Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

aliquem+aliquā+re

  • 21 accumulo

    accŭmŭlo, āre, āvi, ātum [ad + cumulo] - tr. - [st1]1 [-] mettre en monceau, amonceler, accumuler.    - Cic. Agr. 2, 59. [st1]2 [-] mettre par-dessus, ajouter.    - Sil. 11, 143; Gell. 17, 10, 16.    - rei accumulari, Ov. F. 2, 122: s'ajouter à qqch. [st1]3 [-] augmenter.    - accumulare aliquem aliqua re, Virg. En. 6, 885: combler qqn de qqch.    - accumulare rem re: augmenter une chose d'une autre chose, ajouter une chose à une autre.    - cf. Manil. 4, 493 ; Sil. 11, 254, etc.    - accumulare primordia paribus factis, Sil.: couronner son début par des actes qui y répondent.    - accumulare caedem caede, Lucr. 3, 71: entasser meurtre sur meurtre.    - accumulare crinibus caput, Prud.: relever les cheveux.    - honorem alicui accumulare, Ov. F. 2, 122: combler d'honneur qqn.    - aliquem dōnis accumulare, Virg. En. 6, 886: combler qqn de dons.    - accumulare germinationem terrā, Plin.: couvrir de terre les semences. [st1]3 [-] rechausser.    - radices accumulare, Plin. 17, 139: rechausser des racines.    - vineas accumulare, Plin. 18, 230, etc.: rechausser la vigne.
    * * *
    accŭmŭlo, āre, āvi, ātum [ad + cumulo] - tr. - [st1]1 [-] mettre en monceau, amonceler, accumuler.    - Cic. Agr. 2, 59. [st1]2 [-] mettre par-dessus, ajouter.    - Sil. 11, 143; Gell. 17, 10, 16.    - rei accumulari, Ov. F. 2, 122: s'ajouter à qqch. [st1]3 [-] augmenter.    - accumulare aliquem aliqua re, Virg. En. 6, 885: combler qqn de qqch.    - accumulare rem re: augmenter une chose d'une autre chose, ajouter une chose à une autre.    - cf. Manil. 4, 493 ; Sil. 11, 254, etc.    - accumulare primordia paribus factis, Sil.: couronner son début par des actes qui y répondent.    - accumulare caedem caede, Lucr. 3, 71: entasser meurtre sur meurtre.    - accumulare crinibus caput, Prud.: relever les cheveux.    - honorem alicui accumulare, Ov. F. 2, 122: combler d'honneur qqn.    - aliquem dōnis accumulare, Virg. En. 6, 886: combler qqn de dons.    - accumulare germinationem terrā, Plin.: couvrir de terre les semences. [st1]3 [-] rechausser.    - radices accumulare, Plin. 17, 139: rechausser des racines.    - vineas accumulare, Plin. 18, 230, etc.: rechausser la vigne.
    * * *
        Accumulo, accumulas, pen. cor. accumulare. Cic. Amasser, Amonceler, Accumuler, Assembler en un monceau, ou par monceaux, Entasser.
    \
        Caedem caede accumulare. Lucret. Faire meurtre sur meurtre.
    \
        Causas. Ouidius. Accumuler cause sur cause.
    \
        Curas. Ouidius. Augmenter et accroistre les soulcis.
    \
        Honorem alicui. Ouidius. Augmenter.
    \
        Accumulare aliquem donis. Virg. Luy donner des dons largement et par monceaux.
    \
        Accumulare vitem, arborem, aut aliquid simile. Pli. Rechausser, Remettre au pied en esté la terre qu'on avoit osté en yver.
    \
        Accumulare aceruatim. Lucret. Assembler par monceaux.

    Dictionarium latinogallicum > accumulo

  • 22 instruo

    instrŭo, ĕre, instruxi, instructum - tr. - [st1]1 [-] établir, enfoncer dans, encastrer, emboîter.    - instruere contabulationem in parietes, Caes.: faire reposer le plancher sur les murs.    - instruere tubulos in parietibus, Vitr.: adapter des tuyaux aux murs (d'un égoût). [st1]2 [-] construire, élever, bâtir, dresser.    - aggerem instruere, Caes.: construire une terrasse.    - instruere insidias: dresser des embûches.    - mensas instruere, Virg.: dresser des tables. [st1]3 [-] ranger, disposer, ajuster, agencer.    - aciem instruere: ranger une ligne de bataille, ranger en bataille.    - exercitum instruere: former en bataille, préparer une armée.    - instructis navibus, Virg.: les vaisseaux étant en ligne. [st1]4 [-] munir, pourvoir, procurer, équiper, garnir, meubler, préparer, mettre en état.    - aliquem aliqua re instruere: munir qqn de qqch.    - instruere socios armis: munir les alliés d'armes.    - se aliquid instruere: se munir en vue de qqch.    - instruere ornamenta alicui, Plaut.: fournir une parure à qqn.    - domus interior regali splendida luxu instruitur, Virg. En. 1: l'intérieur de la splendide demeure est paré avec un luxe royal.    - causam instruere: préparer sa défense.    - instruere accusationem, Cic.: instruire un procès, préparer une accusation.    - instruere se ad... Cic.: prendre ses mesures pour... [st1]5 [-] munir d'enseignements, enseigner, instruire, former, dresser.    - instruere aliquem arte sua, Ov.: instruire qqn dans son art.    - regina deique ritibus instruitur, Ov. M. 6: et on enseigne à la reine les rites du dieu.    - voir instructus
    * * *
    instrŭo, ĕre, instruxi, instructum - tr. - [st1]1 [-] établir, enfoncer dans, encastrer, emboîter.    - instruere contabulationem in parietes, Caes.: faire reposer le plancher sur les murs.    - instruere tubulos in parietibus, Vitr.: adapter des tuyaux aux murs (d'un égoût). [st1]2 [-] construire, élever, bâtir, dresser.    - aggerem instruere, Caes.: construire une terrasse.    - instruere insidias: dresser des embûches.    - mensas instruere, Virg.: dresser des tables. [st1]3 [-] ranger, disposer, ajuster, agencer.    - aciem instruere: ranger une ligne de bataille, ranger en bataille.    - exercitum instruere: former en bataille, préparer une armée.    - instructis navibus, Virg.: les vaisseaux étant en ligne. [st1]4 [-] munir, pourvoir, procurer, équiper, garnir, meubler, préparer, mettre en état.    - aliquem aliqua re instruere: munir qqn de qqch.    - instruere socios armis: munir les alliés d'armes.    - se aliquid instruere: se munir en vue de qqch.    - instruere ornamenta alicui, Plaut.: fournir une parure à qqn.    - domus interior regali splendida luxu instruitur, Virg. En. 1: l'intérieur de la splendide demeure est paré avec un luxe royal.    - causam instruere: préparer sa défense.    - instruere accusationem, Cic.: instruire un procès, préparer une accusation.    - instruere se ad... Cic.: prendre ses mesures pour... [st1]5 [-] munir d'enseignements, enseigner, instruire, former, dresser.    - instruere aliquem arte sua, Ov.: instruire qqn dans son art.    - regina deique ritibus instruitur, Ov. M. 6: et on enseigne à la reine les rites du dieu.    - voir instructus
    * * *
        Instruo, instruis, instruxi, instructum, instruere. Adjancer, Garnir, Equiper, Ordonner, Accoustrer, Apprester.
    \
        Instruere accusationem, vel actionem, aut litem. Cic. Garnir et fournir de lettres et tesmoings, et de tout ce qui sert au proces.
    \
        Instruere aciem. Cic. Mettre en ordre, Ordonner sa bataille.
    \
        Coenam. Mart. Appareiller.
    \
        Calumniam instruere alicui. Vlpian. Luy machiner et dresser ou bastir une calomnie.
    \
        Consilia. Terent. Pourveoir à touts ses affaires et y mettre ordre.
    \
        Copias instruere. Caesar. Mettre ses bandes en ordre.
    \
        Dolis instructus. Virgil. Fourni, ou garni de tromperies, Sorti ou Assorti de, etc.
    \
        Domum. Plaut. Meubler et emmesnager sa maison, La garnir de tout ce qu'il y fault, La sortir, ou assortir de, etc.
    \
        Epulas. Liuius. Appareiller viandes.
    \
        Hortos. Cic. Garnir de tout ce qui y fait besoing, Sortir ou Assortir de tout.
    \
        Insidias. Cic. Dresser une trahison, Bastir, Machiner.
    \
        Iter ad bonam famam. Plin. iunior. Preparer.
    \
        Legiones. Plaut. Mettre en ordre.
    \
        Instruere locum insidiis. Liu. Appareiller, Apprester.
    \
        Mensas epulis. Ouid. Garnir, Sortir, ou Assortir.
    \
        Nauigia. Columel. Equiper, Armer.
    \
        Instruere discipulos lectione orationum. Quint. Instruire et enseigner.
    \
        Mandatis aliquem instruere. Liu. Luy bailler charge et commission de porter quelques parolles à aucun, L'emboucher de ce que nous voulons qu'il die et face, Luy faire le bec, Luy bailler ses instructions, L'instruire de ce qu'il doibt faire et dire.

    Dictionarium latinogallicum > instruo

  • 23 contingo

    1.
    con-tingo, tĭgi, tactum, 3, v. a. and n. [tango], to touch on all sides. to touch, take hold of, seize (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facile cibum terrestrem rostris,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    funem manu,

    Verg. A. 2, 239; cf. Ov. M. 2, 151:

    munera Cerealia dextrā,

    id. ib. 11, 122:

    undas pede,

    id. ib. 2, 457:

    focos ore tremente,

    id. Tr. 1, 3, 44:

    terram osculo,

    Liv. 1, 56, 12:

    ora nati sacro medicamine,

    Ov. M. 2, 123; cf. id. ib. 14, 607:

    montes suo igni (sol),

    Lucr. 4, 407; cf. Cat. 64, 408, and Suet. Ner. 6:

    cibos sale modico,

    to sprinkle, Cels. 2, 24: sidera comā ( poet. designation for a very great height), Ov. F. 3, 34; cf.:

    nubes aërio vertice (Taurus),

    Tib. 1, 7, 15: summa sidera plantis, to reach the stars (a poet. designation of great prosperity), Prop. 1, 8, 43:

    mitem taurum,

    Ov. M. 2, 860; cf. id. ib. 8, 423:

    glebam,

    id. ib. 11, 111:

    paene terram (luna),

    Cic. Div. 2, 43, 91:

    caules (vitis),

    id. N. D. 2, 47, 120:

    dextras consulum (as a friendly greeting or congratulation),

    Liv. 28, 9, 6; so,

    manum,

    Vell. 2, 104, 5; 2, 107, 4.—
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    To eat, partake of, taste ( poet.):

    neque illinc Audeat esuriens dominus contingere granum,

    Hor. S. 2, 3, 113:

    cibos ore,

    Ov. M. 5, 531:

    aquas,

    id. ib. 15, 281:

    fontem,

    id. ib. 3, 409.—
    2.
    To touch impurely (very rare):

    corpus corpore,

    Plaut. Am. 2, 2, 204.—
    3.
    To touch, i. e. to be near, neighboring, or contiguous, to border upon, to reach, extend to; with acc., dat., or inter se; with acc.:

    Helvi, qui fines Arvernorum contingunt,

    Caes. B. G. 7, 7 fin.:

    turri adactā et contingente vallum,

    id. ib. 5, 43; cf.:

    in saltu Vescino Falernum contingente agrum,

    Liv. 10, 21, 8:

    praesidium coloniarum Illyricum contingentium,

    Suet. Aug. 25. —With dat.:

    ut radices montis ex utrāque parte ripae fluminis contingant,

    Caes. B. G. 1, 38.—With inter se:

    ut (milites) contingant inter se atque omnem munitionem expleant,

    Caes. B. C. 1, 21; cf. id. B. G. 7, 23.—
    4.
    With the idea of motion, to reach something by moving, to attain to, reach, come to, arrive at, meet with, etc. (mostly poet.); with acc.:

    optatam metam cursu,

    Hor. A. P. 412:

    Ephyren pennis,

    Ov. M. 7, 392:

    Italiam,

    Verg. A. 5, 18:

    fines Illyricos,

    Ov. M. 4, 568:

    Creten,

    id. ib. 8, 100:

    Cadmeïda arcem,

    id. ib. 6, 217:

    rapidas Phasidos undas,

    id. ib. 7, 6:

    auras,

    to come into the air, id. ib. 15, 416 al.:

    avem ferro,

    to hit, Verg. A. 5, 509; cf. Ov M. 8, 351: ullum mortalem (vox mea), id. id. 2, 578; cf.

    thus aures,

    id. ib. 1, 211; and aures fando, with the acc. and inf., id. ib. 15, 497: aevi florem, to come to or reach the flower of age, Lucr. 1, 565.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to touch, to seize upon, affect (rare). multitudo agrestium, quos in aliquā suā fortunā publica quoque contingebat cura, Liv. 22, 10, 8:

    contactus nullis ante cupidinibus,

    Prop. 1, 1, 2:

    quam me manifesta libido contigit!

