate jus dicere,
Caes. B. C. 3, 20:
clementer a consule accepti,
Liv. 27, 15, 2:
clementer ductis militibus,
i.e. peacefully, without plundering, id. 29, 2, 1.— Comp.:
clementius tractare aliquem,
Plin. Ep. 8, 24, 5.— Sup.:
clementissime scribere de aliquo,
Gell. 1, 18, 3:
qui victoriā civili clementissime usus est,
Sen. Ira, 2, 23, 4.
2.
Clēmens, entis, m., a proper name, in later Lat. very freq.:
Julius,
Tac. A. 1, 23; 1, 26; 15, 73; id. H. 1, 87; 2, 12:
Arretinus,
id. ib. 4, 68; Suet. Dom. 11:
Flavius,
id. ib. 15.

Lewis & Short latin dictionary > clementer
110 erga

ergā, praep. [syncop. for e-regā, from ex and root rag-, to reach upward, be upright; cf. ergo, v. Corss. Ausspr. 1, 448 sqq.], over against, opposite to (cf.: adversus, versus, contra, e regione, e contrario).
I.
Lit., of locality (ante- and post-classical and rare):
quae med erga aedes habet,
i. e. opposite me, Plaut. Truc. 2, 4, 55 (al. modo erga):
erga regiam,
App. Dogm. Plat. p. 9, 21.—
II.
Trop.: aliquem, more rarely aliquid, of feelings and conduct towards a person.
A.
Of friendly feelings, etc. (so mostly in class. lang.):
erga et in hoc differunt: fere enim erga ad affectum refertur, quasi erga illum benignus: in ad simultatem, quasi in illum sum saevus,
Charis. p. 208 P.; cf. Prisc. p. 989: ut eodem modo erga amicum affecti simus, [p. 655] quo erga nosmet ipsos... ut nostra in amicos benevolentia illorum erga nos benevolentiae pariter respondeat, Cic. Lael. 16; cf. id. Fin. 1, 20, 68; Plaut. Capt. 2, 3, 47; id. Trin. 3, 1, 18:
erga aliquem benevolus,
id. Capt. 2, 2, 100; cf. id. Mil. 4, 6, 15; id. Rud. 5, 3, 33; Cic. de Or. 2, 43, 182; 2, 49, 201; Plaut. Am. 5, 1, 49; id. Cist. 1, 1, 111; cf. Cic. Fam. 1, 9:
divina bonitas erga homines,
id. N. D. 2, 23, 60:
perpetua erga populum Romanum fides,
Caes. B. G. 5, 44, 4; cf. id. B. C. 1, 84, 3; 2, 17, 2 et saep.:
te oro per mei te erga bonitatem patris,
Plaut. Capt. 2, 1, 48; so,
te erga,
Ter. Heaut. 2, 3, 24:
med erga,
Plaut. Capt. 2, 3, 56:
se erga,
Ter. Heaut. 1, 2, 15:
amicum erga,
Plaut. Trin. 5, 2, 4; cf.
the following.—Relating to things: cum in universam rem publicam, tum etiam erga meam salutem fide ac benevolentia singulari,
Cic. Prov. Cons. 1, 1; cf. id. Att. 8, 3, 2; Plin. Pan. 50, 4; Tac. A. 4, 20 al.—
B.
Of unfriendly feelings, for the usual contra or adversus, against:
ne malus item erga me sit, ut illum erga fuit,
Plaut. Ps. 4, 3, 4; id. Aul. 4, 10, 62; id. Cas. 3, 4, 27; Ter. Hec. 3, 5, 36; Nep. Alcib. 4, 4:
odium, quod erga regem susceperant,
id. Dat. 10 fin.; id. Ham. 4 fin.; id. Hann. 1 fin.; Tac. H. 2, 99; 4, 49; id. A. 2, 2; cf.
transp.: med erga,
Plaut. As. 1, 1, 5; id. Capt. 2, 3, 56; id. Ep. 3, 3, 9.—Relating to things:
res secundae valent commutare naturam, et raro quisquam erga bona sua satis cautus est,
against his own advantage, Curt. 10, 1, 40.—
III.
In post-Aug. authors (esp. in Tacitus) in gen. of every kind of mental relation to a person or thing, to, towards, in respect to:
anxii erga Sejanum, cujus durior congressus,
Tac. A. 4, 74:
erga Germanicos exercitus laudes gratesque,
id. H. 2, 55 fin.; id. A. 11, 25 fin.:
prisco erga duces honore,
id. ib. 3, 74 fin.; cf. Plin. Pan. 55, 3:
suprema erga memoriam filii sui munera,
Tac. A. 3, 2; id. H. 1, 20:
atrociore semper fama erga dominantium exitus,
id. A. 4, 11; Amm. 16, 10; v. Hand Turs. II. pp. 437-440.

Lewis & Short latin dictionary > erga
111 gravanter

grăvo, āvi, ātum, 1, v. a. [gravis].
I.
To charge with a load, to load, burden, weigh down, oppress (mostly poet. and in postAug. prose).
A.
Lit.:
praefectum castrorum sarcinis gravant,
Tac. A. 1, 20; cf.:
ferus Actora magno Ense gravat Capaneus,
Stat. Th. 10, 257:
non est ingenii cymba gravanda tui,
Prop. 3, 3 (4, 2), 22:
aegraque furtivum membra gravabat onus,
Ov. H. 11, 38:
gravantur arbores fetu,
Lucr. 1, 253; cf.:
sunt poma gravantia ramos,
Ov. M. 13, 812:
ne, si demissior ibis, Unda gravet pennas,
id. ib. 8, 205:
quia pondus illis abest, nec sese ipsi gravant,
Quint. 1, 12, 10:
stomacho inutilis, nervis inimicus, caput gravans,
Plin. 21, 19, 75, § 128:
minui quod gravet (corpus) quolibet modo utilius,
id. 11, 53, 119, § 284:
ne obsidio ipsa multitudine gravaretur,
Just. 14, 2, 3; 38, 10, 8; so in pass.:
alia die febre commotus est: tertia cum se gravari videret,
weighed down, oppressed, Capitol. Anton. 12; and esp. in perf. part.:
gravatus somno,
Plin. 10, 51, 70, § 136; 26, 1, 4, § 6; 33, 1, 6, § 27:
vino,
Curt. 6, 11, 28:
telis,
id. 8, 14, 38:
ebrietate,
id. 5, 7, 11:
cibo,
Liv. 1, 7, 5:
vino somnoque,
id. 25, 24, 6.—
B.
Esp., to make pregnant:
uterum,
Stat. Th. 2, 614:
gravatam esse virginem,
Lact. 4, 12, 2; id. Epit. 44, 1; cf.: semper gravata lentiscus, Cic. poët. Div. 1, 9, 16; Paul. ex Fest. p. 95, 15. —
C.
Trop.
1.
To burden, oppress, incommode:
nil moror officium, quod me gravat,
Hor. Ep. 2, 1, 264:
septem milia hominum, quos et ipse gravari militia senserat,
Liv. 21, 23, 6:
sed magis hoc, quo (mala nostra) sunt cognitiora, gravant,
Ov. Tr. 4, 6, 28. —
2.
To make more grievous, aggravate, increase:
tu fortunam parce gravare meam,
id. ib. 5, 11, 30:
quo gravaret invidiam matris,
Tac. A. 14, 12:
injusto faenore gravatum aes alienum,
Liv. 42, 5, 9.—
D.
To lower in tone; hence, gram. t. t., to give the grave accent to a vowel (opp. acuo):
a littera gravatur,
Prisc. 539, 573 P.—
II.
Transf., as v. dep.: grăvor, ātus (lit., to be burdened with any thing, to feel burdened; hence), to feel incommoded, vexed, wearied, or annoyed at any thing; to take amiss, to bear with reluctance, to regard as a burden, to do unwillingly (class.); in Cic. only absol. or with an object-clause, afterwards also constr. with acc.
(α).
Absol.:
non gravabor,
Plaut. Trin. 5, 2, 49: quid gravare? id. Stich. 3, 2, 22:
quamquam gravatus fuisti, non nocuit tamen,
id. ib. 5, 4, 40:
ne gravare,
Ter. Ad. 5, 8, 19:
primo gravari coepit, quod invidiam atque offensionem timere dicebat,
Cic. Clu. 25, 69:
ego vero non gravarer si, etc.,
id. Lael. 5, 17:
nec gravatus senex dicitur locutus esse, etc.,
Liv. 9, 3, 9:
ille non gravatus, Primum, inquit, etc.,
Varr. R. R. 1, 3:
spem ac metum juxta gravatus Vitellius ictum venis intulit,
Tac. A. 6, 3:
benignus erga me ut siet: ne gravetur,
Plaut. Mil. 4, 6, 15.—
(β).
With an object-clause:
rogo, ut ne graveris exaedificare id opus, quod instituisti,
Cic. de Or. 1, 35, 164; 1, 23, 107; id. Fam. 7, 14, 1:
ne graventur, sua quoque ad eum postulata deferre,
Caes. B. C. 1, 9:
quod illi quoque gravati prius essent ad populandam Macedoniam exire,
Liv. 31, 46, 4:
tibi non gravabor reddere dilatae pugnae rationem,
id. 34, 38, 3; Curt. 9, 1, 8; 6, 8, 12; Suet. Aug. 34 al.—
(γ).
With acc.:
Pegasus terrenum equitem gravatus Bellerophontem,
disdaining to bear, throwing off, Hor. C. 4, 11, 27:
at illum acerbum et sanguinarium necesse est graventur stipatores sui,
be weary of supporting, Sen. Clem. 1, 12 fin.:
matrem,
Suet. Ner. 34:
ampla et operosa praetoria,
id. Aug. 72:
aspectum civium,
Tac. A. 3, 59 fin.:
spem ac metum juxta gravatus,
id. ib. 5, 8; Quint. 1, 1, 11.— Hence, adv. in two forms:
A.
grăvātē (acc. to II.), with difficulty or reluctance, unwillingly, grudgingly:
non gravate respondere,
Cic. de Or. 1, 48, 208;
opp. gratuito,
id. Off. 2, 19, 66;
opp. benigne,
id. Balb. 16, 36:
Canius contendit a Pythio ut venderet: gravate ille primo,
id. Off. 3, 14, 59:
qui cum haud gravate venissent,
Liv. 3, 4, 6 Weissenb. (al. gravati):
concedere,
id. 42, 43, 2.— Comp.:
manus et plantas ad saviandum gravatius porrigere,
Front. ad M. Caes. 4, 12 fin. —
B.
grăvanter, with reluctance, unwillingly:
reguli Gallorum haud gravanter venerunt,
Liv. 21, 24, 5 Weissenb. (al. gravate); Cassiod. Varr. 4, 5.

