Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

antīqui

  • 1 antīqui

    antīqui, ōrum, m. les anciens.    - antiqui, les anciens qui ne vivent plus et pour lesquels on éprouve de l'admiration [] veteres: les anciens qui vivent encore.

    Dictionarium latinogallicum > antīqui

  • 2 antiqui

    antīqui, ōrum m.
    древние, предки C, VP, CC etc.

    Латинско-русский словарь > antiqui

  • 3 antiqui

    antīquus, a, um, adj. [a diff. orthog. for anticus, from ante] (of that which is before in time, while anticus denotes that which is before in space; cf. Vel. Long. p. 2223 P.), that has been or has been done before, old, ancient, former (opp. novus, that has not previously existed, new; while vetus, that has existed a long time, is opp. recens, that has not been long in existence, recent; cf. Manut. ad Cic. Fam. 11, 21; Lind. ad Plaut. Mil. 3, 1, 154, and id. Capt. 1, 2, 29; Doed. Syn. IV. p. 82 sq.).
    I.
    Lit.:

    Juppiter Alcumenam rediget in antiquam concordiam conjugis,

    to her former harmony with her husband, Plaut. Am. 1, 2, 13:

    hoc timet, Ne tua duritia antiqua illa etiam adaucta sit,

    thy former severity, Ter. Heaut. 3, 1, 26; so id. Hec. 1, 2, 17; Lucr. 2, 900:

    causam suscepisti antiquiorem memoriā tuā,

    Cic. Rab. Perd. 9, 25:

    tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo,

    id. Att. 9, 9: antiquior dies in tuis erat adscripta litteris, quam in Caesaris, an earlier or older date, id. ad Q. Fr. 3, 1, 3; Liv. 3, 58:

    Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo,

    Ov. M. 1, 423 et saep.— Hence, subst.
    A.
    antīqui, ōrum, m., the ancients, esp. the ancient writers (i. e. those whose age has been long past; while veteres denotes those who have lived and acted for a long time):

    antiquorum auctoritas,

    Cic. Am. 4, 13; so Hor. S. 1, 4, 117; 2, 2, 89 et saep.:

    quod decus antiqui summum bonum esse dixerunt,

    Cic. Leg. 1, 21, 55:

    habemus Scaurum in antiquis,

    id. Brut. 30, 116; Hor. Ep. 2, 1, 78 et saep.—And so in gen.:

    in antiquis est sapientia,

    Vulg. Job, 12, 12:

    sapientia omnium antiquorum,

    ib. Eccli. 39, 1:

    dictum est antiquis,

    ib. Matt. 5, 21 al.:

    facere in antiquum,

    to restore a thing to its former condition, to place on its old footing, Liv. 33, 40 dub.—Antiquus and vetus are often conjoined: veterem atque antiquam rem ( old and antiquated) novam ad vos proferam, Plaut. Am. prol. 118; id. Mil. 3, 1, 154; id. Most. 2, 2, 45; id. Poen. 5, 2, 18; id. Pers. 1, 2, 1; id. Trin. 2, 2, 106; Plin. Ep. 3, 6:

    vetera tantum et antiqua mirari,

    Tac. Or. 15:

    simultas vetus et antiqua,

    Juv. 15, 53; so id. 6, 21 al.—
    B.
    an-tīquum, i, n., antiquity, the things of olden times:

    Nec quicquam antiqui Pico, nisi nomina, restat,

    Ov. M. 14, 396:

    novissima et antiqua,

    Vulg. Psa. 138, 5:

    antiqua ne intueamini,

    ib. Isa. 43, 18.—
    II.
    Transf.
    A.
    Poet., = praeteritus, past, gone by, former:

    vulnus,

    Ov. P. 1, 5, 38:

    vigor,

    id. Tr. 5, 12, 32:

    carcer,

    Luc. 6, 721; Val. Fl. 2, 394.—So often in eccl. Lat.:

    dies antiqui,

    Vulg. Deut. 4, 32; ib. Act. 15, 7:

    anni,

    ib. Mal. 3, 4:

    tempora,

    ib. Act. 15, 21.—
    B.
    In comp. and sup., that is before or first in rank or importance, more or most celebrated, famous, preferable, or better (antiquior:

    melior,

    Non. p. 425, 32): genere antiquior, Att. ap. Non. p. 426, 3: quanto antiquius quam etc., Lucil. ib.; Varr. ib.: quod honestius, id mihi est antiquius, Cic. Att. 7, 3:

    antiquior ei fuit laus et gloria quam regnum,

    id. Div. 2, 37: antiquiorem mortem turpitudine habere, Auct. ad Her. 3, 3:

    neque habui quicquam antiquius quam ut, etc.,

    Cic. Fam. 11, 5:

    ne quid existimem antiquius,

    id. Phil. 13, 3: neque prius neque antiquius quicquam habuit, quam ut, etc., Vel. 2, 52; Suet. Claud. 11:

    judiciorum causam antiquissimam se habiturum dixit,

    Cic. Q. Fr. 2, 1:

    navalis apparatus ei antiquissima cura fuit,

    id. Att. 10, 8; 12, 5; Liv. 1, 32; cf. id. 9, 31 al.—
    C.
    With the access. idea of simplicity, purity, innocence, of the old fashion, good, simple, honest, etc. (cf. antiquitas, II. A., and our phrase the good old times):

    antiquis est adulescens moribus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 37; cf. id. Trin. 2, 2, 20:

    homo antiquā virtute et fide,

    Ter. Ad. 3, 3, 88:

    homines antiqui, qui ex suā naturā ceteros fingerent,

    people of the old stamp, Cic. Rosc. Am. 9, 26:

    vestigia antiqui officii,

    id. ib. 10, 27:

    vide quam sim antiquorum hominum,

    id. Att. 9, 15:

    vir sanctus, antiquus,

    Plin. Ep. 2, 9.—
    D.
    With the access. idea of veneration, honor, old, venerable, illustrious: antiquum veteres etiam pro nobili posuere, Paul. ex Fest. p. 22 Müll.:

    terra antiqua potens armis,

    Verg. A. 1, 531; 3, 164:

    urbs,

    id. ib. 11, 540:

    Longior antiquis visa Maeotis hiems,

    Ov. Tr. 3, 12, 2:

    Sabinae,

    id. Med. 11:

    Amyclae,

    id. M. 8, 314. —So, in eccl. Lat., after the Heb., of God:

    Antiquus Dierum,

    the Ancient of Days, Vulg. Dan. 7, 9; 7, 13; 7, 22.—
    E.
    Sometimes = vetus, that has been in existence a long time, old: Athenae, antiquum opulentum oppidum, Enn. ap. Non. p. 470, 5:

    mos,

    id. ib. p. 506, 1: amnis, Att. ap. Non. p. 192, 6:

    hospes,

    Ter. Phorm. 1, 2, 17 (cf. Verg. A. 3, 82: veterem Anchisen agnoscit amicum); so,

    amicus,

    Vulg. Eccli. 9, 14:

    discipulus,

    ib. Act. 21, 16:

    artificium,

    Cic. Verr. 1, 2, 5:

    genus,

    Nep. Dat. 2, 2:

    templa,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    antiquissima scripta,

    id. Ep. 2, 1, 28: saxum antiquum (i. e. which for a long time had lain in this place), ingens, etc., Verg. A. 12, 897:

    ne transfer terminos antiquos,

    Vulg. Prov. 22, 28 et saep.—Hence, subst.: antīquum, i, n., an old custom or habit.
    a.
    In mal. part.:

    antiquum hoc obtines tuum, tardus ut sis,

    Plaut. Most. 3, 2, 102. —
    b.
    In bon. part.:

    O optume hospes, pol Crito antiquum obtines!

    Ter. And. 4, 5, 22:

    Ac tu ecastor morem antiquum atque ingenium obtines,

    id. Hec. 5, 4, 20.—
    F.
    Aged: antiqua erilis fida custos corporis, Enn. Medea, ap. Non. p. 39, 2 (as a transl. of the Gr. IIalaion oikôn ktêma despoinês emês): Cives antiqui, amici majorum meūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155:

    Butes,

    Verg. A. 9, 647:

    antiqui Neleïa Nestoris arva,

    Ov. H. 1, 63; Dig. 50, 3, 1.—Hence, adv.: antīquē and an-tīquĭtŭs (formed from antiquus, as humanitus, divinitus, from humanus, divinus; cf. Prisc. p. 1015).
    I.
    In former times, of old, anciently (only in prose; most freq. in the histt.; never in Cic.). Form antīquĭ-tŭs:

    Belgas Rhenum antiquitus transductos,

    Caes. B. G. 2, 4; 7, 32:

    tectum antiquitus constitutum,

    Nep. Att. 13, 2; Suet. Caes. 42; id. Aug. 60; 94; Vulg. Jos. 11, 10; ib. 1 Reg. 27, 8.— Sup.:

    Titanas in eā antiquissime regnāsse,

    Sol. 11.—
    II.
    From ancient times; form antīquĭtŭs; sometimes with inde or ab... ad, Plin. Pan. 31:

    cum Pythagoras acceptam sine dubio antiquitus opinionem vulgaverit,

    Quint. 1, 10, 12:

    jam inde antiquitus insita pertinacia,

    Liv. 9, 29:

    hi sunt jam inde antiquitus castellani, etc.,

    id. 34, 27; Plin. Pan. 82, 7:

    cum (hoc studium) antiquitus usque a Chirone ad nostra tempora apud omnes duraverit,

    Quint. 1, 10, 30.—
    III.
    In the old way, style, or fashion; form antīquē:

    nimis antique dicere,

    Hor. Ep. 2, 1, 66.— Comp.:

    simplicius et antiquius permutatione mercium uti,

    in the simpler and more ancient manner, Tac. G. 5.—Esp., in the good old style, the way or fashion of former times: quanto antiquius, quam facere hoc, fecisse videatis, Lucil. ap. Non. p. 426, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > antiqui