    Ov. M. 9, 484: animum curā. Val. Fl. 7, 173; cf.:

    aliquem (curā), contacti simili sorte,

    Ov. Tr. 3, 4, 78. —Far more freq.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To touch with pollution, to pollute, stain, defile, etc.; so generally in part. perf. (as a verb. finit. the kindr. contamino was in use):

    (Gallos) contactos eo scelere velut injectā rabie ad arma ituros,

    Liv. 21, 48, 3; so,

    contacta civitas rabie duorum juvenum,

    id. 4, 9, 10:

    omnes eā violatione templi,

    id. 29, 8, 11 (for which id. 29, 18, 8:

    nefandà praedā se ipsos ac domos contaminare suas): plebs regiā praedā,

    id. 2, 5, 2; cf. id. 4, 15, 8:

    equi candidi et nullo mortali opere contacti,

    Tac. G. 10: dies (sc. Alliensis) religione, [p. 450] Liv. 6, 28, 6:

    pectora vitiis,

    Tac. Or. 12.—Once absol.:

    contactus ensis,

    Sen. Hippol. 714.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) With aliquem aliquā re or only aliquem, to be connected with or related to, to concern:

    ut quisque tam foede interemptos aut propinquitate aut amicitiā contingebat,

    Liv. 25, 8, 2:

    aliquem sanguine ac genere,

    id. 45, 7, 3; 24, 22, 14:

    aliquem artissimo gradu,

    Suet. Aug. 4:

    domum Caesarum nullo gradu,

    id. Galb. 2; cf. absol.:

    deos (i. e. Maecenatem et Augustum) quoniam propius contingis,

    have more ready access to the great, Hor. S. 2, 6, 52:

    Sabinum modico usu,

    to have little intercourse with, Tac. A. 4, 68:

    multis in Italiā contactis gentibus Punici belli societate,

    Liv. 31, 8, 11; cf.:

    si crĭmine contingantur,

    have part in, Dig. 11, 4, 1:

    haec consultatio Romanos nihil contingit,

    concerns not, Liv. 34, 22, 12; cf.:

    quae (causa) nihil eo facto contingitur,

    id. 40, 14, 9.—
    3.
    (Acc. to I. B. 4.) To attain to, reach, arrive at something, to come to (very rare):

    quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit et agnovit,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43.—
    b.
    With and without dat. of person; of occurrences, to happen to one, to befall, fall to one's lot, to succeed in, obtain a thing; and absol., to happen, fall to, turn out, come to pass (so most freq. in all perr. and species of composition; in gen., of favorable, but sometimes of indifferent, or even adverse occurrences).
    (α).
    With dat.:

    cui tam subito tot contigerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor,

    id. Hec. 5, 3, 35:

    quod isti (Crasso) contigit uni,

    Cic. de Or. 2, 56, 228; 1, 35, 164; id. Off. 1, 43, 153; id. Fam. 5, 21, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1; Caes. B. G. 1, 43; Quint. 10, 1, 115; 12, 11, 29; Suet. Caes. 35; id. Calig. 3, 10 et saep.; Ov. M. 3, 321; 11, 268; 15, 443; Hor. Ep. 1, 2, 46; 1, 4, 10; 1, 17, 9 et saep.:

    cum tanto plura bene dicendi exempla supersint quam illis contigerunt,

    Quint. 10, 2, 28: quam mihi maxime hic hodie contigerit malum, Enn. ap. Non. p. 268, 12:

    quod (sc. servitus) potentibus populis saepe contigit,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15; id. Cat. 1, 7, 16:

    cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret,

    id. N. D. 1, 11, 27; id. Phil. 14, 8, 24; id. Fam. 5, 16, 5; id. Sen. 19, 71; id. Off. 2, 14, 50; 2, 19, 65; id. Fam. 11, 16, 2 al.: quoties ipsi testatori aliquid contingit, a misfortune befalls, etc., Dig. 28, 3, 6:

    si quid ei humanitus contigerit,

    ib. 34, 4, 30 fin. (cf. ib. § 2: sive in viā aliquid mihi humanitus acciderit, and v. 2. accido, II. B.).— Impers. with inf.:

    non cuivis homini contingit adire Corinthum,

    Hor. Ep. 1, 17, 36:

    mihi Romae nutriri atque doceri,

    id. ib. 2, 2, 41:

    mihi recusare principatum,

    Vell. 2, 124, 2:

    mihi cognoscere (eos),

    Quint. 12, 11, 3; 1, 1, 11; 5, 7, 25; 6, 1, 4 al.—And, at the same time, a dat. of the predicate (post-class. and rare):

    quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit,

    Vell. 2, 124, 4:

    maximo tibi et civi et duci evadere contigit,

    Val. Max. 5, 4, ext. 2 (in Ov. M. 11, 220, the better read. is nepotem); cf. Haase in Reisig. Lect. p. 794 sq.—With ut:

    volo hoc oratori contingat, ut, etc.,

    Cic. Brut. 84, 290; id. Off. 1, 1, 3; id. Phil. 5, 18, 49; Quint. 11, 2, 51 al. —
    (β).
    With acc. (very rare):

    sors Tyrrhenum contigit,

    fell upon Tyrrhenus, Vell. 1, 1 fin.:

    Italiam palma frugum,

    Plin. 18, 11, 29, § 109.—
    (γ).
    Absol. (very freq.):

    hanc mi expetivi, contigit,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    quod si nulla contingit excusatio,

    Quint. 11, 1, 81:

    ubi quid melius contingit et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44 et saep.—With abl.:

    quia memoria atque actio naturā non arte contingant,

    Quint. 3, 3, 4; so id. 1, 1, 33; 2, 2, 11 al.—With ex:

    gratia, quae continget ex sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53; so id. 8, 3, 70:

    ex eādem brassicā contingunt aestivi autumnalesque cauliculi,

    arise, spring, Plin. 19, 8, 41, § 138 al.:

    nihil horum nisi in complexu loquendi serieque contingit,

    Quint. 1, 5, 3.—With inf.:

    fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget,

    Hor. A. P. 51; Quint. 1, 1, 11; 5, 7, 25:

    concitare invidiam, etc.... liberius in peroratione contingit,

    id. 6, 1, 14.—With ut:

    quod nunquam opinatus fui... id contigit, ut salvi poteremur domi,

    Plaut. Am. 1, 1, 32; so Quint. 4, 1, 7; 9, 3, 72; 11, 2, 39.
    2.
    con-tingo ( - tinguo), ĕre, v. a., to wet, moisten (perh. only in Lucr. and Verg.).
    I.
    Lit.:

    oras, pocula circum mellis liquore,

    Lucr. 1, 938:

    semina rerum colore,

    id. 2, 755:

    lac parco sale,

    to sprinkle, Verg. G. 3, 403:

    tonsum corpus amurcā,

    id. ib. 3, 448. —
    II.
    Trop.:

    musaeo contingens cuncta lepore,

    Lucr. 1, 934 and 947; 4, 9 and 22.

    Lewis & Short latin dictionary > contingo

  • 24 continguo

    1.
    con-tingo, tĭgi, tactum, 3, v. a. and n. [tango], to touch on all sides. to touch, take hold of, seize (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facile cibum terrestrem rostris,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    funem manu,

    Verg. A. 2, 239; cf. Ov. M. 2, 151:

    munera Cerealia dextrā,

    id. ib. 11, 122:

    undas pede,

    id. ib. 2, 457:

    focos ore tremente,

    id. Tr. 1, 3, 44:

    terram osculo,

    Liv. 1, 56, 12:

    ora nati sacro medicamine,

    Ov. M. 2, 123; cf. id. ib. 14, 607:

    montes suo igni (sol),

    Lucr. 4, 407; cf. Cat. 64, 408, and Suet. Ner. 6:

    cibos sale modico,

    to sprinkle, Cels. 2, 24: sidera comā ( poet. designation for a very great height), Ov. F. 3, 34; cf.:

    nubes aërio vertice (Taurus),

    Tib. 1, 7, 15: summa sidera plantis, to reach the stars (a poet. designation of great prosperity), Prop. 1, 8, 43:

    mitem taurum,

    Ov. M. 2, 860; cf. id. ib. 8, 423:

    glebam,

    id. ib. 11, 111:

    paene terram (luna),

    Cic. Div. 2, 43, 91:

    caules (vitis),

    id. N. D. 2, 47, 120:

    dextras consulum (as a friendly greeting or congratulation),

    Liv. 28, 9, 6; so,

    manum,

    Vell. 2, 104, 5; 2, 107, 4.—
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    To eat, partake of, taste ( poet.):

    neque illinc Audeat esuriens dominus contingere granum,

    Hor. S. 2, 3, 113:

    cibos ore,

    Ov. M. 5, 531:

    aquas,

    id. ib. 15, 281:

    fontem,

    id. ib. 3, 409.—
    2.
    To touch impurely (very rare):

    corpus corpore,

    Plaut. Am. 2, 2, 204.—
    3.
    To touch, i. e. to be near, neighboring, or contiguous, to border upon, to reach, extend to; with acc., dat., or inter se; with acc.:

    Helvi, qui fines Arvernorum contingunt,

    Caes. B. G. 7, 7 fin.:

    turri adactā et contingente vallum,

    id. ib. 5, 43; cf.:

    in saltu Vescino Falernum contingente agrum,

    Liv. 10, 21, 8:

    praesidium coloniarum Illyricum contingentium,

    Suet. Aug. 25. —With dat.:

    ut radices montis ex utrāque parte ripae fluminis contingant,

    Caes. B. G. 1, 38.—With inter se:

    ut (milites) contingant inter se atque omnem munitionem expleant,

    Caes. B. C. 1, 21; cf. id. B. G. 7, 23.—
    4.
    With the idea of motion, to reach something by moving, to attain to, reach, come to, arrive at, meet with, etc. (mostly poet.); with acc.:

    optatam metam cursu,

    Hor. A. P. 412:

    Ephyren pennis,

    Ov. M. 7, 392:

    Italiam,

    Verg. A. 5, 18:

    fines Illyricos,

    Ov. M. 4, 568:

    Creten,

    id. ib. 8, 100:

    Cadmeïda arcem,

    id. ib. 6, 217:

    rapidas Phasidos undas,

    id. ib. 7, 6:

    auras,

    to come into the air, id. ib. 15, 416 al.:

    avem ferro,

    to hit, Verg. A. 5, 509; cf. Ov M. 8, 351: ullum mortalem (vox mea), id. id. 2, 578; cf.

    thus aures,

    id. ib. 1, 211; and aures fando, with the acc. and inf., id. ib. 15, 497: aevi florem, to come to or reach the flower of age, Lucr. 1, 565.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to touch, to seize upon, affect (rare). multitudo agrestium, quos in aliquā suā fortunā publica quoque contingebat cura, Liv. 22, 10, 8:

    contactus nullis ante cupidinibus,

    Prop. 1, 1, 2:

    quam me manifesta libido contigit!