Lewis & Short latin dictionary > gravanter
112 gravo

grăvo, āvi, ātum, 1, v. a. [gravis].
I.
To charge with a load, to load, burden, weigh down, oppress (mostly poet. and in postAug. prose).
A.
Lit.:
praefectum castrorum sarcinis gravant,
Tac. A. 1, 20; cf.:
ferus Actora magno Ense gravat Capaneus,
Stat. Th. 10, 257:
non est ingenii cymba gravanda tui,
Prop. 3, 3 (4, 2), 22:
aegraque furtivum membra gravabat onus,
Ov. H. 11, 38:
gravantur arbores fetu,
Lucr. 1, 253; cf.:
sunt poma gravantia ramos,
Ov. M. 13, 812:
ne, si demissior ibis, Unda gravet pennas,
id. ib. 8, 205:
quia pondus illis abest, nec sese ipsi gravant,
Quint. 1, 12, 10:
stomacho inutilis, nervis inimicus, caput gravans,
Plin. 21, 19, 75, § 128:
minui quod gravet (corpus) quolibet modo utilius,
id. 11, 53, 119, § 284:
ne obsidio ipsa multitudine gravaretur,
Just. 14, 2, 3; 38, 10, 8; so in pass.:
alia die febre commotus est: tertia cum se gravari videret,
weighed down, oppressed, Capitol. Anton. 12; and esp. in perf. part.:
gravatus somno,
Plin. 10, 51, 70, § 136; 26, 1, 4, § 6; 33, 1, 6, § 27:
vino,
Curt. 6, 11, 28:
telis,
id. 8, 14, 38:
ebrietate,
id. 5, 7, 11:
cibo,
Liv. 1, 7, 5:
vino somnoque,
id. 25, 24, 6.—
B.
Esp., to make pregnant:
uterum,
Stat. Th. 2, 614:
gravatam esse virginem,
Lact. 4, 12, 2; id. Epit. 44, 1; cf.: semper gravata lentiscus, Cic. poët. Div. 1, 9, 16; Paul. ex Fest. p. 95, 15. —
C.
Trop.
1.
To burden, oppress, incommode:
nil moror officium, quod me gravat,
Hor. Ep. 2, 1, 264:
septem milia hominum, quos et ipse gravari militia senserat,
Liv. 21, 23, 6:
sed magis hoc, quo (mala nostra) sunt cognitiora, gravant,
Ov. Tr. 4, 6, 28. —
2.
To make more grievous, aggravate, increase:
tu fortunam parce gravare meam,
id. ib. 5, 11, 30:
quo gravaret invidiam matris,
Tac. A. 14, 12:
injusto faenore gravatum aes alienum,
Liv. 42, 5, 9.—
D.
To lower in tone; hence, gram. t. t., to give the grave accent to a vowel (opp. acuo):
a littera gravatur,
Prisc. 539, 573 P.—
II.
Transf., as v. dep.: grăvor, ātus (lit., to be burdened with any thing, to feel burdened; hence), to feel incommoded, vexed, wearied, or annoyed at any thing; to take amiss, to bear with reluctance, to regard as a burden, to do unwillingly (class.); in Cic. only absol. or with an object-clause, afterwards also constr. with acc.
(α).
Absol.:
non gravabor,
Plaut. Trin. 5, 2, 49: quid gravare? id. Stich. 3, 2, 22:
quamquam gravatus fuisti, non nocuit tamen,
id. ib. 5, 4, 40:
ne gravare,
Ter. Ad. 5, 8, 19:
primo gravari coepit, quod invidiam atque offensionem timere dicebat,
Cic. Clu. 25, 69:
ego vero non gravarer si, etc.,
id. Lael. 5, 17:
nec gravatus senex dicitur locutus esse, etc.,
Liv. 9, 3, 9:
ille non gravatus, Primum, inquit, etc.,
Varr. R. R. 1, 3:
spem ac metum juxta gravatus Vitellius ictum venis intulit,
Tac. A. 6, 3:
benignus erga me ut siet: ne gravetur,
Plaut. Mil. 4, 6, 15.—
(β).
With an object-clause:
rogo, ut ne graveris exaedificare id opus, quod instituisti,
Cic. de Or. 1, 35, 164; 1, 23, 107; id. Fam. 7, 14, 1:
ne graventur, sua quoque ad eum postulata deferre,
Caes. B. C. 1, 9:
quod illi quoque gravati prius essent ad populandam Macedoniam exire,
Liv. 31, 46, 4:
tibi non gravabor reddere dilatae pugnae rationem,
id. 34, 38, 3; Curt. 9, 1, 8; 6, 8, 12; Suet. Aug. 34 al.—
(γ).
With acc.:
Pegasus terrenum equitem gravatus Bellerophontem,
disdaining to bear, throwing off, Hor. C. 4, 11, 27:
at illum acerbum et sanguinarium necesse est graventur stipatores sui,
be weary of supporting, Sen. Clem. 1, 12 fin.:
matrem,
Suet. Ner. 34:
ampla et operosa praetoria,
id. Aug. 72:
aspectum civium,
Tac. A. 3, 59 fin.:
spem ac metum juxta gravatus,
id. ib. 5, 8; Quint. 1, 1, 11.— Hence, adv. in two forms:
A.
grăvātē (acc. to II.), with difficulty or reluctance, unwillingly, grudgingly:
non gravate respondere,
Cic. de Or. 1, 48, 208;
opp. gratuito,
id. Off. 2, 19, 66;
opp. benigne,
id. Balb. 16, 36:
Canius contendit a Pythio ut venderet: gravate ille primo,
id. Off. 3, 14, 59:
qui cum haud gravate venissent,
Liv. 3, 4, 6 Weissenb. (al. gravati):
concedere,
id. 42, 43, 2.— Comp.:
manus et plantas ad saviandum gravatius porrigere,
Front. ad M. Caes. 4, 12 fin. —
B.
grăvanter, with reluctance, unwillingly:
reguli Gallorum haud gravanter venerunt,
Liv. 21, 24, 5 Weissenb. (al. gravate); Cassiod. Varr. 4, 5.

Lewis & Short latin dictionary > gravo
113 gravor

grăvo, āvi, ātum, 1, v. a. [gravis].
I.
To charge with a load, to load, burden, weigh down, oppress (mostly poet. and in postAug. prose).
A.
Lit.:
praefectum castrorum sarcinis gravant,
Tac. A. 1, 20; cf.:
ferus Actora magno Ense gravat Capaneus,
Stat. Th. 10, 257:
non est ingenii cymba gravanda tui,
Prop. 3, 3 (4, 2), 22:
aegraque furtivum membra gravabat onus,
Ov. H. 11, 38:
gravantur arbores fetu,
Lucr. 1, 253; cf.:
sunt poma gravantia ramos,
Ov. M. 13, 812:
ne, si demissior ibis, Unda gravet pennas,
id. ib. 8, 205:
quia pondus illis abest, nec sese ipsi gravant,
Quint. 1, 12, 10:
stomacho inutilis, nervis inimicus, caput gravans,
Plin. 21, 19, 75, § 128:
minui quod gravet (corpus) quolibet modo utilius,
id. 11, 53, 119, § 284:
ne obsidio ipsa multitudine gravaretur,
Just. 14, 2, 3; 38, 10, 8; so in pass.:
alia die febre commotus est: tertia cum se gravari videret,
weighed down, oppressed, Capitol. Anton. 12; and esp. in perf. part.:
gravatus somno,
Plin. 10, 51, 70, § 136; 26, 1, 4, § 6; 33, 1, 6, § 27:
vino,
Curt. 6, 11, 28:
telis,
id. 8, 14, 38:
ebrietate,
id. 5, 7, 11:
cibo,
Liv. 1, 7, 5:
vino somnoque,
id. 25, 24, 6.—
B.
Esp., to make pregnant:
uterum,
Stat. Th. 2, 614:
gravatam esse virginem,
Lact. 4, 12, 2; id. Epit. 44, 1; cf.: semper gravata lentiscus, Cic. poët. Div. 1, 9, 16; Paul. ex Fest. p. 95, 15. —
C.
Trop.
1.
To burden, oppress, incommode:
nil moror officium, quod me gravat,
Hor. Ep. 2, 1, 264:
septem milia hominum, quos et ipse gravari militia senserat,
Liv. 21, 23, 6:
sed magis hoc, quo (mala nostra) sunt cognitiora, gravant,
Ov. Tr. 4, 6, 28. —
2.
To make more grievous, aggravate, increase:
tu fortunam parce gravare meam,
id. ib. 5, 11, 30:
quo gravaret invidiam matris,
Tac. A. 14, 12:
injusto faenore gravatum aes alienum,
Liv. 42, 5, 9.—
D.
To lower in tone; hence, gram. t. t., to give the grave accent to a vowel (opp. acuo):
a littera gravatur,
Prisc. 539, 573 P.—
II.
Transf., as v. dep.: grăvor, ātus (lit., to be burdened with any thing, to feel burdened; hence), to feel incommoded, vexed, wearied, or annoyed at any thing; to take amiss, to bear with reluctance, to regard as a burden, to do unwillingly (class.); in Cic. only absol. or with an object-clause, afterwards also constr. with acc.
(α).
Absol.:
non gravabor,
Plaut. Trin. 5, 2, 49: quid gravare? id. Stich. 3, 2, 22:
quamquam gravatus fuisti, non nocuit tamen,
id. ib. 5, 4, 40:
ne gravare,
Ter. Ad. 5, 8, 19:
primo gravari coepit, quod invidiam atque offensionem timere dicebat,
Cic. Clu. 25, 69:
ego vero non gravarer si, etc.,
id. Lael. 5, 17:
nec gravatus senex dicitur locutus esse, etc.,
Liv. 9, 3, 9:
ille non gravatus, Primum, inquit, etc.,
Varr. R. R. 1, 3:
spem ac metum juxta gravatus Vitellius ictum venis intulit,
Tac. A. 6, 3:
benignus erga me ut siet: ne gravetur,
Plaut. Mil. 4, 6, 15.—
(β).
With an object-clause:
rogo, ut ne graveris exaedificare id opus, quod instituisti,
Cic. de Or. 1, 35, 164; 1, 23, 107; id. Fam. 7, 14, 1:
ne graventur, sua quoque ad eum postulata deferre,
Caes. B. C. 1, 9:
quod illi quoque gravati prius essent ad populandam Macedoniam exire,
Liv. 31, 46, 4:
tibi non gravabor reddere dilatae pugnae rationem,
id. 34, 38, 3; Curt. 9, 1, 8; 6, 8, 12; Suet. Aug. 34 al.—
(γ).
With acc.:
Pegasus terrenum equitem gravatus Bellerophontem,
disdaining to bear, throwing off, Hor. C. 4, 11, 27:
at illum acerbum et sanguinarium necesse est graventur stipatores sui,
be weary of supporting, Sen. Clem. 1, 12 fin.:
matrem,
Suet. Ner. 34:
ampla et operosa praetoria,
id. Aug. 72:
aspectum civium,
Tac. A. 3, 59 fin.:
spem ac metum juxta gravatus,
id. ib. 5, 8; Quint. 1, 1, 11.— Hence, adv. in two forms:
A.
grăvātē (acc. to II.), with difficulty or reluctance, unwillingly, grudgingly:
non gravate respondere,
Cic. de Or. 1, 48, 208;
opp. gratuito,
id. Off. 2, 19, 66;
opp. benigne,
id. Balb. 16, 36:
Canius contendit a Pythio ut venderet: gravate ille primo,
id. Off. 3, 14, 59:
qui cum haud gravate venissent,
Liv. 3, 4, 6 Weissenb. (al. gravati):
concedere,
id. 42, 43, 2.— Comp.:
manus et plantas ad saviandum gravatius porrigere,
Front. ad M. Caes. 4, 12 fin. —
B.
grăvanter, with reluctance, unwillingly:
reguli Gallorum haud gravanter venerunt,
Liv. 21, 24, 5 Weissenb. (al. gravate); Cassiod. Varr. 4, 5.

