-
1 गजवाज
gaja-vājan. gaṇa rājadantâ̱di ( Kāṡ.)
-
2 गजविकाशी
gaja-vikāṡīf. a variety of nightshade Gal
-
3 गजविलसिता
gaja-vilasitāf. N. of a metre W.
-
4 गजवीथि
-
5 गजवीथी
-
6 गजव्रज
gaja-vrajamfn. walking like an elephant W. ;
n. the pace of an elephant W. ;
a troop of elephants W.
-
7 वेगजवा
véga-javāf. N. of a Kiṃ-narī Kāraṇḍ.
-
8 गज
gajam. an elephant ShaḍvBr. V, 3 Mn. etc.. (ifc. f. ā R. II, 57, 7);
(= dig-g-) one of the 8 elephants of the regions W. ;
(hence) the number « eight» Sūryas. ;
a measure of length (commonly Gaz, equal to two cubits = 1 3/4 Or 2 Hastas) L. ;
a mound of earth (sloping on both sides) on which a house may be erected Jyot. ;
= - puṭa q.v.;
(in music) a kind of measure;
N. of a man MBh. VI, 3997 ;
of an Asura (conquered by Ṡiva) KāṡīKh. LXVIII ;
of an attendant on the sun L. ;
(ā) f. = - vīthi VarBṛS. IX, 1 ff. Sch. ;
(ī) f. a female elephant BhP. IV, 6, 26; X, 33, 23. ;
- गजकन्द
- गजकन्या
- गजकर्ण
- गजकूर्माशिन्
- गजकृष्णा
- गजगति
- गजगामिनी
- गजचर्मन्
- गजचिर्भटा
- गजचिर्भिट
- गजच्छाया
- गजझम्प
- गजढक्का
- गजता
- गजतुरंगविलसित
- गजत्व
- गजदघ्न
- गजदन्त
- गजदान
- गजदैत्यभिद्
- गजद्वयस
- गजनक्र
- गजनासा
- गजनिमीलिका
- गजनिमीलित
- गजपति
- गजपादप
- गजपिप्पली
- गजपुंगव
- गजपुट
- गजपुर
- गजपुष्पमय
- गजपुष्पी
- गजप्रिया
- गजबन्धन
- गजबन्धिनी
- गजभक्षक
- गजभक्षा
- गजभक्ष्या
- गजभुजंगम
- गजमण्डन
- गजमण्डलिका
- गजमद
- गजमल्ल
- गजमाचल
- गजमात्र
- गजमुक्ता
- गजमुख
- गजमोचन
- गजमोटन
- गजमौक्तिक
- गजयानविद्
- गजयूथ
- गजयोधिन्
- गजराज
- गजरेव
- गजलील
- गजवत्
- गजवदन
- गजवर
- गजवल्लभा
- गजवाज
- गजविकाशी
- गजविलसिता
- गजवीथि
- गजवीथी
- गजव्रज
- गजशास्त्र
- गजशिक्षा
- गजशिरस्
- गजशीर्ष
- गजसाह्वय
- गजसिंह
- गजसुकुमारचरित्र
- गजस्कन्ध
- गजस्थान
- गजस्नान
- गजाख्य
- गजाग्रणी
- गजाजीव
- गजाण्ड
- गजादन
- गजादिनामा
- गजाधिपति
- गजाध्यक्ष
- गजानन
- गजानीक
- गजापसद
- गजायुर्वेद
- गजारि
- गजारूढ
- गजारोह
- गजाशन
- गजासुर
- गजासुहृद्
- गजास्य
- गजाह्व
- गजाह्वय
- गजीभूत
- गजेक्षण
- गजेन्द्र
- गजेष्टा
- गजोदर
- गजोषणा
-
9 अक्षम _akṣama
अक्षम a. [न. त.]1 Unfit, incompetent, unable; कार्यं˚, पलायन,˚ उपवास˚ &c.-2 Unable to bear or endure, not forbearing, non-forbearing; impatient; ˚मा कालहरणस्य Ś.3 unable to brook delay, admitting of no delay; मामक्षमं मण्डनकालहानेः R.13.16.-मा [न. त.]1 Impatience, intolerance; envy, jealousy; धावन्त्यमी मृगजवाक्षमयेव रथ्याः Ś.1.8 as if envying (jealous of) the deer's speed.-2 Anger, passion. -
10 अनुपदिन् _anupadin