  • 4 antiquum

    antiquity; things of olden times; old custom/habit

    Latin-English dictionary > antiquum

  • 5 antiquiert

    antiquíert part adj высок.
    устаре́лый, отжи́вший, старомо́дный

    Большой немецко-русский словарь > antiquiert

  • 6 Antiquität

    Antiqui'tät f <Antiquität; Antiquitäten> starožitnost f

    Deutsch-Tschechisch Wörterbuch > Antiquität

  • 7 antiquum

    antīquus, a, um, adj. [a diff. orthog. for anticus, from ante] (of that which is before in time, while anticus denotes that which is before in space; cf. Vel. Long. p. 2223 P.), that has been or has been done before, old, ancient, former (opp. novus, that has not previously existed, new; while vetus, that has existed a long time, is opp. recens, that has not been long in existence, recent; cf. Manut. ad Cic. Fam. 11, 21; Lind. ad Plaut. Mil. 3, 1, 154, and id. Capt. 1, 2, 29; Doed. Syn. IV. p. 82 sq.).
    I.
    Lit.:

    Juppiter Alcumenam rediget in antiquam concordiam conjugis,

    to her former harmony with her husband, Plaut. Am. 1, 2, 13:

    hoc timet, Ne tua duritia antiqua illa etiam adaucta sit,

    thy former severity, Ter. Heaut. 3, 1, 26; so id. Hec. 1, 2, 17; Lucr. 2, 900:

    causam suscepisti antiquiorem memoriā tuā,

    Cic. Rab. Perd. 9, 25:

    tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo,

    id. Att. 9, 9: antiquior dies in tuis erat adscripta litteris, quam in Caesaris, an earlier or older date, id. ad Q. Fr. 3, 1, 3; Liv. 3, 58:

    Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo,

    Ov. M. 1, 423 et saep.— Hence, subst.
    A.
    antīqui, ōrum, m., the ancients, esp. the ancient writers (i. e. those whose age has been long past; while veteres denotes those who have lived and acted for a long time):

    antiquorum auctoritas,

    Cic. Am. 4, 13; so Hor. S. 1, 4, 117; 2, 2, 89 et saep.:

    quod decus antiqui summum bonum esse dixerunt,

    Cic. Leg. 1, 21, 55:

    habemus Scaurum in antiquis,

    id. Brut. 30, 116; Hor. Ep. 2, 1, 78 et saep.—And so in gen.:

    in antiquis est sapientia,

    Vulg. Job, 12, 12:

    sapientia omnium antiquorum,

    ib. Eccli. 39, 1:

    dictum est antiquis,

    ib. Matt. 5, 21 al.:

    facere in antiquum,

    to restore a thing to its former condition, to place on its old footing, Liv. 33, 40 dub.—Antiquus and vetus are often conjoined: veterem atque antiquam rem ( old and antiquated) novam ad vos proferam, Plaut. Am. prol. 118; id. Mil. 3, 1, 154; id. Most. 2, 2, 45; id. Poen. 5, 2, 18; id. Pers. 1, 2, 1; id. Trin. 2, 2, 106; Plin. Ep. 3, 6:

    vetera tantum et antiqua mirari,

    Tac. Or. 15:

    simultas vetus et antiqua,

    Juv. 15, 53; so id. 6, 21 al.—
    B.
    an-tīquum, i, n., antiquity, the things of olden times:

    Nec quicquam antiqui Pico, nisi nomina, restat,

    Ov. M. 14, 396:

    novissima et antiqua,

    Vulg. Psa. 138, 5:

    antiqua ne intueamini,

    ib. Isa. 43, 18.—
    II.
    Transf.
    A.
    Poet., = praeteritus, past, gone by, former:

    vulnus,

    Ov. P. 1, 5, 38:

    vigor,

    id. Tr. 5, 12, 32:

    carcer,

    Luc. 6, 721; Val. Fl. 2, 394.—So often in eccl. Lat.:

    dies antiqui,

    Vulg. Deut. 4, 32; ib. Act. 15, 7:

    anni,

    ib. Mal. 3, 4:

    tempora,

    ib. Act. 15, 21.—
    B.
    In comp. and sup., that is before or first in rank or importance, more or most celebrated, famous, preferable, or better (antiquior:

    melior,

    Non. p. 425, 32): genere antiquior, Att. ap. Non. p. 426, 3: quanto antiquius quam etc., Lucil. ib.; Varr. ib.: quod honestius, id mihi est antiquius, Cic. Att. 7, 3:

    antiquior ei fuit laus et gloria quam regnum,

    id. Div. 2, 37: antiquiorem mortem turpitudine habere, Auct. ad Her. 3, 3:

    neque habui quicquam antiquius quam ut, etc.,

    Cic. Fam. 11, 5:

    ne quid existimem antiquius,

    id. Phil. 13, 3: neque prius neque antiquius quicquam habuit, quam ut, etc., Vel. 2, 52; Suet. Claud. 11:

    judiciorum causam antiquissimam se habiturum dixit,

    Cic. Q. Fr. 2, 1:

    navalis apparatus ei antiquissima cura fuit,

    id. Att. 10, 8; 12, 5; Liv. 1, 32; cf. id. 9, 31 al.—
    C.
    With the access. idea of simplicity, purity, innocence, of the old fashion, good, simple, honest, etc. (cf. antiquitas, II. A., and our phrase the good old times):

    antiquis est adulescens moribus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 37; cf. id. Trin. 2, 2, 20:

    homo antiquā virtute et fide,

    Ter. Ad. 3, 3, 88:

    homines antiqui, qui ex suā naturā ceteros fingerent,

    people of the old stamp, Cic. Rosc. Am. 9, 26:

    vestigia antiqui officii,

    id. ib. 10, 27:

    vide quam sim antiquorum hominum,

    id. Att. 9, 15:

    vir sanctus, antiquus,

    Plin. Ep. 2, 9.—
    D.
    With the access. idea of veneration, honor, old, venerable, illustrious: antiquum veteres etiam pro nobili posuere, Paul. ex Fest. p. 22 Müll.:

    terra antiqua potens armis,

    Verg. A. 1, 531; 3, 164:

    urbs,

    id. ib. 11, 540:

    Longior antiquis visa Maeotis hiems,

    Ov. Tr. 3, 12, 2:

    Sabinae,

    id. Med. 11:

    Amyclae,

    id. M. 8, 314. —So, in eccl. Lat., after the Heb., of God:

    Antiquus Dierum,

    the Ancient of Days, Vulg. Dan. 7, 9; 7, 13; 7, 22.—
    E.
    Sometimes = vetus, that has been in existence a long time, old: Athenae, antiquum opulentum oppidum, Enn. ap. Non. p. 470, 5:

    mos,

    id. ib. p. 506, 1: amnis, Att. ap. Non. p. 192, 6:

    hospes,

    Ter. Phorm. 1, 2, 17 (cf. Verg. A. 3, 82: veterem Anchisen agnoscit amicum); so,

    amicus,

    Vulg. Eccli. 9, 14:

    discipulus,

    ib. Act. 21, 16:

    artificium,

    Cic. Verr. 1, 2, 5:

    genus,

    Nep. Dat. 2, 2:

    templa,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    antiquissima scripta,

    id. Ep. 2, 1, 28: saxum antiquum (i. e. which for a long time had lain in this place), ingens, etc., Verg. A. 12, 897:

    ne transfer terminos antiquos,

    Vulg. Prov. 22, 28 et saep.—Hence, subst.: antīquum, i, n., an old custom or habit.
    a.
    In mal. part.:

    antiquum hoc obtines tuum, tardus ut sis,

    Plaut. Most. 3, 2, 102. —
    b.
    In bon. part.:

    O optume hospes, pol Crito antiquum obtines!

    Ter. And. 4, 5, 22:

    Ac tu ecastor morem antiquum atque ingenium obtines,

    id. Hec. 5, 4, 20.—
    F.
    Aged: antiqua erilis fida custos corporis, Enn. Medea, ap. Non. p. 39, 2 (as a transl. of the Gr. IIalaion oikôn ktêma despoinês emês): Cives antiqui, amici majorum meūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155:

    Butes,

    Verg. A. 9, 647:

    antiqui Neleïa Nestoris arva,

    Ov. H. 1, 63; Dig. 50, 3, 1.—Hence, adv.: antīquē and an-tīquĭtŭs (formed from antiquus, as humanitus, divinitus, from humanus, divinus; cf. Prisc. p. 1015).
    I.
    In former times, of old, anciently (only in prose; most freq. in the histt.; never in Cic.). Form antīquĭ-tŭs:

    Belgas Rhenum antiquitus transductos,

    Caes. B. G. 2, 4; 7, 32:

    tectum antiquitus constitutum,

    Nep. Att. 13, 2; Suet. Caes. 42; id. Aug. 60; 94; Vulg. Jos. 11, 10; ib. 1 Reg. 27, 8.— Sup.:

    Titanas in eā antiquissime regnāsse,

    Sol. 11.—
    II.
    From ancient times; form antīquĭtŭs; sometimes with inde or ab... ad, Plin. Pan. 31:

    cum Pythagoras acceptam sine dubio antiquitus opinionem vulgaverit,

    Quint. 1, 10, 12:

    jam inde antiquitus insita pertinacia,

    Liv. 9, 29:

    hi sunt jam inde antiquitus castellani, etc.,

    id. 34, 27; Plin. Pan. 82, 7:

    cum (hoc studium) antiquitus usque a Chirone ad nostra tempora apud omnes duraverit,

    Quint. 1, 10, 30.—
    III.
    In the old way, style, or fashion; form antīquē:

    nimis antique dicere,

    Hor. Ep. 2, 1, 66.— Comp.:

    simplicius et antiquius permutatione mercium uti,

    in the simpler and more ancient manner, Tac. G. 5.—Esp., in the good old style, the way or fashion of former times: quanto antiquius, quam facere hoc, fecisse videatis, Lucil. ap. Non. p. 426, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > antiquum

  • 8 antiquus

    antīquus, a, um, adj. [a diff. orthog. for anticus, from ante] (of that which is before in time, while anticus denotes that which is before in space; cf. Vel. Long. p. 2223 P.), that has been or has been done before, old, ancient, former (opp. novus, that has not previously existed, new; while vetus, that has existed a long time, is opp. recens, that has not been long in existence, recent; cf. Manut. ad Cic. Fam. 11, 21; Lind. ad Plaut. Mil. 3, 1, 154, and id. Capt. 1, 2, 29; Doed. Syn. IV. p. 82 sq.).
    I.
    Lit.:

    Juppiter Alcumenam rediget in antiquam concordiam conjugis,

    to her former harmony with her husband, Plaut. Am. 1, 2, 13:

    hoc timet, Ne tua duritia antiqua illa etiam adaucta sit,

    thy former severity, Ter. Heaut. 3, 1, 26; so id. Hec. 1, 2, 17; Lucr. 2, 900:

    causam suscepisti antiquiorem memoriā tuā,

    Cic. Rab. Perd. 9, 25:

    tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo,

    id. Att. 9, 9: antiquior dies in tuis erat adscripta litteris, quam in Caesaris, an earlier or older date, id. ad Q. Fr. 3, 1, 3; Liv. 3, 58:

    Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo,

    Ov. M. 1, 423 et saep.— Hence, subst.
    A.
    antīqui, ōrum, m., the ancients, esp. the ancient writers (i. e. those whose age has been long past; while veteres denotes those who have lived and acted for a long time):

    antiquorum auctoritas,

    Cic. Am. 4, 13; so Hor. S. 1, 4, 117; 2, 2, 89 et saep.:

    quod decus antiqui summum bonum esse dixerunt,

    Cic. Leg. 1, 21, 55:

    habemus Scaurum in antiquis,

    id. Brut. 30, 116; Hor. Ep. 2, 1, 78 et saep.—And so in gen.:

    in antiquis est sapientia,

    Vulg. Job, 12, 12:

    sapientia omnium antiquorum,

    ib. Eccli. 39, 1:

    dictum est antiquis,

    ib. Matt. 5, 21 al.:

    facere in antiquum,

    to restore a thing to its former condition, to place on its old footing, Liv. 33, 40 dub.—Antiquus and vetus are often conjoined: veterem atque antiquam rem ( old and antiquated) novam ad vos proferam, Plaut. Am. prol. 118; id. Mil. 3, 1, 154; id. Most. 2, 2, 45; id. Poen. 5, 2, 18; id. Pers. 1, 2, 1; id. Trin. 2, 2, 106; Plin. Ep. 3, 6:

    vetera tantum et antiqua mirari,

    Tac. Or. 15:

    simultas vetus et antiqua,

    Juv. 15, 53; so id. 6, 21 al.—
    B.
    an-tīquum, i, n., antiquity, the things of olden times:

    Nec quicquam antiqui Pico, nisi nomina, restat,

    Ov. M. 14, 396:

    novissima et antiqua,

    Vulg. Psa. 138, 5:

    antiqua ne intueamini,

    ib. Isa. 43, 18.—
    II.
    Transf.
    A.
    Poet., = praeteritus, past, gone by, former:

    vulnus,

    Ov. P. 1, 5, 38:

    vigor,

    id. Tr. 5, 12, 32:

    carcer,

    Luc. 6, 721; Val. Fl. 2, 394.—So often in eccl. Lat.:

    dies antiqui,

    Vulg. Deut. 4, 32; ib. Act. 15, 7:

    anni,

    ib. Mal. 3, 4:

    tempora,

    ib. Act. 15, 21.—
    B.
    In comp. and sup., that is before or first in rank or importance, more or most celebrated, famous, preferable, or better (antiquior:

    melior,

    Non. p. 425, 32): genere antiquior, Att. ap. Non. p. 426, 3: quanto antiquius quam etc., Lucil. ib.; Varr. ib.: quod honestius, id mihi est antiquius, Cic. Att. 7, 3:

    antiquior ei fuit laus et gloria quam regnum,

    id. Div. 2, 37: antiquiorem mortem turpitudine habere, Auct. ad Her. 3, 3:

    neque habui quicquam antiquius quam ut, etc.,

    Cic. Fam. 11, 5:

    ne quid existimem antiquius,

    id. Phil. 13, 3: neque prius neque antiquius quicquam habuit, quam ut, etc., Vel. 2, 52; Suet. Claud. 11:

    judiciorum causam antiquissimam se habiturum dixit,

    Cic. Q. Fr. 2, 1:

    navalis apparatus ei antiquissima cura fuit,

    id. Att. 10, 8; 12, 5; Liv. 1, 32; cf. id. 9, 31 al.—
    C.
    With the access. idea of simplicity, purity, innocence, of the old fashion, good, simple, honest, etc. (cf. antiquitas, II. A., and our phrase the good old times):

    antiquis est adulescens moribus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 37; cf. id. Trin. 2, 2, 20:

    homo antiquā virtute et fide,

    Ter. Ad. 3, 3, 88:

    homines antiqui, qui ex suā naturā ceteros fingerent,

    people of the old stamp, Cic. Rosc. Am. 9, 26:

    vestigia antiqui officii,

    id. ib. 10, 27:

    vide quam sim antiquorum hominum,

    id. Att. 9, 15:

    vir sanctus, antiquus,

    Plin. Ep. 2, 9.—
    D.
    With the access. idea of veneration, honor, old, venerable, illustrious: antiquum veteres etiam pro nobili posuere, Paul. ex Fest. p. 22 Müll.:

    terra antiqua potens armis,

    Verg. A. 1, 531; 3, 164:

    urbs,

    id. ib. 11, 540:

    Longior antiquis visa Maeotis hiems,

    Ov. Tr. 3, 12, 2:

    Sabinae,

    id. Med. 11:

    Amyclae,

    id. M. 8, 314. —So, in eccl. Lat., after the Heb., of God:

    Antiquus Dierum,

    the Ancient of Days, Vulg. Dan. 7, 9; 7, 13; 7, 22.—
    E.
    Sometimes = vetus, that has been in existence a long time, old: Athenae, antiquum opulentum oppidum, Enn. ap. Non. p. 470, 5:

    mos,

    id. ib. p. 506, 1: amnis, Att. ap. Non. p. 192, 6:

    hospes,

    Ter. Phorm. 1, 2, 17 (cf. Verg. A. 3, 82: veterem Anchisen agnoscit amicum); so,

    amicus,

    Vulg. Eccli. 9, 14:

    discipulus,

    ib. Act. 21, 16:

    artificium,

    Cic. Verr. 1, 2, 5:

    genus,

    Nep. Dat. 2, 2:

    templa,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    antiquissima scripta,

    id. Ep. 2, 1, 28: saxum antiquum (i. e. which for a long time had lain in this place), ingens, etc., Verg. A. 12, 897:

    ne transfer terminos antiquos,

    Vulg. Prov. 22, 28 et saep.—Hence, subst.: antīquum, i, n., an old custom or habit.
    a.
    In mal. part.:

    antiquum hoc obtines tuum, tardus ut sis,

    Plaut. Most. 3, 2, 102. —
    b.
    In bon. part.:

    O optume hospes, pol Crito antiquum obtines!

    Ter. And. 4, 5, 22:

    Ac tu ecastor morem antiquum atque ingenium obtines,

    id. Hec. 5, 4, 20.—
    F.
    Aged: antiqua erilis fida custos corporis, Enn. Medea, ap. Non. p. 39, 2 (as a transl. of the Gr. IIalaion oikôn ktêma despoinês emês): Cives antiqui, amici majorum meūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155:

    Butes,

    Verg. A. 9, 647:

    antiqui Neleïa Nestoris arva,

    Ov. H. 1, 63; Dig. 50, 3, 1.—Hence, adv.: antīquē and an-tīquĭtŭs (formed from antiquus, as humanitus, divinitus, from humanus, divinus; cf. Prisc. p. 1015).
    I.
    In former times, of old, anciently (only in prose; most freq. in the histt.; never in Cic.). Form antīquĭ-tŭs:

    Belgas Rhenum antiquitus transductos,

    Caes. B. G. 2, 4; 7, 32:

    tectum antiquitus constitutum,

    Nep. Att. 13, 2; Suet. Caes. 42; id. Aug. 60; 94; Vulg. Jos. 11, 10; ib. 1 Reg. 27, 8.— Sup.:

    Titanas in eā antiquissime regnāsse,

    Sol. 11.—
    II.
    From ancient times; form antīquĭtŭs; sometimes with inde or ab... ad, Plin. Pan. 31:

    cum Pythagoras acceptam sine dubio antiquitus opinionem vulgaverit,

    Quint. 1, 10, 12:

    jam inde antiquitus insita pertinacia,

    Liv. 9, 29:

    hi sunt jam inde antiquitus castellani, etc.,

    id. 34, 27; Plin. Pan. 82, 7:

    cum (hoc studium) antiquitus usque a Chirone ad nostra tempora apud omnes duraverit,

    Quint. 1, 10, 30.—
    III.
    In the old way, style, or fashion; form antīquē:

    nimis antique dicere,

    Hor. Ep. 2, 1, 66.— Comp.:

    simplicius et antiquius permutatione mercium uti,

    in the simpler and more ancient manner, Tac. G. 5.—Esp., in the good old style, the way or fashion of former times: quanto antiquius, quam facere hoc, fecisse videatis, Lucil. ap. Non. p. 426, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > antiquus