Lewis & Short latin dictionary > gravor
114 malignus

mălignus, a, um, adj. [for maligenus, malus, and gen-, root of gigno; cf. the opp. benignus], of an evil nature or disposition, ill-disposed, wicked, mischievous, malicious, spiteful, envious, malignant, malign ( poet. and post-Aug.; syn.: invidus, malevolus, parcus).
I.
In gen.:
maligni caupones,
Hor. S. 1, 5, 4:
magnaque numinibus vota exaudita malignis,
unkind, Juv. 10, 111.—
Of inanim. and abstr. things: malignissima capita,
Sen. Vit. Beat. 18:
litus,
Luc. 8, 565:
portus,
id. 5, 651:
leges,
Ov. M. 10, 329:
votum,
Cat. 67, 5:
verba,
Manil. 4, 573:
mente malignā,
Cat. 68, 37:
studia,
Ov. Tr. 4, 1, 101:
vulgus,
Hor. C. 2, 16, 40:
oculi,
Verg. A. 5, 654.—
II.
In partic.
A.
Stingy, niggardly:
malignus, largus,
Plaut. Bacch. 3, 2, 17.—Of favors, Ter. Hec. 1, 2, 84: vagae ne parce malignus arenae ossibus particulam dare, Hor. C. 1, 28, 23.— Trop.:
fama,
Ov. H. 16, 143:
in laudandis dictionibus,
Quint. 2, 2, 6.—
B.
Transf.
1.
Barren, unfruitful:
terra malignior ceteris,
Plin. Ep. 2, 17, 15:
colles,
Verg. G. 2, 179.—
2.
Scanty, insufficient, dim, petty, small, narrow:
ostium,
too narrow, Sen. Q. N. 3, 27:
aditus,
Verg. A. 11, 525:
ignis,
Mart. 10, 96, 7:
lux,
Verg. A. 6, 270:
conspecta est parva maligna Unda procul venā,
Luc. 9, 500:
munus,
Plin. 7, 50, 51, § 167.—Hence, adv.: mălignē.
1.
In gen., ill-naturedly, spitefully, enviously, malignantly (not in Cic. or Cæs.):
maledice ac maligne loqui,
Liv. 45, 39.— Comp.:
malignius habitum esse sermonem,
Curt. 8, 1, 8.—
2.
In partic.
a.
Stingily, grudgingly:
ager maligne plebi divisus,
Liv. 8, 12:
famem exstinguere,
sparingly, Sen. Ep. 18, 9: non mihi fuit tam maligne, ut, etc., it has not gone so poorly with me that, etc., Cat. 10, 18:
dispensare,
Sen. Ben. 6, 16, 7:
laudare,
Hor. Ep. 2, 1, 209.— Comp.:
dicis, malignius tecum egisse naturam,
Sen. Ep. 44, 1.—
b.
Little, scantily:
terra eorum, quae seruntur, maligne admodum patiens,
a very little, Mel. 2, 2:
apertus,
Sen. Ben. 6, 34, 3:
virens,
Plin. 34, 11, 26, § 112.

Lewis & Short latin dictionary > malignus
115 Parnes

Parnes, ēthis, m., = Parnês, -nêthos, a mountain range in Attica, on the borders of Bœotia, famous for its wine, and abounding in game, the modern Noyia:
Parnesque benignus vitibus,
Stat. Th. 12, 620; Sen. Hippol. 4.

Lewis & Short latin dictionary > Parnes
116 quippe

quippe, adv. and conj. [quī-pe], a particle of corroboration, similar to nempe (from nam-pe), surely, certainly, to be sure, by all means, indeed, in fact.
1.
Recte igitur diceres te restituisse? Quippe:
quid enim facilius est quam probari iis, qui? etc.,
Cic. Caecin. 19, 55: leve nomen habet utraque res: quippe;
leve enim est hoc totum, risum movere,
id. de Or. 2, 54, 219: a te quidem apte (dictum est); quippe;
habes enim a rhetoribus, etc.,
id. Fin. 4, 3, 7.—Ironically, certainly, indeed, forsooth:
quippe, vetor fatis,
I, forsooth, am forbidden by the fates! Verg. A. 1, 39:
movet me quippe lumen curiae,
Cic. Mil. 12, 33.—
2.
Introducing an explanation, for, for in fact:
quippe benignus erat,
Hor. S. 1, 2, 4:
quippe color nivis est,
Ov. M. 2, 852; 14, 91; 11, 495:
quippe homo jam grandior Se continebat ruri,
Ter. Phorm. 2, 3, 15:
quidam contra miseriti, periturae quippe,
Phaedr. 3, 2, 5.—So parenthet.: non illi contempsere, quippe toties fusi fugatique... se et vos novere, Liv. 3, 67; Curt. 3, 4, 8 sq.—
3.
Hence, introducing a fact given as a reason or cause, = nam, enim, for, because, inasmuch as (not in Cic. or Cæs.):
quippe si hercle rescivere inimici consilium tuom, etc.,
Plaut. Mil. 3, 1, 9; Ter. Heaut. 2, 4, 9:
intellego aequos bonosque mihi favere, quippe beneficia mea rei publicae procedunt,
Sall. J. 85, 5:
duo exercitus periculi magis praesentis quam curae expertes, quippe imperium agebatur in tam paucorum virtute positum,
Liv. 1, 25, 2; cf. Sall. C. 19; Liv. 5, 24; 6, 6.—
4.
In connection with the causal particles, enim, etenim, quia, etc., for indeed, since in fact, inasmuch as, Lucr. 6, 617:
quippe etenim,
id. 1, 104:
insanabilis non est credendus, quippe quoniam in multis sponte desiit,
Plin. 26, 10, 64, § 100:
quippe quando mihi nihil credis,
Plaut. Capt. 4, 2, 106.—Esp. freq.:
quippe cum,
Cic. Att. 10, 3, 1; cf.: neque Cimoni fuit turpe, sororem habere in matrimonio, quippe cum cives ejus eodem uterentur instituto, Nep. praef. § 4; Liv. 26, 39, 9:
quippe ubi dimidiae partis pars semper habebit Dimidiam partem,
Lucr. 1, 617; 990.—Also absol., Verg. A. 1, 661. —
5.
In connection with the relative pronouns, qui, quae, quod, prop., as one in fact who, which, or that, i. e. since or inasmuch as I, thou, he, it, etc.
(α).
With indic.: dicat, argenti minas se habere quinquaginta: quippe ego qui nudiustertius meis manibus dinumeravi, since or seeing that I paid, Plaut. Ep. 3, 2, 30: tametsi pro imperio vobis quod dictum foret, Scibat facturos; quippe qui intellexerat, Vereri vos se et metuere, since he knew that you revered, etc., id. Am. prol. 22:
aperite januam hanc Orci: nam equidem haud aliter esse duco: quippe quo nemo advenit, nisi quem spes reliquere omnes,
since no one comes here, id. Bacch. 3, 1, 2; Ter. Heaut. 3, 2, 27:
multa de meā sententiā questus est Caesar, quippe quod etiam Ravennae Crassum ante vidisset,
Cic. Fam. 1, 9, 9:
plurimum terroris Romam celeritas hostium tulit, quippe quibus aegre ad undecimum lapidem occursum est,
and in fact they met them, Liv. 5, 37. —
(β).
With subj. (class.):
convivia cum patre non inibat: quippe qui ne in oppidum quidem, nisi perraro, veniret,
Cic. Rosc. Am. 18, 52:
nihil attinet eam ex lege considerare, quippe quae in lege scripta non sit,
id. Inv. 2, 45, 131:
cum a tyranno crudeliter violatus esset, quippe quem venundari jussisset: tamen,
Nep. Dion, 2, 3.—
6.
In connection with etiam and et, since indeed, for even ( poet.):
quippe etiam festis quaedam exercere diebus, Fas et jura sinunt,
Verg. G. 1, 268:
quippe et Collinas ad fossam moverit herbas, Stantia currenti diluerentur aquā,
Prop. 4 (5), 5, 11.—
7.
With ut, so that (post-class.), Just. 4, 3, 2.

