Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

accumbere

  • 1 accumbere

    лежать (1. 124 D. 50, 16).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > accumbere

  • 2 accumbo

    accumbere, accumbui, accumbitus V
    take a place/recline at the table; lie on (bed), lie at/prone, lie beside

    Latin-English dictionary > accumbo

  • 3 accumbo

    accumbo (adcumbo), ĕre, bŭi, bĭtum [ad + cumbo, inusité] - intr. - [st1]1 [-] se coucher, s'étendre.    - Nep. Ages, 8, 2.    - alicui accumbere: se coucher à côté de qqn. --- Tib. 1, 9, 75.    - aliquem accumbere: se coucher à côté de qqn. --- Plaut. Bac. 1189. [st1]2 [-] s'étendre sur le lit de table.    - avec acc. mensam accumbere, Lucil. 384, prendre place à table.    - avec dat. accumbere epulis divum, Virg. En. 1, 79: prendre part aux festins des dieux.    - in convivio accumbere, Cic. Verr. 1, 66: prendre place à un repas.    - absol. accumbere: prendre place, assister à un repas.    - cf. Cic. Vat. 30; Dej. 17; de Or. 1, 27; Verr. 5, 81.    - in robore accumbere, Cic. Mur. 74: s'étendre sur le bois dur [à même le bois].    - eodem lecto accumbere, Liv. 28, 18, 5: s'étendre sur le même lit.    - apud Volumnium ( accubueram)... supra me Atticus, infra Verrius, Cic. Fam. 9, 26, 1: (j'étais à table) chez Volumnius... ayant au-dessus de moi [à gauche] Atticus, au-dessous [à droite] Verrius.    - adcumbe, Plaut. Pers.: mets-toi à table.    - accumbere supra aliquem: être à table [au-dessus de qqn] = à gauche.    - accumbere infra aliquem: être à table [au-dessous de qqn] = à droite.    - accumbere in epulo, Cic. (accumbere epulis, Virg.): prendre place à un banquet.    - accumbere in lecto, Plaut. (accumbere lecto, Liv.): s'étendre sur un lit.    - accumbere in summo, Plaut. (accumbere summum, Hor.): occuper le haut d'un lit (la gauche).
    * * *
    accumbo (adcumbo), ĕre, bŭi, bĭtum [ad + cumbo, inusité] - intr. - [st1]1 [-] se coucher, s'étendre.    - Nep. Ages, 8, 2.    - alicui accumbere: se coucher à côté de qqn. --- Tib. 1, 9, 75.    - aliquem accumbere: se coucher à côté de qqn. --- Plaut. Bac. 1189. [st1]2 [-] s'étendre sur le lit de table.    - avec acc. mensam accumbere, Lucil. 384, prendre place à table.    - avec dat. accumbere epulis divum, Virg. En. 1, 79: prendre part aux festins des dieux.    - in convivio accumbere, Cic. Verr. 1, 66: prendre place à un repas.    - absol. accumbere: prendre place, assister à un repas.    - cf. Cic. Vat. 30; Dej. 17; de Or. 1, 27; Verr. 5, 81.    - in robore accumbere, Cic. Mur. 74: s'étendre sur le bois dur [à même le bois].    - eodem lecto accumbere, Liv. 28, 18, 5: s'étendre sur le même lit.    - apud Volumnium ( accubueram)... supra me Atticus, infra Verrius, Cic. Fam. 9, 26, 1: (j'étais à table) chez Volumnius... ayant au-dessus de moi [à gauche] Atticus, au-dessous [à droite] Verrius.    - adcumbe, Plaut. Pers.: mets-toi à table.    - accumbere supra aliquem: être à table [au-dessus de qqn] = à gauche.    - accumbere infra aliquem: être à table [au-dessous de qqn] = à droite.    - accumbere in epulo, Cic. (accumbere epulis, Virg.): prendre place à un banquet.    - accumbere in lecto, Plaut. (accumbere lecto, Liv.): s'étendre sur un lit.    - accumbere in summo, Plaut. (accumbere summum, Hor.): occuper le haut d'un lit (la gauche).
    * * *
        Accumbo, accumbis, accubui, accubitum, pen. cor. acumbere, S'asseoir à table.
    \
        Accumbe in summo. Plau. Assiez toy au dessus, Au bout d'enhault.
    \
        Negauit moris esse Graecorum, vt in conuiuio virorum accumberent mulieres. Cic. Il dit que ce n'estoit la coustume des Grecs, que les femmes s'asseissent aux banquets avec les hommes.
    \
        Accumbere pro Cubare. Plaut. Se coucher.
    \
        Accumbit superior. Plaut. Il est assis au dessus.

    Dictionarium latinogallicum > accumbo

  • 4 adcumbo

    accumbo (adcumbo), ĕre, bŭi, bĭtum [ad + cumbo, inusité] - intr. - [st1]1 [-] se coucher, s'étendre.    - Nep. Ages, 8, 2.    - alicui accumbere: se coucher à côté de qqn. --- Tib. 1, 9, 75.    - aliquem accumbere: se coucher à côté de qqn. --- Plaut. Bac. 1189. [st1]2 [-] s'étendre sur le lit de table.    - avec acc. mensam accumbere, Lucil. 384, prendre place à table.    - avec dat. accumbere epulis divum, Virg. En. 1, 79: prendre part aux festins des dieux.    - in convivio accumbere, Cic. Verr. 1, 66: prendre place à un repas.    - absol. accumbere: prendre place, assister à un repas.    - cf. Cic. Vat. 30; Dej. 17; de Or. 1, 27; Verr. 5, 81.    - in robore accumbere, Cic. Mur. 74: s'étendre sur le bois dur [à même le bois].    - eodem lecto accumbere, Liv. 28, 18, 5: s'étendre sur le même lit.    - apud Volumnium ( accubueram)... supra me Atticus, infra Verrius, Cic. Fam. 9, 26, 1: (j'étais à table) chez Volumnius... ayant au-dessus de moi [à gauche] Atticus, au-dessous [à droite] Verrius.    - adcumbe, Plaut. Pers.: mets-toi à table.    - accumbere supra aliquem: être à table [au-dessus de qqn] = à gauche.    - accumbere infra aliquem: être à table [au-dessous de qqn] = à droite.    - accumbere in epulo, Cic. (accumbere epulis, Virg.): prendre place à un banquet.    - accumbere in lecto, Plaut. (accumbere lecto, Liv.): s'étendre sur un lit.    - accumbere in summo, Plaut. (accumbere summum, Hor.): occuper le haut d'un lit (la gauche).

    Dictionarium latinogallicum > adcumbo

  • 5 Tisch

    Tisch, mensa (ein Tisch zum Essen u. zu anderem Gebrauch; dann auch meton. [wie unser »Tisch, Tafel«] für die aufgetragenen Speisen, das Essen). – abăcus (ein Spiel- und Prunktisch mit erhöhtem Rande). – cena. convivium. epulae (meton., die Mahlzeit, s. »Essen no. II« den genauen Untersch. dieser WW.). – ein gedeckter T., mensa epulis exstructa. – (mit jmd.) an demselben T. essen, ex eadem mensa vesci. – sich zu T. setzen,*cibi capiendi causā residĕre; cibi capiendi causā accumbere od. recumbere, auch bl. accumbere (nach der Sitte der Alten = sich zu Tische legen); cenare od. epulari coepisse (anfangen zu speisen, z.B. de die): mit seinem Sklaven zu T. gehen, sich zu T. setzen, ad eandem mensam cum servo suo accedere: bei T. sitzen. cibi capiendi causā resedisse; cibi capiendi causā recubuisse, auch bl. accubare (nach der Sitte der Alten = sich zu Tische gelegt haben, bei Tische liegen); cenare (speisen übh.); epulari (beim Gastmahl speisen). – jmd. zu T. bitten, ad cenam alqm vocare od. invitare: jmd. zu T. (zur Tafel) ziehen, alqm adhibere cenae od. in convivium; zu T. (zur Tafel) gehen, ad cenam od. cenatum ire: bei jmd. zu T. (zur Tafel) sein, cenare apud alqm; accubare apud alqm (im Sinne der Alten, bei jmd. zu. Tische liegen): vom T. (von der [2287] Tafel) aufstehen, surgere a cena: den T. (die Tafel) aufheben, convivium mittere, dimittere, solvere. – bei T. (bei Tafel), apud mensam; super mensam; inter cenam; super cenam; inter epulas; cenans (als ich speiste, accepi tuas litteras): nach T., post cenam: cenatus (als Partizip, z.B. cenatus dormiit); post cibum meridianum (nach dem Mittagessen, z.B. paulisper conquiescere); misso od. dimisso od. soluto convivio (nach aufgehobener Tafel). – jmdm. etw. vom T. schicken, mittere alci de mensa. – ein einfacher T., mensa sobria: ein guter T., lauta cena (gute Mahlzeit); lautus victus (gute Kost übh.): einen guten T. führen, bene od. laute cenare.

