Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

बृहद्वाराहयन्त्रमाहात्म्य

  • 1 हयनः _hayanḥ

    हयनः A year.
    -नम् A covered carriage.

    Sanskrit-English dictionary > हयनः _hayanḥ

  • 2 हयन


    hayana
    m. a year (cf. hāyana) L. ;

    n. a covered carriage orﾠ palanquin ( alsoﾠ read ḍayana;
    seeﾠ under ḍī) L.

    Sanskrit-English dictionary > हयन

  • 3 हयनिर्घोष


    háya-nirghosha
    m. the clatter of a horse's hoofs MW.

    Sanskrit-English dictionary > हयनिर्घोष

  • 4 गृहयन्त्र


    gṛihá-yantra
    n. an apparatus to which on festive occasions the flags of a house are fastened Kum. VI, 41.

    Sanskrit-English dictionary > गृहयन्त्र

  • 5 बृहद्वाराहयन्त्रमाहात्म्य


    bṛihád-vārāha-yantra-māhātmya
    n. N. of wk.

    Sanskrit-English dictionary > बृहद्वाराहयन्त्रमाहात्म्य

  • 6 आदरः _ādarḥ

    आदरः [आ-दृ-कप्]
    1 Respect, reverence, honour; निर्माणमेव हि तदादरलालनीयम् Māl.9.5; न जातहार्देन न विद्धि- षादरः Ki.1.33; Ku.6.2.
    -2 Attention, care, notice, close application; आदरप्रयत्न Māl.7 careful efforts; तां प्रणामादरस्रस्तजाम्बूनदवतंसकाम् Ku.6.91.
    -3 (a) Eagerness, desire, regard; भूयान्दारार्थमादरः Ku.6.13; आदरादुपसर्पित- तुरंङ्गः K.119 eagerly; यत्किंचनकारितायामादरः 12; अन्वेष्टु- मादरमकरवम् 152 made up my mind; Ki.8.26,41; 13.58. (b) Earnest desire, request; Ś.6.
    -4 Effort, endeavour; गृहयन्त्रपताकाश्रीरपौरादरनिर्मिता Ku.6.41.
    -5 Commencement, beginning.
    -6 Love, attachment.
    -7 Acceptance; तस्मादेषां व्यर्थहिंसानिवृत्त्यै स्यादुत्कृष्टः पिष्टपश्वा- दरो$पि Viś. Guṇā.182.