Lewis & Short latin dictionary > quippe
117 res

rēs, rei (rēi with e long; gen., Lucr. 2, 112; 548; 6, 918; dat., id. 1, 688; 2, 236; rei, gen., monosyl. at the end of the verse, Lucr. 3, 918;
and in the middle of the verse,
id. 4, 885, and Poët. ap. Lact. 6, 6), f. [ etym. dub.; perh. root ra- of reor, ratus; cf. Germ. Ding; Engl. thing, from denken, to think; prop., that which is thought of; cf. also logos, Lid. and Scott, 9], a thing, object, being; a matter, affair, event, fact, circumstance, occurrence, deed, condition, case, etc.; and sometimes merely = something (cf.: causa, ratio, negotium).
I.
In gen.:
unde initum primum capiat res quaeque movendi,
Lucr. 1, 383; cf. id. 1, 536:
in partes res quaeque minutas Distrahitur,
id. 2, 826: summe Sol, qui omnes res inspicis, Enn. ap. Prob. Verg. E. 6, 31 (Trag. v. 321 Vahl.):
versus, quos ego de Rerum Naturā pangere conor,
Lucr. 1, 25; cf. id. 1, 126; 5, 54:
rerum natura creatrix,
id. 2, 1117:
divinarum humanarumque rerum, tum initiorum causarumque cujusque rei cognitio,
Cic. Tusc. 5, 3, 7 (v. divinus):
haeret haec res,
Plaut. Am. 2, 2, 182:
profecto, ut loquor, ita res est,
id. ib. 2, 1, 19:
haud mentior, resque uti facta dico,
id. ib. 2, 1, 23:
de Alcumenā ut rem teneatis rectius,
id. ib. prol. 110:
in tantis rebus (sc. in re publicā defendendā),
Cic. Rep. 1, 3, 4 et saep.:
quo Averna vocantur nomine, id ab re Impositum est, quia sunt avibus contraria cunctis,
from the nature of the thing, Lucr. 6, 740; cf. id. 6, 424; Liv. 1, 17:
si res postulabit,
the condition of the case, Cic. Lael. 13, 44: scaena rei totius haec, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 3:
fugam in se nemo convertitur Nec recedit loco, quin statim rem gerat,
does his duty, stands his ground, Plaut. Am. 1, 1, 84; so, res gerere, v. gero; hence, too, rerum scriptor, for a historian, v. scriptor, and cf. II. H. infra.—
B.
With adj. of quality, to express condition, etc.:
illic homo a me sibi malam rem arcessit,
is bringing a bad business on himself, Plaut. Am. 1, 1, 171; so,
res mala,
a wretched condition, Sall. C. 20, 13; and more freq. in plur.:
bonis tuis rebus meas res irrides malas,
circumstances, condition, Plaut. Trin. 2, 4, 45; id. Rud. 3, 3, 12:
res secundae,
good fortune, Hor. Ep. 1, 10, 30; cf. Liv. 3, 9:
res prosperae,
Nep. Dion, 6, 1; id. Eum. 5, 1:
in secundissimis rebus,
Cic. Off. 1, 26, 91:
adversae res,
id. ib. 1, 26, 90; Hor. S. 2, 2, 136; 2, 8, 73:
res belli adversae,
Liv. 10, 6:
res dubiae,
Sall. C. 10, 2; 39, 3; Liv. 2, 50; 7, 30;
v. bonus, florens, salvus, adversus, dubius, novus, arduus, etc.— Freq. in curses, etc.: in malam rem,
go to the bad, Ter. Phorm. 5, 7, 37; id. And. 2, 1, 17:
malam rem hinc ibis?
id. Eun. 3, 3, 30.—
C.
With an adj. in a periphrasis:
abhorrens ab re uxoriā,
matrimony, Ter. And. 5, 1, 10:
in arbitrio rei uxoriae,
dowry, Cic. Off. 1, 15, 61:
rem divinam nisi compitalibus... ne faciat,
a religious act, act of worship, a sacrifice, Cato, R. R. 5, 4:
bellicam rem administrari majores nostri nisi auspicato noluerunt,
Cic. Div. 2, 36, 76; Hor. C. 4, 3, 6:
erat ei pecuaria res ampla et rustica,
Cic. Quint. 3, 12: res rustica, agriculture:
rei rusticae libro primo,
Col. 11, 1, 2; id. 1, praef. §
19: liber, quem de rebus rusticis scripsi,
Cic. Sen. 15, 54:
navalis rei certamina,
naval battles, Amm. 26, 3, 5:
res militaris,
Cic. Rab. Post. 1, 2:
rei militaris gloria,
id. Mur. 9, 22; Nep. Milt. 8, 4:
res frumentaria,
forage, Caes. B. C. 3, 16; id. B. G. 1, 23; 4, 7:
armatae rei scientissimus,
Amm. 25, 4, 7:
peritus aquariae rei,
id. 28, 2, 2:
res judicaria,
Cic. Verr. 2, 2, 12, § 31:
res ludicra,
play, Hor. Ep. 2, 1, 180:
uti rebus veneriis,
Cic. Sen. 14, 47; Nep. Alc. 11, 4:
res Veneris,
Lucr. 2, 173; Ov. R. Am. 431; v. also familiaris, judiciaria, militaris, navalis, etc., and cf. II. G. infra. —
D.
With pronouns or adjectives, as an emphatic periphrase for the neutr.:
ibi me inclamat Alcumena: jam ea res me horrore afficit,
this now, Plaut. Am. 5, 1, 16; cf.: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam:
Ea res est,
it is even so, id. As. 1, 1, 40:
de fratre confido ita esse ut semper volui. Multa signa sunt ejus rei,
of it, Cic. Att. 1, 10, 5: quos (melittônas) alii melittotropheia appellant, eandem rem quidam mellaria. Varr. R. R. 3, 16, 12:
sunt ex te quae scitari volo, Quarum rerum, etc.,
Plaut. Capt. 2, 2, 13; cf. Caes. B. G. 3, 4:
quibus de rebus quoniam nobis contigit ut aliquid essemus consecuti,
Cic. Rep. 1, 8, 13:
quā super re interfectum esse Hippotem dixisti? Pac. ap. Fest. s. v. superescit, p. 244: resciscet Amphitruo rem omnem,
every thing, all, Plaut. Am. 1, 2, 30:
nulla res tam delirantes homines concinat cito,
nothing, id. Am. 2, 2, 96; cf.:
neque est ulla res, in quā, etc.,
Cic. Rep. 1, 7, 12; 1, 5, 9; cf.
also: sumptu ne parcas ullā in re, quod ad valetudinem opus sit,
id. Fam. 16, 4, 2:
magna res principio statim bello,
a great thing, a great advantage, Liv. 31, 23 fin.:
nil admirari prope res est una Solaque, quae, etc.,
the only thing, only means, Hor. Ep. 1, 6, 1 et saep. — Emphatically with sup.:
scilicet rerum facta est pulcherrima Roma,
the most beautiful thing in the world, Verg. G. 2, 534; Quint. 1, 12, 16 Spald. p. 81. —
Of persons, etc.: est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:
maxime rerum,
Ov. H. 9, 107; cf.:
maxima rerum Roma,
Verg. A. 7, 602; Ov. M. 13, 508:
fortissima rerum animalia,
id. ib. 12, 502:
pulcherrime rerum,
id. H. 4, 125; id. A. A. 1, 213; id. M. 8, 49:
dulcissime rerum,
Hor. S. 1, 9, 4.—
E.
In adverb. phrases:
e re natā melius fieri haud potuit,
after what has happened, Ter. Ad. 3, 1, 8:
pro re natā,
according to circumstances, Cic. Att. 7, 8, 2; 14, 6, 1:
pro tempore et pro re,
Caes. B. G. 5, 8:
factis benignus pro re,
according to circumstances, Liv. 7, 33, 3; Sall. J. 50, 2:
pro re pauca loquar,
Verg. A. 4, 337; Lucr. 6, 1280:
ex re et ex tempore,
Cic. Fam. 12, 19, 3:
e re respondi,
Cat. 10, 8.
II.
In partic.
A.
Pregn., an actual thing, the thing itself, reality, truth, fact; opposed to appearance, mere talk, the mere name of a thing:
ecastor, re experior, quanti facias uxorem tuam,
Plaut. Am. 1, 3, 10:
desiste dictis nunc jam miseram me consolari: Nisi quid re praesidium apparas, etc.,
id. Rud. 3, 3, 21: rem ipsam loqui. Ter. And. 1, 2, 31:
rem fabulari,
Plaut. Trin 2, 4, 87:
nihil est aliud in re,
in fact, Liv. 10, 8, 11 Weissenb. ad loc.:
se ipsa res aperit,
Nep. Paus. 3, 7:
ex re decerpere fructus,
Hor. S. 1, 2, 79;
opp. verbum, vox, opinio, spes, nomen, etc.: rem opinor spectari oportere, non verba,
Cic. Tusc. 5, 11, 32; cf.: te rogo, ut rem potiorem oratione ducas, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 5:
non modo res omnes, sed etiam rumores cognoscamus,
Cic. Att. 5, 5, 1:
qui hos deos non re, sed opinione esse dicunt,
id. N. D. 3, 21, 53:
Peripateticos et Academicos nominibus differentes, re congruentes,
id. Ac. 2, 5, 15:
quod nos honestum, illi vanum... verbis quam re probabilius vocant,
Quint. 3, 8, 22; Sen. Ep. 120, 9:
eum, tametsi verbo non audeat, tamen re ipsā de maleficio suo confiteri,
id. Rosc. Am. 42, 123; cf. Ter. Ad. 4, 7, 15:
vides quantum distet argumentatio tua ab re ipsā atque a veritate,
Cic. Rosc. Am. 15, 44. — Hence, abl. sing., often strengthened by verā (sometimes as one word, reverā), in fact, really, in truth, indeed, in reality:
haec ille, si verbis non audet, re quidem verā palam loquitur,
Cic. Quint. 17, 56; so,
re quidem verā,
id. Clu. 19, 54; id. Sest. 7, 15:
re autem verā,
id. Fam. 1, 4, 2;
and simply re verā,
id. Quint. 2, 7; id. Div. 2, 54, 110; id. Balb. 3, 7:
re verāque,
Lucr. 2, 48; cf.:
et re verā,
indeed, in fact, Cic. Fam. 3, 5, 1; Liv. 33, 11, 3; 35, 31, 12; 36, 6, 1; Nep. Ages. 2, 3; id. Phoc. 3, 3; Curt. 3, 13, 5; 4, 16, 19; Val. Max. 9, 13, ext. 1; Just. 5, 1, 8; 12, 13, 10; Plin. Ep. 6, 33, 1.—
B.
Effects, substance, property, possessions:
mihi Chrysalus Perdidit filium, me atque rem omnem Meam,
Plaut. Bacch. 5, 1, 26; cf.: Ph. Habuitne rem? Ly. Habuit. Ph. Qui eam perdidit... Mercaturamne an venales habuit, ubi rem perdidit? id. Trin. 2, 2, 49 sq.:
quibus et re salvā et perditā profueram,
Ter. Eun. 2, 2, 27:
rem talentum decem,
id. Phorm. 2, 3, 46; Juv. 3, 16:
avidior ad rem,
Ter. Eun. 1, 2, 51:
rem facere,
to make money, Cic. Att. 2, 2, 12:
res eos jampridem, fides deficere nuper coepit,
id. Cat. 2, 5, [p. 1576] 10:
qui duo patrimonia accepisset remque praeterea bonis et honestis rationibus auxisset,
