Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

दण्डकल

  • 1 कुण्डकल्पद्रुम


    kuṇḍa-kalpa-druma
    kuṇḍa-kalpa-latā
    m. f. N. of wks.

    Sanskrit-English dictionary > कुण्डकल्पद्रुम

  • 2 कुण्डकल्पलता


    kuṇḍa-kalpa-druma
    kuṇḍa-kalpa-latā
    m. f. N. of wks.

    Sanskrit-English dictionary > कुण्डकल्पलता

  • 3 दण्डकल


    daṇḍá-kala
    n. N. of a metre

    Sanskrit-English dictionary > दण्डकल

  • 4 दण्डकलितवत्


    daṇḍá-kalita-vat
    ind. like one driven by a stick ĀpṠr. XI, 12, 6 Sch.

    Sanskrit-English dictionary > दण्डकलितवत्

  • 5 शिवाण्डकल्प


    ṡivâ̱ṇḍa-kalpa
    m. N. of a Tantra. wk.

    Sanskrit-English dictionary > शिवाण्डकल्प

  • 6 स्व _sva

    स्व pron. a.
    1 One's own, belonging to oneself, often serving as a reflexive pronoun; स्वनियोगमशून्यं कुरु Ś.2; प्रजाः प्रजाः स्वा इव तन्त्रयित्वा 5.5; oft. in comp. in this sense; स्वपुत्र, स्वकलत्र, स्वद्रव्य.
    -2 Innate, natural, inherent, peculiar, inborn; सूर्यापाये न खलु कमलं पुष्यति स्वामभिख्याम् Me.82; Ś.1.19; स तस्य स्वो भावः प्रकृतिनियतत्वादकृतकः U. 6.14.
    -3 Belonging to one's own caste or tribe; शूद्रैव भार्या शूद्रस्य सा च स्वा च विशः स्मृते Ms.3.13;5.14.
    -स्वः 1 One's own self.
    -2 A relative, kinsman; एनं स्वा अभि- संविशन्ति भर्ता स्वानां श्रेष्ठः पुर एता भवति Bṛi. Up.1.3.18; (दौर्गत्यं) येन स्वैरपि मन्यन्ते जीवन्तो$पि मृता इव Pt.2.1; Ms. 2.19.
    -3 The soul.
    -4 N. of Viṣṇu.
    -स्वा A woman of one's own caste.
    -स्वः, -स्वम् 1 Wealth, property; as in निःस्व q. v.
    -2 (In alg.) The plus or affirmative quantity; cf. धनः; स्वशब्दो$यमात्मीयधनज्ञातीनां प्रत्येकं वाचको न समुदायस्य ŚB. on MS.6.7.2. The Ego.
    -4 Nature (स्वभावः); वृत्तिर्भूतानि भूतानां चराणामचराणि च । कृता स्वेन नृणां तत्र कामाच्चोदनयापि वा ॥ Bhāg.12.7.13.
    -Comp. -अक्षपादः a follower of the Nyāya system of philosophy.
    -अक्षरम् one's own hand-writing.
    -अधिकारः one's own duty or sway; स्वाधिकारात् प्रमत्तः Me.1; स्वाधिकारभूमौ Ś.7.
    -अधिपत्यम् one's own supremacy, sovereignty.
    -अधि- ष्ठानम् one of the six Chakras or mystical circles of the body.
    -अधीन a.
    1 dependent on oneself, self-dependent.
    -2 independent.
    -3 one's own subject.
    -4 in one's own power; स्वाधीना वचनीयतापि हि वरं बद्धो न सेवाञ्जलिः Mk.3. 11. ˚कुशल a. having prosperity in one's own power; स्वाधीनकुशलाः सिद्धिमन्तः Ś.4. ˚ पतिका, ˚भर्तृका a woman who has full control over her husband, one whose husband is subject to her; अथ सा निर्गताबाधा राधा स्वाधीनभर्तृका । निजगाद रतिक्लान्तं कान्तं मण्डनवाञ्छया Gīt.12; see S. D.112. et seq.
    -अध्यायः 1 self-recitation, muttering to oneself.
    -2 study of the Vedas, sacred study, perusal of sacred books; स्वाध्यायेनार्चयेदृषीन् Ms.3.81; Bg.16.1; T. Up.1.9.1.
    -3 the Veda itself.
    -4 a day on which sacred study is enjoined to be resumed after suspension. ˚अर्थिन् m. a student who tries to secure his own livelihood during his course of holy study; Ms.11.1.
    -अध्यायिन् m.
    1 a student of the Vedas.
    -2 a tradesman.
