Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

Vergĭlĭus

  • 1 Vergilius

        Vergilius (not Vir-), ī, m     a gentile name.
    * * *
    I
    Vergil; (Roman gens name)

    P. Vergilius Maro -- poet Vergil 70-19 BC

    II
    Vergilia, Vergilium ADJ
    Vergilius; (Roman gens)

    P. Vergilius Maro -- poet Vergil 70-19 BC

    Latin-English dictionary > Vergilius

  • 2 Vergilius

    Vergĭlĭus (not Virgĭlĭus; the form Ver- is supported by the ancient MSS. and inscriptions in unbroken succession, to the fourth century A.D.; v. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 779 sq.), ii, m., the name of a Roman gens; so,

    esp., P. Vergilius Maro,

    a celebrated Roman poet, Hor. C. 1, 3, 6; 1, 24, 10; 4, 12, 13; id. S. 1, 5, 40.—Hence, Vergĭlĭ-ānus, a, um, adj., of or belonging to the poet Vergil, Vergilian:

    virtus, Plin. praef. § 22: illud,

    Quint. 1, 3, 13:

    VERGILIANVS POËTA,

    a writer of a cento of Vergilian verses, Inscr. Grut. 64, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > Vergilius

  • 3 Vergilianus

    Vergĭlĭus (not Virgĭlĭus; the form Ver- is supported by the ancient MSS. and inscriptions in unbroken succession, to the fourth century A.D.; v. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 779 sq.), ii, m., the name of a Roman gens; so,

    esp., P. Vergilius Maro,

    a celebrated Roman poet, Hor. C. 1, 3, 6; 1, 24, 10; 4, 12, 13; id. S. 1, 5, 40.—Hence, Vergĭlĭ-ānus, a, um, adj., of or belonging to the poet Vergil, Vergilian:

    virtus, Plin. praef. § 22: illud,

    Quint. 1, 3, 13:

    VERGILIANVS POËTA,

    a writer of a cento of Vergilian verses, Inscr. Grut. 64, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > Vergilianus

  • 4 unicus

    ūnĭcus, a, um, adj. [id.], one and no more, only, sole, single (class.).
    I.
    Lit., of number:

    tuus unicus gnatus,

    Plaut. As. 1, 1, 1:

    gnatus,

    id. Poen. prol. 68; Ter. Heaut. 1, 1, 79; 3, 2, 29:

    gnata,

    id. And. 3, 3. 8;

    1, 1, 73: filius,

    Plaut. Poen. prol. 65; id. Cas. 2, 3, 45; Ter. Heaut. 1, 1, 41; Cic. Rosc. Am. 14, 41:

    quid me patrem par facere'st, quoi ille'st unicus?

    Plaut. Capt. 1, 2, 38 (44):

    filia,

    Ter. Phorm. 4, 3, 41; Cic. Verr. 2, 1, 41, § 104; Verg. Cir. 334; Just. 1, 4, 2:

    consul,

    Liv. 7, 25, 11:

    maritus,

    Hor. C. 3, 14, 5:

    vestis,

    Plaut. Stich. 2, 2, 26:

    anser erat,

    Ov. M. 8, 684:

    orbis,

    id. ib. 13, 853:

    ancillula,

    App. M. 1, p. 112, 6.—Strengthened by unus:

    qui me unum atque unicum amicum habuit,

    Cat. 73, 6:

    idque unum et prae omnibus unicum effice,

    App. M. 4, p. 156, 32.—By solus:

    quamlubet esto Unica res quaedam nativo corpore sola,

    Lucr. 2, 542:

    unica solaque res,

    id. 2, 1078.—
    B.
    In partic., of abstract subjects:

    spes unica imperii populi Romani, L. Quinctius,

    Liv. 3, 26, 8:

    unicum doloris levamentum studia,

    Plin. Ep. 8, 19, 1:

    satis tutum praesidium, quod unicum est,

    Cels. 7, 33:

    unicum afflictae mihi solamen hoc est,

    Sen. Troad. 703; id. Phoen. 89.—
    II.
    Trop., of nature, character, or quality, alone of its kind, singular, uncommon, unparalleled, unique (cf.: egregius, eminens): homo unica est natura ac singularia, Turp. ap. Non. 491, 3:

    quis tam... ingenio unico? Afran. ap. Fest. s. v. sagaces, p. 321 Müll.: eximius imperator, unicus dux,

    Liv. 7, 12, 13; so,

    imperator,

    id. 6, 6, 17:

    vir unicus in omni fortunā,

    id. 7, 1, 9:

    juvenis,

    id. 8, 32, 13:

    dictator,

    id. 22, 14, 9:

    spectator caeli siderumque (Archimedes),

    id. 24, 34, 2:

    ultor Romanae ignominiae,

    id. 9, 15, 10:

    puer,

    Ov. M. 3, 454:

    volucris,

    id. ib. 8, 239; cf. id. ib. 12, 531:

    liberalitas,

    Cic. Quint. 12, 41:

    fides,

    Liv. 33, 21, 4:

    spes,

    Quint. 6, praef. §

    2: mors,

    Luc. 4. 509:

    concordia,

    Liv. 3, 33, 8:

    exemplum,

    id. 1, 21, 21:

    nam tu poëta es prorsus ad eam rem unicus,

    singularly fit, Plaut. As. 4, 1, 3:

    tibi ille unicu'st, mihi etiam unico magis unicus,

    more than an orly one, more than a darling, Plaut. Capt. 1, 2, 47; id. Bacch. 3, 3, 3.—
    B.
    Esp., in a bad sense, singularly bad, detestable (rare):

    unica malitia atque nequitia,

    Auct. Her. 3, 6, 11:

    scelus,

    Vell. 2, 7, 2: luxuria, Fest. s. v. Sardanapalus, p. 322 Müll.—Hence, adv.: ūnĭcē, alone, solely, singularly, especially, in an extraordinary degree:

    aliquem unice diligere,

    Cic. Or. 1, 1:

    eximie et unice delectare,

    Gell. 11, 13, 4:

    eo ornamento P.Vergilius unice est usus,

    Quint. 8, 3, 24:

    cujus amator unice Vergilius fuit,

    id. 9, 3, 14:

    quid Tiridaten terreat, unice Securus,

    i. e. utterly regardless, Hor. C. 1, 26, 5:

    mammarum vitiis aizoum unice medetur,

    Plin. 26, 15, 92, § 163.—In Plaut. with unus:

    me unice unum ex omnibus te atque illam amare aiebas mihi,

    Plaut. As. 1, 3, 56:

    immo unice unum plurimi pendit,

    id. Bacch. 2, 2, 29; id. Stich. 1, 1, 12; id. Truc. 1, 2, 91.

    Lewis & Short latin dictionary > unicus

  • 5 bonus

        bonus adj.    [old duonus], good; as comp. in use melior, ōris cf. μᾶλλον, better; as sup. optimus 2 AP-, OP-, best: vir bonus, morally good, perfect; rarely bonus vir: in virorum bonorum numero haberi, honest: quem voles virum bonum nominato, producam, respectable: bone accusator, honorable: socer eius vir multum bonus est: vir optimus, most worthy: optimus olim Vergilius, H.: iudex, just: imperator, skilful, S.: consul, L.: opifex, H.: pater familias, thrifty, N.: servus, faithful: vir, a good husband, L.: custos, T.: civis, a good citizen.—Of the gods: fata bonique divi, H.: pater optime (Iuppiter), O.: in templo Iovis Optimi Maximi: O di boni, gracious gods: o mihi, Manes, este boni, propitious, V.— Of things, good, of good quality, well-made, useful: scyphi optimi, most artistic: agrum Meliorem nemo habet, more fertile, T.: nummi, current: voltūs, good looks, O.: navigatio, prosperous: tempestas, fine weather: ova suci melioris, fine flavor, H.: aetas, the prime of life: melior sensus, keener: mentem vobis meliorem dari, more sense, T.: bonam deperdere famam, good name, H.: otium, valuable, S.: optimae fabulae: esse meliore condicione, better off: esse spe bonā: meliora responsa, more favorable, L.: amnis Doctus iter melius, less injurious, H.: meliore Tempore dicam, more opportune, H.: librorum Copia, ample, H.: meliorem militem id certamen fecit, L.: vobis eadem quae mihi bona malaque esse, S.: bona bello Cornus, useful, V.: pecori bonus alendo (mons) erat, L.: eloqui copiose melius est quam, etc.: optimum visum est captivos deportare, L.: constituerunt optimum esse domum reverti, Cs.: optumum factu credens exercitum augere, S.: hoc vero optimum, ut is nesciat, etc. — In particular phrases, with venia: bonā veniā, with (your) kind permission, by (your) leave: abs te hoc bonā veniā expeto, T.: oravit bonā veniā Quirites, ne, etc., L.—With pax: cum bonā pace, or bonā pace, without dispute: alteri populo cum bonā pace imperitare, by common consent, L.: omnia bonā pace obtinere, L.— With res: bonae res, comforts, luxury, prosperity: bonis rebus morte privari: omnibus optimis rebus usus est, N.: bonis Rebus agit laetum convivum, in luxury, H.: de bonis rebus in vitā, de malis, of moral good and evil. — With ars: bonae artes, honorable conduct, S.: artis bonae famam quaerere, an honorable achievement, S.: bonarum artium studia, liberal studies: optimarum artium studia, the highest cnlture.—With fides: bona fides or fides bona, good faith, sincerity, fairness: polliceor hoc vobis bonā fide: ego defendi fide optimā, in perfect sincerity: ad fidem bonam pertinere, notum esse, etc., equity: quidquid dare facere oportet ex fide bonā (in a judicial decree).—With pars: melior pars, the better party, party in the right: maior pars (senatūs) meliorem vicit, L.: gratia melioris partis, the optimates, L.: (fuit) meliorum partium, of the aristocracy: bona pars, a large part, good share: bonam magnamque partem ad te attulit, T.: sermonis: hominum, H.: melior pars acta diei, most, V.: in optimam partem accipere, most kindly: in optimam partem cognosci, most favorably. — With mores: boni mores, morality, an upright life: propter eius suavissimos et optimos mores: ex optimo more.—With animus, good spirits: bono animo es, cheer up, T.: hoc animo meliore ferre, more cheerfully, O.: bonum animum habere, L.: bono animo dicere, kindly: bono animo in populum R. videri, friendly, Cs. — With ius: iure optimo, with entire justice, deservedly: quod ei optimo iure contigit. — As subst., of persons, a good man: nec cuique bono mali quidquam evenire potest: Qui meliorem vocet in ius, a better man, H.: da locum melioribus, your betters, T.: apud bonos beneficium conlocare: Fortes creantur fortibus et bonis, H.— Plur, the better classes, aristocracy, rich: meam causam omnes boni susceperant: bonis invidere, S.: comitantibus omnibus bonis, N.: bonorum consuetudo, of gentlemen: boni, my good friends, H.: me consulit, ‘O bone,’ good friend, H.: ‘O bone, ne te Frustreris,’ my good fellow, H.: optimus quisque, every good man, all the good: sua consilia optimo cuique probare: dolor quem optimus quisque suscipit: optimo cuique pereundum erat, all eminent citizens: optimo et nobilissimo cuique oratio gratissima, the patricians: imperium semper ad optumum quemque transfertur, the best man in each case, S.: qui (aditus laudis) semper optimo cuique maxime patuit.—Of things: bonum, a good thing: summum bonum, the chief good, end of being: nihil boni nosti, nothing useful: gaude isto tam excellenti bono: maximum bonum in celeritate ponere, advantage, S.: gratiam bono publico quaerere, by a public service, L. — Prov.: cui bono? for whose advantage?—Plur.: tria genera bonorum, maxima animi: bona tolerare, prosperity, T.: bona mea deripere, my property.—With aequum, fairness, equity: neque bonum atque aequom scire, T.: alqd aequi bonique impetrare: istuc Aequi bonique facio, regard as fair, T.
    * * *
    I
    bona -um, melior -or -us, optimus -a -um ADJ
    good, honest, brave, noble, kind, pleasant, right, useful; valid; healthy
    II
    good/moral/honest/brave man; man of honor, gentleman; better/rich people (pl.)

    Latin-English dictionary > bonus

  • 6 accumulo

    ac-cŭmŭlo ( adc.), āvi, ātum, 1, v. a. [cumulus], to add to a heap, to heap up, accumulate, to augment by heaping up (mostly poetical).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ventorum flatu congeriem arenae accumulantium,

    Plin. 4, 1, 2:

    confertos acervatim mors accumulabat,

    Lucr. 6, 1263.— Absol., of heaping up money: auget, addit, adcumulat, * Cic. Agr. 2, 22, 59. (The syn. augere and addere are used of any object, although still small, in extent or number, after the increase; but adcumulare only when it becomes of considerable magnitude; hence the climax in the passage quoted from Cic.)—
    B.
    Esp., botan. t. t., to heap up earth round the roots of plants, to trench up, Plin. 17, 19, 31, § 139; 18, 29, 71, § 295; 19, 5, 26, § 83 al.—
    II.
    Trop., to heap, add, increase: virtutes generis meis moribus, Epitaph of a Scipio in Inscr. Orell. no. 554:

    caedem caede,

    to heap murder upon murder, Lucr. 3, 71:

    aliquem donis,

    to heap offerings upon one, Verg. A. 6, 886:

    honorem alicui,

    Ov. F. 2, 122:

    curas,

    id. H. 15, 70.— Absol.: quod ait (Vergilius) sidera lambit (A. 3, 574), vacanter hoc etiam accumulavit et inaniter, has piled up words, Gell. 17, 10, 16.—Hence, accŭmŭlāte, adv., abundantly, copiously (very rare):

    id prolixe accumulateque fecit,

    Cic. Fl. 89:

    accumulate largiri,

    Auct. Her. 1, 17 fin.:

    prolixe accumulateque pollicetur,

    App. M. 10, p. 212.

    Lewis & Short latin dictionary > accumulo

  • 7 adcumulo

    ac-cŭmŭlo ( adc.), āvi, ātum, 1, v. a. [cumulus], to add to a heap, to heap up, accumulate, to augment by heaping up (mostly poetical).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ventorum flatu congeriem arenae accumulantium,

    Plin. 4, 1, 2:

    confertos acervatim mors accumulabat,

    Lucr. 6, 1263.— Absol., of heaping up money: auget, addit, adcumulat, * Cic. Agr. 2, 22, 59. (The syn. augere and addere are used of any object, although still small, in extent or number, after the increase; but adcumulare only when it becomes of considerable magnitude; hence the climax in the passage quoted from Cic.)—
    B.
    Esp., botan. t. t., to heap up earth round the roots of plants, to trench up, Plin. 17, 19, 31, § 139; 18, 29, 71, § 295; 19, 5, 26, § 83 al.—
    II.
    Trop., to heap, add, increase: virtutes generis meis moribus, Epitaph of a Scipio in Inscr. Orell. no. 554:

    caedem caede,

    to heap murder upon murder, Lucr. 3, 71:

    aliquem donis,

    to heap offerings upon one, Verg. A. 6, 886:

    honorem alicui,

    Ov. F. 2, 122:

    curas,

    id. H. 15, 70.— Absol.: quod ait (Vergilius) sidera lambit (A. 3, 574), vacanter hoc etiam accumulavit et inaniter, has piled up words, Gell. 17, 10, 16.—Hence, accŭmŭlāte, adv., abundantly, copiously (very rare):

    id prolixe accumulateque fecit,

    Cic. Fl. 89:

    accumulate largiri,

    Auct. Her. 1, 17 fin.:

    prolixe accumulateque pollicetur,

    App. M. 10, p. 212.

    Lewis & Short latin dictionary > adcumulo

  • 8 Aeneis

    Aenēis, ĭdis or ĭdos, f. [Aeneas], the Æneid, Virgil's celebrated epic, the hero of which is Æneas, the progenitor of the Romans:

    Aeneïdos auctor,

    Ov. Tr. 2, 533:

    nec tu divinam Aeneïda tenta,

    Stat. Th. 12 fin.:

    morbo oppressus (Vergilius) petivit a suis, ut Aeneïda quam nondum satis elimavisset, adolerent,

    Gell. 17, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > Aeneis

  • 9 bonae

    bŏnus (old form dŭonus, Carm. Sall. ap. Varr. L. L. 7, § 26 Mull.; cf. Paul. ex Fest. p. 67 Mull.), a, um, adj. [for duonus, cf. bellum, bis, and cf. root dvi-; hence deidô, deos], good; comp. melior, us [cf. Gr. mala, mallon], better; sup. optimus ( optumus, ante-class. and often class.) [root opof ops, opes; cf. copia, apiscor], best.
    I.
    Attributively.
    A.
    As adjunct of nouns denoting persons.
    1.
    Vir bonus.
    (α).
    A man morally good (kalos kagathos):

    quoniam boni me viri pauperant, improbi alunt,

    Plaut. Poen. 5, 4, 60:

    omnibus virtutibus instructos et ornatos tum sapientes, tum viros bonos dicimus,

    Cic. Tusc. 5, 10, 28:

    ille vir bonus qui... intolerabili dolore lacerari potius quam aut officium prodat aut fidem,

    id. Ac. 2, 8, 23:

    sive vir bonus est is qui prodest quibus potest, nocet nemini, certe istum virum bonum non facile reperimus,

    id. Off. 3, 15, 64:

    qui se ita gerunt ut eorum probitas, fides, integritas, etc.... hos viros bonos... appellandos putemus,

    id. Lael. 5, 19:

    non intellegunt se de callido homine loqui, non de bono viro,

    id. Att. 7, 2, 4:

    ut quisque est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur,

    id. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:

    nec enim melior vir fuit Africano quisquam, nec clarior,

    id. Lael. 2, 6; id. Leg. 1, 14, 41; 1, 18, 48; id. Planc. 4, 9; id. Par. 3, 1, 21; id. Marcell. 6, 20; id. Fam. 7, 21; id. Off. 2, 16, 57.—
    (β).
    An honest man:

    justitia, ex qua viri boni nominantur,

    Cic. Off. 1, 7, 21; 1, 44, 155; 2, 11, 39; 2, 12, 42; 2, 20, 71;

    3, 12, 50: cum is sponsionem fecisset ni vir bonus esset,

    id. ib. 3, 19, 77:

    quoniam Demosthenes nec vir bonus esset, nec bene meritus de civitate,

    id. Opt. Gen. 7, 20; cf. id. Rosc. Am. 40, 116.—
    (γ).
    A man of good standing in the community:

    id viri boni arbitratu deducetur,

    Cato, R. R. 143; so id. ib. 149:

    tuam partem viri bono arbitratu... dari oportet,

    Dig. 17, 1, [p. 244] 35;

    37, 6, 2, § 2: quem voles virum bonum nominato,

    Cic. Verr. 2, 4, 25, § 55:

    vir bonus est... quo res sponsore, et quo causae teste tenentur,

    Hor. Ep. 1, 16, 40.—Hence, ironically of wealthy men:

    praetores jus dicunt, aediles ludos parant, viri boni usuras perscribunt,

    Cic. Att. 9, 12, 3.—
    (δ).
    Ironically of bad men:

    sed eccum lenonem Lycum, bonum virum,

    Plaut. Poen. 5, 5, 52; Ter. Eun. 5, 3, 9; 4, 3, 18; id. Ad. 3, 4, 30:

    expectabam quinam isti viri boni testes hujus manifesto deprehensi veneni dicerentur,

    Cic. Cael. 26, 63:

    nam socer ejus, vir multum bonus est,

    id. Agr. 3, 3, 13;

    so especially in addresses (mostly comic.): age tu, illuc procede, bone vir!

    Plaut. Capt. 5, 2, 1; id. Curc. 5, 2, 12; id. Ps. 4, 7, 48; id. Pers. 5, 2, 11; Ter. And. 3, 5, 10; 5, 2, 5; id. Ad. 4, 2, 17; id. Eun. 5, 2, 11:

    quid tu, vir optime? Ecquid habes quod dicas?

    Cic. Rosc. Am. 36, 104.—
    (ε).
    Sometimes boni viri = boni, in the sense of optimates (v. I. A. 3.):

    bonis viris quid juris reliquit tribunatus C. Gracchi?

    Cic. Leg. 3, 9, 20.—
    (ζ).
    As a conventional courtesy:

    homines optimi non intellegunt, etc.,

    Cic. Fin. 1, 7, 25:

    bone accusator,

    id. Rosc. Am. 21, 58:

    sic illum amicum vocasti, quomodo omnes candidatos bonos viros dicimus,

    gentlemen, Sen. Ep. 3, 1.—For bonus vir, a good husband, v. 3.; and for vir optimus, as a laudatory epithet, v. 5.—
    2.
    Boni homines (rare) = boni, better classes of society, v. II. A. 3:

    in foro infimo boni homines atque dites ambulant,

    Plaut. Curc. 4, 1, 14.—
    3.
    With nouns denoting persons in regard to their functions, offices, occupations, and qualities, denoting excellence:

    bonus consul,

    Liv. 4, 40, 6; 22, 39, 2 (different: consules duos, bonos quidem, sed dumtaxat bonos, amisimus, consuls of good sentiments, almost = bad consuls, Cic. ad Brut. 1, 3, 4):

    boni tribuni plebis,

    Cic. Phil. 1, 10, 25:

    bonus senator,

    id. Prov. Cons. 15, 37:

    senator bonus,

    id. Dom. 4, 8:

    bonus judex,

    id. Verr. 2, 4, 15, § 34:

    bonus augur (ironically),

    id. Phil. 2, 32, 80:

    bonus vates,

    Plaut. Mil. 3, 3, 27:

    bonus imperator,

    Sall. C. 60, 4:

    bonus dux,

    Quint. 12, 1, 43 (cf. trop.:

    naturam, optimam ducem,

    the best guide, Cic. Sen. 2, 5):

    bonus miles,

    Sall. C. 60, 4; Sen. Vit. Beat. 15, 5:

    bonus orator,

    Cic. Fin. 1, 3, 10:

    optimus orator,

    id. Opt. Gen. 1, 3:

    poeta bonus,

    id. de Or. 1, 3, 11; 2, 46, 194; id. Fin. 1, 3, 10:

    scriptor bonus,

    Quint. 10, 1, 104:

    bonus advocatus,

    id. 5, 13, 10:

    bonus defensor,

    id. 5, 13, 3:

    bonus altercator,

    a good debater, id. 6, 4, 10:

    bonus praeceptor,

    id. 5, 13, 44; 10, 5, 22:

    bonus gubernator,

    Cic. Ac. 2, 31, 100:

    optimus opifex,

    Hor. S. 1, 3, 133:

    sutor bonus,

    id. ib. 1, 3, 125:

    actor optimus,

    Cic. Sest. 57, 122:

    cantor optimus est modulator,

    Hor. S. 1, 3, 130:

    melior gladiator,

    Ov. Tr. 4, 6, 33: agricola (colonus, dominus) bonus, Cato, R. R. prooem.; Cic. Sen. 16, 56:

    bonus paterfamilias,

    a thrifty head of the house, Nep. Att. 13, 1:

    bonus servus,

    Plaut. Trin. 4, 3, 58; id. Am. 2, 1, 46; id. Men. 5, 6, 1; Cic. Mil. 22, 58:

    dominus bonus,

    Cato, R. R. 14:

    bonus custos,

    Plaut. Truc. 4, 3, 38.—Ironically, Ter. Phorm. 2, 1, 57:

    filius bonus,

    Plaut. Am. 3, 4, 9:

    patres,

    Quint. 11, 3, 178:

    parens,

    id. 6, prooem. 4: bonus (melior, optimus), viz. a good husband, Cic. Inv. 1, 31, 51 sq.; Liv. 1, 9, 15:

    uxor melior,

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    amicus,

    id. Fam. 2, 15, 3:

    amicus optimus,

    Plaut. Cas. 3, 3, 18:

    optimus testis,

    Cic. Fam. 7, 27, 2:

    auctor, in two senses,

    good authority, id. Att. 5, 12, 3;

    and = bonus scriptor (post-class.),

    Quint. 10, 1, 74.—Esp.:

    bonus civis (rarely civis bonus): in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint: talem enim solemus et sentire bonum civem et dicere, Cic.-Off. 1, 34, 124: eaque est summa ratio et sapientia boni civis, commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere,

    id. ib. 2, 23, 83:

    eum esse civem et fidelem et bonum,

    Plaut. Pers. 1, 2, 15; Cic. Fam. 2, 8, 2; 1, 9, 10; 3, 12, 1; 6, 6, 11; id. Off. 1, 44, 155; Liv. 22, 39, 3; Sall. H. Fragm. 1, 10 Dietsch:

    optimus et fortissimus civis,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; id. Sest. 17, 39.—
    4.
    Bonus and optimus as epithets of the gods.
    (α).
    In gen.:

    sed te bonus Mercurius perdat,

    Plaut. Cas. 2, 3, 23:

    fata... bonique divi,

    Hor. C. 4, 2, 38:

    divis orte bonis,

    id. ib. 4, 5, 1:

    O bone deus!