id. Rab. Post. 14, 38:
libertino natum patre et in tenui re,
in narrow circumstances, Hor. Ep. 1, 20, 20 et saep.; v. also familiaris.— In plur.: quantis opibus, quibus de rebus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 396 Vahl.):
privatae res,
Cic. Att. 9, 7, 5.—
2.
Hence, law t. t., whatever may be the subject of a right, whether corporeal or incorporeal (v. Sandars, Introd. to Just. Inst. p. 42 sqq.):
res corporales,
Just. Inst. 2, 2, 1 sq.; Gai. Inst. 2, 12; Dig. 1, 8, 1:
res in patrimonio, res extra patrimonium,
Just. Inst. 2, 1 pr.; Gai. Inst. 2, 1:
res sanctae,
Just. Inst. 2, 1, 10; v. also mancipium, privatus, etc.—
C.
Benefit, profit, advantage, interest, weal:
res magis quaeritur, quam, etc.,
Plaut. Men. 4, 2, 6:
melius illi consulas quam rei tuae,
id. Cist. 1, 1, 98:
haec tuā re feceris,
to your advantage, id. Capt. 2, 2, 46.— Most freq. with the prepositions in, ex, ob, ab, etc.:
quasi istic minor mea res agatur quam tua,
is interested, affected, Ter. Heaut. 2, 3, 113 (v. ago):
si in rem tuam esse videatur,
Plaut. Trin. 3, 2, 2:
vide si hoc in rem deputas,
id. ib. 3, 3, 19:
quod in rem recte conducat tuam,
id. Capt. 2, 3, 26:
si in remst utrique,
Ter. And. 3, 3, 14:
quid mihi melius est, quid magis in rem est, quam? etc.,
useful, Plaut. Rud. 1, 4, 1:
tamen in rem fore credens universos adpellare,
Sall. C. 20, 1:
omnia quae in rem videbantur esse,
Curt. 6, 2, 21:
ad conparanda ea quae in rem erant,
Liv. 30, 4, 6:
imperat quae in rem sunt,
id. 26, 44, 7; 22, 3, 2:
ex tuā re non est, ut ego emoriar,
for your advantage, Plaut. Ps. 1, 3, 102: An. Non pudet Vanitatis? Do. Minime, dum ob rem, to the purpose, with advantage, Ter. Phorm. 3, 2, 41: ob rem facere, usefully, with advantage or profit, Sall. J. 31, 5: subdole blanditur, ab re Consulit blandiloquentulus, contrary to his interest, i. e. to his injury, Plaut. Trin. 2, 1, 12 Brix ad loc.:
haud id est ab re aucupis,
id. As. 1, 3, 71:
haec haud ab re duxi referre,
Liv. 8, 11, 1:
non ab re esse Quinctio visum est interesse, etc.,
id. 35, 32, 6; Plin. 27, 8, 35, § 57; Suet. Aug. 94; Gell. 18, 4, 6; 1, 26, 4; Macr. S. 1, 4, 19.—
D.
Cause, reason, ground, account; only in the connection eā (hac) re, and eam ob rem, adverb., therefore, on that account:
eā re tot res sunt, ubi bene deicias,
Cato, R. R. 158, 2:
hac re nequeunt ex omnibus omnia gigni, Quod, etc.,
Lucr. 1, 172; cf.:
illud eā re a se esse concessum, quod, etc.,
Cic. Ac. 2, 34, 111:
patrem exoravi, tibi ne noceat, neu quid ob eam rem succenseat,
Plaut. Bacch. 4, 4, 39; cf.:
quoi rei?
for what purpose? id. As. 3, 2, 43; id. Poen. 2, 3, 3.—Hence (by uniting into one word) the causal adverbs quare and quamobrem, v. h. vv.—
E.
An affair, matter of business, business:
cum et de societate inter se multa communicarent et de totā illā ratione atque re Gallicanā,
Cic. Quint. 4, 15:
rem cum aliquo transigere,
id. Clu. 13, 39. —
Hence, transf., in gen.: res alicui est cum aliquo,
to have to do with any one, Cic. Rosc. Am. 30, 84; id. Sest. 16, 37; id. Fam. 9, 20, 2; Caes. B. G. 7, 77; cf.:
famigeratori res sit cum damno et malo,
Plaut. Trin. 1, 2, 182 Brix ad loc.— Also without a dat.:
quoniam cum senatore res est,
Cic. Fam. 13, 26, 3;
esp., in mal. part.: rem habere cum aliquo or aliquā,
to have to do with any one, Plaut. Bacch. 3, 6, 35; id. Merc. 3, 1, 37; Ter. Eun. 1, 2, 39; 58. —Ellipt.:
jam biennium est, quom mecum rem coepit,
Plaut. Merc. 3, 1, 15. —
F.
A case in law, a lawsuit, cause, suit (more gen. than causa):
ubi res prolatae sunt,
Plaut. Capt. 1, 1, 10:
res agi,
id. Men. 4, 2, 19; id. Aul. 3, 4, 13:
quibus res erat in controversiā, ea vocabatur lis,
Varr. L. L. 7, § 93; cf.
(prob. in allusion to this legal form): tot homines... statuere non potuisse, utrum diem tertium an perendinum... rem an litem dici oporteret,
Cic. Mur. 12, 27; cf.
also: quarum rerum litium causarum condixit pater patratus, etc., an ancient formula,
Liv. 1, 32:
de rebus ab aliquo cognitis judicatisque dicere,
Cic. Verr. 2, 2, 48, § 118:
pecunias capere ob rem judicandam,
id. Fin. 2, 16, 54:
si res certabitur olim,
Hor. S. 2, 5, 27; 1, 10, 15; 1, 9, 41; id. Ep. 1, 16, 43:
tractu temporis futurum, ut res pereat,
Dig. 3, 3, 12:
rem differre,
ib. 43, 30, 3: res judicata dicitur, quae finem controversiarum pronuntiatione judicis accipit, ib. 42, 1, 1 et saep.—
G.
An affair, esp. a battle, campaign, military operations; in phrase rem (or res) gerere:
res gesta virtute,
Cic. Fin. 5, 23, 66:
ut res gesta est ordine narrare,
Ter. Ad. 3, 5, 3:
his rebus gestis,
Caes. B. G. 5, 8:
res gerere,
Hor. Ep. 1, 17, 33:
rem bene gerere,
id. ib. 1, 8, 1; Ter. Ad. 5, 1, 13:
comminus rem gerunt,
Caes. B. G. 5, 44:
res gestae,
Hor. Ep. 1, 3, 7; 2, 1, 251:
adversus duos simul rem gerere,
Liv. 21, 60:
rem male gerere,
Nep. Them. 3, 3; Hor. S. 2, 3, 74:
in relatione rerum ab Scythis gestarum,
Just. 2, 1, 1; cf.:
rem agere,
Hor. S. 1, 9, 4; id. A. P. 82:
ante rem,
before the battle, Liv. 4, 40:
cum Thebanis sibi rem esse existimant,
Nep. Pel. 1, 3; Cic. Sest. 16, 37.—
H.
Acts, events, as the subject of narration, a story, history:
res in unam sententiam scripta,
Auct. Her. 1, 12, 20:
cui lecta potenter erit res,
Hor. A. P. 40; id. S. 1, 10, 57; id. Ep. 1, 19, 29:
in medias res auditorem rapere,
id. A. P. 148; 310:
agitur res in scaenis,
id. ib. 179; cf.:
numeros animosque secutus, non res,
id. Ep. 1, 19, 25; Phaedr. 5, 1, 12:
sicut in rebus ejus (Neronis) exposuimus,
Plin. 2, 83, 85, § 199:
litterae, quibus non modo res omnis, sed etiam rumores cognoscamus,
Cic. Att. 5, 5, 1:
res populi Romani perscribere, Liv. praef. § 1: res Persicae,
history, Nep. Con. 5, 4; id. Cat. 3, 2.—
K.
Res publica, also as one word, respublica, the common weal, a commonwealth, state, republic (cf. civitas); also, civil affairs, administration, or power, etc.: qui pro republicā, non pro suā obsonat, Cato ap. Ruf. 18, p. 210; cf.:
erat tuae virtutis, in minimis tuas res ponere, de re publicā vehementius laborare,
Cic. Fam. 4, 9, 3:
dummodo ista privata sit calamitas et a rei publicae periculis sejungatur,
id. Cat. 1, 9; cf.:
si re publicā non possis frui, stultum est nolle privatā,
id. Fam. 4, 9, 4:
egestates tot egentissimorum hominum nec privatas posse res nec rem publicam sustinere,
id. Att. 9, 7, 5 (v. publicus); Cato ap. Gell. 10, 14, 3: auguratum est, rem Romanam publicam summam fore, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:
quo utiliores rebus suis publicis essent,
Cic. Off. 1, 44, 155:
commutata ratio est rei totius publicae,
id. Att. 1, 8, 4: pro republicā niti, Cato ap. Charis. p. 196 fin.:
merere de republicā,
Plaut. Am. prol. 40:
de re publicā disputatio... dubitationem ad rem publicam adeundi tollere, etc.,
Cic. Rep. 1, 7, 12:
oppugnare rem publicam,
id. Cael. 1, 1; id. Har. Resp. 8, 15; id. Sest. 23, 52:
paene victā re publicā,
id. Fam. 12, 13, 1:
delere rem publicam,
id. Sest. 15, 33; Lact. 6, 18, 28.—Esp. in the phrase e re publicā, for the good of the State, for the public benefit:
senatūs consultis bene et e re publicā factis,
Cic. Phil. 3, 12, 30:
ea si dicam non esse e re publicā dividi,
id. Fam. 13, 8, 2; id. Mil. 5, 14; Liv. 8, 4, 12; 25, 7, 4; 34, 34, 9; Suet. Rhet. 1 init. —Post-class. and rare, also ex republicā, Gell. 6, 3, 47; 11, 9, 1;
but exque is used for euphony (class.): id eum recte atque ordine exque re publicā fecisse,
Cic. Phil. 3, 15, 38; 5, 13, 36; 10, 11, 26.— In plur.:
eae nationes respublicas suas amiserunt, C. Gracch. ap. Fest. s. h. v. p. 286 Müll.: hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum,
Cic. Rep. 1, 28, 44:
circuitus in rebus publicis commutationum,
id. ib. 1, 29, 45 et saep.—
2.
Sometimes simply res, the State (in the poets, and since the Aug. per. in prose): unus homo nobis cunctando restituit rem, Enn. ap. Cic. Off. 1, 24, 84 (Ann. v. 313 Vahl.):
hic (Marcellus) rem Romanam sistet,
Verg. A. 6, 858; cf.:
nec rem Romanam tam desidem umquam fuisse,
Liv. 21, 16; 1, 28:
parva ista non contemnendo majores nostri maximam hanc rem fecerunt,
id. 6, 41 fin.:
Romana,
Hor. C. S. 66; id. Ep. 1, 12, 25; Ov. M. 14, 809; Sall. C. 6, 3; cf.:
ut paulo ante animum inter Fidenatem Romanamque rem ancipitem gessisti,
Liv. 1, 28 fin.:
Albana,
id. 1, 6.— In plur.:
res Asiae evertere,
Verg. A. 3, 1:
custode rerum Caesare,
Hor. C. 4, 15, 17; cf.:
res sine discordiā translatae,
Tac. H. 1, 29; so (also in Cic.), rerum potiri, v. potior. —
L.
Res novae, political changes, a revolution, etc.; v. novus.