  • 9 antiquus

    antīquus, a, um (andere Schreibart für anticus v. ante), bezeichnet das Vorher im Range u. gew. in der Zeit, während anticus das Vorher im Raume ausdrückt (doch s. unten /), also: I) »was der Geltung nach allem andern vorangeht«, 1) als mathem. t.t., Haupt-, Grund-, numerus, die Grundzahl, vollkommene Zahl, Vitr. 3, 1, 8 (ibid. auch numerus perfectus gen.). – 2) im Compar. u. Superl., was in meinen Augen allem andern der Geltung nach vorangeht, wichtiger, am wichtigsten, höher-, am höchsten stehend, dah. auch was mir mehr am Herzen liegt, angelegentlicher, angelegentlichst, a) Compar.: genere antiquior, Acc. tr. fr.: antiquior in senatu sententiae dicendae locus, höhere, wichtigere Stellung, Vortritt, Cic.: antiquiorem locum hospiti tribuere quam clienti, Gell.: sed ne dubitaris, quin quod honestius id mihi futurum sit antiquius, Cic.: quod mihi est et sanctius et antiquius, Cic.: id antiquius consuli fuit, Liv.: quaedam animā carent, ut saxa; itaque aliquid erit animantibus antiquius, scilicet corpus, Sen.: m. folg. Abl., ut omnes intellegerent nihil sibi antiquius amicitiā nostrā fuisse, Cic.: Claudii genti iam inde ab initio nihil antiquius in re publica patrum maiestate fuit, Liv.: tantā utilitate fides antiquior fuit, Liv.: quid hunc tantā Thebanorum gloriā, tam claro atque exornato tropaeo carius atque antiquius habere convenit? Cic.: quam nihil antiquius communi salute ac libertate iudicarim, Cic.: ne quid vitā existimem antiquius, Cic.: nihil antiquius oppugnatione Cluvianā ratus, Liv. – m. folg. quam, antiquiorem sibi fuisse laudem et gloriam, quam regnum et possessiones suas, Cic.: in armorum ratione antiquior cavendi quam ictum inferendi cura est, Quint.: bes. nec habui quicquam antiquius, quam ut m. Konj., Cic. ep. 11, 5, 1: nihil ei fuisset antiquius quam m. folg. Infin., Cic. ep. 13, 29, 3. Auct. b. Alex. 36, 2: u. multo antiquius est m. folg. Infin., Lucr. 4, 846: u. neque prius neque antiquius quidquam habuit quam m. folg. Infin., Vell. 2, 52, 4: nihil antiquius duxit od. habuit quam m. folg. Infin., Suet. Claud. 11, 1 u. Vesp. 8, 1. – b) Superl.: navalis apparatus ei semper antiquissima cura fuit, Cic.: (causam) antiquissimam se habiturum dixit, Cic.: longe antiquissimum ratus est (hatte nichts Angelegentlicheres zu tun, hielt es für seine erste Pflicht) m. folg. Infin., Liv. 1, 32, 2. – II) »was der Zeit nach vorher gewesen ist«, alt, A) relativ, alt = früher, vormalig, einstig (Ggstz. novus), a) übh.: concordia, die frühere Eintracht, Plaut.: duritia, die frühere, alte Strenge, Ter.: antiquae munitiones, Caes.: morem antiquum atque ingenium obtinere, Ter.: antiquam venustatem suam obtinere, Ter.: antiquior dies, ein früheres, älteres Datum, Cic.: tres epistulas tuas accepi; igitur antiquissimae cuique respondebo, Cic.: causa antiquior memoriā tuā, Cic.: Scipio Africanus antiquior (der ältere), Gell. 4, 18, 1. – subst., fricari ex antiquo (nach der alten Sitte), Plaut.: antiquum obtinere, die alte Art od. Sitte beibehalten, Komik. (vgl. Lorenz Plaut. Most. 776. die Auslgg. zu Ter. Andr. 4, 5, 22): nec in antiquius citeriusve procedere, sich weder jenseit noch diesseit dieses Zeitraums erstrecken, Vell. 1, 17, 2: verum tamen antiqua (das Alte) neglegemus, Cic. har. resp. 32: studiose antiqua (Beispiele aus der alten Zeit) persequi, Cic. de fin. 1, 36 (u. so Liv. 9, 34, 14. Sen. de ira 3, 18, 2): nam illa nimis antiqua (die in allzuferner Zeit liegenden Fälle) praetereo, Cic. Cat. 1, 3. – dicht. übh. = früher, vergangen, hiemes, vulnus, Ov.: carcer, Lucan.; vgl. Burm. Ov. trist. 3, 9, 12. Becker Eleg. Rom. p. 73. – b) insbes., mit dem Nebenbegr. des Einfachen, Reinen, Unschuldigen, alt = von altem Schlage, von altem Schrot u. Korn, schlicht, bieder von Gesinnung, antiqui moris, Tac.: antiquis esse moribus, Plaut.: cives antiquā virtute ac fide, Ter.: antiqui homines, Cic.: antiquae artes tuae, Plaut.: antiqui impetus (altbiedere Aufwallungen), Tac. – B) absol., was seit der Vorzeit od. wenigstens seit langer Zeit besteht od. üblich ist, alt, uralt, vorzeitlich, langjährig (Ggstz. recens), u. mit Lob = altehrwürdig, altheilig, vicinus tuus, Comic. vet. fr.: hospes, Ter.: nemo est mihi te amicus antiquior, Cic.: tuus antiquissimus amicus, Cic.: antiquus Butes, der langjährige (treue) Diener, Verg.: deus (Götterbildsäule) antiquo opere factus, Cic.: templa, Hor.: quercus, Suet.: genus, Nep.: antiquissima scripta, Hor.: antiquissimum tempus, Caes.: antiqui, antiquiores medici, Cels.: u. als Beiw. von Städten usw., urbs, terra, Verg.: Helerni, Ov.; vgl. Thiel Verg. Aen. 1, 12. p. 14. – subst.: α) antīquī, ōrum, m., die Alten, Altvordern, die Leute der Vorzeit, die Schriftsteller-, Staatsmänner-, Ärzte der Vorzeit (Ggstz. recentiores), Cic., Vell., Cels. u.a. – β) antīqua, ōrum, n., das Alte, das Altertum, das Vorzeitliche, die Vorzeit, quid antiqua perscrutor? Sen. de ira 3, 18, 3: verb. vetera tantum et antiqua mirari, Tac. dial. 15. – / In Hdschrn. u. Ausgg. auch anticus geschr., zB. vates anticus, Liv. 45, 27, 10: anticum consortium, Gell. 1, 9, 12. Vgl. Georges, Lexikon der lat. Wortf. S. 52.

    lateinisch-deutsches > antiquus

  • 10 antiquus

    antīquus, a, um (andere Schreibart für anticus v. ante), bezeichnet das Vorher im Range u. gew. in der Zeit, während anticus das Vorher im Raume ausdrückt (doch s. unten ), also: I) »was der Geltung nach allem andern vorangeht«, 1) als mathem. t.t., Haupt-, Grund-, numerus, die Grundzahl, vollkommene Zahl, Vitr. 3, 1, 8 (ibid. auch numerus perfectus gen.). – 2) im Compar. u. Superl., was in meinen Augen allem andern der Geltung nach vorangeht, wichtiger, am wichtigsten, höher-, am höchsten stehend, dah. auch was mir mehr am Herzen liegt, angelegentlicher, angelegentlichst, a) Compar.: genere antiquior, Acc. tr. fr.: antiquior in senatu sententiae dicendae locus, höhere, wichtigere Stellung, Vortritt, Cic.: antiquiorem locum hospiti tribuere quam clienti, Gell.: sed ne dubitaris, quin quod honestius id mihi futurum sit antiquius, Cic.: quod mihi est et sanctius et antiquius, Cic.: id antiquius consuli fuit, Liv.: quaedam animā carent, ut saxa; itaque aliquid erit animantibus antiquius, scilicet corpus, Sen.: m. folg. Abl., ut omnes intellegerent nihil sibi antiquius amicitiā nostrā fuisse, Cic.: Claudii genti iam inde ab initio nihil antiquius in re publica patrum maiestate fuit, Liv.: tantā utilitate fides antiquior fuit, Liv.: quid hunc tantā Thebanorum gloriā, tam claro atque exornato tropaeo carius atque antiquius habere convenit?
    ————
    Cic.: quam nihil antiquius communi salute ac libertate iudicarim, Cic.: ne quid vitā existimem antiquius, Cic.: nihil antiquius oppugnatione Cluvianā ratus, Liv. – m. folg. quam, antiquiorem sibi fuisse laudem et gloriam, quam regnum et possessiones suas, Cic.: in armorum ratione antiquior cavendi quam ictum inferendi cura est, Quint.: bes. nec habui quicquam antiquius, quam ut m. Konj., Cic. ep. 11, 5, 1: nihil ei fuisset antiquius quam m. folg. Infin., Cic. ep. 13, 29, 3. Auct. b. Alex. 36, 2: u. multo antiquius est m. folg. Infin., Lucr. 4, 846: u. neque prius neque antiquius quidquam habuit quam m. folg. Infin., Vell. 2, 52, 4: nihil antiquius duxit od. habuit quam m. folg. Infin., Suet. Claud. 11, 1 u. Vesp. 8, 1. – b) Superl.: navalis apparatus ei semper antiquissima cura fuit, Cic.: (causam) antiquissimam se habiturum dixit, Cic.: longe antiquissimum ratus est (hatte nichts Angelegentlicheres zu tun, hielt es für seine erste Pflicht) m. folg. Infin., Liv. 1, 32, 2. – II) »was der Zeit nach vorher gewesen ist«, alt, A) relativ, alt = früher, vormalig, einstig (Ggstz. novus), a) übh.: concordia, die frühere Eintracht, Plaut.: duritia, die frühere, alte Strenge, Ter.: antiquae munitiones, Caes.: morem antiquum atque ingenium obtinere, Ter.: antiquam venustatem suam obtinere, Ter.: antiquior dies, ein früheres, älteres Datum, Cic.: tres epistulas tuas accepi; igitur antiquissimae cuique respondebo, Cic.: causa
    ————
    antiquior memoriā tuā, Cic.: Scipio Africanus antiquior (der ältere), Gell. 4, 18, 1. – subst., fricari ex antiquo (nach der alten Sitte), Plaut.: antiquum obtinere, die alte Art od. Sitte beibehalten, Komik. (vgl. Lorenz Plaut. Most. 776. die Auslgg. zu Ter. Andr. 4, 5, 22): nec in antiquius citeriusve procedere, sich weder jenseit noch diesseit dieses Zeitraums erstrecken, Vell. 1, 17, 2: verum tamen antiqua (das Alte) neglegemus, Cic. har. resp. 32: studiose antiqua (Beispiele aus der alten Zeit) persequi, Cic. de fin. 1, 36 (u. so Liv. 9, 34, 14. Sen. de ira 3, 18, 2): nam illa nimis antiqua (die in allzuferner Zeit liegenden Fälle) praetereo, Cic. Cat. 1, 3. – dicht. übh. = früher, vergangen, hiemes, vulnus, Ov.: carcer, Lucan.; vgl. Burm. Ov. trist. 3, 9, 12. Becker Eleg. Rom. p. 73. – b) insbes., mit dem Nebenbegr. des Einfachen, Reinen, Unschuldigen, alt = von altem Schlage, von altem Schrot u. Korn, schlicht, bieder von Gesinnung, antiqui moris, Tac.: antiquis esse moribus, Plaut.: cives antiquā virtute ac fide, Ter.: antiqui homines, Cic.: antiquae artes tuae, Plaut.: antiqui impetus (altbiedere Aufwallungen), Tac. – B) absol., was seit der Vorzeit od. wenigstens seit langer Zeit besteht od. üblich ist, alt, uralt, vorzeitlich, langjährig (Ggstz. recens), u. mit Lob = altehrwürdig, altheilig, vicinus tuus, Comic. vet. fr.: hospes, Ter.: nemo est mihi te amicus antiquior, Cic.: tuus antiquissimus
    ————
    amicus, Cic.: antiquus Butes, der langjährige (treue) Diener, Verg.: deus (Götterbildsäule) antiquo opere factus, Cic.: templa, Hor.: quercus, Suet.: genus, Nep.: antiquissima scripta, Hor.: antiquissimum tempus, Caes.: antiqui, antiquiores medici, Cels.: u. als Beiw. von Städten usw., urbs, terra, Verg.: Helerni, Ov.; vgl. Thiel Verg. Aen. 1, 12. p. 14. – subst.: α) antīquī, ōrum, m., die Alten, Altvordern, die Leute der Vorzeit, die Schriftsteller-, Staatsmänner-, Ärzte der Vorzeit (Ggstz. recentiores), Cic., Vell., Cels. u.a. – β) antīqua, ōrum, n., das Alte, das Altertum, das Vorzeitliche, die Vorzeit, quid antiqua perscrutor? Sen. de ira 3, 18, 3: verb. vetera tantum et antiqua mirari, Tac. dial. 15. – In Hdschrn. u. Ausgg. auch anticus geschr., zB. vates anticus, Liv. 45, 27, 10: anticum consortium, Gell. 1, 9, 12. Vgl. Georges, Lexikon der lat. Wortf. S. 52.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > antiquus