    Scrib. Comp. 84 fin.: BONORVM DEORVM, Inscr. ap. Cic. N. D. 3, 34, 84: totidem, pater optime, dixi, Tu mihi da cives, referring to Jupiter, Ov. M. 7, 627.—
    (β).
    Optimus Maximus, a standing epithet of Jupiter:

    (Juppiter) a majoribus nostris Optimus Maximus (nominatur), et quidem ante optimus, id est beneficentissimus, quam Maximus,

    Cic. N. D. 2, 25, 64:

    Jovem optimum et maximum ob eas res appellant, non quod, etc.,

    id. ib. 3, 36, 87:

    in templo Jovis Optimi Maximi,

    id. Sest. 56, 129; id. Prov. Cons. 9, 22:

    nutu Jovis Optimi Maximi,

    id. Cat. 3, 9, 21; Liv. 1, 12, 7; id. 6, 16, 2.—
    (γ).
    Di boni, O di boni, expressing indignation, sorrow, or surprise:

    di boni, hunc visitavi antidhac!

    Plaut. Ep. 4, 1, 16:

    di boni, boni quid porto!

    Ter. And. 2, 2, 1:

    di boni, quid hoc morbi est,

    id. Eun. 2, 1, 19; id. Heaut. 2, 3, 13; id. Ad. 3, 3, 86:

    alter, O di boni, quam taeter incedebat!

    Cic. Sest. 8, 19; id. Brut. 84, 288; id. Phil. 2, 8, 20; 2, 32, 80; id. Att. 1, 16, 5; 14, 21, 2; Val. Max. 3, 5, 1; Sen. Vit. Beat. 2, 3.—
    (δ).
    Bona Dea, etc., v. 6.—
    5.
    Optimus as a laudatory epithet.
    (α).
    Vir optimus:

    per vos nobis, per optimos viros optimis civibus periculum inferre conantur,

    Cic. Sest. 1, 2:

    virum optimum et constantissimum M. Cispium,

    id. ib. 35, 76:

    fratrem meum, virum optimum, fortissimum,

    id. ib.:

    consolabor hos praesentes, viros optimos,

    id. Balb. 19, 44; id. Planc. 21, 51; 23, 55; id. Mil. 14, 38; id. Marcell. 4, 10; id. Att. 5, 1, 5; Hor. S. 1, 6, 53.—
    (β).
    Femina bona, optima:

    tua conjunx bona femina,

    Cic. Phil. 3, 6, 16:

    hujus sanctissimae feminae atque optimae pater,

    id. ib. —
    (γ).
    Senex, pater, frater, etc.:

    optimus: parentes ejus, prudentissimi atque optimi senis,

    Cic. Planc. 41, 97:

    insuevit pater optimus hoc me,

    Hor. S. 1, 4, 105; 2, 1, 12:

    C. Marcelli, fratris optimi,

    Cic. Fam. 4, 7, 6; id. Q. Fr. 2, 6 (8), 2; 2, 4, 2.—
    (δ).
    With proper names ( poet.):

    optimus Vergilius,

    Hor. S. 1, 6, 54:

    Maecenas optimus,

    id. ib. 1, 5, 27:

    optime Quinti,

    id. Ep. 1, 16, 1.—
    (ε).
    Esp. as an epithet of the Roman emperors:

    quid tam civile, tam senatorium quam illud, additum a nobis Optimi cognomen?

    Plin. Pan. 2, 7:

    gratias, inquit, ago, optime Princeps!

    Sen. Tranq. 14. 4:

    ex epistula optimi imperatoris Antonini,

    Gai. Inst. 1, 102; cf.:

    bene te patriae pater optime Caesar,

    Ov. F. 2, 637:

    optime Romulae Custos gentis,

    Hor. C. 4, 5, 1.—
    6.
    Bonus and Bona, names of deities.
    (α).
    Bona Dea, the goddess of Chastity, whose temple could not be entered by males (cf. Macr. S. 1, 12; Lact. 1, 22):

    Bonae Deae pulvinaribus,

    Cic. Pis. 39, 95; id. Mil. 31, 86; id. Fam. 1, 9, 15; cf.

    in mal. part.,

    Juv. 2, 86 sq.; 6, 314 sq.; 6, 335 sq.—
    (β).
    Bonus Eventus, Varr. R. R. 1, 1 med.; Amm. 29, 6, 19; Inscr. Orell. 907; 1780 sq.—
    (γ).
    Bona Fortuna:

    si bona Fortuna veniat, ne intromiseris,

    Plaut. Aul. 1, 3, 22:

    Bonae Fortunae (signum),

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 7:

    FORTVNAE BONAE DOMESTICAE,

    Inscr. Orell. 1743 sq. —
    (δ).
    Bona Spes:

    Spes Bona, obsecro, subventa mihi,

    Plaut. Rud. 1, 4, 12:

    BONAE SPEI,

    Aug. Inscr. Grut. 1075, 1.—
    (ε).
    BONA MENS, Inscr. Orell. 1818 sqq.:

    Mens Bona, si qua dea es, tua me in sacraria dono,

    Prop. 3, 24, 19.
    B.
    With nouns denoting things.
    1.
    Things concrete, denoting excellence:

    navis bona dicitur non quae pretiosis coloribus picta est... sed stabilis et firma,

    Sen. Ep. 76, 13:

    gladium bonum dices, non cui auratus est balteus, etc., sed cui et ad secandum subtilis acies est, et, etc.,

    id. ib. 76, 14:

    id vinum erit lene et bono colore,

    Cato, R. R. 109; Lucr. 2, 418; Ov. Am. 2, 7, 9:

    tabulas... collocare in bono lumine,

    Cic. Brut. 75, 261: ex quavis olea oleum... bonum fieri potest. Cato, R. R. 3:

    per aestatem boves aquam bonam et liquidam bibant semper curato,

    id. ib. 73; cf.:

    bonae aquae, ironically compared to wine,

    Prop. 2, 33 (3, 31), 28:

    praedium bonum caelum habeat,

    good temperature, Cato, R. R. 1:

    bona tempestate,

    in good weather, Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:

    (praedium) solo bono valeat,

    by good soil, Cato, R. R. 1:

    bonae (aedes) cum curantur male,

    Plaut. Most. 1, 2, 24:

    villam bonam,

    Cic. Off. 3, 13, 55:

    bonus pons,

    Cat. 17, 5:

    scyphi optimi (= optime facti),

    Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:

    perbona toreumata,

    id. ib. 2, 4, 18, §

    38: bona domicilia,

    comfortable residences, id. N. D. 2, 37, 95:

    agrum Meliorem nemo habet,

    Ter. Heaut. 1, 1, 12:

    fundum meliorem,

    Cic. Inv. 1, 31, 52: fundos optimos et fructuosissimos, id. Agr. 3, 4, 14:

    equus melior,

    id. Inv. 1, 31, 52:

    bona cena,

    Cat. 13, 3:

    boni nummi,

    good, not counterfeit, Plaut. As. 3, 3, 144; Cic. Off. 3, 23, 91:

    super omnia vultus accessere boni,

    good looks, Ov. M. 8, 678:

    mulier bona forma,

    of a fine form, Ter. Heaut. 3, 2, 13:

    equus formae melioris,

    Hor. S. 2, 7, 52:

    tam bona cervix, simul ac jussero, demetur,

    fine, beautiful, Suet. Calig. 33:

    fruges bonae,

    Cat. 34, 19:

    ova suci melioris,

    of better flavor, Hor. S. 2, 4, 13.— Trop.:

    animus aequus optimum est aerumnae condimentum,

    Plaut. Rud. 2, 3, 71: bona dextra, a lucky hand (cf.:

    bonum omen, 2. e.),

    Quint. 6, 3, 69:

    scio te bona esse voce, ne clama nimis,

    good, sound, loud voice, Plaut. Most. 3, 1, 43; so,

    bona firmaque vox,

    Quint. 11, 3, 13.—
    2.
    Things abstract.
    a.
    Of physical well-being:

    ut si qui neget sine bona valetudine posse bene vivi,

    Cic. Inv. 1, 51, 93; Sen. Vit. Beat. 22, 2; Lucr. 3, 102; Val. Max. 2, 5, 6; Quint. 10, 3, 26; 11, 2, 35 et saep.:

    non bonus somnus de prandio est,

    Plaut. Most. 3, 2, 8:

    bona aetas,

    prime of life, Cic. Sen. 14, 48:

    optima aetate,

    id. Fam. 10, 3, 3.—Ironically:

    bona, inquis, aetate, etc.,

    Sen. Ep. 76, 1.—
    b.
    Of the mind and soul:

    meliore esse sensu,

    Cic. Sest. 21, 47:

    optima indoles,

    id. Fin. 5, 22, 61:

    bona conscientia,

    Quint. 6, 1, 33; 9, 2, 93; Sen. Vit. Beat. 20, 5:

    bono ingenio me esse ornatam quam auro multo mavolo,

    with a good heart, Plaut. Poen. 1, 2, 91; id. Stich. 1, 21, 59; Sall. C. 10, 5:

    mens melior,

    Ter. Ad. 3, 3, 78; Cic. Phil. 3, 5, 13; Liv. 39, 16, 5; Sen. Ben. 1, 11, 4; id. Ep. 10, 4; Pers. 2, 8; Petr. 61.—Personified, Prop. 3 (4), 24, 19; Ov. Am. 1, 2, 31:

    duos optimae indolis filios,

    Val. Max. 5, 7, 2; Sen. Ben. 6, 16, 6; Quint. 1, 2, 5:

    bonum consilium,

    Plaut. Merc. 2, 3, 6; id. Rud. 4, 3, 18; Cic. Off. 1, 33, 121:

    bona voluntas,

    a good purpose, Quint. 12, 11, 31:

    memoria bona,

    Cic. Att. 8, 4, 2:

    bona ratio cum perdita... confligit,

    id. Cat. 2, 11, 25:

    bonae rationes,

    Ter. Ad. 5, 3, 50:

    pronuntiatio bona,

    Auct. Her. 3, 15, 27.—
    c.
    Of moral relations:

    ego si bonam famam mihi servasso, sat ero dives,

    Plaut. Most. 1, 3, 71; Cic. Sest. 66, 139; Liv. 6, 11, 7; Hor. S. 1, 2, 61 (cf. Cic. Att. 7, 26, 1;

    v. e. infra): si ego in causa tam bona cessi tribuni plebis furori,

    Cic. Sest. 16, 36; id. Planc. 36, 87; Ov. M. 5, 220:

    fac, sis, bonae frugi sies,

    of good, regular habits, Plaut. Curc. 4, 2, 35; id. Cas. 2, 4, 5; 2, 5, 19; id. Ps. 1, 5, 53; id. Truc. 1, 1, 13; id. Capt. 5, 2, 3 sq. (v. frux, II. B. 1. b.): vilicus disciplina bona utatur. Cato, R. R. 5:

    bona studia,

    moral pursuits, Auct. Her. 4, 17, 25:

    quidquid vita meliore parasti,

    Hor. S. 2, 3, 15: ad spem mortis melioris, an honorable death; so as an epithet of religious exercises:

    Juppiter, te bonas preces precor,

    Cato, R. R. 134; 139.—
    d.
    Of external, artistic, and literary value and usefulness:

    bono usui estis nulli,

    Plaut. Curc. 4, 2, 15:

    Optumo optume optumam operam das,

    id. Am. 1, 1, 122:

    bonam dedistis mihi operam,

    a valuable service to me, id. Poen. 2, 3, 70; 3, 6, 11; id. Pers. 4, 7, 11; id. Rud. 3, 6, 11 (in a different sense: me bona opera aut mala Tibi inventurum esse auxilium argentarium, by fair or unfair means, id. Ps. 1, 1, 102;

    v. e. infra): optima hereditas a patribus traditur liberis... gloria virtutis rerumque gestarum,

    Cic. Off. 1, 33, 121:

    bonum otium,

    valuable leisure, Sall. C. 4, 1:

    bonis versibus,

    Cic. Ac. 2, 23, 74:

    versus meliores,

    Plaut. Trin. 3, 2, 81:

    meliora poemata,

    Hor. A. P. 303:

    in illa pro Ctesiphonte oratione longe optima,

    Cic. Or. 8, 26:

    optimas fabulas,

    id. Off. 1, 31, 114:

    melius munus,

    id. Ac. 1, 2, 7.—
    e.
    Favorable, prosperous, lucky, fortunate:

    de Procilio rumores non boni,

    unfavorable rumors, Cic. Att. 4, 16, 5:

    bona de Domitio, praeclara de Afranio fama est,

    about their success in the war, id. ib. 7, 26, 1:

    si fuisset in discipulo comparando meliore fortuna,

    id. Pis. 29, 71; cf.

    fortuna optima esse,

    to be in the best pecuniary circumstances, id. ad Brut. 1, 1, 2:

    occasio tam bona,

    Plaut. Most. 2, 2, 9:

    senex est eo meliore condicione quam adulesoens cum, etc.,

    Cic. Sen. 19, 68; id. Fam. 4, 32:

    bona navigatio,

    id. N. D. 3, 34, 83;

    esp. in phrase bona spes.—Object.: ergo in iis adulescentibus bonam spem esse dicemus et magnam indolem quos, etc.,

    Cic. Fin. 2, 35, 117.—Subject.:

    ego sum spe bona,

    Cic. Fam. 12, 28, 3; id. Cat. 2, 11, 25; [p. 245] id. Att. 14, 1 a, 3; id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    optima spe,

    id. Fam. 12, 11, 2.—Pregn., = spes bonarum rerum, Sall. C. 21, 1;

    v. C. 1. c. infra: meliora responsa,

    more favorable, Liv. 7, 21, 6:

    melior interpretatio,

    Tac. H. 3, 65:

    cum laude et bonis recordationibus,

    id. A. 4, 38:

    amnis Doctus iter melius,

    i. e. less injurious, Hor. A. P. 68:

    omen bonum,

    a good, lucky omen, Cic. Pis. 13, 31; cf.

    Liv. praef. § 13: melius omen,

    Ov. F. 1, 221;

    optimum,

    Cic. Fam. 3, 12, 2:

    bona scaeva,

    Plaut. Stich. 5, 2, 24:

    auspicio optumo,

    id. ib. 3, 2, 6; cf.:

    memini bene, sed meliore Tempore dicam = opportuniore tempore,

    Hor. S. 1, 9, 68.—
    f.
    Of public affairs, si mihi bona re publica frui non licuerit, Cic. Mil. 34, 93:

    optima res publica,

    id. Or. 1, 1, 1; id. Phil. 1, 8, 19:

    minus bonis temporibus,

    id. Dom. 4, 8; so,

    optimis temporibus,

    id. Sest. 3, 6:

    nostrae res meliore loco videbantur,

    id. ad Brut. 1, 3, 1:

    lex optima,

    id. Pis. 16, 37; id. Sest. 64, 137; id. Phil, 1, 8, 19.—
    g.
    Good = large, considerable:

    bono atque amplo lucro,

    Plaut. Am. prol. 6:

    bona librorum copia,

    Hor. Ep. 1, 18, 109; cf.:

    bona copia cornu,

    Ov. M. 9, 88; v. bona pars, C. 8. g.—
    h.
    Noble; with genus, good family, noble extraction, honorable birth: quali me arbitraris genere prognatum? Eu. Bono, Plaut. Aul. 2, 2, 35; so id. Ep. 1, 2, 4; 2, 1, 3; id. Pers. 4, 4, 94:

    si bono genere natus sit,

    Auct. Her. 3, 7, 13.—
    k.
    Referring to good-will, kindness, faithfulness, in certain phrases.
    (α).
    Bona venia or cum bona venia, with the kind permission of a person addressed, especially bona venia orare, expetere, etc.:

    primum abs te hoc bona venia expeto,

    Ter. Phorm. 2, 3, 31:

    bona tua venia dixerim,

    Cic. Leg. 3, 15, 34:

    oravit bona venia Quirites, ne, etc.,

    Liv. 7, 41, 3:

    obsecro vos.. bona venia vestra liceat, etc.,

    id. 6, 40, 10:

    cum bona venia quaeso audiatis, etc.,

    id. 29, 17, 6; Arn. c. Gent. 1, p. 5; cf.

    . sed des veniam bonus oro = venia bona oro,

    Hor. S. 2, 4, 5.—
    (β).
    Bona pax, without quarrelling:

    bona pax sit potius,

    let us have no quarrel about that, Plaut. Pers. 2, 2, 7;

    so especially cum bona pace, or bona pace: Hannibal ad Alpis cum bona pace incolentium... pervenit,

    without a difficulty with the inhabitants, Liv. 21, 32, 6; 21, 24, 5; 1, 24, 3; 28, 37, 4; 8, 15, 1; cf.: si bonam (pacem) dederitis, = a fair peace, under acceptable conditions, id. 8, 21, 4.—
    (γ).
    Amicitia bona = bona fide servata, faithful, undisturbed friendship:

    igitur amicitia Masinissae bona atque honesta nobis permansit,

    Sall. J. 5, 5.—
    (δ).
    Bona societas, alliance:

    Segestes, memoria bonae societatis, impavidus,

    Tac. A. 1, 58.
    C.
    In particular phrases.
    1.
    Bonae res.
    a.
    = Vitae commoda, comforts of life, abstract or concrete:

    concedatur bonis rebus homines morte privari,

    Cic. Tusc. 1, 36, 87:

    optimis rebus usus est,

    he had every most desirable thing, Nep. Att. 18, 1.—
    b.
    = Res secundae, opp. res adversae, prosperity:

    bonis rebus tuis, meas irrides malas,

    Plaut. Trin. 2, 4, 45:

    in bonis rebus,

    Hor. C. 2, 3, 2. —
    c.
    Res bona = res familiaris bona, wealth ( poet.): in re bona esse, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4.—Also an object of value:

    homines quibus mala abunde omnia erant, sed neque res neque spes bona ulla,

    who had no property, nor the hope of any, Sall. C. 21, 1. —
    d.
    Costly things, articles of luxury:

    capere urbem in Arabia plenam bonarum rerum,

    Plaut. Pers. 4, 3, 46; 4, 4, 82:

    nimium rei bonae,

    id. Stich. 2, 3, 55:

    ignorantia bonarum rerum,

    Nep. Ages. 8, 5 ' bonis rebus gaudere, Hor. S. 2, 6, 110:

    re bona copiosum esse,

    Gell. 16, 19, 7.—
    e.
    Moral, morally good:

    illi cum res non bonas tractent,

    Cic. Ac. 2, 33, 72:

    ut de virtutibus et vitiis, omninoque de bonis rebus et malis quaererent,

    id. ib. 1, 4, 15:

    quid habemus in rebus bonis et malis explorati?

    id. ib. 2, 42, 129; so id. Or. 1, 10, 42; id. Leg. 1, 22, 58:

    quae tamen omnia dulciora fuint et moribus bonis et artibus,

    id. Sen. 18, 65.—
    f.
    In literary composition, important or interesting matter, subjects, or questions:

    res bonas verbis electis dictas quis non legat?

    Cic. Fin. 1, 3, 8:

    studiis generorum, praesertim in re bona,

    Plaut. Am. 8, 26.—
    2.
    Bonae artes.
    (α).
    A good, laudable way of dealing:

    qui praeclari facinoris aut artis bonae famam quaerit,

    Sall. C. 2, 9:

    huic bonae artes desunt, dolis atque fallaciis contendit,

    id. ib. 11, 2:

    quod is bonarum artium cupiens erat,

    Tac. A. 6, 46.—
    (β).
    Liberal arts and sciences:

    litteris aut ulli bonae arti,

    Quint. 12, 1, 7:

    conservate civem bonarum artium, bonarum partium, bonorum virorum,

    Cic. Sest. 32, 77. —Esp.:

    optimae artes: optimarum artium scientia,

    Cic. Fin. 1, 3, 4; id. Ac. 2, 1, 1; id. Cael. 10, 24; id. Marcell. 1, 4.—
    3.
    Bona fides, or fides bona.
    a.
    Good faith, i. e. conscious honesty in acts or words: qui nummos fide bona solvit, who pays (the price of labor) in good faith, i. e. as it is honestly earned, Cato, R. R. 14:

    dic, bona fide, tu id aurum non subripuisti?

    Plaut. Aul. 4, 10, 46; 4, 10, 47; id. Capt. 4, 2, 111; id. Most. 3, 1, 137; id. Poen. 1, 3, 30; id. Pers. 4, 3, 16; id. Ps. 4, 6, 33:

    si tibi optima fide omnia concessit,

    Cic. Rosc. Am. 49, 144; Quint. 10, 3, 23.—Hence, bonae fidei vir, a conscientious man, Quint. 10, 7, 1.—
    b.
    Jurid. t. t.
    (α).
    Good faith in contracts and legal acts in general, opposed to dolus malus, honesty and fairness in dealing with another:

    ad fidem bonam statuit pertinere, notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    Cic. Off. 3, 16, 67.—Hence, alienam rem bona fide emere, to buy, believing the seller to be the rightful owner, Dig. 41, 3, 10; 41, 3, 13, § 1. bonae fidei possessor (also possessio), believing that he is the rightful owner, ib. 5, 3, 25, § 11; 5, 3, 22; 41, 3, 15, § 2;

    41, 3, 24: conventio contra bonam fidem et mores bonos,

    ib. 16, 31, § 7: bonam fidem praestare, to be responsible for one ' s good faith, ib. 17, 1, 10 prooem.—Hence,
    (β).
    Bonae fidei actiones or judicia, actions in equity, i. e. certain classes of actions in which the strict civil law was set aside by the praetorian edict in favor of equity:

    actiones quaedam bonae fidei sunt, quaedam stricti juris. Bonae fidei sunt haec: exempto vendito, locato conducto, etc.,

    Just. Inst. 4, 6, 28, § 19.—In the republican time the praetor added in such actions to his formula for the judex the words ex fide bona, or, in full:

    quidquid dare facere oportet ex fide bona,

    Cic. Off. 3, 16, 66:

    iste dolus malus et legibus erat vindicatus, et sine lege, judiciis in quibus additur ex fide bona,

    id. ib. 3, 15, 61; cf. id. ib. 3, 17, 70.—
    4.
    Bona verba.
    (α).
    Kind words:

    Bona verba quaeso,

    Ter. And. 1, 2, 33.—
    (β).
    Words of good omen (v. omen):

    dicamus bona verba,

    Tib. 2, 2, 1:

    dicite suffuso ter bona verba mero,

    Ov. F. 2, 638.—
    (γ).
    Elegant or well-chosen expressions:

    quid est tam furiosum quam verborum vel optimorum atque ornatissimorum sonitus inanis,

    Cic. Or. 1, 12, 51:

    verborum bonorum cursu,

    id. Brut. 66, 233:

    omnia verba sunt alicubi optima,

    Quint. 10, 1, 9.—
    (δ).
    Moral sayings:

    non est quod contemnas bona verba et bonis cogitationibus plena praecordia,

    Sen. Vit. Beat. 20, 1. —
    5.
    Bona dicta.
    (α).
    Polite, courteous language:

    hoc petere me precario a vobis jussit leniter dictis bonis,

    Plaut. Am. prol. 25.—
    (β).
    Witticisms ( bon-mots): flammam a sapiente facilius ore in ardente opprimi, quam bona dicta teneat, Enn. ap. Cic. Or. 2, 54, 222:

    dico unum ridiculum dictum de dictis melioribus quibus solebam menstruales epulas ante adipiscier,

    Plaut. Capt. 3, 1, 22:

    ibo intro ad libros ut discam de dictis melioribus,

    id. Stich. 2, 3, 75.—
    6.
    Bona facta.
    (α).
    = bene facta (v. bene, I. B. 2. b.), laudable deeds:

    nobilitas ambobus et majorum bona facta (sc. erant),

    Tac. A. 3, 40.—
    (β).
    Bonum factum est, colloq., = bene est, bene factum est (v. bene, I. B. 2. b.):

    bonum factum est, ut edicta servetis mea,

    Plaut. Poen. prol. 16:

    haec imperata quae sunt pro imperio histrico, bonum hercle factum (est) pro se quisque ut meminerit,

    id. ib. 45.— Hence,
    (γ).
    Elliptically, introducing commands which cannot be enforced, = if you will do so, it will be well:

    peregrinis in senatum allectis, libellus propositus est: bonum factum, ne quis senatori novo curiam monstrare velit,

    Suet. Caes. 80:

    et Chaldaeos edicere: bonum factum, ne Vitellius... usquam esset,

    id. Vit. 14:

    hac die Carthaginem vici: bonum factum, in Capitolium eamus, et deos supplicemus,

    Aur. Vict. 49; cf.:

    o edictum, cui adscribi non poterit bonum factum,

    Tert. Pud. 1.—
    7.
    Bona gratia.
    (α).
    A friendly understanding:

    cur non videmus inter nos haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala?

