-
61 facio
făcĭo, feci, factum, 3, v. a. and n.; in pass.: fio, factus, fieri ( imper. usually fac, but the arch form face is freq., esp. in Plaut. and Ter., as Plaut. As. prol. 4; 1, 1, 77; id. Aul. 2, 1, 30; id. Cist. 2, 1, 28; id. Ep. 1, 1, 37; 2, 2, 117; id. Most. 3, 2, 167 et saep.; Ter. And. 4, 1, 57; 4, 2, 29; 5, 1, 2; 14; id. Eun. 1, 2, 10 al.; Cato, R. R. 23, 1; 26; 32 al.; Cat. 63, 78; 79; 82; Ov. Med. fac. 60; Val. Fl. 7, 179 al.; futur. facie for faciam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. dico, init., and the letter e:I.faxo,
Plaut. Am. 1, 1, 199; 2, 1, 42; 3, 3, 17; 3, 4, 14; 5, 1, 55 et saep.; Ter. And. 5, 2, 13; id. Eun. 2, 2, 54; 4, 3, 21 al.; Verg. A. 9, 154; 12, 316; Ov. M. 3, 271; 12, 594: faxim, Enn. ap. Non. 507, 23; Plaut. Am. 1, 3, 13; id. Aul. 3, 2, 6; 3, 5, 20 al.; Ter. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13:faxis,
Hor. S. 2, 3, 38; Sil. 15, 362: faxit, Lex Numae in Paul. ex Fest. s. v. ALIVTA, p. 6 Mull.; Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 12; Plaut. Capt. 3, 4, 90; 3, 5, 54; id. Cas. 3, 5, 6 al.; Ter. Heaut. 1, 2, 24; id. Phorm. 3, 3, 21:faximus,
Plaut. Truc. 1, 1, 40: faxitis, an old form in Liv. 23, 11, 2; 25, 12, 10; 29, 27, 3:faxint,
Plaut. Am. 2, 1, 85; id. Aul. 2, 1, 27; 2, 2, 79 al.; Ter. Heaut. 1, 1, 109; id. Hec. 1, 2, 27; 3, 2, 19; Cic. Verr. 2, 3, 35, § 81; id. Fam. 14, 3, 3.—In pass. imper.:fi,
Plaut. Curc. 1, 1, 87; Hor. S. 2, 5, 38; Pers. 1, 1, 39:fite,
Plaut. Curc. 1, 1, 89 al. — Indic.: facitur, Nigid. ap. Non. 507, 15: fitur, Cato ap. Prisc. p. 789:fiebantur,
id. ib.: fitum est, Liv. Andron. ap. Non. 475, 16.— Subj.: faciatur, Titin. ib.— Inf.: fiere, Enn. ap. Charis. p. 75 P.; Ann. v. 15, ed. Vahl.; Laev. ap. Gell. 19, 7, 10.—On the long i of fit, v. Ritschl, prol. p. 184, and cf. Plaut. Capt. prol. 25: ut fit in bello) [prob. root bha-; Sanscr. bhasas, light; Gr. pha-, in phainô, phêmi; cf. fax, facetiae, facilis, Corss. Ausspr. 1, 423.—But Curt. refers facio to root the- (strengthened THEK), Griech. Etym. p. 64], to make in all senses, to do, perform, accomplish, prepare, produce, bring to pass, cause, effect, create, commit, perpetrate, form, fashion, etc. (cf. in gen.:ago, factito, reddo, operor, tracto): verbum facere omnem omnino faciendi causam complectitur, donandi, solvendi, judicandi, ambulandi, numerandi,
Dig. 50, 16, 218.Act.A.In gen.(α).With acc.: ut faber, cum quid aedificaturus est, non ipse facit materiam, sed ea utitur, quae sit parata, etc.... Quod si non est a deo materia facta, ne terra quidem et aqua et aer et ignis a deo factus est, Cic. N. D. Fragm. ap. Lact. 2, 8 (Cic. ed. Bait. 7, p. 121):(β).sphaera ab Archimede facta,
Cic. Rep. 1, 14:fecitque idem et sepsit de manubiis comitium et curiam,
id. ib. 2, 17:aedem,
id. ib. 2, 20:pontem in Arari faciundum curat,
Caes. B. G. 1, 13, 1:castra,
id. ib. 1, 48, 2; Cic. Fam. 15, 4, 4:faber vasculum fecit,
Quint. 7, 10, 9:classem,
Caes. B. G. 4, 21, 4:cenas et facere et obire,
Cic. Att. 9, 13, 6:ignem lignis viridibus,
id. Verr. 2, 1, 17, § 45:poema,
to compose, id. Pis. 29, 70:carmina,
Juv. 7, 28:versus,
id. 7, 38:sermonem,
Cic. Fam. 9, 8, 1; cf.litteram,
id. Ac. 2, 2, 6: ludos, to celebrate, exhibit = edere, id. Rep. 2, 20; id. Att. 15, 10;also i. q. ludificari,
Plaut. Capt. 3, 4, 47:sementes,
i. e. to sow, Caes. B. G. 1, 3, 1:messem,
Col. 2, 10, 28:pecuniam,
to make, acquire, Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:manum (with parare copias),
to collect, prepare, id. Caecin. 12, 33; so,cohortes,
Caes. B. C. 3, 87, 4:exercitum,
Vell. 2, 109, 2; and:auxilia mercede,
Tac. A. 6, 33:iter,
Cic. Att. 3, 1; id. Planc. 26, 65; id. Div. 1, 33, 73 et saep.; cf.also the phrases: aditum sibi ad aures,
Quint. 4, 1, 46:admirationem alicujus rei alicui,
to excite, Liv. 25, 11, 18; Sen. Ep. 115:aes alienum,
Cic. Att. 13, 46, 4; Liv. 2, 23, 5; Sen. Ep. 119, 1:alienationem disjunctionemque,
Cic. Lael. 21, 76:animum alicui,
Liv. 25, 11, 10:arbitrium de aliquo,
to decide, Hor. C. 4, 7, 21;opp. arbitrium alicui in aliqua re,
i. e. to leave the decision to one, Liv. 43, 15, 5:audaciam hosti,
id. 29, 34, 10:audientiam orationi,
Cic. Div. in Caecil. 13, 42:auspicium alicui,
Liv. 1, 34, 9; Hor. Ep. 1, 1, 86:auctoritatem,
Cic. de Imp. Pomp. 15, 43:bellum,
Cic. Off. 1, 11, 35; Caes. B. G. 3, 29, 2:multa bona alicui,
Plaut. Poen. 5, 4, 46:castra,
to pitch, Tac. H. 5, 1:caulem,
to form, Col. Arb. 54:clamores,
to make, raise, Cic. Brut. 95, 326:cognomen alicui,
to give, Liv. 1, 3, 9:commercium sermonis,
id. 5, 15, 5:concitationes,
Caes. B. C. 3, 106 fin.:conjurationes,
to form, id. B. G. 4, 30 fin.:consuetudinem alicui cum altero,
Cic. Fam. 13, 23, 1:consilia alicui,
Liv. 35, 42, 8:contentionem cum aliquo,
Cic. Off. 1, 38, 137:controversiam,
to occasion, id. Or. 34, 121:convicium magnum alicui,
id. Fam. 10, 16, 1:copiam pugnandi militibus,
Liv. 7, 13, 10:corpus,
to grow fat, corpulent, Cels. 7, 3 fin.; Phaedr. 3, 7, 5:curam,
Tac. A. 3, 52:damnum,
to suffer, Cic. Brut. 33, 125:detrimentum,
id. Verr. 2, 4, 9, § 20:desiderium alicujus, rei alicui,
Liv. 3, 34, 7; 7, 24, 10:dicta,
Ov. F. 2, 375; 3, 515:difficultatem,
Quint. 10, 3, 10 and 16:discordiam,
to cause, Tac. H. 3, 48:discrimen,
Quint. 7, 2, 14; 11, 1, 43:disjunctionem (with alienationem),
Cic. Lael. 21, 76:dolorem alicui,
id. Att. 11, 8, 2:dulcedinem,
Sen. Ep. 111:eloquentiam alicui (ira),
Quint. 6, 2, 26:epigramma,
to write, Cic. Arch. 10, 25:errorem,
Sen. Ep. 67:eruptiones ex oppido,
Caes. B. C. 2, 2, 5:exemplum,
Quint. 5, 2, 2: exempla = edere or statuere, Plaut. Most. 5, 1, 66. exercitum, to raise, muster, Tac. A. 6, 33:exspectationem,
Quint. 9, 2, 23:facinus,
Plaut. Bacch. 4, 9, 1; Cic. Fin. 2, 29, 95; Tac. A. 12, 31:facultatem recte judicandi alicui,
Cic. Verr. 2, 2, 73, § 179:fallaciam,
Ter. And. 1, 8, 7:famam ingenii,
Quint. 11, 2, 46:fastidium,
Liv. 3, 1, 7:favorem alicui,
id. 42, 14, 10; Quint. 4, 1, 33:fidem alicui,
Cic. Cat. 3, 2, 4; id. Att. 7, 8, 1; Quint. 6, 2, 18:finem,
Cic. Att. 16, 16, 16; id. Rep. 2, 44:formidinem,
to excite, Tac. H. 3, 10:fortunam magnam (with parare),
Liv. 24, 22, 9:fraudem,
Plaut. Mil. 2, 2, 9; Cic. Att. 4, 12:fugam fecerunt, stronger than fugerunt,
Liv. 8, 9, 12 Weissenb.; Sall. J. 53, 3;but: cum fugam in regia fecisset (sc. ceterorum),
Liv. 1, 56, 4; so,fugam facere = fugare,
id. 21, 5, 16; 21, 52, 10:fugam hostium facere,
id. 22, 24, 8; 26, 4, 8 al.:gestum vultu,
Quint. 11, 3, 71:gradum,
Cic. de Or. 2, 61, 249; id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8:gratiam alicujus rei,
Liv. 3, 56, 4; 8, 34, 3:gratulationem alicui,
Cic. Fam. 11, 18, 3; Sen. Ep. 6:gratum alicui,
Ter. Eun. 4, 4, 56; Cic. Rep. 1, 21; cf.:gratissimum alicui,
id. Fam. 7, 21 fin.:histrioniam,
Plaut. Am. prol. 152:homicidium,
to commit, Quint. 5, 9, 9:hospitium cum aliquo,
Cic. Balb. 18, 42:imperata,
Caes. B. G. 2, 3, 3:impetum in hostem,
Cic. Fin. 1, 10, 34; Liv. 25, 11, 2:incursionem,
Liv. 3, 38, 3:indicium,
Cic. Verr. 2, 1, 57, § 150:inducias,
id. Phil. 8, 7, 20:initium,
to begin, id. Agr. 2, 29, 79; cf.:initia ab aliquo,
id. Rep. 1, 19:injuriam,
id. ib. 3, 14 (opp. accipere); Caes. B. G. 1, 36, 4; Quint. 3, 6, 49; 10, 1, 115:insidias alicui,
Cic. Mil. 9, 23:iram,
Quint. 6, 1, 14:jacturam,
Cic. Off. 3, 23, 89; id. Fin. 2, 24, 79; Caes. B. G. 7, 77, 7:judicium,
Cic. Att. 7, 23, 2:judicatum,
to execute, id. Fl. 20, 48:jus alicui,
Liv. 32, 13, 6:jussa,
Ov. F. 1, 379:laetitiam,
Cic. Fin. 1, 7, 25:largitiones,
id. Tusc. 3, 20, 48:locum poetarum mendacio,
Curt. 3, 1, 4:locum alicui rei,
Cels. 2, 14 fin.; 7, 4, 3; Curt. 4, 11, 8; Sen. Ep. 91, 13 et saep.:longius,
Cic. Leg. 1, 7, 22 al.:valde magnum,
id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7:medicinam alicui,
to administer, id. Fam. 14, 7:memoriam,
Quint. 11, 2, 4:mentionem,
Cic. Q. Fr. 2, 11, 2:metum,
to excite, Tac. A. 6, 36:turbida lux metum insidiarum faciebat,
suggested, Liv. 10, 33, 5:metum alicui,
id. 9, 41, 11:missum aliquem,
Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:modum irae,
Liv. 4, 50, 4:moram,
Cic. Att. 16, 2, 1; Plaut. Most. 1, 1, 72:morem alicujus rei sibi,
Liv. 35, 35, 13:motus,
id. 28, 46, 8: multam alicui, Cato ap. Gell. 11, 1, 6:munditias,
id. R. R. 2, 4:mutationem,
Cic. Sest. 12, 27; id. Off. 1, 33, 120:multa alicui,
id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 16:naufragium,
to suffer, id. Fam. 16, 9, 1:negotium alicui,
to give to do, make trouble for, Quint. 5, 12, 13; Just. 21, 4, 4:nomen alicui,
Liv. 8, 15, 8; cf.nomina,
to incur debts, Cic. Off. 3, 14, 59:odium vitae,
Plin. 20, 18, 76, § 199:officium suum,
Ter. Phorm. 4, 5, 12:omnia amici causa,
Cic. Lael. 10, 35; id. Fam. 5, 11, 2:opinionem alicui,
id. Div. in Caecil. 14, 45:orationem,
id. de Or. 1, 14, 63; id. Brut. 8, 30; id. Or. 51, 172:otia alicui,
to grant, Verg. E. 1, 6:pacem,
to conclude, Cic. Off. 3, 30, 109:pecuniam ex aliqua re,
id. Verr. 2, 2, 6, § 17:periculum,
Ter. Eun. 3, 2, 23; id. Heaut. 2, 1, 9; Tac. A. 13, 33; 16, 19; Sall. C. 33, 1: perniciem alicui, to cause, = parare, Tac. H. 2, 70:planum,
Cic. Rosc. Am. 19, 54:potestatem,
id. Cat. 3, 5, 11; id. Rep. 2, 28:praedam,
Caes. B. G. 4, 34, 5; Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156; Plaut. Poen. 3, 6, 8:praedas ab aliquo,
Nep. Chabr. 2, 2:proelium,
to join, Caes. B. G. 1, 13; Cic. Deiot. 5, 13; Liv. 25, 1, 5; Tac. H. 4, 79; id. A. 12, 40:promissum,
Cic. Off. 3, 25, 95:pudorem,
Liv. 3, 31, 3:ratum,
id. 28, 39, 16:rem,
Ter. Ad. 2, 2, 12:reum,
to accuse, Cic. Verr. 2, 2, 38: risum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; Quint. 6, 1, 40; 48:scelus,
to commit, Tac. H. 1, 40:securitatem alicui,
Liv. 36, 41, 1:sermonem,
Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:significationem ignibus,
Caes. B. G. 2, 33, 3:silentium,
Liv. 24, 7, 12:somnum,
to induce, Juv. 3, 282:spem,
Cic. Att. 3, 16; Liv. 30, 3, 7:spiritus,
id. 30, 11, 3:stercus,
Col. 2, 15:stipendia,
Sall. J. 63, 3; Liv. 3, 27, 1; 5, 7, 5:stomachum alicui,
Cic. Att. 5, 11, 2; id. Fam. 1, 9, 10:suavium alicui,
Plaut. As. 4, 1, 53:suspicionem,
Cic. Fl. 33, 83:taedium alicujus rei,
Liv. 4, 57, 11:terrorem iis,
to inflict, id. 10, 25, 8:timorem,
to excite, id. 6, 28, 8:mihi timorem,
Cic. Fam. 10, 18, 2:totum,
Dig. 28, 5, 35:transitum alicui,
Liv. 26, 25, 3:turbam,
Ter. Eun. 4, 1, 2:urinam,
Col. 6, 19:usum,
Quint. 10, 3, 28:vadimonium,
Cic. Quint. 18, 57:verbum, verba,
to speak, talk, id. Verr. 2, 4, 65, § 147:verbum,
to invent, id. Fin. 3, 15, 51:versus,
id. Q. Fr. 3, 5:vestigium,
id. Rab. Post. 17, 47: viam [p. 717] sibi, Liv. 3, 5, 6:vim alicui or in aliquem,
id. 38, 24, 4; 3, 5, 5:vires,
to get, acquire, Quint. 10, 3, 3:vitium,
Cic. Top. 3, 15 al. —With ut, ne, quin, or the simple subj.:(γ).faciam, ut ejus diei locique meique semper meminerit,
Plaut. Capt. 4, 2, 20:facere ut remigret domum,
id. Pers. 4, 6, 3; id. Capt. 3, 4, 78; 4, 2, 77:ea, quantum potui, feci, ut essent nota nostris,
Cic. Ac. 1, 2, 8:facito, ut sciam,
id. Att. 2, 4, 4:non potuisti ullo modo facere, ut mihi illam epistolam non mitteres,
id. ib. 11, 21, 1:si facis ut patriae sit idoneus,
Juv. 14, 71:ut nihil ad te dem litterarum facere non possum,
Cic. Ac. 8, 14, 1; for which, with quin:facere non possum, quin ad te mittam,
I cannot forbear sending, id. ib. 12, 27, 2:fecisti, ut ne cui maeror tuus calamitatem afferret,
id. Clu. 60, 168:fac, ne quid aliud cures,
id. Fam. 16, 11, 1:domi assitis, facite,
Ter. Eun. 3, 2, 53:fac fidele sis fidelis,
Plaut. Capt. 2, 3, 79:fac cupidus mei videndi sis,
Cic. Fam. 5, 21, 5:fac cogites,
id. ib. 11, 3, 4.—In pass.:fieri potest, ut recte quis sentiat, etc.,
Cic. Tusc. 1, 3, 6: potest fieri, ut iratus dixerit, etc., Crass. ap. Cic. de Or. 2, 70, 285:nec fieri possit, ut non statim alienatio facienda sit,
id. Lael. 21, 76; so with ut non, id. Verr. 2, 2, 77, § 190 (Zumpt, Gram. § 539).—With inf. = efficere, curare, to cause (rare):(δ).nulla res magis talis oratores videri facit,
Cic. Brut. 38, 142; Pall. 6, 12:aspectus arborum macrescere facit volucres inclusas,
Varr. R. R. 3, 5, 3; Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114:qui nati coram me cernere letum Fecisti,
Verg. A. 2, 539; Ov. H. 17, 174:mel ter infervere facito,
Col. 12, 38, 5 (perh. also in Ov. H. 6, 100, instead of favet, v. Loers. ad h. l.; cf. infra, B. 4.).—Absol.:B.ego plus, quam feci, facere non possum,
Cic. Fam. 11, 14, 3:faciam, ut potero, Laeli,
id. de Sen. 3, 7; cf. id. Rep. 1, 24:noli putare, pigritia me facere, quod non mea manu scribam,
id. Att. 16, 15, 1; so,facere = hoc or id facere,
Lucr. 4, 1112 (cf. Munro ad loc.); 1153: vereor ne a te rursus dissentiam. M. Non facies, Quinte, Cic. Leg. 3, 15, 33;so after scribam,
id. Att. 16, 16, 15:nominaverunt,
id. Rep. 2, 28, 50;after disserere: tu mihi videris utrumque facturus,
id. ib. 2, 11, 22;after fingere: ut facit apud Platonem Socrates,
id. ib.:necesse erit uti epilogis, ut in Verrem Cicero fecit,
Quint. 6, 1, 54:qui dicere ac facere doceat,
id. 2, 3, 11:faciant equites,
Juv. 7, 14; Liv. 42, 37, 6:petis ut libellos meos recognoscendos curem. Faciam,
Plin. Ep. 4, 26, 1; 5, 1, 4 et saep. (cf. the use of facio, as neutr., to resume or recall the meaning of another verb, v. II. E. infra; between that use and this no line can be drawn).In partic.1.With a double object, to make a thing into something, to render it something:2.senatum bene firmum firmiorem vestra auctoritate fecistis,
Cic. Phil. 6, 7, 18:te disertum,
id. ib. 2, 39 fin.:iratum adversario judicem,
id. de Or. 1, 51, 220:heredem filiam,
to appoint, constitute, id. Verr. 2, 1, 43, § 111:aliquem regem,
Just. 9, 6:aliquem ludos,
Plaut. Aul. 2, 2, 75:aliquem absentem rei capitalis reum,
Cic. Verr. 2, 2, 38, § 93:animum dubium,
id. de Imp. Pomp. 10, 27:injurias irritas,
id. Verr. 2, 2, 26, § 63:vectigalia sibi deteriora,
Caes. B. G. 1, 36, 4:hi consules facti sunt,
Cic. de Sen. 5, 14:disciplina doctior facta civitas,
id. Rep. 2, 19:di ex hominibus facti,
id. ib. 2, 10; cf.:tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti,
Sall. J. 10, 2.—In pass.:quo tibi sumere depositum clavum fierique tribuno?
to become a tribune, Hor. S. 1, 6, 25.—to value, esteem, regard a person or thing in any manner (like the Engl. make, in the phrase to make much of).—Esp. with gen. pretii:3.in quo perspicere posses, quanti te, quanti Pompeium, quem unum ex omnibus facio, ut debeo, plurimi, quanti Brutum facerem,
Cic. Fam. 3, 10, 2:te quotidie pluris feci,
id. ib. 3, 4, 2:voluptatem virtus minimi facit,
id. Fin. 2, 13, 42:dolorem nihili facere,
to care nothing for, to despise, id. ib. 27, 88:nihili facio scire,
Plaut. Pers. 2, 2, 42:negat se magni facere, utrum, etc.,
Quint. 11, 1, 38:parum id facio,
Sall. J. 85, 31: si illi aliter nos faciant quam aequum sit. Plaut. Stich. 1, 1, 43.—With gen., to make a thing the property of a person, subject it to him: omnia, quae mulieris fuerunt, viri fiunt, Cic. Top. 4, 23.—Esp.: facere aliquid dicionis alicujus, to reduce to subjection under a person or power:4.omnem oram Romanae dicionis fecit,
Liv. 21, 60, 3:dicionis alienae facti,
id. 1, 25, 13; 5, 27, 14; cf.: ut munus imperii beneficii sui faceret, to make it ( seem) his own bounty, Just. 13, 4, 9:ne delecto imperatore alio sui muneris rempublicam faceret,
Tac. A. 15, 52.—To represent a thing in any manner, to feign, assert, say. —Constr. with acc. and adj. or part., or with acc. and inf.(α).Acc. and part.:(β).in eo libro, ubi se exeuntem e senatu et cum Pansa colloquentem facit,
id. Brut. 60, 218:Xenophon facit... Socratem disputantem,
id. N. D. 1, 12, 31; cf.:ejus (Socratis) oratio, qua facit eum Plato usum apud judices,
id. Tusc. 1, 40 fin. al.—Acc. and inf.:(γ).qui nuper fecit servo currenti in via decesse populum,
Ter. Heaut. prol. 31:fecerat et fetam procubuisse lupam,
Verg. A. 8, 630; cf. Ov. M. 6, 109, v. Bach ad h. l.:poetae impendere apud inferos saxum Tantalo faciunt,
Cic. Tusc. 4, 16, 35:quem (Herculem) Homerus apud inferos conveniri facit ab Ulixe,
id. N. D. 3, 16, 41:Plato construi a deo mundum facit,
id. ib. 1, 8, 19:Plato Isocratem laudari fecit a Socrate,
id. Opt. Gen. 6, 17; id. Brut. 38, 142:M. Cicero dicere facit C. Laelium,
Gell. 17, 5, 1:caput esse faciunt ea, quae perspicua dicunt,
Cic. Fia. 4, 4, 8, v. Madv. ad h. l.—In double construction:5.Polyphemum Homerus cum ariete colloquentem facit ejusque laudare fortunas,
Cic. Tusc. 5, 39 fin. —To make believe, to pretend:6.facio me alias res agere,
Cic. Fam. 15, 18:cum verbis se locupletem faceret,
id. Fl. 20:me unum ex iis feci, qui, etc.,
id. Planc. 27, 65.—Hypothetically in the imper. fac, suppose, assume:7.fac, quaeso, qui ego sum, esse te,
Cic. Fam. 7, 23, 1; cf.:fac potuisse,
id. Phil. 2, 3, 5:fac animos non remanere post mortem,
id. Tusc. 1, 34, 82; 1, 29, 70:fac velit,
Stat. Ach. 2, 241:fac velle,
Verg. A. 4, 540.—In mercant. lang., to practise, exercise, follow any trade or profession:8.cum mercaturas facerent,
Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72:naviculariam,
id. ib. 2, 5, 18, §46: argentariam,
id. ib. 2, 5, 49, § 155; id. Caecin. 4, 10:topiariam,
id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 5:haruspicinam,
id. Fam. 6, 18, 1:praeconium,
id. ib.; so,piraticam,
id. Post. Red. in Sen. 5, 11:medicinam,
Phaedr. 1, 14, 2.—In relig. lang., like the Gr. rhezein, to perform or celebrate a religious rite; to offer sacrifice, make an offering, to sacrifice:9.res illum divinas apud eos deos in suo sacrario quotidie facere vidisti,
Cic. Verr. 2, 4, 8, § 18:sacra pro civibus,
id. Balb. 24, 55:sacrificium publicum,
id. Brut. 14, 56.— Absol.:a sacris patriis Junonis Sospitae, cui omnes consules facere necesse est, consulem avellere,
Cic. Mur. 41, 90.—With abl.:cum faciam vitula pro frugibus,
Verg. E. 3, 77:catulo,
Col. 2, 22, 4.— Pass. impers.:cum pro populo fieret,
Cic. Att. 1, 13, 3:quibus diis decemviri ex libris ut fieret, ediderunt,
Liv. 37, 3, 5.—In gram., to make, form in inflecting:10.cur aper apri et pater patris faciat?
Quint. 1, 6, 13; so id. 14; 15; 27; cf.:sic genitivus Achilli et Ulixi fecit,
id. 1, 5, 63; 1, 6, 26:eadem (littera) fecit ex duello bellum,
id. 1, 4, 15.—In late Lat., (se) facere aliquo, to betake one's self to any place:11.intra limen sese facit,
App. 5, p. 159, 25;without se: homo meus coepit ad stelas facere,
Petr. 62:ad illum ex Libya Hammon facit,
Tert. Pall. 3.—Peculiar phrases.a.Quid faciam (facias, fiet, etc.), with abl., dat., or (rare) with de, what is to be done with a person or thing? quid hoc homine facias? Cic. Sest. 13, 29; id. Verr. 2, 2, 16, § 40:b.nescit quid faciat auro,
Plaut. Bacch. 2, 3, 100:quid tu huic homini facias?
Cic. Caecin. 11, 30; cf.:quid enim tibi faciam,
id. Att. 7, 3, 2: quid faceret huic conclusioni, i. e. how should he refute, etc., id. Ac. 2, 30, 96:quid facias illi?
Hor. S. 1, 1, 63:miserunt Delphos consultum quidnam facerent de rebus suis,
Nep. Them. 2: quid fecisti scipione? what have you done with the stick? or, what has become of it? Plaut. Cas. 5, 4, 6; cf. id. ib. 5, 4, 9.—In pass.:quid Tulliola mea fiet?
Cic. Fam. 14, 4, 3:quid illo fiet? quid me?
id. Att. 6, 1, 14:quid fiet artibus?
id. Ac. 2, 33, 107:quid mihi fiet?
Ov. A. A. 1, 536:quid de illa fiet fidicina igitur?
Plaut. Ep. 1, 2, 48: de fratre quid fiet? Ter. Ad. 5, 9, 39.— Absol.:quid faciat Philomela? fugam custodia claudit?
Ov. M. 6, 572:quid facerem? neque servitio me exire licebat, etc.,
Verg. E. 1, 41 al. —Fit, factum est aliquo or aliqua re, it happens to, becomes of a person or thing:(β).volo Erogitare, meo minore quid sit factum filio,
Plaut. Capt. 5, 1, 32:nec quid deinde iis (elephantis) factum sit, auctores explicant,
Plin. 8, 6, 6, § 17:quid eo est argento factum?
Plaut. Most. 3, 1, 106.—Hence,Esp., si quid factum sit aliquo, if any thing should happen to one (i. q. si quid acciderit humanitus), euphemistically for if one should die:c.si quid eo factum esset, in quo spem essetis habituri?
Cic. de Imp. Pomp. 20, 59; cf.:eum fecisse aiunt, sibi quod faciendum fuit,
Plaut. Poen. 5, 1, 23. —Ut fit, as it usually happens, as is commonly the case:d.praesertim cum, ut fit, fortuito saepe aliquid concluse apteque dicerent,
Cic. Or. 53, 177:queri, ut fit, incipiunt,
id. Verr. 2, 2, 23, § 56:dum se uxor, ut fit, comparat,
id. Mil. 10, 28:fecit statim, ut fit, fastidium copia,
Liv. 3, 1, 7.—Fiat, an expression of assent, so be it! very good! fiat, geratur mos tibi, Plaut. Ps. 1, 5, 146; id. As. 1, 1, 27; id. Am. 2, 2, 138; id. Most. 4, 3, 44 al.—e. 12.In certain phrases the ellipsis of facere is common, e. g. finem facere:II.Quae cum dixisset, Cotta finem,
Cic. N. D. 3, 40, 94; id. Fin. 4, 1 init. —With nihil aliud quam, quid alium quam, nihil praeterquam, which often = an emphatic Engl. only (but not in Cic.):Tissaphernes nihil aliud quam bellum comparavit,
Nep. Ages. 2:per biduum nihil aliud quam steterunt parati,
Liv. 34, 46; Suet. Caes. 20; id. Aug. 83; Liv. 2, 63; 4, 3; 3, 26.—So with nihil amplius quam, nihil prius quam, nihil minus quam, Liv. 26, 20; 35, 11; Suet. Dom. 3.Neutr.A.With adverbs, to do, deal, or act in any manner:B.recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,
Plaut. Capt. 5, 2, 7;v. recte under rego: bene fecit Silius, qui transegerit,
Cic. Att. 12, 24, 1:seu recte seu perperam,
to do right or wrong, id. Quint. 8, 31:Dalmatis di male faciant,
id. Fam. 5, 11 fin.:facis amice,
in a friendly manner, id. Lael. 2, 9; cf.:per malitiam,
maliciously, id. Rosc. Com. 7, 21:humaniter,
id. Q. Fr. 2, 1, 1:imperite,
id. Leg. 1, 1, 4:tutius,
Quint. 5, 10, 68:voluit facere contra huic aegre,
Ter. Eun. 4, 1, 10: bene facere, to profit, benefit (opp. male facere, to hurt, injure), Ter. Ad. 5, 8, 25; 5, 7, 19; Plaut. Most. 3, 2, 22; id. Capt. 5, 2, 23; v. also under benefacio and benefactum.—Facere cum or ab aliquo, to take part with one, to side with one; and opp. contra (or adversus) aliquem, to take part against one:C.si respondisset, idem sentire et secum facere Sullam,
Cic. Sull. 13, 36; cf.:cum illo consulem facere,
id. Att. 6, 8, 2; and:secum consules facere,
id. Planc. 35, 86:auctoritatem sapientissimorum hominum facere nobiscum,
id. Caecin. 36, 104; cf.:rem et sententiam interdicti mecum facere fatebatur,
id. ib. 28, 79:cum veritas cum hoc faciat,
is on his side, id. Quint. 30, 91:commune est, quod nihilo magis ab adversariis quam a nobis facit,
id. Inv. 1, 48, 90:omnes damnatos, omnes ignominia affectos illac (a or cum Caesare) facere,
id. Att. 7, 3, 5:quae res in civitate duae plurimum possunt, eae contra nos ambae faciunt in hoc tempore,
id. Quint. 1, 1:neque minus eos cum quibus steterint quam adversus quos fecerint,
Nep. Eum. 8, 2:cum aliquo non male facere,
to be on good terms with, Ov. Am. 3, 762.—In late Lat. facere cum aliqua = vivere cum aliqua, to live in matrimony, to be married, Inscr. Orell. 4646. —D.Ad aliquid, alicui, or absol., to be good or of use for any thing; to be useful, of service:E.chamaeleon facit ad difficultatem urinae,
Plin. 22, 18, 21, § 46; Scrib. Comp. 122:ad talem formam non facit iste locus,
Ov. H. 16, 190; cf. id. ib. 6, 128; id. Am. 1, 2, 16 al.:radix coronopi coeliacis praeclare facit,
Plin. 22, 19, 22, § 48; so with dat., Plin. Val. 2, 1; Prop. 3 (4), 1, 20:facit autem commode ea compositio, quam, etc.,
Col. 7, 5, 7; 8, 17, 13:nec caelum, nec aquae faciunt, nec terra, nec aurae,
do not benefit me, Ov. Tr. 3, 8, 23:mire facit in peroratione confessio,
Quint. 11, 3, 173; 171; cf. with a subject-clause: plurimum facit, totas diligenter [p. 718] nosse causas, id. 6, 4, 8: ad aliquid or alicui signifies also to suit, fit:non faciet capiti dura corona meo,
Prop. 3, 1, 19; cf. Ov. H. 16, 189.—Like the Gr. poiein or dran, and the Engl. to do, instead of another verb (also for esse and pati):F.factum cupio (sc. id esse),
Plaut. Truc. 4, 4, 24:factum volo,
id. Bacch. 3, 3, 91; id. Most. 3, 2, 104:an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi facere non potuerunt?
Cic. Tusc. 5, 32, 90:nihil his in locis nisi saxa et montes cogitabam: idque ut facerem, orationibus inducebar tuis,
id. Leg. 2, 1, 2; cf.:Demosthenem, si illa pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse,
id. Off. 1, 1 fin.; and:cur Cassandra furens futura prospiciat, Priamus sapiens hoc idem facere nequeat?
id. Div. 1, 39, 85; so id. Ac. 2, 33, 107; id. Att. 1, 16, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2; Nep. Chabr. 3, 4; 4, 3 al.:vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno (here also with the case of the preceding verb),
Cic. Fin. 2, 24 fin. (v. Madv. ad h. l. p. 278):jubeas (eum) miserum esse, libenter quatenus id facit (i. e. miser est),
what he is doing, Hor. S. 1, 1, 64:in hominibus solum existunt: nam bestiae simile quiddam faciunt (i. q. patiuntur or habent),
Cic. Tusc. 4, 14; so,ne facias quod Ummidius quidam (= ne idem experiaris, ne idem tibi eveniat),
Hor. S. 1, 1, 94. —Facere omitted, especially in short sentences expressing a judgment upon conduct, etc.:1.at stulte, qui non modo non censuerit, etc.,
Cic. Off. 3, 27, 101.—Hence,factus, a, um, P. a.A.As adjective ante-class. and very rare:B.factius nihilo facit, sc. id, i. e. nihilo magis effectum reddit,
is no nearer bringing it about, Plaut. Trin. 2, 3, 6; cf. Lorenz ad loc.—Far more freq.,In the neutr. as subst.: factum, i ( gen. plur. factum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 Trag. 81), that which is done, a deed, act, exploit, achievement (syn.: res gestae, facinus).1.In gen.:2.depingere,
Ter. Phorm. 1, 5, 38:facere factum,
Plaut. Truc. 2, 7, 5; id. Mil. 3, 1, 139:dicta et facta,
Ter. Eun. 5, 4, 19; id. Heaut. 4, 5, 12:opus facto est,
id. Phorm. 4, 5, 4:ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed, etc.,
Cic. Sull. 26, 72: meum factum probari abs te triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 1;14, 9, 2: quod umquam eorum in re publica forte factum exstitit?
id. ib. 8, 14, 2:praeclarum atque divinum,
id. Phil. 2, 44, 114:egregium,
id. Fam. 10, 16, 2; id. Cael. 10, 23:factum per se improbabile,
Quint. 7, 4, 7; 6, 1, 22:illustre,
Nep. Arist. 2, 2; cf.:illustria et gloriosa,
Cic. Fin. 1, 11, 37:forte,
id. Att. 8, 14, 2:dira,
Ov. M. 6, 533:nefanda,
id. H. 14, 16 al.; but also with the adv.:recte ac turpiter factum,
Caes. B. G. 7, 80, 5; cf.:multa huius (Timothei) sunt praeclare facta sed haec maxime illustria,
Nep. Timoth. 1, 2;v. Zumpt, Gram. § 722, 2: dimidium facti, qui coepit, habet,
Hor. Ep. 1, 2, 40:quo facto aut dicto adest opus,
Plaut. Am. 1, 1, 15 et saep.:famam extendere factis,
Verg. A. 10, 468: non hominum video. non ego facta boum, doings, i. e. works, Ov. H. 10, 60.—In partic., bonum factum, like the Gr. agathê tuchê, a good deed, i. e. well done, fortunate (ante-class. and post-Aug.):* 2.bonum factum'st, edicta ut servetis mea,
Plaut. Poen. prol. 16; cf. id. ib. 44; cf.:hoc factum est optimum, ut, etc.,
id. Ps. 1, 2, 52:majorum bona facta,
Tac. A. 3, 40; cf. id. ib. 3, 65. —At the commencement of edicts, Suet. Caesar, 80; id. Vit. 14; Aur. Vict. Vir. Ill. 49, 17; Tert. Pudic. 1.—(But in the class. per. factum in this sense is a participle, and is construed with an adv.:bene facta,
Sall. C. 8, 5; id. J. 85, 5; Cic. Tusc. 2, 26, 64:recte, male facta,
id. Off. 2, 18, 62:male facto exigua laus proponitur,
id. Leg. Agr. 2, 2, 5; id. Brut. 43, 322; Quint. 3, 7, 13; cf. Krebs, Antibarb. p. 460).—facteon, a word jestingly formed by Cicero, after the analogy of the Greek, for faciendum: quare, ut opinor, philosophêteon, id quod tu facis, et istos consulatus non flocci facteon, Cic. Att. 1, 16, 13 Orell. N. cr. (for facteon, Ernesti has eateon). -
62 absolvo
ab-solvo, solvī, solūtum, ere1) отделять ( lingua absoluta a gutture PM — о лягушках); отвязывать (sc. asinum Ap; canem Amm); отворять ( valvas stabuli Ap)2)а) освобождать (vinclis T и a vinculis Pl; domum ex pignoribus Dig)loca nebularum noctibus absoluta Pall — места, не знающие ночных тумановб) избавлять (aliquem cura Sl; populum Romanum bello T; aliquem timoris Sen; se a. ab aliquā re C)3) освобождать (от обвинения), оправдывать (по суду) (aliquem alicujus rei, aliquā re и — редко — de aliqua re)a. aliquem suspicione alicujus rei L — снять с кого-л. подозрение в чём-л.a. aliquem capitis Nep — не приговаривать к смертной казни (помиловать) кого-л.4) доводить до конца, заканчивать, завершать (opus Cs; libellos Su; rem inchoatam C)a. beneficium suum L — довести своё благодеяние до конца6) (покороче) излагать, рассказыватьde aliquā re a. uno verbo Pl (paucis Sl) — вкратце рассказать о чём-л.7) выполнять ( promissa Vr)8) ( о должниках) рассчитываться, платить, оплачивать (aliquem Pl, Ter; creditorem Dig) -
63 abstineo
abs-tineo, tinuī, tentum, ēre [ teneo ]1) удерживать, не допускать (aliquem и aliquid aliquā re и ab aliquā re)a. milites praedā L — запрещать солдатам заниматься грабежомa. ignem ab aede L — не дать огню распространиться на храмa. ab alienis pecuniis C — не присваивать себе чужих денегabstine sermonem de rebus istis Pl — не говори об этомa. aliquem cibo et aquā Col — не давать кому-л. ни есть, ни питьabstinendus est (тж. a cibo CC) Sen — (больной) должен быть посажен на диетуa. culpam и culpā Pl — остаться невиновнымa. ferrum quercu O — не рубить (священного) дубаa. hereditatem (тж. se a. ab hereditate) CJ, Dig — отказаться от наследства, ноse a. — воздерживаться (cibo Hirt; litibus et jurgis C; a cantu T и cantu PM)2) сдерживать, подавлять (gemitus, risūs Ter)3) мед. задерживать (ventrem, sudorem CC)4) не допускать к богослужению, отлучать Eccl5) не трогать, щадить (mulieribus atque infantibus Cs; ab inermi L)6) (= se a., см. 1.) воздерживаться, удерживаться (aliquā re и ab aliquā re, редко alicujus rei и aliquid)vix lacrimis a. QC — с трудом удерживать слёзыa. vino et venere H — избегать вина и любовных утехa. nominibus QC — не называть имёнa. publico T — не показываться на людях, нигде не быватьa. irarum H — подавлять порывы гневаomne jus belli abstinuisse alicui L — не воспользоваться всеми правами воюющей стороны относительно (т. е. пощадить) кого-л.a. non queas, quin... Pl — трудно удержаться, чтобы не...7) (тж. se a.) мед. воздерживаться от пищи, соблюдать голодную диету CC -
64 ago
ēgī, āctum, ere1)а) приводить в движение, вести ( magnum agmen V); погонять, гнать (greges Sen; capellas V)a. potum V — вести на водопойб) загонять ( pisces in retia PM); уводить (captivos QC, M); угонять ( boves L); уносить (praedam Pl, Sl, L)ferre (portare) et a. L, Cs — уносить ( имущество) и угонять ( людей и скот), т. е. грабить, расхищатьa. turbinem V — запускать волчокв) приводить в волнение, волновать ( freta ventus agit O); изгонять ( membris venena V); шевелить, приводить в движение (a. carmine quercus V — об Орфее)2) возвр.se a. или pass. agi — приходить, идтиse ad auras a. V — подниматься, вырастать3) преследовать, гонять, охотиться (cervos, aprum V)aliquem in fugam a. Just — обратить кого-л. в бегствоaliquem in exsilium a. L — отправить в изгнание (сослать) кого-л.4)agi motu suo C — находиться в самопроизвольном движении, тж. пододвигать, приближать, подводить (vineas turresque ad oppidum Cs)б) направлять (carpentum per aliquid L); проводить (cloacam sub terram, v. l. sub terra L)limitem a. T — проводить границу, ноa. limitem per agmen V — проложить себе дорогу (мечом) через стан (врагов)cuniculos a. Cs, C — рыть подкопыin litus naves a. Lcr — вытащить суда на берегnaves in adversum amnem a. T — пустить суда вверх по реке5)а) метать (scintillas Lcr; hastam V); вращать, крутить ( fundam circum caput V); отбрасыватьб) испускать ( gemitus V); вбивать, вколачивать ( sublīcas Cs); вонзать ( stipitem per corpus Sen)radīces a. Vr, C, PM — пускать корниin crucem a. C etc. — пригвождать к кресту, распинатьrimas a. C etc. — давать трещиныspumas (in) ore a. C etc. — (ис)пускать ртом пенуvocem a. C — издавать голосjoca a. Sl — отпускать шутки, шутитьanimam a. C — испускать дух6) возбуждать, побуждать ( nova quaerere tecta V); доводить ( aliquem ad или in aliquam rem)a. in facinus O и ad scelus L — толкать на преступлениеa. aliquem praecipitem C etc. — толкать кого-л. в пропасть, но тж. стремительно гнать (преследовать) кого-л.aliquem transversum a. Sl, Sen etc. — сбивать с толку, совращать, тж. подстрекать кого-л. к мятежуin desperationem a. L — доводить до отчаяния7) беспокоить, тревожить, мучить, досаждать, преследовать ( stimulis V)aliquem diris a. H — проклинать кого-л.acerba fata aliquem agunt H — жестокая судьба тяготеет над кем-л.8) делать, действовать, заниматьсяomnia quae fiunt quaeque aguntur C — всё, что возникает ( в природе) и всё, что создаётся ( человеком)res egregias a. Eutr — творить великие делаquid agam? Ter etc. — что мне делать?natura agendis rebus apta Sen — характер, склонный к деятельностиrem mandatam a. C — выполнять поручениеsuum negotium( suam rem) a. C — заниматься своим деломmale secum a. PS — вредить самому себеnihil agendo homines male a. discunt впоследствии погов. Cato ap. Col — ничегонеделание учит людей дурным деламper litteras a. Nep — передать (изложить) письменноnihil (non multum) agit C — он ничего не может сделать, ничего у него не выходитnihil agis, nihil assequeris, neque tamen conari desistis C — ничего у тебя не получается, ничего ты не достигаешь, и всё же не прекращаешь попытокaliud (alias res) a. C, PS — заниматься другим делом, отвлекаться, не обращать вниманияactum est de me Pl — я пропалactam rem a. L и actum a. погов. Ter — делать сделанное (т. е. заниматься бесплодным делом)quid agitur? Pl, C — как дела?satis a. — быть озабоченным или встревоженным, беспокоиться ( de aliquā re AG и alicujus rei Ap)9) замышлять, задумывать, затевать, иметь в виду, старатьсяobservabo, quam rem agat Pl — посмотрю, что он затеваетa. de intrandā Britanniā T — намереваться вторгнуться в Британиюproditionem alicui a. T — задумать измену в пользу кого-л. (перейти на чью-л. сторону)aliud a., aliud simulare C — иметь в виду одно, а притворно утверждать другоеhoc (id) agere, ut (ne) C, L etc. — иметь в виду, чтобы (не)10) говорить, обсуждать (de aliquā re Cs, C); обращаться, беседовать ( plebejo sermone cum aliquo C); выражатьgratias (поэт. grates) a. C — выражать признательность, благодаритьalicui gratias pro aliquā re a. Pl — благодарить кого-л. за что-л.laudes a. L — прославлятьa. cum aliquo de re aliquā (aliquam rem) — договариваться (вести переговоры) с кем-л. о чём-л.Alcibiādes a. coepit se coacturum Lysandrum aut dimicare aut pacem petere Nep — Алкивиад стал утверждать, что он заставит Лисандра или сражаться, или просить мираcum populo a. C и per populum a. C, L — вносить предложение на голосование народного собрания (ср. contionem habere обращаться к народу с речью, не внося никаких законодательных предложений)de condicionibus pacis a. L — вести переговоры об условиях заключения мира11) ( реже se a. Sen) поступать, вести себя, обращаться ( familiariter cum aliquo Sl)a. inconsiderate negligenterque C — вести себя опрометчиво и нерадивоbene egissent Athenienses cum Miltiade, si... VM — афиняне хорошо поступили бы с Мильтиадом, если бы...nullo discrimine a. V — не делать разницы (обращаться одинаково)12) pass. agi обстоять, касатьсяagitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus C — (дело обстоит) превосходно, если мы в состоянии сами собой управлять13) осуществлять, вести; заведовать, управлятьcustodias a. L — нести охрану, охранятьforum a. C — вершить судa. honorem L — занимать служебный постbellum a. Sl, O, QC — вести войну, но тж. L описывать войнуpraefecturam a. Su — быть префектомdies festos a. — справлять праздникиtriumphum a. C — праздновать триумфmorem a. Sl — соблюдать обычайmedium a. VP — держаться серединыannonae curam a. L — иметь попечение о продовольствииfiscum a. Su — управлять казнойpacem a. Sl, L — проводить мирную политику (поддерживать мир) и жить в миреincerta pace a. L — жить в условиях непрочного мираvigilias a. C, Nep — стоять на часах (быть в карауле)silentia a. O — хранить молчание14)hiberna a. L — стоять на зимних квартирахб) pass. протекать, идти ( о годах)в) поздн. в pl.a cujus obitu nonaginta aguntur anni PM — (Вергилий), со смерти которого прошло 90 летtempus actum H — прошлоеactum de exercitu foret, ni... L — армии пришёл бы конец, если бы не...15) жить, находиться ( в том или ином состоянии), пребыватьa. prope a mari PM — жить близ моряa. sine legibus L — жить, не имея законовlaeta a. Sl — жить в весельеThracia discors agebat T — Фракия раздиралась междоусобиямиa. inter homines desinere T — не быть больше среди людей (т. е. умереть)16) преследовать в судебном порядке, обвинять, судитьa. aliquem reum L — привлекать кого-л. к судебной ответственностиa. cum aliquo alicujus rei C, Q — судиться с кем-л. из-за чего-либоacta res est Ter — суд кончен, кончено17) юр. вести на суде, защищатьcausam alicujus a. C — вести чьё-л. дело (защищать чьи-л. интересы)18) произносить или петь ( rnedicabile carmen VF); читать, декламировать ( cum dignitate ac venustate C); представлять, разыгрывать, играть (на сцене) (fabulam Pl, Ter, C, Pt)a. partes Ter, Vr, C — исполнять рольamicum a. Sen — играть роль друга19) imper. (преим. при imper. другого глагола) age, agite ну, ну же, давай(те), тж. ладно (уж), хорошо, пускай, увы, что же (intens. agedum, agesis и др.)vade age, nate V — ступай, сын мойen, age, rumpe moras V — ну, довольно медлитьmittite, agedum, legatos L — отправьте же пословage, porro, cur C — а теперь скажи, пожалуйста, почемуage, novi tuum animum Ter — да будет, знаю я тебяnunc, age, quod superest, cognosce Lcr — ну, а теперь узнай про остальноеage, sit ita factum C — ладно, пусть это было такage, veniam Ter — что ж, приду -
65 aliqui
I aliquī adv.кое-как, каким-то образом, как-нибудь Pl, VrII aliquī, aliquā (редко aliquae Lcr, C), aliquodкакой-либо, какой-нибудь, некоторый, тот или иной ( repentinus aliqui casus AG)unum aliquod de nefariis istius factis elĭgam C — из преступлений этого (человека) я выберу какое-л. одноtrium rerum aliquā C — что-л. из трёх -
66 colligo
I col-ligo, āvī, ātum, āre1) связывать ( manus C); перевязывать ( vulnera Su)2) соединять (hommes vinculo sermonis inter se C); скреплять ( uno ictu pilorum scuta Cs)3) задерживать (aliquem in Graecia C); сдерживать, умерять, останавливать ( impĕtum alicujus C)4) объединятьseptingentorum annorum memoriam uno libro c. C — объединить (изложить) историю семисот лет в одной книгеomne colligatum solvi potest C — всё, что связано, может распастьсяII col-ligo, lēgī, lēctum, ere [ lego I ]1)а) собирать (omnia praesegmina Pl; sarmenta virgultaque Cs; fructūs H; flores O; multa multorum facete dicta C); собирать, скручивать (capillos sparsos in nodum O; neta in globum Hier); собирать, укладыватьc. sarcinas Sl (sarcinulas Pt, J) — укладывать свои пожитки, перен. готовиться уходить (уезжать)c. vasa воен. L — собираться к выступлению в походб) собирать, скоплять, накапливать (aquas Q, O; umorem C; pecuniam H); набирать (exercitus collectus ex senibus desperatis C); собирать, стягивать, сосредоточивать (milites, copias undique C; dispersos QC)breviore spatio orbem c. L — сплотить свои ряды на меньшем участкеse in moenia c. Sil — укрыться за (городскими) стенамиse c. или colligi in arma V, Sil — прикрыться щитомse in spiram c. V — свернуться (о змее)vertex apicem collectus in unum O — утёс, заканчивающийся единственным пиком2)а) подбирать (pallium Pl; togam M); поднимать ( librum elapsum PJ)c. arma (sc. navis) V — свернуть (убрать) паруса (= contrahere vela)c. hastas T — отводить назад копья3) содержать в себе, простираться, иметь протяжением ( sexaginta ducentos pedes PM)centum et viginti anni ab interitu Ciceronis in hunc diem colliguntur T — со смерти Цицерона до этого дня прошло 120 лет4) располагать в порядке, перебирать, излагать, перечислять (aliquos memoriter C; singula PJ)c. aliquid in artum PM — сжато изложить что-л.5) исчислять, определять ( intervalla siderum et mensuras solis ac terrae Q)6) сдерживать, останавливать ( amentes equos O)c. gressum или gradum Sil — останавливатьсяc. iram Sil (9, 477) — подавлять (умерять) гнев (ср. 7.)7) приобретать, получать (robur V; vires ad agendum aliquid L); снискивать, стяжать (benevolentiam civium aliquā re C; famam clementiae L; auctoritatem Cs)c. iram H (iras VF) — разгневаться (ср. 6.)c. frigus H — озябнутьc. sitim V (Ge. 3, 327) — возбуждать жажду, но O (M. 5, 446) почувствовать жаждуc. gaudia Prp — ощутить радостьcrudelitatis invidiam ex aliquā re c. C — навлечь на себя чём-л. упрёк в жестокости8) возвр.se c. C etc., c. animum T (animos L) или mentem O — приходить в себя, оправлятьсяc. se ex somno Lcr — пробуждаться ото снаc. se ex timore Cs — оправиться от страхаc. cum vultu montem O — хранить душевное равновесие при спокойном выражении лица9) делать вывод, (умо)заключать (aliquid ex aliquā re, per aliquid и aliquā re Q etc.)os laesum esse ex dolore colligimus CC — боль свидетельствует нам, что кость повреждена -
67 consto
cōn-sto, stitī, stātūrus, āre1) стоять твёрдо (неподвижно), удерживаться (acies constat L); оставаться неизменным, одинаковым (cuncta caelo constat sereno V); застаиваться ( aqua constat Cato)c. in sententiā C — оставаться при своём мненииvaletudo ei neque corporis neque animi constītit Su — он не сохранил ни телесного, ни душевного здоровьяc. mente C etc. — владеть своим рассудком (быть в своём уме) или сохранять душевное равновесиеne auribus atque oculis c. posse L — утратить ясность слуха и зрения2) останавливаться, застывать, замерзать ( flumina constiterunt gelu acuto H)video adhuc constare omnia C — до сих пор всё, по-моему, согласуется друг с другом (т. е. свободно от противоречий)constat idem omnibus sermo L — говорят одно и то жеc. sibi C, O, H — не противоречить самому себе (быть последовательным)c. humanitati suae C — не изменять (оставаться верным) своему человеческому достоинствуquae quum constent C — поскольку это установлено, т. е. исходя из этого4) быть известным, не подлежать сомнению ( et factum et nomen constat C)c. res incipit ex illo tempore (quod) L — тогда выяснилось (что)5) impers.constat C etc. — известно ( de aliqua re Q)satis constat и constītit T — хорошо известноconstat mihi (omnibus) C, Cs etc. — мне (всем) известноconstat apud animum или constat mihi (aliquid facere) C etc. — я твёрдо решилсяBruto non satis constabat, quid ageret Cs — Брут колебался, как поступить6) состоять (из чего-л. или в чём-л.) (aliqua re или ex, de C, Nep etc., редко in aliquā re Cs, Nep; c. ex animo et corpore C)constat materies solido corpore Lcr — материя состоит из твёрдого тела (представляет собою твёрдое тело)parvo c. Sen — стоить дёшевоdimidio minoris c. C — стоить вдвое дешевлеc. magno PJ — дорого стоитьconstat tanti PJ и tanto PM — столько стоит8) редко существовать, сохраняться (в наличии) (si mens c. potest vacans corpore C)antiquissimi, quorum scripta constant C — самые древние (писатели), сочинения которых сохранились -
68 cura
cūra, ae f.1) забота, попечение, старание, усилиеc. legum Q — тщательное соблюдение (исполнение) законовc. verborum Q — тщательный выбор словc. rerum alienarum C — попечение о чужих делах (участие к чужим интересам)c. colendi V — заботливый уходagere curam alicujus (rei) или de (pro) aliquo (de aliquā re) L, Sen, PM etc. — заботиться о ком-л. (о чём-л.)dimittere omnem curam alicujus (rei) Su — оставить всякую заботу о ком-л. (о чём-л.)est mihi c. alicujus (rei) L, Sl, O etc. или est mihi aliquis (aliquid) curae или est mihi curae de aliquo (de aliquā re) C, Cs, Ctl etc. — кто-л. (что-л.) составляет предмет моей заботыcurae habere aliquid (aliquem) или habere curam de (in) aliquo (aliquā re) Vtr, Sl, Nep etc. — заботиться о ком-л. (о чём-л.)intendere curam alicujus QC — пробудить чьё-л. внимание (заставить кого-л. насторожиться)intendere curam in aliquid QC, L, T — направить внимание на что-л.ponere curam in aliquā re C — позаботиться о чём-л., посвятить внимание чему-л., ноponere curam alicujus rei L — отложить заботу о чём-л.2) любознательность, пытливость (c. ingenii humani L)3) исследование (c. et meditatio T)4) труд, работа, сочинениеii, quorum in manūs c. nostra venerit T — те, в руки которых попадёт наш трудcondere victuras per saecula curas M — создать сочинения, которые переживут века5) разведение (lentis, boum V)6) уход (c. corporis O; capillorum Su)7) лечение (saucios sustentare curā T; c. morbi Just)c. doloris C — утешение в скорбиc. lacrimis (dat.) Prp — успокоение от слёз8) почитание (c. deorum L, J)9)а) надзор (alicujus O; aliquem in curā habere L)ipsa c. furem vocat погов. O — самая охрана привлекает вораб) перен. надзиратель, надсмотрщик, страж (c. fidelis O)10) питомец, любимец (c. deorum V = Anchises)11) заведование, управление (rerum publicarum Sl; viarum Su); руководство ( belli VP)12) опека, опекунство ( curam gerere Dig)13) беспокойство, тревога, хлопоты, делаcuram de aliquo agere O — беспокоиться за кого-л.14) любовь, страстьvetus illi c. erat... T — его давнишней страстью было...c. tua O, Prp — любовь к тебе15) возлюбленнаяtua c. V — предмет твоей страсти -
69 erubesco
ē-rubēsco, rubuī, —, ere1) краснеть, румяниться ( genae erubuerunt O)2) стыдиться, стесняться, совеститься (propter aliquid Pl, ex aliqua re VP, de aliquā re Aug, ad aliquid Hier, pro aliquo Aug и aliquā re L, O)e. loqui de aliquā re C — стыдиться говорить о чём-л.erubescendus H, Sen etc. — постыдный, позорный3) уважать, чтить ( jura fidemque V) -
70 gratulor
grātulor, ātus sum, ārī depon. [ gratus ]1) изъявлять радость, поздравлять (g. alicui aliquid Ter, C, L, de aliquā re C, L, in aliquā re C, pro aliquā re C и aliquā re C, Ap)2) выражать благодарность, благодарить (alicui Pl, Ter, Enn, Q etc. и alicui rei Ph, PJ) -
71 jacto
āvī, ātum, āre [intens. к jacio ]1)а) бросать, швырять ( navem H); метать (saxa Enn; hastas C; fulmĭna O); сбрасывать, низвергать (aliquid de или e muro Cs, QC); качать, трястиj. cerviculam C — (заискивающе) мотать головойб) потрясать, размахивать ( facem O); махать (brachia Lcr, O); жестикулировать (j. se C; manūs Prp, O)j. bidentes V — (неустанно) работать мотыгами2)а) направлять ( lumĭna in vultum alicujus O); отбрасывать ( arma L); сбрасывать, свергать ( jugum J); закидывать ( rete Dig); разбрасывать, рассеивать ( semĭna O); посылать (basia Ph, J); наносить ( vulnĕra V); распространять ( odōrem V); расточать (verba O; pecunias suas Dig); произносить (minas C; maledictionem C; probra in aliquem L)j. preces O — умолятьб) испускать, излучать ( lucem de corpore Lcr); издавать ( voces V)3) касаться, упоминать, постоянно обсуждать, беспрестанно говорить (aliquid in senatu, sermonibus L; in contione C)4) превозносить, восхвалять (aliquem beatum j. H); хвалиться, хвастаться (j. aliquid Cs, H, O, Ph etc.; se j. aliquā re L или in, de aliquā re C; alicujus rei Hier)se j. formosum Ph — похваляться своей красотой5) se j. или pass. jactari вести (держать) себя (immoderate, magnifĭce C)6) se j. или pass. jactari колебаться7) беспокоить, тревожить, мучить ( jactari multis injuriis C)8) se j. или pass. jactari заниматься, предаваться (se j. aliquā re L или in aliquā re C)9)se j. — предпринимать, начинатьse j. ultorem alicui H — стать мстителем за кого-л -
72 periclitor
perīclitor, ātus sum, ārī depon. [ periculum ]1) пробовать, испытывать, подвергать испытанию (fortunam C; animum alicujus Pl; vires C)2) рисковать, подвергать опасности ( non est salus rei publicae periclitanda C)3) делать попытку ( in aliquā re C)4) подвергаться (находиться в) опасности (vita alicujus periclitatur Cs; succurrere periclitanti Pt; p. aliquā re L, Q, pro aliquā re Q или in и de aliquā re C etc.)p. capitis Ap — находиться в смертельной опасности -
73 sto
stetī, statum, āre(part. fut. staturūs; 3 л. pl. pf. поэт. иногда V stĕtĕrunt)1)а) стоять (ad januam C; stant ambo, non sedent Pl; circum aliquem C)stans pede in uno погов. H — стоя на одной ноге, т. е. не переводя дыхания, с величайшей быстротойб) стоять, находиться (eo loco VF; sub armis Hirt; ad ancoram in salo L, bAfr); стоять дыбом ( comae stetĕrunt V); торчать, вздыматься, подниматься вверх (turris ad auras stat V; stabat acuta silex V)в) твёрдо держаться (in acie s. ac pugnare L)animo s. C, H — быть бодрым или сохранять здравый смысл2) длиться, продолжаться ( diu pugna stetit L); существовать, оставаться, сохраняться (sine aliquā re s. non posse C)3) быть полным ( aliquā re)4) выставляться на продажу, продаваться ( certo aere Su)5) стоить, обходиться (magno pretio H; gratis s. alicui C; multo sanguine ea victoria Poenis stetit L)6) быть на (чьей-л.) стороне, стоять за, защищать (s. cum, pro или ab aliquo C, L, Nep; s. pro causā meliore QC)eventus belli, unde (= a quo) jus stabat, ei victoriam dedit L — исход войны дал победу тому, на чьей стороне было право7) быть против, противодействовать, сопротивляться, бороться (s. contra, adversus или in aliquem C, L, Nep, VP etc.; in Trojam s. O)8) покоиться, держаться, зависеть (stat salus in armis VF; regnum stat cpncordiā civium L)per Trebonium stetit, quomĭnus milites oppido potirentur Cs — от Требония зависело, что (т. е. из-за Требония) бойцы не овладели городомper ignorantiam stetit, ut... PJ — по неведению случилось то, что...9) останавливаться (equus s. loco nescit V); застывать (glacies stat iners H; stant ora metu VF); быть неподвижным, спокойным ( stantes aquae O); засесть, вонзиться ( alto stat vulnere mucro V); прекращаться, утихать, успокаиваться (ira, seditio stat T)10) оставаться верным, придерживаться, соблюдать (in aliquā re, aliquā re и alicui rei)in fide s. C — держать словоalicujus decreto s. Cs — подчиняться чьему-л. постановлениюfamā rerum s. L — придерживаться традицииs. voluntati alicujus Dig — исполнить чью-л. волю11) встречать одобрение, иметь успех, нравиться ( fabula stat H)12)а) быть твёрдым, определённым, решённым (stat sua cuique dies V; certus merenti stat favor Cld)б) impers. stat решено (non stat, quid faciamus L) -
74 irgend
irgend, alicubi. uspiam. usquam (»irgendwo, irgend an einem Orte«, mit demselben Untersch. wie unten aliquis, quispiam u. ullus). – aliquando. quando (»irgend einmal« in der Zeit, letzteres dann, wenn der Begr. aliquando so modifiziert wird, daß er im Gegensatz zur faktischer Aussage etwas bloß Vorgestelltes [1389] ausdrückt = »etwa irgend einmal«. Daher findet sich quando häufig, jedoch nach Beschaffenheit des Ausdrucks auch aliquando, neben den Konjunktionen si, ne, quo, num u. a.). – interdum (»dann u. wann, zuweilen« in der Zeit). – umquam (»je, [emals«, hat, wie die deutschen Ausdrr., einen negativen Sinn u. steht nicht bloß in negativen Sätzen, sondern auch in Fragesätzen u. solchen Sätzen, denen ein Zweifel oder sonst eine negative Bedeutung zugrunde liegt). – fortasse. forsitan (»vielleicht«, dienen dazu, ein Urteil problematisch darzustellen, letzteres mit noch zweifelhafterem Sinne u. daher mit folg. Konjunktiv. Geht ein si, nisi, ne, num vorher, so tritt forte statt fortasse ein, s. »etwa« das Nähere). – irgendeiner, irgend jemand, irgend etwas, aliquis. quis. aliquispiam. quispiam. quisquam. ullus. (Hier merke man: aliquis, aliqua, aliquid [subst.] u. aliquis od. aliqui, aliqua, aliquod [adjekt.] bezeichnen das unbestimmte »irgendein« im bejahenden Sinne und stehen da, wo das Vorhandensein einer Person od. Sache angedeutet werden soll, auf deren nähere Bestimmung man sich jedoch nicht einläßt. Soll aber dasjenige »irgendein« angedeutet werden, das ohne allen Nebenbegr. der bloßen Vorstellung, nicht aber einer auf einen wirklichen Fall bezogenen Aussage angehört, so steht quis, u. zwar nicht bloß nach den Konjunktionen si, nisi, num, ne, quo, sondern nach allen direkten u. indirekten Fragen, in den abhängigen Nebensätzen, in denen mit dem »irgendein« etwas bloß Mögliches, Gedachtes, nicht aber Faktisches bezeichnet wird. Aliquispiam u. quispiam [subst. u. adjekt.] kommen dem aliquis am nächsten, beziehen sich aber auf eine gewisse Mehrheit in der Art, daß es völlig gleichgültig ist, wen von dieser Mehrheit man sich unter diesem einen denken will. Quisquam u. ullus, von denen jenesnur im Singular und subst., dieses adjekt. steht, verbinden mit dem Begriff der Unbestimmtheit den der Negation. Daher müssen dieselben nicht bloß in eigentlich negativen Sätzen, sondern auch in solchen, in denen ein negativer Sinn versteckt ist, wie in Fragen etc., gebraucht werden). – irgends, s. irgendwo. – irgendwie, aliquā (auf irgend einem Wege = auf irgend eine Art u. Weise); utcumque (auf irgend eine Art, wie es auch sei). – irgendwo, alicubi (an irgend einem Orte od. in irgend einer Sache); aliquo loco. aliquā. uspiam. usquam (irgend an einem Orte, mit. dems. Untersch. wie oben aliquis, quispiam u. ullus); ubivis (an jedem andern Orte): hier irgendwo (in der Nähe), hic alicubi: Solon sagt irgendwo in einem Verse, Solo ait versiculo quodam. – wenn irgendwo, sicubi. – damit od. daß nicht irgendwo, necubi. – irgendwohin, aliquo. quopiam. quoquam (mit demselben Untersch. wie vorher aliquis, quispiam u. quisquam); aliquo terrarum (irgend wohin in der Welt). – wenn irgendwohin, si quo. – irgendwoher, alicunde. – wenn irgendwoher, sicunde. – damit od. daß nicht irgendwoher, necunde.
-
75 absterreo
absterrĕo, ēre, terrŭi, terrĭtum - tr. - détourner (par la crainte), chasser. - absterrere ab aliqua re, Cic Verr. 2, 142: détourner de qqch. - Cic. Planc. 66 ; Liv. 23, 1, 11. - absterrere de aliqua re, Plaut. Truc. 251: écarter de qqch. - absterrere vitiis, Hor. S. 1, 4, 128: détourner des vices. - absterrere bello, Tac. An, 12, 45: détourner de la guerre. - absterrere homines a pecuniis capiendis, Cic. Verr. 2, 2, 58: détourner les hommes de recevoir de l'argent. - cf. Hor. S. 2, 5, 83; Liv. 5, 41; Suet. Caes. 20. - absterrere ne: détourner de, empêcher de. --- Plaut. Most. 421. - non absterreri potuit quin: on ne put le détourner de. --- Val.-Max. 4, 5, 6. - absterrere aliquid alicui: refuser qqch à qqn. --- Lucr. 4, 1064 ; 1233. - absterrere hostem, Liv. 27, 28, 12: chasser l'ennemi. - cf. Liv. 2, 35, 5 ; Sen. Marc. 17, 6 ; Tac. An. 13, 44.* * *absterrĕo, ēre, terrŭi, terrĭtum - tr. - détourner (par la crainte), chasser. - absterrere ab aliqua re, Cic Verr. 2, 142: détourner de qqch. - Cic. Planc. 66 ; Liv. 23, 1, 11. - absterrere de aliqua re, Plaut. Truc. 251: écarter de qqch. - absterrere vitiis, Hor. S. 1, 4, 128: détourner des vices. - absterrere bello, Tac. An, 12, 45: détourner de la guerre. - absterrere homines a pecuniis capiendis, Cic. Verr. 2, 2, 58: détourner les hommes de recevoir de l'argent. - cf. Hor. S. 2, 5, 83; Liv. 5, 41; Suet. Caes. 20. - absterrere ne: détourner de, empêcher de. --- Plaut. Most. 421. - non absterreri potuit quin: on ne put le détourner de. --- Val.-Max. 4, 5, 6. - absterrere aliquid alicui: refuser qqch à qqn. --- Lucr. 4, 1064 ; 1233. - absterrere hostem, Liv. 27, 28, 12: chasser l'ennemi. - cf. Liv. 2, 35, 5 ; Sen. Marc. 17, 6 ; Tac. An. 13, 44.* * *Absterreo, absterres, absterrui, absterritum, penult. corr. absterrere. Terent. Faire paour, Espovanter quelqu'un pour le garder de faire quelque chose.\A pecuniis capiendis homines absterrere. Cic. Les engarder de paour.\Nolite eum supplicem a vobis absterrere et excludere. Cic. Ne luy faictes point telle paour, qu'il n'ose approcher de vous.\Absterrere de frumento anseres. Plaut. Chasser en leur faisant paour.\Caeteri metu poenae similis absterrentur eadem noxa. Plin. Se gardent de semblable vice de paour de semblable punition. -
76 admoneo
admŏnĕo, ēre, mŏnŭi, mŏnĭtum - tr. - [st2]1 [-] avertir, faire souvenir de, faire songer (à une chose, présente ou passée), rappeler, informer. [st2]2 [-] faire songer (à un fait à venir), inviter, exhorter. [st2]3 [-] donner une leçon, châtier, admonester. - admonere aliquem alicujus rei (aliqua re, aliquid): faire songer à qqn à propos de qqch, avertir qqn de qqch, rappeler qqch à qqn. - admonere alicujus rei (de aliqua re): faire songer à qqch. - admonere + prop. inf.: rappeler que, avertir que. - quanta vis fraterni sit amoris admonere, Cic. Fam. 5, 2: faire comprendre quelle est la puissance de l'amour fraternel. - admonere aeris alieni, Cic. Top. 1, 5: rappeler une dette, sommer un débiteur. - sol ire lavatum admonuit, Hor. S. 1, 6, 125: le soleil nous fit souvenir d'aller au bain. - admoneri ad: être poussé à, être engagé à. - admonere (ut) + subj.: engager à. - me tuis verbis admonuit, ut scriberem, Cic. Fam. 9, 6: il m'a engagé de ta part à écrire. - hunc admonet iter caute faciat: il l’avertit d’être sur ses gardes pendant son trajet. - admonere ne: engager à ne pas. - admonere juvencum flagello, Col.: stimuler un taureau avec le fouet. - admonere liberos verberibus, Sen. Clem. 1, 14: corriger ses enfants en les frappant.* * *admŏnĕo, ēre, mŏnŭi, mŏnĭtum - tr. - [st2]1 [-] avertir, faire souvenir de, faire songer (à une chose, présente ou passée), rappeler, informer. [st2]2 [-] faire songer (à un fait à venir), inviter, exhorter. [st2]3 [-] donner une leçon, châtier, admonester. - admonere aliquem alicujus rei (aliqua re, aliquid): faire songer à qqn à propos de qqch, avertir qqn de qqch, rappeler qqch à qqn. - admonere alicujus rei (de aliqua re): faire songer à qqch. - admonere + prop. inf.: rappeler que, avertir que. - quanta vis fraterni sit amoris admonere, Cic. Fam. 5, 2: faire comprendre quelle est la puissance de l'amour fraternel. - admonere aeris alieni, Cic. Top. 1, 5: rappeler une dette, sommer un débiteur. - sol ire lavatum admonuit, Hor. S. 1, 6, 125: le soleil nous fit souvenir d'aller au bain. - admoneri ad: être poussé à, être engagé à. - admonere (ut) + subj.: engager à. - me tuis verbis admonuit, ut scriberem, Cic. Fam. 9, 6: il m'a engagé de ta part à écrire. - hunc admonet iter caute faciat: il l’avertit d’être sur ses gardes pendant son trajet. - admonere ne: engager à ne pas. - admonere juvencum flagello, Col.: stimuler un taureau avec le fouet. - admonere liberos verberibus, Sen. Clem. 1, 14: corriger ses enfants en les frappant.* * *Admoneo, admones, pen. corr. admonui, admonitum, pen. cor. admonere. Admonnester, Adviser, Advertir.\Admonere ad aurem. Cic. Advertir tout bas à l'oreille.\Admonere aliquem verbis alterius. Cic. L'advertir de par un autre.\Admonere flagello. Columel. Fouetter, Donner du fouet au beuf pour le haster un petit d'aller. -
77 amo
ămo, āre, āvi, ātum - tr. - - amāsso = amavero, Plaut. Cas. 5, 4, 23; id. Curc. 4, 4, 22; id. Mil. 4, 2, 16; cf. Paul. ex Fest. p. 28 --- amāsse = amavisse, Ter. Eun. 5, 1, 11 --- amantum = amantium, Plaut. Men. 2, 3, 4; Lucr. 4, 1077; Ov. A. A. 1, 439. - la conjugaison. [st1]1 [-] aimer (vivement, passionnément). - amare aliquem ex animo, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5: aimer qqn de tout son coeur. - te semper amavi dilexique, Cic. Fam. 15, 7: je t'ai toujours aimé et estimé. - absol. qui amant, Ter. And. 191, les amoureux. - cf. Hor. S. 2, 3, 250 [st1]2 [-] absol. - se livrer à la débauche, faire l'amour, avoir une maîtresse. - ibi primum insuevit exercitus populi Romani amare potare, Sall. C. 11: ce fut là que, pour la première fois, l'armée romaine prit l'habitude de faire l'amour et de boire. [st1]3 [-] avoir bonne opinion (de qqn), être content (de qqn). - se ipsum amare: - [abcl]a - être content de soi. - [abcl]b - être égoïste. - in eo me amo: sur ce point, je suis content de moi. - in Atili negotio te amavi, Cic.: j'ai été content de toi dans l'affaire d'Atilius. [st1]4 [-] savoir gré (à qqn), lui être reconnaissant, lui être obligé. - amabo (te): je t’aimerai; je t’en supplie; de grâce; tu seras bien aimable; sois assez bon (pour). - noli amabo irasci, Sosiae, Plaut. Amp. 540: ne t'emporte pas, de grâce, contre Sosie. - amavi curam et sollicitudinem tuam, Plin. Ep. 5: je te sais gré de ton attention et de ton inquiétude. - si me amas: de grâce; je t'en prie; sois assez bon pour. - amabo te ne improbitati meae assignes, Cic.: je te prie de ne pas mettre sur le compte de ma méchanceté. - multum te amo quod: je te sais bon gré de ce que. - te multum amamus, quod ea (= signa) abs te diligenter curata sunt, Cic. Att. 1: je te sais un gré infini d'avoir pris soin aussi vite de ces statues. - in aliqua re (de aliqua re) aliquem amare: savoir gré à qqn de qch. - de raudusculo multum te amo, Cic. Att. 7, 2, 7: je te remercie beaucoup d'avoir songé à cette petite dette. - te amo ut + subj.: je te sais gré de, je te suis obligé de, je te suis reconnaissant de. - te amo ne + subj.: je te sais gré de ne pas... - Menaechme, amare ait te multum Erotium, ut hoc ad aurificem deferas, Plaut.: Ménechme, Erotie dit qu'elle te saurait bon gré de porter ceci chez l'orfèvre. [st1]5 [-] aimer, aimer à, se complaire dans, se plaire à, avoir du goût pour, avoir l'habitude de. - non omnes eadem mirantur amantque, Hor. Ep. 2, 2, 58: tout le monde n'a pas les mêmes admirations, les mêmes goûts. - aures mex non amant redundantia, Cic. Or. 168: mon oreille n'aime pas ce qui est de trop (dans la phrase). - natura solitarium nihil amat, Cic. Lael. 88: la nature n'aime pas la solitude. - ea quae res secundae amant, Sall. J. 41, 2: les choses qu'aime la prospérité (compagnes ordinaires de la prospérité). - lens amat solum tenue, Plin. 10, 123: la lentille aime un sol maigre. - cf. Plin. 10, 138 ; COL. 2, 10, 3, etc. - amare + inf.: avoir l'habitude de, aimer à. - aurum perrumpere amat saxa, Hor. O. 3, 16, 10: l'or aime à percer les rochers. - hic magnos potius triumphos, hic ames dici pater atque princeps, Hor. C. 1: ici, plutôt, prends plaisirs aux grands triomphes et apprécie d'être appelé Père et prince. - Nilus amet alveum suum, Plin. Pan. 31, 4: - omnia quae ira fieri amat, Sall.: tous les excès que la colère fait volontiers. [st1]6 [-] locutions remarquables. - ama me, Cic. (en incise): crois-moi. - ita (sic) me dii (bene) ament ou amabunt: puissent les dieux m'aimer; aussi vrai que les dieux m'aiment; que les dieux m'assistent; que les dieux me soient propices; grâce aux dieux, oui, assurément (formule de forte affirmation). - ita me di amabunt, vin bona dicam fide, quod hic inter nos liceat? Plaut. Poen. 1, 3, 30: les dieux me protègent, veux-tu que je dise franchement ce que nous pouvons dire ici entre nous? - ita me di ament, credo, Ter. And. 5, 4, 44: que les dieux m'assistent, oui, je le pense. - non, ita me di bene ament, Ter. Hec. 2, 1, 9: non (je ne le sais pas), aussi vrai que les dieux m'assistent. - sic me di amabunt ut me tuarum miseritumst, Menedeme, fortunarum...Ter. Heaut. 3, 1, 54: aussi vrai que les dieux m'aiment, je t'assure, Ménedme, que j'ai pitié de ton sort. - ita me Juppiter! (s.-ent. amet ou amabit), scin quam videtur? credin quod ego fabuler? Plaut. Poen. 1, 3, 31: que Jupiter m'assiste! sais-tu ce que je pense? crois-tu ce que je raconte? - ita me di amabunt, ut me tuarum miseritumst fortunarum, Ter. Haut. 462: j'aurai la faveur des dieux aussi vrai que ton sort me fait pitié (= que les dieux m'abandonnent, si ton sort ne me fait pas pitié). - Me. Salvus, Euclio, semper sies. Eu. Di te ament, Megadore, Plaut. Aul. 2, 2, 6: Me. Puisses-tu être en bonne santé, Euclion. Eu. Que les dieux te soient propices, Mégadore! - amare, adv. → amarus* * *ămo, āre, āvi, ātum - tr. - - amāsso = amavero, Plaut. Cas. 5, 4, 23; id. Curc. 4, 4, 22; id. Mil. 4, 2, 16; cf. Paul. ex Fest. p. 28 --- amāsse = amavisse, Ter. Eun. 5, 1, 11 --- amantum = amantium, Plaut. Men. 2, 3, 4; Lucr. 4, 1077; Ov. A. A. 1, 439. - la conjugaison. [st1]1 [-] aimer (vivement, passionnément). - amare aliquem ex animo, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5: aimer qqn de tout son coeur. - te semper amavi dilexique, Cic. Fam. 15, 7: je t'ai toujours aimé et estimé. - absol. qui amant, Ter. And. 191, les amoureux. - cf. Hor. S. 2, 3, 250 [st1]2 [-] absol. - se livrer à la débauche, faire l'amour, avoir une maîtresse. - ibi primum insuevit exercitus populi Romani amare potare, Sall. C. 11: ce fut là que, pour la première fois, l'armée romaine prit l'habitude de faire l'amour et de boire. [st1]3 [-] avoir bonne opinion (de qqn), être content (de qqn). - se ipsum amare: - [abcl]a - être content de soi. - [abcl]b - être égoïste. - in eo me amo: sur ce point, je suis content de moi. - in Atili negotio te amavi, Cic.: j'ai été content de toi dans l'affaire d'Atilius. [st1]4 [-] savoir gré (à qqn), lui être reconnaissant, lui être obligé. - amabo (te): je t’aimerai; je t’en supplie; de grâce; tu seras bien aimable; sois assez bon (pour). - noli amabo irasci, Sosiae, Plaut. Amp. 540: ne t'emporte pas, de grâce, contre Sosie. - amavi curam et sollicitudinem tuam, Plin. Ep. 5: je te sais gré de ton attention et de ton inquiétude. - si me amas: de grâce; je t'en prie; sois assez bon pour. - amabo te ne improbitati meae assignes, Cic.: je te prie de ne pas mettre sur le compte de ma méchanceté. - multum te amo quod: je te sais bon gré de ce que. - te multum amamus, quod ea (= signa) abs te diligenter curata sunt, Cic. Att. 1: je te sais un gré infini d'avoir pris soin aussi vite de ces statues. - in aliqua re (de aliqua re) aliquem amare: savoir gré à qqn de qch. - de raudusculo multum te amo, Cic. Att. 7, 2, 7: je te remercie beaucoup d'avoir songé à cette petite dette. - te amo ut + subj.: je te sais gré de, je te suis obligé de, je te suis reconnaissant de. - te amo ne + subj.: je te sais gré de ne pas... - Menaechme, amare ait te multum Erotium, ut hoc ad aurificem deferas, Plaut.: Ménechme, Erotie dit qu'elle te saurait bon gré de porter ceci chez l'orfèvre. [st1]5 [-] aimer, aimer à, se complaire dans, se plaire à, avoir du goût pour, avoir l'habitude de. - non omnes eadem mirantur amantque, Hor. Ep. 2, 2, 58: tout le monde n'a pas les mêmes admirations, les mêmes goûts. - aures mex non amant redundantia, Cic. Or. 168: mon oreille n'aime pas ce qui est de trop (dans la phrase). - natura solitarium nihil amat, Cic. Lael. 88: la nature n'aime pas la solitude. - ea quae res secundae amant, Sall. J. 41, 2: les choses qu'aime la prospérité (compagnes ordinaires de la prospérité). - lens amat solum tenue, Plin. 10, 123: la lentille aime un sol maigre. - cf. Plin. 10, 138 ; COL. 2, 10, 3, etc. - amare + inf.: avoir l'habitude de, aimer à. - aurum perrumpere amat saxa, Hor. O. 3, 16, 10: l'or aime à percer les rochers. - hic magnos potius triumphos, hic ames dici pater atque princeps, Hor. C. 1: ici, plutôt, prends plaisirs aux grands triomphes et apprécie d'être appelé Père et prince. - Nilus amet alveum suum, Plin. Pan. 31, 4: - omnia quae ira fieri amat, Sall.: tous les excès que la colère fait volontiers. [st1]6 [-] locutions remarquables. - ama me, Cic. (en incise): crois-moi. - ita (sic) me dii (bene) ament ou amabunt: puissent les dieux m'aimer; aussi vrai que les dieux m'aiment; que les dieux m'assistent; que les dieux me soient propices; grâce aux dieux, oui, assurément (formule de forte affirmation). - ita me di amabunt, vin bona dicam fide, quod hic inter nos liceat? Plaut. Poen. 1, 3, 30: les dieux me protègent, veux-tu que je dise franchement ce que nous pouvons dire ici entre nous? - ita me di ament, credo, Ter. And. 5, 4, 44: que les dieux m'assistent, oui, je le pense. - non, ita me di bene ament, Ter. Hec. 2, 1, 9: non (je ne le sais pas), aussi vrai que les dieux m'assistent. - sic me di amabunt ut me tuarum miseritumst, Menedeme, fortunarum...Ter. Heaut. 3, 1, 54: aussi vrai que les dieux m'aiment, je t'assure, Ménedme, que j'ai pitié de ton sort. - ita me Juppiter! (s.-ent. amet ou amabit), scin quam videtur? credin quod ego fabuler? Plaut. Poen. 1, 3, 31: que Jupiter m'assiste! sais-tu ce que je pense? crois-tu ce que je raconte? - ita me di amabunt, ut me tuarum miseritumst fortunarum, Ter. Haut. 462: j'aurai la faveur des dieux aussi vrai que ton sort me fait pitié (= que les dieux m'abandonnent, si ton sort ne me fait pas pitié). - Me. Salvus, Euclio, semper sies. Eu. Di te ament, Megadore, Plaut. Aul. 2, 2, 6: Me. Puisses-tu être en bonne santé, Euclion. Eu. Que les dieux te soient propices, Mégadore! - amare, adv. → amarus* * *Amo, amas, amare. Aimer.\Amare ex animo aliquem. Cic. Aimer cordialement.\Amare se sine riuali. Cic. Quand un homme se aime et estime, et n'est aimé n'estimé de personne.\Amo Phyllida ante alias. Virgil. Plus que, ou sur toutes les autres.\Amare corde vel animo, pro Ex corde, siue ex animo. Plaut. Aimer du bon du cueur, sans fainte, cordialement.\Amant mutuis animis. Catull. Ils s'entraiment.\Amare certatim aliquem. Cic. Quand deux en aiment un à qui mieulx mieulx.\Amant inter se. Cic. Ils s'entraiment.\Amare in matrimonium. Quint. Aimer pour avoir en mariage.\Amare, absolutum. Terent. Estre amoureux.\Amare se in aliquo. Cic. Se plaire en quelque chose.\Amare seipsum. Cic. S'estimer beaucoup.\Ex hac officii societate amare ardentius coepi. Plin. iunior. Pour, ou A cause, etc.\Multum te amo, quod respondisti Octauio. Cic. Je te scay bon gré que, etc. Je t'aime que, etc.\Amo te de hac re. Terent. Cic. Je te scay bon gré de cela.\Amat, pro Solet. Tacit. Vt serme amat posterior adulatio. Comme ha de coustume, etc.\Si me amas. Cic. Adduc, si me amas, Marium. Si tu m'aimes, Si tu me veuls faire plaisir. -
78 argumentor
argūmentor, āri, ātus sum - intr. et tr. - apporter des preuves, argumenter, produire comme preuve, démontrer. - part. parf. sens passif August. d. Prisc. 8, 17. [st1]1 [-] int. - apporter des preuves, raisonner sur des preuves, argumenter. - sed quid ego argumentor? quid plura disputo? Cic. Mil. 44: mais à quoi bon raisonner? à quoi bon discuter davantage? - de aliqua re argumentari, Cic. Inv. 2, 88, etc.: argumenter sur qqch. - in aliqua re argumentari, Cic. Scaur. 14: argumenter sur qqch. [st1]2 - tr. - produire comme preuve. - illa non argumentabor quae sunt gravia vehementer, Cic. Clu. 64, je ne ferai pas état dans mon argumentation de ces considérations qui sont d'un très grand poids (suivent des prop. inf.). - cf. Liv. 33, 28, 8 ; 38, 45, 5. - avec prop. inf. es argumentatus amoris esse hoc signum, Cic. Dom. 22: tu as voulu prouver que c'était une marque d'amitié. - avec interr. ind. argumentaris, quid sit sperandum, Cic. Att. 3, 12, 1: tu me démontres avec preuves à l'appui ce que je dois espérer. - cf. Liv. 39, 36, 16.* * *argūmentor, āri, ātus sum - intr. et tr. - apporter des preuves, argumenter, produire comme preuve, démontrer. - part. parf. sens passif August. d. Prisc. 8, 17. [st1]1 [-] int. - apporter des preuves, raisonner sur des preuves, argumenter. - sed quid ego argumentor? quid plura disputo? Cic. Mil. 44: mais à quoi bon raisonner? à quoi bon discuter davantage? - de aliqua re argumentari, Cic. Inv. 2, 88, etc.: argumenter sur qqch. - in aliqua re argumentari, Cic. Scaur. 14: argumenter sur qqch. [st1]2 - tr. - produire comme preuve. - illa non argumentabor quae sunt gravia vehementer, Cic. Clu. 64, je ne ferai pas état dans mon argumentation de ces considérations qui sont d'un très grand poids (suivent des prop. inf.). - cf. Liv. 33, 28, 8 ; 38, 45, 5. - avec prop. inf. es argumentatus amoris esse hoc signum, Cic. Dom. 22: tu as voulu prouver que c'était une marque d'amitié. - avec interr. ind. argumentaris, quid sit sperandum, Cic. Att. 3, 12, 1: tu me démontres avec preuves à l'appui ce que je dois espérer. - cf. Liv. 39, 36, 16.* * *Argumentor, argumentaris, argumentari. Cic. Amener raisons et conjectures pour prouver quelque chose.\Illa non argumentabor, quae sunt grauia. Cic. Je ne les ameneray point pour preuves, Je ne m'arrestray point là dessus.\Sed quid argumentor? Cic. Pourquoy m'empesche je de vouloir prouver cela? -
79 assuetus
assuetus (adsuetus), a, um part. passé de assuesco. [st1]1 [-] accoutumé à, habitué à, qui a l'habitude de. - assuetus aliqua re: habitué à qqch. - cf. Cic. de Or. 3, 58; Virg. En. 7, 746; Sen. Contr. 1, 2, 8 ; Curt. 6, 3, 8, etc. - assuetus labore, Cic.: rompu au travail. - assuetus duce, Liv.: habitué à un général. - assuetus aliqua re ou assuetus alicui rei: habitué à qqch. - cf. Cic. Rep. 2, 67 ; Plane. 22; Liv. 6, 9, 6; 24, 24, 8, etc. - assuetus alicui rei: habitué à qqch. - cf. Ov. Tr. 1, 11, 31; Liv. 5, 48, 3; 10, 17, 10; 21, 16, 5; 27, 47, 5, etc. - assuetus ad rem: habitué à qqch. - cf. Sall. H. 3, 17; Sen. Tro. 152. - assuetus in rem: habitué à qqch. - cf. Liv. 24, 5, 9. - assuetus alicujus rei, Liv.: habitué à qqch. - Gallici tumultūs adsueti, Liv. 38, 17: habitués au tumulte des Gaulois. - adsueli inter se hostes, Liv. 10, 19, 16: ennemis habitués à se combattre mutuellement. - avec inf. assueti muros defendere, Virg. En. 9, 511: habitués à défendre les remparts. - Veientes, vinci ab Romano milite adsueti, Liv. 2: les Véiens, habitués à être vaincus par les Romains. [st1]2 [-] adj. habituel, ordinaire, usité. - ut adsuetam fortius praestes vicem, Phaedr. 3: pour remplir avec plus d'énergie tes fonctions habituelles. - adsueta arma, Ov. M. 2, 603: armes accoutumées. - adsueta portula, Liv. 25, 9, 9: la petite porte accoutumée. - cum adsueto praesidïo, Liv. 36, 18, 4: avec le détachement habituel. - longius adsueto videre, Ov. H. 6, 72: voir plus loin que d'habitude. - propior adsueto, Stat. Th. 12, 306: plus près que d’ordinaire. - au compar. adsuetior Liv. 22, 18, 3.* * *assuetus (adsuetus), a, um part. passé de assuesco. [st1]1 [-] accoutumé à, habitué à, qui a l'habitude de. - assuetus aliqua re: habitué à qqch. - cf. Cic. de Or. 3, 58; Virg. En. 7, 746; Sen. Contr. 1, 2, 8 ; Curt. 6, 3, 8, etc. - assuetus labore, Cic.: rompu au travail. - assuetus duce, Liv.: habitué à un général. - assuetus aliqua re ou assuetus alicui rei: habitué à qqch. - cf. Cic. Rep. 2, 67 ; Plane. 22; Liv. 6, 9, 6; 24, 24, 8, etc. - assuetus alicui rei: habitué à qqch. - cf. Ov. Tr. 1, 11, 31; Liv. 5, 48, 3; 10, 17, 10; 21, 16, 5; 27, 47, 5, etc. - assuetus ad rem: habitué à qqch. - cf. Sall. H. 3, 17; Sen. Tro. 152. - assuetus in rem: habitué à qqch. - cf. Liv. 24, 5, 9. - assuetus alicujus rei, Liv.: habitué à qqch. - Gallici tumultūs adsueti, Liv. 38, 17: habitués au tumulte des Gaulois. - adsueli inter se hostes, Liv. 10, 19, 16: ennemis habitués à se combattre mutuellement. - avec inf. assueti muros defendere, Virg. En. 9, 511: habitués à défendre les remparts. - Veientes, vinci ab Romano milite adsueti, Liv. 2: les Véiens, habitués à être vaincus par les Romains. [st1]2 [-] adj. habituel, ordinaire, usité. - ut adsuetam fortius praestes vicem, Phaedr. 3: pour remplir avec plus d'énergie tes fonctions habituelles. - adsueta arma, Ov. M. 2, 603: armes accoutumées. - adsueta portula, Liv. 25, 9, 9: la petite porte accoutumée. - cum adsueto praesidïo, Liv. 36, 18, 4: avec le détachement habituel. - longius adsueto videre, Ov. H. 6, 72: voir plus loin que d'habitude. - propior adsueto, Stat. Th. 12, 306: plus près que d’ordinaire. - au compar. adsuetior Liv. 22, 18, 3.* * *Assuetus, pen. prod. Participium ab Assuescor. Plin. Accoustumé, Duict, Habitué.\Assuetus in iura familiaria. Liu. Accoustumé.\De more assueto belli. Sil. Ainsi qu'on ha de coustume faire à la guerre.\Longius assueto. Ouid. Plus loing que de coustume. -
80 commoror
commoror (conmoror), āri, ātus sum [st2]1 [-] s’arrêter, s’attarder, séjourner. [st2]2 [-] retarder, arrêter, retenir. - commorari in aliqua re: insister sur qqch. - in armis civilibus commorari, Cic. Fam. 6, 10, 1: rester engagé dans les guerres civiles. - commorari cum singulis syllabis, Quint. 8, prooem. § 31: s'arrêter sur chaque syllabe.* * *commoror (conmoror), āri, ātus sum [st2]1 [-] s’arrêter, s’attarder, séjourner. [st2]2 [-] retarder, arrêter, retenir. - commorari in aliqua re: insister sur qqch. - in armis civilibus commorari, Cic. Fam. 6, 10, 1: rester engagé dans les guerres civiles. - commorari cum singulis syllabis, Quint. 8, prooem. § 31: s'arrêter sur chaque syllabe.* * *Commoror, pen. cor. commoraris, commorari. Cic. Sejourner, S'arrester et demourer en quelque lieu pour quelque temps.\Commorari verbis pluribus in re aliqua. Cic. Demourer longuement sur un propos.\Commorari, habitare, et haerere in re aliqua. Cic. S'arrester.\Commorari aliquem. Plaut. Retarger.
См. также в других словарях:
Non in regno Angliae providetur, vel est aliqua... — (Non in regno Angliae providetur, vel est aliqua securitas major vel solennior, per quam aliquis statum certiorem habere possit, neque ad statum suum verificandum aliquid solennius testimonium producere, quam finem in curia domini regis levatum;… … Ballentine's law dictionary
Unguem latum transversum non discedere a re aliqua. — См. На ноготок … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Nullus est liber tam malus, ut non aliqua parte prosit. — См. Нет худа без добра … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Nullus est liber tam malus, ut non aliqua parte prosit! — См. Стихи на разные потребы … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
INCIVILE EST, NISI TOTA LEGE PERSPECTA, UNA ALIQUA PARTICULA EIUS PROPOSITA IUDICARE VEL RESPONDERE — – неправильно, не рассмотрев закона в целом, вынести суждение или дать заключение, остановившись на какой либо частице закона … Советский юридический словарь
electiones riant rite et libere sine interruptione aliqua — /alekshiyowniyz faysnt raytiy et libsriy sayniy intarapshiyowniy slakwa/ Elections should be made in due form, and freely, without any interrelation … Black's law dictionary
incivile est, nisi tota lege perspecta, una aliqua particula ejus proposita, judicare, vel respondere — /insivaliy est, naysay towts liyjiy psrspekts, yuwna aelakws partikysla iyjas prapozsta, juwdakeriy, vel raspondiriy/ It is improper, without looking at the whole of a law, to give judgment or advice, upon a view of any one clause of it … Black's law dictionary
incivile est, nisi tota sententia inspecta, de aliqua parte judicare — /hjsivaliy est, naysay towta santensh(iy)a inspekta, diy aelakwa partly juwdakeriy/ It is irregular, or legally improper, to pass an opinion upon any part of a sentence, without examining the whole … Black's law dictionary
Injustum est, nisi tota lege inspects, de una aliqua ejus particula proposita judicare vel respondere — /injastam est, naysay towta liyjiy inspekta, diy yiiwna abbkwa iyjas partik(y)ab prapozata juwdakeriy vel respondiriy/ It is unjust to decide or respond as to any particular part of a law without examining the whole of the law … Black's law dictionary
maihemium est membri mutilatio, et dici poterit, ubi aliquis in aliqua parte sui corporis effectus sit inutilis ad pugnandum — /meyhiym(i)yam est membray myiiwdaleysh(iy)ow, et daysay potarat, yiiwbay aebkwis in aslakwa partly syuway korparas afektas sit inyuwtabs aed pagnaendam/ Mayhem is the mutilation of a member, and can be said to take place when a man is injured in … Black's law dictionary
minor qui infra aetatem 12 annorum fuerit uteagari non potest, nee extra legem poni, quia ante talem aetatem, non est sub lege aliqua, nee in decenna — /maynar kway infra ateytam d(y)uwodasam anoram fyuwarat atlageray non powtast, nek ekstra liyjam pownay, kwaya aentiy teylam ateytam, non est sab liyjiy ablakwa nek in dasena/ A minor who is under twelve years of age cannot be outlawed, nor… … Black's law dictionary