    Ov. M. 9, 484: animum curā. Val. Fl. 7, 173; cf.:

    aliquem (curā), contacti simili sorte,

    Ov. Tr. 3, 4, 78. —Far more freq.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To touch with pollution, to pollute, stain, defile, etc.; so generally in part. perf. (as a verb. finit. the kindr. contamino was in use):

    (Gallos) contactos eo scelere velut injectā rabie ad arma ituros,

    Liv. 21, 48, 3; so,

    contacta civitas rabie duorum juvenum,

    id. 4, 9, 10:

    omnes eā violatione templi,

    id. 29, 8, 11 (for which id. 29, 18, 8:

    nefandà praedā se ipsos ac domos contaminare suas): plebs regiā praedā,

    id. 2, 5, 2; cf. id. 4, 15, 8:

    equi candidi et nullo mortali opere contacti,

    Tac. G. 10: dies (sc. Alliensis) religione, [p. 450] Liv. 6, 28, 6:

    pectora vitiis,

    Tac. Or. 12.—Once absol.:

    contactus ensis,

    Sen. Hippol. 714.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) With aliquem aliquā re or only aliquem, to be connected with or related to, to concern:

    ut quisque tam foede interemptos aut propinquitate aut amicitiā contingebat,

    Liv. 25, 8, 2:

    aliquem sanguine ac genere,

    id. 45, 7, 3; 24, 22, 14:

    aliquem artissimo gradu,

    Suet. Aug. 4:

    domum Caesarum nullo gradu,

    id. Galb. 2; cf. absol.:

    deos (i. e. Maecenatem et Augustum) quoniam propius contingis,

    have more ready access to the great, Hor. S. 2, 6, 52:

    Sabinum modico usu,

    to have little intercourse with, Tac. A. 4, 68:

    multis in Italiā contactis gentibus Punici belli societate,

    Liv. 31, 8, 11; cf.:

    si crĭmine contingantur,

    have part in, Dig. 11, 4, 1:

    haec consultatio Romanos nihil contingit,

    concerns not, Liv. 34, 22, 12; cf.:

    quae (causa) nihil eo facto contingitur,

    id. 40, 14, 9.—
    3.
    (Acc. to I. B. 4.) To attain to, reach, arrive at something, to come to (very rare):

    quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit et agnovit,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43.—
    b.
    With and without dat. of person; of occurrences, to happen to one, to befall, fall to one's lot, to succeed in, obtain a thing; and absol., to happen, fall to, turn out, come to pass (so most freq. in all perr. and species of composition; in gen., of favorable, but sometimes of indifferent, or even adverse occurrences).
    (α).
    With dat.:

    cui tam subito tot contigerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor,

    id. Hec. 5, 3, 35:

    quod isti (Crasso) contigit uni,

    Cic. de Or. 2, 56, 228; 1, 35, 164; id. Off. 1, 43, 153; id. Fam. 5, 21, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1; Caes. B. G. 1, 43; Quint. 10, 1, 115; 12, 11, 29; Suet. Caes. 35; id. Calig. 3, 10 et saep.; Ov. M. 3, 321; 11, 268; 15, 443; Hor. Ep. 1, 2, 46; 1, 4, 10; 1, 17, 9 et saep.:

    cum tanto plura bene dicendi exempla supersint quam illis contigerunt,

    Quint. 10, 2, 28: quam mihi maxime hic hodie contigerit malum, Enn. ap. Non. p. 268, 12:

    quod (sc. servitus) potentibus populis saepe contigit,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15; id. Cat. 1, 7, 16:

    cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret,

    id. N. D. 1, 11, 27; id. Phil. 14, 8, 24; id. Fam. 5, 16, 5; id. Sen. 19, 71; id. Off. 2, 14, 50; 2, 19, 65; id. Fam. 11, 16, 2 al.: quoties ipsi testatori aliquid contingit, a misfortune befalls, etc., Dig. 28, 3, 6:

    si quid ei humanitus contigerit,

    ib. 34, 4, 30 fin. (cf. ib. § 2: sive in viā aliquid mihi humanitus acciderit, and v. 2. accido, II. B.).— Impers. with inf.:

    non cuivis homini contingit adire Corinthum,

    Hor. Ep. 1, 17, 36:

    mihi Romae nutriri atque doceri,

    id. ib. 2, 2, 41:

    mihi recusare principatum,

    Vell. 2, 124, 2:

    mihi cognoscere (eos),

    Quint. 12, 11, 3; 1, 1, 11; 5, 7, 25; 6, 1, 4 al.—And, at the same time, a dat. of the predicate (post-class. and rare):

    quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit,

    Vell. 2, 124, 4:

    maximo tibi et civi et duci evadere contigit,

    Val. Max. 5, 4, ext. 2 (in Ov. M. 11, 220, the better read. is nepotem); cf. Haase in Reisig. Lect. p. 794 sq.—With ut:

    volo hoc oratori contingat, ut, etc.,

    Cic. Brut. 84, 290; id. Off. 1, 1, 3; id. Phil. 5, 18, 49; Quint. 11, 2, 51 al. —
    (β).
    With acc. (very rare):

    sors Tyrrhenum contigit,

    fell upon Tyrrhenus, Vell. 1, 1 fin.:

    Italiam palma frugum,

    Plin. 18, 11, 29, § 109.—
    (γ).
    Absol. (very freq.):

    hanc mi expetivi, contigit,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    quod si nulla contingit excusatio,

    Quint. 11, 1, 81:

    ubi quid melius contingit et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44 et saep.—With abl.:

    quia memoria atque actio naturā non arte contingant,

    Quint. 3, 3, 4; so id. 1, 1, 33; 2, 2, 11 al.—With ex:

    gratia, quae continget ex sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53; so id. 8, 3, 70:

    ex eādem brassicā contingunt aestivi autumnalesque cauliculi,

    arise, spring, Plin. 19, 8, 41, § 138 al.:

    nihil horum nisi in complexu loquendi serieque contingit,

    Quint. 1, 5, 3.—With inf.:

    fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget,

    Hor. A. P. 51; Quint. 1, 1, 11; 5, 7, 25:

    concitare invidiam, etc.... liberius in peroratione contingit,

    id. 6, 1, 14.—With ut:

    quod nunquam opinatus fui... id contigit, ut salvi poteremur domi,

    Plaut. Am. 1, 1, 32; so Quint. 4, 1, 7; 9, 3, 72; 11, 2, 39.
    2.
    con-tingo ( - tinguo), ĕre, v. a., to wet, moisten (perh. only in Lucr. and Verg.).
    I.
    Lit.:

    oras, pocula circum mellis liquore,

    Lucr. 1, 938:

    semina rerum colore,

    id. 2, 755:

    lac parco sale,

    to sprinkle, Verg. G. 3, 403:

    tonsum corpus amurcā,

    id. ib. 3, 448. —
    II.
    Trop.:

    musaeo contingens cuncta lepore,

    Lucr. 1, 934 and 947; 4, 9 and 22.

    Lewis & Short latin dictionary > continguo

  • 25 избавить

    expedire, 4 (aliquem ex servitute; aliquem aliquā re; ab [de [e]x] aliquā re); depellere, o, pulsi, pulsum [repellere] aliquem (aliquam rem) a cervicibus alicujus; salvare, 1 (aliquid, aliquem); salvificare, 1; extrahere, o, xi, ctum (aliquem ex periculo); abstrahere; liberare, 1; vindicare, 1; levare, 1; eripere, io, repi, reptum; subducere, o, xi, ctum

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > избавить

  • 26 praesto

    1.
    praestō (old collat. form praestū, acc. to Curtius Valerianus in Cassiod. p. 2289 P.: qui praestu sunt, Inscr. Carina Via Appia, 1, p. 217. In later time as adj.: prae-stus, a, um:

    bonorum officio praestus fui,

    Inscr. Grut. 669, 4), adv. [dat. from praestus, a sup. form from prae, so that praesto esse alicui = to be or stand in the foremost place for or as respects one], at hand, ready, present, here; usually with esse (very freq. and class.).
    I.
    Lit.:

    ni tua propitia pax foret praesto,

    Plaut. Trin. 4, 1, 18: sed ubi est frater? Chaer. Praesto adest, Ter. Eun. 5, 8, 20; id. Heaut. 1, 1, 120; so Att. Tr. 498:

    quod adest praesto in primis placet,

    Lucr. 5, 1412; Lact. 3, 7, 10:

    sacrificiis omnibus praesto adesse,

    id. 2, 16, 10;

    more freq., praesto esse: ibi mihi praesto fuit L. Lucilius,

    Cic. Fam. 3, 5, 1:

    togulae lictoribus ad portam praesto fuerunt,

    id. Pis. 23, 55:

    tibi nulla fuit clementia praesto?

    hadst thou no compassion? Cat. 64, 137: praesto esse, to arrive, appear:

    hirundines aestivo tempore praesto sunt,

    Auct. Her. 4, 48, 61.—Without esse ( poet.):

    era, eccum praesto militem,

    Plaut. Mil. 4, 6, 1:

    ipsum adeo praesto video,

    Ter. And. 2, 5, 4; Stat. Th. 6, 643.—
    II.
    In partic: praesto esse or adire
    A.
    To be at hand, to attend or wait upon, to serve, aid:

    ero meo ut omnibus locis sine praesto,

    Plaut. Men. 5, 6, 26:

    jus civile didicit, praesto multis fuit,

    Cic. Mur. 9, 19:

    praesto esse clientem tuum?

    id. Att. 10, 8, 3:

    saluti tuae praesto esse, praesto esse virtutes ut ancillulas,

    id. Fin. 2, 21, 69; id. Fam. 4, 14, 4:

    ut ad omnia, quae tui velint, ita assim praesto, ut, etc.,

    id. ib. 4, 8, 1; id. Att. 4, 12, 1 fin.;

    also with videor,

    id. ib. 4, 12, 1 fin. —With adire:

    pauper erit praesto semper tibi, pauper adibit primus,

    will be at hand, at your service, Tib. 1, 5, 61.—
    B.
    With esse, to present one's self in a hostile manner, to resist, oppose:

    si quis mihi praesto fuerit cum armatis hominibus,

    Cic. Caecin. 30, 87:

    quaestores cum fascibus mihi praesto fuerunt,

    id. Verr. 2, 2, 4, § 11.
    2.
    prae-sto, ĭti (post-class. also praestāvi), ātum or ĭtum, 1, v. n. and a.
    I.
    Neutr., to stand before or in front.
    A.
    Lit.:

    dum primae praestant acies,

    Luc. 4, 30.—
    B.
    Trop., to stand out, be superior, to distinguish one's self, to be excellent, distinguished, admirable; constr. alicui aliquā re, alicui rei, in aliquā re, or absol. (class.):

    cum virtute omnibus praestarent,

    Caes. B. G. 1, 3:

    quantum praestiterint nostri majores prudentiā ceteris gentibus,

    Cic. de Or. 1, 44, 192:

    quā re homines bestiis praestent,

    id. Inv. 1, 4, 5:

    hoc praestat amicitia propinquitati, quod, etc.,

    id. Lael. 5, 19:

    Zeuxin muliebri in corpore pingendo plurimum aliis praestare,

    id. Inv. 2, 1, 1:

    ceteris,

    id. Ac. 1, 4, 16:

    suos inter aequales longe praestitit,

    id. Brut. 64, 230:

    omnes homines, qui sese student praestare ceteris animalibus,

    Sall. C. 1, 1:

    praestare honestam mortem existimans turpi vitae,

    Nep. Chabr. 4, 3:

    quantum ceteris praestet Lucretia,

    Liv. 1, 57, 7:

    cernere, quantum eques Latinus Romano praestet,

    id. 8, 7, 7:

    quantum vel vir viro vel gens genti praestat!

    id. 31, 7, 8:

    genere militum praestare tironibus,

    id. 42, 52, 10:

    tantum Romana in bellis gloria ceteris praestat,

    Quint. 1, 10, 14:

    qui eloquentiā ceteris praestet,

    id. 2, 3, 5; 2, 16, 17; Curt. 8, 14, 13; Just. 18, 3, 14; 28, 2, 11; 44, 3, 9:

    sacro, quod praestat, peracto,

    Juv. 12, 86:

    probro atque petulantiā maxume praestabant,

    were pre-eminent, distinguished themselves, Sall. C. 37, 5:

    truculentiā caeli praestat Germania,

    Tac. A. 2, 24:

    cur alias aliis praestare videmus Pondere res rebus?

    Lucr. 1, 358.—
    2.
    Praestat, with a subjectclause, it is preferable or better:

    nimio impendiosum praestat te, quam ingratum dicier,

    it is much better, Plaut. Bacch. 3, 2, 12:

    mori milies praestitit, quam haec pati,

    it was better, Cic. Att. 14, 9, 2:

    praestare dicunt, Gallorum quam Romanorum imperia perferre,

    it is better, Caes. B. G. 1, 17:

    motos praestat componere fluctus,

    Verg. A. 1, 135; 3, 429; 6, 39.
    II.
    Act.
    A.
    To surpass, outstrip, exceed, [p. 1431] excel (not in Cic. or Cæs.; constr. usually aliquem aliquā re): qui primus in alterutrā re praestet alios, Varr. ap. Non. 502, 23; Varr. R. R. 2, 2, 10; 3, 1, 3:

    quantum Galli virtute ceteros mortales praestarent,

    Liv. 5, 36, 4:

    qui belli gloriā Gallos omnes Belgasque praestabant,

    Hirt. B. G. 8, 6:

    praestate virtute peditem, ut honore atque ordine praestatis,

    Liv. 3, 61, 7:

    ut vetustate et gradu honoris nos praestent,

    id. 7, 30, 4; 34, 34, 14; 37, 30, 2:

    praestat ingenio alius alium,

    Quint. 1, 1, 3; Val. Max. 3, 2, 21; 3, 2, ext. 7;

    7, 2, 17: honore ceteros,

    Nep. Att. 18, 5; 3, 3; id. Reg. 3, 5:

    imperatores prudentiā,

    id. Hann. 1, 1:

    eloquentiā omnes eo tempore,

    id. Epam. 6, 1.—Only aliquem, Stat. Th. 4, 838.—
    B.
    To become surety for, to answer or vouch for, to warrant, be responsible for, to take upon one's self, etc. (class.):

    ut omnes ministros imperii tui rei publicae praestare videare,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 3:

    quem tamen ego praestare non poteram,

    id. Att. 6, 3, 5:

    quanto magis arduum est alios praestare quam se, tanto laudabilius,

    Plin. Pan. 83:

    communem incertumque casum neque vitare quisquam nostrum, nec praestare ullo pacto potest,

    Cic. Fam. 5, 17, 3: simus eā mente ut nihil in vitā nobis praestandum praeter culpam putemus, that we need only answer for guilt, i. e. keep ourselves clear of guilt, id. ib. 6, 1, 4:

    impetus populi praestare nemo potest,

    no one can be held to answer for the outbreaks of the people, id. de Or. 2, 28, 124:

    periculum judicii,

    id. Mur. 2, 3:

    damnum alicui,

    id. Off. 3, 16:

    invidiam,

    id. Sest. 28, 61:

    nihil,

    to be responsible for nothing, id. Q. Fr. 3, 1, 3; cf. in pass.:

    cum id, quod ab homine non potuerit praestari, evenerit,

    what none could vouch for that it would not happen, id. Tusc. 3, 16, 34. —With ab aliquā re:

    ego tibi a vi praestare nihil possum,

    Cic. Fam. 1, 4, 3.—With de:

    quod de te sperare, de me praestare possum,

    Cic. Fam. 4, 15, 2.—With an objectclause:

    quis potest praestare, semper sapientem beatum fore, cum, etc.?

