Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

सप्तलक्षण

  • 21 शीतलक


    ṡītalaka
    m. marjoram L. ;

    n. a white lotus L.

    Sanskrit-English dictionary > शीतलक

  • 22 सप्तलक्षण


    sapta-lakshaṇa
    n. N. of various wks.;

    - bhāshya n. N. of wk.;
    - maya mf (ī)n. having 7 characteristic marks Siṇhâs.

    Sanskrit-English dictionary > सप्तलक्षण

  • 23 सिद्धान्तलक्षण


    siddhâ̱nta-lakshaṇa
    n. N. of various wks. ( alsoﾠ ā f.);

    - kroḍa m. - ṭīkā f. - dīdhiti-ṭīkā f. - parishkāra m. - prakāṡa m. - rahasya n. - viveka-prakaraṇa n. N. of wks.

    Sanskrit-English dictionary > सिद्धान्तलक्षण

  • 24 हस्तलक्षण


    hásta-lakshaṇa
    n. N. of the 28th Pariṡishṭa of the AV.

    Sanskrit-English dictionary > हस्तलक्षण

  • 25 लक्षणम् _lakṣaṇam

    लक्षणम् [लक्ष्यते$नेन लक्ष्-करणे ल्युट् Uṇ.3.8.]
    1 A mark, token, sign, indication, characteristic, distinctive mark; वधूदुकूलं कलहंसलक्षणम् Ku.5.67; अनारम्भो हि कार्याणां प्रथमं बुद्धिलक्षणम् Subhāṣ; उपकारापकारौ हि लक्ष्यं लक्षण- मेतयोः H.4.15; अव्याक्षेपो भविष्यन्त्याः कार्यसिद्धेर्हि लक्षणम् R.1.6;19.47; गर्भलक्षण Ś.5; पुरुषलक्षणम् 'the sign or organ of virility'.
    -2 A symptom (of a disease).
    -3 An attribute, a quality.
    -4 A definition, accurate description; असाधारणधर्मो लक्षणम्; नामधेयेन पदार्थमात्रस्याभि- धानमुद्देशः, तत्रोद्दिष्टस्यातत्त्वव्यवच्छेदको धर्मो लक्षणम् Vātsyāyana Bhāṣya 1.1.2.
    -5 A lucky or auspicious mark on the body (these are considered to be 32); द्वात्रिंशल्लक्षणोपेतः; लक्षणसंपन्नान्नां गवामधः सस्नौ K.64.
    -6 Any mark or features of the body (indicative of good or bad luck); क्व तद्विधस्त्वं क्व च पुण्यलक्षणा Ku.5.73; क्लेशावहा भर्तुरलक्षणाहम् R.14.5.
    -7 A name, designation, appellation (oft. at the end of comp.); विदिशालक्षणां राजधानीम् Me.24.
    -8 Excellence, merit, good quality; as in आहितलक्षण R. 6.71 (where Malli. renders it by प्रख्यातगुण and quotes Ak.:-- गुणैः प्रतीते तु कृतलक्षणाहितलक्षणौ).
    -9 An aim, a scope, an object.
    -1 A fixed rate (as of duties); नदीतीरेषु तद्विद्यात् समुद्रे नास्ति लक्षणम् Ms.8.46.
    -11 Form, kind, nature.
    -12 Effect, operation.
    -13 Cause, occa- sion.
    -14 Head, topic, subject.
    -15 Pretence, disguise (= लक्ष); प्रसुप्तलक्षणः Māl.7.
    -16 A line, spot.
    -17 Ob- servation, seeing.
    -18 Indicatory characteristic; लक्ष्यते येन तल्लक्षणम्, धूमो लक्षणमग्नेरिति हि वदन्ति ŚB. on MS.1.1.2.
    -19 A chapter; धर्मो द्वादशलक्षण्या व्युत्पाद्यः.
    -2 A sexual organ; लक्षणं लक्षणेनैव वदनं वदनेन च Mb.13.4.58.
    -णः 1 N. of Lakṣmaṇa.
    -2 The crane.
    -णा 1 An aim, object.
    -2 (In Rhet.) An indirect application or secondary signification of a word, one of the three powers of a word; it is thus defined:-- मुख्यार्थबाधे तद्योगे रूढितो$थ प्रयोजनात् । अन्यो$र्थो लक्ष्यते यत् सा लक्षणारोपिता क्रिया K. P.2. लक्षणा शक्यसंबन्धस्तात्पर्यानुपपत्तितः Bhāṣā P.; see S. D.13. also श्रुतिलक्षणाविषये च श्रुतिर्न्याय्या न लक्षणा ŚB. on MS.6.2.2; A. Rām.7.5.26-27.
    -3 A goose.
    -4 N. of Duryodhana's daughter.
    -Comp. -अन्वित a. possessed of auspicious marks; उद्वहेत द्विजो भार्यां सवर्णां लक्षणा- न्विताम् Ms.3.4.
    -कर्मन् n. definition.
    -ज्ञ a. able to interpret or explain marks (as on the body).
    -भ्रष्ट a. deprived of good quatities, ill-fated, unlucky; जायन्ते लक्षणभ्रष्टा दरिद्राः पुरुषाधमाः Y.3.217.
    -लक्षणा = जहल्लक्षणा q. v.
    -संनिपातः branding, stigmatizing.
    -संपद् f. a multi- tude of marks.

    Sanskrit-English dictionary > लक्षणम् _lakṣaṇam

  • 26 लक्षित _lakṣita

    लक्षित p. p. [लक्ष्-क्त]
    1 Seen, observed, marked, beheld; यैः सादिता लक्षितपूर्वकेतून् R.
    -2 Denoted, indicated.
    -3 Characterized, marked, distinguished.
    -4 Defined.
    -5 Aimed at.
    -6 Indirectly expressed, indicated, hinted at.
    -7 Inquired into, examined.
    -8 Considered, regarded.
    -Comp. -लक्षणा indication based on indica- tion, indicative indication, a secondary indication; इतरथा रथन्तरसामनि अध्यवसीयमाने ऋचा पदं लक्ष्यते पदेन साम सैषा लक्षितलक्षणा स्यात् ŚB. on MS.1.5.58. It should be observed that लक्षितलक्षणा is a दोष and hence inadmissible.

    Sanskrit-English dictionary > लक्षित _lakṣita

  • 27 अङ्कु _aṅku _ _कू _kū _ _रित _rita

    अङ्कु (कू) रित a. [अङ्कुरा अस्य सञ्जाताः, तारका˚ इतच्] Having sprouts; ˚तं मनसिजेनेव V.1.13 as if Love has put forth sprouts.
    -2 Blotched, having boils on the skin; निद्रालुरङ्कूरितहस्तलक्ष्यः Mātaṅga L.5.2; ˚घर्मसलिलः Dk.125 with drops of perspiration bursting forth.