    Sanskrit-English dictionary > आदरः _ādarḥ

  • 7 गृहम् _gṛham

    गृहम् [गृह्यते धर्माचरणाय, ग्रह् गेहार्थे क Tv.]
    1 A house, dwelling, habitation, mansion; न गृहं गृहमित्याहुर्गृहिणी गृह- मुच्यते Pt.4.81,5.15; पश्य वानरमूर्खेण सुगृही निर्गृहीकृतः Pt. 1.39.
    -2 A wife; (the first quotation in
    1 is some- times erroneously cited as an illustration).
    -3 The life of a householder; न हि सति कुलधुर्ये सूर्यवंश्या गृहाय R.7. 71,5.1; Mv.4.28.
    -4 A sign of the zodiac.
    -5 A name or appellation.
    -6 A square (in chess or any other game).
    -हाः (m. pl.)
    1 A house, dwelling; इमे नो गृहाः Mu.1; स्फटिकोपलविग्रहा गृहाः शशभृद्भित्तनिरङ्कभित्तयः N.2.74; तत्रागारं धनपतिगृहानुत्तरेणास्मदीयम् Me.77.
    -2 A wife; अथावलोकको$गच्छद्गृहानेकः परावसुः Mb.3.138.4.
    -3 The inhabitants of a house, family; the life of a house- holder; गृहानुत्सृज्य यो राजन् मोक्षमेवाभिपद्यते Mb.12.16.29.
    -हः Ved. An assistant, or servant; गृहो याम्यरंकृतो देवेभ्यो हव्यवाहनः Rv.1.119.13. In comp. oft. rendered by 'domestic', 'household' or 'tame'; e. g. ˚कपोतः 'a tame pigeon'; ˚कार्याणि-कर्माणि 'household duties'; ˚ शकु- न्तिका 'tame bird'; छद्मना परिददामि मृत्यवे सौनिको गृहशकुन्तिका- मिव U.1.45 &c.
    -Comp. -अक्षः a loophole, eyelet-hole, a round or ablong window.
    -अधिपः, -ईशः, -ईश्वरः 1 a house-holder.
    -2 a regent of a sign of the zodiac. संशयस्थः see अनुपात.
    -अयनिकः a house-holder.
    -अर्थः domestic affairs, any household matter; गृहार्थो$ग्निपरि- ष्क्रिया Ms.2.67.
    -अभिपालिन् m. a watchman.
    -अम्लम् a kind of sour-gruel.
    -अवग्रहणी the threshold.
    -अश्मन् m. a flat ablong stone upon which condiments are ground (Mar. पाटा).
    - आगत a. one who has come to a house. (
    -तः) a guest.
    -आचारः household or domestic business; U.2.
    -आरम्भः building a house; गृहारम्भातिदुःखाय Bhāg.11.9.15.
    -आरामः, -वाटी, -वाटिका a garden attached to a house.
    -आशया, -आश्रया the betel-tree.
    -आश्रमः the order of a house- holder, the second stage in the religious life of a Bāhmaṇa; see आश्रम; Ms.6.1.
    -आश्रमिन् m. a house- holder; Bhāg.1.8.7.
    -ईश्वरी a housewife; दिष्ट्या गृहेश्वर्यसकृन्मयि त्वया कृतानुवृत्तिर्भवमोचनी खलैः Bhāg.1.6.54.
    -उत्पातः any domestic nuisance.
    -उपकरणम् a domestic utensil, anything required for household use; एकदा निर्गता क्रेतुं गृहोपकरणानि सा Ks.2.15.
    -कच्छपः = गृहाश्मन् q. v.
    -कन्या, -कुमारी the plant Aloe Perfoliata (Mar. कोरफड).
    -कपोतः, -तकः a tame or domestic pigeon; Śi.4.52.
    -करणम् 1 household affairs.
    -2 house-building.
    -कर्तृ m.
    1 'a house-builder,' a kind of sparrow.
    -2 a carpenter; गृहकर्ता भवानेव देवानां हृदयेप्सितम् Rām.7.5.19.
    -कर्मन् n.
    1 household affairs.
    -2 a domestic rite. ˚करः, ˚कारः, ˚दासः a menial, domestic servant; शंभुस्वयंभुहरयो हरिणेक्षणानां येनाक्रियन्त सततं गृहकर्मदासाः Bh.1.1.
    -कलहः domestic feuds, intestine broils.
    -कारकः a house- builder, mason; करोति तृणमृत्काष्ठैर्गृहं वा गृहकारकः Y.3.146.
    -कारिन् m.
    1 a housebuilder.
    -2 a kind of wasp.
    -कुक्कुटः a domestic cock.
    -कार्यम्, -कृत्यम् household affairs; सदा प्रहृष्टया भाव्यं गृहकार्येषु दक्षया Ms.5.15.
    -गोधा, -गोधिका the small house-lizard.
    -चुल्ली a house with two rooms contiguous to each other, but one facing west, the other east; Bṛi. S.53.4.
    -चेतस् a. thinking only of one's house; Bhāg.9.11.17.
    -छिद्रम् 1 a family-secret or scandal.
    -2 family dissensions; आयुर्वित्तं गृहच्छिद्रं मन्त्रमैथुनभेषजम् H.1.123.
    -ज, -जात a. born in the house (a slave &c.); Bṛi.5.61.7; Ms. 8.415.
    -जनः family, members of a family, especially the wife; Mu.1.
    -जालिका deceit, disguise.
    -ज्ञानिन् (also गृहेज्ञानिन्) 'wise only in the inside of the house', inexperienced, stupid, foolish.
    -तटी a terrace in front of the house.
    -दारु n. a house-post; नरपतिबले पार्श्वायाते स्थितं गृहदारुवत् Mk.4.3.
    -दाहः setting a house on fire, incendiarism.
    -दासः a domestic slave.
    -दासी a female domestic slave; एकदा गृहदासीषु यशोदा नन्दगेहिनी । कर्मान्तर- नियुक्तासु निर्ममन्थ स्वयं दधि ॥ Bhāg.1.9.1.
    -दीप्तिः f. the splendour or ornament of a house, a virtuous woman; प्रजनार्थं महाभागाः पूजार्हा गृहदीप्तयः Ms.9.26.
    -देवता the goddess of a house; (pl.) a class of household deities; Ks.4.74.
    -देहली the threshold of a house; यासां बलिः सपदि मद्गृहदेहलीनाम् Mk.1.9.
    -नमनम् wind.
    -नाशनः a wild pigeon.
    -नीडः a sparrow,
    -पतिः 1 a householder; बामं गृहपतिं नय Rv.6.53.2; a man who has entered on the second stage of life, one who, after having completed his studies, is married and settled.
    -2 a sacrificer.
    -3 the virtue of a householder; i. e. hospitality.
    -4 Ved. an epithet of Agni.
    -5 the maintenance of the sacred and perpetual fire.
    -6 the head or judge of a village; Mk.2; Dk.8.
    -पत्नी Ved. 'the mistress of a house', the wife of the householder; गृहान् गच्छ गृहपत्नी यथासः Rv.1.85.26.
    -पालः 1 the guardian of a house.
    -2 a housedog; आस्ते$वमत्योपन्यस्तं गृहपाल इवाहरन् Bhāg.3.3.15.
    -पिण्डी f. the basement of a building; Kāmikāgama 55.2-21.
    -पोतकः the site of a house, the ground on which it stands and which surrounds it.
    -पोषणम् maintenance of a house- hold; तेन चास्य नियुक्ताभूत्स्वभार्या गृहपोषणे Ks.2.55.
    -प्रवेशः a solemn entrance into a house according to prescribed rites.
    -बभ्रुः a domestic ichneumon.
    -बलिः a domestic oblation, offering of the remnants of a meal to all creatures, such as animals, supernatural beings, and particularly household deities; Ms.3.265. ˚प्रियः a crane. ˚भुज् m.
    1 a crow.
    -2 a sparrow; नीडारम्भैर्गृहबलि- भुजामाकुलग्रामचैत्याः Me.23. ˚देवता a deity to whom a domestic oblation is offered.
    -भङ्गः 1 one who is driven from his house, an exile.
    -2 destroying a house.
    -3 breaking into a house.
    -4 failure, ruin or destruction of a house, firm &c.
    -भञ्जनम् 1 breaking down or destroying a house.
    -2 causing the decay or ruin of a family.
    -भद्रकम् an audience-hall.
    -भर्तृ m. the master of a house; Bṛi. S. 53.58.
    -भूमिः f. the site of a house.
    -भेदिन् a.
    1 prying into domestic affairs.
    -2 causing domestic quarrels.
    -भोजिन् m. an inmate of the same house, tenant; तस्मा- दप्यग्रहारान्ये जगृहुर्गृहभोजिनः Rāj. T.5.43.
    -मणिः a lamp.
    -माचिका a bat.
    -मार्जनी a female servant of the house; सख्योपेत्याग्रहीत्पाणिं यो$हं तद्गृहमार्जनी Bhāg.1.83.11.
    -मृगः a dog.
    -मेघः a multitude of houses; Rām.5.
    -मेध a.
    1 one who performs the domestic rites or sacrifices; गृह- मेधास आ गत मरुतो माप भूतन Rv.7.59.1.
    -2 connected with the duties of a householder.
    (-धः) 1 a householder.
    -2 a domestic sacrifice; Bhāg.2.6.19.
    -मेधिन् m. a householder, a married Brāhmaṇa who has a house- hold; (गृहैर्दारैर्मेधन्ते संगच्छन्ते Malli.); प्रजायै गृहमेधिनाम् R.1. 7; see गृहपति above.
    (-नी) 1 the wife of a householder, a house-wife; न व्यचष्ट वरारोहां गृहिणीं गृहमेधिनीम् Bhāg.4. 26.13.
    -2 the intellect based on the Sattva quality.
    -यज्ञः see गृहमेधः; Mb.1.18.5.
    -यन्त्रम् a stick or other instrument to which, on solemn occasions, flags are fastened; गृहयन्त्रपताकाश्रीरपौरादरनिर्मिता Ku.6.41.
    -रन्ध्रम् family-dissensions.
    -वाटिका, -वाटी a garden attached to a house.
    -वित्तः the owner of a house.
    -व्रत a. devoted to home. मतिर्न कृष्णे परतः स्वतो वा मिथो$भिपद्येत गृहव्रतानाम् Bhāg.7.5.3.
    -शायिन् m. a pigeon.
    -शुकः 1 a domestic parrot, one kept for pleasure; Amaru.16.
    -2 a domestic poet; आयातेन शुकैः सार्धं दत्ता गृहशुकेन यः । मुक्ताः प्राप्य प्रतिष्ठायां चक्रे ख्यातां शुकावलीम् ॥ Rāj. T.5.31.
    -संवेशकः a house-builder by profession; Ms.3.163.
    -सार property; गृहीतसारमेनं सपुत्रकलत्रं संयम्य Mu.1.
    -स्थः a householder, one who has entered on the stage of a house-holder; संकटा ह्याहिताग्नीनां प्रत्यवायैर्गृहस्थता U.1.9; see गृहपति above and Ms.3.68;6.9. ˚आश्रमः the life of a householder; see गृहाश्रम. ˚धर्मः the duty of a house- holder.
    -स्थूणा the pillar of a house.