  • 11 alt, älter, älteste

    alt, älter, älteste, I) was schon eine Zeit, eine lange Zeit dagewesen, nicht neu etc.: vetus, sehr alt, pervetus, veterrimus (was schon seit [84] langen, also eine Reihe von Jahren hindurch existiert, Ggstz. novus). – vetustus (durch langes Bestehen, Liegen etc. alt u. gut geworden). – vetulus (ältlich, schon ziemlich alt, schon ziemlich in die Jahre, bes. oft v. Tieren und Dingen, Ggstz. novellus). – inveteratus (schon alt geworden und dah. fest eingewurzelt). – antiquus, sehr alt, perantiquus, antiquissimus (was früher-, vorher gewesen ist, der Vorzeit angehörig, dah. auch altertümlich, Ggstz. recens). – priscus (uralt, der grauen Vorzeit angehörig, verschollen, Ggstz. novus). – pristinus (vormalig, vorherig, steht rein temporal im Gegensatz zu dem, was und wie es jetzt ist). – antiquo artificio factus. antiquo opere factus. antiquae od. priscae artis. antiqui operis (von alter Arbeit, antik, von Kunstwerken). – antiquitus acceptus od. traditus. a maioribus acceptus od. traditus (von alters her, von den Vorfahren her empfangen, überliefert, Ggstz. novus). – antiquitusod. a maioribus institutus (vor alters, von den Vorfahren eingerichtet, z. B. ludi). – obsoletus (nicht neu, d. i. sowohl abgetragen, abgenutzt, als aus der Mode gekommen, abgekommen); verb. antiquus et obsoletus. – ruinosus(baufällig). – Komparat. älter, der ältere, prior. superior (der früher lebende, z. B. Dionysius; Ggstz. nostrae od. huius aetatis, posterior); aetate maior (der dem Zeitalter nach frühere, Ggstz. aetate minor): die Älteren (= Früheren), priores. superiores (Ggstz. homines nostrae aetatis, posteri): um ein Menschenalter älter, saeculo prior. – Superl. älteste auch durch ultimus (der der Zeit nach entfernteste, z. B. tempora, antiquitas, origo). – ein alter Soldat, veteranus miles u. bl. veteranus. miles exercitatus et vetus (beide ein durch langen Kriegsdienst geübter Soldat); plurimorum stipendiorum miles (ein viele Dienstjahre zählender); miles annis et senectā debilis (ein durch Alter u. Alterschwäche invalider). – alte Einrichtungen, vetera et prisca instituta; antiquitus instituta: du bist noch der alte, antiquum morem et ingenium obtines, od. bl. antiquum obtines; esidem, qui fuisti semper: etwas wieder auf den a. Fuß setzen, in pristinum restituere: alles im a. Stande (Zustande) lassen, es beim alten lassen, omnia integra servare. – a. Geschichte, res gestae et memoria vetus: eine a. Geschichte, historia vetus et antiqua. – die a. Welt, antiquitas (das Altertum); vetus aetas (die alte Zeit u. die Leute der alten Zeit); veteres. antiqui od. prisci homines (die Leute von der a. Welt). – ein Alter (alter Schriftsteller), vetus od. vetustior scriptor. – die Alten, veteres. antiqui. prisci. auch superiores (die früher, in der Vorzeit lebten; die beiden ersteren auch = die alten Schriftsteller); maiores (die Vorfahren); veterum scripta (die Schriften der Alten). – Adv.vetuste; antique; prisce. – alt werden, vetusteseere (von Sachen, die durch das Alter besser werden); senescere (von Sachen, die durch das Alter verderben); inveterascere (alt werden, einwurzeln, verjähren, z. B. von Schulden): etwas a. werden lassen, vetustati mandaro (z. B. Früchte, Wein etc.).

    [85] II) ein ziemliches Alter habend, a) von Menschen: grandis. iam aetate provectus (schon im Alter vorgerückt). – grandis od. grandior natu (im hohen, höhern Mannesalter stehend, Ggstz. senex). – senex (greise, ein Greis, Ggstz. puer, adulescens, iuvenis). – anus (greise, eine Greisin, v. weibl. Wesen, z. B. anus uxor, Ggstz. puella, virgo). – pergrandis natu. exactae iam aetatis (in sehr hohem Lebensalter stehend, hochbetagt). – aetate od. annis gravis (alterschwer, vom Alter gedrückt). – aetate od. senectute iam affectus (schon vom hohen Alter beschlichen). – senectute invalidus. annis infirmus (alt u. schwach; vgl. »alterschwach«). – aetate od. senectute od. senio confectus (alt und stumpf). – der a. Verres. senex Verres (der greise Vater Verres, Ggstz. adulescens Verres, der junge Sohn Verres); Verres pater (der Vater Verres übh., Ggstz. Verres filius). – ein Alter, senex; homo aetate grandior. – der Alte, pater (der Vater, Ggstz. filius).Alter!mi vetule! (in der traulichen Anrede): wie ein Alter, seniliter. – eine Alte, eine alte Jungfer, ein altes Weib, Mütterchen, vetula (mehr im verächtlichen Sinne); anus. anicula (sowohl im edlen als im verächtlichen Sinne): wie ein a. Weib, aniliter. – die Alten, senes (die Greise, Ggstz. pueri, adulescentes); parentes (die Eltern, Ggstz. liberi; auch von Vögeln): Alte u. Junge, alt u. jung, pueri, senes. – der, die ältere, aetate superior. superioris aetatis. grandior natu (bejahrter, betagter, Ggstz. puer, iuvenis oder cuius media est aetas); senior (sich dem Greisenalter mehr nähernd, Ggstz. iunior); maior natu, im Zshg. gew. bl. maior (der Geburt nach relativ älter als ein anderer, Ggstz. minor natu, minor; bes. von Söhnen, Töchtern, Geschwistern): ich bin älter (als jmd.), mea grandior est aetas. – der, die älteste, maximus natu, maxima natu; auch bl. maximus, maxima (z. B. der älteste von den Söhnen, maximus natu e filiis: die älteste von den Schwestern, maxima sororum): die älteste Vestalin, maxima virgo: der älteste unter den Zeitgenossen, vetustissimus ex iis, qui vivunt. – alt werden, s. altern. – b) v. Lebl.: senilis (greisenhaft. Ggstz. puerilis, z. B. corpus u. vultus); od. senum (der Greise, z. B. corpus). – annis infirmus (alterschwach, Ggstz. validus, z. B. corpus). – a. werden, senescere (z. B. von Bäumen).

