-
1 गजबन्धन
gaja-bandhanan. a post to which an elephant is bound L. ;
(ī) f. id. L.
-
2 गजबन्धिनी
gaja-bandhinīf. id. L.
-
3 गज
gajam. an elephant ShaḍvBr. V, 3 Mn. etc.. (ifc. f. ā R. II, 57, 7);
(= dig-g-) one of the 8 elephants of the regions W. ;
(hence) the number « eight» Sūryas. ;
a measure of length (commonly Gaz, equal to two cubits = 1 3/4 Or 2 Hastas) L. ;
a mound of earth (sloping on both sides) on which a house may be erected Jyot. ;
= - puṭa q.v.;
(in music) a kind of measure;
N. of a man MBh. VI, 3997 ;
of an Asura (conquered by Ṡiva) KāṡīKh. LXVIII ;
of an attendant on the sun L. ;
(ā) f. = - vīthi VarBṛS. IX, 1 ff. Sch. ;
(ī) f. a female elephant BhP. IV, 6, 26; X, 33, 23. ;
- गजकन्द
- गजकन्या
- गजकर्ण
- गजकूर्माशिन्
- गजकृष्णा
- गजगति
- गजगामिनी
- गजचर्मन्
- गजचिर्भटा
- गजचिर्भिट
- गजच्छाया
- गजझम्प
- गजढक्का
- गजता
- गजतुरंगविलसित
- गजत्व
- गजदघ्न
- गजदन्त
- गजदान
- गजदैत्यभिद्
- गजद्वयस
- गजनक्र
- गजनासा
- गजनिमीलिका
- गजनिमीलित
- गजपति
- गजपादप
- गजपिप्पली
- गजपुंगव
- गजपुट
- गजपुर
- गजपुष्पमय
- गजपुष्पी
- गजप्रिया
- गजबन्धन
- गजबन्धिनी
- गजभक्षक
- गजभक्षा
- गजभक्ष्या
- गजभुजंगम
- गजमण्डन
- गजमण्डलिका
- गजमद
- गजमल्ल
- गजमाचल
- गजमात्र
- गजमुक्ता
- गजमुख
- गजमोचन
- गजमोटन
- गजमौक्तिक
- गजयानविद्
- गजयूथ
- गजयोधिन्
- गजराज
- गजरेव
- गजलील
- गजवत्
- गजवदन
- गजवर
- गजवल्लभा
- गजवाज
- गजविकाशी
- गजविलसिता
- गजवीथि
- गजवीथी
- गजव्रज
- गजशास्त्र
- गजशिक्षा
- गजशिरस्
- गजशीर्ष
- गजसाह्वय
- गजसिंह
- गजसुकुमारचरित्र
- गजस्कन्ध
- गजस्थान
- गजस्नान
- गजाख्य
- गजाग्रणी
- गजाजीव
- गजाण्ड
- गजादन
- गजादिनामा
- गजाधिपति
- गजाध्यक्ष
- गजानन
- गजानीक
- गजापसद
- गजायुर्वेद
- गजारि
- गजारूढ
- गजारोह
- गजाशन
- गजासुर
- गजासुहृद्
- गजास्य
- गजाह्व
- गजाह्वय
- गजीभूत
- गजेक्षण
- गजेन्द्र
- गजेष्टा
- गजोदर
- गजोषणा
-
4 गजः _gajḥ
गजः [गज्-मदे अच्]1 An elephant; कचाचितौ विश्वगिवा- गजौ गजौ Ki.1.36.-2 The number 'eight'.-3 A measure of length, a Gaja or yard, (thus defined:-- साधारणनराङ्गुल्या त्रिंशदङ्गुलको गजः).-4 A demon killed by Śiva.-5 One of the eight elephants of the quarters.-जी A female elephant; वितृषो$पि पिबन्त्यम्भः पाययन्तो गजा गजीः Bhāg.4.6.26.-Comp. -अग्रणी m.1 the most excellent among elephants.-2 An epithet of ऐरावत, the elephant of Indra.-अधिपतिः lord of elephants, a noble elephant.-अध्यक्षः superintendent of elephants; Bri. S.86.34.-अपसदः a vile or wretched elephant, a common or low-born elephant.-अशनः the religious fig tree (अश्वत्थ). (-नम्) the root of a lotus.-अरिः 1 a lion.-2 N. of Śiva who killed the demon गज.-आजीवः 'one who gets his livelihood by elephants', an elephant-driver.-आननः, -आस्यः epithets of Ganeśa.-आयुर्वेदः science of the treatment of elephants.-आरोहः an elephant- driver.-आह्वम्, -आह्वयम् N. of Hastināpura; Bhāg.1. 15.38.