    deutsch-lateinisches > Tisch

  • 6 epulae

    epulae, ārum, f.(arch. au sing. epŭla, ae, Fest) [st2]1 [-] nourriture, aliments; mets. [st2]2 [-] repas somptueux, festin, banquet.    - inter epulas: au milieu du repas.    - epulis accumbere divûm, Virg.: s'asseoir à la table des dieux.    - epulas oculis dare, Plaut.: permettre aux yeux de se repaître.    - saturata bonarum cogitationum epulis, Cic. Div. 1, 29, 61: (âme) nourrie de bonnes pensées.    - vino et epulis onerati, Sall. J. 76: gorgés de vin et de nourriture.
    * * *
    epulae, ārum, f.(arch. au sing. epŭla, ae, Fest) [st2]1 [-] nourriture, aliments; mets. [st2]2 [-] repas somptueux, festin, banquet.    - inter epulas: au milieu du repas.    - epulis accumbere divûm, Virg.: s'asseoir à la table des dieux.    - epulas oculis dare, Plaut.: permettre aux yeux de se repaître.    - saturata bonarum cogitationum epulis, Cic. Div. 1, 29, 61: (âme) nourrie de bonnes pensées.    - vino et epulis onerati, Sall. J. 76: gorgés de vin et de nourriture.
    * * *
        Epulae, pen. corr. epularum, tantum pluraliter dicitur. Cic. Viandes.
    \
        Epulae. Cic. Un banquet magnifique.
    \
        Adire epulas. Ouid. Aller au banquet.
    \
        Epulae. Virgil. Mangeaille pour les bestes.

    Dictionarium latinogallicum > epulae

  • 7 summus

    summus, a, um ( forme syncopée de supremus) [st2]1 [-] qui est le plus haut, qui est au sommet, extrême. [st2]2 [-] qui est à l'extrémité supérieure d'un triclinium (lit de table). [st2]3 [-] qui est à la surface, superficiel. [st2]4 [-] le plus élevé (en parl. du son). [st2]5 [-] le dernier (dans le temps). [st2]6 [-] le plus élevé, supérieur, éminent. [st2]7 [-] le plus important, le plus considérable, très grand, essentiel. [st2]8 [-] qui concerne tout le mode, général.    - capita summa papaverum, Liv.: les têtes de pavots les plus élevées.    - in summa Sacra via, Cic. Planc.: au haut de la voie Sacrée.    - ad summam urbem, Cic.: dans la partie haute de la ville.    - res apud summum puteum geritur, Plaut.: nous sommes parvenus au bord du puits (= nous sommes presque hors d'affaire).    - summo ore, Cic.: du bout des lèvres.    - summa arbor: le haut de l'arbre.    - summus lectus: le lit supérieur.    - accumbere in summo, Plaut.: tenir le haut bout (du lit de table).    - summus ego jaceo, Hor.: j'occupe le haut bout.    - sermo qui adhibitur a summo, Cic.: discours prononcé par le roi du festin.    - standum est in lecto, si quid de summo petas, Plaut. Men.: il faut se tenir debout sur le lit pour obtenir quelque chose à l'autre bout de la table.    - summa aqua: la surface de l'eau.    - summa cutis, Col.: l'épiderme.    - summo animo inhaerere, Sen.: n'être qu'à la surface du coeur.    - tantummodo summas res attingere, Nep.: *toucher seulement la surface des choses* = n'en parler que d'une façon superficielle.    - summa senectus, Cic.: âge avancé.    - Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit, Cic. CM. 7: Sophocle a composé des tragédies jusquà l'extrême vieillesse.    - venit summa dies, Virg.: le jour suprême est arrivé.    - summo carmine, Hor.: à la fin du poème.    - summum gaudium, Cic.: le comble de la joie.    - summa dementia est + inf.: le comble de la folie, c'est de...    - summus deūm (= deorum): le plus grand des dieux (= Jupiter).    - summi et infimi, Cic.: les premiers et les derniers de l'Etat, les grands et les petits.    - summi homines ac summis ingeniis praediti, Cic.: hommes éminents, doués d'éminentes qualités.    - summus in omnibus, Plin.: qui excelle en tout.    - loco summo natus, Cic.: d'une haute naissance.    - in quo summa sunt omnia, Cic.: sur qui tout repose.    - summa omnia facere, Cic.: faire tous ses efforts, faire tout son possible.    - summa respublica: l'intérêt général, le salut commun, le bien de l'Etat.    - summa res, Tac.: - [abcl]a - le commandement en chef. - [abcl]b - le pouvoir impérial, le trône impérial.    - regimen summae rei penes Germanicum, Tac. An. 2: le commandement en chef était entre les mains de Germanicus.    - tunc Tiberius Drusum summae rei admovit, Tac. An. 3: Tibère approcha alors Drusus du pouvoir impérial.    - neminem gentis Arsacidarum summae rei imponere poterant, Tac. 6: ils ne pouvaient placer sur le trône aucun prince du sang d'Arsace.    - quo res summa loco? quam prendimus arcem? Virg. En. 2, 322: où en est le salut de l'Etat? en quel état est la citadelle, si nous l'occupons encore?    - summa res (summa controversia), Cic.: le point essentiel (d'un débat)    - summo reipublicae tempore, Cic.: dans les conjonctures les plus graves pour la république.    - summum jus, Cic.: le droit absolu, le droit rigoureux.    - summum bonum: le bien suprême, le souverain bien.    - summo bono fruitur, Cic.: il est au comble de la félicité.    - summum bellum, Hirt.: guerre décisive.    - summo opere (summopere): avec le plus grand soin.    - summus consensus: unanimité.
    * * *
    summus, a, um ( forme syncopée de supremus) [st2]1 [-] qui est le plus haut, qui est au sommet, extrême. [st2]2 [-] qui est à l'extrémité supérieure d'un triclinium (lit de table). [st2]3 [-] qui est à la surface, superficiel. [st2]4 [-] le plus élevé (en parl. du son). [st2]5 [-] le dernier (dans le temps). [st2]6 [-] le plus élevé, supérieur, éminent. [st2]7 [-] le plus important, le plus considérable, très grand, essentiel. [st2]8 [-] qui concerne tout le mode, général.    - capita summa papaverum, Liv.: les têtes de pavots les plus élevées.    - in summa Sacra via, Cic. Planc.: au haut de la voie Sacrée.    - ad summam urbem, Cic.: dans la partie haute de la ville.    - res apud summum puteum geritur, Plaut.: nous sommes parvenus au bord du puits (= nous sommes presque hors d'affaire).    - summo ore, Cic.: du bout des lèvres.    - summa arbor: le haut de l'arbre.    - summus lectus: le lit supérieur.    - accumbere in summo, Plaut.: tenir le haut bout (du lit de table).    - summus ego jaceo, Hor.: j'occupe le haut bout.    - sermo qui adhibitur a summo, Cic.: discours prononcé par le roi du festin.    - standum est in lecto, si quid de summo petas, Plaut. Men.: il faut se tenir debout sur le lit pour obtenir quelque chose à l'autre bout de la table.    - summa aqua: la surface de l'eau.    - summa cutis, Col.: l'épiderme.    - summo animo inhaerere, Sen.: n'être qu'à la surface du coeur.    - tantummodo summas res attingere, Nep.: *toucher seulement la surface des choses* = n'en parler que d'une façon superficielle.    - summa senectus, Cic.: âge avancé.    - Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit, Cic. CM. 7: Sophocle a composé des tragédies jusquà l'extrême vieillesse.    - venit summa dies, Virg.: le jour suprême est arrivé.    - summo carmine, Hor.: à la fin du poème.    - summum gaudium, Cic.: le comble de la joie.    - summa dementia est + inf.: le comble de la folie, c'est de...    - summus deūm (= deorum): le plus grand des dieux (= Jupiter).    - summi et infimi, Cic.: les premiers et les derniers de l'Etat, les grands et les petits.    - summi homines ac summis ingeniis praediti, Cic.: hommes éminents, doués d'éminentes qualités.    - summus in omnibus, Plin.: qui excelle en tout.    - loco summo natus, Cic.: d'une haute naissance.    - in quo summa sunt omnia, Cic.: sur qui tout repose.    - summa omnia facere, Cic.: faire tous ses efforts, faire tout son possible.    - summa respublica: l'intérêt général, le salut commun, le bien de l'Etat.    - summa res, Tac.: - [abcl]a - le commandement en chef. - [abcl]b - le pouvoir impérial, le trône impérial.    - regimen summae rei penes Germanicum, Tac. An. 2: le commandement en chef était entre les mains de Germanicus.    - tunc Tiberius Drusum summae rei admovit, Tac. An. 3: Tibère approcha alors Drusus du pouvoir impérial.    - neminem gentis Arsacidarum summae rei imponere poterant, Tac. 6: ils ne pouvaient placer sur le trône aucun prince du sang d'Arsace.    - quo res summa loco? quam prendimus arcem? Virg. En. 2, 322: où en est le salut de l'Etat? en quel état est la citadelle, si nous l'occupons encore?    - summa res (summa controversia), Cic.: le point essentiel (d'un débat)    - summo reipublicae tempore, Cic.: dans les conjonctures les plus graves pour la république.    - summum jus, Cic.: le droit absolu, le droit rigoureux.    - summum bonum: le bien suprême, le souverain bien.    - summo bono fruitur, Cic.: il est au comble de la félicité.    - summum bellum, Hirt.: guerre décisive.    - summo opere (summopere): avec le plus grand soin.    - summus consensus: unanimité.
    * * *
        Summus, Adiectiuum. Cic. Le plus hault de touts, Treshault.
    \
        Vixit ad summam senectutem. Cicero. Jusques à vieillesse extreme.
    \
        Summa aetas. Plaut. Le plus grand aage qu'on peult vivre, Le dernier aage ou l'homme peult parvenir.
    \
        Venit summa dies. Virgil. Le dernier jour.
    \
        A summo. Plaut. Depuis le plus hault et le sommet.
    \
        Amicus summus meus. Terent. Le plus grand ami que j'aye.
    \
        Summa aqua. Cic. Le dessus de l'eaue, La superficie de l'eaue.
    \
        AEtas summa. Cic. Le fin coeur d'esté.
    \
        Summo artificio facta. Cic. De merveilleusement grand art, Par un souverain artifice.
    \
        Summum bonum. Cic. Le souverain bien.
    \
        Dari non debet, nisi in desperatione summa. Plin. Quand il n'y a plus d'espoir, Au dernier espoir.
    \
        Dolor summus. Plin. Tresgrande douleur.
    \
        Fide summa. Liu. Sans aucune fraude ne mal engin, Tresfidelement.
    \
        Forma summa. Terent. Excellente ou souveraine beaulté.
    \
        Hyeme summa. Cic. Au fin coeur d'hyver.
    \
        Ingenia summa. Cic. Grands esprits.
    \
        Summum ius, summa iniuria. Cic. Toute rigueur de droict.
    \
        Laboris summi dolor. Cic. Un labeur extreme.
    \
        Summo loco natus. Cic. De grand lignage et parenté.
    \
        Moeror summus. Cic. Grande tristesse.
    \
        Omnia summa in eo sunt. Cic. Il est accompli de toutes les bonnes parties que l'homme scauroit avoir.
    \
        Ad summum otium accommodati. Cic. Qui aiment sur toutes choses le repos, Qui ne demandent que paix.
    \
        Summa quaestio. Quintil. Le principal poinct d'une matiere.
    \
        Homo senectute summa. Cic. De grand aage et vieillesse, D'extreme et derniere vieillesse, Des plus vieils qu'on scauroit veoir.
    \
        Stultitiae summae est. Caelius Ciceroni. C'est tresgrande folie.
    \
        Vir summus. Plautus. Grand personnage et fort renommé, Souverain.
    \
        Voce summa pronuntiare versus. Cicero. Haultement, D'une voix haulte et clere.
    \
        De summa re dissentientes. Cic. Des affaires de plus grande importance.
    \
        Summus puteus. Plaut. Fort profond.
    \
        E summo puteo. Plaut. Du plus profond du puis.
    \
        Summae res. Virgil. Louables et de grande renommee.
    \
        Summum, et Ad summum, pro eodem. Cicero. Tout au plus, Pour le plus.
    \
        Fac plane vt valeas, nos ad summum. Cic. Nous ne nous pourrions porter mieulx.
    \
        Summo. Quintilianus, Quia et initio mouendus sit iudex, et summo impellendus. A la fin.

