-
1 परचक्र
pára-cakran. the army of a foe MBh. Var. ( Sch. « a hostile prince»);
- sūdana m. destroyer of it BhP.
-
2 ईति _īti
ईति a. [ई-क्तिच्]1 Produced, effected.-तिः f. Plague, distress, a calamity of the season. The itis are usually said to be six:- (1) excessive rain; (2) drought; (3) locusts; (4) rats; (5) parrots; and (6) foreign inva- sions; अतिवृष्टिरनाव्रष्टिः शलभा मूषकाः शुकाः । प्रत्यासन्नाश्च राजानः षडेता ईतयः स्मृताः ॥ (some read for the second line स्वचक्रं परचक्रं च सप्तैता ईतयः स्मृताः ॥ making the total number seven); आशास्यमीतिविगमप्रभृति प्रजानाम् M.5.2; Mv.7.42; निरातङ्का निरीतयः R.1.63.-2 An infectious disease.-3 Travelling (in a foreign country), sojourning (प्रवास).-4 An affray. -
3 चक्रम् _cakram
चक्रम् [क्रियते अनेन, कृ घञर्थे< क नि˚ द्वित्वम् Tv.]1 The wheel of a carriage; चक्रवत्परिवर्तन्ते दुःखानि च सुखानि च H.1.173.-2 A potter's wheel.-3 A sharp circular missile, weapon, a disc (especially applied to the weapon of Viṣṇu).-4 An oil-mill; दशसूनासमं चक्रं दशचक्रसमो ध्वजः Mb.13.125.9.-5 A circle, ring; कलाप- चक्रेषु निवेशिताननम् Ṛs.2.14.-6 A troop, multitude, collection, Śi.2.17.-7 A realm, sovereignty; स्वस्थं स्वचक्रं परचक्रमुक्तम् Bu. Ch.2.15; cf. चक्रं सैन्यथाङ्गयोः । राष्ट्रे दम्भान्तरे... । Medinī.-8 A province, district, a group of villages.-9 A form of military array in a circle.-1 A circle or depression of the body.-11 A cycle, cycle of years.-12 The horizon; यावदावर्तते चक्रं तावती मे वसुन्धरा Rām.2.1.36.-13 An army, a host.-14 Section of a book.-15 A whirlpool.-16 The winding of a river.-17 An astronomical circle; राशि˚ the zodiac.-18 Circular flight (of birds &c.).-19 A particular constellation in the form of a hexagon.-2 Range, department in general.-21 The convolutions or spiral marks of the शालिग्राम.-22 A crooked or fraudulent con- trivance.-क्रः 1 The ruddy goose (also called चक्रवाक); पद्मोल्लासविधायिनि सत्पथदीप्तिकृति चक्रभव्यकरे Viś. Guṇā.274.-2 A multitude, troop, group.-Comp. -अङ्गः 1 a gander having a curved neck.-2 a carriage. +-3 the ruddy goose (चक्रवाक); चक्राङ्गान् स च नित्यं वै सर्वतो वनगोच- रान् Mb.12.268.36. (-ङ्गी) a goose. (-ङ्गम्) a parasol.-अटः 1 a juggler, snake-catcher.-2 a rogue, knave, cheat.-3 a particular coin, a dināra.-अधिवासिन् m. the orange tree.-अरः, (-रम्) the spoke of a wheel; चक्रारपङ्क्तिरिव गच्छति भाग्यपङ्क्तिः । Svapna.1.4.-अश्मन् n. a machine to hurl stones at a distance; अयःकणपचक्राश्म- भुशुण्ड्युद्यतबाहवः Mb.1.227.25.-आकार, -आकृति a. circular, round.-आयुधः an epithet of Viṣṇu.-आवर्तः whirling or rotatory motion.-आह्वः, -आह्वयः the ruddy goose;-ईश्वरः 1 'lord of the discus', N. of Viṣṇu.-2 the officer in charge of a district.-ईश्वरी N. of the Jaina goddess of learning.-उपजीविन् m. an oil-man.-कारकम् 1 a nail.-2 a kind of perfume.-गजः the plant Cassia Tora.-गण्डुः a round pillow.-गतिः f. rotation, revolution.-गुच्छः the Aśoka tree.-ग्रहणम्, -णी f. a rampart, an en- trenchment.-चक्रम् A flock of चक्रवाक birds; अस्ताद्रिपद्मा- करचक्रचक्रे तत्कालविज्ञातपतङ्गपाते । सद्यो दिदीपे विरहानलः...... । Rām. Ch.6.19.-चर a. moving in a circle; (-रः) a juggler.-चारिन् m. a chariot.-चूडामणिः a round jewel in a coronet or diadem.-जीवकः, -जीविन् m. a potter.-तीर्थम् N. of a holy place.-तुण्डः a kind of fish; रोहितांश्चक्रतुण्डांश्च नलमीनांश्च राघव Rām.3.73.14.-दंष्ट्रः a hog.-घनः a thunder cloud.-धर a.1 bearing or having a wheel.-2 carrying a discus.-3 driving in a carriage.(-रः) 1 an epithet of Viṣṇu; चक्रघरप्रभावः R. 16.55.-2 a sovereign, governor or ruler of a province; वृद्धानां भारतप्तानां स्त्रीणां चक्रधरस्य च Mb.13.162.38.-3 a village tumbler or juggler.-4 a snake; भवेच्चक्रधरो विष्णौ भुजङ्गे ग्रामजालिनि Viśvalochana.-धारा the periphery of a wheel.-नदी the Gaṇḍakī river.-नाभिः the nave of a wheel.-नामन् m.1 the ruddy goose (चक्रवाक).-2 a pyritic ore of iron.-नायकः 1 the leader of a troop.-2 a kind of perfume.-नेमिः f. the periphery or cir- cumference of a wheel; नीचैर्गच्छत्युपरि च दशा चक्रनेमिक्रमेण Me.19.-पाणिः an epithet of Viṣṇu; Bg.11.49.-पादः, -पादकः 1 a carriage.-2 an elephant.-पालः 1 the governor of a province.-2 an officer in charge of a division of an army.-3 horizon.-4 a circle.-5 one who carries a discus.-फलम् a kind of discus.-बन्धुः, -बान्धवः the sun.-बालः, -डः, -वालः, -लम्, -डम् 1 a ring, circle.-2 a collection, group, multitude, mass; कैरव- चक्रवालम् Bh.2.74; प्रकटयसि कुमुच्चैरर्चिषां चक्रवालं Rati.4.16; Mv.6.4; Mu.3.21.; K.126,178.-3 horizon.(-लः) 1 a mythical range of mountains supposed to encircle the orb of the earth like a wall and to be the limit of light and darkness.-2 the ruddy goose.-बालधिः a dog.-भृत् m.1 one who holds a discus.-2 N. of Viṣṇu.-भेदिनी night.-भ्रमः, -भ्रमिः f. a lathe or grind- stone; आरोप्य चक्रभ्रमिमुष्णतेजास्त्वष्ट्रेव यत्नोल्लिखितो विभाति R.6. 32; चक्रभ्रमीवद्धृतशरीरः Sāṅ. K.67.-भ्रान्तिः f. revolution of wheels; V.1.5.-मण्डलिन् m. a species of cobra.-मुखः a hog.-मुषलः a battle carried on with the dis- cus and club.-यानम् a wheel-carriage.-रदः a hog.-वर्तिन् m.1 an emperor, universal monarch, sovereign of the world, a ruler whose dominions extend as far as the ocean (आसमुद्रक्षितीश Ak.); पुत्रमेवंगुणोपेतं चक्रवर्तिनमाप्नुहि Ś.1.12; तव तन्वि कुचावेतौ नियतं चक्रवर्तिनौ । आसमुद्रक्षितीशो$पि भवान् यत्र करप्रदः ॥ Udb. (where there is a pun on the word चक्रवर्तिन्, the other meaning being 'resembling in shape the ruddy goose', 'round');-2 (hence) head, foremost; आपद्गतः किल महाशयचक्रवर्ती विस्तारयत्यकृतपूर्वमुदार- भावम् Bv.1.7; कवयस्तर्कयाञ्चक्रुरित्थं ते चक्रवर्तिनः Parṇal.5.38.-3 a kind of horse having one or three curls on the shoulder; स्कन्धपार्श्वे यदावर्त एको वा यदि वा त्रयः । चक्रवर्ती स विज्ञेयो वाजी भूपालमन्दिरे ॥ Śālihotra of Bhoj.-वर्मन् m. N. of a king of Kashmir; चक्रवर्माभिधं राज्ये क्षीणपुण्यो व्यपद्यत Rāj. T.5.287.-वाकः 1 (-की f.) the ruddy goose; दूरी- भूते मयि सहचरे चक्रवाकीमिवैकाम् Me.83. ˚बन्धुः the sun.-2 a kind of horse, having white feet and white eyes; श्वेताभः श्वेतपादश्च तथा स्यात् श्वेतलोचनः । चक्रवाकः स विज्ञेयो राजार्हो वाजि सत्तमः ॥ Śālihotra of Bhoj.-वाटः 1 a limit, boundary.-2 a lamp-stand.-3 engaging in an action.-वातः a whirl- wind, hurricane; चक्रवातस्वरूपेण जहारासीनमर्भकम् Bhāg.1. 7.2.-वृद्धिः f.1. interest upon interest, compound interest; Ms.8.153,156.-2 wages for transporting goods in a carriage.-व्यूहः a circular array of troops.-संज्ञम् tin. (-ज्ञः) the ruddy goose.-साह्वयः the ruddy goose.-हस्तः an epithet of Viṣṇu. -
4 पर
pára
abl. sg. m. n. párasmāt, - rāt;
loc. párasmin, - re;
nom. pl. m. páre, - rās, - rāsas;
cf. Pāṇ. 1-1, 34; VII, 1, 16; 50)
far, distant, remote (in space), opposite, ulterior, farther than, beyond, on the other orﾠ farther side of, extreme;
previous (in time), former;
ancient, past;
later, future, next;
following, succeeding, subsequent;
final, last;
exceeding (in number orﾠ degree), more than;
better orﾠ worse than, superior orﾠ inferior to, best orﾠ worst, highest, supreme, chief (in the compar. meanings <where alsoﾠ - tara>, with abl., rarely gen. orﾠ ifc.;
exceptionally paraṉṡatam, more than a hundred lit. « an excessive hundred, a hundred with a surplus» R. ;
parāḥkoṭayaḥ Prab. Hcat.) RV. etc. etc.;
strange, foreign, alien, adverse, hostile ib. ;
other than, different from (abl.) Prab. ;
left, remaining Kathās. ;
concerned orﾠ anxious for (loc.) R. ;
m. another (different from one's self), a foreigner, enemy, foe, adversary RV. etc. etc.;
a following letter orﾠ sound (only ifc. mfn. e.g.. ta-para, having t as the following letter, followed by t) RPrāt. Pāṇ. ;
(scil. graha) a subsidiary Soma-graha TS. ;
N. of a king of Kosala with the patr. Āṭṇāra Br. ;
of another king MBh. ;
of a son of Samara Hariv. ;
(sc. prāsāda) of the palace of Mitravindā ib. ;
m. orﾠ n. the Supreme orﾠ Absolute Being, the Universal Soul Up. R. Pur. ;
(ā) f. a foreign country, abroad (?) Kathās. ;
a species of plant L. ;
N. of a sound in the first of its 4 stages L. ;
a partic. measure of time Sāy. ;
N. of a river MBh. VP. (v.l. pārā, veṇā, veṇṇā);
of a goddess (cf. s.v.) n. remotest distance MBh. ;
highest point orﾠ degree ib. ;
final beatitude L. ( alsoﾠ - taram andﾠ parātpara-taram);
the number 10,000,000,000 (as the full age of Brahmā.) VP. ;
N. of partic. Sāmans Kāṭh. ;
any chief matter orﾠ paramount object (ifc. <f. ā> having as the chief object, given up to, occupied with, engrossed in, intent upon, resting on, consisting of, serving for, synonymous with etc. MBh. Kāv. etc.);
the wider orﾠ mare extended orﾠ remoter meaning of a word Jaim. Kull.;
(in logic) genus;
existence (regarded as the common property of all things) W. ;
(am) ind. afterwards, later;
(with abl.) beyond, after (e.g.. paraṉvijñānāt, beyond human knowledge;
astam-ayātp-, after sunset;
mattaḥp-, after me;
ataḥp- orﾠ paramataḥ, after this, farther on, hereafter, next;
itaḥp-, henceforward, from now;
tataḥp- orﾠ tataṡcap-, after that, thereupon;
nâ̱smātp- <for mâ̱sm-p->, no more of this, enough) MBh. Kāv. etc.;