    -अनुभवः, अनुभूतिः f.
    1 self-experience.
    -2 self-knowledge; स्वानुभूत्येकसाराय नमः शान्ताय तेजसे Bh.2.1. अनुभावः love for property.
    -अनुरूप a.
    1 natural, inborn.
    -2 worthy of oneself.
    -अन्तम् 1 the mind; मम स्वान्तध्वान्तं तिरयतु नवीनो जलधरः Bv.4.5; Mv.7.17.
    -2 a cavern.
    -3 one's own death, end.
    -अर्जित a. self-acquired.
    -अर्थ a.
    1 self-interested.
    -2 having its own or true meaning.
    -3 having one's own object or aim.
    -4 pleonastic.
    (-र्थः) 1 one's own interest, self-interest; सर्वः स्वार्थं समीहते Śi.2.65; स्वार्थात्सतां गुरुतरा प्रणयिक्रियैव V. 4.15.
    -2 own or inherent meaning; स्वार्थे णिच्, स्वार्थे कप्रत्ययः &c.; परार्थव्यासङ्गादुपजहदथ स्वार्थपरताम् Bv.1.79 (where both senses are intended).
    -3 = पुरुषार्थः q. v.; Bhāg.12.2.6. ˚अनुमानम् inference for oneself, a kind of inductive reasoning, one of the two main kinds of अनुमान, the other being परार्थानुमान. ˚पण्डित a.
    1 clever in one's own affairs.
    -2 expert in attending to one's own interests. ˚पर, ˚परायण a. intent on securing one's own interests, selfish; परार्थानुष्ठाने जडयति नृपं स्वार्थपरता Mu.3.4. ˚विघातः frustration of one's object. ˚सिद्धिः f. fulfilment of one's own object.
    -आनन्दः delight in one's self.
    -आयत्त a. subject to, or dependent upon, oneself; स्वायत्तमेकान्तगुणं विधात्रा विनिर्मितं छादनमज्ञतायाः Bh. 2.7.
    -आरब्ध, -आरम्भक a. self-undertaken.
    - आहत a. coined by one's self.
    -इच्छा self-will, own inclination. ˚आचारः acting as one likes; self-will. ˚मृत्युः an epithet of Bhīṣma.
    -उत्थ a. innate.
    -उदयः the rising of a sign or heavenly body at any particular place.
    -उपधिः a fixed star.
    -कम्पनः air, wind.
    -कर्मन् one's own duty (स्वधर्म); स्वकर्मनिरतः सिद्धिं यथा विन्दति तच्छृणु Bg.18. 45.
    -कर्मस्थ a. minding one's own duty; अधीयीरंस्त्रयो वर्णाः स्वकर्मस्था द्विजातयः Ms.1.1.
    -कर्मिन् a. selfish.
    -कामिन् a. selfish.
    -कार्यम् one's own business or interest.
    -कुलक्षयः a fish.
    -कृतम् a deed done by one's self.
    -कृतंभुज् a. experiencing the results of former deeds (प्रारब्धकर्म); मा शोचतं महाभागावात्मजान् स्वकृतंभुजः Bhāg.1. 4.18.
    -गतम् ind. to oneself, aside (in theatrical lang- uage).
    -गृहः a kind of bird.
    -गोचर a. subject to one's self; स्वगोचरे सत्यपि चित्तहारिणा Ki.8.13.
    -चर a. self-moving.
    -छन्द a.
    1 self-willed, uncontrolled, wanton.
    -2 spontaneous.
    -3 wild. (
    -न्दः) one's own will or choice, own fancy or pleasure, independence. (
    -न्दम्) ind. at one's own will or pleasure, wantonly, volunta- rily; स्वच्छन्दं दलदरविन्द ते मरन्दं विन्दन्तो विदधतु गुञ्जितं मिलिन्दाः Bv.1.15.
    -ज a.
    1 self-born.
    -2 natural (स्वाभाविक); आगता त्वामियं बुद्धिः स्वजा वैनायिकी च या Rām.2.112.16.
    (-जः) 1 a son or child.
    -2 sweat, perspiration.
    -3 a viper. (
    -जा) a daughter. (
    -जम्) blood.
    -जनः 1 a kinsman, relative; इतःप्रत्यादेशात् स्वजनमनुगन्तुं व्यवसिता Ś. 6.8; Pt.1.5.