    III) ein gewisses Alter habend, so u. so viel Jahre dagewesen, a) v. leb. Wesen: natus (so u. so viel Jahre geboren) mit folg. Akk. der Zahl der Jahre; od. durch den bl. Genet. der Zahl der Jahre (von so u. so viel Jahren); od. durch agens (das so u. so vielte Jahr verlebend) mit folg. Akk. des wievielten Jahres, in dem man eben steht; z. B. acht Jahre alt, octo annos natus; octo annorum; octavum annum agens. – älter als acht Jahre, maior (quam) octo annos natus; maior octo anis natus. – noch nicht acht Jahre alt, minor (quam) octo annos natus; minor octo annis natus. – acht Jahre alt werden, octavum aetatis ingredi annum: acht Jahre alt geworden sein, octo annos vixisse: volle acht Jahre, octo annos confecisse, complevisse: [86] acht Jahre alt sein, octo annos natum esse; octo annorum esse; octavum annum excessisse od. egressum esse. – ebenso alt sein als jmd., aequalem esse alci od. alcis: älter sein als jmd., alci aetate anteire, antecedere: er war um ebenso viele Jahre älter als ich, totidem annis mihi aetate praestabat: für wie alt hältst du mich? quid aetatis tibi videor?: wie alt soll sie sein? quot annos nata dicitur?: ich bin alt genug (zu einem Amte etc.), satis aetatis od. annorum habeo: ich bin noch nicht alt genug zur Bewerbung (um ein Amt), nondum ad petendum legitima aetas est: wie alt sie jedesmal zur Bewerbung um eine Stelle sein sollten, quot annos nati quemque magistratum peterent. – b) v. Lebl.; z. B. einen Tag alt, hesternus (gestrig, was von gestern ist, z. B. panis, Ggstz. panis recens).

    deutsch-lateinisches > alt, älter, älteste

  • 12 antiquus

    antīquus, a, um [st2]1 [-] ancien, d’autrefois, d'auparavant, précédent, antique, qui remonte loin dans le passé, passé. [st2]2 [-] qui dure depuis longtemps, vieux, antique, âgé. [st2]3 [-] digne des temps antiques, pur, innocent, vertueux. [st2]4 [-] au compar. et au superl.: qui passe avant, préférable, très précieux.    - antiquior (au comp.): plus antique, plus ancien, préférable.    - antiquissimus (superl.): le plus ancien, le plus antique, très ancien, très important, capital, essentiel.    - nihil antiquius habere quam ut + subj.: n’avoir rien de plus à coeur que de.    - nihil antiquius ducere quam + inf.: n'avoir rien de plus à coeur que de.    - Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo, Ov. M. 1.423: le Nil a repris son cours dans son lit primitif.    - simulacrum multo antiquissimum, Cic. Verr. 4, 109: la statue de beaucoup la plus antique.    - antiquissimum ratus + inf.: regardant comme essentiel de.    - tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo, Cic. Att. 9, 9: j'ai reçu tes trois lettres: je vais donc répondre à chacune d'elles en suivant l'ordre chronologique.    - antiquus = qqf. vetus.    - voir antiqui.    - antiquum, i, n.: ancien état, premier état; habitude ancienne.    - ex antiquo, Plaut.: à l'ancuenne mode.    - antiquum obtinere, Plaut. Ter.: conserver une habitude ancienne.
    * * *
    antīquus, a, um [st2]1 [-] ancien, d’autrefois, d'auparavant, précédent, antique, qui remonte loin dans le passé, passé. [st2]2 [-] qui dure depuis longtemps, vieux, antique, âgé. [st2]3 [-] digne des temps antiques, pur, innocent, vertueux. [st2]4 [-] au compar. et au superl.: qui passe avant, préférable, très précieux.    - antiquior (au comp.): plus antique, plus ancien, préférable.    - antiquissimus (superl.): le plus ancien, le plus antique, très ancien, très important, capital, essentiel.    - nihil antiquius habere quam ut + subj.: n’avoir rien de plus à coeur que de.    - nihil antiquius ducere quam + inf.: n'avoir rien de plus à coeur que de.    - Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo, Ov. M. 1.423: le Nil a repris son cours dans son lit primitif.    - simulacrum multo antiquissimum, Cic. Verr. 4, 109: la statue de beaucoup la plus antique.    - antiquissimum ratus + inf.: regardant comme essentiel de.    - tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo, Cic. Att. 9, 9: j'ai reçu tes trois lettres: je vais donc répondre à chacune d'elles en suivant l'ordre chronologique.    - antiquus = qqf. vetus.    - voir antiqui.    - antiquum, i, n.: ancien état, premier état; habitude ancienne.    - ex antiquo, Plaut.: à l'ancuenne mode.    - antiquum obtinere, Plaut. Ter.: conserver une habitude ancienne.
    * * *
        Antiquus, Adiectiuum, pen. prod. antiquior, antiquissimus. Caesar. Vieulx, ou Vieil, Antique, Ancien.
    \
        Antiquo opere ac summa arte perfectum. Cic. A l'antique.
    \
        Antiquissimae cuique primum respondebo. Cic. subaudi, epistolae. A celle qui a esté envoyee toute la premiere, Je respondray à tes lettres suyvant l'ordre qu'elles ont esté escriptes.
    \
        Quod antiquior dies in tuis fuisset adscripta literis, quam in Caesaris. Cic. Pourtant que tes lettres estoyent datees de plus loing temps.
    \
        Antiqui. Cic. Les anciens.
    \
        Antiquus amicus. Plaut. D'ancienneté, De long temps, Ancien ami.
    \
        Ratio antiqua. Terent. La mode ancienne.
    \
        Antiquum, absolute. Terent. Antiquum obtines. Tu tiens la vieille maniere.
    \
        Terra antiqua. Virgil. Noble.
    \
        Res antiquae laudis. Virgil. Moult prisee.
    \
        Antiquum, pro Charo. vt Patria antiqua. Virgil. Chere et aimee.
    \
        In armorum ratione antiquior cauendi, quam ictum inferendi cura est. Quintil. On pense plus à se garder de, etc. que, etc.
    \
        Naualis apparatus ei semper antiquissima cura fuit. Cic. Il ne soigna jamais de chose tant, que de, etc. Le plus grand soing qu'il avoit, c'estoit, etc.
    \
        Nec habui quicquam antiquius, quam vt, etc. Cic. Je n'ay eu chose si chere, ne en si grande recommendation.
    \
        Intelligerent nihil sibi antiquius amicitia nostra fuisse. Cic. Plus cher.
    \
        Nihil antiquius vita existimare. Cic. N'estimer rien plus cher que la vie.
    \
        Sit nobis antiquissimum, meminisse etiam in fluuiatili negotio, quod in terreno praecipitur. Columel. Il nous fault souvenir principalement et avant, ou sur toutes choses.

    Dictionarium latinogallicum > antiquus

  • 13 antiquus

    1) давний, прежний, а) с юридических отношениях: прежде заключенный, совершенный, ant. obligatio (1. 21 § 4 D. 4, 2), causa (1. 5 pr. D. 46, 3), acceptilatio (1. 13 § 9 D. 46, 4);

    b) о постановлениях и положениях: по древнему праву, напр. jus ant. противоп. новейшим постановлениям, напр. закону Рapia (1. 1 § 16 C. 6, 51), закону Velleja (1. 29 § 7. D. 28, 2), сенат. постан. наз. Tertullianum (1. 1 § 9. 1. 2 § 20. D. 38, 17), указам императоров (1. 42 § 1. D. 39, 6. 1. 19 § 3. D. 49, 17); в 1. 1 § 6. D. 37, 12 ant. касается т. н. querela inoff. test; в сборниках Юстиниана обозн. jus ant. именно право, действующее во время классических юристов (§4. prooem. J. 1. 24 C. 5, 4);

    lex ant. = закон 12 таблиц 1. 2. § 1. D. 9, 4);

    leges antiquiores противоп. новейшим постановлениям (1. 12 § 6. C. 5, 4);

    actio ant. quae ex lege XII tab. descendit (1. 23 § 6 D. 6, 1);

    c) по отношению к юрисконсультам обозн., по выражению Юстиниана, классических юристов, напр. antiqui prudentes (1. 1 § 4 C. 1, 17), juris conditores (1. 20 pr. C. 5, 3). legum auctores (1. 10 C. 6, 26);

    antiquae prudentiae cultores (1. 15. C. 4, 38);

    antiqui как subst. (1. 13 C. 4, 1. 1. 2. 22 § 3. C. 6, 2. 1. 9 C. 6, 22);

    ant. sapientia (1. 3. C. 4, 27. 1. 10 pr. C. 8, 48), subtilitas (1. 4. C. 6, 28. 1. un. C. 7, 25);

    jurisdictio (1. 23 pr. C. 4, 29);

    ant. libri (1. 36 § 2. C. 3, 28); иногда выражевие antiqui относится к юристам до времен Августа (1. 3 D. 5, 4. 1. 27. § 21, D. 9, 2).

    2) важный, знатный, превосходный (1. 19 § 7 D. 49, 15. 1. 2 C. 12, 4).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > antiquus

  • 14 vetera

    vĕtus, ĕris (ante-class. collat. form of the nom. sing. vĕter, Enn. and Att. ap. Prisc. p. 607 P.; cf. Varr. L. L. 6, § 2 Müll.; abl. regularly, vetere;

    but veteri,

    Juv. 6, 121; Stat. Th. 1, 360; 11, 582; 13, 374; comp. class. vetustior; archaic form veterior), adj. [Sanscr. vatsas, year; Gr. etos, Wetos].
    I.
    Adj.
    A.
    Old (opp. young), aged:

    Acherunticus senex, vetus, decrepitus,

    Plaut. Merc. 2, 2, 20:

    novus amator, vetus puer,

    id. ib. 5, 4, 15:

    poëta,

    Ter. Heaut. prol. 22:

    veteres ac moris antiqui memores,

    Liv. 42, 27, 4: veteres et sancti viri, Sall. H. 2, 23, 5 Dietsch:

    parentes,

    Verg. A. 5, 576:

    pecudes,

    Varr. R. R. 2, 11, 2:

    gallinae,

    Plin. 10, 53, 74, § 146; Col. 8, 5, 14:

    laurus,

    Verg. A. 2, 513:

    caput,

    Tib. 1, 8, 42. —
    B.
    Old (opp. new), of long standing:

    quam veterrumu'st, tam homini optimu'st amicus,

    Plaut. Truc. 1, 2, 71:

    maceria,

    id. ib. 2, 2, 50: Antemna veterior est Romā, Cato ap. Prisc. p. 716 P. (Orig. 1, fr. 25): quod si veteris contumeliae oblivisci vellet;

    num etiam recentium injuriarum memoriam deponere posse?