    Sanskrit-English dictionary > अङ्कु _aṅku _ _कू _kū _ _रित _rita

  • 28 अनन्तर _anantara

    अनन्तर a. [नास्ति अन्तरं व्यवधानं, मध्यः; अवकाशः &c. यस्य]
    1 Having no interior or interior space, limitless; तदेतत् ब्रह्म अपूर्वमनन्तरं अवाह्यम् Br. Up.2.5.19.
    -2 Having no interval or interstice or pause (of space or time); compact, close; हलो$नन्तराः संयोगः P.I.1.7, See संयोग.
    -3 (a) Contiguous, neighbouring, adjoining; Rām.4.21. 14; अनयत् प्रभुशक्तिसंपदा वशमेको नृपतीननन्तरान् R.8.19; भारतवर्षा- दुत्तरेण अनन्तरे किंपुरुषनाम्नि वर्षे K.136; immediately adjoining; Ki.2.53. R.7.21; not distant from (with abl.); आत्मनो$नन्तरममात्यपदं ग्राहितः Mu.4; ब्रह्मावर्तादनन्तरः Ms.2.19 (Kull. अनन्तरः किंचिदूनः); अरेः अनन्तरं मित्रम् 7.158; or in comp.; विषयानन्तरो राजा शत्रुः Ak. who is an immediate neighbour.
    -4 Immediately before or after; Rām.4. 29.31. तदिदं क्रियतामनन्तरं भवता बन्धुजनप्रयोजनम् Ku.4.32 soon after, just afterwards; अनन्तरोदीरितलक्ष्मभाजौ पादौ यदीयावुपजातयस्ताः Chānd. M. having characteristics mentioned just before.
    -5 Following, coming close upon (in comp.); शङ्खस्वनानन्तरपुष्पवृष्टि Ku.1.23;2.53; ˚कर- णीयम् Ś.4 the next duty, what should be done next.
    -6 Belonging to the caste immediately following; पुत्रा ये$नन्तरस्त्रीजाः Ms.1.14.
    -7 Uninterrupted, unbroken, continuous. सुखदुःखावृते लोके नेहास्त्येकमनन्तरम् Mb.12.153. 89.
    -8 Straight, direct (साक्षात्). अथवा$नन्तरकृतं किंचिदेव निदर्शनम् Mb.12.35.9.
    -रम् [न. त.]
    1 Contiguity, pro- ximity; अनन्तरविहिते चास्यासने K.93.
    -2 Brahman, the supreme soul (as being of one entire essence).
    -रम् ind. [Strictly it is acc. of time कालात्यन्तसंयोगः; नास्ति अन्तरं यथा स्या तथा]
    1 Immediately after, afterwards.
    -2 (with a prepositional force) After (with abl.); पुराणपत्त्रापग- मादनन्तरम् R.3.7; त्यागाच्छान्तिरनन्तरम् Bg.12.12; गोदानविधे- रनन्तरम् R.3.33,36.;2.71; स्वामिनो$नन्तरं भृत्याः Pt.1; rarely with gen.; अङ्गदं चाधिरूढस्तु लक्ष्मणो$नन्तरं मम Rām.; or in comp.; घनोदयाः प्राक् तदनन्तरं पयः Ś7.3.; R.4. 2.; Ms.3.252, Y.2.41; वचनानन्तरमेव K.78 immedia- tely after those words.
    -Comp. -जः or
    जा [अनन्तरस्या अनन्तरवर्णाया मातुः जायते]
    1 the child of a Kṣatriyā or Vai- śyā mother, by a father belonging to the caste imme- diately above the mother's, स्त्रीष्वनन्तरजातासु द्विजैरुत्वादिता- न्सुतान् । सदृशानेव तानाहुर्मातृदोषविगर्हितान् ॥ Ms.1.6.
    -2 born immediately before or after; a younger or elder brother. Legitimate son (औरसः); आत्मा पत्रश्च विज्ञेयस्तस्या- नन्तरजश्च यः Mb.13.49.3. (
    -जा) a younger or elder sister; अनुष्ठितानन्तरजाविवाहः R.7.32.; so ˚जात.

    Sanskrit-English dictionary > अनन्तर _anantara

  • 29 आहित _āhita

    आहित p. p.
    1 Placed, set, deposited; मनस्याहितकर्तव्याः Ku.2.62 bearing in mind what they had to do; भारती- माहितभराम् Śi.2.69 full of deep meaning.
    -2 Given, imparted.
    -3 Entertained, felt.
    -4 Comprising, con- taining.
    -5 Performed, done.
    -Comp. -अग्नि a.
    1 one who keeps or places the fire on the altar, sacrificer; cf. अगन्याहित.
    -2 a Brāhmaṇa who maintains and con- secrates sacred fire in his house perpetually.
    -अङ्क a. marked, spotted.
    -औत्सुक्य a. one who creates anxiety; तमाहितौत्सुक्यमदर्शनेन R.2.73.
    -क्लम a. exhaust- ed, tired.
    -लक्षण a. bearing a characteristic epithet; ककुत्स्थ इत्याहितलक्षणो$भूत R.6.71; (according to Malli. = प्रख्यातगुण noted or well-known for good qualities).
    -व्यथ a. pained, grieved.
    -स्वन a. making a sound, noisy.