    -2 one's own people or kindred, one's household. ˚गन्धिन् a. distantly related to. (स्वजनायते Den. P. 'becomes or is treated as a relation'; Pt.1.5.)
    -जातिः 1 one's own kind.
    -2 one's own family or caste.
    -ज्ञातिः a kinsman.
    -ता personal regard or interest; अस्यां मे महती स्वता Svapna.1.7.
    -तन्त्र a.
    1 self-dependent, uncontrolled, independent, self-willed.
    -2 of age, full-grown. (
    -न्त्रम्) one's own (common group of) subsidiaries; जैमिनेः परतन्त्रापत्तेः स्वतन्त्रप्रतिषेधः स्यात् MS. 12.1.8. (
    -न्त्रः) a blind man.
    -दृश् a. seeing one's self; ईयते भगवानेभिः सगुणो निर्गुणः स्वदृक् Bhāg.3.32.36.
    -देशः one's own country, native country. ˚जः, ˚बन्धुः a fellow countryman.
    -धर्मः 1 one's own religion.
    -2 one's own duty, the duties of one's own class; Ms.1.88,91; स्वधर्मे निधनं श्रेयः परधर्मो भयावहः Bg.3.35.
    -3 peculiarity, one's own rights.
    -निघ्न a. depending on or subservi- ent to oneself; (पुराणि च) निगृह्य निग्रहाभिज्ञो निन्ये नेता स्वनिघ्नताम् Śiva B.25.9.
    -पक्षः 1 one's own side or party.
    -2 a friend.
    -3 one's own opinion.
    -पणः one's own stake.
    -परमण्डलम् one's own and an enemy's country.
    -प्रकाश a.
    1 self-evident.
    -2 self-luminous.
    -प्रतिष्ठ a. astringent.
    -प्रधान a. independent.
    -प्रयोगात् ind. by means of one's own efforts.
    -बीजः the soul.
    -भटः 1 one's own warrior.
    -2 bodyguard.
    -भावः 1 own state.
    -2 an essential or inherent property, natu- ral constitution, innate or peculiar disposition, nature; स्वभावहेतुजा भावाः Mb.12.211.3; पौरुषं कारणं केचिदाहुः कर्मसु मानवाः । दैवमेके प्रशंसन्ति स्वभावमपरे जनाः ॥ 12.238.4; Bg.5.14; स्वभावो दुरतिक्रमः Subhāṣ.; so कुटिल˚, शुद्ध˚, मृदु˚, चपल˚, कठिन˚ &c. ˚आत्मक a. natural, inborn; स्वभावतः प्रवृत्तो यः प्राप्नोत्यर्थ न कारणात्। तत् स्वभावात्मकं विद्धि फलं पुरुष- सत्तम ॥ Mb.3.32.19. ˚उक्तिः f.
    1 spontaneous declara- tion.
    -2 (in Rhet.) a figure of speech which consists in describing a thing to the life, or with exact resem- blance; स्वभावोक्तिस्तु डिम्भादेः स्वक्रियारूपवर्णनम् K. P.1, or नानावस्थं पदार्थानां रूपं साक्षाद्विवृण्वती Kāv.2.8. ˚ज a. innate, natural. ˚भावः natural disposition. ˚वादः the doctrine that the universe was produced and is sustained by the natural and necessary action of substances according to their inherent properties, (and not by the agency of a Supreme Being). ˚सिद्ध a. natural, sponta- neous, inborn.
    -भूः m.
    1 an epithet of Brahman.
    -2 of Śiva.
    -3 of Viṣṇu. -f. one's own country, home.
    -मनीषा own judgement.
    -मनीषिका indifference.
    -मात्रेण ind. by one's self.
    -युतिः the line which joins the extremities of the perpendicular and diagonal.
    -यूथ्यः a relation.
    -योनि a. related on the mother's side. (-m., f.) own womb, one's own place of birth. (-f.) a sister or near female relative; रेतःसेकः स्वयोनीषु कुमारीष्वन्त्यजासु च (गुरुतल्पसमं विदुः) Ms.11.58.
    -रसः 1 natural taste.
    -2 proper taste or sentiment in com- position.
    -3 a kind of astringent juice.
    -4 the residue of oily substances (ground on a stone.)