    Cic. Tusc. 5, 10, 29; cf.:

    (praedones) nullos fore, quis praestare poterat?

    id. Fl. 12, 28:

    meliorem praesto magistro Discipulum,

    Juv. 14, 212.—With ut:

    illius lacrimae praestant ut veniam culpae non abnuat Osiris,

    Juv. 6, 539.—
    C.
    In gen., to fulfil, discharge, maintain, perform, execute:

    arbitramur nos ea praestitisse, quae ratio et doctrina praescripserit,

    Cic. N. D. 1, 3, 7:

    ultima exspectato, quae ego tibi et jucunda et honesta praestabo,

    id. Fam. 7, 17, 2:

    suum munus,

    id. de Or. 2, 9, 38:

    hospitii et amicitiae jus officiumque,

    id. Fam. 14, 4, 2:

    ne quem ejus paeniteret, praestiti,

    I took care, exerted myself, Liv. 30, 30; Ov. Tr. 5, 14, 19:

    quamcumque ei fidem dederis, ego praestabo,

    I will fulfil, keep the promise, Cic. Fam. 5, 11, 2:

    fidem alicui,

    Liv. 30, 15:

    pacem cum iis populus Romanus non ab se tantum, sed ab rege etiam Masinissa praestitit,

    maintained, id. 40, 34:

    tributa,

    to pay, Juv. 3, 188:

    annua,

    id. 6, 480:

    triplicem usuram,

    id. 9, 7.— Pass.:

    promissum id benignius est ab rege quam praestitum,

    Liv. 43, 18, 11:

    mea tibi tamen benevolentia fidesque praestabitur,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; so,

    quibus (victoribus) senatūs fides praestabitur,

    id. Phil. 14, 11, 30:

    virtus vetat spectare fortunam dum praestetur fides,

    id. Div. 2, 37, 79:

    ni praestaretur fides publica,

    Liv. 2, 28, 7.—
    2.
    In partic.
    a.
    To keep, preserve, maintain, retain:

    pueri, quibus videmur praestare rem publicam debuisse,

    Cic. Att. 10, 4, 5; Ov. M. 11, 748:

    omnes socios salvos praestare poteramus,

    Cic. Imp. Pomp. 18, 55:

    mors omnia praestat Vitalem praeter sensum calidumque vaporem,

    Lucr. 3, 214. —
    b.
    To show, exhibit, to prove, evince, manifest:

    Pomptinius praestat tibi memoriam benevolentiamque, quam debet,

    Cic. Fam. 3, 10, 3:

    neque hercule in iis ipsis rebus eam voluntatem, quam exspectaram, praestiterunt,

    id. ib. 1, 9, 5:

    virtutem,

    Caes. B. G. 2, 27:

    benevolentiam,

    Cic. Att. 11, 1, 1:

    consilium suum fidemque,

    id. de Or. 3, 33, 134. —With se, to show, prove, or behave one's self as: praesta te eum, qui, etc., show thyself such, as, etc., Cic. Fam. 1, 6, 2:

    se incolumem,

    Lucr. 3, 220:

    se invictum,

    Ov. Tr. 4, 10, 104:

    teque praesta constanter ad omne Indeclinatae munus amicitiae,

    show thyself constant, id. ib. 4, 5, 23:

    Victoria nunc quoque se praestet,

    show itself, id. ib. 2, 169: sed ne ad illam quidem artissimam innocentiae formulam praestare nos possumus, prove ourselves innocent even according to that rule, Sen. Ira, 2, 28, 1:

    juris periti consultatoribus se praestabant,

    showed themselves accessible, Dig. 1, 2, 2.— Poet.:

    vel magnum praestet Achillem,

    should show, prove, approve himself a great Achilles, Verg. A. 11, 438.—
    c.
    To show, exhibit, manifest:

    honorem debitum patri,

    Cic. Phil. 9, 5, 12:

    fratri pietatem,

    id. Brut. 33, 126:

    virtutem et diligentiam alicui,

    id. Fam. 14, 3, 2:

    frequentiam et officium alicui honores petenti,

    Hirt. B. G. 8, 50:

    obsequium,

    Sen. Q. N. 2, 59, 8:

    sedulitatem alicui rei,

    to apply, Plin. Ep. 3, 18, 6.—
    d.
    To give, offer, furnish, present, expose:

    alicui certam summam pecuniae,

    Suet. Dom. 9: cervicem, Sen. ap. Diom. p. 362 P.:

    caput fulminibus,

    to expose, Luc. 5, 770:

    Hiberus praestat nomen terris,

    id. 4, 23:

    anser praestat ex se pullos atque plumam,

    Col. 8, 13:

    cum senatui sententiam praestaret,

    gave his vote, Cic. Pis. 32, 80:

    terga hosti,

    to turn one's back to the enemy, to flee, Tac. Agr. 37:

    voluptatem perpetuam sapienti,

    to assume, Cic. Fin. 2, 27, 89.— Pass.:

    pueri, quibus id (biduum) praestabatur,

    was devoted, Quint. 1, prooem. § 7; cf.:

    corpus, cui omnia olim tamquam servo praestabantur, nunc tamquam domino parantur,

    Sen. Ep. 90, 19.—Hence, praestans, antis, P. a., pre-eminent, superior, excellent, distinguished, extraordinary.
    A.
    In gen. (class.).
    1.
    Of persons:

    omnibus praestans et ingenio et diligentiā,

    far surpassing all, Cic. Tusc. 1, 10, 22:

    usu et sapientiā praestantes,

    noted for their experience and wisdom, Nep. Timoth. 3, 2.— Comp.:

    virginibus praestantior omnibus Herse,

    superior to all, Ov. M. 2, 724.— Sup.:

    in illis artibus praestantissimus,

    Cic. de Or. 1, 50, 217:

    praestantissimi studio atque doctrinā,

    id. Ac. 1, 4, 17.—With gen.:

    o praestans animi juvenis,

    distinguished for courage, Verg. A. 12, 19:

    belli,

    Sil. 5, 92:

    armorum,

    Stat. Th. 1, 605:

    praestantissimus sapientiae,

    Tac. A. 6, 6.— Poet., with objectclause:

    quo non praestantior alter Aere ciere viros,

    whom no other excelled in rousing the men, Verg. A. 6, 164.—
    2.
    Of things, pre-eminent, excellent, remarkable, extraordinary, distinguished:

    praestanti corpore Nymphae,

    Verg. A. 1, 71:

    praestanti corpore tauri,

    id. G. 4, 550:

    formā,

    id. A. 7, 483:

    naturā excellens atque praestans,

    Cic. N. D. 1, 20, 56:

    qui a te tractatus est praestanti et singulari fide,

    id. Fam. 3, 10, 3:

    praestans prudentiā in omnibus,

    Nep. Alc. 5, 1; Cic. Tusc. 5, 13, 38:

    quid praestantius mihi potuit accidere?

    id. Vatin. 3, 8.—
    B.
    In partic.
    1.
    Efficacious:

    medicina,

    Plin. 13, 24, 47, § 130:

    usus praestantior,

    id. 18, 13, 34, § 126:

    calamus praestantior odore,

    id. 12, 22, 48, § 105:

    sucus sapore praestantissimus,

    id. 15, 1, 2, § 5:

    praestantissima auxilia,

    id. 27, 13, 120, § 146.—
    2.
    Sup.:

    Praestantissimus,

    a title of the later emperors, Nazar. 26; Tert. Cor. Mil. 1.— Hence, adv.: praestanter, excellently, admirably (post-Aug.); sup.:

    praestantissime,

    Plin. 28, 12, 50, § 186.

    Lewis & Short latin dictionary > praesto

  • 27 praestu

    1.
    praestō (old collat. form praestū, acc. to Curtius Valerianus in Cassiod. p. 2289 P.: qui praestu sunt, Inscr. Carina Via Appia, 1, p. 217. In later time as adj.: prae-stus, a, um:

    bonorum officio praestus fui,

    Inscr. Grut. 669, 4), adv. [dat. from praestus, a sup. form from prae, so that praesto esse alicui = to be or stand in the foremost place for or as respects one], at hand, ready, present, here; usually with esse (very freq. and class.).
    I.
    Lit.:

    ni tua propitia pax foret praesto,

    Plaut. Trin. 4, 1, 18: sed ubi est frater? Chaer. Praesto adest, Ter. Eun. 5, 8, 20; id. Heaut. 1, 1, 120; so Att. Tr. 498:

    quod adest praesto in primis placet,

    Lucr. 5, 1412; Lact. 3, 7, 10:

    sacrificiis omnibus praesto adesse,

    id. 2, 16, 10;

    more freq., praesto esse: ibi mihi praesto fuit L. Lucilius,

    Cic. Fam. 3, 5, 1:

    togulae lictoribus ad portam praesto fuerunt,

    id. Pis. 23, 55:

    tibi nulla fuit clementia praesto?

    hadst thou no compassion? Cat. 64, 137: praesto esse, to arrive, appear:

    hirundines aestivo tempore praesto sunt,

    Auct. Her. 4, 48, 61.—Without esse ( poet.):

    era, eccum praesto militem,

    Plaut. Mil. 4, 6, 1:

    ipsum adeo praesto video,

    Ter. And. 2, 5, 4; Stat. Th. 6, 643.—
    II.
    In partic: praesto esse or adire
    A.
    To be at hand, to attend or wait upon, to serve, aid:

    ero meo ut omnibus locis sine praesto,

    Plaut. Men. 5, 6, 26:

    jus civile didicit, praesto multis fuit,

    Cic. Mur. 9, 19:

    praesto esse clientem tuum?

    id. Att. 10, 8, 3:

    saluti tuae praesto esse, praesto esse virtutes ut ancillulas,

    id. Fin. 2, 21, 69; id. Fam. 4, 14, 4:

    ut ad omnia, quae tui velint, ita assim praesto, ut, etc.,

    id. ib. 4, 8, 1; id. Att. 4, 12, 1 fin.;

    also with videor,

    id. ib. 4, 12, 1 fin. —With adire:

    pauper erit praesto semper tibi, pauper adibit primus,

    will be at hand, at your service, Tib. 1, 5, 61.—
    B.
    With esse, to present one's self in a hostile manner, to resist, oppose:

    si quis mihi praesto fuerit cum armatis hominibus,

    Cic. Caecin. 30, 87:

    quaestores cum fascibus mihi praesto fuerunt,

    id. Verr. 2, 2, 4, § 11.
    2.
    prae-sto, ĭti (post-class. also praestāvi), ātum or ĭtum, 1, v. n. and a.
    I.
    Neutr., to stand before or in front.
    A.
    Lit.:

    dum primae praestant acies,

    Luc. 4, 30.—
    B.
    Trop., to stand out, be superior, to distinguish one's self, to be excellent, distinguished, admirable; constr. alicui aliquā re, alicui rei, in aliquā re, or absol. (class.):

    cum virtute omnibus praestarent,

    Caes. B. G. 1, 3:

    quantum praestiterint nostri majores prudentiā ceteris gentibus,

    Cic. de Or. 1, 44, 192:

    quā re homines bestiis praestent,

    id. Inv. 1, 4, 5:

    hoc praestat amicitia propinquitati, quod, etc.,

    id. Lael. 5, 19:

    Zeuxin muliebri in corpore pingendo plurimum aliis praestare,

    id. Inv. 2, 1, 1:

    ceteris,

    id. Ac. 1, 4, 16:

    suos inter aequales longe praestitit,

    id. Brut. 64, 230:

    omnes homines, qui sese student praestare ceteris animalibus,

    Sall. C. 1, 1:

    praestare honestam mortem existimans turpi vitae,

    Nep. Chabr. 4, 3:

    quantum ceteris praestet Lucretia,

    Liv. 1, 57, 7:

    cernere, quantum eques Latinus Romano praestet,

    id. 8, 7, 7:

    quantum vel vir viro vel gens genti praestat!

    id. 31, 7, 8:

    genere militum praestare tironibus,

    id. 42, 52, 10:

    tantum Romana in bellis gloria ceteris praestat,

    Quint. 1, 10, 14:

    qui eloquentiā ceteris praestet,

    id. 2, 3, 5; 2, 16, 17; Curt. 8, 14, 13; Just. 18, 3, 14; 28, 2, 11; 44, 3, 9:

    sacro, quod praestat, peracto,

    Juv. 12, 86:

    probro atque petulantiā maxume praestabant,

    were pre-eminent, distinguished themselves, Sall. C. 37, 5:

    truculentiā caeli praestat Germania,

    Tac. A. 2, 24:

    cur alias aliis praestare videmus Pondere res rebus?