    Caes. B. G. 1, 14:

    invidia et infamia non recens, sed vetus ac diuturna,

    Cic. Verr. 1, 2, 5:

    vetus atque usitata exceptio,

    id. de Or. 1, 37, 168:

    sphaerae illius vetus esse inventum,

    id. Rep. 1, 14, 22:

    amici veteres (opp. novi),

    id. Lael. 18, 67:

    veterrima (amicitia),

    id. ib.:

    naves,

    Caes. B. G. 5, 15:

    nobilitas,

    Sall. J. 85, 4:

    consuetudo,

    id. C. 23, 3:

    provinciae,

    Liv. 21, 44, 7; 28, 39, 8.—Esp., of soldiers, veteran, experienced:

    ille exercitatus et vetus (miles),

    Cic. Tusc. 2, 16, 38; cf.

    exercitus,

    id. ib.; Caes. B. C. 1, 3; Liv. 41, 8, 5:

    copiae,

    Caes. B. G. 1, 27:

    milites,

    id. ib. 6, 40; Liv. 26, 41, 2:

    legiones,

    id. 27, 8, 15:

    centuriones,

    id. 4, 17, 10.—With gen. (post-Aug.):

    gnaros belli veteresque laborum,

    Sil. 4, 532:

    militiae,

    Tac. H. 4, 20:

    regnandi,

    id. A. 6, 44:

    scientiae et caerimoniarum,

    id. ib. 6, 12:

    operis ac laboris,

    id. ib. 1, 20:

    armorum,

    Sil. 17, 297.—With inf. ( poet.):

    hinc Fadum petit et veterem bellare Labicum,

    Sil. 5, 565.—
    C.
    Old, of a former time (opp. present, existing), former, earlier, ancient, etc. (cf. antiquus):

    veterem atque antiquam rem novam ad vos proferam,

    Plaut. Am. prol. 118:

    historia vetus atque antiqua,

    id. Trin. 2, 2, 100 Brix ad loc.:

    credendum est veteribus et priscis, ut aiunt, viris,

    Cic. Univ. 11:

    veterrimi poëtae Stoici,

    id. N. D. 1, 15, 41:

    multo vetustior et horridior ille (Laelius) quam Scipio,

    archaic, antiquated, id. Brut. 21, 83:

    in veterem revoluta figuram,

    Verg. A. 6, 449:

    fama veterum malorum,

    id. ib. 6, 527:

    injuria,

    Phaedr. 1, 21, 6.—
    II.
    Substt.
    A.
    vĕtĕres, um, m., the ancients, men of a former time, the fathers, ancestors, forefathers:

    majores nostri, veteres illi, admodum antiqui, leges annales non habebant,

    Cic. Phil. 5, 17, 47.—Esp., of ancient authors, etc.:

    nostri veteres,

    Plin. 36, 7, 12, § 59:

    quae veteres factitarunt,

    Ter. Eun. prol. 43:

    omnes veteres et Cicero praecipue,

    Quint. 9, 3, 1; cf. id. 5, 4, 1:

    antiqui veteres,

    Front. Ep. ad Amic. 1, 5.—
    B.
    vĕtĕres, um, f. (sc. tabernae), the old booths on the south side of the Forum Romanum (opp. Novae, v. novus):

    sub Veteribus,

    Plaut. Curc. 4, 1, 19; Liv. 44, 16, 10; Plin. 35, 4, 8, § 25.—
    C.
    vĕtĕra, um, n., the old, old things, antiquity (opp. praesentia):

    vetera semper in laude, praesentia in fastidio,

    Tac. Or. 18; cf. id. ib. 15:

    si vetera mihi ignota (sunt),

    Cic. Sull. 18, 51:

    vetera omittere,

    to leave out of consideration, Sall. J. 102, 14:

    vetera odisse, nova optare,

    id. C. 37, 3:

    vetera scrutari,

    traditions, Cic. Tusc. 1, 13, 29. —Prov.:

    vetera vaticinamini,

    Plaut. Ps. 1, 3, 129 Lorenz ad loc.

    Lewis & Short latin dictionary > vetera

  • 15 veteres

    vĕtus, ĕris (ante-class. collat. form of the nom. sing. vĕter, Enn. and Att. ap. Prisc. p. 607 P.; cf. Varr. L. L. 6, § 2 Müll.; abl. regularly, vetere;

    but veteri,

    Juv. 6, 121; Stat. Th. 1, 360; 11, 582; 13, 374; comp. class. vetustior; archaic form veterior), adj. [Sanscr. vatsas, year; Gr. etos, Wetos].
    I.
    Adj.
    A.
    Old (opp. young), aged:

    Acherunticus senex, vetus, decrepitus,

    Plaut. Merc. 2, 2, 20:

    novus amator, vetus puer,

    id. ib. 5, 4, 15:

    poëta,

    Ter. Heaut. prol. 22:

    veteres ac moris antiqui memores,

    Liv. 42, 27, 4: veteres et sancti viri, Sall. H. 2, 23, 5 Dietsch:

    parentes,

    Verg. A. 5, 576:

    pecudes,

    Varr. R. R. 2, 11, 2:

    gallinae,

    Plin. 10, 53, 74, § 146; Col. 8, 5, 14:

    laurus,

    Verg. A. 2, 513:

    caput,

    Tib. 1, 8, 42. —
    B.
    Old (opp. new), of long standing:

    quam veterrumu'st, tam homini optimu'st amicus,

    Plaut. Truc. 1, 2, 71:

    maceria,

    id. ib. 2, 2, 50: Antemna veterior est Romā, Cato ap. Prisc. p. 716 P. (Orig. 1, fr. 25): quod si veteris contumeliae oblivisci vellet;

    num etiam recentium injuriarum memoriam deponere posse?

    Caes. B. G. 1, 14:

    invidia et infamia non recens, sed vetus ac diuturna,

    Cic. Verr. 1, 2, 5:

    vetus atque usitata exceptio,

    id. de Or. 1, 37, 168:

    sphaerae illius vetus esse inventum,

    id. Rep. 1, 14, 22:

    amici veteres (opp. novi),

    id. Lael. 18, 67:

    veterrima (amicitia),

    id. ib.:

    naves,

    Caes. B. G. 5, 15:

    nobilitas,

    Sall. J. 85, 4:

    consuetudo,

    id. C. 23, 3:

    provinciae,

    Liv. 21, 44, 7; 28, 39, 8.—Esp., of soldiers, veteran, experienced:

    ille exercitatus et vetus (miles),

    Cic. Tusc. 2, 16, 38; cf.

    exercitus,

    id. ib.; Caes. B. C. 1, 3; Liv. 41, 8, 5:

    copiae,

    Caes. B. G. 1, 27:

    milites,

    id. ib. 6, 40; Liv. 26, 41, 2:

    legiones,

    id. 27, 8, 15:

    centuriones,

    id. 4, 17, 10.—With gen. (post-Aug.):

    gnaros belli veteresque laborum,

    Sil. 4, 532:

    militiae,

    Tac. H. 4, 20:

    regnandi,

    id. A. 6, 44:

    scientiae et caerimoniarum,

    id. ib. 6, 12:

    operis ac laboris,

    id. ib. 1, 20:

    armorum,

    Sil. 17, 297.—With inf. ( poet.):

    hinc Fadum petit et veterem bellare Labicum,

    Sil. 5, 565.—
    C.
    Old, of a former time (opp. present, existing), former, earlier, ancient, etc. (cf. antiquus):

    veterem atque antiquam rem novam ad vos proferam,

    Plaut. Am. prol. 118:

    historia vetus atque antiqua,

    id. Trin. 2, 2, 100 Brix ad loc.:

    credendum est veteribus et priscis, ut aiunt, viris,

    Cic. Univ. 11:

    veterrimi poëtae Stoici,

    id. N. D. 1, 15, 41:

    multo vetustior et horridior ille (Laelius) quam Scipio,

    archaic, antiquated, id. Brut. 21, 83:

    in veterem revoluta figuram,

    Verg. A. 6, 449:

    fama veterum malorum,

    id. ib. 6, 527:

    injuria,

    Phaedr. 1, 21, 6.—
    II.
    Substt.
    A.
    vĕtĕres, um, m., the ancients, men of a former time, the fathers, ancestors, forefathers:

    majores nostri, veteres illi, admodum antiqui, leges annales non habebant,

    Cic. Phil. 5, 17, 47.—Esp., of ancient authors, etc.:

    nostri veteres,

    Plin. 36, 7, 12, § 59:

    quae veteres factitarunt,

    Ter. Eun. prol. 43:

    omnes veteres et Cicero praecipue,

    Quint. 9, 3, 1; cf. id. 5, 4, 1:

    antiqui veteres,

    Front. Ep. ad Amic. 1, 5.—
    B.
    vĕtĕres, um, f. (sc. tabernae), the old booths on the south side of the Forum Romanum (opp. Novae, v. novus):

    sub Veteribus,

    Plaut. Curc. 4, 1, 19; Liv. 44, 16, 10; Plin. 35, 4, 8, § 25.—
    C.
    vĕtĕra, um, n., the old, old things, antiquity (opp. praesentia):

    vetera semper in laude, praesentia in fastidio,

    Tac. Or. 18; cf. id. ib. 15:

    si vetera mihi ignota (sunt),

    Cic. Sull. 18, 51:

    vetera omittere,

    to leave out of consideration, Sall. J. 102, 14:

    vetera odisse, nova optare,

    id. C. 37, 3:

    vetera scrutari,

    traditions, Cic. Tusc. 1, 13, 29. —Prov.:

    vetera vaticinamini,

    Plaut. Ps. 1, 3, 129 Lorenz ad loc.

    Lewis & Short latin dictionary > veteres

  • 16 vetus

    vĕtus, ĕris (ante-class. collat. form of the nom. sing. vĕter, Enn. and Att. ap. Prisc. p. 607 P.; cf. Varr. L. L. 6, § 2 Müll.; abl. regularly, vetere;

    but veteri,

    Juv. 6, 121; Stat. Th. 1, 360; 11, 582; 13, 374; comp. class. vetustior; archaic form veterior), adj. [Sanscr. vatsas, year; Gr. etos, Wetos].
    I.
    Adj.
    A.
    Old (opp. young), aged:

    Acherunticus senex, vetus, decrepitus,

    Plaut. Merc. 2, 2, 20:

    novus amator, vetus puer,

    id. ib. 5, 4, 15:

    poëta,

    Ter. Heaut. prol. 22:

    veteres ac moris antiqui memores,

    Liv. 42, 27, 4: veteres et sancti viri, Sall. H. 2, 23, 5 Dietsch:

    parentes,

    Verg. A. 5, 576:

    pecudes,

    Varr. R. R. 2, 11, 2:

    gallinae,

    Plin. 10, 53, 74, § 146; Col. 8, 5, 14:

    laurus,

    Verg. A. 2, 513:

    caput,

    Tib. 1, 8, 42. —
    B.
    Old (opp. new), of long standing:

    quam veterrumu'st, tam homini optimu'st amicus,

    Plaut. Truc. 1, 2, 71:

    maceria,

    id. ib. 2, 2, 50: Antemna veterior est Romā, Cato ap. Prisc. p. 716 P. (Orig. 1, fr. 25): quod si veteris contumeliae oblivisci vellet;

    num etiam recentium injuriarum memoriam deponere posse?