    -राज् a.
    1 self-luminons; त्वमकरणः स्वराडखिलकारकशक्तिधरः Bhāg.1. 87.28.
    -2 self-wise; Bhāg.1.1.1. -m.
    1 the Supreme Being.
    -2 one of the seven rays of the sun.
    -3 N. of Brahmā; दिदृक्षुरागादृषिभिर्वृतः स्वराट् Bhāg.3.18.2.
    -4 N. of Viṣṇ&u; हस्तौ च निरभिद्येतां बलं ताभ्यां ततः स्वराट् Bhāg.3. 26.59.
    -5 a king with a revenue of 5 lacs to one crore Karṣas; ततस्तु कोटिपर्यन्तः स्वराट् सम्राट् ततः परम् Śukra.1. 185.
    -राज्यम् 1 independent dominion or sovereignty.
    -2 own kingdom.
    -राष्ट्रम् own kingdom.
    -रुचिः one's own pleasure.
    -रूप a.
    1 similar, like.
    -2 handsome, pleasing, lovely.
    -3 learned, wise.
    (-पम्) 1 one's own form or shape, natural state or condition; तत्रान्यस्य कथं न भावि जगतो यस्मात् स्वरूपं हि तत् Pt.1.159.
    -2 natural character or form, true constitution.
    -3 nature.
    -4 peculiar aim.
    -5 kind, sort, species. ˚असिद्धि f. one of the three forms of fallacy called असिद्ध q. v.
    -लक्षणम् a peculiar characteristic or property.
    -लोकः 1 one's own form (आत्मरूप); व्यर्थो$पि नैवोपरमेत पुंसां मत्तः परावृत्तधियां स्वलोकात् Bhāg.11.22.34.
    -2 self-knowledge; पुष्णन् स्वलोकाय न कल्पते वै Bhāg.7.6.16.
    -बत् a. possessed of property; स्ववती श्रुत्यनुरोधात् ŚB. on MS.6.1.2.
    -वश a.
    1 self-controlled.
    -2 independent.
    -वहित a.
    1 self-impelled.
    -2 alert, active.
    -वासिनी a woman whether married or unmarried who continues to live after maturity in her father's house.
    -विग्रहः one's own body.
    -विषयः one's own country, home.
    -वृत्तम् one's own business.
    -वृत्ति a. living by one's own exertions.
    -संविद् f. the knowledge of one's own or the true essence.
    -संवृत a. self-protected, self-guarded; मायां नित्यं स्वसंवृतः Ms.7.14.
    -संवेदनम् knowledge derived from one's self.
    -संस्था 1 self-abiding.
    -2 self-possession.
    -3 ab- sorption in one's own self; उन्मत्तमत्तजडवत्स्वसंस्थां गतस्य मे वीर चिकित्सितेन Bhāg.5.1.13.
    -स्थ a.
    1 self-abiding.
    -2 self-dependent, relying on one's own exer- tions, confident, firm, resolute; स्वस्थं तं सूचयन्तीव वञ्चितो$सीति वीक्षितैः Bu. Ch.4.37.
    -3 independent.
    -4 doing well, well, in health, at ease, comfortable; स्वस्थ एवास्मि Māl.4; स्वस्थे को वा न पण्डितः Pt.1.127; see अखस्थ also.
    -5 contented, happy. (
    -स्थम्) ind. at ease, comfortably, composedly.
    -स्थानम् one's own place or home, one's own abode; नक्रः स्वस्थानमासाद्य गजेन्द्रमपि कर्षति Pt.3.46. ˚विवृद्धिः (Mīmāṁsā) augmen- tation in its own place (opp. दण्डकलितवत् आवृत्तिः); तत्र पूर्णे पुनरावृत्तिर्नास्तीति दण्डकलितवद् न स्यात् । न च वृद्ध्या विना तद न्तरं पूर्यते इति स्वस्थानविवृद्धिरागतेति ŚB. on MS.1.5.83.
    -स्वरूपम् one's true character.
    -हन्तृ m. suicide.
    -हरणम् confiscation of property.
    -हस्तः one's own hand or handwriting, an autograph; see under हस्त.
    -हस्तिका an axe.
    -हित a. beneficial to oneself (
    -तम्) one's own good or advantage, one's own welfare.
    -हेतुः one's own cause.