    Lucr. 1, 358.—
    2.
    Praestat, with a subjectclause, it is preferable or better:

    nimio impendiosum praestat te, quam ingratum dicier,

    it is much better, Plaut. Bacch. 3, 2, 12:

    mori milies praestitit, quam haec pati,

    it was better, Cic. Att. 14, 9, 2:

    praestare dicunt, Gallorum quam Romanorum imperia perferre,

    it is better, Caes. B. G. 1, 17:

    motos praestat componere fluctus,

    Verg. A. 1, 135; 3, 429; 6, 39.
    II.
    Act.
    A.
    To surpass, outstrip, exceed, [p. 1431] excel (not in Cic. or Cæs.; constr. usually aliquem aliquā re): qui primus in alterutrā re praestet alios, Varr. ap. Non. 502, 23; Varr. R. R. 2, 2, 10; 3, 1, 3:

    quantum Galli virtute ceteros mortales praestarent,

    Liv. 5, 36, 4:

    qui belli gloriā Gallos omnes Belgasque praestabant,

    Hirt. B. G. 8, 6:

    praestate virtute peditem, ut honore atque ordine praestatis,

    Liv. 3, 61, 7:

    ut vetustate et gradu honoris nos praestent,

    id. 7, 30, 4; 34, 34, 14; 37, 30, 2:

    praestat ingenio alius alium,

    Quint. 1, 1, 3; Val. Max. 3, 2, 21; 3, 2, ext. 7;

    7, 2, 17: honore ceteros,

    Nep. Att. 18, 5; 3, 3; id. Reg. 3, 5:

    imperatores prudentiā,

    id. Hann. 1, 1:

    eloquentiā omnes eo tempore,

    id. Epam. 6, 1.—Only aliquem, Stat. Th. 4, 838.—
    B.
    To become surety for, to answer or vouch for, to warrant, be responsible for, to take upon one's self, etc. (class.):

    ut omnes ministros imperii tui rei publicae praestare videare,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 3:

    quem tamen ego praestare non poteram,

    id. Att. 6, 3, 5:

    quanto magis arduum est alios praestare quam se, tanto laudabilius,

    Plin. Pan. 83:

    communem incertumque casum neque vitare quisquam nostrum, nec praestare ullo pacto potest,

    Cic. Fam. 5, 17, 3: simus eā mente ut nihil in vitā nobis praestandum praeter culpam putemus, that we need only answer for guilt, i. e. keep ourselves clear of guilt, id. ib. 6, 1, 4:

    impetus populi praestare nemo potest,

    no one can be held to answer for the outbreaks of the people, id. de Or. 2, 28, 124:

    periculum judicii,

    id. Mur. 2, 3:

    damnum alicui,

    id. Off. 3, 16:

    invidiam,

    id. Sest. 28, 61:

    nihil,

    to be responsible for nothing, id. Q. Fr. 3, 1, 3; cf. in pass.:

    cum id, quod ab homine non potuerit praestari, evenerit,

    what none could vouch for that it would not happen, id. Tusc. 3, 16, 34. —With ab aliquā re:

    ego tibi a vi praestare nihil possum,

    Cic. Fam. 1, 4, 3.—With de:

    quod de te sperare, de me praestare possum,

    Cic. Fam. 4, 15, 2.—With an objectclause:

    quis potest praestare, semper sapientem beatum fore, cum, etc.?

    Cic. Tusc. 5, 10, 29; cf.:

    (praedones) nullos fore, quis praestare poterat?

    id. Fl. 12, 28:

    meliorem praesto magistro Discipulum,

    Juv. 14, 212.—With ut:

    illius lacrimae praestant ut veniam culpae non abnuat Osiris,

    Juv. 6, 539.—
    C.
    In gen., to fulfil, discharge, maintain, perform, execute:

    arbitramur nos ea praestitisse, quae ratio et doctrina praescripserit,

    Cic. N. D. 1, 3, 7:

    ultima exspectato, quae ego tibi et jucunda et honesta praestabo,

    id. Fam. 7, 17, 2:

    suum munus,

    id. de Or. 2, 9, 38:

    hospitii et amicitiae jus officiumque,

    id. Fam. 14, 4, 2:

    ne quem ejus paeniteret, praestiti,

    I took care, exerted myself, Liv. 30, 30; Ov. Tr. 5, 14, 19:

    quamcumque ei fidem dederis, ego praestabo,

    I will fulfil, keep the promise, Cic. Fam. 5, 11, 2:

    fidem alicui,

    Liv. 30, 15:

    pacem cum iis populus Romanus non ab se tantum, sed ab rege etiam Masinissa praestitit,

    maintained, id. 40, 34:

    tributa,

    to pay, Juv. 3, 188:

    annua,

    id. 6, 480:

    triplicem usuram,

    id. 9, 7.— Pass.:

    promissum id benignius est ab rege quam praestitum,

    Liv. 43, 18, 11:

    mea tibi tamen benevolentia fidesque praestabitur,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; so,

    quibus (victoribus) senatūs fides praestabitur,

    id. Phil. 14, 11, 30:

    virtus vetat spectare fortunam dum praestetur fides,

    id. Div. 2, 37, 79:

    ni praestaretur fides publica,

    Liv. 2, 28, 7.—
    2.
    In partic.
    a.
    To keep, preserve, maintain, retain:

    pueri, quibus videmur praestare rem publicam debuisse,

    Cic. Att. 10, 4, 5; Ov. M. 11, 748:

    omnes socios salvos praestare poteramus,

    Cic. Imp. Pomp. 18, 55:

    mors omnia praestat Vitalem praeter sensum calidumque vaporem,

    Lucr. 3, 214. —
    b.
    To show, exhibit, to prove, evince, manifest:

    Pomptinius praestat tibi memoriam benevolentiamque, quam debet,

    Cic. Fam. 3, 10, 3:

    neque hercule in iis ipsis rebus eam voluntatem, quam exspectaram, praestiterunt,

    id. ib. 1, 9, 5:

    virtutem,

    Caes. B. G. 2, 27:

    benevolentiam,

    Cic. Att. 11, 1, 1:

    consilium suum fidemque,

    id. de Or. 3, 33, 134. —With se, to show, prove, or behave one's self as: praesta te eum, qui, etc., show thyself such, as, etc., Cic. Fam. 1, 6, 2:

    se incolumem,

    Lucr. 3, 220:

    se invictum,

    Ov. Tr. 4, 10, 104:

    teque praesta constanter ad omne Indeclinatae munus amicitiae,

    show thyself constant, id. ib. 4, 5, 23:

    Victoria nunc quoque se praestet,

    show itself, id. ib. 2, 169: sed ne ad illam quidem artissimam innocentiae formulam praestare nos possumus, prove ourselves innocent even according to that rule, Sen. Ira, 2, 28, 1:

    juris periti consultatoribus se praestabant,

    showed themselves accessible, Dig. 1, 2, 2.— Poet.:

    vel magnum praestet Achillem,

    should show, prove, approve himself a great Achilles, Verg. A. 11, 438.—
    c.
    To show, exhibit, manifest:

    honorem debitum patri,

    Cic. Phil. 9, 5, 12:

    fratri pietatem,

    id. Brut. 33, 126:

    virtutem et diligentiam alicui,

    id. Fam. 14, 3, 2:

    frequentiam et officium alicui honores petenti,

    Hirt. B. G. 8, 50:

    obsequium,

    Sen. Q. N. 2, 59, 8:

    sedulitatem alicui rei,

    to apply, Plin. Ep. 3, 18, 6.—
    d.
    To give, offer, furnish, present, expose:

    alicui certam summam pecuniae,

    Suet. Dom. 9: cervicem, Sen. ap. Diom. p. 362 P.:

    caput fulminibus,

    to expose, Luc. 5, 770:

    Hiberus praestat nomen terris,

    id. 4, 23:

    anser praestat ex se pullos atque plumam,

    Col. 8, 13:

    cum senatui sententiam praestaret,

    gave his vote, Cic. Pis. 32, 80:

    terga hosti,

    to turn one's back to the enemy, to flee, Tac. Agr. 37:

    voluptatem perpetuam sapienti,

    to assume, Cic. Fin. 2, 27, 89.— Pass.:

    pueri, quibus id (biduum) praestabatur,

    was devoted, Quint. 1, prooem. § 7; cf.:

    corpus, cui omnia olim tamquam servo praestabantur, nunc tamquam domino parantur,

    Sen. Ep. 90, 19.—Hence, praestans, antis, P. a., pre-eminent, superior, excellent, distinguished, extraordinary.
    A.
    In gen. (class.).
    1.
    Of persons:

    omnibus praestans et ingenio et diligentiā,

    far surpassing all, Cic. Tusc. 1, 10, 22:

    usu et sapientiā praestantes,

    noted for their experience and wisdom, Nep. Timoth. 3, 2.— Comp.:

    virginibus praestantior omnibus Herse,

    superior to all, Ov. M. 2, 724.— Sup.:

    in illis artibus praestantissimus,

    Cic. de Or. 1, 50, 217:

    praestantissimi studio atque doctrinā,

    id. Ac. 1, 4, 17.—With gen.:

    o praestans animi juvenis,

    distinguished for courage, Verg. A. 12, 19:

    belli,

    Sil. 5, 92:

    armorum,

    Stat. Th. 1, 605:

    praestantissimus sapientiae,

    Tac. A. 6, 6.— Poet., with objectclause:

    quo non praestantior alter Aere ciere viros,

    whom no other excelled in rousing the men, Verg. A. 6, 164.—
    2.
    Of things, pre-eminent, excellent, remarkable, extraordinary, distinguished:

    praestanti corpore Nymphae,

    Verg. A. 1, 71:

    praestanti corpore tauri,

    id. G. 4, 550:

    formā,

    id. A. 7, 483:

    naturā excellens atque praestans,

    Cic. N. D. 1, 20, 56:

    qui a te tractatus est praestanti et singulari fide,

    id. Fam. 3, 10, 3:

    praestans prudentiā in omnibus,

    Nep. Alc. 5, 1; Cic. Tusc. 5, 13, 38:

    quid praestantius mihi potuit accidere?

    id. Vatin. 3, 8.—
    B.
    In partic.
    1.
    Efficacious:

    medicina,

    Plin. 13, 24, 47, § 130:

    usus praestantior,

    id. 18, 13, 34, § 126:

    calamus praestantior odore,

    id. 12, 22, 48, § 105:

    sucus sapore praestantissimus,

    id. 15, 1, 2, § 5:

    praestantissima auxilia,

    id. 27, 13, 120, § 146.—
    2.
    Sup.:

    Praestantissimus,

    a title of the later emperors, Nazar. 26; Tert. Cor. Mil. 1.— Hence, adv.: praestanter, excellently, admirably (post-Aug.); sup.:

    praestantissime,

    Plin. 28, 12, 50, § 186.