    Sanskrit-English dictionary > गृहम् _gṛham

  • 8 गो _gō

    गो m. f. (Nom. गौः) [गच्छत्यनेन, गम् करणे डो Tv.]
    1 Cattle, kine (pl.)
    -2 Anything coming from a cow; such as milk, flesh, leather &c.
    -3 The stars; वि रश्मिभिः ससृजे सूर्यो गाः Rv.7.36.1.
    -4 The sky.
    -5 The thunder- bolt of Indra; Ki.8.1.
    -6 A ray of light; नान्यस्तप्ता विद्यते गोषु देव Mb.1.232.11; बालो$यं गिरिशिखरेषु चारयन् गाः त्रैलोक्यं तिमिरभरेण दुष्टमेतत् (रविः नैर्मल्यं नयति) । Rām. Ch. 7.6.
    -7 A diamond.
    -8 Heaven.
    -9 An arrow. -f.
    1 A cow; जुगोप गोरूपधरामिवोर्वीम् R.2.3; क्षीरिण्यः सन्तु गावः Mk.1.6.
    -2 The earth; दुदोह गां स यज्ञाय R.1.26; गामात्तसारां रघुरप्यवेक्ष्य 5.26;11.36; Bg.15.13; सेको$- नुगृह्णातु गाम् Mu.3.2; Me.3; cf. also the quotation for (
    -6).
    -3 Speech, words; कुलानि समुपेतानि गोभिः पुरुषतो$- र्थतः Mb.5.28; रघोरुदारामपि गां निशम्य R.5.12;2.59; Ki.4.2.
    -4 The goddess of speech, Sarasvatī.
    -5 A mother.
    -6 A quarter of the compass.
    -7 Water; सायं भेजे दिशं पश्चाद्गविष्ठो गां गतस्तदा Bhāg.1.1.36; also pl.; Bhāg.11.7.5.
    -8 The eye; गोकर्णा सुमुखी कृतेन इषुणा गोपुत्रसंप्रेषिता Mb.8.9.42.
    -9 A region of the sky. -m. A bull, an ox; असंजातकिणस्कन्धः सुखं स्वपिति गौर्गडिः K. P.1; Ms.4.72; cf. चरद्गव.
    -2 The hair of the body.
    -3 An organ of sense; अदान्तगोभिर्विशतां तमिस्रं पुनः पुनश्चर्वितचर्वणानाम् Bhāg..7.5.3.
    -4 The sign Taurus of the zodiac; Bṛi. S.49.
    -5 The sun.
    -6 The number 'nine' (in math.).
    -7 The moon.
    -8 A singer.
    -9 A billion.
    -1 A cow-sacrifice
    -11 A house; cf. गौर्वज्रं गौः प्रभा भूमिर्वाणी तोयं त्रिविष्टपम् । धेनुर्बस्तो वृषो दिग्गौर्नेत्रं लज्जा गुरू रमा ॥ इन्द्रियं श्रीरुमा... Enm.
    -Comp. -कण्टकः, -कम् 1 a road or spot trodden down by oxen and thus made im- passable.
    -2 the cow's hoof.
    -3 the print of a cow's hoof.
    -कर्ण a. having cow's ears.
    (-र्णः) 1 a cow's ear; गोकर्णसदृशौ कृत्वा करावाबद्धसारणौ Ks.6.57.
    -2 a mule.
    -3 a snake; Mb.8.9.42.
    -4 a span (from the tip of the thumb to that of the ring-finger); गोकर्णशिथिल- श्चरन् Mb.2.68.75; तालः स्मृतो मध्यमया गोकर्णश्चाप्यनामया Brahmāṇḍa P.
    -5 N. of a place of pilgrimage in the south, sacred to Śiva. श्रितगोकर्णनिकेतमीश्वरम् R.8.33.
    -6 a kind of deer.
    -7 a kind of arrow; Mb.8.9.42.
    -किराटा -किराटिका the Sārikā bird.
    -किलः, -कीलः 1 a plough
    -2 a pestle.
    -कुलम् 1 a herd of kine; वृष्टिव्याकुलगोकुलावनरसादुद्धृत्य गोवर्धनम् Gīt.4; गोकुलस्य तृषा- र्तस्य Mb.
    -2 a cow-house.
    -3 N. of a village (where Kṛiṣṇa was brought up).
    -कुलिक a.
    1 one who does not help a cow in the mud.
    -2 squint-eyed.
    -कुलोद्भवा an epithet of Durgā.
    -कृतम् cow-dung.
    -क्षीरम् cow's milk.
    -क्षुरम्, -रकम् a cow's hoof.
    -खरः a beast (पशु); यत्तीर्थबुद्धिः सलिले न कर्हिचिज्जनेष्वभिज्ञेषु स एव गोखरः Bhāg.1.84.13.
    -खा a nail.
    -गृष्टिः a young cow which has had only one calf.
    -गोयुगम् a pair of oxen.
    -गोष्ठम् a cow-pen, cattle-shed.
    -ग्रन्थिः 1 dried cowdung.
    -2 a cow-house.
    -ग्रहः capture of cattle (गवालम्भ); Mb.12.265.2.
    -ग्रासः the ceremony of offering a morsel (of grass) to a cow when performing an expiatory rite.
    -घातः, -घातकः, -घातिन् m. a cow-killer.
    -घृतम् 1 rain-water.
    -2 clarified butter coming from a cow.
    -घ्न a.
    1 destructive to cows.
    -2 one who has killed a cow.
    -3 one for whom a cow is killed, a guest.
    -चन्दनम् a kind of sandal-wood.
    -चर a.
    1 grazed over by cattle.
    -2 frequenting, dwelling, resorting to, haunting पितृसद्मगोचरः Ku.5.77.
    -3 within the scope, power, or range of; अवाङ्मनसगोचरम् R.1.15; so बुद्धि˚, दृष्टि˚, श्रवण˚ स्वगोचरे दीप्ततरा बभूव Bu. Ch.1.13.
    -4 moving on earth.
    -5 accessible to, attainable; त्याग- सूक्ष्मानुगः क्षेम्यः शौचगो ध्यागोचरः Mb.12.236.12.
    -6 circulating, having a particular meaning, prevalent.
    (-रः) 1 the range of cattle, pasturage; उपारताः पश्चिम- रात्रिगोचरात् Ki.4.1.
    -2 (a) a district, department, province, sphere. (b) an abode, dwelling-place, a place of resort; Śi.1.21; Ms.1.39.
    -3 range of the organs of sense, an object of sense; श्रवणगोचरे तिष्ठ be within ear-shot; नयनगोचरं या to become visible.
    -4 scope, range, in general; हर्तुर्याति न गोचरम् Bh.2.16.
    -5 (fig.) grip, hold, power, influence, control; कः कालस्य न गोचरा- न्तरगतः Pt.1.146; गोचरीभूतमक्ष्णोः U.6.26; Māl.5.24; अपि नाम मनागवतीर्णो$सि रतिरमणबाणगोचरम् Māl.1.
    -6 horizon.
    -7 field for action, scope; इन्द्रियाणि हयानाहुर्विषयांस्तेषु गोचरान् Kaṭh.3.4.
    -8 the range of the planets from the Lagna or from each other.
    ˚पीडा in- auspicious position of stars within the ecliptic; गोचर- पीडायामपि राशिर्बलिभिः शुभग्रहैर्दृष्टः (पीडां न करोति) Bṛi.S.41.13. (गोचरीकृ to place within the range (of sight), make current).
    -चर्मन् n.
    1 a cow's hide.
    -2 a particular measure of surface thus defined by Vasiṣṭha:-- दशहस्तेन वंशेन दशवंशान् समन्ततः । पञ्च चाभ्यधिकान् दद्यादेतद्गोचर्म चोच्यते ॥ ˚वसनः an epithet of Śiva.