    Sanskrit-English dictionary > स्व _sva

  • 7 कुण्ड


    kuṇḍa
    n. <as m. L. >, a bowlshaped vessel, basin, bowl, pitcher, pot, water-pot KātyṠr. MBh. etc.;

    a vessel for coals R. V, 10, 16 etc.. ;
    a round hole in the ground (for receiving andﾠ preserving water orﾠ fire cf. agni-kuṇḍa), pit, well, spring orﾠ basin of water (especially consecrated to some holy purpose orﾠ person) MBh. R. etc.;
    m. an adulterine, son of a woman by another man than her husband while the husband is alive Mn. III, 174 ;
    ( seeﾠ. gola andﾠ - golaka below);
    N. of Ṡiva MBh. XII, 10358 ;
    of a Nāga MBh. I, 4828 ;
    of a son of Dhṛita-rāshṭra MBh. I, 4550 ;
    (ā) f. ( kuṇḍ) mutilation Pāṇ. 3-3, 103 Kāṡ. ;
    N. of Durgā L. ;
    (ī) f. (Pāṇ. 4-1, 42) a bowl, pitcher, pot Hcat. Prasannar. ;
    ( ami) n. ifc. a clump (e.g.. darbha-k-, a clump of Darbha grass) Pāṇ. 6-2, 136 ;
    a particular measure L. ;
    N. of certain mystical figures;
    a particular appearance of the moon (surrounded by a circle) VarBṛS. IV, 15. ;
    - कुण्डकर्ण
    - कुण्डकल्पद्रुम
    - कुण्डकल्पलता
    - कुण्डकीट
    - कुण्डकील
    - कुण्डकौमुदी
    - कुण्डगोल
    - कुण्डगोलक
    - कुण्डज
    - कुण्डजठर
    - कुण्डधार
    - कुण्डनदी
    - कुण्डपायिन्
    - कुण्डपाय्य
    - कुण्डप्रस्थ
    - कुण्डभेदिन्
    - कुण्डमण्डपकौमुदी
    - कुण्डमण्डपसंग्रह
    - कुण्डमण्डपसिद्धि
    - कुण्डमार्तण्ड
    - कुण्डरत्नाकर
    - कुण्डवासिनी
    - कुण्डविधान
    - कुण्डशायिन्
    - कुण्डसिद्धि
    - कुण्डाग्नि
    - कुण्डार्क
    - कुण्डावृष
    - कुण्डाशिन्
    - कुण्डीवृष
    - कुण्डेश्वरतीर्थ
    - कुण्डोद
    - कुण्डोदर
    - कुण्डोद्द्योतदर्शन
    - कुण्डोध्नी
    - कुण्डोपधानीयक
    - कुण्डोपरथ

    Sanskrit-English dictionary > कुण्ड

  • 8 दण्ड


    daṇḍá
    (= δένδρον, hence cognate with dā4ru andﾠ dṛī) m. (n. <cf. ikshu-> gaṇa ardharcâ̱di) a stick, staff, rod, pole, cudgel, club RV. etc. (staff given at investiture with the sacred thread ṠBr. etc.;