अनुपदिन् a. [अनुपद्-इनि P.V.2.9] Following, seeking after or for a searcher, inquirer; अनुपदमन्वेष्टा गवामनुपदी Sk.; क्षणदाकरे$नुपदिभिः प्रयये Śi.9.7; मृगस्यानुपदी रामो जगाम गजविक्रमः Bk.5.5. -
11 गजः _gajḥ
गजः [गज्-मदे अच्]1 An elephant; कचाचितौ विश्वगिवा- गजौ गजौ Ki.1.36.-2 The number 'eight'.-3 A measure of length, a Gaja or yard, (thus defined:-- साधारणनराङ्गुल्या त्रिंशदङ्गुलको गजः).-4 A demon killed by Śiva.-5 One of the eight elephants of the quarters.-जी A female elephant; वितृषो$पि पिबन्त्यम्भः पाययन्तो गजा गजीः Bhāg.4.6.26.-Comp. -अग्रणी m.1 the most excellent among elephants.-2 An epithet of ऐरावत, the elephant of Indra.-अधिपतिः lord of elephants, a noble elephant.-अध्यक्षः superintendent of elephants; Bri. S.86.34.-अपसदः a vile or wretched elephant, a common or low-born elephant.-अशनः the religious fig tree (अश्वत्थ). (-नम्) the root of a lotus.-अरिः 1 a lion.-2 N. of Śiva who killed the demon गज.-आजीवः 'one who gets his livelihood by elephants', an elephant-driver.-आननः, -आस्यः epithets of Ganeśa.-आयुर्वेदः science of the treatment of elephants.-आरोहः an elephant- driver.-आह्वम्, -आह्वयम् N. of Hastināpura; Bhāg.1. 15.38.-इन्द्रः 1 an excellent elephant, a lordly elephant; किं रुष्टासि गजेन्द्रमन्दगमने Ś. Til.7; ऐरावतं गजेन्द्राणां Bg.1.27.-2 Airāvata, Indra's elephant.-3 N. of a tree; गजेन्द्र- कुसुमाकीर्णम् Mb.13.132.12. ˚कर्णः an epithet of Śiva.-कन्दः a large esculent root.-कूर्माशिन् m. N. of Garuḍa.-गतिः f.1 a stately, majestic gait like that of an elephant.-2 a woman with such a gait.-गामिनी a woman having a stately elephant-like gait; याता सुदूरमधुना गजगामिनी सा Ratn.4.3.-गौरीव्रतम् a vow to be observed by ladies in the month of Bhādrapada.-छाया a portion of time proper for a Śrāddha, time at the eclipse of the sun; [सैंहिकेयो यदा भानुं ग्रसते पर्वसंधिषु । गजच्छाया तु सा प्रोक्ता श्राद्धं तत्र प्रकल्पयेत् ॥; गजच्छायायां पूर्वस्यां कुतपे दक्षिणामुखः । यदा भाद्रपदे मासि भवते बहुले मघा ॥ Mb.13.126.36 Y.1.218.-ढक्का a kettle-drum carried on an elephant.-तुरङ्गविलसितम् N. of a metre.-दघ्न, -द्वयस a. as high or tall as an elephant.-दन्तः 1 an elephant's tusk, ivory; कार्योलङ्कार- विधिर्गजदन्तेन प्रशस्तेन Bṛi. S.79.19.-2 an epithet of Gaṇeśa.-3 ivory.-4 a peg, pin, or bracket projecting from a wall. ˚मय a. made of ivory.-दानम् 1 the fluid (ichor) exuding from the temples of an elephant.-2 the gift of an elephant.-नासा the trunk of an elephant; धर्मस्तु गजनासोरु सद्भिराचरितः पुरा Rām.2.3.3.-निमीलिका, -निमीलितम् feigning not to look at anything, inattention; देवीः कामयमानस्य चक्रे गजनिमीलिका Rāj. T.6.73.-पतिः 1 the lord or keeper of elephants.-2 a very tall and stately elephant; Śi.6.55.-3 an excellent elephant.-पिप्पली N. of a plant (Scindapsus Officinalis; Mar. गजपिंपळी, मिरवेल).-पुङ्गवः a large and excellent elephant; गजपुङ्गवस्तु धीरं विलोकयति चाटुशतैश्च भुङ्क्ते Bh.2.31.-पुटः a small hole in the ground for fire.-पुरम् N. of Hastināpura.-पुष्पी N. of a flower; गजपुष्पीमिमां फुल्लामुत्पाठ्य शुभलक्षणाम् Rām.4.12.39.-बन्धः 1 a particular posture in sexual intercourse.-2 a post to which the elephant is tied.-3 the process of catching an elephant; गजबन्धस्तु सुरते आलाने ग्रहणे$पि च Nm.-बन्धनी, -बन्धिनी a stable for elephants.-भक्षकः the sacred fig-tree.-भक्षा the gum Olibanum tree.-मण्डनम् the ornaments with which an elephant is decorated, particularly the coloured lines on his head.-मण्डलिका, -मण्डली a ring or circle of elephants.-माचलः a lion.-मुक्ता, -मौक्तिकम् a pearl supposed to be found in the kumbhas or projections on the forehead of an elephant; घर्मजनितपुलकेन लसद्भजमौक्तिकावलिगुणेन वक्षसा Ki.12.4.-मुखः, -वक्त्रः, -वदनः epithets of Gaṇeśa; Bṛi. S.58.58; Ks.1.44.-मोटनः a lion.-यूथम् a herd of elephants; उषसि स गजयूथकर्णतालैः पटुपटहध्वनिभिर्विनीतनिद्रः R.9.71.-योधिन् a. fighting on an elephant.-राजः a lordly or noble elephant.-वीथिः, -थी f. the three lunar mansions रोहिणी, आर्द्रा and मृगशिरस्; रोहिण्यार्दा मृगशिरो गजवीथ्यभिधी- यते.-व्रजः a troop of elephants.-शास्त्रम्, -शिक्षा the science of elephants.-साह्वयम् N. of Hastināpura; निर्ययुर्गजसाह्वयात् Mb.3.1.9; Ks.15.6.-स्थानम् elephant's stall; Y.1.279.-स्नानम् (lit.) bathing of an elephant; (fig.) useless or unproductive efforts resembling the ablution of elephants which, after pouring water over their bodies, end by throwing dirt, rubbish and other foul matter; cf. अवशेन्द्रियचित्तानां हस्तिस्नानमिव क्रिया H.1.17. -
12 गम्भीर _gambhīra
गम्भीर a. [गच्छति जलमत्र; गम्-ईरन् नि˚ भुगागमः] = गभीर q. v.; स्निग्धगम्भीरनिर्घोषमेकं स्यन्दनमास्थितौ R.1.36; Me. 66.68.-रः 1 A lotus,-2 A citron.-Comp. -वेदिन् a. restive (as an elephant); not minding the goad; sensitive only to harsh stimuli. cf. Mātaṅga. L.8.21. अङ्कुशं द्विरदस्येव यन्ता गम्भीरवेदिनः R.4.39; Śi.5.49 (see Malli. ad. loc.); गम्भीरवेदिभिर्भद्रकरिभिर्गिरिसंनिभैः Śiva. B. 25.58; cf. also चिरकालेन यो वेत्ति शिक्षां परिचितामपि । गम्भीर- वेदी विज्ञेयः स गजो गजवेदिभिः ॥ also त्वग्भेदाच्छोणितस्रावान्मांसस्य कथनादपि । आत्मानं यो न जानाति तस्य गम्भीरवेदिता ॥ -
13 जवा _javā
जवा The China rose; see जपा. जवापुष्पश्रेणीरुचिरुचिर- पादाम्बुजतलम् Haṁsadūtam; बहलरागजवाधरचारुणि Śi.6.46. -
14 धाव् _dhāv
धाव् I. 1 P. (धावति, धावित)1 (a) To run, advance; अद्यापि धावति मनः Ch. P.36; धावन्त्यमी मृगजवाक्षमयेव रथ्याः Ś.1.8; गच्छति पुरः शरीरं धावति पश्चादसंस्तुतं चेतः । 1.33. (b) To move, glide.-2 To run towards, advance against, assault, encounter; अधावीच्चारिसंमुखम् Bk.15.67.-3 To flow, stream or flow forth; धावत्यम्भसि तैलवत् Suśr.-4 To run or flee away.-5 To give milk (as a cow). II. 1 U. (धावति-ते, धौत or धावित)1 To wash, clean, cleanse, purify, rub off; दधावाद्भिस्ततश्चक्षुः सुग्रीवस्य बिभीषणः । विदांचकार धौताक्षः स रिपुं खे ननर्द च ॥ Bk.14.5; Ś.6.25; Śi.17.8.-2 To brighten, polish.-3 To rub into one's person (Ātm.). -
15 रथ्यः _rathyḥ
रथ्यः [रथं वहति यत्]1 A chariot-horse; धावन्त्यमी मृगजवाक्षमयेव रथ्याः Ś.1.8; Śi.4.14.-2 A part of a chariot.-Comp. -चयः a team of horses.-विरथ्यः N. of Śiva. -
16 वेग
végam. (fr. vij) violent agitation, shock, jerk AV. R. ;
a stream, flood, current (of water, tears etc.) AV. ṠvetUp. MBh. etc.;
rush, dash, impetus, momentum, onset MBh. BhP. ;
impetuosity, vehemence, haste, speed, rapidity, quickness, velocity ( vegādvegaṉ-gam, to go from speed to speed, increase one's speed) MBh. Kāv. etc.;
the flight (of an arrow) Kir. ;
outbreak, outburst (of passion), excitement, agitation, emotion ib. ;
attack, paroxysm (of a disease) Suṡr. ;
circulation, working, effect (of poison;
in Suṡr. seven stages orﾠ symptoms are mentioned) Yājñ. Kāv. etc.;
expulsion of the feces Suṡr. ;
semen virile L. ;
impetus Kaṇ. Sarvad. ;
the fruit of Trichosanthes Palmata L. ;
N. of a class of evil demons Hariv. ;
- वेगग
- वेगघ्न
- वेगजवा
- वेगतर
- वेगतस्
- वेगदण्ड
- वेगदर्शिन्
- वेगनाशन
- वेगनाश्यनाशकभावार्थरहस्य
- वेगपरिक्षय
- वेगराज
- वेगरोध
- वेगवत्
- वेगवाहिन्
- वेगविधारण
- वेगविरोधिन्
- वेगवृष्टि
- वेगसम्पन्न
- वेगसर
- वेगसार
См. также в других словарях:
gaja-vāja — गजवाज … Indonesian dictionary
gaja-vikāṡī — गजविकाशी … Indonesian dictionary
gaja-vilasitā — गजविलसिता … Indonesian dictionary
gaja-vīthi — गजवीथि … Indonesian dictionary
gaja-vīthī — गजवीथी … Indonesian dictionary
gaja-vraja — गजव्रज … Indonesian dictionary
véga-javā — वेगजवा … Indonesian dictionary