    -चर्या seeking food like a cow; गोचर्यां नैगमश्चरेत् Bhāg.11.18.29.
    -चारकः cowherd.
    -चरणम् the tending or feeding of cows; Bhāg.1.38.8.
    -ज a.
    1 born in the earth (rice &c.).
    -2 produced by milk; अब्जा गोजा...... Kaṭh.5.2.
    -जरः an old ox or bull; नाद्रियन्ते यथापूर्वं कीनाशा इव गोजरम् Bhāg.3.3.13.
    -जलम् the urine of a bull or cow.
    -जागरिकम् auspi- ciousness, happiness. (
    -कः) a preparer of food, baker.
    -जात a. born in the heaven (gods); गोजाता अप्या मृळता च देवाः Rv.6.5.11.
    -जिह्वा N. of a plant (Mar. पाथरी).
    -जिह्विका the uvula.
    -जीव a. living on cattle (milk- man); Hch.1.7.
    -तल्लजः an excellent bull or cow.
    -तीर्थम् a cowhouse.
    -त्रम् [गां भूमिं त्रायते त्रै-क]
    1 a cow-pen.
    -2 a stable in general.
    -3 a family, race, lineage; गोत्रेण माठरो$स्मि Sk.; so कौशिकगोत्राः, वसिष्ठगोत्राः &c.; Ms.3.19,9.141.
    -4 a name, appellation; जगाद गोत्र- स्खलिते च का न तम् N.1.3; Ś.6.5; see ˚स्खलित below; मद्गोत्राङ्कं विरचितपदं गेयमुद्गातुकामा Me.88.
    -5 a multitude.
    -6 increase.
    -7 a forest.
    -8 a field.
    -9 a road.
    -1 possessions, wealth.
    -11 an umbrella, a parasol.
    -12 knowledge of futurity.
    -13 a genus, class, species.
    -14 a caste, tribe, caste according to families. (
    -त्रः) a mountain; 'गोत्रं नाम्नि कुले$प्यद्रौ' इति यादवः; Śi.9.8. Hence गोत्रोद्दलनः means Indra; cf. इन्द्रे तु गोत्रोद्दलनः कुलघ्ने गिरिदारणे Nm.
    (-त्रा) 1 a multitude of cows.
    -2 the earth.
    ˚उच्चारः recitation of family pedigree.
    ˚कर्तृ, -कारिन् m. the founder of a family.
    ˚कीला the earth.
    ˚ज a. born in the same family, gentile, a relation; Bhāg.3.7.24; Y.2.135.
    ˚पटः a genealogical table, pedigree.
    ˚प्रवरः the oldest member or founder of a family.
    -भिद् m. an epithet of Indra; हृदि क्षतो गोत्रभिदप्यमर्षणः R.3.53;6.73; Ku.2.52.
    ˚स्खलनम्, ˚स्खलितम् blundering or mistaking in calling (one) by his name, calling by a wrong name; स्मरसि स्मर मेखलागुणैरुत गौत्रस्खलितेषु बन्धनम् Ku.4.8.
    -द a. giving cows; Ms.4.231. (
    -दः) brain. (
    -दा) N. of the river Godāvarī.
    -दत्र a. Ved. giving cows. (
    -त्रः) an epithet of Indra. (
    -त्रम्) a crown (pro- tecting the head).
    -दन्त a. armed with a coat of mail.
    (-तम्) 1 yellow orpiment.
    -2 a white fossil substance.
    -दानम् 1 the gift of a cow.
    -2 the ceremony of tonsure or cutting the hair; रामलक्ष्मणयो राजन् गोदानं कारयस्व ह Rām.1.71.23; अथास्य गोदानविधेरनन्तरम् R.3. 33; (see Mallinātha's explanation of the word); कृत- गोदानमङ्गलाः U.1; अतोनं गोदानं दारकर्म च Kau. A.1.5; (Rām. explains the word differently).
    -3 the part of the head close to the right ear.
    -दाय a. intending to give cows.
    -दारणम् 1 a plough.
    -2 a spade, hoe.
    -दा, -दावरी N. of a river in the south.
    -दुह् m.,
    -दुहः 'cow-milker', a cowherd; सुदुघामिव गोदुहे R.1.4.1; चिरं निदध्यौ दुहतः स गोदुहः Śi.
    -दोहः 1 the milking of cows.
    -2 the milk of cows.
    -3 the time of milking cows.
    -दोहनम् 1 the time of milking cows.
    -2 the milking of cows; न लक्ष्यते ह्यवस्थानमपि गोदोहनं क्वचित् Bhāg.1.19. 4.
    -दोहनी a milk-pail.
    -द्रवः the urine of a bull or cow.
    -धनम् 1 a herd or multitude of cows, cattle.
    -2 possession of cows. (
    -नः) a broad-pointed arrow.
    -धरः a mountain.
    -धर्मः the law of cattle, rules relating to cattle; (open and unconcealed intercourse of the sexes); गोधर्मं सौरभेयाच्च सो$धीत्य निखिलं मुनिः । प्रावर्तत तदा कर्तुं श्रद्धावांस्तमशङ्कया ॥ Mb.1.14.26.
    -धुमः, -धूमः 1 wheat; Bṛi. Up.6.3.13.
    -2 the orange. ˚चूर्णम् wheat flour;
    -सम्भवम् a sour paste.
    -धूलिः 'dust of the cows', the time of sunset or evening twilight (so called be- cause cows, which generally return home at about sunset, raise up clouds of dust by their treading on the earth).
    -धेनुः a milch-cow with a calf.
    -भ्रः a mountain.
    -नन्दा an epithet of the wife of Śiva.
    -नन्दी the female of the Sārasa bird.
    -नर्दः 1 the (Indian) crane.
    -2 an epithet of Śiva (bellowing like a bull).
    -3 N. of a country.
    -नर्दीयः an epithet of Patañjali, author of the Mahābhāṣya.
    -नसः, -नासः 1 a kind of snake.
    -2 a kind of gem.
    -नसा the mouth of a cow.
    -नाथः 1 a bull.
    -2 an owner of land.
    -3 a herdsman.
    -4 an owner of kine.
    -नायः a cowherd; तद्यथा गोनायो$श्वनायः पुरुषनाय इत्येवं तदप आचक्षते$शनायेति Ch. Up.6.8.3.
    -नाशनः a wolf.
    -नासा the projecting snout of a cow or ox.
    -नासम् a kind of gem.
    -निष्यन्दः cow's urine.
    -पः 1 a cowherd (considered as belonging to a mixed tribe); गोपवेशस्य विष्णोः Me.15.
    -2 the chief of a cowpen.
    -3 the superintendent of a village.
    -4 a king.
    -5 a protector, guardian; Rv.1.61.1.
    ˚अनसी the wood of a thatch; गोपानसीषु क्षणमास्थितानाम् Śi.3.49.
    ˚अष्टमी the eighth day of the bright fortnight of Kārttika when Kṛiṣṇa is said to have worn the dress of a cowherd.
    ˚आटविका a cowherd.
    ˚कन्या 1 the daughter of a cowherd.