    Dictionarium latinogallicum > summus

  • 8 robur

    rōbur, oris n.
    1) (тж. r. querceum Col) древесина дуба, дубовое дерево ( navis tacta ex robore Cs)
    r. sacrum (cavum) V =Троянский конь
    r. aratri Vдубовый плуг
    3) твёрдая древесная порода (дикая малина и пр.) V, St
    6) крепость, твёрдость, прочность (r. ferri V; saxi Lcr)
    7) сила, бодрость, мощь (crescere et robora sumere Lcr; r. juventae L; r. animi C)
    8) сердцевина, ядро, отборная часть, цвет, лучшая часть (militum C; virorum PJ; legionum L)
    9) опорная точка, база (r. belli T)
    10) робур, подземная тюрьма в римском carcer Mamertinus для самых важных государственных преступников; по имени её основателя, Сервия Туллия, называлась также Tullianum L, T, H

    Латинско-русский словарь > robur

  • 9 supra

    I suprā adv.
    1) сверху, вверху
    mare quod s. alluit V (=mare Superum) — Адриатическое море
    2) наверху (относительно подземного мира), на земле (omnia quae s. sunt C)
    ut s. dixi C etc. — как я выше (раньше, уже) сказал
    4) сверх, больше
    tantum, ut nihil s. possit (sc. addi) C — столько, что больше невозможно
    septuaginta et s. Ptсемьдесят с лишком
    s. adjicere Cнадбавлять
    s. quam cuiquam credibile est Sl — больше, чем кто-л. может себе представить
    II suprā praep. cum acc.
    1) над, на, поверх, выше (s. eum locum Cs)
    accumbere s. aliquem C — возлежать (за столом) выше кого-л.
    esse s. caput Sl, L — висеть над головой, угрожать или C сидеть на шее
    2) по ту сторону, за
    s. Suessulam L — выше, т. е. дальше Свессулы, за Свессулой
    3) до, прежде, раньше
    s. hanc memoriam Csдо нашего времени
    s. septingentesimum annum Lсемьсот лет тому назад
    4) сверх, свыше
    s. bonum atque honestum Sl — более, чем хорошо и благородно
    s. hominem (или hominis fortunam) Cвыше человека
    aliquem s. somnum habere QC — иметь кого-л. для охраны сна (ночного покоя)
    s. cenam QCза столом

    Латинско-русский словарь > supra

  • 10 accumbo

    ac-cumbo, cubuī, cubitum, ere (ad u. *cumbo), sich hinlagern, lagernd sich hinlegen, I) im allg. (Ggstz. ambulare, sedere): cum alqo, Plaut.: in via, Plaut.: in acta cum suis, Nep.: v. Schwimmenden, summis accumbet in undis, Manil. – II) insbes.: a) bei Tische auf dem Speisesofa sich hinlagern, sich zu Tische niederlassen, Platz nehmen, Perf. accubuisse = Platz genommen haben, lagern, ire accubitum, zu Tische gehen, Plaut. u. Varr. fr.: epulandi gratiā accumbere mensam, Acc. tr. fr.: exstructam ampliter mensam, Lucil. fr.: in epulo, in convivio alcis, Cic.: epulis, Verg.: cum alqo, mit, neben jmd. (als Mitgast). Ter. u. Mart.: apud alqm, bei jmd. (als Gast), Cic.: supra od. infra alqm, Cic.: eodem lecto, Liv.: instrato pellibus lectulo, Capit.: in summo lecto, auf dem obersten Platze des Speisesofas, Plaut.: uxoris loco, immo praetoris, Sen. rhet.: m. Acc. pers., scortum, zur Tischnachbarin nehmen, Plaut. (s. Brix zu Plaut. Men. 473): accumbens, der bei Tische liegende, Sall. fr. u. Suet. – b) sich zum Beischlafe zu einer Person legen, ihr beiwohnen, sie beschlafen, alci, Tibull. u. Prop. – c) sich zu Bette legen (Krankheits halber), Vulg. 2. reg. 13, 6.