in a high degree, excessively, greatly, completely ib. ;
rather, most willingly, by all means ib. ;
I will, so be it Divyâ̱v. ;
at the most, at the utmost, merely, no more than, nothing but ib. ;
but, however, otherwise ( paraṉtu orﾠ paraṉkiṉtu id.;
yadip-, if at all, perhaps, at any rate;
na-p-, not-but;
napñparaṉ-api, not only-but alsoﾠ;
pñparaṉna-apina, not only not-but not even;
napñparaṉ-yāvat, not only-but even) ib. ;
( páreṇa) ind. farther, beyond, past (with acc.) RV. etc. etc.;
thereupon, afterwards, later than, after (with abl. orﾠ gen.). Mn. MBh. etc.;
( paré) ind. later, farther, in future, afterwards RV. MBh. Kāv. ;
+ cf. Zd. para;
Gk. πέρα, πέραν;
Lat. peren-die;
Goth. faírra;
Germ. fern;
Eng. far andﾠ fore
para2) in comp. for - ras
- परकथा
- परकरगत
- परकर्मन्
- परकलत्र
- परकायप्रवेशन
- परकार्य
- परकाल
- परकृति
- परकृत्य
- परक्रम
- परक्राथिन्
- परक्रान्ति
- परक्षुद्रा
- परक्षेत्र
- परखातक
- परगत
- परगामिन्
- परगुण
- परगृहवास
- परगेहव्
- परग्रन्थि
- परग्लानि
- परचक्र
- परचित्तज्ञान
- परचिन्ता
- परच्छन्द
- परच्छिद्र
- परज
- परजन
- परजन्मन्
- परजात
- परज्ञानमय
- परतङ्गण
- परतत्त्व
- परतन्त्र
- परतम
- परतर
- परतर्कक
- परतर्कुक
- परतल्प
- परतस्
- परता
- परतापन
- परतीर्थिक
- परतोषयितृ
- परत्र
- परत्व
- परदार
- परदुःख
- परदूषण
- परदेवता
- परदेश
- परदोष
- परद्रव्य
- परद्रोह
- परद्वेषिन्
- परधन
- परधर्म
- परध्यान
- परनिन्दा
- परनिपात
- परनिर्मितवशवर्तिन्
- परनिर्वाण
- परंतप
- परपक्ष
- परपत्नी
- परपद
- परपरिग्रह
- परपरिभव
- परपरिवाद
- परपाक
- परपारभूत
- परपिण्ड
- परपुरंजय
- परपुरप्रवेश
- परपुरुष
- परपुष्ट
- परपूरुष
- परपूर्वत्व
- परपूर्वा
- परपौरवतन्तव
- परप्रकाशक
- परप्रणव
- परप्रयोजन
- परप्रवादिन्
- परप्रेष्यत्व
- परबल
- परबलीयस्
- परब्रह्मन्
- परभाग
- परभाग्य
- परभाव
- परभाषा
- परभू
- परभूत
- परभूमि
- परभूषण
- परभृत्
- परभृत
- परभृतिका
- परभृत्य
- परभेदक
- परभेदन
- परमणि
- परमत
- परमद
- परमन्त्र
- परमन्थु
- परमन्यु
- परमर्म
- परमात्र
- परमार
- परमुखचपेटिका
- परमृत्यु
- परमोक्षनिरासकारिका
- परम्पर
- परम्परा
- परपराक
- परपरित
- परपरीण
- परयुवतिग
- परयोषित्
- पररमण
- परराष्ट्र
- पररूप
- परलोक
- परवत्
- परवर्ग
- परवल्लभ
- परवश
- परवश्य
- परवस्तु
- परवाच्य
- परवाणि
- परवाद
- परवारण
- परवित्त
- परवीरहन्
- परवेश्मन्
- परव्याक्षेपिन्
- परव्यूहविनाशन
- परव्रत
- परशक्ति
- परशरीरावेश
- परशासन
- परशिव
- परशुचि
- परश्री
- परश्वस्
- परसंगत
- परसंचारक
- परसंज्ञक
- परसम्बन्ध
- परसवर्ण
- परसस्थान
- परसात्कृ
- परसेवा
- परस्त्री
- परस्थान
- परस्व
- परहंस
- परहन्
- परहित
См. также в других словарях:
pára-cakra — परचक्र … Indonesian dictionary
Haryana — For the town in Hoshiarpur district, see Hariana. Haryana हरियाणा ਹਰਿਆਣਾ State … Wikipedia
History of Delhi — Historical Region of North India Delhi Location Delhi … Wikipedia
Vibudh Shridhar — or Vibudha Shridhara (विबुध श्रीधर) (wrote during Vikram Samvat 1189 1230) was an accomplished Apabhramsha writer and poet in North India.He is the first known Agrawal author [Parmananda jain Shastri, Agrawalon ka Jain sanskriti men yogadan,… … Wikipedia