Lewis & Short latin dictionary > res
118 subvenio

sub-vĕnĭo, vēni, ventum, 4 (old fut. subvenibo, Plaut. Men. 5, 7, 20), v. n., to come up or advance to one ' s assistance (the figure taken from the advance of a military reserve; v. subsidium), to come to one ' s assistance, to aid, assist, relieve, succor; to obviate, remedy, heal, cure a disease, an evil, etc. (freq. and class.; syn.: adjuvo, succurro, sublevo).
(α).
With dat. (so most freq.):
quibus (equitibus) celeriter subveniunt levis armaturae pedites,
Hirt. B. G. 8, 19:
Lucanius circumvento filio subvenit,
Caes. B. G. 5, 35:
Varenus illi laboranti subvenit,
id. ib. 5, 44:
Apollo quaeso, subveni mihi atque adjuva,
Plaut. Aul. 2, 8, 24:
subveni patriae, opitulare collegae,
Cic. Fam. 10, 10, 2:
subvenire et opitulari patriae,
id. Off. 1, 43, 154:
civitati,
Caes. B. G. 7, 32; id. B. C. 2, 4:
subvenisti homini jam perdito,
Cic. Verr. 2, 4, 17, § 37:
pauci subveniendum Adherbali censebant,
Sall. J. 15, 3:
vestri auxilii est, judices, hujus innocentiae subvenire,
Cic. Clu. 1, 4:
saluti suae acrioribus remediis,
id. ib. 24, 67:
vitae alicujus,
Caes. B. G. 7, 50:
stabilitati dentium,
Plin. 23, 3, 37, § 74 et saep.:
gravedini omni ratione,
Cic. Att. 16, 14, 4:
morbo,
Plin. 22, 25, 61, § 129; 32, 9, 37, § 112:
huic meae sollicitudini,
Cic. Fam. 2, 6, 4:
his tam periculosis rebus,
id. Rep. 1, 19, 31.—Esp., of the prætor, to render official, judicial aid:
aequissimum erit praetorem ei subvenire,
Dig. 47, 10, 7, § 2.— Impers. pass.:
subveniri generi humano,
Cic. Off. 2, 4, 13:
D. Bruti operā, etc.... provinciae Galliae esse subventum,
id. Phil. 5, 13, 36:
huic quoque rei subventum est maxime a nobis,
id. Att. 1, 17, 9:
nisi celeriter sociis foret subventum,
Hirt. B. Afr. 26, 4.—
(β).
Absol.:
et defendam et subvenibo sedulo,
Plaut. Men. 5, 7, 20:
age, fi benignus, subveni,
id. Pers. 1, 1, 39:
circumvenior, judices, nisi subvenitis,
Cic. Brut. 75, 260:
illum orare, ut subveniret,
id. Div. 1, 27, 57:
et subventuros auferet unda deos,
Ov. Am. 2, 16, 28; Tac. A. 4, 72. — Impers. pass.:
priusquam ex castris subveniretur,
Sall. J. 54, 10:
ni subveniatur,
Liv. 23, 14:
nisi in tempore subventum foret,
id. 34, 18; 29, 25.—
II.
In gen., to come up, come (very rare).
A.
Lit.: aliud in eo (sale) mirabile est, quod tantundem nocte subvenit, quantum die auferas, Plin. 31, 7, 39, § 74.—
B.
Trop.
1.
Ut quaeque vox digna animadverti subvenerat, memoriae mandabamus, came to mind, occurred to us, Gell. 19, 7, 2.—
2.
To come to one ' s mind, occur to him; with inf., App. M. 3, p. 131, 37.