-इन्द्रः 1 an excellent elephant, a lordly elephant; किं रुष्टासि गजेन्द्रमन्दगमने Ś. Til.7; ऐरावतं गजेन्द्राणां Bg.1.27.-2 Airāvata, Indra's elephant.-3 N. of a tree; गजेन्द्र- कुसुमाकीर्णम् Mb.13.132.12. ˚कर्णः an epithet of Śiva.-कन्दः a large esculent root.-कूर्माशिन् m. N. of Garuḍa.-गतिः f.1 a stately, majestic gait like that of an elephant.-2 a woman with such a gait.-गामिनी a woman having a stately elephant-like gait; याता सुदूरमधुना गजगामिनी सा Ratn.4.3.-गौरीव्रतम् a vow to be observed by ladies in the month of Bhādrapada.-छाया a portion of time proper for a Śrāddha, time at the eclipse of the sun; [सैंहिकेयो यदा भानुं ग्रसते पर्वसंधिषु । गजच्छाया तु सा प्रोक्ता श्राद्धं तत्र प्रकल्पयेत् ॥; गजच्छायायां पूर्वस्यां कुतपे दक्षिणामुखः । यदा भाद्रपदे मासि भवते बहुले मघा ॥ Mb.13.126.36 Y.1.218.-ढक्का a kettle-drum carried on an elephant.-तुरङ्गविलसितम् N. of a metre.-दघ्न, -द्वयस a. as high or tall as an elephant.-दन्तः 1 an elephant's tusk, ivory; कार्योलङ्कार- विधिर्गजदन्तेन प्रशस्तेन Bṛi. S.79.19.-2 an epithet of Gaṇeśa.-3 ivory.-4 a peg, pin, or bracket projecting from a wall. ˚मय a. made of ivory.-दानम् 1 the fluid (ichor) exuding from the temples of an elephant.-2 the gift of an elephant.-नासा the trunk of an elephant; धर्मस्तु गजनासोरु सद्भिराचरितः पुरा Rām.2.3.3.-निमीलिका, -निमीलितम् feigning not to look at anything, inattention; देवीः कामयमानस्य चक्रे गजनिमीलिका Rāj. T.6.73.-पतिः 1 the lord or keeper of elephants.-2 a very tall and stately elephant; Śi.6.55.-3 an excellent elephant.-पिप्पली N. of a plant (Scindapsus Officinalis; Mar. गजपिंपळी, मिरवेल).-पुङ्गवः a large and excellent elephant; गजपुङ्गवस्तु धीरं विलोकयति चाटुशतैश्च भुङ्क्ते Bh.2.31.-पुटः a small hole in the ground for fire.-पुरम् N. of Hastināpura.-पुष्पी N. of a flower; गजपुष्पीमिमां फुल्लामुत्पाठ्य शुभलक्षणाम् Rām.4.12.39.-बन्धः 1 a particular posture in sexual intercourse.-2 a post to which the elephant is tied.-3 the process of catching an elephant; गजबन्धस्तु सुरते आलाने ग्रहणे$पि च Nm.-बन्धनी, -बन्धिनी a stable for elephants.-भक्षकः the sacred fig-tree.-भक्षा the gum Olibanum tree.-मण्डनम् the ornaments with which an elephant is decorated, particularly the coloured lines on his head.-मण्डलिका, -मण्डली a ring or circle of elephants.-माचलः a lion.-मुक्ता, -मौक्तिकम् a pearl supposed to be found in the kumbhas or projections on the forehead of an elephant; घर्मजनितपुलकेन लसद्भजमौक्तिकावलिगुणेन वक्षसा Ki.12.4.-मुखः, -वक्त्रः, -वदनः epithets of Gaṇeśa; Bṛi. S.58.58; Ks.1.44.-मोटनः a lion.-यूथम् a herd of elephants; उषसि स गजयूथकर्णतालैः पटुपटहध्वनिभिर्विनीतनिद्रः R.9.71.-योधिन् a. fighting on an elephant.-राजः a lordly or noble elephant.-वीथिः, -थी f. the three lunar mansions रोहिणी, आर्द्रा and मृगशिरस्; रोहिण्यार्दा मृगशिरो गजवीथ्यभिधी- यते.-व्रजः a troop of elephants.-शास्त्रम्, -शिक्षा the science of elephants.-साह्वयम् N. of Hastināpura; निर्ययुर्गजसाह्वयात् Mb.3.1.9; Ks.15.6.-स्थानम् elephant's stall; Y.1.279.-स्नानम् (lit.) bathing of an elephant; (fig.) useless or unproductive efforts resembling the ablution of elephants which, after pouring water over their bodies, end by throwing dirt, rubbish and other foul matter; cf. अवशेन्द्रियचित्तानां हस्तिस्नानमिव क्रिया H.1.17. -
5 बन्धः _bandhḥ
बन्धः [बन्ध्-घञ्]1 A tie, bond (in general) (आशा- बन्ध &c.).-2 A hair-band, fillet; रतिविगलितबन्धे केशहस्ते सुकेश्याः (सति) V.4.22; Ś.1.29.-3 A chain, fetter.-4 Fettering, confining, imprisoning, confinement, im- prisonment; बन्धं चानिच्छता घोरं त्वयासौ पुरुषर्षभ Rām.5. 21.19; अधार्मिकं त्रिभिर्न्यायैर्निगृह्णीयात् प्रयत्नतः । निरोधनेन बन्धेन विविधेन वधेन च ॥ Ms.8.31.-5 Catching, capturing, catching hold of; गजबन्ध R.16.2.-6 (a) Forming, constructing, arranging; सर्गबन्धो महाकाव्यम् S. D.6. (b) Building, erecting.-7 Feeling, conceiving, cherishing; हे राजानस्त्यजत सुकविप्रेमबन्धे विरोधम् Vikr.18.17; R.6.81.-8 Connection, union, intercourse.-9 Joining or folding together, combining; प्रासादवातायनदृश्यबन्धैः साकेतनार्यो$- ञ्जलिभिः प्रणेमुः R.14.13; अञ्जलिबन्धः &c.-1 A bandage, ligature.-11 Agreement, harmony.-12 Manifestation, display, exhibition; मनसिजतरुपुष्पं रागबन्धप्रवालम् (यौवनम्) R.18.52.-13 Bondage, confinement to this world (opp. मुक्ति which is 'complete emancipation from the trammels of the world'); बन्धं मोक्षं च या वेत्ति बुद्धिः सा पार्थ सात्त्विकी Bg.18.3; बन्धोन्मुक्त्यै खलु मखमुखान् कुर्वते कर्मपाशान् Bv.4.21; R.13.58;18.7.-14 Result, consequence.-15 A position, posture in general; आसनबन्धधीरः R.2. 6; पर्यङ्कबन्धस्थिरपूर्वकायम् Ku.3.45,59.-16 A particular position in sexual intercourse, or a particular mode of sexual enjoyment (these are said in Ratimañjarī to be 16, but other writers increase the number to 84).-17 A border, frame-work.-18 Arrangement of a stanza in a particular shape; e. g. खड्गबन्ध, पद्मबन्ध, मुरजबन्ध ( vide K. P.9. ad loc.).-19 A sinew, tendon.-2 The body.-21 A deposit, pledge.-22 An embank- ment, throwing a bridge across (a river).-23 A disease in which the eyelids cannot be wholly closed.-Comp. -करणम् fettering, imprisoning.-कर्तृ m. a binder, fetterer.-तन्त्रम् a complete army containing the four necessary elements, i. e. elephants, horses, chariots and footmen.-नृत्यम् a kind of dance-पारुष्यम् forced or unnatural construction of words.-मुद्रा impression or mark of fetters.-स्तम्भः a post to which an animal (e. g. an elephat) is tied.
См. также в других словарях:
gaja-bandhana — गजबन्धन … Indonesian dictionary
gaja-bandhinī — गजबन्धिनी … Indonesian dictionary