    -2 a nymph of Vṛindāvana.
    ˚अध्यक्षः, ˚इन्द्रः, ˚ईशः the chief of herdsmen, an epithet of Kṛiṣṇa.
    ˚चापः the rainbow.
    ˚दलः the betel-nut tree.
    ˚भद्रम् the fibrous root of a water-lily.
    ˚रसः gum myrrh.
    ˚राष्ट्राः (pl.) N. of a people. ˚वधूः f. a cowherd's wife; Bhāg.1.9.4. ˚वधूटी a young cowherdess, a young wife of a cowherd; गोपवधूटीदुकूलचौराय Bhāṣā P.1.
    (-पकः) 1 the superin- tendent of a district.
    -2 myrrh.
    (-पिका) 1 a cowher- dess; Bhāg.1.9.14-15.
    -2 protectress. (
    -पी) a cowherd's wife (especially applied to the cowherdesses of Vṛindāvana, the companions of Kṛiṣṇa in his juvenile sports).
    -2 a milk-maid.
    -3 a protectress.
    -4 Nature, elementary nature.
    -पतिः 1 an owner of cows.
    -2 a bull.
    -3 a leader, chief.
    -4 the sun; नीहारमिव गोपतिः Bhāg.1.12.1; Mb.1.173.32.
    -5 Indra; सुराङ्गना गोपतिचापगोपुरं पुरम् (जहुः) Ki.8.1.
    -6 N. of Kṛiṣṇa.
    -7 N. of Śiva.
    -8 N. of Varuṇa; एष पुत्रो महाप्रज्ञो वरुणस्येह गोपतेः Mb.5.98.11.
    -9 a king; नासतो विद्यते राजन् स ह्यरण्येषु गोपतिः Mb.12.135.26.
    -पथः N. of a Brāhmaṇa of Av.
    -पर्वतम् the name of the place where Pāṇini is said to have performed penance and propitiated Śiva; गोपर्वतमिति स्थानं शम्भोः प्रख्यापितं मया । यत्र पाणिनिना लेभे वैयाकरणिकाग्ऱ्यता ॥ अरुणाचलमाहात्म्यम्- उत्तरार्धः 2 अ. 68 श्लो.
    -पशुः a sacrificial cow.
    -पाः m. Ved.
    1 a herdsman.
    -2 protector, or guardian; मन्द्राग्रे- त्वरी भुवनस्य गोपा Av.2.1.57.
    -पानसी a curved beam which supports a thatch; गोपानसी तु वलभिच्छादने वक्रदारुणि Ak.2.2.15.
    -पालः 1 a cowherd; Ms.4.253.
    -2 a king.
    -3 an epithet of Śiva.
    -4 an epithet of Kṛ&iṣṇa. ˚धानी a cow-pen, cow-shed.
    -पालकः 1 a cowherd.
    -2 a king.
    -3 an epithet of Śiva; also of Kṛiṣṇa.
    -पालिः an epithet of Śiva.
    -पालिका, -पाली the wife of a cowherd; पार्थः प्रस्थापयामास कृत्वा गोपालिकावपुः Mb.1.221.19.
    -पालितः N. of a lexicographer.
    -पित्तम् bile of cows, ox-bile (from which the yellow pigment गोरोचना is prepared; गोपित्ततो रोचना Pt.1.94.).
    -पीतः a species of wagtail.
    -पीथः protection; अस्माकमृषीणां गोपीथे न उरुष्यतम् Rv.5.65.6. (
    -थम्) a holy place, a place of pilgrimage.
    -पुच्छम् a cow's tail.
    -2 a particular point of an arrow.
    (-च्छः) 1 a sort of monkey; Bhāg.8.2.22.
    -2 a sort of necklace consisting of two or four or thirty-four strings.
    -3 a kind of drum.
    -पुटिकम् the head of Śiva's bull.
    -पुत्रः 1 a young bull.
    -2 an epithet of Karṇa.
    -पुरम् 1 a town-gate; उत्तुङ्गसौधसुरमन्दिरगोपुरम् Māl.9.1.
    -2 a principal gate; दधतमुच्चशिलान्तरगोपुराः Ki.5.5.
    -3 the ornamental gate- way of a temple.
    -पुरीषम् cowdung.
    -प्रकाण्डम् an ex- cellent cow or bull.
    -प्रचारः pasture-ground, pasturage for cattle; ग्राम्येच्छया गोप्रचारो भूमी राजवशेन वा Y.2.166.
    -प्रत (ता) रः 1 a ford for cattle.
    -2 a place of pilgrimage on the Śarayū; यद्गोप्रतरकल्पो$भूत्संमर्दस्तत्र मज्जताम् । अतस्तदाख्यया तीर्थं पावनं भुवि पप्रथे ॥ R.15.11.
    -प्रदानम् same as गोदान.
    -प्रवेशः the time when cows return home, sunset or evening-twilight; गोप्रवेशसमये Bṛi. S.24.35.
    -फणा 1 a bandage hollowed out so as to fit the chin or nose &c.
    -2 a sling.
    -बालः the hair of cows.
    -भुज् m. a king; गोभुजां वल्लभा लक्ष्मीः Rāj. T.5.6.
    -भृत् m.
    1 a mountain.
    -2 a king.
    -मक्षिका a gadfly.
    -मघ a. granting cattle or cows कदा गोमघा हवनानि गच्छाः Rv.6.35.3.
    -मंडलम् 1 the globe.
    -2 a multitude of cows.
    -मण़्डीरः a kind of an aquatic bird; L. D. B.
    -मतम् = गव्यूति q. v.
    -मतल्लिका a tract- able cow, an excellent cow; अरिर्मधोरैक्षत गोमतल्लिकाम् Śi.12.41.
    -मथः a cowherd.
    -मध्यमध्य a. slender in the waist.
    -महिषदा N. of one of the Mātṛis attending on कार्तिकेय.
    -मांसम् beef.
    -मायु 1 a kind of frog.
    -2 a jackal; अनुहंकुरुते घनध्वनिं न हि गोमायुरुतानि केसरी Śi.16. 25.
    -3 bile of a cow.
    -4 N. of a Gandharva.
    -मीनः a kind of fish.
    -मुखः, -मुखम् [गोर्मुखमिव मुखमस्य] a kind of musical instrument; Bg.1.13; गोमुखानां च शृङ्गाणाम- नीकद्वयवर्तिनाम् Śiva. B.24.55.
    (-खः) 1 a crocodile, shark.
    -2 a hole of a particular shape in a wall made by thieves.
    (-खम्) 1 a house built unevenly.
    -2 spreading unguents, smearing; 'गोमुखं कुटिलाकारे वाद्यभाण्डे विलेपने' इति विश्वः; यस्यामलिन्देषु न चक्रुरेव मुग्धाङ्गना गोमयगो- मुखानि Śi.3.48. (
    -खम्, -खी) a cloth-bag of the shape of a gnomon containing a rosary, the beads of which are counted by the hand thrust inside.
    -2 a house built unevenly.
    -3 a particular method of sitting (a योगासन) (
    -खी) the chasm in the Himālaya mountains through which the Ganges flows.
    -मूढ a. stupid as a bull.
    -मूत्रम् cow's urine.
    -मूत्रकः a variety of lapis lazuli (बैदूर्य); Kau. A.2.11.
    -कम् a particular attitude (मण्डल) in गदायुद्ध; दक्षिणं मण्डलं सव्यं गोमूत्रकमथापि च । व्यचर- त्पाण्डवो राजन्नरिं संमोहयन्निव ॥ Mb.9.58.23. -a. zigzagging, going unevenly.
    -मूत्रिका 1 an artificial verse, the second of which repeats nearly all the syllables of the first. (Malli. thus defines it:-- वर्णानामेकरूपत्वं यद्येकान्तरमर्धयोः गोमूत्रिकेति तत्प्राहुर्दुष्करं तद्विदो विदुः ॥ see Śi.19.46.)
    -2 a form of calculation.
    -मृगः a kind of ox (गवय).
    -मेदः a gem brought from the Himālaya and Indus, des- cribed as of four different colours:-- white, pale-yellow, red, and dark-blue.
    -मेदकः 1 see गोमेद.
    -2 a kind of poison (काकोल).
    -3 smearing the body with unguents.
    -मेधः, -यज्ञः a cow-sacrifice; Rām.7.25.8.
    -यानम्, -रथः a carriage drawn by oxen; Rām.2.82.26; Ms. 11.174.
    -युक्त a. drawn by oxen.
    -युतम् 1 a cattle station.
    -2 a measure of two Krośas (गव्यूत); गोयुते गोयुते चैव न्यवसत्पुरुषर्षभः Mb.14.65.22.
    -रक्षः 1 a cow- herd.
    -2 keeping or tending cattle.
    -3 the orange.
    -4 an epithet of Śiva. ˚जम्बू f. wheat.
    -रक्षणम् tending cattle (with religious faith).
    -रङ्कुः 1 a water-fowl
    -2 a prisoner.
    -3 a naked man, a mendicant wandering about without clothes.
    -4 a chanter.
    -रवम् saffron.
    -रसः cow's milk.
    -2 curds.
    -3 buttermilk.
    -4 the flavour of a sentence; को रसो गोरसं विना Udb. ˚जम् buttermilk.
    -राजः an excellent bull.
    -राटिका, -राटी the Sārikā bird.
    -रुतम् a measure of dis- tance equal to two Krośas.
    -रूपम् the form of a cow. (
    -पः) N. of Śiva.
    -रोचम् yellow orpiment.
    -रोचना a bright yellow pigment prepared from the urine or bile of a cow, or found in the head of a cow.
    -लवणम् a measure of salt given to a cow.
    -लाङ्गु- (गू) लः a kind of monkey with a dark body, red cheeks and a tail like that of a cow; गोलाङ्गूलः कपोलं छुरयति रजसा कौसुमेन प्रियायाः Māl.9.3.
    -लोकः a part of heaven, cow-world.
    -लोभिका, -लोभी 1 a prostitute.
    -2 white Dūrvā grass.
    -3 Zedoary.
    -4 N. of a shrub.
    -वत्सः a calf. ˚आदिन m. a wolf.
    -वधः the killing of a cow; Ms.11.59.
    -वर्धनः a celebrated hill in वृन्दावन the country about Mathurā. ('This hill was lifted up and supported by Kṛiṣṇa upon one finger for seven days to shelter the cowherds from a storm of rain sent by Indra to test Kṛiṣṇa's divinity.') ˚धरः, ˚धरिन् m. an epithet of Kṛiṣṇa.
    -वरम् pounded cowdung.
    -वशा a barren cow.
    -वाटम्, -वासः a cow-pen.
    -वासन a. covered with an ox-hide.
    -विकर्तः, -विकर्तृ m.
    1 the killer of a cow; Mb.4.2.9.
    -2 a hus- bandman.
    -विततः a horse-sacrifice having many cows.
    -विन्दः 1 a cowkeeper, a chief herdsman.
    -2 N. of Kṛiṣṇa.
    -3 Bṛihaspati. ˚द्वादशी the twelfth day in the light half of the month of फाल्गुन
    -विष् f.,
    -विष्ठा cowdung.
    -विषाणिकः a kind of musical instrument; Mb.6.44.4.
    -विसर्गः day-break (when cows are let loose to graze in forests); Rām.7.111.9.
    -वीथिः f. N. of that portion of the moon's path which contains the asterisms भाद्रपदा, रेवती and अश्विनी, or according to some, हस्त, चित्रा and स्वाती Bṛi. S.9.2.
    -वीर्यम् the price received for milk.
    -वृन्दम् a drove of cattle.
    -वृन्दारकः an excellent bull or cow.
    -वृषः, -वृषभः an excellent bull; न तां शेकुर्नृपा वोढुमजित्वा सप्त गोवृषान् Bhāg 1.58.33. ˚ध्वजः an epithet of Śiva.
    -वैद्यः a quack docter.
    -व्रजः 1 a cow-pen.
    -2 a herd of cows.
    -3 a place where cattle graze.
    -व्रत, -व्रतिन् a. one who imitates a cow in fru- gality;...अत्र गोव्रतिनो विप्राः... ॥ यत्रपत्रशयो नित्यं येन केन- चिदाशितः । येन केनचिदाच्छन्नः स गोव्रत इहोच्यते ॥ Mb.5.99. 13-14.
    -शकृत् n. cowdung; Ms.2.182.
    -शतम् a present of a hundred cows to a Brāhmaṇa.
    -शालम्, -ला a cow-stall.
    -शीर्षः, -र्षम् a kind of sandal; Kau. A.2.11.
    -2 a kind of weapon (arrow ?); Mb.7.178. 23.
    -षड्गवम् three pairs of kine.
    -षन्, -षा a. Ved. acquiring or bestowing cows.
    -षा (सा) तिः 1 acquiring cattle; or fighting for cattle. गोषाता यस्य ते गिरः Rv.8.84.7.
    -2 giving cattle.
    -ष्टोमः a kind of sacri- fice fasting for one day.
    -संख्यः a cowherd.
    -सदृक्षः a species of ox (गवय).
    -सर्गः the time at which cows are usually let loose, day-break; see गोविसर्ग.
    -सवः a kind of cow-sacrifice (not performed in the Kali age); Mb.3.3.17.
    -सहस्रम् a kind of present (महादान). (
    -स्त्री) N. of two holidays on the fifteenth day of the dark half of कार्तिक and ज्येष्ठ.
    -सावित्री N. of a hymn (cf. गायत्री).
    -सूत्रिका a rope fastened at both ends having separate halters for each ox or cow.
    -स्तनः 1 the udder of a cow.
    -2 a cluster of blossoms, nosegay &c.
    -3 a pearl-necklace of four strings.
    -4 a kind of fort.
    -स्तना, -नी a bunch of grapes.
    -स्थानम्, -क्रम् a cow-pen.
    -स्वामिन् m.
    1 an owner of cows.
    -2 a religious mendicant.
    -3 an honorary title affixed to proper names; (e. g. वोपदेवगोस्वामिन्).
    -हत्या cow-slaughter.
    -हल्लम् (sometimes written हन्नम्) cow-dung.
    -हरः, -हरणम् stealing of cows; गोष्ठमुत्किरति गोहरं वदेत् Bṛi. S.89.9. (v. l.)
    -हित a. cherishing or protecting kine. (
    -तः) N. of Viṣṇu.

    Sanskrit-English dictionary > गो _gō

  • 9 पेशः _pēśḥ

    पेशः 1 Form, shape.
    -2 Ornament, decoration; अवदद् वदतां श्रेष्ठो वाचः पेशैर्विमोहयन् Bhāg.1.29.17.

    Sanskrit-English dictionary > पेशः _pēśḥ

  • 10 बर्ह् _barh

    बर्ह् I. 1 Ā. (बर्हते)
    1 To speak.
    -2 To give.
    -3 To cover.
    -4 To hurt, kill, destroy.
    -5 To spread.
    -6 To be pre-eminent or excellent. -II. 1 U. (बर्हयति-ते) To hurt, injure.
    -2 To speak. -With नि to kill, destroy; निबर्हयन्तश्चांन्योन्यं ते राक्षसवनौकसः Rām.6.9.3; विलोकनेनैव तवामुना मुने कृतः कृतार्थो$स्मि निबर्हितांहसा Śi.1.29.

    Sanskrit-English dictionary > बर्ह् _barh

  • 11 यन्त्रम् _yantram

    यन्त्रम् [यन्त्र्-अच्]
    1 That which restrains or fastens, any prop or support, a stay; as in गृहयन्त्र (see the quotation under this word.).
    -2 A fetter, band, fastening, tie, thong, rein; छेदने चैव यन्त्राणाम् Ms.8.292.
    -3 A surgical instrument, especially a blunt instrument (opp. शस्त्र).
    -4 Any instrument or machine, an appliance, a contrivance, implement in general; कूपयन्त्र Mk.1.6 'a machine for drawing up water from a well'; so तैल˚ (cf. यन्त्रं तिलपीडनकम् Chandu Paṇdita on N.1.6;22.87); जल˚ &c.
    -5 A bolt, lock, key; यन्त्रैरुद्घाटयामास सो$पश्यत् तत्र बालकम् Mb.3.39.6.
    -6 Restraint, force.
    -7 An amulet, a mystical or astrono- mical diagram used as an amulet.
    -8 A boring machine; दन्तौघयन्त्रोद्भवश्वभ्राली N.22.15.
    -Comp. -आरूढ a. mounted on the revolving engine; भ्रामयन् सर्वभूतानि यन्त्रारूढानि मायया Bg.
    -आलयः a printing-press.
    -उपलः a mill, mill-stone.
    -करण्डिका a kind of magical basket.
    -कर्मकृत् m. an artist, artisan.
    -कोविदः a mechanist; Rām.2.8.2 (com. यन्त्रकोविदाः क्षेपणीयादि- यन्त्रकरणकुशलाः).
    -गृहम् 1 an oil-mill.
    -2 a manu- factory.
    -3 a torture-chamber; Buddh.
    -गोलः 1 a kind of pea.
    -2 a canon-ball.
    -चेष्टितम् any magical work, an enchantment.
    -तक्षन् m.
    1 a constructor of machines.
    -2 a preparer of charms.
    -तोरणम् a mechanical arch (fitted with contrivances to move it).
    -दृढ a. secured by a bolt (as a door).
    -धारागृहम् a room fitted with shower-bath; a bath-room.
    -नालम् a mechanical pipe or tube.
    -पुत्रकः, -पुत्रिका a mechanical doll, a puppet furnished with contrivances, such as strings, for moving the limbs.
    -पेषणी a hand-mill.
    -प्रवाहः an artifi- cial stream of water; यन्त्रप्रवाहैः शिशिरैः परीतान् R.16.49.
    -बद्ध a. having a mechanical contrivance; यन्त्रबद्धतलाव- पातं कारयेत् Kau. A.1.2.
    -मार्गः a canal or an aque- duct.
    -मुक्तम् a kind of weapon.
    -विधिः m. the science of surgical instruments.
    -शरः an arrow or any missile shot off by means of machinery.
    -सद्मन् n. an oil-mill.
    -सूत्रम् the cord attached to the mechanism of a doll or puppet.

    Sanskrit-English dictionary > यन्त्रम् _yantram

  • 12 विडम्ब् _viḍamb

    विडम्ब् 1 U.
    1 To imitate, copy, resemble; (तं) ऋतुर्विडम्बयामास न पुनः प्राप तच्छ्रियम् R.4.17; वपुःप्रकर्षेण विडम्बितेश्वरः 3.52;13.29;16.11; Ki.5.46;12.38; Śi.1.6;12.5;16.58.
    -2 To ridicule, deride, mock; संमोहयन्ति मदयन्ति विडम्बयन्ति निर्भर्त्सयन्ति रमयन्ति विषादयन्ति Bh.1.22; यथा न विडम्ब्यसे जनैः K.19.
    -3 To cheat, deceive; एवमात्माभिप्रायसंभावितेष्टजनचित्तवृत्तिः प्रार्थयिता विडम्ब्यते Ś.2.
    -4 To afflict, pain, molest.
    -5 To transform, distort.

    Sanskrit-English dictionary > विडम्ब् _viḍamb

  • 13 वैकुण्ठः _vaikuṇṭhḥ

    वैकुण्ठः 1 An epithet of Viṣṇu; मन्दं जहास वैकुण्ठो मोहयन्निव मायया Bhāg.1.8.44.
    -2 Of Indra.
    -3 Holy basil.
    -ण्ठम् 1 The heaven of Viṣṇu; ततो वैकुण्ठमगमद्भास्वरं तमसः परम् Bhāg.1.88.25.
    -2 Talc.
    -Comp. -चतुर्दशी the fourteenth day of the bright half of Kārtika.
    -लोकः the world of Viṣṇu.

    Sanskrit-English dictionary > वैकुण्ठः _vaikuṇṭhḥ

  • 14 शूना _śūnā

    शूना [श्वि-अधिकरणे -क्त संप्र˚ दीर्घ Tv.]
    1 The soft palate, uvula.
    -2 A slaughter house in general.
    -3 Anything (such as a piece of household furniture), whereby life is likely to be destroyed; (these are five:- a fire- place, a grind-stone, a broom, a mortar, and a water- pot; पञ्च शूना गृहस्थस्य चुल्ली पेषण्युपस्करः । कण्डनी चोदकुम्भश्च वध्यते यास्तु वाहयन् Ms.3.68.). See सूना.

    Sanskrit-English dictionary > शूना _śūnā

  • 15 श्वशुरः _śvaśurḥ

    श्वशुरः [शु-आशु अश्रुते आशु-अश् उरच् पृषो˚ Uṇ.1.44]
    1 A father-in-law, wife'a or husband's father; राजर्त्विक्- स्नातकगुरून् प्रियश्वशुरमातुलान् । अर्हयन्मधुपर्केण परिसंवत्सरात् पुनः ॥ Ms.3.119.
    -2 A respectable man.
    -रौ ( dual) The father-in-law and mother-in-law.

    Sanskrit-English dictionary > श्वशुरः _śvaśurḥ

  • 16 स्पृह् _spṛh

    स्पृह् 1 U. (स्पृहयति-ते) To wish, long for, desire for, yearn, envy (with dat.); स्पृहयामि खलु दुर्ललितायास्मै Ś.7; तपःक्लेशायापि स्पृहयन्ति K.; न मैथिलेयः स्पृहयांबभूव भर्त्रे दिवो नाप्यलकेश्वराय R.16.42; Bh.2.45.

    Sanskrit-English dictionary > स्पृह् _spṛh

  • 17 गृह


    gṛihá
    m. an assistant, servant RV. X, 119, 13 ;

    (m. sg. andﾠ pl., in later language m. pl. andﾠ n. sg.) a house, habitation, home RV. ( mṛin-máyag-, « house of earth», grave, VII, 89, 1) AV. (adharā́dg-, « the lower world», II, 14, 3) etc.;
    (ifc. f. ā R. I, 5, 9 ;
    ī Pañcat. I, 17, 5);
    ifc. with names of gods « a temple» (cf. caṇḍikā-, devatā-), of plants « a bower» ;
    m. pl. a house as containing several rooms RV. AV. etc.;
    the inhabitants of a house, family ṠBr. I BhP. III, 2, 7 Kathās. XX, 21 ;
    a wife Pāṇ. 3-1, 144 Kāṡ. ;
    m. a householder BhP. XI, 8, 9 ;
    n. a wife Pañcat. III, 7, 13 ;
    a sign of the zodiac VarBṛS. vci, civ ;
    an astrological mansion VarBṛ. I, IV f. ;
    N. of the 4th astrological mansion, I, 16 ;
    a square (in chess orﾠ in any similar game) Kād. I, 48 Pāṇ. 5-2, 9, Kaiy. ;
    a name, appellation L. (cf. anti-, bhumi-, ṡayyā-, su)
    + (cf. Zd. geredha;
    Got. gards;
    Lat. hortus.)
    - गृहकच्छप
    - गृहकन्या
    - गृहकपोत
    - गृहकपोतक
    - गृहकरण
    - गृहकर्तृ
    - गृहकर्मन्
    - गृहकलह
    - गृहकारक
    - गृहकारिन्
    - गृहकार्य
    - गृहकुक्कुट
    - गृहकुमारी
    - गृहकुलिङ्ग
    - गृहकूलक
    - गृहकृत्य
    - गृहक्षत
    - गृहक्षेत्रिन्
    - गृहगुप्त
    - गृहगोधा
    - गृहगोधिका
    - गृहगोपिका
    - गृहगोलक
    - गृहघ्नी
    - गृहचटक
    - गृहचुल्ली
    - गृहचेतस्
    - गृहच्छिद्र
    - गृहज
    - गृहजन
    - गृहजात
    - गृहजालिका
    - गृहज्ञानिन्
    - गृहतटी
    - गृहदारु
    - गृहदास
    - गृहदासिका
    - गृहदाह
    - गृहदीप्ति
    - गृहदेवता
    - गृहदेवी
    - गृहद्रुम
    - गृहद्वार
    - गृहधूम
    - गृहनदिका
    - गृहनमन
    - गृहनरक
    - गृहनाशन
    - गृहनीड
    - गृहप
    - गृहपति
    - गृहपतिन्
    - गृहपत्नी
    - गृहपात
    - गृहपाल
    - गृहपोतक
    - गृहपोषण
    - गृहप्रकरण
    - गृहप्रवेश
    - गृहबभ्रु
    - गृहबलि
    - गृहभङ्ग
    - गृहभञ्जन
    - गृहभद्रक
    - गृहभर्तृ
    - गृहभित्ति
    - गृहभूमि
    - गृहभेदिन्
    - गृहभोजिन्
    - गृहमणि
    - गृहमाचिका
    - गृहमार्जनी
    - गृहमुख
    - गृहमूढधी
    - गृहमृग
    - गृहमेघ
    - गृहमेध
    - गृहमेधिन्
    - गृहमेधीय
    - गृहमेध्य
    - गृहमोचिका
    - गृहयन्त्र
    - गृहरक्षा
    - गृहरन्ध्र
    - गृहराज
    - गृहवत्
    - गृहवर्मन्
    - गृहवाटिका
    - गृहवाटी
    - गृहवास
    - गृहवासिन्
    - गृहविच्छेद
    - गृहवित्त
    - गृहवृक्षवाटिका
    - गृहव्यापार
    - गृहव्रत
    - गृहशायिन्
    - गृहशिखण्डिन्
    - गृहशुक
    - गृहशुद्धि
    - गृहसंरोध
    - गृहसंवेशक
    - गृहसंस्थ
    - गृहसार
    - गृहसारस
    - गृहस्थ
    - गृहस्थान
    - गृहस्थिति
    - गृहस्थूण
    - गृहस्वामिनी
    - गृहहन्