    Lewis & Short latin dictionary > praestu

  • 28 aequo

    āvī, ātum, āre [ aequus ]
    1) делать ровным, выравнивать (locum Cs; planitiem C); делать горизонтальным, устанавливать ровно ( aequata mensa O)
    2) распределять поровну ( pecuniam C); выравнивать (aciem L; rostra V); ровно наваливать, разравнивать ( stercora Col); делать равным, равнять, равномерно распределять ( aliquid alicui rei или cum aliqua re)
    dimicatione aequatā или aequato Marte L — когда бой вёлся равными силами, т. е. без перевеса на чьей-л. стороне
    ae. munia alicujus H — поровну делить труды с кем-л.
    3) сравнивать, ставить наряду ( aliquem alicui)
    4) поравняться, сравняться ( aliquem aliqua re)
    ae. aliquem gloria QC или ae. gloriam alicujus Su — сравняться в славе с кем-л.
    ae. equitem cursu L — бежать, не отставая от всадника
    ae. alicui C — сравняться с кем-л., быть равным кому-л.
    aliquem caelo (laudibus) ae. T, V — превозносить кого-л. до небес
    per vinum dies noctibus ae. Lпировать дни и ночи

    Латинско-русский словарь > aequo

  • 29 expello

    ex-pello, pulī, pulsum, ere
    1)
    а) выгонять ( vaccas stabulis Tib); вырывать, вышибать, выбивать ( oculos genis O); прогонять ( expulsi monte juvenci O); отталкивать ( ab litore navem in altum L); выталкивать ( aliquem manibus O); оттеснять ( aliquem in provinciam Cs); свергать (regem, tyrannum C); изгонять (aliquem ex urbe C; domo C; hostes finibus Cs)
    naturam expellas furcā, tamen usque recurret H — можешь природу хоть вилами гнать, она всё же вернётся
    e. se in auras O — появиться на свет, родиться
    2) разгонять ( somnum V); удалять, устранять, рассеивать (curas pectore Lcn; dubitationem Cs); утолять ( famem T); побеждать ( paupertatem Pt); исцелять ( morbum H); изглаживать ( memoriam alicujus rei Cs); уничтожать, разрушать ( spem metus expulerat O)
    e. aliquem aliquā re C, O, Su etc. — лишить кого-л. чего-л.
    expelli aliquā re bAfr — утратить что-л.

    Латинско-русский словарь > expello

  • 30 juvo

    jūvī, jūtum, āre (part. fut. act. jŭvātūrus и jūtūrus)
    1)
    а) помогать, поддерживать (aliquem in aliquā re C; aliquem aliquā re C, Cs, O etc.)
    viatĭco ab aliquo juvari L — получить от кого-л. продовольствие на дорогу
    j. aliquem portuque locoque O — предоставить кому-л. пристань и приют
    б) способствовать, содействовать, благоприятствовать (j. aliquid и aliquem C, H etc.; imbres arva juvantes O); облегчать ( onĕra alicujus VP)
    2) радовать, веселить, доставлять удовольствие, нравиться (ut juvit te cena? H)
    3) impers. juvat полезно, пусть
    4) impers. приятно, нравится
    forsan et haec olim meminisse juvabit V — может быть, когда-л. и об этом приятно будет вспоминать
    sunt, quos curriculo pulvĕrem Olympĭcum collegisse juvat H — есть такие, которым нравится поднять колесницей пыль олимпийского ристалища
    se j. Pt (euph.) — удовлетворять естественную надобность

    Латинско-русский словарь > juvo

  • 31 praesto

    I prae-sto, stitī, stitum, āre
    1) стоять впереди или выше, быть лучше, выделяться, превосходить (alicui Ter, C, inter aliquos C или aliquem aliquā re Nep, L; praestat honesta mors turpi vitae Nep)
    2) доставлять, предоставлять, давать ( alicui voluptatem C); поставлять (annonam C; milites Eutr); даровать (pacem, honores Eutr); выплачивать (stipendium exercitui L, T; dimidium tributorum Eutr)
    p. caput fulminibus Lcn — подставлять свою голову под молнии, т. е. рисковать своей жизнью
    3) проявлять (benevolentiam C; magnam virtutem Cs; amorem H); оказывать (alicui debitum honorem C); выказывать, обнаруживать ( mobilitatem equitum Cs)
    4) соблюдать ( fidem C); сохранять (aliquem incolumem H; consuetudinem C); хранить ( silentium L); исполнять (promissum QC, L); выполнять, осуществлять ( rem maximam PJ); удерживать ( aliquem finibus certis C)
    sententiam p. Cподавать голос
    alicui mare tutum p. C — сделать море безопасным для кого-л.
    terga p. T — обратить тыл, бежать
    alicui justa p. QC — воздать кому-л. последние почести
    aliquem salvum p. C — спасти кого-л.
    vicem alicujus p. Sl — замещать кого-л.
    se p. — оказываться, показывать себя (se p. dignum alicui rei C)
    5) ручаться, брать на себя ответственность, отвечать, гарантировать ( nihil in vitā praestandum C)
    p. aliquid или de aliquā re C etc. — отвечать за что-л.
    p. alicui aliquid C — принимать на себя ответственность перед кем-л. за что-л.
    6) impers. praestat предпочтительнее, лучше ( praestat nobis — или nos — mori, quam servire C)
    est ubi damnum praestet facere, quam lucrum Pl — бывает, что убыток приходится предпочесть (нечестной) прибыли
    II praestō adv. [ prae + situs ]
    тут, под рукой, наготове, в состоянии готовности (ubique et omnibus p. esse Sen)
    p. est и p. adest Terвот он
    p. esse alicui C etc. — находиться у кого-л. или быть в чьём-л. распоряжении, служить (помогать) кому-л.

    Латинско-русский словарь > praesto

  • 32 prohibeo

    buī, bitum, ēre [ pro + habeo ]
    1) удерживать, удалять (aliquem aliquā re или ab aliquā re Cs etc.); держать на расстоянии, отбивать нападение, отражать ( praedōnes ab insulā C)
    2) не давать (p. hostem rapinis C); защищать, ограждать, предохранять (rem publicam a periculo C; cives calamitateC)
    3)
    а) препятствовать, мешать, запрещать (aliquem abire C; lex prohĭbet aliquid C)
    б)
    4) избегать, не допускать ( prohibenda est ira in puniendo C); предупреждать, предотвращать ( seditiones Sl)
    5) отказывать (aliquem sepulturā rhH., QC)
    p. aliquem aditu O и alicui aditum bAfr — закрывать кому-л. доступ

    Латинско-русский словарь > prohibeo

  • 33 expleo

    explĕo, ēre, explevi, expletum - tr. -    - arch. explenunt = expient P. FEST. 80, 1 il inf. pr. pass. explerier LucR. 6, 21 --- formes contr. explerit, explesset, explesse dans Cic., Liv., etc. [st1]1 [-] remplir, combler.    - rimas explere, Cic. Or. 231: boucher des fentes, remplir des vides.    - fossas explere, Caes. BG. 7, 82, 3: remplir, combler des fossés.    - ut milites omnem munitionem expleant, Caes. BC. 1, 21, 3: de manière que les soldats garnissent toutes les fortifications.    - fossam aggere explent, Caes. BG. 7, 79, 4: ils comblent le fossé d'un amas de matériaux. [st1]2 [-] rendre complet, compléter; parfaire.    - numerum nautarum explere, Cic. Verr. 5, 87: compléter l'équipage d'un navire.    - cf. Caes. BC. 3, 4, 6.    - dum justa muri altitudo expleatur, Caes. BG. 7, 23, 4: jusqu'à ce que la hauteur normale d'un mur soit atteinte.    - his rebus id, quod Avarici deperierat, expletur, Caes. BG. 7, 31, 4: par ces mesures, les pertes faites à Avaricum sont comblées.    - cf. Cic. Br. 154.    - damna explere, Liv. 3, 68, 3: réparer des dommages.    - centurias explere, Liv. 37, 47, 7: avoir dans les centuries le nombre complet de suffrages exigé.    - vitam beatam explere, Cic. Fin. 2, 42: parfaire le bonheur.    - damnationem explere, Cic. Caec. 29: parfaire une condamnation [compléter le nombre de voix nécessaire pour une condamnation].    - rhét. sententias explere, Cic. Or. 168: donner aux pensées une forme pleine.    - cf. Cic. Or. 40 ; 230. [st1]3 [-] rassasier, assouvir, satisfaire, contenter.    - explere sitim Cic. CM 26: étancher la soif.    - cupiditates explere, Cic. Part. 96: satisfaire les passions.    - exspectationem diuturni desiderii nostri, Cic. de Or. 1, 205: remplir l'attente d'un désir que nous avons depuis longtemps.    - explere avaritiam pecuniā, Cic. Amer. 150: assouvir son avidité avec de l'argent.    - aliquem aliqua re explere, Cic. Fam. 29 1, 1: rassasier qqn de qqch.    - cf. Cic. Phil. 2, 50; Sall. J. 13, 6 ; 20, 1; [avec le gén.] Virg. En. 2, 586.    - expleti atque saturati, Cic. Verr. 3, 100: rassasiés et assouvis. [st1]4 [-] remplir une obligation.    - amicitiae munus explere, Cic. Lael. 67: remplir les devoirs de l'amitié.    - cf. Cic. Prov. 35; Fam. 16, 25. [st1]5 [-] en parl. du temps remplir, terminer.    - fatales annos explere, Tibul. 1, 3, 53: remplir le nombre d'années fixé par le destin.    - unum et tricesimum aetatis annum, Tac. H. 1, 48: achever sa trente et unième année.    - expletum annum habeto, Cic. Rep. 6, 24: regarde l'année comme terminée.
    * * *
    explĕo, ēre, explevi, expletum - tr. -    - arch. explenunt = expient P. FEST. 80, 1 il inf. pr. pass. explerier LucR. 6, 21 --- formes contr. explerit, explesset, explesse dans Cic., Liv., etc. [st1]1 [-] remplir, combler.    - rimas explere, Cic. Or. 231: boucher des fentes, remplir des vides.    - fossas explere, Caes. BG. 7, 82, 3: remplir, combler des fossés.    - ut milites omnem munitionem expleant, Caes. BC. 1, 21, 3: de manière que les soldats garnissent toutes les fortifications.    - fossam aggere explent, Caes. BG. 7, 79, 4: ils comblent le fossé d'un amas de matériaux. [st1]2 [-] rendre complet, compléter; parfaire.    - numerum nautarum explere, Cic. Verr. 5, 87: compléter l'équipage d'un navire.    - cf. Caes. BC. 3, 4, 6.    - dum justa muri altitudo expleatur, Caes. BG. 7, 23, 4: jusqu'à ce que la hauteur normale d'un mur soit atteinte.    - his rebus id, quod Avarici deperierat, expletur, Caes. BG. 7, 31, 4: par ces mesures, les pertes faites à Avaricum sont comblées.    - cf. Cic. Br. 154.    - damna explere, Liv. 3, 68, 3: réparer des dommages.    - centurias explere, Liv. 37, 47, 7: avoir dans les centuries le nombre complet de suffrages exigé.    - vitam beatam explere, Cic. Fin. 2, 42: parfaire le bonheur.    - damnationem explere, Cic. Caec. 29: parfaire une condamnation [compléter le nombre de voix nécessaire pour une condamnation].    - rhét. sententias explere, Cic. Or. 168: donner aux pensées une forme pleine.    - cf. Cic. Or. 40 ; 230. [st1]3 [-] rassasier, assouvir, satisfaire, contenter.    - explere sitim Cic. CM 26: étancher la soif.    - cupiditates explere, Cic. Part. 96: satisfaire les passions.    - exspectationem diuturni desiderii nostri, Cic. de Or. 1, 205: remplir l'attente d'un désir que nous avons depuis longtemps.    - explere avaritiam pecuniā, Cic. Amer. 150: assouvir son avidité avec de l'argent.    - aliquem aliqua re explere, Cic. Fam. 29 1, 1: rassasier qqn de qqch.    - cf. Cic. Phil. 2, 50; Sall. J. 13, 6 ; 20, 1; [avec le gén.] Virg. En. 2, 586.    - expleti atque saturati, Cic. Verr. 3, 100: rassasiés et assouvis. [st1]4 [-] remplir une obligation.    - amicitiae munus explere, Cic. Lael. 67: remplir les devoirs de l'amitié.    - cf. Cic. Prov. 35; Fam. 16, 25. [st1]5 [-] en parl. du temps remplir, terminer.    - fatales annos explere, Tibul. 1, 3, 53: remplir le nombre d'années fixé par le destin.    - unum et tricesimum aetatis annum, Tac. H. 1, 48: achever sa trente et unième année.    - expletum annum habeto, Cic. Rep. 6, 24: regarde l'année comme terminée.
    * * *
        Expleo, Exples, expleui, expletum, pen. prod. explere. Virg. Remplir, Combler.
    \
        Explere aliquem. Terent. Saouler, Assouvir, Contenter.
    \
        Explere aliquem scribendo. Cic. Luy satisfaire à escrire.
    \
        Explere animum alicui. Terent. Contenter aucun.
    \
        Explere animum suum. Terent. Faire à son plaisir, Contenter son desir.
    \
        Explere annos ducentos. Plin. Avoir deux cens ans accomplis.
    \
        Annos triginta explere imperio. Virg. Regner par l'espace de trente ans accomplis.
    \
        Explere auaritiam suam pecunia. Cic. Rassasier.
    \
        Cicatricem. Plin. Remplir.
    \
        Consilium. Caesar. Accomplir.
    \
        Ad explendam damnationem praesto fuisse. Cic. A ce qu'il y eust nombre de juges suffisant qui le condemnassent, Pour parfaire et fournir le nombre des juges qui le condemnoyent.
    \
        Desyderium alicuius explere. Liu. Accomplir.
    \
        Supremum diem expleuit. Tacit. Il mourut.
    \
        Famem. Cic. Estancher sa faim, Se saouler.
    \
        Libidinem suam. Cic. Faire et accomplir son plaisir.
    \
        Mortalitatem explere. Tacitus. Mourir.
    \
        Munus explere. Cic. Faire sa charge.
    \
        Numerum. Cic. Accomplir le nombre et fournir, Parfaire et parfournir le nombre.
    \
        Odium explere. Liu. Assouvir son mal talent et haine.
    \
        Explere se. Plaut. Se saouler.
    \
        Sitim diuturnam explere. Cic. Estancher la soif.
    \
        Vbi aurum ostenderent, quod summam talenti Attici expleret. Liu. Faisoit un talent, et valoit autant qu'un talent.
    \
        Explere, aliquando pro Minuere vsurpatur. nam EX praepositio nonnunquam priuatiua particula est. Vuider et desemplir. Virg. - explebo numerum, reddarque tenebris. J'appetisseray le nombre.

