-
1 मलवानर
mála-vānaram. pl. N. of a people VP.
-
2 मलवारिन्
-
3 मलवाहिन्
-
4 मलविनाशिनी
mála-vināṡinīf. « dirt-destroyer», Andropogon Aciculatus L.
-
5 मलविशोधन
mála-viṡodhanamfn. cleansing away filth R.
-
6 मलविष्टम्भ
mála-vishṭambham. constipation (of the feces) L.
-
7 मलविसर्ग
-
8 मलविसर्जन
mála-visarjanan. ( W.) the act of removing dirt, cleansing (of a temple);
evacuation of feces
-
9 मलवेग
mála-vegam. diarrhoea L.
-
10 मलवैशम्य
-
11 धूमलव
dhūmá-lavam. puff of smoke Var.
-
12 मल
málan. (in later language alsoﾠ m.;
prob. fr. mlai) dirt, filth, dust, impurity (physical andﾠ moral) AV. etc. etc.;
(in med.) any bodily excretion orﾠ secretion (esp. those of the Dhātus q.v., described as phlegm from chyle, bile from the blood, nose mucus andﾠ ear wax from the flesh, perspiration from the fat, nails andﾠ hair from the bones, rheum of the eye from the brain;
cf. alsoﾠ the 12 impurities of the body enumerated in Mn. V, 135) Suṡr. Vāgbh. etc.;
(with Ṡaivas), original sin, natural impurity Sarvad. ;
camphor L. ;
Os Sepiae L. ;
m. the son of a Ṡūdra andﾠ a Mālukī L. ;
(ā) f. Flacourtia Cataphracta L. ;
n. tanned leather, a leathern orﾠ dirty garment (?) RV. X, 136, 2 ;
a kind of brass orﾠ bell-metal L. ;
the tip of a scorpion's tail L. (v.l. ala);
mfn. dirty, niggardly L. ;
unbelieving, godless L. ;
+ cf. Gk. μέλας;
Lat. mǎlus;
Lith. mólis, mélynas
- मलकर्षण
- मलकूट
- मलकोष्ठक
- मलग
- मलग्रहि
- मलघ्न
- मलज
- मलज्ञु
- मलत्व
- मलदायक
- मलदिग्धाङ्ग
- मलदूषित
- मलद्रव
- मलद्राविन्
- मलधात्री
- मलधारिन्
- मलपङ्क
- मलपङ्किन्
- मलपू
- मलपृष्ठ
- मलभुज्
- मलभेदिनी
- मलमल्लक
- मलमास
- मलमूत्रपरित्याग
- मलरोध
- मलरोधन
- मलवत्
- मलवानर
- मलवारिन्
- मलवाहिन्
- मलविनाशिनी
- मलविशोधन
- मलविष्टम्भ
- मलविसर्ग
- मलविसर्जन
- मलवेग
- मलवैशम्य
- मलशुद्धि
- मलस्रुति
- मलहन्तृ
- मलहा
- मलहारक
-
13 अनित्य _anitya
अनित्य a.1 Not eternal or everlasting, transient, non-eternal, perishable (नश्वर) (opp. नित्य); गन्धवती पृथ्वी सा द्विविधा नित्या$नित्या च T. S.9 (अनित्या = कार्यरूपा); See नित्य; यदि नित्यमनित्येन निर्मलं मलवाहिना । यशः कायेन लभ्येत तन्न लब्धं भवेन्तु किम् ॥ H.1.45. रजस्वलमनित्यं च भूतावासमिमं त्यजेत् Ms.6.77; धर्मो$नित्यः सुखदुःखे$प्यनित्ये जीवो$नित्यो हेतुरस्या- प्यनित्यः Mb.-2 Occasional, temporary, casual; not peremptory or obligatory as a rule &c., special.-3 Un- usual, extraordinary; वर्णे चानित्ये P.V.4.31 (लोहितकः कोपेन, अन्यथा तु श्वेतवर्ण इति भावः); आनाय्यो$नित्ये III.1.127 (स हि गार्हपत्यादानीयते$नित्यश्च सततमप्रज्वलनात् Sk.) See VI.1. 147.-4 Unsteady, fickle, not permanent; अनित्यं यौवनं रूपम् H.4.68; ˚हृदया हि ताः Rām.-5 Uncertain, doubt- ful; अनित्यो विजयो यस्माद् दृश्यते युध्यमानयोः Ms.7.199; विजयस्य ह्यनित्यत्वात् Pt.3.22.-6 (in grammar) A rule or opera- tion which is not invariable or compulsory; optional.-त्यम् adv. Occasionally, not permanently, incidentally, casually; अनित्यं हि स्थितो यस्मात् Ms.3.12.-Comp. -कर्मन्, -क्रिया an occasional act, such as a sacrifice for a special purpose, a voluntary and occasional act.-दत्तः, -दत्तकः, -दत्रिमः a son given by his parents to another temporarily (for temporary or preliminary adoption).-प्रत्यवेक्षा (with Buddhists) the consciousness that everything is perishable and is passing away.-भावः transitoriness, transient state, limited nature or exis- tence; so अनित्यता<?>वम् frailty, instability.-समः a sophism or fallacious reasoning which generalizes what it is excep- tional (as अनित्यत्वम्).-समासः a compound which it is not obligatory to form in every case (the sense of which may be equally expressed by resolving it into its constituent members.). -
14 कृतिन् _kṛtin
कृतिन् a. [कृतमनेन, कृत-इनि]1 One who has done his work or gained his end, satisfied, contented, happy, successful; यस्य वीर्येण कृतिनो वयं च भुवनानि च U.1.32; न खल्वनिर्जित्य रघुं कृती भवान् R.3.51;12,64.-2 (Hence) Lucky, fortunate, blessed; Ś.1.23;7.19.-3 Clever, competent, able, expert, skilful, wise, learned; तं क्षुरप्र- शकलीकृतं कृती R.11.29,19.14; Ku.2.1; Ki.2.9; Śi.2.25,3; H.3.89; Ve.4.12.-4 Good, virtuous, pure, pious; तावदेव कृतिनामपि स्फुरत्येष निर्मलविवेकदीपकः Bh. 1.56.-5 Following, obeying, doing what is enjoined. -
15 कोमल _kōmala
कोमल a. [कु-कलच् मुट् च नि˚ गुणः; cf Uṇ.1.16]1 Tender, soft, delicate (fig. also); बन्धुरकोमलाङ्गुलिम् (करम्) Ś.6.13.; कोमलविटपानुकारिणौ बाहू 1.21; संपत्सु महतां चित्तं भवत्युत्पलकोमलम् Bh.2.66.-2 (a) Soft, low; कोमलं गीतम्. (b) Agreeable, pleasing, sweet; रे रे कोकिल कोमलैः कलरवैः किं त्वं वृथा जल्पसि Bh.3.1.-3 Handsome, beautiful.-लम् 1 Water.-2 Clay, earth.-3 Silk.-4 Nutmeg.-ला A kind of date; मुकुष्टाः कोमलास्तत्र वारणीयाः प्रयत्नतः Śālihotra of Bhoja 268. -
16 दीपक _dīpaka
दीपक a. (-पिका f.) [दीप्-ण्वुल्]1 Kindling, inflaming.-2 Illuminating, making bright.-3 Illustrating, beautifying, making illustrious.-4 Exciting, making intense; सामवादाः सकोपस्य तस्य प्रत्युत दीपकाः Śi.2.55; Pt.3.28.-5 Tonic, stimulating digestion, digestive.-6 Skilful in managing a lamp.-कः 1 A light, lamp; तावदेव कृतिनामपि स्फुरत्येष निर्मलविवेकदीपकः Bh.1.7.-2 A falcon.-3 An epithet of Kāmadeva (also दीप्यक).-4 N. of several plants (Mar. ओंवा, जिरें, चित्रक, कांदा, मोरशेंडा)-5 N. of a Rāga.-5 A kind of measure.-कम् 1 Saffron.-2 (In Rhet.) A figure of speech in which two or more objects (some प्रकृत 'relevant' and some अप्रकृत 'irrelevant') having the same attribute are associated together, or in which several attributes (some relevant and some irrelevant) are predicated of the same object; सकृद्वृत्तिस्तु धर्मस्य प्रकृताप्रकृतात्मनाम् । सैव क्रियासु बह्वीषु कारकस्येति दीपकम् ॥ K. P. 1; cf. वदन्ति वर्ण्यावर्ण्यानाम् धर्मैक्यं दीपकं बुधाः । मदेन भाति कलभः प्रतापेन महीपतिः ॥ Chandr.5.45. -
17 विटपः _viṭapḥ
विटपः [विटं विस्तारं वा पाति पिबति पा˚ क Tv.]1 A branch, bough (of a creeper or tree). कोमलविटपानुकारिणौ बाहू Ś.1.21,31; यदनेन तरुर्न पातितः क्षपिता तद्विटपाश्रिता लता R.8.47; Śi.4.48; Ku.6.41.-2 A bush.-3 A new shoot or sprout; व्रज विटपममुं ददस्व तस्यै Śi.7.53.-4 A cluster, clump, thicket.-5 Extension.-6 The septum of the scrotum.-7 A creeper (लता); यो विस्फुरद्भ्रूविटपेन भूमेर्भारं कृतान्तेन तिरश्चकार Bhāg.3.2.18. -
18 विशेष _viśēṣa
विशेष a.1 Peculiar.-2 Copious, abundant; आसीद्विशेषा फलपुष्पवृष्टिः R.2.14.-षः 1 Discrimination, distinguishing between.-2 Distinction, difference; निर्विशेषो विशेषः Bh.3.5.-3 Characteristic difference, peculiar mark, special property, speciality, differentia; oft. in comp. and translated by 'special', 'pecu- liar' &c.; विशेषं नाधिगच्छामो गायतो राघवस्य च Rām. 7.94.14; प्रत्यादिष्टविशेषमण्डनविधिः Ś.6.5.-4 A favour- able turn or crisis in sickness, a change for the better; अस्ति मे विशेषः &Sacute.3 'I feel better'.-5 A limb, member; पुपोष लावण्यमयान् विशेषान् Ku.1.25.-6 A species, sort, variety, kind, mode (usually at the end of comp.); पञ्चत्वाय विशेषाय कल्पते भुवनैः सह Bhāg.11.23.21; भूतविशेषः U.4; परिमलविशेषान् Pt.1; कदलीविशेषाः Ku.1.36.-7 A different or various object, various particulars (pl.); प्रासादास्त्वां तुलयितुमलं यत्र तैस्तैर्विशेषैः Me.66,59.-8 Excel- lence, superiority, distinction; usually at the end of comp. and translated by 'excellent', 'distinguished', 'pre-eminent', 'choice', &c.; अनुभावविशेषात्तु R.1.37; वपुर्विशेषेषु Ku.5.31; R.2.7;6.5; Ki.9.58; so आकृति- विशेषाः 'excellent forms', अतिथिविशेषः 'a distinguished guest' &c.-9 A peculiar attribute, the eternal dis- tinguishing nature of each of the nine dravyas; अयमस्माद् व्यावृत्त इति व्यावृत्तिबुद्धिमात्रहेतुर्विशेषः Tarka K. (these viśeṣas are said to inhere in the atoms of the Earth, Water, Light, and Air and the five eternal substances, Ether, Time, Space, Soul and Mind.); पञ्च चैव विशेषा वै तथा पञ्चेन्द्रियाणि च Mb.12.36.29; Bhāg.2.5.29.-1 (a) Individuality, particularity. (b) A particular instance; उक्तिरर्थान्तरन्यासः स्यात् सामान्यविशेषयोः-11 A cate- gory, predicament.-12 A mark on the forehead with sandal, saffron &c.-13 A word which limits or quali- fies the sense of another; see विशेषण.-14 N. of the mundane egg.-15 (In Rhet.) A figure of speech, said to be of three kinds; it is thus defined by Mammaṭa:- विना प्रसिद्धमाधारमाधेयस्य व्यवस्थितिः । एकात्मा युगपद्वृत्तिरेकस्यानेक- गोचरा । अन्यत् प्रकुर्वतः कार्यमशक्यान्यस्य वस्तुनः । तथैव करणं चेति विशेषस्त्रिविधः स्मृतः ॥ K. P.1.-16 (In geom.) The hypotenuse.-Comp. -अतिदेशः a special supple- mentary rule, special extended application.-उक्तिः f. a figure of speech in which an effect is represented as not taking place though the usual necessary causes exist; विशेषोक्तिरखण्डेषु कारणेषु फलावचः K. P.1; e. g. हृदि स्नेहक्षयो नाभूत् स्मरदीपे ज्वलत्यपि.-करणम् improvement.-गुणः 1 a special or distinguishing property.-2 (in phil.) such guṇa as is not produced (like संयोग, पृथक्त्व &c.) by the union of two things.-ज्ञ, -विद् a.1 knowing distinctions, critical, connoisseur.-2 learned, wise; अज्ञः सुखमाराध्यः सुखतरमाराध्यते विशेषज्ञः Bh.2.3.-धर्मः 1 A peculiar duty.-3 A special law.-पतनी- यम् A particular crime; नीचाभिगमनं गर्भपातनं भर्तृहिंसनम् । विशेषपतनीयानि स्त्रीणामेतान्यपि ध्रुवम् ॥ Y.3.297.-भावना (in Arith.) a kind of method in extracting roots.-लक्षणम्, -लिङ्गम् a special or characteristic mark.-वचनम् a special text or precept.-विधिः, -शास्त्रम् a special rule. -
19 harmlessly
Adv1. हानि के बिनाउपग्रह का मलवा " harmlessly " समुद्र में जा गिरा. -
20 hope
N1. आशावह मैनेजर के पास नौकरी की 'hope'(आशा) लेकर गया था/किन्तु निराशा ही मिली.--------V1. आशा करनाभूकंप के मलवे में दबे लोगों के जीवित बचने की 'hope'(आशा करना)व्यर्थ है.
Страницы
- 1
- 2
См. также в других словарях:
mála-vāhin — मलवाहिन् … Indonesian dictionary
mála-vaiṡamya — मलवैशम्य … Indonesian dictionary
mála-vānara — मलवानर … Indonesian dictionary
mála-vārin — मलवारिन् … Indonesian dictionary
mála-vega — मलवेग … Indonesian dictionary
mála-vināṡinī — मलविनाशिनी … Indonesian dictionary
mála-visarga — मलविसर्ग … Indonesian dictionary
mála-visarjana — मलविसर्जन … Indonesian dictionary
mála-vishṭambha — मलविष्टम्भ … Indonesian dictionary
mála-viṡodhana — मलविशोधन … Indonesian dictionary
dhūmá-lava — धूमलव … Indonesian dictionary