    Sanskrit-English dictionary > गृह

  • 18 बृहद्


    bṛihád
    in comp. for bṛihát

    - बृहदग्नि
    - बृहदङ्ग
    - बृहदङ्गिरस्
    - बृहदत्रि
    - बृहदनीक
    - बृहदभिधानचिन्तामणि
    - बृहदमर
    - बृहदमरकोश
    - बृहदम्बालिका
    - बृहदम्बाशतक
    - बृहदम्ल
    - बृहदर्क
    - बृहदश्व
    - बृहदष्टवर्ग
    - बृहदसृन्मति
    - बृहदात्रेय
    - बृहदार
    - बृहदारण्यक
    - बृहदिषु
    - बृहदिश्वरदीक्षितीय
    - बृहदिश्वरपुराण
    - बृहदुक्थ
    - बृहदुक्थि
    - बृहदुह्ष्
    - बृहदुक्ष
    - बृहदुक्षन्
    - बृहदुत्तरतापिनी
    - बृहदेला
    - बृहदोपशा
    - बृहद्गर्भ
    - बृहद्गल
    - बृहद्गिरि
    - बृहद्गीताव्याख्या
    - बृहद्गुरु
    - बृहद्गुह
    - बृहद्गोल
    - बृहद्गौरीव्रत
    - बृहद्ग्रावन्
    - बृहद्दन्ती
    - बृहद्दर्भ
    - बृहद्दल
    - बृहद्दिव
    - बृहद्दुर्ग
    - बृहद्देवता
    - बृहद्देवस्थान
    - बृहद्द्युति
    - बृहद्द्युम्न
    - बृहद्धन्
    - बृहद्धनुस्
    - बृहद्धर्मन्
    - बृहद्धर्मपुराण
    - बृहद्धर्मप्रकाश
    - बृहद्धल
    - बृहद्धात्री
    - बृहद्धारावली
    - बृहद्धारीत
    - बृहद्धुस्तूर
    - बृहद्धेमाद्रि
    - बृहद्धोमपद्धति
    - बृहद्ध्वज
    - बृहद्ध्वनी
    - बृहद्बृहस्पति
    - बृहद्ब्रह्मन्
    - बृहद्भट्ट
    - बृहद्भट्टारिका
    - बृहद्भय
    - बृहद्भागवतामृत
    - बृहद्भानु
    - बृहद्भास्
    - बृहद्भास
    - बृहद्भुज
    - बृहद्यम
    - बृहद्याज्ञवल्क्य
    - बृहद्यात्रा
    - बृहद्योगियाज्ञवल्क्यस्मृति
    - बृहद्रण
    - बृहद्रत्नकारिका
    - बृहद्रत्नाकर
    - बृहद्रथ
    - बृहद्रथंतर
    - बृहद्रयि
    - बृहद्रवस्
    - बृहद्राज
    - बृहद्रावन्
    - बृहद्राविन्
    - बृहद्रि
    - बृहद्रूप
    - बृहद्रेणु
    - बृहद्रोम
    - बृहद्रोमपट्टन
    - बृहद्वत्
    - बृहद्वध
    - बृहद्वयस्
    - बृहद्वल्क
    - बृहद्वसिष्ठ
    - बृहद्वसु
    - बृहद्वात
    - बृहद्वादिन्
    - बृहद्वाराहयन्त्रमाहात्म्य
    - बृहद्वारुणी
    - बृहद्वासिष्ठ
    - बृहद्विवाहपटल
    - बृहद्विष्णु
    - बृहद्वृत्ति
    - बृहद्वद्याकरणभूषण
    - बृहद्व्याकरणभूषण
    - बृहद्व्यास
    - बृहद्व्रत

    Sanskrit-English dictionary > बृहद्

  • 19 हय


    háya
    m. (ifc. f. ā;

    fr. 1. hi) a horse RV. etc. etc.;
    a symbolical expression for the number « seven» (on account of the 7 horses of the Sun) Ṡrutab. ;
    the zodiacal sign Sagittarius VarBṛS. ;
    (in prosody) a foot of four short syllables, proceleusmaticus Col.;
    a man of a partic. class L. ;
    the Yak orﾠ Bos Grunniens L. ;
    N. of Indra L. ;
    of one of the horses of the Moon L. ;
    of a son of Sahasra-da Hariv. ;
    of a son of Ṡatā-jit VP. ;
    pl. the family of Haya MBh. ;
    (ā, orﾠ ī) f. a female horse, mare Hariv. Kathās. ;
    Physalis Flexuosa L. ;
    mfn. urging on, driving ( seeﾠ aṡva-hayá)
    - हयकन्थरा
    - हयकन्थरिका
    - हयकर्मन्
    - हयकातरा
    - हयकातरिका
    - हयगन्ध
    - हयगर्दभि
    - हयग्रीव
    - हयघ्न
    - हयंकष
    - हयचर्या
    - हयच्छटा
    - हयज्ञ
    - हयज्ञान
    - हयतत्त्व
    - हयदानव
    - हयद्विषत्
    - हयनिर्घोष
    - हयप
    - हयपति
    - हयपुच्छ
    - हयपुच्छिका
    - हयप्रिय
    - हयमार
    - हयमारक
    - हयमारण
    - हयमुख
    - हयमेध
    - हयरूपिन्
    - हयलाला
    - हयलीलावती
    - हयवाहन
    - हयविद्या
    - हयशाला
    - हयशास्त्र
    - हयशिक्षा
    - हयशिरस्
    - हयशिशु
    - हयशीर्ष
    - हयशीर्षन्
    - हयसंग्रहण
    - हयस्कन्ध
    - हयहर्तृ

    Sanskrit-English dictionary > हय

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»