    lateinisch-deutsches > accumbo

  • 11 cubitum

    cubitum, ī, n. u. cubitus, ī, m. (κύβιτον, cubo), I) (gew. Nom. cubitus), der Ellbogen, Ellenbogen, gew. im engern Sinne bald = das Ellenbogengelenk, bald = der Ellenbogenknochen (Ggstz. umerus, das Oberarmbein) u. die untere größere Ellenbogenröhre (Ggstz. radius, die obere, kürzere, die Speiche), im weitern Sinne auch der ganze Unterarm, Vorderarm, Plaut., Cels. u.a.: presso remanere cubito, ruhig liegen bleiben mit (in das Polster des Speisesofas) eingedrücktem Ellb., Hor.: cubitum ponere (in der Volksspr. = accumbere) apud alqm, Petron.: cubito (am E.) se emungere, Cornif. rhet.: alqm cubito tangere, Hor. u. Pers. – II) meton.: A) die Krümmung, Biegung, orae, Plin. 3, 111. – B) (Nom. gew. cubitum) als Längenmaß, die Elle, cubitum longae litterae, Plaut.: gladii tenues longi quaterna cubita, Liv.: columella tribus cubitis altior, Cic. – Sprichw. (aus dem Griechischen) v. einem Zauderer, assiduo cursu cubitum nullum procedere, Cic. ad Att. 13, 12, 3: cursitare ac ne cubiti quidem mensuram progredi, Suet. Tib. 38.

    lateinisch-deutsches > cubitum

  • 12 iaceo

    iaceo, cuī, citūrus, ēre (Intr. zu iacio; eig. geworfen sein, dah.) liegen, sich gelagert haben (Ggstz. stare, stehen, pendēre, hangen), I) eig.: A) im allg.: a) v. leb. Wesen: iacere humi, Cic. u.a.: in gramine, Ov.: u. m. bl. Abl., viduo cubili, lecto, Ov.: silvis agrisque viisque corpora iacent, Ov.: quousque duro castrorum iacebis cubiculo, Sen. contr. 1, 8, 2. – ad alcis pedes, Cic.: sub arbore, Verg.: super corpus alcis, Ov.: per vias, Ov.: supina iacendi positio, das Liegen auf dem Rücken, Cael. Aur. de morb. chron. 5, 10, 117. – v. Tieren, quem circa tigres... iacent, Ov.: vacca iacet et lente revocatas ruminat herbas, Ov.: pisces iacentes (= cubantes), gew. in der Tiefe der Gewässer ruhig liegende Plattfische, Halbfische, Colum. 8, 17, 9. – b) v. Lebl.: pernam... facito in aqua iaceat, Plaut.: in litore (v. einem Schiffe), Sen. rhet.: in collo od. bl. collo, b. Haaren, Ov. (vgl. capilli naturā vel arte iacentes, Sen.): iacent dispersa per agros sarcula, Ov.: venti, quidquid sabuli in campis iacet, converrunt, Curt.: pedamenta iacentia statuenda sunt, Colum.: lora iacentia, die entfallenen Zügel, Ov.: per quos (triginta dies) raro umquam nix minus quattuor pedes alta iacuit, Liv.

    B) insbes., 1) wie κεισθαι, ruhend liegen: a) v. Ruhenden, Schlafenden = liegen, ruhen, schlafen, in lecto, Cic.: in lectulo, Capit.: quid prosunt multa cubicula? in uno iacetis, Sen.: in antro Silenum somno videre iacentem, Verg. – gew. absol., ad quartam iaceo; post hanc vagor, Hor.: nam pransus iaceo, Catull.: custodes furtim transgressa iacentes, Tibull. – b) v. Speisenden = zu Tische liegen (gewöhnlich accumbere), Ov., Sen. u.a. (s. Heinsius Ov. her. 12, 179): cornu sinistro stibadii, Sidon. – c) v. Kranken = (krank) daniederliegen, krank sein, cura, ut valeas, ne ego, te iacente, bona tua comedam, Cic.: hic cum iaceret morbo confectus gravi rex urbis, Phaedr.: iacuit diu in sudore letali, Augustin.: graviter iacere, Plin. ep.: sine spe iacere, Sen.: tamquam in eodem valetudinario iacere, gleichsam in demselben Spital liegen (= an demselben Übel leiden), Sen. – d) v. Gefangenen, in carcere, Sen. contr. 1, 3, 2.

    2) zu Boden gestreckt daliegen: a) v. Besiegten = überwunden-, ohnmächtig daliegen, Arge, iaces, Ov.: per me iacet inclitus Hector, Ov.; vgl. Bach Ov. met. 1, 720. – b) von Leichnamen = unbeachtet-, unbegraben (da)liegen, istic nunc, metuende, iace! Verg.: tu iaces et in cadaveris similitudinem usque resoluta es, Ps. Quint. decl.; vgl. Burmann Phaedr. 1, 24, 10. – c) v. Toten = (tot) daliegen, rupto iacuit corpore, Phaedr.: et causa litis regibus Chryse iaces, Sen. poët.: vetito nudus iaciture sepulcro, Stat.: tu nisi caves, iacebis, wirst du ein Kind des Todes sein, Claud. Quadrig. fr.: von Gliedern Toter, artus morte iacent, liegen im Tode gestreckt, Lucr. – bes. von im Kampfe Gefallenen = liegen, gefallen-, umgekommen sein, pro patria, Ov.: ut proximi iacentibus (auf die Gefallenen) insisterent, Caes.: tot fortissimi viri, qui circa eum cumulati iacent, Liv.; vgl. Staveren Nep. Thras. 2, 6. Thiel Verg. Aen. 1, 99. Ruhnken Ov. her. 14, 2.

    3) v. Reisenden usw. = wo liegen bleiben = wo liegend verharren, in oppido aliquo mallem resedisse, quoad arcesserer... Brundisii iacere in omnes partes est molestum. Propius accedere quomodo... possum? Cic. ad Att. 11, 6, 2.

    4) übtr., wie κεῑσθαι: a) v. Örtl.: α) = liegen, gelegen sein, bes. v. niederwärts liegenden Örtl., terrae iacentes ad Hesperum, Plin.: locus iacet inter Apenninum et Alpes, Brut. in Cic. ep.: Asia iacet ad meridiem et austrum, Europa ad septentriones et aquilonem, Varro LL.: iacet inter eos (saltus) campus, Liv.: inter Aegyptum et Aethiopas arenarum inculta vastitas iacet, Sen.: castra Punica ac Romana inter iacebat campus, Liv. (vgl. interiaceo): urbes in campis iacent, Iustin.: absol., despiciens terras iacentes (die untenliegenden), Verg.; vgl. Benecke Iustin. 22, 5, 5. Thiel Verg. Aen. 1, 224. Drak. Sil. 12, 132. – v. Gewässern, aqua iacens infra libram maris, Plin. – übtr., v. Völkern, liegen = hausen, wohnen, haec gens iacet supra Ciliciam, Nep. – β) = ausgebreitet daliegen, sich erstrecken, hanc super in speculis summoque in vertice montis planities ignota iacet, Verg.: tantum campi iacet, Verg.: perpetua vallis iacet usque ad mare Caspium, Curt.: v. Gewässern, iacent inter eos (montes) solemque immania ponti aequora, Lucr. – γ) niedrig-, tief gelegen sein, iacentia (niedrigen) et plana Urbis loca, Tac.: u. so loca iacentia (Ggstz. loca edita), Sen.: domus depressa, caeca, iacens, Cic. fr. – δ) v. zerstörten Orten = in Schutt u. Trümmern liegen, cui nec arae patriae domi stant, fractae et disiectae iacent, Enn. fr. scen. 89: iacet Ilion ingens, Ov.; vgl. Ruhnken Ov. her. 1, 3. – ε) v. Gewässern, ruhig-, still liegen, iacet sine murmure pontus, Lucan.: stagna iacentis aquae, Lucan.: stagna iacentia, Sil.; vgl. Heinsius Sil. 5, 583. – b) v. Gewändern = schleppen, praeverrunt latas veste iacente vias, Ov.: nimium demissa iacent tibi pallia terrae, Ov. – c) v. Gliedern usw., herabliegen = gesenkt sein, tardā gravitate iacentes (gesenkten = schläfrigen) vix oculos tollens, Ov. – vultus attolle iacentes (kraftlos [im Tode] gesenkten), Ov.: u. so von einem Sterbenden, iacensque vultus languido obtutu stupet, Sen. poët.

    II) bildl., A) im allg.: dum timent ne aliquando cadant, semper iacent, Quint.: priora tempora in ruinis rei publicae nostrisque iacuerunt, waren vereinigt mit usw., Cic.: vide, quid narrent, ecquae spes sit denarii, an cistophoro Pompeiano iaceamus, durch pompejanische (leichtere) Cistophoren zu Schaden kommen, Cic. ad Att. 2, 6. § 2. – quae (invidia) quidem, ut omnia mortalia, infra tuam magnitudinem iacet, reicht nicht herauf bis zu deiner Gr., Tac. ann. 14, 54: Marii, Sullae etc. infra Pallantis laudes iacebunt, werden weit zurückstehen hinter usw., Plin. ep. 8, 6, 2: nobilitas sub amore iacet, steht der L. nach, Ov. her. 4, 161.

    B) insbes.: 1) gleichs. in einen Zustand versunken liegen, versunken sein, von Menschen, in amore, Lucr.: in maerore, Cic.: in oblivione, Cic. – v. Lebl., vita in tenebris et maerore iacet, Lucr.: in eodem silentio multa alia oratorum officia iacuerunt, lagen begraben, Cic.

    2) danieder-, zu Boden liegen, a) v. denen, die aller Macht u. alles Ansehens im Staate beraubt sind = niedergedrückt-, ohnmächtig-, machtlos sein, α) übh.: iacere (sei in der Volksgunst gesunken) Caesarem offensione populari, Cic.: non modo extollere iacentem, sed etiam amplificare eius pristinam dignitatem, Cic.: ab hoc igitur viro quisquam bellum timet, qui in pace iacere, quam in bello vigere maluit? quamquam ille numquam iacuit; erat enim in desiderio civitatis, in ore, in sermone omnium, Cic.: per se afflictum et iacentem, Cic.: si iacens tecum ageret, Cic.: si magnus vir cecĭdit, magnus iacuit, Sen.: ille potens, alii, sordida turba, iacent, Ov.: pauper ubique iacet, ist überall verachtet, Ov. – dah. β) bes. von solchen, die sich um ein Staatsamt bewerben, aber ohne Aussicht auf einen günstigen Erfolg sind = nicht emporkommen können, aller Aussicht beraubt-, hoffnungslos sein, alles Vertrauen verloren haben, videsne tu illum tristem (sc. candidatum)? iacet, diffidit, abiecit hastas, Cic.: C. Marius cum a spe consulatus longe abesset et iam septimum annum post praeturam iaceret, hoffnungslos hingebracht hatte, Cic. – u. γ) von Dingen, die unbeachtet-, vernachlässigt liegen od. -bleiben, im argen liegen, hintangesetzt werden, nicht in Aufnahme kommen, dominetur (falsa invidia) in contionibus, iaceat in iudiciis, Cic.: philosophia iacuit usque ad haue aetatem, Cic.: iacent ea semper, quae improbantur, Cic.: iacent beneficia Nuculae, friget patronus Antonius, Cic. – nomen iacet in adversariis, steht unbeachtet (= ist in das Hauptbuch noch nicht eingetragen), Cic.: so auch quomodo tibi tanta pecunia iacet? Cic. – b) v. Mutlosen = niedergedrückt-, zu Boden gedrückt sein, Cnaeus noster ut totus iacet? non animus est etc., Cic.: scias me ita dolere, ut non iaceam, Cic.: amici est... niti et efficere, ut amici iacentem (niedergebeugten) animum excitet, Cic. – c) v. Pers.u. Behauptungen, die widerlegt worden sind = zu Boden liegen, zusammenstürzen (s. Garatoni Cic. Mil. 18. p. 222 sq.), iacent hi suis testibus, Cic.: iacet igitur tota conclusio, Cic.: iacet omnis ratio Peripateticorum, Cic. – d) v. Dingen, die lässig od. gar nicht mehr betrieben werden, wie unser daniederliegen = ins Stocken geraten sein, ganz aufhören, ars tua iacet, Ov.: iacebit opera fabrilis, Sen.: iudicia iacebant, Cic.: omnis hic dilectus iacet, Cic.: iustitia vacillat vel iacet potius omnesque eae virtutes, quae etc., Cic.: virtutem iacere, es sei rein aus mit der T., Cic. – e) dem Werte nach niedrig stehen, iacent pretia praediorum, Cic.: nunc ista omnia iacere puto propter nummorum caritatem, Cic.: so auch agri iacent, Petron.

    3) ungebraucht daliegen, a) v. Worten = zu freiem Gebrauche vorliegen, zu Gebote stehen (verba) iacentia sustulimus e medio, Cic. de or. 3, 177. – b) von Kapitalien, ne pecuniae otiosae iaceant, Plin. ep. 10, 64 (62), 1. – c) von herrenlosem Gute = ohne Besitzer-, herrenlos sein, ne bona iaceant, ICt.: hereditas iacet, ICt.

    4) matt daliegen = matt-, schläfrig-, dämisch usw. sein, probus (puer)ab illo segni et iacente plurimum aberit, Quint.: si modo ita exploratā aure homo sit, non surdā nec iacenti, Gell.: ut sonis turn placidis tum citatis aut demissam iacentemque (schleppende) orationem eius erigeret (um den schwachen u. schleppenden Redeton zu beleben), aut ferocientem saevientemque cohiberet, Gell.: nervorum sine sensu iacentium torpor, der gefühllosen u. ertöteten N., Sen. – / Partiz. Fut. iacitūrus, Stat. Theb. 7, 777 (wo Vok. iaciture).

    lateinisch-deutsches > iaceo

  • 13 postulo

    pōstulo, āvī, ātum, āre (posco), etw. von jmd. verlangen, begehren, erwarten, beanspruchen, fordern, heischen, jmd. um etw. anliegen, ersuchen, jmd. zu etw. auffordern, jmdm. zumuten, I) im allg.: a) m. Acc.: suum ius, Ter.: auxilium, Cic.: mercedem, Phaedr.: aliquid, Auct. b. Alex.: pro novem libris triginta Philippeos, Varro fr.: sibi totius belli imperium, Caes.: Tiberio tribuniciam potestatem, Tac.: non quicquam umquam nisi honestum et rectum alter ab altero postulabit, Cic.: Scandilius postulare de conventu recuperatores, Cic.: a me brevitas postulatur, Cic.: maius aliquid et excelsius a principe postulatur, Tac.: votum, ein Gelübde tun, Apul.: enim vero aequom postulas, du hast Recht, Plaut. – im Passiv, ludos apparat non postulatus, unaufgefordert, Cic. – übtr., von lebl. Subjj., hic dies alios mores postulat, Ter.: quae supplicium postulat, Sall.: quae (verba) minorem curam postularent, Quint. – b) m. dopp. Acc., u. zwar = etw. von jmd., haec cum praetorem (vom Pr.) postulabas, Cic. Tull. 39 (vgl. unten no. δ aus Cic. ep. 5, 14, 2). – u. = jmd. als u. zu usw., iterum me iam praesentem advocatum (zum Sachwalter) postulaverunt, Plin. ep. 3, 4, 4. – c) mit folg. ut od. ne od. ut ne m. Konj.: neque inventus est tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet, ut venderet, Cic.: dehinc postulo sive aequomst te oro, ut redeat iam in viam, Ter.: postulat, ut sui misereantur, Cornif. rhet.: Ariovistus ex equis ut colloquerentur, postulavit, Caes.: postulat abs te, ut Romam rem reicias, Cic.: Ariovistus postulavit, ne quem peditem ad colloquium Caesar adduceret, Caes.: legatos ad Bocchum mittit postulatum, ne sine causa hostis populo Romano fieret, Sall.: haec postulo: primum id, quod aequissimum est, ut ne quid huc praeiudicati afferatis, Cic.: postulant enim, non uti ne cogantur statuere: quid igitur? ut ipsis ne liceat, Cic. – auch m. bl. Coniunctiv, qui (nuntii) postularent, eos, qui sibi Galliaeque bellum intulissent, sibi dederent, Caes. b. G. 4, 16, 3 u. so Nep. Alc. 4, 1. Liv. 3, 45, 10 u. 22, 53, 12. Plin. ep. 6, 31, 10. – d) mit folg. Infin. od. Acc. u. Infin., verlangen, erwarten, auch sich bestreben, suchen, wollen, Lust verspüren (s. Lorenz Plaut. most. 249 u. Pseud. 829. Brix Plaut. trin. 237. Spengel Ter. Andr. 644. Wagner Ter. heaut. 671. Nipperd. Nep. Eum. 8, 2. Dräger Hist. Synt.2 2, 411), tuum nefarium facinus peiore facinore operire postulas, Cato fr.: domo prohibere me postulas, Plaut.: nec postulabat nunc quisquam uxorem dare, Ter.: dicendo vincere non postulo, Cic.: qui adire senatum non postulassent, Liv.: cum reus postulat sibi ignosci, Cornif. rhet.: haud postulo me in lecto accumbere, Plaut.: quis nostrûm tam impudens est, qui se scire aut posse postulet, Cic.: illa phalanx Alexandri Magni quae non pa rēre se ducibus, sed imperare postulabat, Nep.: hic postulat se Romae absolvi, Cic.: quod quicumque Saguntum obsedissent ob noxam sibi dedi postularet populus Romanus, Liv.: übtr., v. lebl. Subjj., ut ratio postulat agere aliquid, Cic.: res postulare videtur Africae situm paucis exponere, Sall.: (herba) ne spargi quidem postulat, Plin.: m. Acc. pers. von wem? quas (sollicitudines) elevare tua te prudentia postulat, Luccei. in Cic. ep. 5, 14, 2. – m. Nom. u. Infin. Pass., qui postulat deus credi (für einen Gott gehalten zu werden), Curt. 6, 11 (43), 24: ostendi quam multa ante fieri convenerit, quam hominis propinqui bona possideri postularentur, Cic. Quinct. 86. – e) absol.: de colloquio, eine Unterredung verlangen, Caes.: ab senatu de foedere, beim S. nachfragen wegen usw., Cic. – übtr., v. lebl. Subjj., fordern, erfordern, cum tempus necessitasque postulat, Cic.: ut rei militaris ratio, maxime ut maritimae res postularent, Caes. – II) insbes.: 1) v. Verkäufer, eine Summe fordern, pro eis (novem libris) trecentos Philippeos, Lact. 1, 6, 10. – 2) als gerichtl. t. t.: a) vor Gericht, d.h. beim Prätor, auf jmd. od. etw. antragen, α) auf jmd.: recuperatores aut iudicem, Cic.: arbitrum, tutorem, ICt. – β) auf etw.: iudicium, Cic.: quaestionem, Liv.: cognitionem, ICt. – b) jmd. vor Gericht fordern, -ziehen, gerichtlich belangen, alqm, Cic.: alqm proditionis, Caes.: alqm impietatis reum, Plin. ep.: alqm de ambitu, Cic.: alqm de repetundis, Cic.: alqm repetundarum, Suet., repetundis, Tac.: alqm ingrati (wegen Undank), Sen. rhet.: alqm maiestatis, Tac., capitis, ICt.: alqm ob contumelias in Caesarem dictas, Tac. – / Plaut. mil. 515 Goetz expostulare.

    lateinisch-deutsches > postulo

  • 14 suffigo

    suffīgo, fīxī, fīxum, ere (sub u. figo), I) an od. auf od. unter etwas fügen, -heften, -stecken, -schlagen, a) eig.: lintea antemnae summae, Lucan.: alqm cruci, Cic. u.a., in cruce, Hor. u. Auct. b. Afr.: in summa cruce suffixum esse, Catull.: alqm in altissimam crucem suffigi inbere, Iustin.: alqm suff. patibulo, Iustin.: caput hastā suffixum, auf einen Spieß gesteckt, Suet.: mensam accumbere cubito suffixo, aufgestemmtem, Apul.: columnam mento suffigit suo, fügt (stemmt) unter sein Kinn eine Säule, v. einem, der nachdenkend die Hand unters Kinn stützt, Plaut. mil. 209. – b) bildl.: novos stimulos dolori, Sen. Phoen. (Oedip. fr.) 206. – II) mit etwas unten beheften, beschlagen, crepidas aureis clavis, Plin.: trabes multo auro, Sen.

    lateinisch-deutsches > suffigo

  • 15 supra

    suprā (altlat. suprād), Adv. u. Praepos. (st. superā [sc. parte] von superus), I) Adv. m. Compar.: 1) v. Raume: a) auf der oberen Seite, oben, oben darauf, oberhalb (Ggstz. infra), oleum supra siet, Cato: omnia haec, quae supra et subter, unum esse, Cic.: et mare quod supra teneant quodque alluit infra, Verg.: magno numero iumentorum in flumine supra atque infra constituto, Caes.: supra, non infra est deus, Lact. – b) darüber heraus, darüber hervor, toto vertice supra est, Verg. – Compar. superius, weiter hinauf, weiter oben, piscina superius construenda, Pallad.: superius rapiuntur, Sen.: Ggstz. subterius, Isid. orig. 16, 8, 4. – c) oben, vorher, bei Verweisungen in Schrift u. Rede, uti supra demonstravimus, Caes.: ut supra dixi, Cic.: ille, quem supra deformavi, Cic.: quae supra dixi, Cic.: supra dictae particulae, Gell.: erunt adiungenda supra dictis etiam mictualia medicamenta, Cael. Aur. – Compar. superius, weiter oben, ut superius demonstravimus, Auct. b. Hisp.: dixi superius, Phaedr.: de qua superius dixerim, Firm. – 2) von der Zeit, von oben an, von früher her, weiter (aus vergangener Zeit), pauca supra repetere, Sall., de alqo, Tac. – 3) v. Maße: a) eig.: darüber, mehr, centesimus tibi vel supra premitur annus, Sen.: ager fortasse trecentis aut etiam supra nummorum milibus emptus, Hor.: supra adicere, mehr bieten, Cic. – b) übtr., darüber hinaus, mehr, dialogos confeci et absolvi nescio quam bene, sed ita accurate, ut nihil possit supra, Cic.: dominandi supra quam aestimari avidissimus potest, Aur. Vict.: nihil supra, Ter.: supra deos lacessere, noch mehr, Hor. – dah. supra quam, mehr als, patiens inediae, algoris, supra quam cuiquam credibile est, Sall.: rem supra feret, quam fieri potest, größer machen, als es möglich ist, Cic.