Lewis & Short latin dictionary > subvenio
119 sui

sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;
1, 1180 et saep.: sibe,
ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:
semet,
Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;
cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,
Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).
I.
Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.
A.
In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.
1.
As direct obj. of verb:
dedistine gladium, qui se occideret?
Plaut. Trin. 1, 2, 92:
artis eloquar quem ad modum se expediant,
id. ib. 2, 1, 10:
se in plagas conicere,
id. ib. 2, 1, 12:
numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,
id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:
adplicat ad Chrysidis patrem se,
id. ib. 5, 4, 22:
si is posset ab ea sese avellere,
id. Hec. 4, 1, 39:
hi se ad nos adplicant,
id. Heaut. 2, 4, 13:
per eos, ne causam diceret, se eripuit,
Caes. B. G. 1, 4:
cum ferrum se inflexisset,
id. ib. 1, 25:
praecipites fugae sese mandabant,
id. ib. 2, 24:
si se telo defenderet fur,
Cic. Mil. 3, 9:
Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,
id. Rep. 1, 1, 1:
solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,
id. ib. 6, 25, 27:
statim homo se erexit,
id. Rosc. Am. 22, 60:
majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,
Liv. 22, 59, 7:
in montem sese recipere,
Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:
ad inpedimenta se conferre,
Caes. B. G. 1, 26:
sese alicui ad pedes proicere,
id. ib. 1, 31:
se gerere,
to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:
sic se res habet, ut, etc.,
id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:
quod uxor sua ex fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:
hic se ipsus fallit,
Ter. And. 3, 2, 15:
ut se ipse diliget,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
ipse enim se quisque diligit,
id. Lael. 21, 80:
ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,
id. Or. 52, 176:
omne animal se ipsum diligit,
id. Fin. 5, 9, 24:
neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,
Nep. Paus. 4, 3:
miles se ipse interfecit,
Tac. H. 3, 51; 4, 11:
ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,
Liv. 2, 12, 7:
nec sese ipsi gravant,
Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:
inperator qui se ipsum non continet,
Cic. Imp. Pomp. 13, 38:
quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,
id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:
ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,
id. N. D. 2, 3, 10:
quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,
id. Phil. 2, 44, 114:
admovisse semet ipsos lateri suo,
Curt. 7, 1, 14:
gladio se ipsam transfixit,
Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:
ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,
Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:
principes sui conservandi causa profugerunt,
Cic. Cat. 1, 3, 7:
maximam causam ad se inundandam terra praestabit,
Sen. Q. N. 3, 29, 4.—
2.
As indirect obj.:
animo servit, non sibi,
Plaut. Trin. 2, 2, 27:
sapiens ipsus fingit fortunam sibi,
id. ib. 2, 2, 84:
ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,
id. Mil. 3, 1, 126:
nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,
id. Trin. 2, 3, 4:
quaerunt sibi liberos,
id. Ps. 1, 1, 21:
aurum habeat sibi,
id. Mil. 4, 2, 108:
illum multae sibi expetessunt,
id. ib. 4, 6, 16:
tum me convivam solum abducebat sibi,
Ter. Eun. 3, 1, 17:
non sibi soli postulat, etc.,
id. ib. 3, 2, 27:
nunc sibi uxorem expetit,
id. And. 3, 2, 40:
is sibi legationem ad civitates suscepit,
Caes. B. G. 1, 3:
neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,
id. ib. 1, 33:
hoc sibi nomen adrogare,
Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:
alia sunt tamquam sibi nata,
id. Fin. 3, 19, 63:
proposita sibi morte,
id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:
ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,
Sall. J. 62, 1:
ut populum Romanum sibi desumerent hostem,
Liv. 7, 20, 5:
Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,
id. 1, 2:
petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,
Curt. 8, 1, 9:
nemo sibi tantummodo errat,
Sen. Vit. Beat. 1, 4:
locum sibi ad formam sui exsculpsit,
id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:
ipse tantos sibi spiritus sumpserat,
Caes. B. G. 1, 33 fin.:
nec ipsi sibi exemplo sunt,
Cic. Lael. 21, 80:
iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,
id. Verr. 2, 5, 25, § 64:
Junius necem sibi ipse conscivit,
id. N. D. 2, 3, 7:
voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,
Liv. 39, 52, 9:
proinde consulant sibi ipsi,
Just. 16, 4, 15:
avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,
Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —
3.
After substt., adjj., etc.:
omnino est amans sui virtus,
Cic. Lael. 26, 98:
ut sit sui similis,
Plaut. Trin. 2, 2, 7:
omnem naturam esse servatricem sui,
Cic. Fin. 5, 9, 26:
cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,
id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:
habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,
Cic. Cat. 4, 9, 19:
potens sui,
Hor. C. 3, 29, 41:
nihil est tam incontinens sui,
Sen. Q. N. 3, 30, 6:
quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,
Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:
cum ipsi homines sibi sint per se cari,
id. ib. 5, 13, 38:
Medus infestus sibi,
Hor. C. 3, 8, 19:
crescit indulgens sibi hydrops,
id. ib. 2, 2, 13; cf.:
nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,
Sen. Ben. 1, 11, 5:
Campanus se digna probra in insontem jacere,
Liv. 25, 18, 8:
(mundus) se ipse consumptione alebat sui,
Cic. Univ. 6:
cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,
Liv. 40, 54, 8:
caecus amor sui,
Hor. C. 1, 18, 14:
sui contemptor,
Quint. 12, 1, 20:
in spem sui bonam adducitur,
Sen. Ira, 2, 21, 3:
(aer) ima sui parte maxime varius est,
id. Q. N. 2, 11, 1:
ipsa (virtus) pretium sui,
id. Vit. Beat. 9, 4:
neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,
id. Ben. 1, 9, 1:
saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,
Curt. 5, 9, 7:
nemo non benignus est sui judex,
Sen. Ben. 2, 26, 1:
Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,
Val. Max. 3, 2, 11:
equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,
id. 2, 2, 9; cf. with ipse:
utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,
id. 2, 1, 7. —
4.
With prepp.:
qui admisit in se culpam,
Plaut. Trin. 1, 2, 6:
culpam ut ab se segregent,
id. ib. 1, 2, 42:
segregat ab se omnis,
id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:
me ad se deduxit,
id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:
quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,
id. Men. 4, 2, 108:
habet aliud (negotium) magis ex se et majus,
Ter. And. 5, 4, 51:
et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,
id. ib. 1, 3, 15:
duxit secum virginem,
id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:
ex se generare,
Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):
Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,
Plaut. Am. 1, 1, 76:
pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,
Sen. Q. N. 4, 6, 2:
pro se quisque sedulo Faciebant,
Ter. Heaut. 1, 1, 74:
cum pro se quisque tenderet ad portas,
Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;
2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,
Caes. B. G. 1, 5 fin.:
exercitum ante se mittit,
id. ib. 1, 21:
supra se collocare,
id. ib. 1, 24:
ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
litteras ad se ab amico missas protulit,
id. Phil. 2, 4, 7:
praedam prae se agentes,
Liv. 5, 45; 38, 21:
quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,
id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):
quibus poterat sauciis ductis secum,
Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:
nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,
Cic. Deiot. 2, 4:
non quia per se beatum est malo caruisse,
Sen. Q. N. 1, prol. 6. —
5.
With inf. pass. in obj.-clause:
ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,
Cic. Rep. 1, 1, 1:
quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,
id. ib. 1, 33, 50:
qui se minus timidos existimari volebant,
Caes. B. G. 1, 39, 6.—
6.
As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):
quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,
in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —
B.
Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.
1.
To a definite subj.:
neque praeter se umquam ei servos fuit,
Plaut. Capt. 3, 4, 48:
hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,
id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;
quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,
Caes. B. G. 7, 20 fin.:
reliquos sese convertere cogunt,
id. B. C. 1, 46:
multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,
Cic. Phil. 9, 3, 6:
cur his persequendi juris sui adimis potestatem,
id. Div. in Caecil. 6, 21:
cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,
id. Fam. 10, 33, 5:
tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,
id. N. D. 2, 48, 124:
neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,
Caes. B. G. 3, 6:
ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,
id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:
Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,
Liv. 10, 28, 11:
nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,
id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:
proelium cum fiducia sui commissum est,
id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:
detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,
id. 36, 12, 8:
patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,
id. 32, 7, 11:
jusso magistro equitum abdicare se magistratu,
id. 4, 35; 22, 33, 12:
haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,
id. 6, 37, 1:
ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,
id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:
signa peditum, prae se habentium scuta,
id. 38, 21, 3:
invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,
id. 6, 9, 7:
exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,
id. 43, 18, 11; cf.
§ 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,
Sen. Vit. Beat. 5, 2:
quia nullum illis sui regimen est,
id. Ep. 94, 67:
inter se nihil inlicitum,
Tac. H. 5, 5; 1, 64:
quasi objurgatio sui est,
Quint. 11, 3, 49.—
2.
To indefinite subj.:
deforme est de se ipsum praedicare,
Cic. Off. 1, 38, 137:
posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,
id. ib. 2, 18, 64:
non arbitrari sese scire quod nesciat,
id. Ac. 1, 4, 16:
cui proposita sit conservatio sui,
id. Fin. 5, 13, 37:
sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,
id. ib. 1, 20, 67:
amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,
id. ib. 2, 24, 78:
(judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,
id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:
ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,
id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:
si nullus ex se metus aut spes,
Tac. A. 2, 38:
ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,
Quint. 9, 2, 14:
sibi servire gravissima est servitus,
Sen. Q. N. 3, praef. 17:
quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,
id. Ben. 6, 38, 5:
nec haec vilitas sui est,
id. Clem. 1, 3, 4:
culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,
Dig. 50, 17, 36:
profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,
Val. Max. 3, 2, 6.
II.
Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.
A.
In gen., of an obj. indentified with,
1.
The gram. subj. of the principal clause:
qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,
Plaut. Mil. 4, 9, 14:
illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,
id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:
orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,
Ter. And. 4, 2, 4:
ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,
id. Eun. 1, 2, 61:
timet animum amicae se erga ut sit suae,
id. Heaut. 1, 2, 15:
utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,
Cic. Tusc. 5, 20, 60:
qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,
id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:
ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,
id. Or. 28, 100:
impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,
id. Verr. 2, 1, 38, § 98:
hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,
Caes. B. G. 2, 6 fin.:
quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,
id. ib. 1, 47:
mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,
id. B. C. 1, 17:
Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,
Liv. 21, 39, 8:
Pausanias orare coepit, ne se prodiret,
Nep. Paus. 8, 6:
cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,
id. Them. 8, 3:
Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,
Caes. B. G. 6, 9:
tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,
Liv. 2, 55, 6:
transfugit, patris in se saevitiam conquerens,
id. 1, 53, 5:
praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,
Sall. J. 61, 1:
navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?
Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:
Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,
Cic. Att. 13, 1, 3:
nihil est appetentius similium sui,
id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:
praefectum in se ruentem trans fixit,
Curt. 4, 16, 23:
rediere cum legatis ad redimendos sese missis,
Liv. 22, 59, 18:
potestatem omnibus adeundi sui fecit,
Suet. Tib. 40:
Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,
id. Calig. 1:
quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,
Sen. Clem. 1, 19, 9:
(terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,
id. Q. N. 6, 16, 3.—
2.
Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:
a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,
Cic. Att. 2, 18, 3:
horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,
id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:
nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,
id. Fam. 9, 15, 4:
testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,
id. ib. 1, 4, 10:
quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,
id. Cat. 2, 8, 17:
quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,
Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:
cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,
Nep. Paus. 4, 1:
cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,
Tac. H. 1, 64. —
B.
In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.
1.
As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:
quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,
Cic. Off. 1, 13, 40:
Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,
id. Fam. 4, 12, 2:
qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,
id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:
nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,
Caes. B. G. 2, 6 fin.:
Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,
id. ib. 1, 20:
unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,
id. ib. 1, 31:
haec sibi esse curae,
id. ib. 1, 40:
non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,
id. ib. 1, 44:
ipsos se inter multitudinem militum occultasse,
id. ib. 7, 38:
sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,
Nep. Them. 8, 6:
dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,
Liv. 36, 12, 8.—
2.
In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.
a.
In gen.:
qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,
Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:
conclamavit, quid ad se venirent?
Caes. B. G. 1, 47:
unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,
id. ib. 2, 31:
ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,
id. ib. 4, 16:
cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?
id. ib.:
Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,
id. ib. 5, 41:
Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,
id. ib. 7, 4:
rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,
Liv. 23, 39:
hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,
Nep. Them. 8, 6:
legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),
id. Hann. 12, 2.—
b.
Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:
magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,
Caes. B. G. 1, 36:
quod sibi Caesar denuntiaret,
id. ib.:
sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,
id. ib. 1, 14:
quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,
Liv. 35, 44, 3:
Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,
Caes. B. G. 5, 27:
Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,
id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:
decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,
id. ib. 1, 41:
doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,
id. B. C. 1, 9:
tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,
Cic. Div. 1, 27, 57:
Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,
Liv. 21, 39, 8:
Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,
Nep. Paus. 4, 6:
neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,
id. ib. 4, 3:
Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,
Caes. B. G. 1, 35:
nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,
id. ib. 1, 44:
neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,
id. ib.:
maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,
Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.
infra, C.),
Liv. 2, 55, 6.—
C.
Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.
B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),
Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:
me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,
id. Bacch. 4, 2, 9:
ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,
id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;
3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,
id. Trin. 1, 2, 122:
ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,
id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:
dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,
id. Merc. 2, 1, 15:
unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,
Ter. And. 1, 5, 46:
cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,
Cic. Inv. 1, 33, 55:
et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,
id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):
Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,
id. Verr. 2, 5, 49, § 128:
postea quam exposuit quae sibi videbantur,
id. Div. 1, 54, 122 (dub.;
B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,
id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):
quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,
Caes. B. C. 3, 53:
Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,
id. B. G. 6, 9 init.:
Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,
Sall. J. 61, 1; 66, 1:
Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,
id. ib. 103, 2:
statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,
id. ib. 88, 4:
ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,
Hirt. B. Afr. 8 fin.:
vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,
Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:
centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,
Liv. 7, 37, 3; 8, 35:
Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,
id. 26, 38, 1:
alter victus fratrum ante se strage,
id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;
7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,
Vell. 2, 56, 1:
quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,
Suet. Caes. 34:
cujus rector circa se dimicans occubuerat,
id. Tib. 4:
quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,
Nep. Epam. 8, 3 (cf.:
ante illum,
id. Iphic. 1, 3):
quae nox sibi proxima venit, insomnis,
Luc. 5, 805.
III.
Pron. recipr., each other, one another:
nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,
Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:
video eos inter se amare,
Ter. Ad. 5, 3, 42:
neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),
Cic. Lael. 22, 82:
Cicerones pueri amant inter se,
id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:
inter se adspicere,
id. Cat. 3, 5, 13:
inter se congruere,
id. Rosc. Am. 22, 62:
complecti inter se milites coepisse,
Liv. 7, 42, 6:
ut neque inter se contingant trabes,
Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:
inter se nondum satis noti,
Liv. 21, 39, 7:
populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,
Sall. J. 41, 2:
bellum summa inter se contentione gerere,
Cic. Rep. 1, 16, 25:
cum inter se timerent,
Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;
v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,
Caes. B. G. 1, 1:
cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,
by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:
quosdam inter se similis,
id. Ac. 2, 17, 55:
res inter se similes,
Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:
adhaesitationes atomorum inter se,
Cic. Fin. 1, 6, 19:
quae res eos in bello inter se habuit,
Sall. J. 79, 3; cf.:
auxerant inter se opinionem,
their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:
vitam inter se utriusque conferte,
Cic. Rosc. Com. 7, 20:
compositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
vitatur duriorum inter se congressus,
Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:
duas insulas propinquas inter se,
Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:
postquam haud procul inter se erant,
id. ib. 53, 7:
haud longe inter se castra facere,
id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).
IV.
Idiomatic uses.
A.
Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:
quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,
Plaut. Men. 4, 2, 108:
postquam in aedis me ad se deduxit domum,
id. Mil. 2, 1, 43:
me ad se ad prandium, ad cenam vocant,
id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:
L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,
Cic. Att. 15, 4, 5:
qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,
id. ib. 5, 6, 1.—
2.
Trop.:
num tibi videtur esse apud sese?
in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —
B.
Sibi pleonast. as dat. of the interested person:
ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,
Caes. B. G. 1, 33 fin.:
tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,
Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):
quid sibi vult pater? cur simulat?
Ter. And. 2, 3, 1:
quid sibi hic vestitus quaerit?
id. Eun. 3, 5, 10:
hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,
Liv. 44, 12, 1:
quid ergo sibi vult pars altera orationis?
id. 40, 12, 14:
mirantes, quid sibi vellet,
id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;
32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?
id. 3, 67, 7. —
C.
Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):
cocleae... Suo sibi suco vivont,
Plaut. Capt. 1, 1, 13:
sed is quo pacto serviat suo sibi patri,
id. ib. prol. 5;
46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,
id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:
suam sibi rem salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
locus argumento'st suom sibi proscaenium,
id. ib. prol. 57;
97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,
id. Pers. 1, 3, 1:
suo sibi gnato,
id. As. 4, 2, 16:
hunc telo suo sibi a foribus pellere,
id. Am. 1, 1, 113:
sua sibi ingenua indoles,
id. Mil. 3, 1, 38:
suo sibi gladio hunc jugulo,
Ter. Ad. 5, 8, 35:
uvas suo sibi pampino tegito,
Col. Arb. 11:
suo sibi jure ablui,
id. R. R. 12, 7; 12, 41:
suo sibi argumento refutatus,
Gell. 5, 10, 16:
suo sibi lacte aleret,
id. 12, 1, 6:
a suis sibi parentibus,
App. M. 1, p. 104, 35:
in suis sibi domibus,
id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;
6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,
Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:
in suo sibi pervoluta sanguine,
App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:
cum sua sibi natione captivus,
Min. Fel. 10, 4:
IN SVO SIBI POSITVS,
Inscr. Orell. 4495:
AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,
Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:
factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,
in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:
satis superque esse sibi suarum cuique rerum,
id. ib. 13, 45:
priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,
id. Phil. 2, 37, 96:
vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?
Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).