    Sanskrit-English dictionary > आहित _āhita

  • 30 आहत _āhata

    आहत p. p.
    1 Struck, beaten (as a drum &c.); हदये दिग्धशरैरिवाहतः Ku.4.25,3; R.4.23,12.77.
    -2 Trodden; पादाहतं यदुत्थाय मूर्धानमधिरोहति Śi.2.46; गजदन्ता- हता वृक्षाः Rām.
    -3 Injured, killed.
    -4 Dispelled, des- troyed, removed.
    -5 Multiplied (in Math.) सूर्याब्धि- संख्यया द्वित्रिसागरैरयुताहतैः Sūrya Ś.; एकैकमब्देषु नवाहतेषु Bṛi. S.8.22.
    -5 Known, understood.
    -6 Rolled (as dice).
    -7 Uttered falsely.
    -तः A drum.
    -तम् 1 A new cloth or garment.
    -2 An old garment.
    -3 A nonsensical or meaningless speech, an assertion of impossibility; e. g. एष वन्ध्यासुतो याति Śubhāṣ.
    -Comp. -लक्षण a. = आहितलक्षण q. v. under आधा.

    Sanskrit-English dictionary > आहत _āhata

  • 31 उपवीतम् _upavītam

    उपवीतम् [उप-वे-क्त]
    1 Investiture with the sacred thread.
    -2 The sacred thread worn by the first three classes of the Hindus; पित्र्यमंशमुपवीतलक्षणं मातृकं च धनु- रूर्जितं दधत् R.11.64; मुक्तायज्ञोपवीतानि Ku.6.6; Śi.1.7; Ki.12.23; Ms.2.44,64,4.36,66.

    Sanskrit-English dictionary > उपवीतम् _upavītam

  • 32 ककुद् _kakud

    ककुद् f.
    1 A summit, peak.
    -2 Chief, head; see ककुद below; अग्निर्मूर्धा दिवः ककुत् Rv.8.44.16.
    -3 The hump on the shoulders of the Indian bull; ककुद्दोषणीं याचते महादेवः Mbh. on VI.1.63. ककुदे वृषस्य कृतबाहुम् Ki.12.2; R.4.22.
    -4 A horn.
    -5 An ensign or symbol of royalty (as the छत्र, चामर &c.); 'ककुद्धत्ककुदं श्रेष्ठे वृषाङ्के राजलक्ष्मणि' इति विश्वः; नृपतिककुदं दत्त्वा यूने सितातपवारणम् R.3.7.
    -6 Any projecting corner; Bhāg.5.25.7.
    -7 N. of a daughter of Dakṣa and wife of Dharma. According to Pāṇini V.4.146-147 ककुद् is the form to be substituted for ककुद in adj. or Bah. comps.; e. g. त्रिककुद्.
    -Comp. -स्थः [ककुदि तिष्ठतीति] an epithet of Purañjaya, son of Śaśāda, a king of the solar race, and a descendant of Ikṣvāku; इक्ष्वाकुवंश्यः ककुदं नृपाणां ककुत्स्थ इत्याहितलक्षणो$भूत R.6.71. [My- thology relates that, when in their war with the demons, the gods were often worsted, they, headed by Indra, went to the powerful king Purañjaya, and requested him to be their friend in battle. The latter consented to do so, provided Indra carried him on his shoulders. Indra accordingly assumed the form of a bull, and Purañjaya, seated on its hump, completely vanquished the demons. Purañjaya is, therefore, called Kakutstha 'standing on a hump'].

    Sanskrit-English dictionary > ककुद् _kakud

  • 33 निर्योगः _niryōgḥ

    निर्योगः 1 Dress, decoration; निर्योगाद् भूषणान्माल्यात् सर्वेभ्यो$र्धं प्रदाय मे Pratimā 1.26.
    -3 A rope for tying cows; अस्पन्दनं गतिमतां पुलकस्तरूणां निर्योगपाशकृतलक्षणयोर्विचित्रम् Bhāg.1.21.19.

    Sanskrit-English dictionary > निर्योगः _niryōgḥ

  • 34 व्यावृत्त _vyāvṛtta

    व्यावृत्त p. p.
    1 Turned away from, withdrawn from; व्यावृत्ता यत्परस्वेभ्यः श्रुतौ तस्करता स्थिता R.1.27; V. 1.8.
    -2 Separated from, singled out.
    -3 (a) Excluded, set aside; different from; अयमर्थो$स्माद् व्यावृत्तः Tarka K. (b) Not being found or existing in, absent from (frequently used in phil. in this sense); धूमो जलह्रदादे- र्व्यावृत्तः Tarka K.; Mu.5.1.
    -4 Revolved, turned round.
    -5 Encompassed, surrounded.
    -6 Desisting, ceased from; व्यावृत्तगतिरुद्याने कुसुमस्तेयसाध्वसात् Ku.2.35.
    -7 Split asunder.
    -8 Changed; जगाम दक्षिणं मार्गं सोमो व्यावृत्तलक्षणः Mb.12.141.15.
    -Comp. -गति a. desisting from any course of action.