    « penis <with vaitasá>», XI, 5, 1, 1 ;
    « trunk» seeﾠ ṡuṇḍā-;
    « arm» orﾠ « leg» seeﾠ dor-, bāhu-;
    « tusk» seeﾠ daṉshṭrā-);
    = -ḍakâ̱sana BṛNārP. XXXI, 115 (n.) ;
    a stalk, stem (of a tree;
    cf. ikshu-, ud-, khara-) MBh. II, 2390 ;
    the staff of a banner, 2079; IV, XIV ;
    the handle (of a ladle, sauce-pan, fly-flap, parasol etc.) AitBr. ṠBr. etc.;
    the steam of a plough L. ;
    « a mast» seeﾠ mahādaṇḍa-dhara;
    the cross-bar of a lute which holds the strings ṠāṇkhṠr. XVII ;
    the stick with which a lute is played L. ;
    a churning-stick (cf. -ḍâ̱hata) L. ;
    a pole as a measure of length (= 4 Hastas) VarBṛS. XXIV, 9 MārkP. II ;
    N. of a measure of time (= 60 Vi-kalās) BrahmaP. II VarP. BhavP. ;
    N. of a staff-like appearance in the sky (« N. of a planet» ( L. ;
    cf. - bhāsa) VarBṛS. ;
    N. of a constellation, XX, 2 VarBṛ. Laghuj. ;
    a form of military array (cf. - vyuha) L. ;
    a line (cf. - pāta);
    a staff orﾠ sceptre as a symbol of power andﾠ sovereignty (cf. nyasta-), application of power, violence Mn. VII f. MBh. ;
    power over (gen. orﾠ in comp.), control, restraint (cf. vāg-, mano-, kāya- < karma- MārkP. xli, 22 >;
    tri-daṇḍin) Subh. ;
    embodied power, army ( koṡa-, du. « treasure andﾠ army» Mn. IX, 294 MBh. Kir. II, 12)
    Mn. VII Ragh. XVII, 62 ;
    the rod as a symbol of judicial authority andﾠ punishment, punishment (corporal, verbal, andﾠ fiscal;
    chastisement andﾠ imprisonment, reprimand, fine) TāṇḍyaBr. XVII, 1 Mn. MBh. etc.. ;
    (cf. guptá andﾠ gūḍha-);
    pride L. ;
    m. a horse L. ;
    Punishment (son of Dharma andﾠ Kriyā VP. I, 7, 27 MārkP. l);
    Yama L. ;
    Ṡiva MBh. XII, 10361 ;
    N. of an attendant of the Sun. III, 198 ;
    (gaṇa ṡivâ̱di andﾠ ṡaunakâ̱di) N. of a man with the patr. Aupara MaitrS. III, 8, 7 TS. VI, 2, 9, 4 ;
    of a prince slain by Arjuna (brother of - dhara, identified with the Asura Krodha-hantṛi) MBh. if. VIII ;
    of a Rakshas R. VII, 5, 39 ;
    seeﾠ - oḍaka;
    (ā) f. Hedysaruni lagopodioides, Npr. ;
    - दण्डकन्दक
    - दण्डकपालिन्
    - दण्डकमण्डलु
    - दण्डकर्तृ
    - दण्डकर्मन्
    - दण्डकल
    - दण्डकलितवत्
    - दण्डकाक
    - दण्डकाष्ठ
    - दण्डकुश
    - दण्डकुल
    - दण्डकेतु
    - दण्डगौरी
    - दण्डग्रहण
    - दण्डग्राह
    - दण्डघटना
    - दण्डघ्न
    - दण्डचक्र
    - दण्डच्छदन
    - दण्डजित
    - दण्डढक्का
    - दण्डताडन
    - दण्डताम्रि
    - दण्डत्व
    - दण्डदास
    - दण्डधर
    - दण्डधार
    - दण्डधारक
    - दण्डधारण
    - दण्डधारिन्
    - दण्डधृक्
    - दण्डनायक
    - दण्डनिधान
    - दण्डनिपातन
    - दण्डनियोग
    - दण्डनीति
    - दण्डनेट्रि
    - दण्डप
    - दण्डपक्षक
    - दण्डपरायण
    - दण्डपांसुल
    - दण्डपाणि
    - दण्डपात
    - दण्डपातन
    - दण्डपातिन्
    - दण्डपारुष्य
    - दण्डपाल
    - दण्डपालक
    - दण्डपाशक
    - दण्डपिङ्गलक
    - दण्डपोण
    - दण्डप्रजित
    - दण्डप्रणयन
    - दण्डप्रणाम
    - दण्डप्रदान
    - दण्डबाहु
    - दण्डभङ्ग
    - दण्डभय
    - दण्डभाज्
    - दण्डभास
    - दण्डभीति
    - दण्डभृत्
    - दण्डमत्स्य
    - दण्डमानव
    - दण्डमातङ्ग
    - दण्डमाथ
    - दण्डमुख
    - दण्डमुख्य
    - दण्डयात्रा
    - दण्डयाम
    - दण्डयोग
    - दण्डलेश
    - दण्डवत्
    - दण्डवध
    - दण्डवाचिक
    - दण्डवादिन्
    - दण्डवारित
    - दण्डवलधि
    - दण्डवासिक
    - दण्डवासिन्
    - दण्डवाहिन्
    - दण्डविकल्प
    - दण्डविषय
    - दण्डविष्कम्भ
    - दण्डवीर्व
    - दण्डवृक्षक
    - दण्डव्यूह
    - दण्डव्रतधर
    - दण्डशत्रु
    - दण्डशर्मन्
    - दण्डश्री
    - दण्डसंख्या
    - दण्डसेन
    - दण्डस्थान
    - दण्डहस्त

    Sanskrit-English dictionary > दण्ड

  • 9 अखण्ड _akhaṇḍa

    अखण्ड a. [खण्ड्-घञ्, न. त.] Unbroken, whole, entire, complete; अखण्डं पुण्यानां फलमिव Ś.2.1.; अखण्डकलः शशी Māl.2.2.; with undiminished orb, full; निर्जिगाय मुखमिन्दु- मखण्डम् Ki.9.38; अखण्डेन तपसा 1.63; undisturbed सुन्द- स्त्रीदमनेप्यखण्डयशसः U.5.34 u.1.; of untarnished, unsullied fame; ˚द्वादशी the 12th day of the bright half of मार्गशीर्ष.
    -ण्डम् adv. Uninterruptedly; अखण्डमाखण्डलतुल्यधामभिश्चिरं धृता Ki.1.29.

    Sanskrit-English dictionary > अखण्ड _akhaṇḍa

  • 10 खण्डक _khaṇḍaka

    खण्डक a. [खण़्ड्-ण्वुल्] Destroying, tearing, breaking to pieces, removing, &c.
    -कः, -कम् A fragment, part or piece; वृत्तः पार्श्वचरैरात्तकाष्ठखण्डकलाञ्छनैः Ks.24.121.
    -2 A term in an equation.
    -कः 1 Candied sugar.
    -2 One who has no nails.
    -Comp. -आलु n. sweet potato.

    Sanskrit-English dictionary > खण्डक _khaṇḍaka

  • 11 दण्डः _daṇḍḥ _ण्डम् _ṇḍam

    दण्डः ण्डम् [दण्ड्-अच्]
    1 A stick, staff, rod, mace, club, cudgel; पततु शिरस्यकाण्डयमदण्ड इवैष भूजः Māl.5.31; काष्ठदण्डः.
    -2 The sceptre of a king, the rod as a symbol of authority and punishment; आत्तदण्डः Ś.5.8.
    -3 The staff given to a twice-born man at the time of investiture with the sacred thread; cf Ms.2.45-48.
    -4 The staff of a संन्यासिन् or ascetic.
    -5 The trunk of an elephant.
    -6 The stem or stalk as of a lotus, tree &c.; U.1.31; Māl.9.14; the handle as of an umbrella; ब्रह्माण्डच्छत्रदण्डः &c. Dk.1 (opening verse); राज्यं स्वहस्तधृतदण्डमिवातपत्रम् Ś.5.6; Ku.7.89; so कमल- दण्ड &c.
    -7 The oar of a boat.
    -8 An arm or leg (at the end of comp.)
    -9 The staff or pole of a ban- ner, a tent &c.
    -1 The beam of a plough.
    -11 The cross-bar of a lute or a stringed instrument.
    -12 The stick with which an instrument is played.
    -13 A churning-stick.
    -14 Fine; Ms.8.341;9.229; Y.2.237.
    -15 Chastisement, corporal punishment, punishment in general; यथापराधदण्डानाम् R.1.6; एवं राजापथ्यकारिषु ती- क्ष्णदण्डो राजा Mu.1; दण्डं दण्ड्येषु पातयेत् Ms.8.126; कृतदण्ड स्वयं राज्ञा लेभे शूद्रः सतां गतिम् R.15.23. यथार्हदण्डो (राजा) पूज्यः Kau. A.1.4; सुविज्ञातप्रणीतो हि दण्डः प्रजां धर्मार्थकामै- र्योजयति Kau. A.1.4
    -16 Imprisonment.
    -17 Attack, assault, violence, punishment, the last of the four expe- dients; see उपाय; सामादीनामुपायानां चतुर्णामपि पण्डिताः । साम- दण्डौ प्रशंसन्ति नित्यं राष्ट्राभिवृद्धये ॥ Ms.7.19; cf. Śi.2.54.
    -18 An army; तस्य दण्डवतो दण्डः स्वदेहान्न व्यशिष्यत R.17. 62; Ms.7.65;9.294; Ki.2.15.
    -19 A form of mili- tary array; Mb.12.59.4.
    -2 Subjection, control, restraint; वाग्दण्डो$थ मनोदण्डः कायदण्डस्तथैव च । यस्यैते निहिता बुद्धौ त्रिदण्डीति स उच्यते ॥ Ms.12.1.
    -21 A measure of length equal to 4 Hastas; Bṛi. S.24.9.
    -22 The penis.
    -23 Pride; या चापि न्यस्तदण्डानां तां गतिं व्रज पुत्रक Mb. 7.78.25.
    -24 The body.
    -25 An epithet of Yama.
    -26 N. of Viṣṇu.
    -27 N. of Śiva.
    -28 An attendant on the sun.
    -29 A horse (said to be m. only in this and the preceding four senses).
    -3 A particular appear- ance in the sky (similar to a stick).
    -31 An uninter- rupted row or series, a line.
    -32 Standing upright or erect.
    -33 A corner, an angle.
    -34 The Science of Govt. विनयमूलो दण्डः, दण्डमूलास्तिस्त्रो विद्याः Kau. A.1.5.
    -35 Harm, injury; न्यासो दण्डस्य भूतेषु मनोवाक्कायजस्य यः Bhāg.7. 15.8.
    -Comp. -अजिनम् 1 staff and hide (as outer badges of devotion).
    -2 (fig.) hypocrisy, deceit.
    -अधिपः a chief magistrate.