    Dictionarium latinogallicum > expleo

  • 34 paupero

    paupĕro, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] appauvrir, ruiner. [st2]2 [-] dépouiller.    - aliquem aliqua re pauperare: dépouiller qqn de qqch.    - quam ego tantā pauperavi pecuniā, Plaut.: elle à qui j'ai extorqué tant d'argent.    - aliquem cassa nuce pauperare, Plaut.: appauvrir qqn d'une noix vide, faire tort à qqn.
    * * *
    paupĕro, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] appauvrir, ruiner. [st2]2 [-] dépouiller.    - aliquem aliqua re pauperare: dépouiller qqn de qqch.    - quam ego tantā pauperavi pecuniā, Plaut.: elle à qui j'ai extorqué tant d'argent.    - aliquem cassa nuce pauperare, Plaut.: appauvrir qqn d'une noix vide, faire tort à qqn.
    * * *
        Paupero, pauperas, pen. corr. pauperare. Plaut. Faire povre, Appovrir aucun, Le faire chetif.

    Dictionarium latinogallicum > paupero

  • 35 Лишать

    - abalienare (jure civium); abdicare (antra abdicata soli); auferre (spem alicujus rei; somnos; vitam); viduare (aliquid aliqua re, alicujus rei); vastare (fines civibus, edificiis, pecore); intercipere 3b; interimere; privare; nudare (muros defensoribus); orbare; praeripere 3b; subducere; populare; absumere; avellere; decollare; dejicere 3b; exhaurire; exuere; spoliare; deturbare;

    • лишать город граждан - viduare urbem civibus;

    • лишать дыхания - exanimare;

    • лишать жизни - necare; evitare; intercipere; exanimare; vita spoliare;

    • лишать себя жизни - abjudicare se a vita;

    • лишать кого-либо чего-либо - aliquem aliqua re orbare;

    • лишать условленной награды - aliquem mercede facta destituere;

    • лишать себя свободы - sibi libertatem adimere;

    • лишать кого-либо гражданства - adimere alicui civitatem;

    • лишать кого-л. дожности, места - ab officio aliquem tollere / amovere;

    • лишать кого-л. чести - detrahere alicui honorem;

    • лишать кого-л. зрения - aliquem luce orbare;

    • лишать наследства - exhaeredare;

    • лишать духа - pennas alicui incidere;

    • лишить чести девицу - pudorem virgini auferre; virginitatem rapere puellae; vitium virgini inferre;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Лишать

  • 36 armo

    armo, āvi, ātum, 1, v. a. [arma].
    I.
    A.. Lit., to furnish with weapons, to arm, equip, aliquem or aliquem aliquā re:

    cum in pace multitudinem hominum coëgerit, armārit, instruxerit,

    Cic. Caecin. 12:

    milites armari jubet,

    Caes. B. C. 1, 28:

    ut quemque casus armaverat, sparos aut lanceas portabant,

    Sall. C. 56, 3:

    copias,

    id. J. 13, 2:

    agrestīsque manus armat sparus,

    Verg. A. 11, 682:

    quos e gente suorum armet,

    Ov. M. 14, 464; 12, 614: milites iis armis armare, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12:

    nunc tela, nunc saxa, quibus eos adfatim locus ipse armabat, etc.,

    Liv. 9, 35:

    se spoliis,

    Verg. A. 2, 395:

    manus ense,

    Val. Fl. 2, 182:

    aliquem facibus,

    Flor. 3, 12, 13:

    apes aculeis,

    Plin. 11, 28, 33, § 46; so,

    aliquid aliquā re: ferrum armare veneno,

    Verg. A. 9, 773:

    calamos veneno,

    id. ib. 10, 140:

    pontum vinclis,

    Manil. 5, 657 al. —Followed by in, contra, adversus:

    egentes in locupletes, perditi in bonos, servi in dominos armabantur,

    Cic. Planc. 35; id. Mil. 25; id. Att. 8, 3, 3:

    delecta juventus contra Milonis impetum armata est,

    id. Mil. 25; for adversus, v. infra. —That for which one is armed, with in or ad:

    unanimos armare in proelia fratres,

    Verg. A. 7, 335:

    armate viros ad pugnam,

    Vulg. Num. 31, 3.—
    B.
    Trop.
    1.
    To arm, equip, furnish:

    temeritatem concitatae multitudinis auctoritate publicā armare,

    Cic. Mil. 1:

    cogitavit, quibus accusatorem rebus armaret,

    id. Clu. 67: te ad omnia summum ingenium armavit, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7:

    Pompeium senatūs auctoritas, Caesarem militum armavit fiducia,

    Vell. 2, 49:

    ferae gentes non telis magis quam suo caelo, suo sidere armantur,

    Plin. Pan. 12, 3:

    sese eloquentiā,

    Cic. Inv. 1, 1:

    se imprudentiā alicujus,

    Nep. Dion, 8, 3:

    irā,

    Ov. M. 13, 544:

    eā cogitatione armamini,

    Vulg. 1 Pet. 4, 1:

    Archilochum proprio rabies armavit iambo,

    Hor. A. P. 79:

    nugis armatus,

    armed with nonsense, id. Ep. 1, 18, 16:

    armata dolis mens,

    Sil. 1, 183; cf. id. 11, 6; 15, 682.—
    2.
    To excite, stir up, rouse, provoke; constr. with adversus, ad or in:

    (Hannibal) regem armavit et exercuit adversus Romanos,

    Nep. Hann. 10, 1:

    aliquem ad omnia armare,

    Cic. Fam. 6, 7:

    Claudii sententia consules armabat in tribunos,

    Liv. 4, 6; so id. 3, 57:

    Quid vos in fata parentis Armat?

    Ov. M. 7, 347:

    mixtus dolor et pudor armat in hostes,

    Verg. A. 10, 398:

    in exitium rei publicae,

    Flor. 3, 12, 13; 4, 2, 1.—
    II.
    To furnish with something needful, esp. with the munitions of war, to fit out, equip:

    ea, quae sunt usui ad armandas naves, ex Hispaniā adportari jubet,

    Caes. B. G. 5, 1:

    muri propugnaculis armabantur,

    Liv. 30, 9: Claudius triremes quadriremesque [p. 164] et undeviginti hominum milia armavit, Tac. A. 12, 56.—Hence, armātus, a, um, P. a., armed, equipped, fitted with armor (opp. inermis, togatus, q. v.); also subst.: armātus, i, m., an armed man, a solier, = miles.
    A.
    Adj.
    1.
    Lit.:

    armatos, si Latine loqui volumus, quos appellare vere possumus? opinor eos, qui scutis telisque parati ornatique sunt,

    Cic. Caecin. 21, 60: cum animatus iero satis armatus sum, Att. ap. Non. p. 233, 18;

    p. 495, 23: armati pergemus,

    Vulg. Num. 32, 32; ib. Judith, 9, 6: ab dracontis stirpe armatā exortus, Att. ap. Non. p. 426, 2:

    armata manus,

    Lucr. 2, 629; so id. 2, 636; 2, 640; 5, 1297; cf. id. 5, 1292:

    saepe ipsa plebes armata a patribus secessit,

    Sall. C. 33, 4:

    contra injurias armatus ire,

    id. J. 31, 6:

    facibus armatus,

    Liv. 5, 7:

    armatus falce,

    Tib. 1, 4, 8:

    classes armatae,

    Verg. G. 1, 255:

    armatus cornu,

    Plin. 11, 37, 45, § 128.—
    2.
    Meton.:

    armati anni,

    i. e. years spent in war, Sil. 11, 591.— Trop.: excitati, erecti, armati animis, armed, furnished, etc., Cic. Phil. 7, 9, 26.—In the sup. only twice, and referring to the pos. armatus in connection with it ( comp. and adv. never used), Cic. Caecin. 21, 61 (v. the passage in its connection):

    tam tibi par sum quam multis armatissimis nudi aut leviter armati,

    Sen. Ben. 5, 4.—
    B.
    Subst.: gravidus armatis equus (sc. Trojanus), Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Trag. v. 97 Müll.): armatos educere, id. ap. Non. p. 355, 16:

    navem triremem armatis ornat,

    Nep. Dion, 9, 2:

    decem milia armatorum,

    id. Milt. 5, 1; so Vulg. Exod. 38, 25:

    armatis in litora expositis,

    Liv. 37, 28; 42, 51; 9, 24; Suet. Caes. 30.

    Lewis & Short latin dictionary > armo

  • 37 fraudo

    fraudo (arch. frūdo), āvi, ātum, 1 (archaic perf. subj.:

    fraudassis,

    Plaut. Rud. 5, 2, 58; in the dep. form:

    fraussus sit,

    id. As. 2, 2, 20; cf.: frausus erit, fraudem commiserit, Paul. ex Fest. p. 91 Müll.), v. a. [fraus], to cheat, beguile, defraud one of any thing (class.; syn.: fallo, frustror, circumvenio; inesco, deludo, decipio, etc.).
    (α).
    Aliquem aliqua re:

    cum Caecilius a Vario magnā pecuniā fraudaretur,

    Cic. Att. 1, 1, 3; cf.:

    grano uno fraudare decumanum,

    id. Verr. 2, 3, 8, § 20:

    milites praedā,

    Liv. 2, 42, 1:

    milites stipendio,

    Just. 6, 2:

    aurigarios mercede,

    Suet. Ner. 5:

    multos minutis mutuationibus,

    Cic. Fl. 20, 47:

    quos equidem non fraudaverim debitā laude,

    Quint. 2, 14, 1:

    nationes suā gloriā,

    Plin. 32, 6, 21, § 62:

    aliquem triumpho,

    Suet. Calig. 48:

    legentes judicio maximi auctoris,

    Quint. 9, 1, 25:

    pueros somno (Aurora),

    Ov. Am. 1, 13, 17:

    amantem spe,

    id. M. 14, 715:

    superos ture,

    Phaedr. 4, 20, 19:

    artus seniles animā,

    Ov. M. 7, 250:

    (animus) mutila sentit quaedam et quasi decurtata: quibus, tamquam debito fraudetur, offenditur,

    Cic. Or. 53, 178:

    nec fraudare suo veteri nomine,

    id. Fin. 5, 30, 91 (v. Madvig ad h. 1.):

    verba aliqua sui parte,

    Quint. 11, 3, 52:

    nomina origine,

    Ov. M. 7, 654:

    praeclarum factum memoriā,

    Vell. 2, 92:

    bellum sanguine,

    Luc. 2, 305:

    fraudans se ipse victu suo,

    Liv. 2, 10 fin.; 5, 47, 10.—
    (β).
    Simply aliquem:

    quod ille unciatim vix de demenso suo, suum defraudans genium, compersit miser,

    Ter. Phorm. 1, 1, 10:

    quis sit, qui socium fraudarit et fefellerit, consideremus,

    Cic. Rosc. Com. 6, 17: VTI NE PROPTER TE FIDEMVE TVAM CAPTVS FRAVDATVSVE SIEM, an old legal formula in Cic. Off. 3, 17, 70:

    fidentem,

    Plaut. As. 3, 2, 15:

    quempiam,

    Cic. Caecin. 3, 7:

    creditores,

    id. Phil. 6, 4, 11:

    aliquem in hereditaria societate,

    id. Quint. 24, 76:

    lucernas (sc. oleo),

    to deprive of, Hor. S. 1, 6, 124:

    ipso jure rescindi quod fraudandae legis gratia esset ascriptum,

    i. e. to violate, Dig. 35, 1, 64.—
    (γ).
    With a homogeneous object:

    metuo in commune, ne quam fraudem frausus siet,

    Plaut. As. 2, 2, 20.—
    II.
    Transf., to embezzle a thing from a person, to purloin, steal; to withdraw, to diminish (perh. not in Cic.):

    hi stipendium equitum fraudabant,

    Caes. B. C. 3, 59, 3: cf.

    of the same: fraudata restituere,

    id. ib. 3, 60 fin.:

    annonam publicam,

    Dig. 48, 12, 1:

    vectigal,

    Papin. ib. 39, 4, 8:

    quod ego frudavi,

    Plaut. Trin. 2, 4, 11 Ritschl N. cr. (but not in id. Rud. 5, 2, 58, where the correct read. is defraudassis):

    bellum adversus Turnum propter fraudatas Laviniae nuptias fuit,

    withdrawn, not granted, Just. 43, 1:

    sic gignitur laudatus ille pallor, saturitate fraudatā,

    diminished, weakened, Plin. 9, 39, 64, § 138.