    Ter. Phorm. 4, 3, 17; so,

    per gratiam bonam abire,

    to part with good feelings, Plaut. Mil. 4, 3, 33.—In jest: sine bona gratia abire, of things cast away, Plaut Truc. 2, 7, 15.—
    (β).
    Pleon., in the phrase bonam gratiam habere, = gratiam habere, to thank (v. B. 2. k.), Plaut. Rud. 2, 5, 32; id. Bacch. 4, 8, 99.—
    8.
    Bona pars.
    (α).
    The well-disposed part of a body of persons:

    ut plerumque fit, major pars (i. e. of the senate) meliorem vicit,

    Liv. 21, 4, 1:

    pars melior senatus ad meliora responsa trahere,

    id. 7, 21, 6.—
    (β).
    The good party, i. e. the optimates (gen. in plur.):

    civem bonarum partium,

    Cic. Sest. 32, 77:

    (fuit) meliorum partium aliquando,

    id. Cael. 6, 13:

    qui sibi gratiam melioris partis velit quaesitam,

    Liv. 2, 44, 3.—Paronom.: (Roscius) semper partium in re publica tam quam in scaena optimarum, i. e. party and part in a drama, Cic. Sest. 56, 120.—
    (γ).
    Of things or persons, a considerable part (cf. a good deal):

    bonam partem ad te adtulit,

    Ter. Eun. 1, 2, 43:

    bonam partem sermonis in hunc diem esse dilatam,

    Cic. Or. 2, 3, 14:

    bonam magnamque partem exercitus,

    Val. Max. 5, 2, ext. 4:

    bona pars noctium,

    Quint. 12, 11, 19:

    bona pars hominum,

    Hor. S. 1, 1, 61:

    meae vocis... bona pars,

    id. C. 4, 2, 46; so id. A. P. 297; Ov. P. 1, 8, 74:

    melior pars diei,

    Verg. A. 9, 156.—
    (δ).
    Rarely, and mostly eccl. Lat.: optima pars, the best part or lot:

    nostri melior pars animus est,

    Sen. Q. N. 1, prooem. § 14; cf.:

    quae pars optima est in homine,

    best, most valuable, Cic. Tusc. 5, 23, 67:

    major pars aetatis, certe melior reipublicae data sit,

    Sen. Brev. Vit. 18, 1:

    Maria optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea,

    Vulg. Luc. 10, 42.—
    (ε).
    Adverb.:

    bonam partem = ex magna parte,

    Lucr. 6, 1249.—
    (ζ).
    Aliquem in optimam partem cognoscere, to know somebody from his most favorable side, Cic. Off. 2, 13, 46: aliquid in optimam partem accipere, to take something in good part, interpret it most favorably:

    Caesar mihi ignoscit quod non venerim, seseque in optimam partem id accipere dicit,

    id. Att. 10, 3 a, 2; id. ad Brut. 1, 2, 3:

    quaeso ut hoc in bonam partem accipias,

    id. Rosc. Am. 16, 45.—
    9.
    Dies bonus or bona.
    (α).
    A day of good omen, a fortunate day (= dies laetus, faustus):

    tum tu igitur die bono, Aphrodisiis, addice, etc.,

    Plaut. Poen. 2, 49:

    nunc dicenda bona sunt bona verba die,

    Ov. F. 1, 72.—
    (β).
    A beautiful, serene day, Sen. Vit. Beat. 22, 3.—
    10.
    Bonus mos.
    (α).
    Boni mores, referring to individuals, good, decent, moral habits:

    nihil est amabilius quam morum similitudo bonorum,

    Cic. Off. 1, 17, 56:

    nam hic nimium morbus mores invasit bonos,

    Plaut. Trin. 1, 1, 6:

    domi militiaeque boni mores colebantur,

    Sall. C. 9, 1:

    propter ejus suavissimos et optimos mores,

    Cic. Phil. 3, 5, 13:

    cum per tot annos matronae optimis moribus vixerint,

    Liv. 34, 6, 9:

    mores meliores,

    Plaut. Aul. 3, 5, 18.—
    (β).
    Bonus mos or boni mores, in the abstract, morality, the laws, rules of morality: ei vos morigerari mos bonu'st, it is a rule of morality that you should, etc., Plaut. Capt. 2, 1, 4:

    ex optimo more et sanctissima disciplina,

    Cic. Phil. 2, 28, 69:

    neglegentia boni moris,

    Sen. Ep. 97, 1.—Jurid. t. t.:

    conventio, mandatum contra bonos mores,

    in conflict with morality, Quint. 3, 1, 57; Dig. 16, 3, 1, § 7; Gai. Inst. 3, 157 et saep. —
    11.
    Adverbial phrases.
    a.
    Bono animo esse, or bonum animum habere.
    (α).
    To be of good cheer or courage:

    bono animo es! Liberabit ille te homo,

    Plaut. Merc 3, 1, 33; so id. Aul. 4, 10, 61; id. Mil. 4, 8, 32; id. Rud. 3, 3, 17; Ter. Eun. 1, 2, 4; id. Heaut. 4, 6, 18; id. Ad. 2, 4, 20; 3, 5, 1; 4, 2, 4; 4, 5, 62; id. Phorm. 5, 8, 72:

    animo bono es,

    Plaut. Ps. 1, 3, 103; id. Am. 2, 2, 48; 5, 2, 1:

    bono animo es, inquit Scrofa, et fiscinam expedi,

    Varr. R. R. 1, 26:

    bono animo sint et tui et mei familiares,

    Cic. Fam. 6, 18, 1; 6, 10, 29:

    bono animo esse jubere eam consul,

    Liv. 39, 13, 7:

    habe modo bonum animum,

    Plaut. Capt. 1, 2, 58; so id. Am. 1, 3, 47; id. Truc. 2, 6, 44; id. Aul. 2, 2, 15:

    habe animum bonum,

    id. Cas. 2, 6, 35; id. Ep. 2, 2, 1; 4, 2, 31:

    bonum animum habe,

    Liv. 45, 8, 5:

    clamor ortus ut bonum animum haberet,

    id. 8, 32, 1; so Sen. Ep. 87, 38.—
    (β).
    Bono animo esse, or facere aliquid, to be of a good or friendly disposition, or to do with good, honest intentions:

    audire jubet vos imperator histricus, bonoque ut animo sedeant in subselliis qui, etc.,

    Plaut. Poen. prol. 5: sunt enim (consules) [p. 246] optimo animo, summo consilio, of the best disposition, Cic. Phil. 3, 1, 2:

    bono te animo tum populus Romanus... dicere existimavit ea quae sentiebatis, sed, etc.,

    id. Imp. Pomp. 19, 56:

    quod nondum bono animo in populum Romanum viderentur,

    Caes. B. G. 1, 6; Quint. 7, 4, 15.—
    (γ).
    Bonus animus, good temper, patience:

    bonus animus in mala re dimidium mali est,

    Plaut. Ps. 1, 5, 37:

    vos etiam hoc animo meliore feratis,

    Ov. M. 9, 433.—
    b.
    Bono modo.
    (α).
    = placide, with composure, moderation:

    si quis quid deliquerit, pro noxa bono modo vindicet,

    Cato, R. R. 5:

    haec tibi tam sunt defendenda quam moenia, mihi autem bono modo, tantum quantum videbitur,

    Cic. Ac. 2, 44, 137.—
    (β).
    In a decent manner:

    neu quisquam prohibeto filium quin amet... quod bono fiat modo,

    Plaut. Merc. 5, 4, 62. —
    c.
    Jure optimo or optimo jure, with good, perfect right:

    te ipse jure optumo incuses licet,

    Plaut. Most. 3, 2, 23; id. Rud. 2, 6, 53:

    ut jure optimo me deserere posses,

    Cic. Fam. 3, 8, 6; Sen. Ot. Sap. 2 (29), 2.—With pass. or intr. verb, deservedly:

    ne jure optimo irrideamur,

    Cic. Off. 1, 31, 111; cf. id. ib. 1, 42, 151; id. Marcell. 1, 4;

    similarly, optimo judicio,

    Val. Max. 2, 9, 2.
    II.
    As subst.
    A.
    bŏnus, boni, m.; of persons.
    1.
    In sing. or plur. orig. = bonus vir, boni viri; v. I. A. 1. a. b, supra, a morally good man.
    (α).
    Plur.:

    bonis quod bene fit haud perit,

    Plaut. Rud. 4, 3, 2; id. Capt. 2, 2, 108; id. Trin. 2, 1, 55; id. Pers. 4, 5, 2:

    melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto,

    Cic. Off. 2, 20, 71:

    verum esse ut bonos boni diligant, quamobrem... bonis inter bonos quasi necessariam (esse) benevolentiam,

    id. Lael. 14, 50:

    diverso itinere malos a bonis loca taetra... habere,

    Sall. C. 52, 13; 7, 2; 52, 22:

    oderunt peccare boni virtutis amore,

    Hor. Ep. 1, 16, 52:

    tam bonis quam malis conduntur urbes,

    Sen. Ben. 4, 28, 4; so id. Vit. Beat. 15, 6; Quint. 9, 2, 76.—Rarely bŏnae, arum, f., good women:

    quia omnes bonos bonasque adcurare addecet, etc.,

    Plaut. Trin. 1, 2, 41.—
    (β).
    Sing.:

    malus bonum malum esse volt ut sit sui similis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 8:

    nec enim cuique bono mali quidquam evenire potest,

    Cic. Tusc. 1, 41, 99; cf.:

    qui meliorem audax vocet in jus,

    Hor. S. 2, 5, 29.—
    2.
    Bonus, a man of honor.
    (α).
    A brave man:

    pro qua (patria) quis bonus dubitet mortem oppetere si ei sit profuturus?

    Cic. Off. 1, 17, 57:

    libertatem quam nemo bonus nisi cum anima simul amittat,

    Sall. C. 33, 5:

    fortes creantur fortibus et bonis,

    Hor. C. 4, 4, 29 (opp. ignavi):

    fama impari boni atque ignavi erant,

    Sall. J. 57, 6; 53, 8; id. C. 11, 2. —
    (β).
    A gentleman:

    quis enim umquam, qui paululum modo bonorum consuetudinem nosset, litteras ad se ab amico missas... in medium protulit?

    Cic. Phil. 2, 4, 7.—
    3.
    Boni, the better (i. e. higher) classes of society.
    (α).
    In gen. (of political sentiments, = optimates, opp. populares, seditiosi, perditi cives, etc.;

    so usu. in Cic.): meam causam omnes boni proprie enixeque susceperant,

    Cic. Sest. 16, 38:

    audaces homines et perditi nutu impelluntur... boni, nescio quomodo, tardiores sunt, etc.,

    id. ib. 47, 100:

    ego Kal. Jan. senatum et bonos omnes legis agrariae... metu liberavi,

    id. Pis. 2, 4:

    etenim omnes boni, quantum in ipsis fuit, Caesarem occiderunt,

    id. Phil. 2, 13, 29; id. Fam. 5, 2, 8; 5, 21, 2; id. Sest. 2, 5; 16, 36; 48, 103; id. Planc. 35, 86; id. Mil. 2, 5; id. Off. 2. 12, 43:

    maledictis increpat omnes bonos,

    Sall. C. 21, 4; 19, 2; 33, 3; Hirt. B. G. 8, 22; so,

    optimi,

    Cic. Leg. 3, 17, 37; and, ironically, boni identified with the rich:

    bonorum, id est lautorum et locupletum,

    id. Att. 8, 1, 3.—
    (β).
    Without reference to political views;

    opp. vulgus (rare): nihil ego istos moror fatuos mores quibus boni dedecorant se,

    Plaut. Trin. 2, 2, 22:

    semper in civitate quibus opes nullae sunt bonis invident,

    Sall. C. 37, 3:

    elatus est sine ulla pompa funeris, comitantibus omnibus bonis, maxima vulgi frequentia,

    Nep. Att. 22, 2.—So, mĕlĭōres, um, m., one ' s betters:

    ut quaestui habeant male loqui melioribus,

    Plaut. Poen. 3, 3, 13:

    da locum melioribus,

    Ter. Phorm. 3, 2, 37.—
    4.
    Boni, bone, in addresses, as an expression of courtesy, Hor. S. 2, 2, 1; 2, 6, 51; 2, 6, 95; id. Ep. 2, 2, 37; ironice, id. S. 2, 3, 31.—
    5.
    Optimus quisque = quivis bonus, omnes boni.
    (α).
    Referring to morality:

    esse aliquid natura pulcrum quod optimus quisque sequeretur,

    every good man, Cic. Sen. 13, 43:

    qui ita se gerebant ut sua consilia optimo cuique probarent, optimates habebantur,

    id. Sest. 45, 96; id. Off. 1, 43, 154; id. Fin. 1, 7, 24; id. Sest. 54, 115; and = even the best:

    quare deus optimum quemque mala valetudine adficit?

    Sen. Prov. 4, 8.—
    (β).
    Of the educated classes:

    adhibenda est quaedam reverentia adversus homines, et optimi cujusque et reliquorum,

    Cic. Off. 1, 28, 99; cf. id. ib. 1, 25, 85:

    Catilina plerisque consularibus, praeterea optumo cuique, litteras mittit,

    Sall. C. 34, 2:

    optimo cuique infesta libertas,

    Sen. Ot. Sap. 8, 2 (32 fin.).—
    (γ).
    Honorable, brave:

    optumus quisque cadere et sauciari, ceteris metus augeri,

    Sall. J. 92, 8.—
    (δ).
    In gen., excellent:

    optimus quisque facere quam dicere... malebat,

    Sall. C. 8, 5.—
    (ε).
    Distributively:

    ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur,

    to the best man in each instance, Sall. C. 2, 6.—
    (ζ).
    Referring to another superlative ( = quo quisque melior eo magis, etc.):

    hic aditus laudis qui semper optimo cuique maxime patuit,

    Cic. Imp. Pomp. 1, 1; so id. Lael. 4, 14; id. Inv. 2, 11, 36; Sen. Vit. Beat. 18, 1.—
    (η).
    Attributively, with a noun:

    optimam quamque causam,

    Cic. Sest. 43, 93:

    optima quaeque dies,

    Verg. G. 3, 66.
    2.
    bŏnum, i, n., plur. bona; mĕlĭus, ōris, n.; optĭmum, i, n. (v. infra); of things in gen.
    1.
    Bonum, or plur. bona, a good, or goods in a moral and metaphysical sense, a moral good, a blessing: sunt autem hae de finibus defensae sententiae: nihil bonum nisi honestum, ut Stoici; nihil bonum nisi voluptatem, ut Epicurus;

    nihil bonum nisi vacuitatem doloris, ut Hieronymus... tria genera bonorum, maxima animi, secunda corporis, externa tertia, ut Peripatetici, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 30, 84 sq.:

    quid est igitur bonum? Si quid recte fit et honeste et cum virtute, id bene fieri vere dicitur, et quod rectum et honestum et cum virtute est, id solum opinor bonum,

    id. Par. 1, 1, 9:

    ut quis intellegat, quid sit illud simplex et verum bonum quod non possit ab honestate sejungi,

    id. Ac. 1, 2, 7:

    non-est igitur voluptas bonum,

    id. Fin. 1, 11, 39: finis bonorum et malorum (telos agathôn) = summa bona et mala:

    sunt nonnullae disciplinae quae, propositis bonorum et malorum finibus, officium omne pervertant. Nam qui summum bonum sic instituit ut, etc.,

    id. Off. 1, 2, 5; cf. id. Par. 1, 3, 14; id. Ac. 2, 9, 29; 2, 36, 114; 2, 42, 129; id. Fin. 1, 9, 29; 1, 12, 42; id. Tusc. 4, 31, 66; Sen. Vit. Beat. 24, 5; id. Ep. 117, 1 et saep.—
    2.
    Bonum, what is valuable, beneficial, estimable, favorable, pleasant, physically or mentally:

    quoi boni Tantum adfero quantum ipsus a diis optat,

    Plaut. Capt. 4, 1, 9:

    multa bona vobis volt facere,

    will do you much good, id. Poen. 5, 4, 60; id. Am. prol. 43, 49; id. Pers. 4, 8, 4; 2, 3, 14; id. Cas. 2, 8, 32:

    tum demum nostra intellegemus bona quom ea amisimus,

    id. Capt. 1, 2, 33:

    multa tibi di dent bona,

    id. Poen. 1, 1, 80; cf. id. ib. 3, 3, 54; 3, 3, 74; id. Mil. 3, 1, 120; id. Men. 3, 3, 34; id. Pers. 4, 3, 23; id. Truc. 1, 2, 23; id. Merc. 1, 2, 40; id. Most. 1, 1, 47:

    omnia Bona dicere,

    to speak in the highest terms of one, Ter. And. 1, 1, 70:

    sed ne vivus quidem bono caret, si eo non indiget,

    Cic. Tusc. 1, 36, 88:

    cum quaecumque bona Peripateticis, eadem Stoicis commoda viderentur,

    id. ib. 5, 41, 120:

    nihil enim boni nosti,

    nothing that is good for any thing, id. Phil. 2, 7, 16:

    mala pro bonis legere dementia est,

    Sen. Vit. Beat. 6, 1; Val. Max. 5, 3, ext. 3 fin.; Hor. S. 1, 2, 73:

    quia bonum sit valere,

    a good thing, Cic. Fin. 4, 23, 62 (cf. III. A. 5. infra):

    melius: quo quidem haud scio an... quidquam melius sit homini a dis immortalibus datum,

    id. Lael. 6, 20:

    meliora... Aristotelem de istis rebus scripsisse,

    id. Or. 1, 10, 43:

    optimum: difficillimum est formam exponere optimi,

    id. ib. 11, 36.— Here belongs the phrase boni consulere;

    v. consulo.—So after prepositions: in bonum vertere, v. under verto: in melius ire,

    to change for the better, Tac. A. 12, 68.—In the same sense: in melius aliquid referre, or reflectere ( poet.), Verg. A. 1, 281; 11, 426; 10, 632:

    ad melius transcurrere,

    to pass over to something better, Hor. S. 2, 2, 82.—
    3.
    Bonum or bona, prosperity:

    fortiter malum qui patitur, idem post patitur bonum,

    Plaut. As. 2, 2, 58:

    nulli est homini perpetuum bonum,

    id. Curc. 1, 3, 33:

    unā tecum bona, mala tolerabimus,

    Ter. Phorm. 3, 3, 23:

    quibus in bonis fuerint et nunc quibus in malis sint, ostenditur ( = in secundis, in adversis rebus),

    Cic. Inv. 1, 55, 107.—
    4.
    Good qualities, gifts:

    omnia adsunt bona, quem penes'st virtus,

    Plaut. Am. 2, 2, 30:

    magnis illi et divinis bonis hanc licentiam adsequebantur,

    Cic. Off. 1, 41, 148:

    nisi qui se suā gravitate et castimoniā... tum etiam naturali quodam bono defenderet, etc.,

    id. Cael. 5, 11:

    hunc meā sententiā divinis quibusdam bonis instructum atque ornatum puto,

    id. ib. 17, 39:

    non intellego quod bonum cuiquam sit apud tales viros profuturum,

    id. Balb. 28, 63:

    gaude isto tuo tam excellenti bono,

    id. Marcell. 6, 19; so id. Imp. Pomp. 16, 49.—
    5.
    Advantage, benefit:

    si plus adipiscare, re explicatā, boni, quam addubitatā mali,

    Cic. Off. 1, 24, 83:

    saepe cogitavi bonine an mali plus adtulerit... eloquentiae studium,

    id. Inv. 1, 1, 1; 2, 35, 106; id. Off. 2, 2, 5; id. Sest. 10, 24:

    maximum bonum in celeritate ponebat,

    Sall. C. 43, 4; so, bono publico (abl.), for the public good:

    hoc ita si fit, publico fiat bono,

    Plaut. Trin. 1, 2, 183; Liv. 2, 44, 3; Dig. 41, 3, 1.—
    6.
    With aequum, what is fair and good, the fair ( thing), fairness, equity:

    si bonum aequomque oras,

    Plaut. Most. 3, 1, 149; so id. Pers. 3, 1, 71; id. Rud. 1, 2, 94; id. Men. 4, 2, 11:

    si tu aliquam partem aequi bonique dixeris,

    Ter. Phorm. 4, 3, 32; id. Heaut. 4, 1, 29; id. Ad. 1, 1, 39:

    a quo vivo nec praesens nec absens quidquam aequi bonique impetravit,

    Cic. Phil. 2, 37, 94.—Hence, aequo et bono, or ex aequo et bono, in ( with) fairness, in equity, Ter. Ad. 5, 9, 30; Auct. Her. 2, 10, 14; 2, 12, 18; 2, 13, 20; Gai. Inst. 3, 137: aequi bonique, as gen. of value, with facere:

    istuc, Chreme, Aequi bonique facio,

    I place a fair and proper value on it, Ter. Heaut. 4, 5, 40.—
    7.
    Bona, one ' s property, fortunes, almost always denoting the whole of one's possessions.
    a.
    In gen.:

    paterna oportet reddi filio bona,

    Plaut. Poen. 5, 2, 120:

    bona sua med habiturum omnia,

    id. Truc. 2, 4, 49; cf. id. ib. 2, 7, 6; 4, 2, 29; id. Rud. 2, 6, 22; id. Most. 1, 3, 77; id. Trin. 4, 4, 3; Ter. Eun. 2, 2, 4:

    bona mea diripiebantur atque ad consulem deferebantur,

    Cic. Sest. 24, 54:

    cum de capite, civis et de bonis proscriptio ferretur,

    id. ib. 30, 65:

    bona, fortunas, possessiones omnium,

    id. Caecin. 13, 38:

    at mulctantur bonis exsules,

    id. Tusc. 5, 37, 106; id. Off. 2, 23, 81; id. Par. 1, 1, 7; id. Sest. 19, 42; 43, 94; 52, 111; id. Phil. 2, 26, 64; Caes. B. G. 7, 3; Liv. 2, 3, 5; 2, 5, 5; 4, 15, 8; Tac. A. 2, 48; Quint. 6, 1, 19 et saep.—
    b.
    Bonorum possessio, the possession of one ' s property by another.
    (α).
    Bonorum possessio in consequence of bonorum cessio, i. e. an assignment of one ' s property for the benefit of creditors, Dig. 42, tit. 3.—
    (β).
    Bonorum possessio granted by the prætor against a contumacious or insolvent debtor (in bona mittere, in bona ire jubere, bona possidere jubere, etc.); cf. Dig. 42, tit. 4:

    postulat a Burrieno Naevius ut ex edicto bona possidere liceat,

    Cic. Quint. 6, 25, and the whole of c. 8:

    edixit... neu quis militis... bona possideret aut venderet,

    Liv. 2, 24, 6:

    bona proscribere,

    to offer the property thus transferred for sale, Cic. Quint. 6, 25.—
    (γ).
    Chiefly referring to the property of a defunct person (hereditas), where the prætor, till the heir had proved his right, granted a bonorum possessio secundum tabulas or contra tabulas, Dig. 37, tit. 4; 37, tit. 11.—
    c.
    In bonis esse;

    with reference to the older civil law, which distinguished between civil property (habere rem ex jure Quiritium) and natural property (rem in bonis habere, res in bonis est),

    Gai. Inst. 2, 40, 41; Dig. 40, 12, 38, § 2; 37, 6, 2, § 1; 37, 6, 3, § 2; ib. Fragm. 1, 16; Gai. Inst. 1, 22; 1, 35; 1, 222; 1, 167; Dig. 1, 8, 1; 27, 10, 10:

    neque bonorum possessorum, neque... res pleno jure fiunt, sed in bonis efficiuntur,

    ib. Fragm. 3, 80.—Hence, nullam omnino arbitrabamur de eā hereditate controversiam eum habiturum, et est hodie in bonis, i. e. [p. 247] the bonorum possessio has been granted to him, which did not give full ownership, but effected only that the hereditas was in bonis. Cic. Fam. 13, 30, 1.
    III.
    Predicative use.
    A.
    With nouns or pronouns as subjects.
    1.
    Bonum esse, to be morally good, honest:

    nunc mihi bonae necessum est esse ingratiis, Quamquam esse nolo,

    Plaut. Cist. 2, 3, 82:

    bonam ego quam beatam me esse nimio dici mavolo,

    id. Poen. 1, 2, 93; so id. Capt. 2, 1, 44; id. Men. 4, 2, 6; id. Rud. prol. 29:

    itaque viros fortes magnanimos eosdem, bonos et simplices... esse volumus,

    Cic. Off. 1, 19, 63; cf. id. ib. 3, 21, 84; id. Att. 15, 6, 1:

    Cato esse quam videri bonus malebat,

    Sall. C. 54, 5:

    ut politiora, non ut meliora fiant ingenia,

    Val. Max. 5, 4, ext. 5 fin.
    2.
    To be beneficial, prosperous, advantageous, valuable, favorable, serviceable, correct, with reference to both persons and things as subjects, and in regard to physical and mental relations:

    jam istuc non bonumst,

    Plaut. Merc. 2, 2, 29; Cato, R. R. 157:

    oleum viridius et melius fiet,

    id. ib. 3:

    vinum ut alvum bonam faciat,

    to correct the bowels, id. ib. 156:

    quid est homini salute melius?

    Plaut. As. 3, 3, 127:

    non optuma haec sunt, verum meliora quam deterruma,

    id. Trin. 2, 3, 1:

    quid est quod huc possit quod melius sit accedere?