    Sanskrit-English dictionary > व्यावृत्त _vyāvṛtta

  • 35 संक्रान्त _saṅkrānta

    संक्रान्त p. p.
    1 Passed through or into, entered into; संक्रान्तचन्दनरसाहितवर्णभेदम् Ki.8.57.
    -2 Transferred, devolved, entrusted; पुत्रसंक्रान्तलक्ष्मीकैर्यद्वृद्धेक्ष्वाकुभिर्धृतम् U. 1.22.
    -3 Seized, affected.
    -4 Reflected, imaged; संक्रान्तमूर्तिर्मणिमेदिनीषु Śi.3.23.
    -5 Depicted.
    -6 Having Saṁkrānti (in astr.)
    -तम् Property got by a woman from her husband.

    Sanskrit-English dictionary > संक्रान्त _saṅkrānta

  • 36 स्वप् _svap

    स्वप् 2 P. (स्वपिति, सुप्तः; pass. सुप्यते; desid. सुषुप्सति) (rarely 1 U. स्वपति-ते)
    1 To sleep, fall asleep, go to sleep; असञ्जातकिणस्कन्धः सुखं स्वपिति गौर्गडिः K. P.1; इतः स्वपिति केशवः Bh.2.76.
    -2 To recline, repose, lie down, rest.
    -3 To be absorbed in; स्वापं वाञ्छसि चेन्निरर्गलसुखे चेतः सखे सुप्यताम् Bv.4.19. -Caus. (स्वापयति-ते) To cause to sleep, rock to sleep. -With अव, नि, प्र, or सम् to sleep, lie down; प्रसुप्तलक्षणः Māl.7; वीज्यते स हि संसुप्तः Ku.2. 42; तत् प्रसुप्तभुजगेन्द्रभीषणं वीक्ष्य दाशरथिंराददे धनुः R.11.44.

    Sanskrit-English dictionary > स्वप् _svap

  • 37 अव्यक्त


    a-vyakta
    mfn. undeveloped, not manifest, unapparent, indistinct, invisible, imperceptible Up. Pāṇ. Mn. etc.;

    (in alg.) unknown as quantity orﾠ number;
    speaking indistinctly;
    m. (= paramâ̱tman) the universal Spirit. Mn. IX, 50 ;
    N. of Vishṇu L. ;
    of Ṡiva L. ;
    of Kāma L. ;
    a fool L. ;
    N. of an Upanishad;
    (am) n. (in Sāṇkhya phil.) « the unevolved (Evolver of all things)», the primary germ of nature, primordial element orﾠ productive principle whence all the phenomena of the material world are developed, KaṭhaUp. Sāṇkhyak. etc.. ;
    (am) ind. indistinctly
    - अव्यक्तक्रिया
    - अव्यक्तगणित
    - अव्यक्तगति
    - अव्यक्तपद
    - अव्यक्तराग
    - अव्यक्तराशि
    - अव्यक्तलक्षण
    - अव्यक्तव्यक्त
    - अव्यक्तसाम्य
    - अव्यक्तानुकरण

    Sanskrit-English dictionary > अव्यक्त

  • 38 आत्त


    ā-tta
    seeﾠ ā- 1. dā

    mfn. (Pāṇ. 7-4, 47) taken, obtained ChUp. Kathās. ;
    taken away orﾠ off, withdrawn from ṠBr. AitBr. etc.;
    seized, grasped ChUp. Lāṭy. etc.;
    perceived, felt Mālav. ;
    undertaken, begun MBh. XIII, 3567. ;
    - आत्तगन्ध
    - आत्तगर्व
    - आत्तमनस्
    - आत्तमनस्क
    - आत्तलक्ष्मि
    - आत्तवचस्