    Caes. B. G. 1, 14:

    invidia et infamia non recens, sed vetus ac diuturna,

    Cic. Verr. 1, 2, 5:

    vetus atque usitata exceptio,

    id. de Or. 1, 37, 168:

    sphaerae illius vetus esse inventum,

    id. Rep. 1, 14, 22:

    amici veteres (opp. novi),

    id. Lael. 18, 67:

    veterrima (amicitia),

    id. ib.:

    naves,

    Caes. B. G. 5, 15:

    nobilitas,

    Sall. J. 85, 4:

    consuetudo,

    id. C. 23, 3:

    provinciae,

    Liv. 21, 44, 7; 28, 39, 8.—Esp., of soldiers, veteran, experienced:

    ille exercitatus et vetus (miles),

    Cic. Tusc. 2, 16, 38; cf.

    exercitus,

    id. ib.; Caes. B. C. 1, 3; Liv. 41, 8, 5:

    copiae,

    Caes. B. G. 1, 27:

    milites,

    id. ib. 6, 40; Liv. 26, 41, 2:

    legiones,

    id. 27, 8, 15:

    centuriones,

    id. 4, 17, 10.—With gen. (post-Aug.):

    gnaros belli veteresque laborum,

    Sil. 4, 532:

    militiae,

    Tac. H. 4, 20:

    regnandi,

    id. A. 6, 44:

    scientiae et caerimoniarum,

    id. ib. 6, 12:

    operis ac laboris,

    id. ib. 1, 20:

    armorum,

    Sil. 17, 297.—With inf. ( poet.):

    hinc Fadum petit et veterem bellare Labicum,

    Sil. 5, 565.—
    C.
    Old, of a former time (opp. present, existing), former, earlier, ancient, etc. (cf. antiquus):

    veterem atque antiquam rem novam ad vos proferam,

    Plaut. Am. prol. 118:

    historia vetus atque antiqua,

    id. Trin. 2, 2, 100 Brix ad loc.:

    credendum est veteribus et priscis, ut aiunt, viris,

    Cic. Univ. 11:

    veterrimi poëtae Stoici,

    id. N. D. 1, 15, 41:

    multo vetustior et horridior ille (Laelius) quam Scipio,

    archaic, antiquated, id. Brut. 21, 83:

    in veterem revoluta figuram,

    Verg. A. 6, 449:

    fama veterum malorum,

    id. ib. 6, 527:

    injuria,

    Phaedr. 1, 21, 6.—
    II.
    Substt.
    A.
    vĕtĕres, um, m., the ancients, men of a former time, the fathers, ancestors, forefathers:

    majores nostri, veteres illi, admodum antiqui, leges annales non habebant,

    Cic. Phil. 5, 17, 47.—Esp., of ancient authors, etc.:

    nostri veteres,

    Plin. 36, 7, 12, § 59:

    quae veteres factitarunt,

    Ter. Eun. prol. 43:

    omnes veteres et Cicero praecipue,

    Quint. 9, 3, 1; cf. id. 5, 4, 1:

    antiqui veteres,

    Front. Ep. ad Amic. 1, 5.—
    B.
    vĕtĕres, um, f. (sc. tabernae), the old booths on the south side of the Forum Romanum (opp. Novae, v. novus):

    sub Veteribus,

    Plaut. Curc. 4, 1, 19; Liv. 44, 16, 10; Plin. 35, 4, 8, § 25.—
    C.
    vĕtĕra, um, n., the old, old things, antiquity (opp. praesentia):

    vetera semper in laude, praesentia in fastidio,

    Tac. Or. 18; cf. id. ib. 15:

    si vetera mihi ignota (sunt),

    Cic. Sull. 18, 51:

    vetera omittere,

    to leave out of consideration, Sall. J. 102, 14:

    vetera odisse, nova optare,

    id. C. 37, 3:

    vetera scrutari,

    traditions, Cic. Tusc. 1, 13, 29. —Prov.:

    vetera vaticinamini,

    Plaut. Ps. 1, 3, 129 Lorenz ad loc.

    Lewis & Short latin dictionary > vetus

  • 17 Altvater

    Altvater, avus. – Ist es = Ahn, s. d. – die Altväter, maiores (die Vorfahren). – altväterisch, priscus (uralt). – moris antiqui (von [89] oder nach alter Sitte, z. B. habitus). – nimis antiquus. – obsoletus. exoletus (aus der Gewohnheit-, aus der Mode gekommen). – Adv.prisco more; priscorum more. – a. gekleidet, in a. Tracht, habitu moris antiqui; obsoletus.

    deutsch-lateinisches > Altvater

  • 18 antik

    antik, antiquus (altertümlich, alt). – antiquo opere factus. antiqui operis. antiquo [158] opere factus. antiqui operis antiquo opere antiquae od. priscae artis (von altertümlicher Arbeit).

    deutsch-lateinisches > antik

  • 19 ausgraben

    ausgraben, I) herausgraben: effodere (z. B. vasa operis antiqui: und mortuum). – elicere (gleichs. herauslocken, z. B. ferrum e cavernis). – eruere (ausscharren, z. B. mortuum: u. cadavera ex limo: u. aurum ex terra). – scrutantem reperire alqd (nachgrabend auf etw. treffen, z. B. vascula operis antiqui). – II) durch Graben aushöhlen: a) übh.: effodere.fodere et exinanire. fossurā exinanire (durch Graben inwendig leer-, hohl machen, z. B. tumulum). – einen Graben tiefer au., fossam altiore fossurā deprimere. – b) mit dem Grabstichel, Meißel: sculpere. exsculpere (in Holz, Stein, Elfenbein etc.). – caelare (in Gold, Silber, Erz, bes. halberhabene Figuren). – Ausgraben, das, mit dem Grabstichel, sculptura; caelatura.

    deutsch-lateinisches > ausgraben

  • 20 Geschichtschreiber

    Geschichtschreiber, historiarum scriptor. rerum od. rerum gestarum scriptor, im Zshg. auch bl. scriptor. rerum explicator (sofern er die Tatsachen u. Ereignisse ordnet u. aufzeichnet oder erzählt). – rerum antiquarum scriptor (insofern er die Vorzeit beschreibt). – rerum od. rerum gestarum auctor. historiae auctor, im Zshg. auch bl. auctor (sofern man ihn als Quelle od. Gewährsmann gebraucht od. nennt). – historicus (der Geschichtsforscher und, insofern er auch Geschichte schreibt, der Geschichtschreiber). – ein G. der Kaiserzeit, Caesarianorum temporum scriptor: ein röm. Geschichtschreiber, Romanarum rerum scriptor: Romanae historiae auctor: die zukünftigen Geschichtschreiber, historiarum futuri scriptores: die frühern G., priores: die alten G., scriptores veteres od. antiqui, im Zshg. auch bl. veteres od. antiqui (u. zwar vet., insofern sie in ihren Werken seit Jahrtausenden existieren, ant., sofern sie der grauen Vorzeit angehören). – Geschichtschreibung, [1086] historia. – sich auf G. legen, ad historiam scribendam se applicare od. se conferre.

    deutsch-lateinisches > Geschichtschreiber

См. также в других словарях:

  • Medĭci antīqui — Medĭci antīqui, Sammlung der Schriften[64] griechischer (Hippokrates, Galenos, Dioskorides, Soranos, Aretäos, Rufus, Oribasios, Paulus Ägineta, Aëtios, Alexander Trallianos, Aktuarios, Nikolaos …   Pierer's Universal-Lexikon

  • de diversis regulis juris antiqui — /diy davarsas regyalas juras aentaykway/ Of divers rules of the ancient law. A celebrated title of the Digests, and the last in that collection. It consists of two hundred and eleven rules or maxims …   Black's law dictionary

  • de diversis regulis juris antiqui — /diy davarsas regyalas juras aentaykway/ Of divers rules of the ancient law. A celebrated title of the Digests, and the last in that collection. It consists of two hundred and eleven rules or maxims …   Black's law dictionary

  • de diversis regulis juris antiqui — From divers rules of ancient law …   Ballentine's law dictionary

  • Melid — Coordinates: 38°22′55″N 38°21′40″E / 38.38194°N 38.36111°E / 38.38194; 38.36111 Melid (Hittite: Malidiya …   Wikipedia

  • Heinrich Kiepert — (July 31, 1818 April 21, 1899), German geographer, was born at Berlin.He was educated at the university there, studying especially history, philology and geography. In 1840, in collaboration with Karl Ritter, he issued his first work, Atlas von… …   Wikipedia

  • Chester (district) — City of Chester Motto: Antiqui Colant Antiquum Dierum (Let the Ancients worship the Ancient of Days) Geography …   Wikipedia

  • Ferdinand Walter — was a German jurist, born at Wetzlar, 30 November 1794; died at Bonn, 13 December 1879. LifeAfter studying at the Latin school of Mühlheim on the Rhine (1805 9), and later at Cologne (1809 13), he fought against Napoleon I in 1814, as a volunteer …   Wikipedia

  • North Picene language — North Picene Spoken in Picenum Region Marche, Italy Extinct 1st millenium BCE Language family unclassified …   Wikipedia

  • Johannes de Muris — (* um 1300 in der Normandie; † um 1350) war ein französischer Mathematiker, Astronom, Musiker und Kalenderreformer des Spätmittelalters. Inhaltsverzeichnis 1 Leben 2 Schriften 2.1 Musik …   Deutsch Wikipedia

  • Justus Henning Boehmer — Justus (Jobst) Henning Boehmer Justus (Jobst) Henning Boehmer (* 29. Januar 1674 in Hannover; † 23. August 1749 in Halle) war ein deutscher Rechtswissenschaftler, Kirchenrechtsgelehrter, Geheimer Rat, Hofrat …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»