Lewis & Short latin dictionary > sui
120 tam

tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.
I.
As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.
A.
As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.
1.
In comparison between two adjj.:
tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,
a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):
non tam solido quam splendido nomine,
id. Fin. 1, 18, 61:
tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,
Val. Max. 3, 8, 1:
adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,
things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:
quorum vires quam repentinae tam breves,
Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:
non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,
Cic. Brut. 37, 140:
ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,
id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:
maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,
Liv. 7, 1, 8:
quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,
id. 21, 43, 11:
donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,
id. 4, 2, 4. —
2.
In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.
a.
As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;
not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,
as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:
quam placida'st aqua,
id. ib. 3, 2, 165:
tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,
id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:
nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,
Cic. Or. 30, 168:
tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,
id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—
b.
The adjective not repeated.
(α).
The terms of comparison being nouns or pronouns:
tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),
Plaut. Capt. 2, 2, 60:
fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,
id. Bacch. 3, 3, 30:
tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,
id. Cas. 3, 6, 43:
ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,
id. Poen. 1, 2, 145:
tam crebri ad terram decidebant quam pira,
id. ib. 2, 38:
tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,
Ter. Ad. 5, 3, 63:
quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,
id. ib. 4, 1, 18:
tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,
Cic. Sull. 31, 87:
tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,
id. Fam. 13, 3:
nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,
Liv. 45, 22:
nihil est tam violentum quam magna vis aquae,
Sen. Q. N. 3, 30, 6:
(cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),
Quint. 8, 2, 8:
(ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,
Sen. Ira, 1, 9, 2.—
Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,
Plaut. Cist. 2, 1, 20:
nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,
Cic. Sen. 12, 41:
neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,
Lucr. 6, 101.—Virtually negative:
quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),
Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:
vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,
Liv. 28, 39, 13. —
(β).
With quam in subst.-clause:
quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,
Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:
juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,
Cic. Leg. 1, 4, 12. —
Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?
Cic. Leg. 1, 4, 14.—
(γ).
With quam in adverb.-clause:
cupam facito tam crassam quam modioli postulant,
Cato, R. R. 21, 1:
si era mea sciat tam socordem esse quam sum,
Plaut. Cist. 4, 2, 5:
tua est imago: tam consimili'st quam potest,
id. Men. 5, 9, 4:
sororem tam similem quam lacte lacti est,
id. Mil. 2, 2, 87.—
B.
Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.
1.
Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:
quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?
Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:
nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,
Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—
2.
The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:
tam facile vinces quam pirum volpes comest,
id. Most. 3, 1, 26:
tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,
id. Merc. 1, 2, 77:
tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,
id. Truc. 1, 2, 109:
tam facile quam tu arbitraris,
Cic. Div. 1, 6, 10:
tam cito evertetur quam navis, etc.,
id. Rep. 1, 34, 51:
nihil tam cito redditur quam a speculo imago,
Sen. Q. N. 1, 4, 2. —
Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,
Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):
quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,
Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —
C.
With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.
1.
One verb compared with another:
nam quod edit tam duim quam perduim,
for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:
vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,
Cic. Att. 13, 20, 4:
utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,
Quint. 2, 5, 17:
Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,
Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:
fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,
Lucr. 6, 115.—
2.
The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,
(α).
Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;
tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,
Plaut. Capt. 2, 2, 61:
tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),
id. Aul. 3, 6, 12:
quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,
id. Capt. 2, 2, 6:
tam huic loqui licere oportet quam isti,
id. Cas. 2, 6, 58:
tam tibi istuc credo quam mihi,
id. Ep. 1, 2, 25:
haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,
Cic. Ac. 2, 44, 137:
tam moveor quam tu, Luculle,
id. ib. 2, 46, 141:
tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,
id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:
tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,
Cic. Tusc. 1, 24, 56:
sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,
Sen. Ira. 1, 12, 4:
meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),
id. ib. 1, 15, 1:
tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),
id. Q. N. 3, 16, 3:
quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),
Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.
sic),
Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —
Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,
Cic. Tusc. 3, 16, 34:
quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,
id. Verr. 2, 2, 34, § 83:
cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,
id. Fam. 7, 3, 2:
qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,
id. Att. 2, 17, 2:
neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,
id. Verr. 1, 8, 21:
Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,
Liv. 38, 39, 10.—
(β).
Object-inff.:
qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,
Cic. Ac. 2, 14, 44:
quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,
id. Tusc. 1, 7, 13:
virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,
id. Lael. 26, 98.—
(γ).
Subject-inff. or dependent clauses:
ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),
Plaut. As. 1, 1, 109:
Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,
Ter. Eun. 4, 4, 51:
tam teneor dono quam si dimittar onustus,
Hor. Ep. 1, 7, 18:
Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,
Ov. M. 4, 613:
tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,
Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):
nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,
Cic. Off. 1, 34, 125:
eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,
id. Att. 9, 2, a, 3:
nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,
id. Tusc. 2, 12, 28:
non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,
id. Or. 2, 72, 295:
cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,
id. Top. 1, 2:
auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,
Liv. 2, 44, 7:
Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,
id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —
(δ).
With quam in adverb.-clause:
tam confido quam poti'st,
Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;
v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—
(ε).
Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:
quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,
Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:
quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,
id. Brut. 15, 58.—
D.
With esse and predic. noun:
tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,
Plaut. Mil. 2, 5, 47:
equidem tam sum servos quam tu,
id. Capt. 3, 4, 11:
tam ego homo sum quam tu,
id. As. 2, 4, 83:
nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,
Ter. Ad. 3, 3, 68:
tam es tu judex quam ego senator,
Cic. Rab. Post. 7, 17:
tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,
id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:
tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,
Plaut. Capt. 2, 2, 86:
qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,
Cic. Off. 1, 7, 23. —
Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,
Cic. Off. 3, 8, 35. —
E.
With quasi in place of quam:
tam a me pudica est quasi soror mea sit,
Plaut. Curc. 1, 1, 51. —
F.
Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):
quam magis adspecto, tam magis est nimbata,
Plaut. Poen. 1, 2, 138:
magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,
id. Bacch. 5, 1, 5:
quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:
quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,
Lucr. 4, 999:
quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,
id. 5, 453:
tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:
quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,
Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:
verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,
Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:
quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,
Plaut. Trin. 4, 2, 19.—
G.
Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.
the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,
Cato, R. R. 64 (65):
oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,
id. ib. 64 (65):
quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,
id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:
quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,
Plaut. Aul. 2, 2, 59:
quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,
Ter. Heaut. 5, 2, 44:
quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,
id. Ad. 3, 4, 56:
quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,
Varr. R. R. 2, 9:
quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,
Sall. J. 31, 14. —
H.
With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):
nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),
Plaut. Mil. 4, 7, 26:
tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),
id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).
II.
With a comp. clause understood.
A.
With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:
quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),
Cic. Off. 1, 21, 73:
cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),
id. Tusc. 3, 1, 1:
nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),
id. ib. 1, 23, 55:
non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,
id. Ac. 2, 4, 10:
sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),
Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);
sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),
Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:
bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,
Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:
tam gratia'st,
id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;
nolo tibi molestos esse nos,
id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—
B.
With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.
1.
With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:
equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,
id. Most. 1, 3, 29:
ordine cum videas tam certo multa creari,
Lucr. 5, 735:
deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,
id. 5, 12:
quorsum igitur tam multa de voluptate?
Cic. Sen. 12, 44:
ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,
id. Tusc. 1, 42, 100:
inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,
id. Fin. 2, 23, 77:
quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?
as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:
tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,
id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:
ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,
id. Ac. 2, 21, 68:
tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,
at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:
supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,
Liv. 39, 31, 14:
tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,
Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:
qui tam crudelem tyrannum occideret,
id. 3, 1, 2:
ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,
id. 3, 2, 7:
tam contraria est pestis,
Plin. 8, 38, 57, § 136:
tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,
id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):
tamne indignus videar?
Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:
nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,
of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—
2.
With advv.:
alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?
Plaut. Capt. 1, 2, 37:
quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?
id. Am. 1, 3, 4:
unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?
Ter. Phorm. 3, 3, 1:
quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,
Lucr. 5, 559:
jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,
Cic. Tusc. 1, 6, 12:
ista tam aperte et per versa et falsa,
id. Ac. 2, 18, 60:
cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,
id. Sen. 5, 13:
me pudet tam cito de sententia esse dejectum,
id. Tusc. 2, 5, 14:
etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,
id. Fin. 5, 11, 31:
an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,
as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:
nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,
id. Or. 1, 55, 274:
quid tu, inquit, tam mane?
id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:
quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,
id. ib. 1, 14:
cum tam procul a finibus Macedoniae absint,
Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:
qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,
Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:
tam vesperi,
Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—
3.
With verbs:
ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,
Plaut. Bacch. 4, 5, 10:
quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?
id. Cist. 1, 1, 55:
quid tam properas?
id. Pers. 4, 6, 11:
cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),
Ter. Ad. 5, 7, 21:
age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,
id. Heaut. 5, 5, 8:
non pol temere'st quod tu tam times,
id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:
quam si explicavisset, non tam haesitaret,
i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:
quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),
Plaut. Cas. 4, 4, 31:
Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),
Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:
numquam ego te tam esse matulam credidi,
Plaut. Pers. 4, 3, 72.—
4.
Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).
(α).
After hic:
etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?
Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:
hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,
id. ib. 2, 2, 31, §
77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,
id. Clu. 14, 42:
haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,
id. Sest. 13, 31:
in hoc tam exiguo vitae curriculo,
id. Arch. 11, 28:
hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,
id. Cat. 1, 5, 11:
in hac tam clara re publica natus,
id. Rep. 1, 19, 31:
hanc rem publicam tam praeclare fundatam,
id. Par. 1, 2, 10:
haec tam crebra Etruriae concilia,
Liv. 5, 5, 8:
in his tam parvis atque tam nullis,
Plin. 11, 2, 1, § 2:
quorsum haec tam putida tendant,
Hor. S. 2, 7, 21:
hac tam prospera pugna nuntiata,
Curt. 3, 11, 16.—
(β).
After ille:
ille homo tam locuples, tam honestus,
Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §
44: illud tam grave bellum,
Val. Max. 5, 6, ext. 1:
ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,
id. 3, 2, 7.—
(γ).
After iste:
tamenne ista tam absurda defendes?
Cic. N. D. 1, 29, 81:
ista admonitio tua tam accurata,
id. Att. 6, 1, 20:
quae est ista tam infesta ira?
Liv. 7, 30, 15:
iste tam justus hostis, tam misericors victor,
Curt. 4, 10, 34.—
(δ).
After id ipsum:
id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,
Liv. 1, 48, 9.—
(ε).
After tot:
jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,
Cic. Ac. 2, 48, 147:
tot tam valida oppida,
Liv. 5, 54, 5:
tot tam opulenti tyranni regesque,
id. 25, 24, 13:
inter tot tam effrenatarum gentium arma,
id. 21, 9, 3:
tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,
id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:
cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,
id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—
(ζ).
After hic talis:
da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,
Cic. Fam. 16, 21, 3.
III.
As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).
A.
Without a negation ( = ita, adeo;
rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,
Plaut. Rud. 3, 4, 51:
quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,
Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:
ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,
Caes. B. C. 3, 36:
tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,
id. B. G. 2, 21:
tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,
Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:
tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,
id. ib. 16, 59:
quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,
Val. Max. 1, 8, ext. 14:
tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,
id. 3, 2, ext. 3:
in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,
Quint. 10, 1, 83:
(Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,
Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:
3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,
Plin. 10, 29, 43, § 82:
ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,
Plin. Ep. 3, 14, 7.—
B.
With a negation, or in a question implying a negation.
1.
Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):
numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,
Ter. Hec. 1, 2, 33:
non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,
Lucr. 6, 887:
quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:
non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,
id. Fam. 6, 12, 1:
nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,
id. ib. 6, 1, 3:
non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,
id. Or. 2, 90, 365:
non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,
id. Att. 13, 31, 1:
nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,
id. Phil. 2, 15, 37:
quis tam demens ut sua voluntate maereat?
id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:
non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,
id. Ac. 2, 17, 53:
non se tam barbarum ut non sciret, etc.,
Caes. B. G. 1, 44, 17:
nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,
Sen. Ira, 2, 12, 3:
nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,
id. Thyest. 619.—
2.
With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:
generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,
id. Pers. 4, 4, 34:
an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?
id. Trin. 4, 2, 42:
nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:
nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,
id. ib. 2, 4, 43, §
95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,
id. Sen. 7, 24:
nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,
id. Div. 2, 58, 119:
nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,
id. Sull. 27, 76:
quae est anus tam delira quae timeat ista?
id. Tusc. 1, 21, 48:
ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?
id. N. D. 3, 16, 41:
sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,
id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:
neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,
Caes. B. C. 1, 21:
in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,
Liv. 25, 18, 3:
ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,
Nep. Milt. 8, 4:
ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?
Sen. Thyest. 196. —
3.
With a negation, followed by quin ( = ut is non;
class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,
Plaut. Merc. 2, 3, 27:
nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,
id. Pers. 4, 6, 8:
nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,
id. As. 5, 2, 94:
numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,
Ter. Heaut. 1, 1, 15:
nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,
id. ib. 4, 2, 8:
ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,
Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:
numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,
id. ib. 2, 4, 43, §
95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,
id. Fam. 6, 1, 7:
ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,
Nep. Alcib. 6, 4.
IV.
Tam, ante-class., sometimes = tamen:
antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,
Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,
etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,
Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:
tam si nihil usus esset, jam non dicerem,
id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.
V.
In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;
Tam modo, inquit Praenestinus,
Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372.

Lewis & Short latin dictionary > tam

Страницы

См. также в других словарях:

Benignus — ist der Name folgender Personen: Benignus von Dijon, Missionar und Märtyrer; Patron von Dijon und der Lombardei Benignus von Safferling (1824–1899), General der bayerischen Armee und Kriegsminister Jacob Winslow (Jacob Benignus Winsløw;… … Deutsch Wikipedia
Benignus — Benignus, lateinischer Name, bedeutet der Gütige. Merkwürdig ist: Schüler des St. Polykarpus, eifriger Verbreiter des Christenthums in Frankreich, litt unter Kaiser Aurelian den Märtyrertod … Pierer's Universal-Lexikon
benignus — index charitable (benevolent) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
BENIGNUS — primus Divionensis Episcopus, Divione martyrium passus, et sepultus. Gregor. Turonensis. Vide et Cornelius, et Georgius … Hofmann J. Lexicon universale
Benignus, S. (14) — 14S. Benignus, Presb. Mart. et Apostolus Burgundiæ (1. Nov. al. 17. Febr. 26. April, 1. Mai, 6. Juni, 19. Oct.) Man glaubt nach der Angabe aller Martyrologien, der hl. Priester Benignus sei ein Schüler des hl. Polykarp gewesen und mit dem hl.… … Vollständiges Heiligen-Lexikon
Benignus — The male first name Benignus can refer to:*Saint Benignus of Armagh (? 467), in Ireland *Saint Benignus of Dijon (3rd century), in Gallic territory … Wikipedia
Benignus, S. (1) — 1S. Benignus M. (21. Jan.) Aus dem Lat. = der Gütige. – Der hl. Benignus war Archidiakon (nach Andern Erzpriester) von Benevent, der von den Arianern zur Zeit Odoakers, der selbst ein Arianer war, getödtet wurde … Vollständiges Heiligen-Lexikon
Benignus, B. (20) — 20B. Benignus, (17. Juli), Abt und General des Ordens von Vallumbrosa, wurde zu Montevalchi im Gebiet von Florenz (Einige meinen zu Florenz selbst) um das Jahr 1136 aus edlem Geschlechte geboren, und gelangte nach vollendeten Studien zur… … Vollständiges Heiligen-Lexikon
Benignus, B. (22) — 22B. Benignus, (19. Oct.), Bischof von Senlis (Silvanectum) in Frankreich. (El.) … Vollständiges Heiligen-Lexikon
Benignus, S. (11) — 11S. Benignus, (25. Oct.), ein Martyrer im Gebiete von Tours. S. S. Spanus. (El.) … Vollständiges Heiligen-Lexikon
Benignus, S. (12) — 12S. Benignus, (31. Oct.), ein Bekenner im Kloster Glasgow. (El.) … Vollständiges Heiligen-Lexikon

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

benignus

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

benignus

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: