-
1 augeo
augĕo, auxi, auctum, 2, v. a. and n. ( perf subj. auxitis = auxeritis, Liv. 29, 27: auceta: saepe aucta, Paul. ex Fest. p. 25 Müll.; v. Müll. ad h. l.) [Gr. auxô auxanô; Lith. augu, and augmu = growth; Sanscr. vaksh; Goth. vahsjan, and auka = growth; Germ. wachsen; Engl. wax; also allied to vegeo vegetus, vigeo vigor, vigil [p. 204] v. Curt. pp. 67, 186 sq., and Bopp, Gloss. p. 304 b].I.Act., to increase, to nourish (orig., to produce, bring forth that not already in existence; in which signification only the derivative auctor is now found).A.1.. To increase, enlarge, augment, strengthen, advance that which is already in existence (class. in prose and poetry; syn.: adaugeo, amplio, amplifico): Quicquid est hoc, omnia animat, format, alit, auget, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57, 131:2.cibus auget corpus alitque,
Lucr. 1, 859:redductum (animale genus) daedala tellus alit atque auget generatim pabula praebens,
id. 1, 229; 5, 220; 5, 322;6, 946: virīs,
id. 6, 342:in augendā re,
Cic. Rab. Post. 2; 14; so,in augendā obruitur re,
Hor. Ep. 1, 16, 68:rem strenuus auge,
increase your gains, id. ib. 1, 7, 71:opes,
Nep. Thras. 2, 4:possessiones,
id. Att. 12, 2:divitias,
Vulg. Prov 22, 16:dotem et munera,
ib. Gen. 34, 12:rem publicam agris,
Cic. Rosc. Am. 18; so Tac. H 1, 79:aerarium,
id. A. 3, 25:vallum et turres,
id. H. 4, 35:classem,
Suet. Ner. 3:tributa,
id. Vesp. 16:pretium,
Vulg. Ezech. 16, 31:numerum,
Suet. Aug. 37, and Vulg. Deut. 20, 19 al.:morbum,
Ter. Hec. 3, 1, 54:suspitionem,
id. Eun. 3, 1, 46; Suet. Tit. 5:industriam,
Ter. Ad. prol. 25:molestiam,
Cic. Fl. 12:dolorem alicui,
id. Att. 11, 22 vitium ventris, id. Cael. 19:peccatum,
Vulg. Exod. 9, 34:furorem,
ib. Num. 32, 14:benevolentiam,
Cic. Lael. 9, 30: animum alicujus, to increase one ' s courage, id. Att. 10, 14; so,animos,
Stat. Th. 10, 23:vocem,
to strengthen, raise, Suet. Claud. 33; id. Ner. 20' hostias, to increase, multiply, id. Aug. 96:ego te augebo et multiplicabo,
Vulg. Gen. 48, 4 al. — Poet.:nuper et istae Auxerunt volucrum victae certamine turbam,
i. e. have been changed into birds, Ov. M. 5, 301.—Trop., to magnify, to exalt, to extol, embellish, to praise (syn.:B.laudo, laude afficere, verbis extollere, orno): homo tenuis non verbis auget suum munus, sed etiam extenuat,
Cic. Off. 2, 20, 70:aliquid augere atque ornare,
id. de Or. 1, 21, 94; so,rem laudando,
id. Brut. 12, 47:munus principis,
Plin. Pan. 38 al. —Aliquem (aliquid) aliquā re, to furaish abundantly with something, to heap upon, give to, to enrich, endow, bless, load with: lunae pars ignibus aucta, the part that is entirely filled with fire, Lucr 5, 722: 3. 630: Tantā laetitiā auctus sum, ut nil constet, poët, ap. Cic. Fin. 2, 4, 14 oaque vos omnia bene juvetis, bonis auctibus auxitis, old form of prayer in Liv. 29, 27:C.alter te scientia augere potest, altera exemplis,
the one can enrich you with learning, the other furnish you with examples, Cic. Off. 1, 1, 1:aliquid divitiis,
id. Agr. 2, 26, 69:commodis,
id. Phil. 11, 14 fin.:senectus augeri solet consilio, auctoritate, sententiā,
id. Sen. 6, 17:gratulatione,
id. Phil. 14, 6:honore,
id. ib. 9, 6:honoribus,
Hor. S. 1, 6, 11; so Tac. A. 6, 8:honoribus praemiisque,
Suet. Caes. 52; id. Vit. 5: augeri damno, to be enriched with a loss (said comically), Ter. Heaut. 4, 1, 15:liberalitate,
Tac. A. 3, 8:largitione,
id. ib. 13, 18:nomine imperatorio,
id. ib. 1, 3:cognomento Augustae,
id. ib. 12, 26 et saep.—Also without abl.:Di me equidem omnes adjuvant, augent, amant,
Plaut. Men. 3, 3, 27, and id. Ep. 2, 2, 8:aliquem augere atque ornare,
to advance, Cic. Fam. 7, 17:aut augendi alterius aut minuendi sui causā aliquid dicere,
id. Part. Or. 6, 22 solum te commendat augetque temporis spatium, honors, Plin. Pan. 24; so id. ib. 26; Suet. Claud. 12.—In the lang. of religion, t. t. (like mactare, adolere, etc.), to honor, reverence, worship by offerings:II.Aliquid cedo, Qui vicini hanc nostram augeam aram [Apoliinis],
Plaut. Merc. 4, 1, 10:si quā ipse meis venatibus auxi, etc.,
Verg. A. 9, 407.—Neutr., to grow, increase, become greater (rare; syn.: augesco, cresco, incresco; on this use of vbs. com. act., v. Ellis ad Cat. 22, 11): eo res eorum auxit, Cato ap. Gell. 18, 12, 7:usque adeo parcunt fetus augentque labore,
Lucr. 2, 1163:ignoscendo populi Romani magnitudinem auxisse,
Sall. H. 1 (Fragm. Orat. Philipp. contra Lepid. §6): O decus eximium magnis virtutibus augens,
Cat. 64, 323:balnea Romae ad infinitum auxere numerum,
Plin. 36, 15, 24, § 122; 2, 16, 13, § 71:veram potentiam augere,
Tac. A. 4, 41 (Halm, augeri).—Hence, auctus, a, um, P. a., enlarged, increased, great, abundant; in posit. only as subst.:auctum vocabatur spatium, quod super definitum modum victoriae adjungitur,
Paul. Ex Fest. p. 14 Müll. — Comp.:tanto mi aegritudo auctior est in animo,
Plaut. Capt. 4, 2, 2:auctior est animi vis,
Lucr. 3, 450:auctior et amplior majestas,
Liv. 4, 2; 3, 68; 25, 16:auctius atque Di melius fecere,
Hor. S. 2, 6, 3.—* Sup.: auctissima basis, Treb. Gall. 18.— Adv. probably not in use, for in App. Met. 4, p. 290 Oud., altius is the correct reading. -
2 indignus
I.Of persons.A.In gen., unworthy.(α).Absol.:(β).divitias quivis quamvis indignus, habere potest,
Cic. Tusc. 5, 16, 46:indignissimi candidati,
Liv. 4, 57, 11 al. —With abl.: te omni honore indignissimum judicat. Cic. Vatin. 16, 39; so id. Pis. 23, 54; Nep. Dat. 5, 5; Quint. 10, 1, 90; Curt. 4, 1, 10; Stat. Th. 11, 304 al.—(γ).With gen.:(δ).magnorum haud umquam indignus avorum,
Verg. A. 12, 649.—With qui:(ε).iine indigni erant qui impetrarent?
Cic. Rosc. Am. 41; so Plin. Ep. 7, 27, 15; Curt. 6, 4, 8:indignus quem mors tam saeva maneret,
Juv. 4, 95 al. —With ut:(ζ).cum indigni, ut a vobis redimeremur, visi simus,
Liv. 22, 59, 17.—With inf.:B.indigni ( = quos non decet) fraternum rumpere foedus,
Hor. Ep. 1, 3, 35; Sil. 2, 111.—Esp., not deserving any thing, undeserving:II.Indignis si male dicitur, male dictum id esse duco,
Plaut. Curc. 4, 2, 27:ad calamitates hominum indignorum (sc. istis calamitatibus) sublevandas,
undeservedly suffering, Cic. Tusc. 4, 20, 46:Pompeius morte,
Quint. 3, 8, 57:cur eget indignus quisquam te divite,
Hor. S. 2, 2, 103:indignus injuriā hac,
Ter. Ad. 2, 1, 12.—Of inanim. and abstr. things.A.Unworthy, unbecoming, shameful, intolerable, severe, cruel, harsh:B.ne istuc nequiquam dixeris tam indignum dictum in me,
Plaut. As. 3, 3, 108:nulla vox est audita populi R. majestate indigna,
Caes. B. G. 7, 17:nihil, quod ipsis esset indignum, committebant,
id. ib. 5, 35:lictoribus indignum in modum mulcatis,
Liv. 29, 9, 6:indignis modis acceptus,
Ter. Ad. 2, 1, 12:facinus,
id. And. 1, 1, 118:exempla,
id. Eun. 5, 5, 4:mors,
Verg. A. 6, 163:aliquid pro indignissimo habere,
Liv. 1, 40, 2:hoc uno sol quicquam non vidit indignius,
Cic. Off. 2, 8, 28:studiis indignum ferre laborem,
Juv. 7, 17:hiemes,
severe, Verg. G. 2, 373:fortuna,
id. A. 11, 108. — With the sup. in u:digna atque indigna relatu Vociferans,
Verg. A. 9, 595; Liv. 34, 58, 4.—With inf.:fabula non indigna referri,
Ov. A. A. 1, 681; id. M. 1, 508:indignum est a pari vinci, aut superiore: indignius ab inferiore,
Cic. Quint. 31, 95:non indignum videtur, egregium facinus memorare,
improper, Sall. J. 79, 1:nonne hoc indignissimum est?
Cic. Rosc. Am. 3, 8; id. Div. in Caecil. 12, 38.— Absol.:indignum, as an exclamation,
shame, Ov. M. 5, 37; Amm. 1, 6, 1; Hor. Ep. 1, 6, 22 al.—Undeserved:A.indigna pati,
Liv. 31, 30, 3:indignamque necem pretium patietur amoris?
Ov. M. 10, 627.— Advv.: indignē and indignĭter.Indigne.1.Unworthily, undeservedly, dishonorably, shamefully:2.indigne dotem quaerere,
Plaut. Cist. 2, 3, 21:meretricem deperit,
id. Bacch. 3, 3, 66:aliquem injuria afficere,
Ter. Phorm. 5, 1, 3:cervices in carcere frangebantur indignissime civium R.,
Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:interierunt,
Caes. B. G. 7, 38, 8.—Indignantly:B.Macedones, eum sibi anteponi, indigne ferebant,
took it ill, Nep. Eum. 1, 3:pati,
Cic. Verr. 2, 5, 12, § 31.—Indigniter: vixit bis decem annis nata, Epigr. in Anthol. Lat. T. 2, p. 176 Burm.
См. также в других словарях:
honneur — Honneur, m. acut. Vient de ce Latin, Honor, et en retient la signification: Mais il a esté usité aussi par les anciens pour la dignité qu a le vassal d estre fieffé par un Roy ou grand Seigneur, et consequemment pour le fief mesme duquel le… … Thresor de la langue françoyse
affectueux — affectueux, euse [ afɛktɥø, øz ] adj. • 1347; mil. XIIIe autre sens; bas lat. affectuosus ♦ Qui montre de l affection. ⇒ 2. aimant, 2. tendre. Un enfant très affectueux. « ceux auxquels les sourires affectueux ont manqué » (A. Gide). Paroles,… … Encyclopédie Universelle