    Sanskrit-English dictionary > आत्त

  • 39 आहित


    ā́-hita
    mfn. placed on, placed, deposited, put on Pāṇ. 8-4, 8 RV. AV. MBh. etc.. ;

    added (as fuel to the fire);
    one who has added;
    deposited, pledged, pawned Comm. on Yājñ. etc.. ;
    given, delivered;
    conceived;
    performed, done, effected MBh. ;
    entertained, felt L. ;
    comprising, containing
    - आहितक्लम
    - आहितलक्षण
    - आहितसमित्क
    - आहिताग्नि
    - आहिताङ्क

    Sanskrit-English dictionary > आहित

  • 40 कूट


    kū́ṭa
    n. the bone of the forehead with its projections orﾠ prominences, horn RV. X, 102, 4 AV. ṠBr. AitBr. ;

    a kind of vessel orﾠ implement Kauṡ. 16 ;
    (as, am) m. n. any prominence orﾠ projection (e.g.. aṉsa-k-, akshi-k-, qq.vv.);
    summit, peak orﾠ summit of a mountain MBh. etc.;
    summit, head i.e. the highest, most excellent, first BhP. II, 9, 19 ;
    a heap, multitude (e.g.. abhra-k-, a multitude of clouds) MBh. R. BhP. ;
    part of a plough, ploughshare, body of a plough L. ;
    an iron mallet MBh. XVI, 4, 6 ;
    a trap for catching deer, concealed weapon (as a dagger in a wooden case, sword-stick, etc.) R. Pañcat. ;
    (as L. ;
    am) m. n. illusion, fraud, trick, untruth, falsehood L. ;
    a puzzling question, enigma BhP. VI, 5, 10 and 29 ;
    m. a kind of hall (= maṇḍapa) Hcat. ;
    N. of a particular constellation VarBṛ. XII, 8 and 16 ;
    a subdivision of Graha-yuddha Sūryas. ;
    a mystical N. of the letter ksha RāmatUp. ;
    N. of Agastya (cf. kuṭaja) L. ;
    of an enemy of Vishṇu R. BhP. X ;
    (as, am) m. n. uniform substance (as the etherial element, etc.) L. ;
    a water-jar Hcar. ;
    a kind of plant L. ;
    (as, ī) mf. a house, dwelling (cf. kuṭa andﾠ kuṭī) L. ;
    ( kūtá) mf (ā́)n. not horned orﾠ cornuted (as an animal with incomplete continuations of the bone of the forehead) AV. XII, 4, 3 TS. I Kāṭh. etc.. ;
    false, untrue, deceitful Mn. Yājñ. Kathās. etc.;
    base (as coins) Yājñ. II, 241 ;
    m. an ox whose horns are broken L. ;
    (am) n. counterfeited objects (of a merchant) VarBṛ. XIV, 3. ;
    - कूटकर्मन्
    - कूटकार
    - कूटकारक
    - कूटकृत्
    - कूटखड्ग
    - कूटग्रन्थ
    - कूटच्छद्मन्
    - कूटज
    - कूटतक्ष्
    - कूटता
    - कूटतापस
    - कूटतुला
    - कूटत्व
    - कूटधर्म
    - कूटपर्व
    - कूटपाकल
    - कूटपालक
    - कूटपाश
    - कूटपूरी
    - कूटपूर्व
    - कूटबन्ध
    - कूटमान
    - कूटमुद्गर
    - कूटमोहन
    - कूटयन्त्र
    - कूटयुद्ध
    - कूटयोधिन्
    - कूटरचना
    - कूटलेख
    - कूटलेख्य
    - कूटव्यवहारिन्
    - कूटशस्
    - कूटशाल्मलि
    - कूटशाल्मलिक
    - कूटशाल्मली
    - कूटशासन
    - कूटशैल
    - कूटसंक्रान्ति
    - कूटसंघटितलक्षण
    - कूटसंदोह
    - कूटसाक्षिन्
    - कूटसाक्ष्य
    - कूटस्थ
    - कूटस्वर्ण
    - कूटहेमन्
    - कूटाक्ष
    - कूटाख्यान
    - कूटागार
    - कूटायु
    - कूटार्थ
    - कूटोपाय

    Sanskrit-English dictionary > कूट

Страницы

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»