    Cic. Fin. 1, 12, 41; 1, 18, 57; id. Tusc. 1, 41, 99:

    in quo (vestitu), sicut in plerisque rebus, mediocritas optima est,

    id. Off. 1, 36, 130; 2, 17, 59; id. Inv. 1, 31, 51; id. Or. 2, 6; 11, 36:

    meliorem tamen militem... in futura proelia id certamen fecit,

    Liv. 2, 51, 3:

    parvus ut est cygni melior canor, ille gruum quam Clamor,

    Lucr. 4, 181; 4, 191:

    si meliora dies, ut vina, poemata reddit,

    Hor. Ep. 2, 1, 34.—So in the optative formula:

    quod bonum, faustum, felixque sit,

    Liv. 1, 28, 7; 1, 17, 10; 39, 15, 1; 3, 54;

    3, 34.—Also, quod bonum atque fortunatum mihi sit,

    Plaut. Cas. 2, 6, 50;

    and with a noun as subject: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix, fortunataque evenat,

    Plaut. Trin. 1, 2, 3.—
    3.
    To be kind:

    bonus cum probis'st (erus), malus cum malis,

    Plaut. Most. 4, 1, 22:

    hic si vellet bonus ac benignus Esse,

    Hor. S. 1, 2, 52.—
    4.
    With reference to the gods:

    ecastor ambae (Fortuna et Salus sunt bonae,

    Plaut. As. 3, 3, 129:

    Palladis aut oculos ausa negare bonos (esse),

    Prop. 3, 24, 12 (2, 28, 12).—
    B.
    Impers.
    1.
    Bonum est (very rare for the class. bene est; v. bene).
    (α).
    Without a subject:

    bonum sit!

    may it be fortunate, favorable! Verg. E. 8, 106.—
    (β).
    With subject inf.:

    nam et stulte facere, et stulte fabularier in aetate haud bonum est,

    Plaut. Trin. 2, 4, 61:

    bonum est pauxillum amare, insane non bonum est,

    id. Curc. 1, 3,20.—
    2.
    Melius est.
    (α).
    With subject inf.:

    melius sanam est mentem sumere,

    Plaut. Men. 5, 2, 51:

    nihil sentire est melius quam tam prava sentire,

    Cic. Ac. 2, 40, 125; cf. id. Fin. 1, 19, 62; id. Off. 1, 43, 156; so,

    melius fuit, fuisset, or fuerat,

    it would have been better, id. N. D. 3, 33; id. Sen. 23, 82; id. Off. 3, 25, 94:

    proinde quiesse erit melius,

    Liv. 3, 48, 3; 3, 41, 3; Verg. A. 11, 303.—
    (β).
    With subject inf.-clause:

    meliu'st te quae sunt mandata tibi praevortier,

    Plaut. Merc. 2, 3, 125; id. Men. 5, 9, 32.—
    (γ).
    With ut-clause:

    quid melius quam ut hinc intro abeam et me suspendam clanculum,

    Plaut. Rud. 4, 4, 145; so id. Ps. 4, 7, 18.—
    (δ).
    With subjectclause in the subjunctive:

    nunc quid mihi meliu'st quam ilico hic opperiar erum,

    Plaut. Rud. 2, 2, 22.—
    3.
    Optimum est.
    (α).
    With subject inf.:

    optimum visum est, captivos quam primum deportare,

    Liv. 23, 34, 8:

    si quis dicit optimum esse navigare,

    Sen. Ot. Sap. 8, 4 (32 fin.); so, optimum fuit, it would have been better, and optimum erat, it would be better, Quint. 6, prooem. 3; 11, 2, 33; Hor. S. 2, 1, 7.—
    (β).
    With inf.-clause:

    constituerunt optimum esse, domum suam quemque reverti,

    Caes. B. G. 2, 10: optimum visum est, in fluctuantem aciem tradi equos, etc., Liv 6, 24, 10; 22, 27, 6.—
    (γ).
    With ut and subj:

    hoc vero optimum, ut is qui, etc., id ultimum bonorum, id ipsum quid et quale sit nesciat,

    Cic. Fin. 2, 3, 6.—
    (δ).
    With quod:

    illa vero optima (sunt) quod cum Haluntium venisset Archagathum vocari jussit,

    Cic. Verr. 2, 4, 23, § 51:

    optimum vero (est) quod dictaturae nomen in perpetuum de re publica sustulisti,

    id. Phil. 2, 36, 91.—
    (ε).
    With second sup., in the phrase optumum factu est (where factu is redundant):

    sed hoc mihi optumum factu arbitror,

    Plaut. Stich. 1, 2, 16:

    optimum factu esse duxerant frumento... nostros prohibere,

    Caes. B. G. 4, 30:

    optumum factu credens exercitum augere,

    Sall. C. 32, 1 (Kritz, factum); 57, 5 (Kritz, factum).
    IV.
    Ellipt. use: di meliora, i. e. dent or velint, i. e. let the gods grant better things than what you say, etc.; God forbid! in full:

    di melius duint,

    Ter. Phorm. 5, 9, 16:

    di meliora velint!

    Ov. M. 7, 37.—Ellipt.:

    di meliora! inquit,

    Cic. Sen. 14, 47:

    id ubi mulier audivit, perturbata, dii meliora inquit, etc.,

    Liv. 39, 10, 2; 9, 9, 6; Verg. G. 3, 513;

    similarly, di melius, i. e. fecerunt,

    Val. Max. 6, 1, ext. 3.
    V.
    With object expressed,
    1.
    By dat.
    (α).
    = good, useful, beneficial for:

    ambula, id lieni optumum est,

    Plaut. Curc. 2, 1, 25:

    quia vobis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi,

    Sall. C. 20, 3:

    bona bello Cornus, jaculis, etc.,

    Verg. G. 2, 447.—
    (β).
    = benignus or propitius, kind to:

    vicinis bonus esto,

    Cato, R. R. 4:

    bene merenti mala es, male merenti bona es,

    Plaut. As. 1, 2, 3:

    vos o mihi Manes, Este boni,

    Verg. A. 12, 647.—
    (γ).
    = idoneus, fit for, adapted to:

    qui locus vino optimus dicetur esse,

    Cato, R. R. 6:

    tum erit ei rei optumum tempus,

    id. ib. 26:

    terra cui putre solum, Optima frumentis,

    Verg. G. 2, 205; 2, 319; 1, 286.—
    (δ).
    With sum and dat., in the phrase alicui bono est, it is of service to one, profits him:

    accusant in quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

    Cic. Rosc. Am. 5, 13:

    bono fuisse Romanis adventum eorum constabat,

    Liv. 7, 12, 4.—Hence, with rel. dat.: cui bono (est), for whose advantage it is:

    quod si quis usurpet illud Cassianum cui bono fuerit, etc.,

    Cic. Phil. 2, 14, 35:

    cui bono fuisset,

    id. Rosc. Am. 30, 84; id. Mil. 12, 32 Ascon. ad loc.; cf.

    ellipt. form cui bono?

    Prisc. p. 1208 P.—
    (ε).
    With dat. gerund:

    ager oleto conserundo qui in Favonium spectavit, aliis bonus nullus erit,

    Cato, R. R. 6; Varr. R. R. 1, 24:

    (mons) quia pecori bonus alendo erat,

    Liv. 29, 31; 9, 10.—
    2.
    By ad and acc.:

    refert et ad quam rem bona aut non bona sit,

    Varr. R. R. 1, 91:

    occasio quaeritur idoneane fuerit ad rem adoriendam, an alia melior,

    Auct. Her. 2, 4, 7:

    non campos modo militi Romano ad proelium bonos, etc.,

    Tac. A. 2, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > bonae

  • 10 bonus

    bŏnus (old form dŭonus, Carm. Sall. ap. Varr. L. L. 7, § 26 Mull.; cf. Paul. ex Fest. p. 67 Mull.), a, um, adj. [for duonus, cf. bellum, bis, and cf. root dvi-; hence deidô, deos], good; comp. melior, us [cf. Gr. mala, mallon], better; sup. optimus ( optumus, ante-class. and often class.) [root opof ops, opes; cf. copia, apiscor], best.
    I.
    Attributively.
    A.
    As adjunct of nouns denoting persons.
    1.
    Vir bonus.
    (α).
    A man morally good (kalos kagathos):

    quoniam boni me viri pauperant, improbi alunt,

    Plaut. Poen. 5, 4, 60:

    omnibus virtutibus instructos et ornatos tum sapientes, tum viros bonos dicimus,

    Cic. Tusc. 5, 10, 28:

    ille vir bonus qui... intolerabili dolore lacerari potius quam aut officium prodat aut fidem,

    id. Ac. 2, 8, 23:

    sive vir bonus est is qui prodest quibus potest, nocet nemini, certe istum virum bonum non facile reperimus,

    id. Off. 3, 15, 64:

    qui se ita gerunt ut eorum probitas, fides, integritas, etc.... hos viros bonos... appellandos putemus,

    id. Lael. 5, 19:

    non intellegunt se de callido homine loqui, non de bono viro,

    id. Att. 7, 2, 4:

    ut quisque est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur,

    id. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:

    nec enim melior vir fuit Africano quisquam, nec clarior,

    id. Lael. 2, 6; id. Leg. 1, 14, 41; 1, 18, 48; id. Planc. 4, 9; id. Par. 3, 1, 21; id. Marcell. 6, 20; id. Fam. 7, 21; id. Off. 2, 16, 57.—
    (β).
    An honest man:

    justitia, ex qua viri boni nominantur,

    Cic. Off. 1, 7, 21; 1, 44, 155; 2, 11, 39; 2, 12, 42; 2, 20, 71;

    3, 12, 50: cum is sponsionem fecisset ni vir bonus esset,

    id. ib. 3, 19, 77:

    quoniam Demosthenes nec vir bonus esset, nec bene meritus de civitate,

    id. Opt. Gen. 7, 20; cf. id. Rosc. Am. 40, 116.—
    (γ).
    A man of good standing in the community:

    id viri boni arbitratu deducetur,

    Cato, R. R. 143; so id. ib. 149:

    tuam partem viri bono arbitratu... dari oportet,

    Dig. 17, 1, [p. 244] 35;

    37, 6, 2, § 2: quem voles virum bonum nominato,

    Cic. Verr. 2, 4, 25, § 55:

    vir bonus est... quo res sponsore, et quo causae teste tenentur,

    Hor. Ep. 1, 16, 40.—Hence, ironically of wealthy men:

    praetores jus dicunt, aediles ludos parant, viri boni usuras perscribunt,

    Cic. Att. 9, 12, 3.—
    (δ).
    Ironically of bad men:

    sed eccum lenonem Lycum, bonum virum,

    Plaut. Poen. 5, 5, 52; Ter. Eun. 5, 3, 9; 4, 3, 18; id. Ad. 3, 4, 30:

    expectabam quinam isti viri boni testes hujus manifesto deprehensi veneni dicerentur,

    Cic. Cael. 26, 63:

    nam socer ejus, vir multum bonus est,

    id. Agr. 3, 3, 13;

    so especially in addresses (mostly comic.): age tu, illuc procede, bone vir!

    Plaut. Capt. 5, 2, 1; id. Curc. 5, 2, 12; id. Ps. 4, 7, 48; id. Pers. 5, 2, 11; Ter. And. 3, 5, 10; 5, 2, 5; id. Ad. 4, 2, 17; id. Eun. 5, 2, 11:

    quid tu, vir optime? Ecquid habes quod dicas?

    Cic. Rosc. Am. 36, 104.—
    (ε).
    Sometimes boni viri = boni, in the sense of optimates (v. I. A. 3.):

    bonis viris quid juris reliquit tribunatus C. Gracchi?

    Cic. Leg. 3, 9, 20.—
    (ζ).
    As a conventional courtesy:

    homines optimi non intellegunt, etc.,

    Cic. Fin. 1, 7, 25:

    bone accusator,

    id. Rosc. Am. 21, 58:

    sic illum amicum vocasti, quomodo omnes candidatos bonos viros dicimus,

    gentlemen, Sen. Ep. 3, 1.—For bonus vir, a good husband, v. 3.; and for vir optimus, as a laudatory epithet, v. 5.—
    2.
    Boni homines (rare) = boni, better classes of society, v. II. A. 3:

    in foro infimo boni homines atque dites ambulant,

    Plaut. Curc. 4, 1, 14.—
    3.
    With nouns denoting persons in regard to their functions, offices, occupations, and qualities, denoting excellence:

    bonus consul,

    Liv. 4, 40, 6; 22, 39, 2 (different: consules duos, bonos quidem, sed dumtaxat bonos, amisimus, consuls of good sentiments, almost = bad consuls, Cic. ad Brut. 1, 3, 4):

    boni tribuni plebis,

    Cic. Phil. 1, 10, 25:

    bonus senator,

    id. Prov. Cons. 15, 37:

    senator bonus,

    id. Dom. 4, 8:

    bonus judex,

    id. Verr. 2, 4, 15, § 34:

    bonus augur (ironically),

    id. Phil. 2, 32, 80:

    bonus vates,

    Plaut. Mil. 3, 3, 27:

    bonus imperator,

    Sall. C. 60, 4:

    bonus dux,

    Quint. 12, 1, 43 (cf. trop.:

    naturam, optimam ducem,

    the best guide, Cic. Sen. 2, 5):

    bonus miles,

    Sall. C. 60, 4; Sen. Vit. Beat. 15, 5:

    bonus orator,

    Cic. Fin. 1, 3, 10:

    optimus orator,

    id. Opt. Gen. 1, 3:

    poeta bonus,

    id. de Or. 1, 3, 11; 2, 46, 194; id. Fin. 1, 3, 10:

    scriptor bonus,

    Quint. 10, 1, 104:

    bonus advocatus,

    id. 5, 13, 10:

    bonus defensor,

    id. 5, 13, 3:

    bonus altercator,

    a good debater, id. 6, 4, 10:

    bonus praeceptor,

    id. 5, 13, 44; 10, 5, 22:

    bonus gubernator,

    Cic. Ac. 2, 31, 100:

    optimus opifex,

    Hor. S. 1, 3, 133:

    sutor bonus,

    id. ib. 1, 3, 125:

    actor optimus,

    Cic. Sest. 57, 122:

    cantor optimus est modulator,

    Hor. S. 1, 3, 130:

    melior gladiator,

    Ov. Tr. 4, 6, 33: agricola (colonus, dominus) bonus, Cato, R. R. prooem.; Cic. Sen. 16, 56:

    bonus paterfamilias,

    a thrifty head of the house, Nep. Att. 13, 1:

    bonus servus,

    Plaut. Trin. 4, 3, 58; id. Am. 2, 1, 46; id. Men. 5, 6, 1; Cic. Mil. 22, 58:

    dominus bonus,

    Cato, R. R. 14:

    bonus custos,

    Plaut. Truc. 4, 3, 38.—Ironically, Ter. Phorm. 2, 1, 57:

    filius bonus,

    Plaut. Am. 3, 4, 9:

    patres,

    Quint. 11, 3, 178:

    parens,

    id. 6, prooem. 4: bonus (melior, optimus), viz. a good husband, Cic. Inv. 1, 31, 51 sq.; Liv. 1, 9, 15:

    uxor melior,

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    amicus,

    id. Fam. 2, 15, 3:

    amicus optimus,

    Plaut. Cas. 3, 3, 18:

    optimus testis,

    Cic. Fam. 7, 27, 2:

    auctor, in two senses,

    good authority, id. Att. 5, 12, 3;

    and = bonus scriptor (post-class.),

    Quint. 10, 1, 74.—Esp.:

    bonus civis (rarely civis bonus): in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint: talem enim solemus et sentire bonum civem et dicere, Cic.-Off. 1, 34, 124: eaque est summa ratio et sapientia boni civis, commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere,

    id. ib. 2, 23, 83:

    eum esse civem et fidelem et bonum,

    Plaut. Pers. 1, 2, 15; Cic. Fam. 2, 8, 2; 1, 9, 10; 3, 12, 1; 6, 6, 11; id. Off. 1, 44, 155; Liv. 22, 39, 3; Sall. H. Fragm. 1, 10 Dietsch:

    optimus et fortissimus civis,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; id. Sest. 17, 39.—
    4.
    Bonus and optimus as epithets of the gods.
    (α).
    In gen.:

    sed te bonus Mercurius perdat,

    Plaut. Cas. 2, 3, 23:

    fata... bonique divi,

    Hor. C. 4, 2, 38:

    divis orte bonis,

    id. ib. 4, 5, 1:

    O bone deus!

    Scrib. Comp. 84 fin.: BONORVM DEORVM, Inscr. ap. Cic. N. D. 3, 34, 84: totidem, pater optime, dixi, Tu mihi da cives, referring to Jupiter, Ov. M. 7, 627.—
    (β).
    Optimus Maximus, a standing epithet of Jupiter:

    (Juppiter) a majoribus nostris Optimus Maximus (nominatur), et quidem ante optimus, id est beneficentissimus, quam Maximus,

    Cic. N. D. 2, 25, 64:

    Jovem optimum et maximum ob eas res appellant, non quod, etc.,

    id. ib. 3, 36, 87:

    in templo Jovis Optimi Maximi,

    id. Sest. 56, 129; id. Prov. Cons. 9, 22:

    nutu Jovis Optimi Maximi,

    id. Cat. 3, 9, 21; Liv. 1, 12, 7; id. 6, 16, 2.—
    (γ).
    Di boni, O di boni, expressing indignation, sorrow, or surprise:

    di boni, hunc visitavi antidhac!

    Plaut. Ep. 4, 1, 16:

    di boni, boni quid porto!

    Ter. And. 2, 2, 1:

    di boni, quid hoc morbi est,

    id. Eun. 2, 1, 19; id. Heaut. 2, 3, 13; id. Ad. 3, 3, 86:

    alter, O di boni, quam taeter incedebat!

    Cic. Sest. 8, 19; id. Brut. 84, 288; id. Phil. 2, 8, 20; 2, 32, 80; id. Att. 1, 16, 5; 14, 21, 2; Val. Max. 3, 5, 1; Sen. Vit. Beat. 2, 3.—
    (δ).
    Bona Dea, etc., v. 6.—
    5.
    Optimus as a laudatory epithet.
    (α).
    Vir optimus:

    per vos nobis, per optimos viros optimis civibus periculum inferre conantur,

    Cic. Sest. 1, 2:

    virum optimum et constantissimum M. Cispium,

    id. ib. 35, 76:

    fratrem meum, virum optimum, fortissimum,

    id. ib.:

    consolabor hos praesentes, viros optimos,

    id. Balb. 19, 44; id. Planc. 21, 51; 23, 55; id. Mil. 14, 38; id. Marcell. 4, 10; id. Att. 5, 1, 5; Hor. S. 1, 6, 53.—
    (β).
    Femina bona, optima:

    tua conjunx bona femina,

    Cic. Phil. 3, 6, 16:

    hujus sanctissimae feminae atque optimae pater,

    id. ib. —
    (γ).
    Senex, pater, frater, etc.:

    optimus: parentes ejus, prudentissimi atque optimi senis,

    Cic. Planc. 41, 97:

    insuevit pater optimus hoc me,

    Hor. S. 1, 4, 105; 2, 1, 12:

    C. Marcelli, fratris optimi,

    Cic. Fam. 4, 7, 6; id. Q. Fr. 2, 6 (8), 2; 2, 4, 2.—
    (δ).
    With proper names ( poet.):

    optimus Vergilius,

    Hor. S. 1, 6, 54:

    Maecenas optimus,

    id. ib. 1, 5, 27:

    optime Quinti,

    id. Ep. 1, 16, 1.—
    (ε).
    Esp. as an epithet of the Roman emperors:

    quid tam civile, tam senatorium quam illud, additum a nobis Optimi cognomen?

    Plin. Pan. 2, 7:

    gratias, inquit, ago, optime Princeps!

    Sen. Tranq. 14. 4:

    ex epistula optimi imperatoris Antonini,

    Gai. Inst. 1, 102; cf.:

    bene te patriae pater optime Caesar,

    Ov. F. 2, 637:

    optime Romulae Custos gentis,

    Hor. C. 4, 5, 1.—
    6.
    Bonus and Bona, names of deities.
    (α).
    Bona Dea, the goddess of Chastity, whose temple could not be entered by males (cf. Macr. S. 1, 12; Lact. 1, 22):

    Bonae Deae pulvinaribus,

    Cic. Pis. 39, 95; id. Mil. 31, 86; id. Fam. 1, 9, 15; cf.

    in mal. part.,

    Juv. 2, 86 sq.; 6, 314 sq.; 6, 335 sq.—
    (β).
    Bonus Eventus, Varr. R. R. 1, 1 med.; Amm. 29, 6, 19; Inscr. Orell. 907; 1780 sq.—
    (γ).
    Bona Fortuna:

    si bona Fortuna veniat, ne intromiseris,

    Plaut. Aul. 1, 3, 22:

    Bonae Fortunae (signum),

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 7:

    FORTVNAE BONAE DOMESTICAE,

    Inscr. Orell. 1743 sq. —
    (δ).
    Bona Spes:

    Spes Bona, obsecro, subventa mihi,

    Plaut. Rud. 1, 4, 12:

    BONAE SPEI,

    Aug. Inscr. Grut. 1075, 1.—
    (ε).
    BONA MENS, Inscr. Orell. 1818 sqq.:

    Mens Bona, si qua dea es, tua me in sacraria dono,

    Prop. 3, 24, 19.
    B.
    With nouns denoting things.
    1.
    Things concrete, denoting excellence:

    navis bona dicitur non quae pretiosis coloribus picta est... sed stabilis et firma,

    Sen. Ep. 76, 13:

    gladium bonum dices, non cui auratus est balteus, etc., sed cui et ad secandum subtilis acies est, et, etc.,

    id. ib. 76, 14:

    id vinum erit lene et bono colore,

    Cato, R. R. 109; Lucr. 2, 418; Ov. Am. 2, 7, 9:

    tabulas... collocare in bono lumine,

    Cic. Brut. 75, 261: ex quavis olea oleum... bonum fieri potest. Cato, R. R. 3:

    per aestatem boves aquam bonam et liquidam bibant semper curato,

    id. ib. 73; cf.:

    bonae aquae, ironically compared to wine,

    Prop. 2, 33 (3, 31), 28:

    praedium bonum caelum habeat,

    good temperature, Cato, R. R. 1:

    bona tempestate,

    in good weather, Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:

    (praedium) solo bono valeat,

    by good soil, Cato, R. R. 1:

    bonae (aedes) cum curantur male,

    Plaut. Most. 1, 2, 24:

    villam bonam,

    Cic. Off. 3, 13, 55:

    bonus pons,

    Cat. 17, 5:

    scyphi optimi (= optime facti),

    Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:

    perbona toreumata,

    id. ib. 2, 4, 18, §

    38: bona domicilia,

    comfortable residences, id. N. D. 2, 37, 95:

    agrum Meliorem nemo habet,

    Ter. Heaut. 1, 1, 12:

    fundum meliorem,

    Cic. Inv. 1, 31, 52: fundos optimos et fructuosissimos, id. Agr. 3, 4, 14:

    equus melior,

    id. Inv. 1, 31, 52:

    bona cena,

    Cat. 13, 3:

    boni nummi,

    good, not counterfeit, Plaut. As. 3, 3, 144; Cic. Off. 3, 23, 91:

    super omnia vultus accessere boni,

    good looks, Ov. M. 8, 678:

    mulier bona forma,

    of a fine form, Ter. Heaut. 3, 2, 13:

    equus formae melioris,

    Hor. S. 2, 7, 52:

    tam bona cervix, simul ac jussero, demetur,

    fine, beautiful, Suet. Calig. 33:

    fruges bonae,

    Cat. 34, 19:

    ova suci melioris,

    of better flavor, Hor. S. 2, 4, 13.— Trop.:

    animus aequus optimum est aerumnae condimentum,

    Plaut. Rud. 2, 3, 71: bona dextra, a lucky hand (cf.:

    bonum omen, 2. e.),

    Quint. 6, 3, 69:

    scio te bona esse voce, ne clama nimis,

    good, sound, loud voice, Plaut. Most. 3, 1, 43; so,

    bona firmaque vox,

    Quint. 11, 3, 13.—
    2.
    Things abstract.
    a.
    Of physical well-being:

    ut si qui neget sine bona valetudine posse bene vivi,

    Cic. Inv. 1, 51, 93; Sen. Vit. Beat. 22, 2; Lucr. 3, 102; Val. Max. 2, 5, 6; Quint. 10, 3, 26; 11, 2, 35 et saep.:

    non bonus somnus de prandio est,

    Plaut. Most. 3, 2, 8:

    bona aetas,

    prime of life, Cic. Sen. 14, 48:

    optima aetate,

    id. Fam. 10, 3, 3.—Ironically:

    bona, inquis, aetate, etc.,

    Sen. Ep. 76, 1.—
    b.
    Of the mind and soul:

    meliore esse sensu,

    Cic. Sest. 21, 47:

    optima indoles,

    id. Fin. 5, 22, 61:

    bona conscientia,

    Quint. 6, 1, 33; 9, 2, 93; Sen. Vit. Beat. 20, 5:

    bono ingenio me esse ornatam quam auro multo mavolo,

    with a good heart, Plaut. Poen. 1, 2, 91; id. Stich. 1, 21, 59; Sall. C. 10, 5:

    mens melior,

    Ter. Ad. 3, 3, 78; Cic. Phil. 3, 5, 13; Liv. 39, 16, 5; Sen. Ben. 1, 11, 4; id. Ep. 10, 4; Pers. 2, 8; Petr. 61.—Personified, Prop. 3 (4), 24, 19; Ov. Am. 1, 2, 31:

    duos optimae indolis filios,

    Val. Max. 5, 7, 2; Sen. Ben. 6, 16, 6; Quint. 1, 2, 5:

    bonum consilium,

    Plaut. Merc. 2, 3, 6; id. Rud. 4, 3, 18; Cic. Off. 1, 33, 121:

    bona voluntas,

    a good purpose, Quint. 12, 11, 31:

    memoria bona,

    Cic. Att. 8, 4, 2:

    bona ratio cum perdita... confligit,

    id. Cat. 2, 11, 25:

    bonae rationes,

    Ter. Ad. 5, 3, 50:

    pronuntiatio bona,

    Auct. Her. 3, 15, 27.—
    c.
    Of moral relations:

    ego si bonam famam mihi servasso, sat ero dives,

    Plaut. Most. 1, 3, 71; Cic. Sest. 66, 139; Liv. 6, 11, 7; Hor. S. 1, 2, 61 (cf. Cic. Att. 7, 26, 1;

    v. e. infra): si ego in causa tam bona cessi tribuni plebis furori,

    Cic. Sest. 16, 36; id. Planc. 36, 87; Ov. M. 5, 220:

    fac, sis, bonae frugi sies,

    of good, regular habits, Plaut. Curc. 4, 2, 35; id. Cas. 2, 4, 5; 2, 5, 19; id. Ps. 1, 5, 53; id. Truc. 1, 1, 13; id. Capt. 5, 2, 3 sq. (v. frux, II. B. 1. b.): vilicus disciplina bona utatur. Cato, R. R. 5:

    bona studia,

    moral pursuits, Auct. Her. 4, 17, 25:

    quidquid vita meliore parasti,

    Hor. S. 2, 3, 15: ad spem mortis melioris, an honorable death; so as an epithet of religious exercises:

    Juppiter, te bonas preces precor,

    Cato, R. R. 134; 139.—
    d.
    Of external, artistic, and literary value and usefulness:

    bono usui estis nulli,

    Plaut. Curc. 4, 2, 15:

    Optumo optume optumam operam das,

    id. Am. 1, 1, 122:

    bonam dedistis mihi operam,

    a valuable service to me, id. Poen. 2, 3, 70; 3, 6, 11; id. Pers. 4, 7, 11; id. Rud. 3, 6, 11 (in a different sense: me bona opera aut mala Tibi inventurum esse auxilium argentarium, by fair or unfair means, id. Ps. 1, 1, 102;

    v. e. infra): optima hereditas a patribus traditur liberis... gloria virtutis rerumque gestarum,

    Cic. Off. 1, 33, 121:

    bonum otium,

    valuable leisure, Sall. C. 4, 1:

    bonis versibus,

    Cic. Ac. 2, 23, 74:

    versus meliores,

    Plaut. Trin. 3, 2, 81:

    meliora poemata,

    Hor. A. P. 303:

    in illa pro Ctesiphonte oratione longe optima,

    Cic. Or. 8, 26:

    optimas fabulas,

    id. Off. 1, 31, 114:

    melius munus,

    id. Ac. 1, 2, 7.—
    e.
    Favorable, prosperous, lucky, fortunate:

    de Procilio rumores non boni,

    unfavorable rumors, Cic. Att. 4, 16, 5:

    bona de Domitio, praeclara de Afranio fama est,

    about their success in the war, id. ib. 7, 26, 1:

    si fuisset in discipulo comparando meliore fortuna,

    id. Pis. 29, 71; cf.

    fortuna optima esse,

    to be in the best pecuniary circumstances, id. ad Brut. 1, 1, 2:

    occasio tam bona,

    Plaut. Most. 2, 2, 9:

    senex est eo meliore condicione quam adulesoens cum, etc.,

    Cic. Sen. 19, 68; id. Fam. 4, 32:

    bona navigatio,

    id. N. D. 3, 34, 83;

    esp. in phrase bona spes.—Object.: ergo in iis adulescentibus bonam spem esse dicemus et magnam indolem quos, etc.,

    Cic. Fin. 2, 35, 117.—Subject.:

    ego sum spe bona,

    Cic. Fam. 12, 28, 3; id. Cat. 2, 11, 25; [p. 245] id. Att. 14, 1 a, 3; id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    optima spe,

    id. Fam. 12, 11, 2.—Pregn., = spes bonarum rerum, Sall. C. 21, 1;

    v. C. 1. c. infra: meliora responsa,

    more favorable, Liv. 7, 21, 6:

    melior interpretatio,

    Tac. H. 3, 65:

    cum laude et bonis recordationibus,

    id. A. 4, 38:

    amnis Doctus iter melius,

    i. e. less injurious, Hor. A. P. 68:

    omen bonum,

    a good, lucky omen, Cic. Pis. 13, 31; cf.

    Liv. praef. § 13: melius omen,

    Ov. F. 1, 221;

    optimum,

    Cic. Fam. 3, 12, 2:

    bona scaeva,

    Plaut. Stich. 5, 2, 24:

    auspicio optumo,

    id. ib. 3, 2, 6; cf.:

    memini bene, sed meliore Tempore dicam = opportuniore tempore,

    Hor. S. 1, 9, 68.—
    f.
    Of public affairs, si mihi bona re publica frui non licuerit, Cic. Mil. 34, 93:

    optima res publica,

    id. Or. 1, 1, 1; id. Phil. 1, 8, 19:

    minus bonis temporibus,

    id. Dom. 4, 8; so,

    optimis temporibus,

    id. Sest. 3, 6:

    nostrae res meliore loco videbantur,

    id. ad Brut. 1, 3, 1:

    lex optima,

    id. Pis. 16, 37; id. Sest. 64, 137; id. Phil, 1, 8, 19.—
    g.
    Good = large, considerable:

    bono atque amplo lucro,

    Plaut. Am. prol. 6:

    bona librorum copia,

    Hor. Ep. 1, 18, 109; cf.:

    bona copia cornu,

    Ov. M. 9, 88; v. bona pars, C. 8. g.—
    h.
    Noble; with genus, good family, noble extraction, honorable birth: quali me arbitraris genere prognatum? Eu. Bono, Plaut. Aul. 2, 2, 35; so id. Ep. 1, 2, 4; 2, 1, 3; id. Pers. 4, 4, 94:

    si bono genere natus sit,

    Auct. Her. 3, 7, 13.—
    k.
    Referring to good-will, kindness, faithfulness, in certain phrases.
    (α).
    Bona venia or cum bona venia, with the kind permission of a person addressed, especially bona venia orare, expetere, etc.:

    primum abs te hoc bona venia expeto,

    Ter. Phorm. 2, 3, 31:

    bona tua venia dixerim,

    Cic. Leg. 3, 15, 34:

    oravit bona venia Quirites, ne, etc.,

    Liv. 7, 41, 3:

    obsecro vos.. bona venia vestra liceat, etc.,

    id. 6, 40, 10:

    cum bona venia quaeso audiatis, etc.,

    id. 29, 17, 6; Arn. c. Gent. 1, p. 5; cf.

    . sed des veniam bonus oro = venia bona oro,

    Hor. S. 2, 4, 5.—
    (β).
    Bona pax, without quarrelling:

    bona pax sit potius,

    let us have no quarrel about that, Plaut. Pers. 2, 2, 7;

    so especially cum bona pace, or bona pace: Hannibal ad Alpis cum bona pace incolentium... pervenit,

    without a difficulty with the inhabitants, Liv. 21, 32, 6; 21, 24, 5; 1, 24, 3; 28, 37, 4; 8, 15, 1; cf.: si bonam (pacem) dederitis, = a fair peace, under acceptable conditions, id. 8, 21, 4.—
    (γ).
    Amicitia bona = bona fide servata, faithful, undisturbed friendship:

    igitur amicitia Masinissae bona atque honesta nobis permansit,

    Sall. J. 5, 5.—
    (δ).
    Bona societas, alliance:

    Segestes, memoria bonae societatis, impavidus,

    Tac. A. 1, 58.
    C.
    In particular phrases.
    1.
    Bonae res.
    a.
    = Vitae commoda, comforts of life, abstract or concrete:

    concedatur bonis rebus homines morte privari,

    Cic. Tusc. 1, 36, 87:

    optimis rebus usus est,

    he had every most desirable thing, Nep. Att. 18, 1.—
    b.
    = Res secundae, opp. res adversae, prosperity:

    bonis rebus tuis, meas irrides malas,

    Plaut. Trin. 2, 4, 45:

    in bonis rebus,

    Hor. C. 2, 3, 2. —
    c.
    Res bona = res familiaris bona, wealth ( poet.): in re bona esse, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4.—Also an object of value:

    homines quibus mala abunde omnia erant, sed neque res neque spes bona ulla,

    who had no property, nor the hope of any, Sall. C. 21, 1. —
    d.
    Costly things, articles of luxury:

    capere urbem in Arabia plenam bonarum rerum,

    Plaut. Pers. 4, 3, 46; 4, 4, 82:

    nimium rei bonae,

    id. Stich. 2, 3, 55:

    ignorantia bonarum rerum,

    Nep. Ages. 8, 5 ' bonis rebus gaudere, Hor. S. 2, 6, 110:

    re bona copiosum esse,

    Gell. 16, 19, 7.—
    e.
    Moral, morally good:

    illi cum res non bonas tractent,

    Cic. Ac. 2, 33, 72:

    ut de virtutibus et vitiis, omninoque de bonis rebus et malis quaererent,

    id. ib. 1, 4, 15:

    quid habemus in rebus bonis et malis explorati?

    id. ib. 2, 42, 129; so id. Or. 1, 10, 42; id. Leg. 1, 22, 58:

    quae tamen omnia dulciora fuint et moribus bonis et artibus,

    id. Sen. 18, 65.—
    f.
    In literary composition, important or interesting matter, subjects, or questions:

    res bonas verbis electis dictas quis non legat?

    Cic. Fin. 1, 3, 8:

    studiis generorum, praesertim in re bona,

    Plaut. Am. 8, 26.—
    2.
    Bonae artes.
    (α).
    A good, laudable way of dealing:

    qui praeclari facinoris aut artis bonae famam quaerit,

    Sall. C. 2, 9:

    huic bonae artes desunt, dolis atque fallaciis contendit,

    id. ib. 11, 2:

    quod is bonarum artium cupiens erat,

    Tac. A. 6, 46.—
    (β).
    Liberal arts and sciences:

    litteris aut ulli bonae arti,

    Quint. 12, 1, 7:

    conservate civem bonarum artium, bonarum partium, bonorum virorum,

    Cic. Sest. 32, 77. —Esp.:

    optimae artes: optimarum artium scientia,

    Cic. Fin. 1, 3, 4; id. Ac. 2, 1, 1; id. Cael. 10, 24; id. Marcell. 1, 4.—
    3.
    Bona fides, or fides bona.
    a.
    Good faith, i. e. conscious honesty in acts or words: qui nummos fide bona solvit, who pays (the price of labor) in good faith, i. e. as it is honestly earned, Cato, R. R. 14:

    dic, bona fide, tu id aurum non subripuisti?

    Plaut. Aul. 4, 10, 46; 4, 10, 47; id. Capt. 4, 2, 111; id. Most. 3, 1, 137; id. Poen. 1, 3, 30; id. Pers. 4, 3, 16; id. Ps. 4, 6, 33:

    si tibi optima fide omnia concessit,

    Cic. Rosc. Am. 49, 144; Quint. 10, 3, 23.—Hence, bonae fidei vir, a conscientious man, Quint. 10, 7, 1.—
    b.
    Jurid. t. t.
    (α).
    Good faith in contracts and legal acts in general, opposed to dolus malus, honesty and fairness in dealing with another:

    ad fidem bonam statuit pertinere, notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    Cic. Off. 3, 16, 67.—Hence, alienam rem bona fide emere, to buy, believing the seller to be the rightful owner, Dig. 41, 3, 10; 41, 3, 13, § 1. bonae fidei possessor (also possessio), believing that he is the rightful owner, ib. 5, 3, 25, § 11; 5, 3, 22; 41, 3, 15, § 2;

    41, 3, 24: conventio contra bonam fidem et mores bonos,

    ib. 16, 31, § 7: bonam fidem praestare, to be responsible for one ' s good faith, ib. 17, 1, 10 prooem.—Hence,
    (β).
    Bonae fidei actiones or judicia, actions in equity, i. e. certain classes of actions in which the strict civil law was set aside by the praetorian edict in favor of equity:

    actiones quaedam bonae fidei sunt, quaedam stricti juris. Bonae fidei sunt haec: exempto vendito, locato conducto, etc.,

    Just. Inst. 4, 6, 28, § 19.—In the republican time the praetor added in such actions to his formula for the judex the words ex fide bona, or, in full:

    quidquid dare facere oportet ex fide bona,

    Cic. Off. 3, 16, 66:

    iste dolus malus et legibus erat vindicatus, et sine lege, judiciis in quibus additur ex fide bona,

    id. ib. 3, 15, 61; cf. id. ib. 3, 17, 70.—
    4.
    Bona verba.
    (α).
    Kind words:

    Bona verba quaeso,

    Ter. And. 1, 2, 33.—
    (β).
    Words of good omen (v. omen):

    dicamus bona verba,

    Tib. 2, 2, 1:

    dicite suffuso ter bona verba mero,

    Ov. F. 2, 638.—
    (γ).
    Elegant or well-chosen expressions:

    quid est tam furiosum quam verborum vel optimorum atque ornatissimorum sonitus inanis,

    Cic. Or. 1, 12, 51:

    verborum bonorum cursu,

    id. Brut. 66, 233:

    omnia verba sunt alicubi optima,

    Quint. 10, 1, 9.—
    (δ).
    Moral sayings:

    non est quod contemnas bona verba et bonis cogitationibus plena praecordia,

    Sen. Vit. Beat. 20, 1. —
    5.
    Bona dicta.
    (α).
    Polite, courteous language:

    hoc petere me precario a vobis jussit leniter dictis bonis,

    Plaut. Am. prol. 25.—
    (β).
    Witticisms ( bon-mots): flammam a sapiente facilius ore in ardente opprimi, quam bona dicta teneat, Enn. ap. Cic. Or. 2, 54, 222:

    dico unum ridiculum dictum de dictis melioribus quibus solebam menstruales epulas ante adipiscier,

    Plaut. Capt. 3, 1, 22:

    ibo intro ad libros ut discam de dictis melioribus,

    id. Stich. 2, 3, 75.—
    6.
    Bona facta.
    (α).
    = bene facta (v. bene, I. B. 2. b.), laudable deeds:

    nobilitas ambobus et majorum bona facta (sc. erant),

    Tac. A. 3, 40.—
    (β).
    Bonum factum est, colloq., = bene est, bene factum est (v. bene, I. B. 2. b.):

    bonum factum est, ut edicta servetis mea,

    Plaut. Poen. prol. 16:

    haec imperata quae sunt pro imperio histrico, bonum hercle factum (est) pro se quisque ut meminerit,

    id. ib. 45.— Hence,
    (γ).
    Elliptically, introducing commands which cannot be enforced, = if you will do so, it will be well:

    peregrinis in senatum allectis, libellus propositus est: bonum factum, ne quis senatori novo curiam monstrare velit,

    Suet. Caes. 80:

    et Chaldaeos edicere: bonum factum, ne Vitellius... usquam esset,

    id. Vit. 14:

    hac die Carthaginem vici: bonum factum, in Capitolium eamus, et deos supplicemus,

    Aur. Vict. 49; cf.:

    o edictum, cui adscribi non poterit bonum factum,

    Tert. Pud. 1.—
    7.
    Bona gratia.
    (α).
    A friendly understanding:

    cur non videmus inter nos haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala?

    Ter. Phorm. 4, 3, 17; so,

    per gratiam bonam abire,

    to part with good feelings, Plaut. Mil. 4, 3, 33.—In jest: sine bona gratia abire, of things cast away, Plaut Truc. 2, 7, 15.—
    (β).
    Pleon., in the phrase bonam gratiam habere, = gratiam habere, to thank (v. B. 2. k.), Plaut. Rud. 2, 5, 32; id. Bacch. 4, 8, 99.—
    8.
    Bona pars.
    (α).
    The well-disposed part of a body of persons:

    ut plerumque fit, major pars (i. e. of the senate) meliorem vicit,

    Liv. 21, 4, 1:

    pars melior senatus ad meliora responsa trahere,

    id. 7, 21, 6.—
    (β).
    The good party, i. e. the optimates (gen. in plur.):

    civem bonarum partium,

    Cic. Sest. 32, 77:

    (fuit) meliorum partium aliquando,

    id. Cael. 6, 13:

    qui sibi gratiam melioris partis velit quaesitam,

    Liv. 2, 44, 3.—Paronom.: (Roscius) semper partium in re publica tam quam in scaena optimarum, i. e. party and part in a drama, Cic. Sest. 56, 120.—
    (γ).
    Of things or persons, a considerable part (cf. a good deal):

    bonam partem ad te adtulit,

    Ter. Eun. 1, 2, 43:

    bonam partem sermonis in hunc diem esse dilatam,

    Cic. Or. 2, 3, 14:

    bonam magnamque partem exercitus,

    Val. Max. 5, 2, ext. 4:

    bona pars noctium,

    Quint. 12, 11, 19:

    bona pars hominum,

    Hor. S. 1, 1, 61:

    meae vocis... bona pars,

    id. C. 4, 2, 46; so id. A. P. 297; Ov. P. 1, 8, 74:

    melior pars diei,

    Verg. A. 9, 156.—
    (δ).
    Rarely, and mostly eccl. Lat.: optima pars, the best part or lot:

    nostri melior pars animus est,

    Sen. Q. N. 1, prooem. § 14; cf.:

    quae pars optima est in homine,

    best, most valuable, Cic. Tusc. 5, 23, 67:

    major pars aetatis, certe melior reipublicae data sit,

    Sen. Brev. Vit. 18, 1:

    Maria optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea,

    Vulg. Luc. 10, 42.—
    (ε).
    Adverb.:

    bonam partem = ex magna parte,

    Lucr. 6, 1249.—
    (ζ).
    Aliquem in optimam partem cognoscere, to know somebody from his most favorable side, Cic. Off. 2, 13, 46: aliquid in optimam partem accipere, to take something in good part, interpret it most favorably:

    Caesar mihi ignoscit quod non venerim, seseque in optimam partem id accipere dicit,

    id. Att. 10, 3 a, 2; id. ad Brut. 1, 2, 3:

    quaeso ut hoc in bonam partem accipias,

    id. Rosc. Am. 16, 45.—
    9.
    Dies bonus or bona.
    (α).
    A day of good omen, a fortunate day (= dies laetus, faustus):

    tum tu igitur die bono, Aphrodisiis, addice, etc.,

    Plaut. Poen. 2, 49:

    nunc dicenda bona sunt bona verba die,

    Ov. F. 1, 72.—
    (β).
    A beautiful, serene day, Sen. Vit. Beat. 22, 3.—
    10.
    Bonus mos.
    (α).
    Boni mores, referring to individuals, good, decent, moral habits:

    nihil est amabilius quam morum similitudo bonorum,

    Cic. Off. 1, 17, 56:

    nam hic nimium morbus mores invasit bonos,

    Plaut. Trin. 1, 1, 6:

    domi militiaeque boni mores colebantur,

    Sall. C. 9, 1:

    propter ejus suavissimos et optimos mores,

    Cic. Phil. 3, 5, 13:

    cum per tot annos matronae optimis moribus vixerint,

    Liv. 34, 6, 9:

    mores meliores,

    Plaut. Aul. 3, 5, 18.—
    (β).
    Bonus mos or boni mores, in the abstract, morality, the laws, rules of morality: ei vos morigerari mos bonu'st, it is a rule of morality that you should, etc., Plaut. Capt. 2, 1, 4:

    ex optimo more et sanctissima disciplina,

    Cic. Phil. 2, 28, 69:

    neglegentia boni moris,

    Sen. Ep. 97, 1.—Jurid. t. t.:

    conventio, mandatum contra bonos mores,

    in conflict with morality, Quint. 3, 1, 57; Dig. 16, 3, 1, § 7; Gai. Inst. 3, 157 et saep. —
    11.
    Adverbial phrases.
    a.
    Bono animo esse, or bonum animum habere.
    (α).
    To be of good cheer or courage:

    bono animo es! Liberabit ille te homo,

    Plaut. Merc 3, 1, 33; so id. Aul. 4, 10, 61; id. Mil. 4, 8, 32; id. Rud. 3, 3, 17; Ter. Eun. 1, 2, 4; id. Heaut. 4, 6, 18; id. Ad. 2, 4, 20; 3, 5, 1; 4, 2, 4; 4, 5, 62; id. Phorm. 5, 8, 72:

    animo bono es,

    Plaut. Ps. 1, 3, 103; id. Am. 2, 2, 48; 5, 2, 1:

    bono animo es, inquit Scrofa, et fiscinam expedi,

    Varr. R. R. 1, 26:

    bono animo sint et tui et mei familiares,

    Cic. Fam. 6, 18, 1; 6, 10, 29:

    bono animo esse jubere eam consul,

    Liv. 39, 13, 7:

    habe modo bonum animum,

    Plaut. Capt. 1, 2, 58; so id. Am. 1, 3, 47; id. Truc. 2, 6, 44; id. Aul. 2, 2, 15:

    habe animum bonum,

    id. Cas. 2, 6, 35; id. Ep. 2, 2, 1; 4, 2, 31:

    bonum animum habe,

    Liv. 45, 8, 5:

    clamor ortus ut bonum animum haberet,

    id. 8, 32, 1; so Sen. Ep. 87, 38.—
    (β).
    Bono animo esse, or facere aliquid, to be of a good or friendly disposition, or to do with good, honest intentions:

    audire jubet vos imperator histricus, bonoque ut animo sedeant in subselliis qui, etc.,

    Plaut. Poen. prol. 5: sunt enim (consules) [p. 246] optimo animo, summo consilio, of the best disposition, Cic. Phil. 3, 1, 2:

    bono te animo tum populus Romanus... dicere existimavit ea quae sentiebatis, sed, etc.,

    id. Imp. Pomp. 19, 56:

    quod nondum bono animo in populum Romanum viderentur,

    Caes. B. G. 1, 6; Quint. 7, 4, 15.—
    (γ).
    Bonus animus, good temper, patience:

    bonus animus in mala re dimidium mali est,

    Plaut. Ps. 1, 5, 37:

    vos etiam hoc animo meliore feratis,

    Ov. M. 9, 433.—
    b.
    Bono modo.
    (α).
    = placide, with composure, moderation:

    si quis quid deliquerit, pro noxa bono modo vindicet,

    Cato, R. R. 5:

    haec tibi tam sunt defendenda quam moenia, mihi autem bono modo, tantum quantum videbitur,

    Cic. Ac. 2, 44, 137.—
    (β).
    In a decent manner:

    neu quisquam prohibeto filium quin amet... quod bono fiat modo,

    Plaut. Merc. 5, 4, 62. —
    c.
    Jure optimo or optimo jure, with good, perfect right:

    te ipse jure optumo incuses licet,

    Plaut. Most. 3, 2, 23; id. Rud. 2, 6, 53:

    ut jure optimo me deserere posses,

    Cic. Fam. 3, 8, 6; Sen. Ot. Sap. 2 (29), 2.—With pass. or intr. verb, deservedly:

    ne jure optimo irrideamur,

    Cic. Off. 1, 31, 111; cf. id. ib. 1, 42, 151; id. Marcell. 1, 4;

    similarly, optimo judicio,

    Val. Max. 2, 9, 2.
    II.
    As subst.
    A.
    bŏnus, boni, m.; of persons.
    1.
    In sing. or plur. orig. = bonus vir, boni viri; v. I. A. 1. a. b, supra, a morally good man.
    (α).
    Plur.:

    bonis quod bene fit haud perit,

    Plaut. Rud. 4, 3, 2; id. Capt. 2, 2, 108; id. Trin. 2, 1, 55; id. Pers. 4, 5, 2:

    melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto,

    Cic. Off. 2, 20, 71:

    verum esse ut bonos boni diligant, quamobrem... bonis inter bonos quasi necessariam (esse) benevolentiam,

    id. Lael. 14, 50:

    diverso itinere malos a bonis loca taetra... habere,

    Sall. C. 52, 13; 7, 2; 52, 22:

    oderunt peccare boni virtutis amore,

    Hor. Ep. 1, 16, 52:

    tam bonis quam malis conduntur urbes,

    Sen. Ben. 4, 28, 4; so id. Vit. Beat. 15, 6; Quint. 9, 2, 76.—Rarely bŏnae, arum, f., good women:

    quia omnes bonos bonasque adcurare addecet, etc.,

    Plaut. Trin. 1, 2, 41.—
    (β).
    Sing.:

    malus bonum malum esse volt ut sit sui similis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 8:

    nec enim cuique bono mali quidquam evenire potest,

    Cic. Tusc. 1, 41, 99; cf.:

    qui meliorem audax vocet in jus,

    Hor. S. 2, 5, 29.—
    2.
    Bonus, a man of honor.
    (α).
    A brave man:

    pro qua (patria) quis bonus dubitet mortem oppetere si ei sit profuturus?

    Cic. Off. 1, 17, 57:

    libertatem quam nemo bonus nisi cum anima simul amittat,

    Sall. C. 33, 5:

    fortes creantur fortibus et bonis,

    Hor. C. 4, 4, 29 (opp. ignavi):

    fama impari boni atque ignavi erant,

    Sall. J. 57, 6; 53, 8; id. C. 11, 2. —
    (β).
    A gentleman:

    quis enim umquam, qui paululum modo bonorum consuetudinem nosset, litteras ad se ab amico missas... in medium protulit?

    Cic. Phil. 2, 4, 7.—
    3.
    Boni, the better (i. e. higher) classes of society.
    (α).
    In gen. (of political sentiments, = optimates, opp. populares, seditiosi, perditi cives, etc.;

    so usu. in Cic.): meam causam omnes boni proprie enixeque susceperant,

    Cic. Sest. 16, 38:

    audaces homines et perditi nutu impelluntur... boni, nescio quomodo, tardiores sunt, etc.,

    id. ib. 47, 100:

    ego Kal. Jan. senatum et bonos omnes legis agrariae... metu liberavi,

    id. Pis. 2, 4:

    etenim omnes boni, quantum in ipsis fuit, Caesarem occiderunt,

    id. Phil. 2, 13, 29; id. Fam. 5, 2, 8; 5, 21, 2; id. Sest. 2, 5; 16, 36; 48, 103; id. Planc. 35, 86; id. Mil. 2, 5; id. Off. 2. 12, 43:

    maledictis increpat omnes bonos,

    Sall. C. 21, 4; 19, 2; 33, 3; Hirt. B. G. 8, 22; so,

    optimi,

    Cic. Leg. 3, 17, 37; and, ironically, boni identified with the rich:

    bonorum, id est lautorum et locupletum,

    id. Att. 8, 1, 3.—
    (β).
    Without reference to political views;

    opp. vulgus (rare): nihil ego istos moror fatuos mores quibus boni dedecorant se,

    Plaut. Trin. 2, 2, 22:

    semper in civitate quibus opes nullae sunt bonis invident,

    Sall. C. 37, 3:

    elatus est sine ulla pompa funeris, comitantibus omnibus bonis, maxima vulgi frequentia,

    Nep. Att. 22, 2.—So, mĕlĭōres, um, m., one ' s betters:

    ut quaestui habeant male loqui melioribus,

    Plaut. Poen. 3, 3, 13:

    da locum melioribus,

    Ter. Phorm. 3, 2, 37.—
    4.
    Boni, bone, in addresses, as an expression of courtesy, Hor. S. 2, 2, 1; 2, 6, 51; 2, 6, 95; id. Ep. 2, 2, 37; ironice, id. S. 2, 3, 31.—
    5.
    Optimus quisque = quivis bonus, omnes boni.
    (α).
    Referring to morality:

    esse aliquid natura pulcrum quod optimus quisque sequeretur,

    every good man, Cic. Sen. 13, 43:

    qui ita se gerebant ut sua consilia optimo cuique probarent, optimates habebantur,

    id. Sest. 45, 96; id. Off. 1, 43, 154; id. Fin. 1, 7, 24; id. Sest. 54, 115; and = even the best:

    quare deus optimum quemque mala valetudine adficit?

    Sen. Prov. 4, 8.—
    (β).
    Of the educated classes:

    adhibenda est quaedam reverentia adversus homines, et optimi cujusque et reliquorum,

    Cic. Off. 1, 28, 99; cf. id. ib. 1, 25, 85:

    Catilina plerisque consularibus, praeterea optumo cuique, litteras mittit,

    Sall. C. 34, 2:

    optimo cuique infesta libertas,

    Sen. Ot. Sap. 8, 2 (32 fin.).—
    (γ).
    Honorable, brave:

    optumus quisque cadere et sauciari, ceteris metus augeri,

    Sall. J. 92, 8.—
    (δ).
    In gen., excellent:

    optimus quisque facere quam dicere... malebat,

    Sall. C. 8, 5.—
    (ε).
    Distributively:

    ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur,

    to the best man in each instance, Sall. C. 2, 6.—
    (ζ).
    Referring to another superlative ( = quo quisque melior eo magis, etc.):

    hic aditus laudis qui semper optimo cuique maxime patuit,

    Cic. Imp. Pomp. 1, 1; so id. Lael. 4, 14; id. Inv. 2, 11, 36; Sen. Vit. Beat. 18, 1.—
    (η).
    Attributively, with a noun:

    optimam quamque causam,

    Cic. Sest. 43, 93:

    optima quaeque dies,

    Verg. G. 3, 66.
    2.
    bŏnum, i, n., plur. bona; mĕlĭus, ōris, n.; optĭmum, i, n. (v. infra); of things in gen.
    1.
    Bonum, or plur. bona, a good, or goods in a moral and metaphysical sense, a moral good, a blessing: sunt autem hae de finibus defensae sententiae: nihil bonum nisi honestum, ut Stoici; nihil bonum nisi voluptatem, ut Epicurus;

    nihil bonum nisi vacuitatem doloris, ut Hieronymus... tria genera bonorum, maxima animi, secunda corporis, externa tertia, ut Peripatetici, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 30, 84 sq.:

    quid est igitur bonum? Si quid recte fit et honeste et cum virtute, id bene fieri vere dicitur, et quod rectum et honestum et cum virtute est, id solum opinor bonum,

    id. Par. 1, 1, 9:

    ut quis intellegat, quid sit illud simplex et verum bonum quod non possit ab honestate sejungi,

    id. Ac. 1, 2, 7:

    non-est igitur voluptas bonum,

    id. Fin. 1, 11, 39: finis bonorum et malorum (telos agathôn) = summa bona et mala:

    sunt nonnullae disciplinae quae, propositis bonorum et malorum finibus, officium omne pervertant. Nam qui summum bonum sic instituit ut, etc.,

    id. Off. 1, 2, 5; cf. id. Par. 1, 3, 14; id. Ac. 2, 9, 29; 2, 36, 114; 2, 42, 129; id. Fin. 1, 9, 29; 1, 12, 42; id. Tusc. 4, 31, 66; Sen. Vit. Beat. 24, 5; id. Ep. 117, 1 et saep.—
    2.
    Bonum, what is valuable, beneficial, estimable, favorable, pleasant, physically or mentally:

    quoi boni Tantum adfero quantum ipsus a diis optat,

    Plaut. Capt. 4, 1, 9:

    multa bona vobis volt facere,

    will do you much good, id. Poen. 5, 4, 60; id. Am. prol. 43, 49; id. Pers. 4, 8, 4; 2, 3, 14; id. Cas. 2, 8, 32:

    tum demum nostra intellegemus bona quom ea amisimus,

    id. Capt. 1, 2, 33:

    multa tibi di dent bona,

    id. Poen. 1, 1, 80; cf. id. ib. 3, 3, 54; 3, 3, 74; id. Mil. 3, 1, 120; id. Men. 3, 3, 34; id. Pers. 4, 3, 23; id. Truc. 1, 2, 23; id. Merc. 1, 2, 40; id. Most. 1, 1, 47:

    omnia Bona dicere,

    to speak in the highest terms of one, Ter. And. 1, 1, 70:

    sed ne vivus quidem bono caret, si eo non indiget,

    Cic. Tusc. 1, 36, 88:

    cum quaecumque bona Peripateticis, eadem Stoicis commoda viderentur,

    id. ib. 5, 41, 120:

    nihil enim boni nosti,

    nothing that is good for any thing, id. Phil. 2, 7, 16:

    mala pro bonis legere dementia est,

    Sen. Vit. Beat. 6, 1; Val. Max. 5, 3, ext. 3 fin.; Hor. S. 1, 2, 73:

    quia bonum sit valere,

    a good thing, Cic. Fin. 4, 23, 62 (cf. III. A. 5. infra):

    melius: quo quidem haud scio an... quidquam melius sit homini a dis immortalibus datum,

    id. Lael. 6, 20:

    meliora... Aristotelem de istis rebus scripsisse,

    id. Or. 1, 10, 43:

    optimum: difficillimum est formam exponere optimi,

    id. ib. 11, 36.— Here belongs the phrase boni consulere;

    v. consulo.—So after prepositions: in bonum vertere, v. under verto: in melius ire,

    to change for the better, Tac. A. 12, 68.—In the same sense: in melius aliquid referre, or reflectere ( poet.), Verg. A. 1, 281; 11, 426; 10, 632:

    ad melius transcurrere,

    to pass over to something better, Hor. S. 2, 2, 82.—
    3.
    Bonum or bona, prosperity:

    fortiter malum qui patitur, idem post patitur bonum,

    Plaut. As. 2, 2, 58:

    nulli est homini perpetuum bonum,

    id. Curc. 1, 3, 33:

    unā tecum bona, mala tolerabimus,

    Ter. Phorm. 3, 3, 23:

    quibus in bonis fuerint et nunc quibus in malis sint, ostenditur ( = in secundis, in adversis rebus),

    Cic. Inv. 1, 55, 107.—
    4.
    Good qualities, gifts:

    omnia adsunt bona, quem penes'st virtus,

    Plaut. Am. 2, 2, 30:

    magnis illi et divinis bonis hanc licentiam adsequebantur,

    Cic. Off. 1, 41, 148:

    nisi qui se suā gravitate et castimoniā... tum etiam naturali quodam bono defenderet, etc.,

    id. Cael. 5, 11:

    hunc meā sententiā divinis quibusdam bonis instructum atque ornatum puto,

    id. ib. 17, 39:

    non intellego quod bonum cuiquam sit apud tales viros profuturum,

    id. Balb. 28, 63:

    gaude isto tuo tam excellenti bono,

    id. Marcell. 6, 19; so id. Imp. Pomp. 16, 49.—
    5.
    Advantage, benefit:

    si plus adipiscare, re explicatā, boni, quam addubitatā mali,

    Cic. Off. 1, 24, 83:

    saepe cogitavi bonine an mali plus adtulerit... eloquentiae studium,

    id. Inv. 1, 1, 1; 2, 35, 106; id. Off. 2, 2, 5; id. Sest. 10, 24:

    maximum bonum in celeritate ponebat,

    Sall. C. 43, 4; so, bono publico (abl.), for the public good:

    hoc ita si fit, publico fiat bono,

    Plaut. Trin. 1, 2, 183; Liv. 2, 44, 3; Dig. 41, 3, 1.—
    6.
    With aequum, what is fair and good, the fair ( thing), fairness, equity:

    si bonum aequomque oras,

    Plaut. Most. 3, 1, 149; so id. Pers. 3, 1, 71; id. Rud. 1, 2, 94; id. Men. 4, 2, 11:

    si tu aliquam partem aequi bonique dixeris,

    Ter. Phorm. 4, 3, 32; id. Heaut. 4, 1, 29; id. Ad. 1, 1, 39:

    a quo vivo nec praesens nec absens quidquam aequi bonique impetravit,

    Cic. Phil. 2, 37, 94.—Hence, aequo et bono, or ex aequo et bono, in ( with) fairness, in equity, Ter. Ad. 5, 9, 30; Auct. Her. 2, 10, 14; 2, 12, 18; 2, 13, 20; Gai. Inst. 3, 137: aequi bonique, as gen. of value, with facere:

    istuc, Chreme, Aequi bonique facio,

    I place a fair and proper value on it, Ter. Heaut. 4, 5, 40.—
    7.
    Bona, one ' s property, fortunes, almost always denoting the whole of one's possessions.
    a.
    In gen.:

    paterna oportet reddi filio bona,

    Plaut. Poen. 5, 2, 120:

    bona sua med habiturum omnia,

    id. Truc. 2, 4, 49; cf. id. ib. 2, 7, 6; 4, 2, 29; id. Rud. 2, 6, 22; id. Most. 1, 3, 77; id. Trin. 4, 4, 3; Ter. Eun. 2, 2, 4:

    bona mea diripiebantur atque ad consulem deferebantur,

    Cic. Sest. 24, 54:

    cum de capite, civis et de bonis proscriptio ferretur,

    id. ib. 30, 65:

    bona, fortunas, possessiones omnium,

    id. Caecin. 13, 38:

    at mulctantur bonis exsules,

    id. Tusc. 5, 37, 106; id. Off. 2, 23, 81; id. Par. 1, 1, 7; id. Sest. 19, 42; 43, 94; 52, 111; id. Phil. 2, 26, 64; Caes. B. G. 7, 3; Liv. 2, 3, 5; 2, 5, 5; 4, 15, 8; Tac. A. 2, 48; Quint. 6, 1, 19 et saep.—
    b.
    Bonorum possessio, the possession of one ' s property by another.
    (α).
    Bonorum possessio in consequence of bonorum cessio, i. e. an assignment of one ' s property for the benefit of creditors, Dig. 42, tit. 3.—
    (β).
    Bonorum possessio granted by the prætor against a contumacious or insolvent debtor (in bona mittere, in bona ire jubere, bona possidere jubere, etc.); cf. Dig. 42, tit. 4:

    postulat a Burrieno Naevius ut ex edicto bona possidere liceat,

    Cic. Quint. 6, 25, and the whole of c. 8:

    edixit... neu quis militis... bona possideret aut venderet,

    Liv. 2, 24, 6:

    bona proscribere,

    to offer the property thus transferred for sale, Cic. Quint. 6, 25.—
    (γ).
    Chiefly referring to the property of a defunct person (hereditas), where the prætor, till the heir had proved his right, granted a bonorum possessio secundum tabulas or contra tabulas, Dig. 37, tit. 4; 37, tit. 11.—
    c.
    In bonis esse;

    with reference to the older civil law, which distinguished between civil property (habere rem ex jure Quiritium) and natural property (rem in bonis habere, res in bonis est),

    Gai. Inst. 2, 40, 41; Dig. 40, 12, 38, § 2; 37, 6, 2, § 1; 37, 6, 3, § 2; ib. Fragm. 1, 16; Gai. Inst. 1, 22; 1, 35; 1, 222; 1, 167; Dig. 1, 8, 1; 27, 10, 10:

    neque bonorum possessorum, neque... res pleno jure fiunt, sed in bonis efficiuntur,

    ib. Fragm. 3, 80.—Hence, nullam omnino arbitrabamur de eā hereditate controversiam eum habiturum, et est hodie in bonis, i. e. [p. 247] the bonorum possessio has been granted to him, which did not give full ownership, but effected only that the hereditas was in bonis. Cic. Fam. 13, 30, 1.
    III.
    Predicative use.
    A.
    With nouns or pronouns as subjects.
    1.
    Bonum esse, to be morally good, honest:

    nunc mihi bonae necessum est esse ingratiis, Quamquam esse nolo,

    Plaut. Cist. 2, 3, 82:

    bonam ego quam beatam me esse nimio dici mavolo,

    id. Poen. 1, 2, 93; so id. Capt. 2, 1, 44; id. Men. 4, 2, 6; id. Rud. prol. 29:

    itaque viros fortes magnanimos eosdem, bonos et simplices... esse volumus,

    Cic. Off. 1, 19, 63; cf. id. ib. 3, 21, 84; id. Att. 15, 6, 1:

    Cato esse quam videri bonus malebat,

    Sall. C. 54, 5:

    ut politiora, non ut meliora fiant ingenia,

    Val. Max. 5, 4, ext. 5 fin.
    2.
    To be beneficial, prosperous, advantageous, valuable, favorable, serviceable, correct, with reference to both persons and things as subjects, and in regard to physical and mental relations:

    jam istuc non bonumst,

    Plaut. Merc. 2, 2, 29; Cato, R. R. 157:

    oleum viridius et melius fiet,

    id. ib. 3:

    vinum ut alvum bonam faciat,

    to correct the bowels, id. ib. 156:

    quid est homini salute melius?

    Plaut. As. 3, 3, 127:

    non optuma haec sunt, verum meliora quam deterruma,

    id. Trin. 2, 3, 1:

    quid est quod huc possit quod melius sit accedere?

    Cic. Fin. 1, 12, 41; 1, 18, 57; id. Tusc. 1, 41, 99:

    in quo (vestitu), sicut in plerisque rebus, mediocritas optima est,

    id. Off. 1, 36, 130; 2, 17, 59; id. Inv. 1, 31, 51; id. Or. 2, 6; 11, 36:

    meliorem tamen militem... in futura proelia id certamen fecit,

    Liv. 2, 51, 3:

    parvus ut est cygni melior canor, ille gruum quam Clamor,

    Lucr. 4, 181; 4, 191:

    si meliora dies, ut vina, poemata reddit,

    Hor. Ep. 2, 1, 34.—So in the optative formula:

    quod bonum, faustum, felixque sit,

    Liv. 1, 28, 7; 1, 17, 10; 39, 15, 1; 3, 54;

    3, 34.—Also, quod bonum atque fortunatum mihi sit,

    Plaut. Cas. 2, 6, 50;

    and with a noun as subject: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix, fortunataque evenat,

    Plaut. Trin. 1, 2, 3.—
    3.
    To be kind:

    bonus cum probis'st (erus), malus cum malis,

    Plaut. Most. 4, 1, 22:

    hic si vellet bonus ac benignus Esse,

    Hor. S. 1, 2, 52.—
    4.
    With reference to the gods:

    ecastor ambae (Fortuna et Salus sunt bonae,

    Plaut. As. 3, 3, 129:

    Palladis aut oculos ausa negare bonos (esse),

    Prop. 3, 24, 12 (2, 28, 12).—
    B.
    Impers.
    1.
    Bonum est (very rare for the class. bene est; v. bene).
    (α).
    Without a subject:

    bonum sit!

    may it be fortunate, favorable! Verg. E. 8, 106.—
    (β).
    With subject inf.:

    nam et stulte facere, et stulte fabularier in aetate haud bonum est,

    Plaut. Trin. 2, 4, 61:

    bonum est pauxillum amare, insane non bonum est,

    id. Curc. 1, 3,20.—
    2.
    Melius est.
    (α).
    With subject inf.:

    melius sanam est mentem sumere,

    Plaut. Men. 5, 2, 51:

    nihil sentire est melius quam tam prava sentire,

    Cic. Ac. 2, 40, 125; cf. id. Fin. 1, 19, 62; id. Off. 1, 43, 156; so,

    melius fuit, fuisset, or fuerat,

    it would have been better, id. N. D. 3, 33; id. Sen. 23, 82; id. Off. 3, 25, 94:

    proinde quiesse erit melius,

    Liv. 3, 48, 3; 3, 41, 3; Verg. A. 11, 303.—
    (β).
    With subject inf.-clause:

    meliu'st te quae sunt mandata tibi praevortier,

    Plaut. Merc. 2, 3, 125; id. Men. 5, 9, 32.—
    (γ).
    With ut-clause:

    quid melius quam ut hinc intro abeam et me suspendam clanculum,

    Plaut. Rud. 4, 4, 145; so id. Ps. 4, 7, 18.—
    (δ).
    With subjectclause in the subjunctive:

    nunc quid mihi meliu'st quam ilico hic opperiar erum,

    Plaut. Rud. 2, 2, 22.—
    3.
    Optimum est.
    (α).
    With subject inf.:

    optimum visum est, captivos quam primum deportare,

    Liv. 23, 34, 8:

    si quis dicit optimum esse navigare,

    Sen. Ot. Sap. 8, 4 (32 fin.); so, optimum fuit, it would have been better, and optimum erat, it would be better, Quint. 6, prooem. 3; 11, 2, 33; Hor. S. 2, 1, 7.—
    (β).
    With inf.-clause:

    constituerunt optimum esse, domum suam quemque reverti,

    Caes. B. G. 2, 10: optimum visum est, in fluctuantem aciem tradi equos, etc., Liv 6, 24, 10; 22, 27, 6.—
    (γ).
    With ut and subj:

    hoc vero optimum, ut is qui, etc., id ultimum bonorum, id ipsum quid et quale sit nesciat,

    Cic. Fin. 2, 3, 6.—
    (δ).
    With quod:

    illa vero optima (sunt) quod cum Haluntium venisset Archagathum vocari jussit,

    Cic. Verr. 2, 4, 23, § 51:

    optimum vero (est) quod dictaturae nomen in perpetuum de re publica sustulisti,

    id. Phil. 2, 36, 91.—
    (ε).
    With second sup., in the phrase optumum factu est (where factu is redundant):

    sed hoc mihi optumum factu arbitror,

    Plaut. Stich. 1, 2, 16:

    optimum factu esse duxerant frumento... nostros prohibere,

    Caes. B. G. 4, 30:

    optumum factu credens exercitum augere,

    Sall. C. 32, 1 (Kritz, factum); 57, 5 (Kritz, factum).
    IV.
    Ellipt. use: di meliora, i. e. dent or velint, i. e. let the gods grant better things than what you say, etc.; God forbid! in full:

    di melius duint,

    Ter. Phorm. 5, 9, 16:

    di meliora velint!

    Ov. M. 7, 37.—Ellipt.:

    di meliora! inquit,

    Cic. Sen. 14, 47:

    id ubi mulier audivit, perturbata, dii meliora inquit, etc.,

    Liv. 39, 10, 2; 9, 9, 6; Verg. G. 3, 513;

    similarly, di melius, i. e. fecerunt,

    Val. Max. 6, 1, ext. 3.
    V.
    With object expressed,
    1.
    By dat.
    (α).
    = good, useful, beneficial for:

    ambula, id lieni optumum est,

    Plaut. Curc. 2, 1, 25:

    quia vobis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi,

    Sall. C. 20, 3:

    bona bello Cornus, jaculis, etc.,

    Verg. G. 2, 447.—
    (β).
    = benignus or propitius, kind to:

    vicinis bonus esto,

    Cato, R. R. 4:

    bene merenti mala es, male merenti bona es,

    Plaut. As. 1, 2, 3:

    vos o mihi Manes, Este boni,

    Verg. A. 12, 647.—
    (γ).
    = idoneus, fit for, adapted to:

    qui locus vino optimus dicetur esse,

    Cato, R. R. 6:

    tum erit ei rei optumum tempus,

    id. ib. 26:

    terra cui putre solum, Optima frumentis,

    Verg. G. 2, 205; 2, 319; 1, 286.—
    (δ).
    With sum and dat., in the phrase alicui bono est, it is of service to one, profits him:

    accusant in quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

    Cic. Rosc. Am. 5, 13:

    bono fuisse Romanis adventum eorum constabat,

    Liv. 7, 12, 4.—Hence, with rel. dat.: cui bono (est), for whose advantage it is:

    quod si quis usurpet illud Cassianum cui bono fuerit, etc.,

    Cic. Phil. 2, 14, 35:

    cui bono fuisset,

    id. Rosc. Am. 30, 84; id. Mil. 12, 32 Ascon. ad loc.; cf.

    ellipt. form cui bono?

    Prisc. p. 1208 P.—
    (ε).
    With dat. gerund:

    ager oleto conserundo qui in Favonium spectavit, aliis bonus nullus erit,

    Cato, R. R. 6; Varr. R. R. 1, 24:

    (mons) quia pecori bonus alendo erat,

    Liv. 29, 31; 9, 10.—
    2.
    By ad and acc.:

    refert et ad quam rem bona aut non bona sit,

    Varr. R. R. 1, 91:

    occasio quaeritur idoneane fuerit ad rem adoriendam, an alia melior,

    Auct. Her. 2, 4, 7:

    non campos modo militi Romano ad proelium bonos, etc.,

    Tac. A. 2, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > bonus

  • 11 cliens

    clĭens or clŭens, entis ( gen. plur. usu. clientium;

    clientūm,

    Plaut. Men. 4, 2, 7; Hor. C. 3, 5, 53; Sen. Ep. 68, 9; Macr. S. 1, 2, 1), m. (comm. acc. to Charis. p. 77 P.; cf. Neue, Formenl. 1, 600, and v. clienta) [for cluens, from clueo, to hear; but acc. to Serv. ad Verg. A. 6, 609, from colens], one who hears, in relation to his protector (patronus), a client (Dion. Halic. 2, 9 and 10, pp. 83-85; cf. Nieb. Röm. Gesch. 1, p. 359 sq.; Gell. 5, 13, 2; Cato ap. Gell. 5, 13, 4; Gell. 20, 1, 40;

    and clientela): cluentes sibi omnes volunt esse multos... Res magis quaeritur, quam cluentum fides Quojusmodi clueat,

    Plaut. Men. 4, 2, 4 sq.: PATRONVS. SI. CLIENTI. FRAVDEM. FECERIT. SACER. ESTO., Frag. XII. Tab. ap. Serv. ad Verg. A. 6, 609; Cato ap. Gell. 5, 13, 4: neque clientes sine summā infamiā deseri possunt, C. Caesar ib. fin.; Cic. Rosc. Am. 7, 19 et saep.—
    B.
    In gen., a client, retainer, follower; e. g. of an adherent of the Gaul Orgetorix, Caes. B. G. 1, 4 (metaph. hupêkoos); 6, 15; 6, 19;

    of Segestes,

    Tac. A. 1, 57 al. —
    2.
    A companion, favorite:

    juvenum nobilium (Vergilius),

    Hor. C. 4, 12, 15 Dillenb. ad loc.—
    3.
    Of whole nations, the allies, dependents, or vassals of a more powerful people, Caes. B. G. 1, 31; 5, 39; 6, 12 al.—
    II.
    Trop.:

    cliens Bacchi (i. e. qui est in tutelā Bacchi),

    under the protection of Bacchus, a client of Bacchus, Hor. Ep. 2, 2, 78; cf. Mart. 12, 77, and clientela.

    Lewis & Short latin dictionary > cliens

  • 12 exiguo

    exĭgŭus, a, um, adj. [exigo, II. B. 5.; cf. contiguus, from contingo; lit., weighed, exact; hence opp. to abundant, beyond measure; cf.: parvus, pusillus, minutus], scanty in measure or number, small, little, petty, short, poor, mean.
    I.
    Adj. (freq. [p. 687] and class.):

    exile et exiguum et vietum cor et dissimile cordis fuisse,

    Cic. Div. 2, 16, 37; cf.:

    me corporis exigui, etc.,

    Hor. Ep. 1, 20, 24;

    and, mus,

    Verg. G. 1, 181:

    oratorem ex immenso campo in exiguum sane gyrum compellitis,

    Cic. de Or. 3, 19, 70; cf.:

    quoniam exiguis quibusdam finibus totum oratoris munus circumdedisti,

    id. ib. 1, 62, 264:

    finis,

    Hor. C. 1, 18, 10:

    alteram partem nimis exiguam atque angustam esse voluisti,

    Cic. Rab. Perd. 3, 9:

    litterae tuae exiguam significationem tuae erga me voluntatis habebant,

    id. Fam. 5, 7, 2;

    exigua et infirma civitas,

    Caes. B. G. 7, 17, 2; cf.:

    pars terrae,

    Cic. Rep. 1, 17:

    campi,

    Hor. C. 2, 9, 24:

    castra,

    Caes. B. G. 5, 49, 7:

    aedificia,

    Hirt. B. G. 8, 5, 1:

    locus eloquentiae,

    Quint. 2, 17, 28:

    toga,

    Hor. Ep. 1, 19, 13; cf.:

    torques,

    id. C. 3, 6, 12:

    elegi,

    id. A. P. 77 et saep.:

    numerus oratorum,

    Cic. de Or. 1, 4, 16; cf.:

    copiae amicorum,

    id. Quint. 1, 2:

    malorum particula,

    Juv. 13, 13:

    copiae,

    Caes. B. C. 2, 39, 3:

    fructus,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    cibus,

    Juv. 14, 301:

    animus,

    id. 13, 190:

    facultates,

    Caes. B. C. 1, 78, 2:

    census,

    Hor. Ep. 1, 1, 43:

    pulvis,

    id. C. 1, 28, 3:

    tempus,

    Cic. de Or. 1, 20, 92; cf.:

    pars unius anni,

    id. Rep. 6, 23:

    pars aestatis,

    Caes. B. G. 4, 20, 1:

    laus,

    Cic. Agr. 2, 2, 5:

    grandis aut exigua (vox),

    Quint. 11, 3, 15; so,

    vox,

    Suet. Ner. 20.—With gen.: abundans corporis exiguusque animi, Claud. ap. Eutr. 2, 381.— Comp.:

    aqua exiguior facta,

    Dig. 43, 11, 1, § 15; ib. 29, 5, 1, § 27; Front. Aquaed. 32:

    cytisum aridum si dabis, exiguius dato,

    Col. Arb. 28; Dig. 30, 1, 14 fin.—Sup.:

    pars exiguissima,

    Ov. H. 14, 115:

    legata,

    Plin. Ep. 7, 24, 7.
    II.
    Subst.
    A.
    exĭgŭum, i, n., a little, a trifle (post-Aug.).—With gen.:

    exiguum campi ante castra erat,

    Liv. 27, 27, 13:

    exiguum spatii,

    id. 22, 24, 8:

    aquae,

    Ov. Tr. 5, 2, 20:

    mellis,

    Plin. 28, 9, 37, § 139:

    temporis,

    id. Ep. 7, 27, 13:

    salutis,

    Sil. 4, 248:

    exiguum de naturae patriaeque veneno,

    Juv. 3, 123: exiguo (sc. tempore) post obitum ipsius, a short time after, etc., Plin. 31, 2, 3, § 7; cf.:

    perquam exiguum sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1.— Plur.:

    res hodie minor est here quam fuit, atque eadem cras Deteret exiguis aliquid,

    Juv. 3, 23 sq. —
    B.
    exĭgŭus, i, m., a poor man:

    exiguo conceditur misericordia,

    Vulg. Sap. 6, 7.— Adv., shortly, briefly; slightly, scantily, sparingly.
    (α).
    Form exĭgŭe (class.):

    hoc quidem est nimis exigue et exiliter ad calculos revocare amicitiam,

    too narrowly, Cic. Lael. 16, 58:

    exigue sumptum praebent (parentes),

    Ter. Heaut. 1, 2, 33; cf.:

    ratione inita frumentum se exigue dierum XXX. habere,

    hardly, Caes. B. G. 7, 71, 4:

    celeriter exigueque dicere,

    slightly, briefly, Cic. de Or. 3, 36, 144; cf.:

    epistola exigue scripta,

    id. Att. 11, 16, 1:

    exigue atque frigide laudari,

    Gell. 19, 3, 1: Vergilius hunc Homeri versum exigue secutus est, to a slight degree, i. e. not closely, id. 9, 9, 16.—
    (β).
    Form exĭgŭum (post-Aug.):

    dormire,

    Plin. 10, 77, 97, § 209:

    sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1:

    tument vela,

    Luc. 5, 431.—
    * (γ).
    Form exĭgŭo:

    tangere aliquid,

    Scrib. Comp. 240.

    Lewis & Short latin dictionary > exiguo

  • 13 exiguum

    exĭgŭus, a, um, adj. [exigo, II. B. 5.; cf. contiguus, from contingo; lit., weighed, exact; hence opp. to abundant, beyond measure; cf.: parvus, pusillus, minutus], scanty in measure or number, small, little, petty, short, poor, mean.
    I.
    Adj. (freq. [p. 687] and class.):

    exile et exiguum et vietum cor et dissimile cordis fuisse,

    Cic. Div. 2, 16, 37; cf.:

    me corporis exigui, etc.,

    Hor. Ep. 1, 20, 24;

    and, mus,

    Verg. G. 1, 181:

    oratorem ex immenso campo in exiguum sane gyrum compellitis,

    Cic. de Or. 3, 19, 70; cf.:

    quoniam exiguis quibusdam finibus totum oratoris munus circumdedisti,

    id. ib. 1, 62, 264:

    finis,

    Hor. C. 1, 18, 10:

    alteram partem nimis exiguam atque angustam esse voluisti,

    Cic. Rab. Perd. 3, 9:

    litterae tuae exiguam significationem tuae erga me voluntatis habebant,

    id. Fam. 5, 7, 2;

    exigua et infirma civitas,

    Caes. B. G. 7, 17, 2; cf.:

    pars terrae,

    Cic. Rep. 1, 17:

    campi,

    Hor. C. 2, 9, 24:

    castra,

    Caes. B. G. 5, 49, 7:

    aedificia,

    Hirt. B. G. 8, 5, 1:

    locus eloquentiae,

    Quint. 2, 17, 28:

    toga,

    Hor. Ep. 1, 19, 13; cf.:

    torques,

    id. C. 3, 6, 12:

    elegi,

    id. A. P. 77 et saep.:

    numerus oratorum,

    Cic. de Or. 1, 4, 16; cf.:

    copiae amicorum,

    id. Quint. 1, 2:

    malorum particula,

    Juv. 13, 13:

    copiae,

    Caes. B. C. 2, 39, 3:

    fructus,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    cibus,

    Juv. 14, 301:

    animus,

    id. 13, 190:

    facultates,

    Caes. B. C. 1, 78, 2:

    census,

    Hor. Ep. 1, 1, 43:

    pulvis,

    id. C. 1, 28, 3:

    tempus,

    Cic. de Or. 1, 20, 92; cf.:

    pars unius anni,

    id. Rep. 6, 23:

    pars aestatis,

    Caes. B. G. 4, 20, 1:

    laus,

    Cic. Agr. 2, 2, 5:

    grandis aut exigua (vox),

    Quint. 11, 3, 15; so,

    vox,

    Suet. Ner. 20.—With gen.: abundans corporis exiguusque animi, Claud. ap. Eutr. 2, 381.— Comp.:

    aqua exiguior facta,

    Dig. 43, 11, 1, § 15; ib. 29, 5, 1, § 27; Front. Aquaed. 32:

    cytisum aridum si dabis, exiguius dato,

    Col. Arb. 28; Dig. 30, 1, 14 fin.—Sup.:

    pars exiguissima,

    Ov. H. 14, 115:

    legata,

    Plin. Ep. 7, 24, 7.
    II.
    Subst.
    A.
    exĭgŭum, i, n., a little, a trifle (post-Aug.).—With gen.:

    exiguum campi ante castra erat,

    Liv. 27, 27, 13:

    exiguum spatii,

    id. 22, 24, 8:

    aquae,

    Ov. Tr. 5, 2, 20:

    mellis,

    Plin. 28, 9, 37, § 139:

    temporis,

    id. Ep. 7, 27, 13:

    salutis,

    Sil. 4, 248:

    exiguum de naturae patriaeque veneno,

    Juv. 3, 123: exiguo (sc. tempore) post obitum ipsius, a short time after, etc., Plin. 31, 2, 3, § 7; cf.:

    perquam exiguum sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1.— Plur.:

    res hodie minor est here quam fuit, atque eadem cras Deteret exiguis aliquid,

    Juv. 3, 23 sq. —
    B.
    exĭgŭus, i, m., a poor man:

    exiguo conceditur misericordia,

    Vulg. Sap. 6, 7.— Adv., shortly, briefly; slightly, scantily, sparingly.
    (α).
    Form exĭgŭe (class.):

    hoc quidem est nimis exigue et exiliter ad calculos revocare amicitiam,

    too narrowly, Cic. Lael. 16, 58:

    exigue sumptum praebent (parentes),

    Ter. Heaut. 1, 2, 33; cf.:

    ratione inita frumentum se exigue dierum XXX. habere,

    hardly, Caes. B. G. 7, 71, 4:

    celeriter exigueque dicere,

    slightly, briefly, Cic. de Or. 3, 36, 144; cf.:

    epistola exigue scripta,

    id. Att. 11, 16, 1:

    exigue atque frigide laudari,

    Gell. 19, 3, 1: Vergilius hunc Homeri versum exigue secutus est, to a slight degree, i. e. not closely, id. 9, 9, 16.—
    (β).
    Form exĭgŭum (post-Aug.):

    dormire,

    Plin. 10, 77, 97, § 209:

    sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1:

    tument vela,

    Luc. 5, 431.—
    * (γ).
    Form exĭgŭo:

    tangere aliquid,

    Scrib. Comp. 240.

    Lewis & Short latin dictionary > exiguum

  • 14 exiguus

    exĭgŭus, a, um, adj. [exigo, II. B. 5.; cf. contiguus, from contingo; lit., weighed, exact; hence opp. to abundant, beyond measure; cf.: parvus, pusillus, minutus], scanty in measure or number, small, little, petty, short, poor, mean.
    I.
    Adj. (freq. [p. 687] and class.):

    exile et exiguum et vietum cor et dissimile cordis fuisse,

    Cic. Div. 2, 16, 37; cf.:

    me corporis exigui, etc.,

    Hor. Ep. 1, 20, 24;

    and, mus,

    Verg. G. 1, 181:

    oratorem ex immenso campo in exiguum sane gyrum compellitis,

    Cic. de Or. 3, 19, 70; cf.:

    quoniam exiguis quibusdam finibus totum oratoris munus circumdedisti,

    id. ib. 1, 62, 264:

    finis,

    Hor. C. 1, 18, 10:

    alteram partem nimis exiguam atque angustam esse voluisti,

    Cic. Rab. Perd. 3, 9:

    litterae tuae exiguam significationem tuae erga me voluntatis habebant,

    id. Fam. 5, 7, 2;

    exigua et infirma civitas,

    Caes. B. G. 7, 17, 2; cf.:

    pars terrae,

    Cic. Rep. 1, 17:

    campi,

    Hor. C. 2, 9, 24:

    castra,

    Caes. B. G. 5, 49, 7:

    aedificia,

    Hirt. B. G. 8, 5, 1:

    locus eloquentiae,

    Quint. 2, 17, 28:

    toga,

    Hor. Ep. 1, 19, 13; cf.:

    torques,

    id. C. 3, 6, 12:

    elegi,

    id. A. P. 77 et saep.:

    numerus oratorum,

    Cic. de Or. 1, 4, 16; cf.:

    copiae amicorum,

    id. Quint. 1, 2:

    malorum particula,

    Juv. 13, 13:

    copiae,

    Caes. B. C. 2, 39, 3:

    fructus,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    cibus,

    Juv. 14, 301:

    animus,

    id. 13, 190:

    facultates,

    Caes. B. C. 1, 78, 2:

    census,

    Hor. Ep. 1, 1, 43:

    pulvis,

    id. C. 1, 28, 3:

    tempus,

    Cic. de Or. 1, 20, 92; cf.:

    pars unius anni,

    id. Rep. 6, 23:

    pars aestatis,

    Caes. B. G. 4, 20, 1:

    laus,

    Cic. Agr. 2, 2, 5:

    grandis aut exigua (vox),

    Quint. 11, 3, 15; so,

    vox,

    Suet. Ner. 20.—With gen.: abundans corporis exiguusque animi, Claud. ap. Eutr. 2, 381.— Comp.:

    aqua exiguior facta,

    Dig. 43, 11, 1, § 15; ib. 29, 5, 1, § 27; Front. Aquaed. 32:

    cytisum aridum si dabis, exiguius dato,

    Col. Arb. 28; Dig. 30, 1, 14 fin.—Sup.:

    pars exiguissima,

    Ov. H. 14, 115:

    legata,

    Plin. Ep. 7, 24, 7.
    II.
    Subst.
    A.
    exĭgŭum, i, n., a little, a trifle (post-Aug.).—With gen.:

    exiguum campi ante castra erat,

    Liv. 27, 27, 13:

    exiguum spatii,

    id. 22, 24, 8:

    aquae,

    Ov. Tr. 5, 2, 20:

    mellis,

    Plin. 28, 9, 37, § 139:

    temporis,

    id. Ep. 7, 27, 13:

    salutis,

    Sil. 4, 248:

    exiguum de naturae patriaeque veneno,

    Juv. 3, 123: exiguo (sc. tempore) post obitum ipsius, a short time after, etc., Plin. 31, 2, 3, § 7; cf.:

    perquam exiguum sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1.— Plur.:

    res hodie minor est here quam fuit, atque eadem cras Deteret exiguis aliquid,

    Juv. 3, 23 sq. —
    B.
    exĭgŭus, i, m., a poor man:

    exiguo conceditur misericordia,

    Vulg. Sap. 6, 7.— Adv., shortly, briefly; slightly, scantily, sparingly.
    (α).
    Form exĭgŭe (class.):

    hoc quidem est nimis exigue et exiliter ad calculos revocare amicitiam,

    too narrowly, Cic. Lael. 16, 58:

    exigue sumptum praebent (parentes),

    Ter. Heaut. 1, 2, 33; cf.:

    ratione inita frumentum se exigue dierum XXX. habere,

    hardly, Caes. B. G. 7, 71, 4:

    celeriter exigueque dicere,

    slightly, briefly, Cic. de Or. 3, 36, 144; cf.:

    epistola exigue scripta,

    id. Att. 11, 16, 1:

    exigue atque frigide laudari,

    Gell. 19, 3, 1: Vergilius hunc Homeri versum exigue secutus est, to a slight degree, i. e. not closely, id. 9, 9, 16.—
    (β).
    Form exĭgŭum (post-Aug.):

    dormire,

    Plin. 10, 77, 97, § 209:

    sapere,

    Plin. Ep. 3, 6, 1:

    tument vela,

    Luc. 5, 431.—
    * (γ).
    Form exĭgŭo:

    tangere aliquid,

    Scrib. Comp. 240.

    Lewis & Short latin dictionary > exiguus

  • 15 Felix

    1.
    fēlix, īcis (abl. felici, except Cic. Or. 48, 159; and as nom. prop., v. II. B. 2. infra), adj. [from root feo, fevo, to bear, produce, Gr. phuô; cf.: fio, femina; whence fetus, fecundus, femina, fenus], fruit-bearing, fruitful, fertile, productive.
    I.
    Lit. (rare; not in Cic.): felices arbores Cato dixit, quae fructum ferunt, infelices quae non ferunt, Paul. ex Fest. p. 92, 10 Müll.; cf. Fronto Ep. ad Amic. 2, 6 ed. Mai.; so,

    arbor,

    Liv. 5, 24, 2:

    arbusta,

    Lucr. 5, 1378:

    rami,

    Verg. G. 2, 81; so,

    rami feliciores,

    Hor. Epod. 2, 14:

    silvae,

    i. e. of fruitful trees, Verg. G. 4, 329:

    Massica Baccho,

    fruitful in vines, id. A. 7, 725; cf.

    Campania,

    Plin. 3, 5, 9, § 60:

    felicior regio,

    Ov. P. 2, 10, 51; cf.:

    felix oleae tractus,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 179:

    venti,

    Val. Fl. 6, 711.—
    B.
    In partic.
    1.
    In the old relig. lang.: felices arbores, all the nobler sorts of trees, whose fruits were offered to the superior deities, in contradistinction to the infelices, which were dedicated to the inferior deities, Macr. S. 2, 16, 2.—
    2.
    Felix, as an adj. propr. in Arabia Felix, the fertile portion of Arabia, opp. Arabia Deserta and Petraea; v. Arabia.—
    II.
    Transf.
    A.
    Act., that brings good luck, of good omen, auspicious, favorable, propitious, fortunate, prosperous, felicitous (orig. belonging to the relig. lang.; in the class. per. almost confined to poets;

    syn.: faustus, fortunatus, beatus, secundus): quae (omina) majores nostri quia valere censebant, idcirco omnibus rebus agendis: QVOD BONVM FAVSTVM FELIX FORTVNATVMQVE ESSET praefabantur,

    Cic. Div. 1, 45, 102; so, QVOD BONVM FORTVNATVM FELIXQVE SALVTAREQVE SIET POPVLO ROMANO QVIRITIVM, etc., an old formula in Varr. L. L. 6, § 86; cf.

    also: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix fortunataque eveniat,

    Plaut. Trin. 1, 2, 3:

    quod tibi mihique sit felix, sub imperium tuum redeo,

    Liv. 22, 30, 4:

    auspicia,

    Verg. A. 11, 32; cf.

    omen,

    Ov. P. 2, 1, 35:

    o dea... Sis felix, nostrum leves, quaecumque, laborem,

    Verg. A. 1, 330; cf.:

    sis bonus o felixque tuis!

    id. E. 5, 65:

    terque novas circum felix eat hostia fruges,

    id. G. 1, 345:

    Zephyri,

    id. A. 3, 120:

    sententia,

    Ov. M. 13, 319:

    industria (corresp. to fertilis cura),

    Plin. H. N. 14 praef. § 3.—
    B.
    Lucky, happy, fortunate (the predom. signif. in prose and poetry):

    exitus ut classi felix faustusque daretur,

    Lucr. 1, 100:

    Polycratem Samium felicem appellabant,

    Cic. Fin. 5, 30, 92:

    Caesar Alexandriam se recepit, felix, ut sibi quidem videbatur,

    id. Phil. 2, 26, 64; cf. id. ib. 2, 24, 59:

    vir ad casum fortunamque felix,

    id. Font. 15, 33:

    ille Graecus ab omni laude felicior,

    id. Brut. 16, 63:

    Sulla felicissimus omnium ante civilem victoriam,

    Sall. J. 95, 4:

    in te retinendo fuit Asia felicior quam nos in deducendo,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 10, § 30; cf.:

    quin etiam si minus felices in diligendo fuissemus,

    id. Lael. 16, 60:

    vade, o felix nati pietate,

    Verg. A. 3, 480; cf. id. ib. 6, 785:

    Praxiteles quoque marmore fericior,

    i. e. succeeded better as a sculptor, Plin. 34, 8, 19, § 69:

    felices ter et amplius, Quos irrupta tenet copula,

    Hor. C. 1, 13, 17:

    omnes composui. Felices! nunc ego resto,

    id. S. 1, 9, 28:

    Latium felix,

    id. C. S. 66:

    tempora,

    Juv. 2, 38:

    saecula,

    Ov. Tr. 1, 2, 103; Juv. 3, 312; Quint. 8, 6, 24: cf.:

    nulla sorte nascendi aetas felicior,

    id. 12, 11, 22:

    felicissima facilitas,

    id. 10, 1, 111:

    felicissimus sermo,

    id. 9, 4, 27:

    ita sim felix, a form of asseveration,

    Prop. 1, 7, 3:

    malum, i. q. salubre,

    salubrious, wholesome, Verg. G. 2, 127 Serv.—Prov.: felicem scivi, non qui quod [p. 734] vellet haberet, sed qui per fatum non data non cuperet, Aus. Idyll. 319, 23 sq.—
    (β).
    With gen. ( poet. and in post-Aug. prose):

    Vergilius beatus felixque gratiae,

    Plin. H. N. 14 praef. §

    7: o te, Bolane, cerebri Felicem!

    Hor. S. 1, 9, 12:

    felices studiique locique,

    Ov. M. 5, 267:

    felix uteri,

    Sil. 4, 359:

    leti,

    id. 4, 398:

    famae,

    id. 4, 731:

    felices operum dies,

    Verg. G. 1, 277.—
    (γ).
    With inf. ( poet.):

    quo non felicior alter Ungueretela manu ferrumque armare veneno,

    happier, more successful in, Verg. A. 9, 772; id. G. 1, 284; Sil. 13, 126. —
    (δ).
    With gerund. dat. (rare):

    tam felix vobis corrumpendis fuit,

    successful in, Liv. 3, 17, 2.— Adv.: fēlīcĭter.
    * 1.
    (Acc. to I.) Fruitfully, abundantly:

    hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

    Verg. G. 1, 54.—
    2.
    (Acc. to II.)
    a.
    Auspiciously, fortunately, favorably: quod mihi vobisque Quirites, Se fortunatim, feliciter ac bene vortat, Enn. ap. Non. 112, 3 (Ann. v. 112 ed. Vahl.); cf. Plaut. Aul. 4, 10, 58:

    ut ea res mihi magistratuique meo, populo plebique Romanae bene atque feliciter eveniret,

    Cic. Mur. 1, 1; Caes. B. G. 4, 25, 3.—In expressing a wish or in calling to a person, Good luck! faciam quod volunt. Feliciter velim, inquam, teque laudo, Cic. Att. 13, 42, 1:

    feliciter, succlamant,

    Phaedr. 5, 1, 4; Suet. Claud. 7; id. Dom. 13; Flor. 3, 3 fin.; Juv. 2, 119; Vulg. Gen. 30, 11 al.—
    b.
    Luckily, happily, successfully (most freq.):

    omnes sapientes semper feliciter, absolute, fortunate vivere,

    Cic. Fin. 3, 7, 26:

    res publica et bene et feliciter gesta sit,

    id. Phil. 5, 15, 40; id. Fam. 7, 28 fin.:

    navigare,

    id. Verr. 2, 2, 38, § 95; cf.:

    qui te feliciter attulit Eurus,

    Ov. M. 7, 659:

    feliciter audet,

    Hor. Ep. 2, 1, 166:

    ob ea feliciter acta,

    Sall. J. 55, 2.—Prov.:

    feliciter sapit qui alieno periculo sapit,

    Plaut. Merc. 4, 4, 40.— Comp., Ov. Ib. 305.— Sup.:

    bella cum finitimis felicissime multa gessit,

    Cic. Rep. 2, 9:

    re gesta,

    Hirt. B. G. 8, 37, 1:

    gerere rem publicam,

    Caes. B. C. 1, 7, 6:

    cessit imitatio,

    Quint. 10, 2, 16: Horatius... verbis felicissime audax, 10, 1, 96.
    2.
    Fēlix (with abl. Felice, v. Neue, Formenl. 2, p. 67), a Roman surname of frequent occurrence, first applied to L. Sulla, Plin. 7, 44, 44, § 186.—
    b.
    Claudius Felix, Suet. Claud. 28.—
    c.
    Antonius Felix, procurator of Judea and Galilee under Claudius, Vulg. Act. 23, 26; 25, 14.—
    d.
    Julia Felix, i. q. Berytus, Plin. 5, 20, 17, § 78.
    3.
    fĕlix, ĭcis, v. filix init.

    Lewis & Short latin dictionary > Felix

  • 16 felix

    1.
    fēlix, īcis (abl. felici, except Cic. Or. 48, 159; and as nom. prop., v. II. B. 2. infra), adj. [from root feo, fevo, to bear, produce, Gr. phuô; cf.: fio, femina; whence fetus, fecundus, femina, fenus], fruit-bearing, fruitful, fertile, productive.
    I.
    Lit. (rare; not in Cic.): felices arbores Cato dixit, quae fructum ferunt, infelices quae non ferunt, Paul. ex Fest. p. 92, 10 Müll.; cf. Fronto Ep. ad Amic. 2, 6 ed. Mai.; so,

    arbor,

    Liv. 5, 24, 2:

    arbusta,

    Lucr. 5, 1378:

    rami,

    Verg. G. 2, 81; so,

    rami feliciores,

    Hor. Epod. 2, 14:

    silvae,

    i. e. of fruitful trees, Verg. G. 4, 329:

    Massica Baccho,

    fruitful in vines, id. A. 7, 725; cf.

    Campania,

    Plin. 3, 5, 9, § 60:

    felicior regio,

    Ov. P. 2, 10, 51; cf.:

    felix oleae tractus,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 179:

    venti,

    Val. Fl. 6, 711.—
    B.
    In partic.
    1.
    In the old relig. lang.: felices arbores, all the nobler sorts of trees, whose fruits were offered to the superior deities, in contradistinction to the infelices, which were dedicated to the inferior deities, Macr. S. 2, 16, 2.—
    2.
    Felix, as an adj. propr. in Arabia Felix, the fertile portion of Arabia, opp. Arabia Deserta and Petraea; v. Arabia.—
    II.
    Transf.
    A.
    Act., that brings good luck, of good omen, auspicious, favorable, propitious, fortunate, prosperous, felicitous (orig. belonging to the relig. lang.; in the class. per. almost confined to poets;

    syn.: faustus, fortunatus, beatus, secundus): quae (omina) majores nostri quia valere censebant, idcirco omnibus rebus agendis: QVOD BONVM FAVSTVM FELIX FORTVNATVMQVE ESSET praefabantur,

    Cic. Div. 1, 45, 102; so, QVOD BONVM FORTVNATVM FELIXQVE SALVTAREQVE SIET POPVLO ROMANO QVIRITIVM, etc., an old formula in Varr. L. L. 6, § 86; cf.

    also: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix fortunataque eveniat,

    Plaut. Trin. 1, 2, 3:

    quod tibi mihique sit felix, sub imperium tuum redeo,

    Liv. 22, 30, 4:

    auspicia,

    Verg. A. 11, 32; cf.

    omen,

    Ov. P. 2, 1, 35:

    o dea... Sis felix, nostrum leves, quaecumque, laborem,

    Verg. A. 1, 330; cf.:

    sis bonus o felixque tuis!

    id. E. 5, 65:

    terque novas circum felix eat hostia fruges,

    id. G. 1, 345:

    Zephyri,

    id. A. 3, 120:

    sententia,

    Ov. M. 13, 319:

    industria (corresp. to fertilis cura),

    Plin. H. N. 14 praef. § 3.—
    B.
    Lucky, happy, fortunate (the predom. signif. in prose and poetry):

    exitus ut classi felix faustusque daretur,

    Lucr. 1, 100:

    Polycratem Samium felicem appellabant,

    Cic. Fin. 5, 30, 92:

    Caesar Alexandriam se recepit, felix, ut sibi quidem videbatur,

    id. Phil. 2, 26, 64; cf. id. ib. 2, 24, 59:

    vir ad casum fortunamque felix,

    id. Font. 15, 33:

    ille Graecus ab omni laude felicior,

    id. Brut. 16, 63:

    Sulla felicissimus omnium ante civilem victoriam,

    Sall. J. 95, 4:

    in te retinendo fuit Asia felicior quam nos in deducendo,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 10, § 30; cf.:

    quin etiam si minus felices in diligendo fuissemus,

    id. Lael. 16, 60:

    vade, o felix nati pietate,

    Verg. A. 3, 480; cf. id. ib. 6, 785:

    Praxiteles quoque marmore fericior,

    i. e. succeeded better as a sculptor, Plin. 34, 8, 19, § 69:

    felices ter et amplius, Quos irrupta tenet copula,

    Hor. C. 1, 13, 17:

    omnes composui. Felices! nunc ego resto,

    id. S. 1, 9, 28:

    Latium felix,

    id. C. S. 66:

    tempora,

    Juv. 2, 38:

    saecula,

    Ov. Tr. 1, 2, 103; Juv. 3, 312; Quint. 8, 6, 24: cf.:

    nulla sorte nascendi aetas felicior,

    id. 12, 11, 22:

    felicissima facilitas,

    id. 10, 1, 111:

    felicissimus sermo,

    id. 9, 4, 27:

    ita sim felix, a form of asseveration,

    Prop. 1, 7, 3:

    malum, i. q. salubre,

    salubrious, wholesome, Verg. G. 2, 127 Serv.—Prov.: felicem scivi, non qui quod [p. 734] vellet haberet, sed qui per fatum non data non cuperet, Aus. Idyll. 319, 23 sq.—
    (β).
    With gen. ( poet. and in post-Aug. prose):

    Vergilius beatus felixque gratiae,

    Plin. H. N. 14 praef. §

    7: o te, Bolane, cerebri Felicem!

    Hor. S. 1, 9, 12:

    felices studiique locique,

    Ov. M. 5, 267:

    felix uteri,

    Sil. 4, 359:

    leti,

    id. 4, 398:

    famae,

    id. 4, 731:

    felices operum dies,

    Verg. G. 1, 277.—
    (γ).
    With inf. ( poet.):

    quo non felicior alter Ungueretela manu ferrumque armare veneno,

    happier, more successful in, Verg. A. 9, 772; id. G. 1, 284; Sil. 13, 126. —
    (δ).
    With gerund. dat. (rare):

    tam felix vobis corrumpendis fuit,

    successful in, Liv. 3, 17, 2.— Adv.: fēlīcĭter.
    * 1.
    (Acc. to I.) Fruitfully, abundantly:

    hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

    Verg. G. 1, 54.—
    2.
    (Acc. to II.)
    a.
    Auspiciously, fortunately, favorably: quod mihi vobisque Quirites, Se fortunatim, feliciter ac bene vortat, Enn. ap. Non. 112, 3 (Ann. v. 112 ed. Vahl.); cf. Plaut. Aul. 4, 10, 58:

    ut ea res mihi magistratuique meo, populo plebique Romanae bene atque feliciter eveniret,

    Cic. Mur. 1, 1; Caes. B. G. 4, 25, 3.—In expressing a wish or in calling to a person, Good luck! faciam quod volunt. Feliciter velim, inquam, teque laudo, Cic. Att. 13, 42, 1:

    feliciter, succlamant,

    Phaedr. 5, 1, 4; Suet. Claud. 7; id. Dom. 13; Flor. 3, 3 fin.; Juv. 2, 119; Vulg. Gen. 30, 11 al.—
    b.
    Luckily, happily, successfully (most freq.):

    omnes sapientes semper feliciter, absolute, fortunate vivere,

    Cic. Fin. 3, 7, 26:

    res publica et bene et feliciter gesta sit,

    id. Phil. 5, 15, 40; id. Fam. 7, 28 fin.:

    navigare,

    id. Verr. 2, 2, 38, § 95; cf.:

    qui te feliciter attulit Eurus,

    Ov. M. 7, 659:

    feliciter audet,

    Hor. Ep. 2, 1, 166:

    ob ea feliciter acta,

    Sall. J. 55, 2.—Prov.:

    feliciter sapit qui alieno periculo sapit,

    Plaut. Merc. 4, 4, 40.— Comp., Ov. Ib. 305.— Sup.:

    bella cum finitimis felicissime multa gessit,

    Cic. Rep. 2, 9:

    re gesta,

    Hirt. B. G. 8, 37, 1:

    gerere rem publicam,

    Caes. B. C. 1, 7, 6:

    cessit imitatio,

    Quint. 10, 2, 16: Horatius... verbis felicissime audax, 10, 1, 96.
    2.
    Fēlix (with abl. Felice, v. Neue, Formenl. 2, p. 67), a Roman surname of frequent occurrence, first applied to L. Sulla, Plin. 7, 44, 44, § 186.—
    b.
    Claudius Felix, Suet. Claud. 28.—
    c.
    Antonius Felix, procurator of Judea and Galilee under Claudius, Vulg. Act. 23, 26; 25, 14.—
    d.
    Julia Felix, i. q. Berytus, Plin. 5, 20, 17, § 78.
    3.
    fĕlix, ĭcis, v. filix init.

    Lewis & Short latin dictionary > felix

  • 17 fugio

    fŭgĭo, fūgi, fŭgĭtum ( gen. plur. part. sync. fugientum, Hor. C. 3, 18, 1; part. fut. fugiturus, Ov. H. 2, 47 al.), 3, v. n. and a. [root FUG; Gr. PHUG, pheugô; Sanscr. bhuj; syn.: flecto, curvo; v. fuga], to flee or fly, to take flight, run away.
    I.
    Neutr.
    A.
    Lit.:

    propera igitur fugere hinc, si te di amant,

    Plaut. Ep. 3, 4, 78; cf.:

    a foro,

    id. Pers. 3, 3, 31:

    senex exit foras: ego fugio,

    I am off, Ter. Heaut. 5, 2, 47:

    cervam videre fugere, sectari canes,

    id. Phorm. prol. 7:

    qui fugisse cum magna pecunia dicitur ac se contulisse Tarquinios,

    Cic. Rep. 2, 19:

    Aeneas fugiens a Troja,

    id. Verr. 2, 4, 33, § 72:

    omnes hostes terga verterunt, nec prius fugere destiterunt, quam ad flumen Rhenum pervenerint,

    Caes. B. G. 1, 53, 1:

    oppido fugit,

    id. B. C. 3, 29, 1:

    ex ipsa caede,

    to flee, escape, id. B. G. 7, 38, 3; cf.:

    ex proelio Mutinensi,

    Cic. Fam. 10, 14, 1:

    e conspectu,

    Ter. Hec. 1, 2, 107: Uticam, Hor. Ep. 1, 20, 13: fenum habet in cornu;

    longe fuge,

    id. S. 1, 4, 34: nec furtum feci nec fugi, run away (of slaves), id. Ep. 1, 16, 46; cf.:

    formidare servos, Ne te compilent fugientes,

    id. S. 1, 1, 78; Sen. Tranq. 8.—

    Prov.: ita fugias ne praeter casam,

    i. e. in fleeing from one danger beware of falling into another, Ter. Phorm. 5, 2, 3 Ruhnk. —
    b.
    In partic., like the Gr. pheugein, to become a fugitive, leave one's country, go into exile:

    fugiendum de civitate, cedendum bonis aut omnia perferenda,

    Quint. 6, 1, 19; so,

    ex patria,

    Nep. Att. 4, 4:

    a patria,

    Ov. Tr. 1, 5, 66:

    in exilium,

    Juv. 10, 160; cf. under II. A. b.—
    B.
    Transf., in gen., to pass quickly, to speed, to hasten away, flee away; cf.:

    numquam Vergilius diem dicit ire, sed fugere, quod currendi genus concitatissimum est,

    Sen. Ep. 108 med. (mostly poet. and of inanim. and abstr. things):

    tenuis fugiens per gramina rivus,

    Verg. G. 4, 19:

    Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina,

    Hor. S. 1, 1, 68:

    concidunt venti fugiuntque nubes,

    id. C. 1, 12, 30:

    spernit humum fugiente pennā,

    hasting away, rapidly soaring, id. ib. 3, 2, 24:

    nullum sine vulnere fugit Missile,

    Stat. Th. 9, 770:

    insequitur fugientem lumine pinum (i. e. navem),

    Ov. M. 11, 469:

    fugere ad puppim colles campique videntur,

    Lucr. 4, 389:

    fugiunt freno non remorante dies,

    Ov. F. 6, 772:

    sed fugit interea, fugit irreparabile tempus,

    Verg. G. 3, 284:

    annus,

    Hor. S. 2, 6, 40:

    hora,

    id. C. 3, 29, 48:

    aetas,

    id. ib. 1, 11, 7.—Of persons:

    evolat ante omnes rapidoque per aëra cursu Callaicus Lampon fugit,

    hastens away, Sil. 16, 335. Here perh. belongs: acer Gelonus, Cum fugit in Rhodopen atque in deserta Getarum, i. e. swiftly roves (as a nomade), Verg. G. 3, 462 (acc. to another explan., flees, driven from his abode).—
    b.
    Pregn., to vanish, disappear, to pass away, perish:

    e pratis cana pruina fugit,

    Ov. F. 6, 730:

    fugiunt de corpore setae,

    id. M. 1, 739; cf.:

    jam fessae tandem fugiunt de corpore vires,

    Verg. Cir. 447;

    for which: calidusque e corpore sanguis Inducto pallore fugit,

    Ov. M. 14, 755:

    fugerat ore color,

    id. H. 11, 27:

    nisi causa morbi Fugerit venis,

    Hor. C. 2, 2, 15:

    fugiunt cum sanguine vires,

    Ov. M. 7, 859:

    amor,

    Prop. 1, 12, 12:

    memoriane fugerit in annalibus digerendis, an, etc.,

    Liv. 9, 44, 4:

    gratissima sunt poma, cum fugiunt,

    i. e. when they wilt, become wilted, Sen. Ep. 12; cf.: vinum fugiens, under P. a.—
    C.
    Trop. (rare but class.):

    nos naturam sequamur, et ab omni, quod abhorret ab oculorum auriumque approbatione, fugiamus,

    Cic. Off. 1, 35, 128; cf.: omne animal appetit quaedam et fugit a quibusdam;

    quod autem refugit, id contra naturam est, etc.,

    id. N. D. 3, 13, 33; Quint. 11, 1, 54:

    ad verba,

    to have recourse to, Petr. 132.
    II.
    Act., to flee from, seek to avoid; to avoid, shun any thing.
    A.
    Lit. (mostly poet.): erravi, post cognovi, et fugio cognitum, Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38 (Trag. v. 160 Vahl.):

    cum Domitius concilia conventusque hominum fugeret,

    Caes. B. C. 1, 19, 2:

    neminem neque populum neque privatum fugio,

    Liv. 9, 1, 7:

    vesanum fugiunt poëtam qui sapiunt,

    Hor. A. P. 455:

    percontatorem,

    id. Ep. 1, 18, 69:

    hostem,

    id. S. 1, 3, 10:

    lupus me fugit inermem,

    id. C. 1, 22, 12:

    nunc et ovis ultro fugiat lupus,

    Verg. E. 8, 52:

    (Peleus) Hippolyten dum fugit abstinens,

    Hor. C. 3, 7, 18:

    scriptorum chorus omnis amat nemus et fugit urbes,

    id. Ep. 2, 77; id. S. 1, 6, 126:

    data pocula,

    Ov. M. 14, 287; cf.

    vina,

    id. ib. 15, 323.— Pass.:

    sic litora vento Incipiente fremunt, fugitur cum portus,

    i. e. is left, Stat. Th. 7, 140. —
    b.
    In partic. (cf. supra, I. A. b.), to leave one's country:

    nos patriam fugimus,

    Verg. E. 1, 4:

    Teucer Salamina patremque cum fugeret,

    Hor. C. 1, 7, 22.—Hence:

    quis exsul Se quoque fugit?

    Hor. C. 2, 16, 20.—
    2.
    Transf. (causa pro effectu), to flee away from, to escape, = effugio ( poet.;

    but cf. infra, B. 2.): hac Quirinus Martis equis Acheronta fugit,

    Hor. C. 3, 3, 16:

    insidiatorem,

    id. S. 2, 5, 25:

    cuncta manus avidas fugient heredis,

    id. C. 4, 7, 19.—And in a poetically inverted mode of expression: nullum Saeva caput Proserpina fugit (= nemo tam gravis est, ad quem mors non accedat), none does cruel Proserpine flee away from, avoid (i. e. none escapes death), Hor. C. 1, 28, 20.—
    B.
    Trop., to flee from, avoid, shun (very freq. and class.):

    conspectum multitudinis,

    Caes. B. G. 7, 30, 1:

    ignominiam ac dedecus,

    Cic. Rep. 5, 4:

    nullam molestiam,

    id. ib. 3, 5; cf.

    laborem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 114; Verg. A. 3, 459 (opp. ferre):

    recordationes,

    Cic. Att. 12, 18:

    vituperationem tarditatis,

    id. de Or. 2, 24, 101; cf.:

    majoris opprobria culpae,

    Hor. Ep. 1, 9, 10:

    judicium senatus,

    Liv. 8, 33, 8:

    vitium,

    Quint. 2, 15, 16:

    hanc voluptatem (with reformidare),

    id. 8, 5, 32:

    disciplinas omnes (Epicurus),

    id. 2, 17, 15:

    nuptias,

    Ter. And. 4, 4, 27; cf.:

    usum conjugis,

    Ov. M. 10, 565:

    conubia,

    id. ib. 14, 69:

    amplexus senis,

    Tib. 1, 9, 74:

    nec sequar aut fugiam, quae diligit ipse vel odit,

    Hor. Ep. 1, 1, 72:

    spondeum et dactylum (opp. sequi),

    Quint. 9, 4, 87.— Pass.:

    simili inscitiā mors fugitur, quasi dissolutio naturae,

    Cic. Leg. 1, 11, 31:

    quemadmodum ratione in vivendo fugitur invidia, sic, etc.,

    Auct. Her. 4, 38, 50:

    quod si curam fugimus, virtus fugienda est,

    Cic. Lael. 13, 47:

    fugiendas esse nimias amicitias,

    id. ib. 13, 45:

    fugienda semper injuria est,

    id. Off. 1, 8, 25; id. Verr. 2, 3, 43, § 103:

    vitiosum genus fugiendum,

    id. Or. 56, 189; cf. Quint. 11, 3, 128:

    petenda ac fugienda,

    id. 3, 6, 49.—
    (β).
    Like the Gr. pheugein, with inf. (mostly poet.), to avoid doing something, to omit, forbear, beware, = omittere, cavere:

    illud in his rebus longe fuge credere, etc.,

    Lucr. 1, 1052:

    o fuge te tenerae puerorum credere turbae,

    Tib. 1, 4, 9:

    quid sit futurum cras, fuge quaerere,

    Hor. C. 1, 9, 13; cf.

    also: fuge suspicari, etc.,

    id. ib. 2, 4, 22:

    mene igitur socium summis adjungere rebus, Nise, fugis?

    Verg. A. 9, 200; cf. Ov. H. 9, 75:

    fugeres radice vel herbā Proficiente nihil curarier,

    Hor. Ep. 2, 2, 150; cf.:

    neque illud fugerim dicere, ut Caelius, etc.,

    Cic. de Or. 3, 38, 153:

    huic donis patris triumphum decorare fugiendum fuit?

    id. Mur. 5, 11.—
    2.
    Transf. (causa pro effectu; cf. supra, II. A. 2.), to escape ( poet. also of things as subjects):

    tanta est animi tenuitas, ut fugiat aciem,

    Cic. Tusc. 1, 22, 50; Ov. F. 2, 80:

    sed tamen admiror, quo pacto judicium illud Fugerit,

    Hor. S. 1, 4, 100:

    quos viros vigilantia fugit,

    whom any vigilance escapes, Verg. G. 2, 265; cf. id. E. 9, 54.—
    b.
    Esp. freq., res me fugit, it escapes me, escapes my notice; I do not observe it, do not know it (cf.:

    latet, praeterit): novus ille populus vidit tamen id, quod fugit Lacedaemonium Lycurgum,

    Cic. Rep. 2, 12; cf.:

    illos id fugerat,

    id. Fin. 4, 23, 63:

    hominem amentem hoc fugit,

    id. Verr. 2, 4, 12, § 27:

    quem res nulla fugeret,

    id. Rep. 2, 1:

    quae (ratio) neque Solonem Atheniensem fugerat, neque nostrum senatum,

    id. ib. 2, 34;

    1, 16: non fugisset hoc Graecos homines, si, etc.,

    id. de Or. 1, 59, 253:

    neminem haec utilitas fugit,

    Quint. 2, 5, 17:

    nisi quae me forte fugiunt, hae sunt fere de animo sententiae,

    Cic. Tusc. 1, 11, 22; Quint. 9, 2, 107; 7, 1, 40:

    nullam rem esse declarant in usu positam militari, quae hujus viri scientiam fugere possit,

    Cic. de Imp. Pomp. 10, 28:

    quae (partitio) fugiet memoriam judicis,

    Quint. 4, 5, 3; cf. Gell. 1, 18, 6.—With a subject-clause:

    de Dionysio, fugit me ad te antea scribere,

    Cic. Att. 7, 18, 3; 5, 12, 3:

    illud alterum quam sit difficile, te non fugit,

    id. ib. 12, 42, 2.—Hence, fŭgĭens, entis, P. a., fleeing, fleeting, vanishing.
    A.
    Lit.:

    accipiter,

    Lucr. 3, 752:

    membra deficiunt, fugienti languida vitā,

    id. 5, 887:

    vinum,

    growing flat, spoiling, Cic. Off. 3, 23, 91:

    ocelli,

    dying, Ov. Am. 3, 9, 49:

    portus fugiens ad litora,

    running back, retreating, Prop. 4 (5), 6, 15.—
    2.
    Subst. in the later jurid. lang., like the Gr. ho pheugôn, the defendant:

    omnimodo hoc et ab actore et a fugiente exigi,

    Cod. Just. 2, 58, § 4 (for which, reus, § 7).—
    B.
    Trop., with gen.:

    nemo erat adeo tardus aut fugiens laboris, quin, etc.,

    averse to labor, indolent, Caes. B. C. 1, 69, 3:

    doloris,

    Lact. 3, 8, 13:

    solitudinis (with appeteus communionis ac societatis),

    id. 6, 10, 18.— Comp., sup., and adv. do not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > fugio

  • 18 Georgica

    gĕōrgĭcus, a, um, adj., = geôrgikos, of or belonging to husbandry, agricultural, georgic:

    carmen,

    i. e. the Georgics, the title of an agricultural poem by Virgil, Col. 7, 5, 10; 10 praef. 3.—Subst.
    A.
    Gĕōrgĭca, ōrum, n.:

    Vergilius hunc Ennii versum secutus in Georgicis suis,

    Gell. 18, 5, 7. And in a Greek form:

    in primo Georgicōn,

    id. 13, 20, 4.—
    B.
    Gĕōrgĭcon, i, n., a book on husbandry, Col. 11, 3, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > Georgica

  • 19 Georgicon

    gĕōrgĭcus, a, um, adj., = geôrgikos, of or belonging to husbandry, agricultural, georgic:

    carmen,

    i. e. the Georgics, the title of an agricultural poem by Virgil, Col. 7, 5, 10; 10 praef. 3.—Subst.
    A.
    Gĕōrgĭca, ōrum, n.:

    Vergilius hunc Ennii versum secutus in Georgicis suis,

    Gell. 18, 5, 7. And in a Greek form:

    in primo Georgicōn,

    id. 13, 20, 4.—
    B.
    Gĕōrgĭcon, i, n., a book on husbandry, Col. 11, 3, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > Georgicon

  • 20 georgicus

    gĕōrgĭcus, a, um, adj., = geôrgikos, of or belonging to husbandry, agricultural, georgic:

    carmen,

    i. e. the Georgics, the title of an agricultural poem by Virgil, Col. 7, 5, 10; 10 praef. 3.—Subst.
    A.
    Gĕōrgĭca, ōrum, n.:

    Vergilius hunc Ennii versum secutus in Georgicis suis,

    Gell. 18, 5, 7. And in a Greek form:

    in primo Georgicōn,

    id. 13, 20, 4.—
    B.
    Gĕōrgĭcon, i, n., a book on husbandry, Col. 11, 3, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > georgicus

См. также в других словарях:

  • Vergilius — steht für: den römischen Dichter Vergil (2798) Vergilius, einen Asteroiden des Hauptgürtels Siehe auch: Virgilio Diese Seite ist eine Begriffsklärung zur Unt …   Deutsch Wikipedia

  • Vergilius — Vergilius, 1) so v. w. Virgilius; 2) Polydorus, geb. in Urbino, studirte Theologie in Bologna, wurde dann päpstlicher Kammermeister in Rom, ging als päpstlicher Gesandter zum König Heinrich VIII. nach England, wo er Archidiakonus in Wells wurde,… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Vergilĭus — (Virgilius), Publius Maro, berühmter röm. Dichter, geb. 15. Okt. 70 v. Chr. in Andes bei Mantua, wo sein Vater ein Landgütchen besaß, gest. 21. Sept. 19 in Brundisium, trieb rhetorische und philosophische Studien in Cremona, Mailand und Rom,… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Vergilius — Vergilĭus, lat. Dichter, s. Virgilius …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Vergilius — Vergilius, P., s. Virgilius …   Herders Conversations-Lexikon

  • Vergilius Romanus — Folio 1 recto del manuscrito Autor Desconocido (copia de l …   Wikipedia Español

  • Vergilĭus der Zauberer — Vergilĭus der Zauberer, die im Mittelalter sagenhaft ausgeschmückte Gestalt des römischen Dichters Vergilius. Einige rätselhafte Stellen in seinen Gedichten führten schon früh auf die Meinung, daß darin eine ganz besondere Weisheit und… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Vergilius of Salzburg, Saint — • Irish born Abbot of St. Peter s monastery at Salzburg. He held that the earth was round, for which St. Boniface accused him of heresy. Vergilius freed himself of the charge, and went on to become a missionary, dying in 789 Catholic Encyclopedia …   Catholic encyclopedia

  • Vergilius Ferm — Vergilius Ture Anselm Ferm ( * 1896; † February 41974 in Wooster, Ohio) was the Compton Professor of Philosophy at the College of Wooster.Works* Theology and Religious Experience (pp. 26 43) in [http://books.google.com/books?id=PLFAAAAAIAAJ… …   Wikipedia

  • VERGILIUS Marcellus — vide Marcellus …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Vergilius of Salzburg — Infobox Saint name=Vergilius of Salzburg birth date=c. 700 death date=27 November 784 feast day=27 November venerated in=Roman Catholic Church imagesize=225px caption=Statue of Saint Vergilius at the Salzburg Cathedral birth place=Ireland death… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»