-
1 मलमूत्रपरित्याग
-
2 मल
málan. (in later language alsoﾠ m.;
prob. fr. mlai) dirt, filth, dust, impurity (physical andﾠ moral) AV. etc. etc.;
(in med.) any bodily excretion orﾠ secretion (esp. those of the Dhātus q.v., described as phlegm from chyle, bile from the blood, nose mucus andﾠ ear wax from the flesh, perspiration from the fat, nails andﾠ hair from the bones, rheum of the eye from the brain;
cf. alsoﾠ the 12 impurities of the body enumerated in Mn. V, 135) Suṡr. Vāgbh. etc.;
(with Ṡaivas), original sin, natural impurity Sarvad. ;
camphor L. ;
Os Sepiae L. ;
m. the son of a Ṡūdra andﾠ a Mālukī L. ;
(ā) f. Flacourtia Cataphracta L. ;
n. tanned leather, a leathern orﾠ dirty garment (?) RV. X, 136, 2 ;
a kind of brass orﾠ bell-metal L. ;
the tip of a scorpion's tail L. (v.l. ala);
mfn. dirty, niggardly L. ;
unbelieving, godless L. ;
+ cf. Gk. μέλας;
Lat. mǎlus;
Lith. mólis, mélynas
- मलकर्षण
- मलकूट
- मलकोष्ठक
- मलग
- मलग्रहि
- मलघ्न
- मलज
- मलज्ञु
- मलत्व
- मलदायक
- मलदिग्धाङ्ग
- मलदूषित
- मलद्रव
- मलद्राविन्
- मलधात्री
- मलधारिन्
- मलपङ्क
- मलपङ्किन्
- मलपू
- मलपृष्ठ
- मलभुज्
- मलभेदिनी
- मलमल्लक
- मलमास
- मलमूत्रपरित्याग
- मलरोध
- मलरोधन
- मलवत्
- मलवानर
- मलवारिन्
- मलवाहिन्
- मलविनाशिनी
- मलविशोधन
- मलविष्टम्भ
- मलविसर्ग
- मलविसर्जन
- मलवेग
- मलवैशम्य
- मलशुद्धि
- मलस्रुति
- मलहन्तृ
- मलहा
- मलहारक
-
3 त्वच् _tvac
1त्वच् 6 P. (त्वचति) To cover.2त्वच् f.1 Skin (of men, serpents &c.); धत्ते त्वचं रौरवीम् U.4.2; Mv.1.18.-2 Hide (as of a cow, deer &c.); त्वचं स मेध्यां परिधाय रौरवीम् R.3.31.-3 Bark, rind; न्यस्ताक्षरा धातुरसेन यत्र भूर्जत्वचः कुञ्जरबिन्दुशोणाः Ku.1.7; R.2.37;17.12.-4 Any cover or coating.-5 The sense of touch.-6 Cinnamon वल्के लवङ्गवल्के त्वक् Nm.-7 Sur- face (of the earth); भूम्या उद्गेव वि त्वचं बिभेद Rv.1.68. 4.-Comp. -अङ्कुरः horripilation.-इन्द्रियम् the organ of touch.-कण्डुरः a sore.-गन्धः the orange.-छेदः 1 a skin-wound, scratch, bruise.-2 circumcision.-जम् 1 blood.-2 hair (on the body).-तरङ्गकः a wrinkle; (also त्वचोर्मिः).-त्रम् an armour; त्वक्त्रं चाचकचे वरम् Bk. 14.94.-दोषः disease of the skin, leprosy.-पत्रम् the leaf of Laurus Cassia (Mar. दालचिनी); चन्दनागुरुमुख्यानि त्वक्पत्राणां वनानि च Mb.12.17.18; एलां च देवकुसुमं त्वक्पत्रं चीनदारु च Śiva. B.3.14.-परिपुटनम् peeling of the skin.पलितम् leprosy.-पारुष्यम् roughness of the skin.-पुष्पः horripilation.(-ष्पी, -ष्पम्) a blotch, scab.-भेदः a scratch.-भेदकः One who scratches the skin; त्वग्भेदकः शतं दण्ड्यः Ms.8.284.-मलम् hair of the body.-रोगः leprosy. &c., any cutaneous disease.-शून्यता want of sensation in the skin.-सारः (त्वचिसारः) 1 a bamboo; त्वक्साररन्ध्रपरिपूरणलब्धगीतिः Śi.4.61.-2 Laurus Cassia (Mar. दालचिनी); यत्रासीत्क्षपिता क्षरज्जलधरे त्वक्सारलक्षीकृते Mv.7.12.-सुगन्धः an orange. -
4 मल _mala
मल a. [मृज्यते शोध्यते मृज्-कल टिलोपः Tv.]1 Dirty, foul; आमिषं यच्च पूर्वेषां राजसं च मलं भृशम् Rām.7.74.16.-2 Mean, covetous.-3 Unbelieving, infidel, godless.-4 Wicked.-लः, -लम् 1 Dirt, filth, impurity, dust, any impure matter; मलदायकाः खलाः K.2; छाया न मूर्छति मलोपहतप्रसादे शुद्धे तु दर्पणतले सुलभावकाशा Ś.7.32.-2 Dregs, refuse, sediment, excrement, feces, dung.-3 Dross (of metals), rust, alloy.-4 Moral taint or impurity, sin; फलैधःकुसुमस्तेयमधैर्यं च मलावहम् Ms.11.7.-5 Any impure secretion of the body; (according to Manu these excretions are twelve:-- वसा शुक्रमसृङ् मज्जा मूत्रविड् घ्राणकर्णविट् । श्लेष्माश्रुदूषिका स्वेदो द्वादशैते नृणां मलाः Ms.5.135).-6 Camphor.-7 Cuttle-fish bone.-8 Tanned leather; a leather-garment.-9 The three humours of the body (वात, पित्त and कफ).-लम् A kind of base metal.-Comp. -अपकर्षणम् 1 removing the dirt, purification.-2 removal of sin.-अपहा 1 a particular preparation.-2 N. of a river; नन्दिनी नलिनी सीता मालती च मलापहा.-अयनम् the rectum.-अरिः a kind of natron.-अव- रोधः constipation of the bowels.-आकर्षिन् m. a sweep- er, a scavenger.-आभ a. dirty-looking.-आवाह a.1 causing dirt, dirtying, soiling.-2 defiling, polluting; Ms.11.7.-आशयः the stomach; bowels.-उद्भवम् the rust of iron (मण्डूर).-उत्सर्गः evacuation of the feces, voiding the excrement.-उद्वासा a woman who has put off her soiled clothes.- उपहत a. soiled, tarnished with dirt; Ś7.32.-कर्षण a. cleansing.-घ्न a. cleansing, detergent. (-घ्नः) the bulbous root of शाल्मली. (-घ्नी) N. of a plant (नागदमनी).-जम् pus, matter.-दूषित a. dirty, foul, soiled.-द्रवः purging, diarrhœa.-द्राविन् a. purging. (-m. the Jayapāla tree.-धात्री a nurse who attends to a child's necessities.-धारिन् m. a reli- gious mendicant of the Jaina sect.-पङ्किन् a. covered with dust and mire; निराहारा कृशा रुक्षा जटिला मलपङ्किनी Mb.5.186. 2.-पूः (यूः) Ficus Oppositifolia (Mar. काळा किंवा धेड- उंबर).-पृष्ठम् the first (or outer) page of a book.-भुज् m. a crow.-मल्लकः a strip of cloth covering the privities (कौपीन); Dk.2.2.-मासः an intercalary month (so called because during that month religious ceremonies are not performed); 'अमावास्याद्वयं यत्र रवि- संक्रान्तिवर्जितम् । मलमासः स विज्ञेयः...'-मूत्रपरित्यागः evacua- tion of feces and urine.-वासस् f. a woman in her courses.-विशोधन a. cleansing away filth.-विष्टम्भः constipation.-विसर्गः, -विसर्जनम्, -शुद्धिः f. evacua- tion of the bowels.-हन्तृ m. = मलघ्नः.-हारक a. removing dirt or sin.
См. также в других словарях:
mála-mūtra-parityāga — मलमूत्रपरित्याग … Indonesian dictionary