    II) Praepos. m. Acc.: 1) v. Raume: a) mit Verben der Ruhe = über, oben über, oben auf, auf (Ggstz. infra), ille qui supra nos habitat, Plaut.: Nerëides supra delphinos et cete sedentes, Plin.: ubi circa muros supra subterque terram per dies quindecim pugnatum est, Liv.: mit Berücksichtigung der Rangordnung, accumbere supra alqm, (bei Tische) über jmd. liegen, Cic. – insbes. von der geographischen Lage = oberhalb, jenseit, exercitus, qui supra Suessulam Nolae praesideret, Liv.: Syene est supra Alexandriam, Plin. – bildl., supra caput, über dem Kopfe, d.i. auf dem Halse, zur Last, ecce supra caput homo levis, da hab' ich auf dem Halse, Cic.: supra caput esse, Sall. u. Liv. – übtr., zur Bezeichnung des Amtes, das jmd. hat, über, qui supra bibliothecam fuerunt, Vitr. 7. praef. § 5: supra rationes esse positum, Ps. Quint. decl. 353: libertus supra hereditates, Scribon. 162: supra insulas, Corp. inscr. Lat. 14, 2769: supra iumenta, ibid. 6, 7987 u. 9486: supra cocos, ibid. 6, 9261. – b) mit Verben der Bewegung: α) über... hinweg, über... hin, fera saltu supra venabula fertur, Verg.: supra segetes navigare, Ov. – β) oben auf, tignumque supra turba petulans insilit, Phaedr.: nec exissent umquam supra terram, Cic. – γ) über... hinaus, attolli supra ceteros mortales, Plin.: supra alqm ire, einen übertreffen, Verg.: exsurgere supra dolores, Ps. Albinov. – 2) v. der Zeit, über, vor, paulo supra hanc memoriam, Caes.: supra septingentesimum annum, Liv. – 3) vom Maße, a) eig. = über, über... hinaus, supra milia viginti, Liv.: nec supra geminos fetus, Plin. – b) übtr.: α) über, über... hinaus, supra modum, Liv.: supra morem, Verg.: supra vires, Hor.: supra humanam formam, Phaedr.: supra humanam fidem, Plin.: supra omnium opinionem, Scrib.: dominatio et potentia, quae supra leges se esse velit, die mehr gelten will als, Cic.: supra Coclites Musiosque id facinus esse, gehe über die eines K.u.M. hinaus, Liv. – β) über, außer, supra belli Latini metum id quoque accesserat, quod etc., Liv.: de floribus supra dictos scripsit Theophrastus, außer den genannten, Plin.

    lateinisch-deutsches > supra

  • 16 Haupt

    Haupt, I) eig., Kopf (w. vgl.): caput (auch meton. = die ganze Person, z.B. carum caput). – jmdm. zu Häupten sitzen, a capite alcis residere: jmdm. zu Häupten (bei Tische) liegen, supra alqm od. superiorem accumbere. – auf jmds. H. zurückfallen, kommen, in alcis caput recĭdere: das komme auf ihr H., quod illorum capiti sit. – den Feind aufs H. schlagen, hostes fundere fugareque. – II) übtr. 1) die wichtigste Person, der Oberste: caput (übh.). – princeps (der Vorzüglichste, Angesehenste, den sich die übrigen zum Vorbild nehmen). – pater (der Vater, z.B. familias: u. übtr., ille pater eloquentiae Isocrates). – dux (der Anführer); verb. dux et princeps. – auctor (auf dessen Rat etwas unternommen wird); verb. dux et auctor. – 2) das Hauptsächlichste, Wichtigste: caput.

    deutsch-lateinisches > Haupt

  • 17 legen

    legen, ponere (im allg.). – locare. collocare (mit Auswahl od. Absicht einem Dinge einen bestimmten Platz geben). – deponere (niederlegen). – seponere. reponere (beiseite legen). – in od. auf etwas l., ponere, collocare in alqa re; imponere alci rei oder in alqam rem (alle drei auch als Besatzung in einen Ort, z.B. Soldaten in eine Stadt; vgl. übh. »hineinlegen«). – reponere super alqa re (über etwas herlegen, z.B. lignum super foco: u. collum in tergo alcis, v. einem Vogel). – um etwas l., s. herumlegen. – unter etwas l., supponere, subicere alci rei od. sub alqd; subdere alci rei (z.B. pugionem pulvino). – an etw. l., apponere, applicare, admovere alci rei od. ad alqd; aptare od. accommodare alci rei (anpassend anfügen): etwas an die Sonne l., alqd exponere in sole: Holz an das Feuer l., s. anlegen no. II, 1: etwas vor Augen l., ante oculos ponere; exponere ante oculos. subicere oculis od. ante oculos (eig. u. übtr., zur Betrachtung mit dem körperl. u. geistigen Auge). – einen Sinn, eine Bedeutung in etw. l., s. hineinlegen.

    sich legen, a) v. Pers.: cubare. decumbere [1570]( um zu schlafen). – accumbere (um zu speisen) –: aegrā valetudine oppressum decumbere (bettlägerig werden). – sich auf od. in etw. l., recumbere od. se subicere in alqa re (z.B. in herba). – sich auf od. über etw. l., incumbere in od. super alqd. – sich mit dem Schiffe ans Land, näher ans L. l., navem applicare ad terram, propius terram. – Bildl., sich auf etw. legen, α) anfangen etw. zu tun, coepisse mit Infin. (z.B. sich aufs Bitten l., orare, rogare coepisse: sich aufs Leugnen l., negare coepisse). – descendere ad alqd (zu etwas, als dem letzten u. äußersten sich versteigen, sich verstehen, z.B. ad accusandum od. ad accusationes: u. ad preces). – β) sich einer Beschäftigung, Wissenschaft hingeben: dare se alci rei (z.B. rei rusticae: u. philosophiae). – operam dare alci rei (Mühe verwenden auf etw., z.B. auf Musik, fidibus tractandis). alci rei studere coepisse od. bl. studere (anfangen, seinen Eifer auf etw. zu richten od. seinen Eifer auf etw. richten, z.B. agriculturae: u. litteris: u. medicinae: u. iuri et legibus cognoscendis). – studia ponere in alqa re (seine Forschungen auf etwas richten, z.B. in rerum contemplatione). – sich mit Eifer auf etw. legen, incumbere in alqd. – sich ganz auf etw. l., totum se ponere od. collocare in alqa re; in una re quasi tabernaculum vitae suae collocare (z.B. in una philosophia). – b) v. Dingen; z.B. sich auf etw. legen, incumbere in alqd (z.B. in parietem, v. Lasten). – Insbes.: α) sich niederlegen, vom Getreide: procumbere. – β) nachlassen, aufhören: residĕre (im allg., z.B. tumor residit: u. ventus residit: u. ira residit). – considĕre. remittere (sowoh lv. Winde als von Leidenschaften). – subsidĕre (v. Wind u. Wellen). – conticescere (gleichs. schweigen, verstummen, v. Aufruhr, von der Wut u. dgl.). – defervescere (ausbrausen, v. Leidenschaften, z.B. v. Zorn, von der Begierde, dem Eifer). – finem habere (ein Ende haben od. nehmen, z.B. quo modo finem haberet, priusquam est ulta ulciscendi libido?).