    Lewis & Short latin dictionary > fraudo

  • 38 frudo

    fraudo (arch. frūdo), āvi, ātum, 1 (archaic perf. subj.:

    fraudassis,

    Plaut. Rud. 5, 2, 58; in the dep. form:

    fraussus sit,

    id. As. 2, 2, 20; cf.: frausus erit, fraudem commiserit, Paul. ex Fest. p. 91 Müll.), v. a. [fraus], to cheat, beguile, defraud one of any thing (class.; syn.: fallo, frustror, circumvenio; inesco, deludo, decipio, etc.).
    (α).
    Aliquem aliqua re:

    cum Caecilius a Vario magnā pecuniā fraudaretur,

    Cic. Att. 1, 1, 3; cf.:

    grano uno fraudare decumanum,

    id. Verr. 2, 3, 8, § 20:

    milites praedā,

    Liv. 2, 42, 1:

    milites stipendio,

    Just. 6, 2:

    aurigarios mercede,

    Suet. Ner. 5:

    multos minutis mutuationibus,

    Cic. Fl. 20, 47:

    quos equidem non fraudaverim debitā laude,

    Quint. 2, 14, 1:

    nationes suā gloriā,

    Plin. 32, 6, 21, § 62:

    aliquem triumpho,

    Suet. Calig. 48:

    legentes judicio maximi auctoris,

    Quint. 9, 1, 25:

    pueros somno (Aurora),

    Ov. Am. 1, 13, 17:

    amantem spe,

    id. M. 14, 715:

    superos ture,

    Phaedr. 4, 20, 19:

    artus seniles animā,

    Ov. M. 7, 250:

    (animus) mutila sentit quaedam et quasi decurtata: quibus, tamquam debito fraudetur, offenditur,

    Cic. Or. 53, 178:

    nec fraudare suo veteri nomine,

    id. Fin. 5, 30, 91 (v. Madvig ad h. 1.):

    verba aliqua sui parte,

    Quint. 11, 3, 52:

    nomina origine,

    Ov. M. 7, 654:

    praeclarum factum memoriā,

    Vell. 2, 92:

    bellum sanguine,

    Luc. 2, 305:

    fraudans se ipse victu suo,

    Liv. 2, 10 fin.; 5, 47, 10.—
    (β).
    Simply aliquem:

    quod ille unciatim vix de demenso suo, suum defraudans genium, compersit miser,

    Ter. Phorm. 1, 1, 10:

    quis sit, qui socium fraudarit et fefellerit, consideremus,

    Cic. Rosc. Com. 6, 17: VTI NE PROPTER TE FIDEMVE TVAM CAPTVS FRAVDATVSVE SIEM, an old legal formula in Cic. Off. 3, 17, 70:

    fidentem,

    Plaut. As. 3, 2, 15:

    quempiam,

    Cic. Caecin. 3, 7:

    creditores,

    id. Phil. 6, 4, 11:

    aliquem in hereditaria societate,

    id. Quint. 24, 76:

    lucernas (sc. oleo),

    to deprive of, Hor. S. 1, 6, 124:

    ipso jure rescindi quod fraudandae legis gratia esset ascriptum,

    i. e. to violate, Dig. 35, 1, 64.—
    (γ).
    With a homogeneous object:

    metuo in commune, ne quam fraudem frausus siet,

    Plaut. As. 2, 2, 20.—
    II.
    Transf., to embezzle a thing from a person, to purloin, steal; to withdraw, to diminish (perh. not in Cic.):

    hi stipendium equitum fraudabant,

    Caes. B. C. 3, 59, 3: cf.

    of the same: fraudata restituere,

    id. ib. 3, 60 fin.:

    annonam publicam,

    Dig. 48, 12, 1:

    vectigal,

    Papin. ib. 39, 4, 8:

    quod ego frudavi,

    Plaut. Trin. 2, 4, 11 Ritschl N. cr. (but not in id. Rud. 5, 2, 58, where the correct read. is defraudassis):

    bellum adversus Turnum propter fraudatas Laviniae nuptias fuit,

    withdrawn, not granted, Just. 43, 1:

    sic gignitur laudatus ille pallor, saturitate fraudatā,

    diminished, weakened, Plin. 9, 39, 64, § 138.

    Lewis & Short latin dictionary > frudo

  • 39 pasco

    1. pāsco, pāvī, pāstum, ere
    act.
    1) пасти ( greges armentaque O); разводить ( equos V); заниматься скотоводством (bene p. C)
    2) кормить, питать, содержать (aliquem C etc.; viginti ventres et canem Pt)
    3) ухаживать, холить, отращивать (barbam H; crinem V)
    6) обрабатывать, возделывать ( agros M)
    7) увеличивать, нагромождать ( nummos afienos H); обогащать ( aliquem aliqua re C)
    8) тешить, услаждать, радовать, веселить ( oculos animumque aliqua re или in aliquā re C)
    9) скармливать, опустошать ( collium asperrima V); объедать (silvas, gramĭna V); съедать, пожирать ( cibum O)
    2. pass.
    1) пастись (pecora pāstum propellere L; capellae pascentes V); есть ( pulli pascebantur C); питаться (boves frondibus pascuntur V; mendicato cibo pasci O)
    eodem cibo pastus Pt — вскормленный той же пищей, т. е. воспитанный в том же духе
    2) перен. жить (scelĕre p. C)
    3) (тж. animum pascere V) наслаждаться ( animus pascitur otiis O)

    Латинско-русский словарь > pasco

  • 40 peto

    īvī (iī), ītum, ere [одного корня с praepes, impetus]
    1)
    а) стараться, стремиться, добиваться, искать, домогаться (victoriam ex aliquo L; consulatum C; virginem L)
    certa amittimus, dum incerta petimus погов. Pl — гонясь за сомнительным, мы упускаем верное
    decus ferro petendum Lcn — слава, которую приходится добывать мечом (с бою)
    б) собирать, добывать ( cochleas Sl)
    2) просить, требовать (aliquid ab aliquo C, Sl etc.; multa petentibus desunt multa H)
    p. poenas ab aliquo C — взыскать с (наказать) кого-л.
    p. aliquem ad supplicium G1 — требовать чьей-л. казни
    3) юр. иметь или предъявлять претензию (p. hercditatis possessionem C)
    is unde ( или a quo) petĭtur C etc.ответчик
    4) доставать, получать, брать (lignum pabulum, commeātum Cs); черпать ( doloris oblivionem a litteris C)
    p. aliquid a Graecis C — заимствовать что-л. у греков
    p. initium C — начинать, приступать
    p. iter (viam) Lизбрать путь
    поэт. p. spiritum Hдышать
    suspirium alte p. Pl или p. spiritūs (gemĭtūs) alto de corde Oтяжело вздыхать (стонать)
    6) бросаться, устремляться, нападать
    p. aliquem aliquā re L, H, O etc. — стараться ударить кого-л., запустить в кого-л. чем-л. (p. caput alicujus C, O; p. aliquem armīs VP)
    p. aliquem bello V — идти войной на кого-л. (начать с кем-л. войну)
    lege aliquis petĭtur C — закон направлен против кого-л.
    se peti putabant L — они думали, что враждебные действия направлены против них
    p. aliquem fraude V, L — стараться обмануть кого-л.
    8) направляться, отправляться (castra Nep; Dyrrhachium C; Lacedaemona classe O)
    p. aliquem Lcn — следовать за кем-л.
    9) лететь, взлетать ( caelum pennis O); изливаться, хлынуть ( campum petit amnis V); возвышаться, вздыматься, устремляться (mons petit astra O; flamma petit altum O или supera C)
    10) подходить, приближаться (aliquem Pl, C etc.)
    aliquem p. dextrā V — протягивать кому-л. правую руку
    aliquem amplexu p. Oобнимать кого-л

    Латинско-русский словарь > peto

См. также в других словарях:

  • parler — Parler: Loqui, Fari, Fabulari, Crepare, Verba facere, Mittere vocem, Voces facere, Sermocinari. {{t=g}}paralaléin,{{/t}} esse puto (ait Budaeus) quod lingua vernacula pro verbo loqui, Verba facere, dicit Parler, et {{t=g}}paralalian,{{/t}} quod… …   Thresor de la langue françoyse

  • mettre — Mettre, Ponere. Il vient de Mittere, par syncope et antiptose, Inde Mittere in possessionem. Mettre en possession. Mettre à bord, Naues ad terram applicare, Appellere nauem. Mets toy à dextre, Concede ad dexteram. Mettre à feu et à sang, Incendia …   Thresor de la langue françoyse

  • traicter — Traicter, et manier, Tractare, Contrectare. Traicter aucun, Aliquem, Curare. Liu. lib. 22. Ils ont esté distribuez par les maisons de la ville pour y estre logez et traictez, Per familias accipiendos benigne curandosque diuiserunt. Liu. lib. 22.… …   Thresor de la langue françoyse

  • honneur — Honneur, m. acut. Vient de ce Latin, Honor, et en retient la signification: Mais il a esté usité aussi par les anciens pour la dignité qu a le vassal d estre fieffé par un Roy ou grand Seigneur, et consequemment pour le fief mesme duquel le… …   Thresor de la langue françoyse

  • appeler — aucun, Accire, Arcessere, Ciere, Citare, Clamare, Euocare, Excire, Nominare, Vocare, Clamore aliquem flagitare, Et appeler aucun, c est le semondre au combat, Il l a appelé, Denuntiauit illi duellum, ad duellandum vocare, prouocare ex Liuio, lib …   Thresor de la langue françoyse

  • employer — et despendre à quelque chose, Sumere, Insumere in re aliqua. Employer son argent, Le faire profiter, Pecuniam occupare, B. Employer une chose entant qu elle fait pour nous, et non autrement, Agnoscere aliquid quatenus cum causa nostra facit,… …   Thresor de la langue françoyse

  • plaisir — en François se prend pour un bien fait, pour une chose fort agreable, et pour recreation, joyeuseté ou passetemps. Plaisir mondain et charnel, Voluptas. Mon plaisir ou soulas, Meum suauium, Quid agitur? Mea voluptas. A mon plaisir, Ex sententia,… …   Thresor de la langue françoyse

  • propos — Propos, Vient du Latin, Propono, et signifie ores conference de paroles entre deux ou plusieurs, Sermo, Oratio, Conlocutio, comme, Ils ont propos ensemble de mes affaires, Sermonem habent de rebus meis. Par son propos j ay entendu, Ex eius… …   Thresor de la langue françoyse

  • servir — Servir, Seruire, Asseruire, Deseruire, Inseruire, Subseruire, Ministrare, Famulari. Servir chez aucun, Colere seruitutem apud aliquem. Servir bien Dieu, Religionem colere. Apres Dieu servi, Sacris muneribus perfunctis, ad vitae munera obeunda… …   Thresor de la langue françoyse

  • argent — Argent, Pecunia, argentum, les Alquemistes appellent l argent lune. Argent trespur et bien affiné, Argentum pustulatum. Argent monnoyé, Argentum, Nummus argenteus. Vif argent, Argentum viuum. Argent duquel on n a rien osté, Argentum incolume.… …   Thresor de la langue françoyse

  • aller — I. Aller, Ambulare, Ingredi, Incedere, Ire, Iter facere, Obire, Pergere, Proficisci, Vadere. S en aller, Auferre se, Abire, Discedere, Abscedere, Digredi. Il commence à aller à Phavorinus, Pergit ire ad Phauorinum. Qui doit aller, Iturus. Je te… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»