    deutsch-lateinisches > legen

  • 18 Platz

    Platz, I) als Ort: a) freier Raum übh.: locus – campus (freier Pl., Plan, z. B. mitten in einer Stadt). – arĕa (Platz, der nicht bebaut ist, z. B. Hof vor od. hinter dem Hause, Bauplatz; auch Spielplatz für Kinder). – ein öffentlicher Pl., locus publicus (vgl. »Ort«): der Pl. vor dem Hause, propatŭlum (im allg.); vestibulum (die area vor dem Hause, wo sich die aufwartenden Klienten versammelten): auf dem Pl. (Kampfplatz) bleiben, fallen, pugnantem cadere: den Pl. behaupten, superiorem discedere: immer gleich auf dem Pl. sein (bereitstehen), ad omnia praesto adesse. – b) bewohnter Ort: locus. – oppidum (ein mit Mauern umgebener Ort). – ein fester Pl., locus munitus (im allg.); castrum. castellum (Kastell, Fort): ein offener Pl., locus non munitus. – II) als begrenzter und bestimmter Raumteil, a) eig.: locus (im allg.) – sedes [1875]( Platz, wo man sitzt). – spectaculum (ein Platz zum Zusehen, im Theater etc.). – spatium (der Raum, die Strecke, die ein Platz einnimmt). – die Plätze eines Wagens, vehiculi loca (z. B. omnia vehiculi loca tenere). – die erste Legion bekam ihren Pl. im Vordertreffen, prima legio in primo instructa est: jmdm. seinen Pl. (im Theater) anweisen, alqm sessum ducere: Pl. nehmen, considĕre; assidĕre (im allg.); accumbere (bei Tische, s. [sich] niederlegen): neben jmd. Pl. nehmen, assidĕre alqm: jmdm. zunächst, alci proximum assidĕ re:jmdm. zur Rechten Pl. nehmen, dextrā assidĕre alqm: auf einem Stuhl etc., in sella assidĕre: neben jmd. Pl. genommen haben, alci assidēre: von seinem Pl. aufstehen, surgere od. exsurgere od. (bes. v. mehreren) consurgere (sich erheben, um sich dann wieder zu setzen); sedem nudam et inanem relinquere (seinen Sitz verlassen, weil sich einer, neben dem wir nicht sitzen wollen, ebendahin setzen will): vor jmd. von seinem Pl. aufstehen (um ihn dadurch zu ehren), alci assurgere. – Pl. machen, viam od. locum dare. locum dare et cedere (selbst Raum geben); populum od. turbam submovere (unter dem Volke Pl. machen, z.B. für den Konsul, von den Liktoren); partem sedis od. subsellii vacuefacere (auf einem Sitz, auf einer Bank Platz machen, damit sich noch einer mit darauf setzen kann): das Volk machte Pl., multitudo se dimovit: sich Pl. machen, locum sibi facere; sibi viam aperire: Pl. lassen für jmd. oder etw., locum relinquere alci od. alci rei: sie hatten nicht Pl. im Schiffe, navis eos non recepit: sie hatten nicht Pl., ihre Pferde zu tummeln, spatium non erat agitandi equos: sie bauen, wo sie Pl. finden, in vacuo aedificant. – b) uneig.: locus. – jmdm. einen Pl. unter seinen Freunden anweisen, alqm amicis suis ascribere: keinen Pl. unter den Dichtern verdienen, in numerum poëtarum non venire: er erwarb sich früh einen Pl. unter den ersten Rednern, mature in locum principum oratorum venit: den ersten Pl. unter den Rednern einnehmen, principatum eloquentiae obtinere: jmdm. den ersten Pl. einräumen, primum omnium ponere alqm (im allg.); primas od. priores deferre alci (bei einem Rang- oder Wettstreit, und zwar primas vor mehreren, priores vor einem einzigen): den von der Natur angewiesenen Pl. behaupten. assignatum a natura locum tueri: jmd. von seinem Pl. verdrängen, alqm loco suo pellere. – etw. greift Pl., locus est alci rei (etw. ist am Orte od. Platze); alqd incessit, invadit (ein Übel reißt ein): etwas greift (nimmt) in jmds. Herzen Pl., alqd intrat alcis animum (z.B. die Ruhmsucht): am Pl. sein, locum habere: es scheint wohl am Pl. zu sein, zu etc., non alienum od. non indignum videtur mit folg. Infin. (z.B. docere, commemorare u. dgl.).

    deutsch-lateinisches > Platz

  • 19 discumbo

    discumbo, ĕre, cubŭi, cubitum [dis + cubo] - intr. - [st2]1 [-] se coucher, se mettre au lit. [st2]2 [-] se coucher pour manger, se mettre à table.
    * * *
    discumbo, ĕre, cubŭi, cubitum [dis + cubo] - intr. - [st2]1 [-] se coucher, se mettre au lit. [st2]2 [-] se coucher pour manger, se mettre à table.
    * * *
        Discumbo, discumbis, discubui, discubitum, penul. corr. discumbere, Idem quod Accumbere. Cic. S'asseoir au lict pour prendre son repas selon l'ancienne coustume: Selon la nostre, c'est S'asseoir à table.

    Dictionarium latinogallicum > discumbo

  • 20 accumbo

    ac-cumbo, cubuī, cubitum, ere (ad u. *cumbo), sich hinlagern, lagernd sich hinlegen, I) im allg. (Ggstz. ambulare, sedere): cum alqo, Plaut.: in via, Plaut.: in acta cum suis, Nep.: v. Schwimmenden, summis accumbet in undis, Manil. – II) insbes.: a) bei Tische auf dem Speisesofa sich hinlagern, sich zu Tische niederlassen, Platz nehmen, Perf. accubuisse = Platz genommen haben, lagern, ire accubitum, zu Tische gehen, Plaut. u. Varr. fr.: epulandi gratiā accumbere mensam, Acc. tr. fr.: exstructam ampliter mensam, Lucil. fr.: in epulo, in convivio alcis, Cic.: epulis, Verg.: cum alqo, mit, neben jmd. (als Mitgast). Ter. u. Mart.: apud alqm, bei jmd. (als Gast), Cic.: supra od. infra alqm, Cic.: eodem lecto, Liv.: instrato pellibus lectulo, Capit.: in summo lecto, auf dem obersten Platze des Speisesofas, Plaut.: uxoris loco, immo praetoris, Sen. rhet.: m. Acc. pers., scortum, zur Tischnachbarin nehmen, Plaut. (s. Brix zu Plaut. Men. 473): accumbens, der bei Tische liegende, Sall. fr. u. Suet. – b) sich zum Beischlafe zu einer Person legen, ihr beiwohnen, sie beschlafen, alci, Tibull. u. Prop. – c) sich zu Bette legen (Krankheits halber), Vulg. 2. reg. 13, 6.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > accumbo

См. также в других словарях:

  • Accumbere —    • Accumbere,          см. Cibus, H., Пища …   Реальный словарь классических древностей

  • accombant — ⇒ACCOMBANT, ANTE, adj. BOT. [En parlant d un organe, en partic. d un cotylédon] Couché sur les bords d un autre organe : • On nomme accombants les cotylédons quand la radicule, se trouvant repliée dans la graine, s applique sur ses bords : pois,… …   Encyclopédie Universelle

  • Accumb — Ac*cumb ([a^]k*k[u^]mb ), v. i. [L. accumbere; ad + cumbere (only in compounds) to lie down.] To recline, as at table. [Obs.] Bailey. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Belohnungszentrum — Der Nucleus accumbens (Ncl. Acc.) (vom Lateinischen nucleus „Kern“, vom Lateinischen accumbere „sich hinlegen“, „Platz nehmen“, „beiwohnen“) ist eine Kernstruktur im unteren (basalen) Vorderhirn, die im bauchseitigen (ventralen) Teil der… …   Deutsch Wikipedia

  • Ncl. accumbens — Der Nucleus accumbens (Ncl. Acc.) (vom Lateinischen nucleus „Kern“, vom Lateinischen accumbere „sich hinlegen“, „Platz nehmen“, „beiwohnen“) ist eine Kernstruktur im unteren (basalen) Vorderhirn, die im bauchseitigen (ventralen) Teil der… …   Deutsch Wikipedia

  • Nucleus accumbens — Der Nucleus accumbens (Ncl. Acc.) (vom Lateinischen nucleus „Kern“, vom Lateinischen accumbere „sich hinlegen“, „Platz nehmen“, „beiwohnen“) ist eine Kernstruktur im unteren (basalen) Vorderhirn, die im bauchseitigen (ventralen) Teil der… …   Deutsch Wikipedia

  • accumbent — accumbency, n. /euh kum beuhnt/, adj. 1. reclining; recumbent: accumbent posture. 2. Bot. lying against something. [1650 60; < L accumbent (s. of accumbens, prp. of accumbere), equiv. to ac AC + cumb (nasalized var. of cub lie, recline; see… …   Universalium

  • accumbens — see NUCLEUS ACCUMBENS * * * ac·cum·bens (ă kumґbens) [L., pres. part. of accumbere to recline] nucleus accumbens …   Medical dictionary

  • accombant — accombant, ante (a kkon ban, ban t ) adj. Terme de botanique. Se dit d une partie qui est couchée sur le bord d un autre. ÉTYMOLOGIE    Accumbere, être couché auprès, de ad, à, et cumbere, cubare, être couché …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • ACCUBITA seu ACCUBATIONES — Graecis ἀνακλιντήρια, quod Reclinatoria vertit Wiltainus Abbas in Cant. Cantic. c. 2. Lexico Graec. MS. Regio, definiuntur, ςτρωμναὶ μαλακαὶ εἰς ὕψος ἠρμέναι, lecti molles in altum aggesti; et Balsamoni in can. 74. Synodi Trull. ut et Iohanni… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ACCUMBENDI Ritus — Maiores nostri, inquit Servius, sedentes epulabantur, more a Laconibus et Cretensibus acceptô, Varrone reste. Imo et apud populum Dei id in usu fuisse, antiquissimis temporibus, ostendit Burman. Comm. in l. Ruth. Er Isid. l. 20. c. 11. Apud… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»