    -अनीकम् a detachment or division of an army; तव हृतवतो दण्डानीकैर्विदर्भपतेः श्रियम् M.5.2.
    -अप (व) तानकः tetanus, lock-jaw.
    -अपूपन्यायः see under न्याय.
    -अर्ह a. fit to be chastised, deserving punishment.
    -अलसिका cholera.
    -आख्यम् a house with two wings, one facing the north and the other the east; Bṛi. S.53. 39.
    -आघातः a blow with a stick; पूर्वप्रविष्ठान्क्रोधात्तान्दण्डा- घातैरताडयन् Ks.54.23.
    -आज्ञा judicial sentence.
    -आश्रमः the condition of a pilgrim.
    -आश्रमिन् m. a devotee, an ascetic.
    -आसनम्, दण्डकासनम् lying prostrate on the ground, a kind of Āsana; Yoga S.2.46.
    -आहतम् buttermilk.
    -उद्यमः 1 threatening.
    -2 (pl.) application of power; निःसाराल्पफलानि ये त्वविधिना वाञ्छन्ति दण्डोद्यमैः Pt.1.376.
    -कर्मन् n. infliction of punishment, chastisement; देशकालवयःशक्ति संचिन्त्यं दण्डकर्मणि Y.2.275.
    -कलितम् repetition like a measuring rod, i. e. doing a matter after it is done in full first and then repeating it like that a second time and so on; आवृत्तिन्यायानां दण्ड- कलितं न्याय्यम् । ŚB. on MS.1.5.83; ˚वत् ind. in the manner of a measuring rod.
    -कल्पः Infliction of punishment; शुद्धचित्रश्च दण्डकल्पः Kau. A.4.
    -काकः a raven.
    -काण्ठम् a wooden club or staff; दण्डकाष्ठमवलम्ब्य स्थितः Ś2.
    -ग्रहणम् assumption of the staff of an asce- tic or pilgrim, becoming a mendicant.
    -घ्न a. striking with a stick, committing an assault; Ms.8.386.
    -चक्रः a division of an army.
    -छदनम् a room in which utensils of various kinds are kept.
    -ढक्का a kind of drum.
    -दासः one who has become a slave from non-payment of a debt; Ms.8.415.
    -देवकुलम् a court of justice.
    -धर, -धार a.
    1 carrying a staff, staff- bearer.
    -2 punishing, chastising; दत्ताभये त्वयि यमादपि दण्डधारे U.2.11.
    -3 exercising judicial authority.
    (-रः) 1 a king; श्रमनुदं मनुदण्डधरान्वयम् R.9.3; बलीयानबलं ग्रसते दण्डधराभावे Kau. A.1.4.
    -2 N. of Yama; यमो निहन्ता......दण्डधरश्च कालः
    -3 a judge, supreme magistrate.
    -4 a mendicant carrying a staff.
    -5 a potter.
    -6 a general (of an army;) Dk.2.
    -धारणम् 1 carrying a staff (as by a Brahmachārin).
    -2 following the order of a mendicant.
    -3 infliction of punishment.
    -नायकः 1 a judge, a head police-officer, a magistrate.
    -2 the leader of an army, a general.
    -3 a king. ˚पुरुषः a policeman, constable.
    -निधानम् pardoning, indulgence; Mb.12.
    -निपातनम् punishing, chastising.
    -नीतिः f.
    1 administration of justice, judicature.
    -2 the system of civil and military administration, the science of poli- tics, polity; Ms.7.43; Y.1.311; फलान्युपायुङ्क्त स दण्ड- नीतेः R.18.46; जरातुरः संप्रति दण्डनीत्या सर्वं नृपस्यानुकरोमि वृत्तम् Nāg.4.1.
    -3 an epithet of Durgā.
    -नेतृ m.
    1 a king.
    -2 Yama; गृध्रा रुषा मम कृषन्त्यधिदण्डनेतुः Bhāg.3.16. 1.
    -3 a judge; Ms.12.1; Bhāg.4.22.45.
    -पः a king.
    -पांशुलः a porter, door-keeper.
    -पाणिः 1 an epithet of Yama; करोमि चिकित्सां दण्डपाणिरिव जनतायाः Bhāg.5.1.7.
    -2 N. of the god Śiva at Benares.
    -3 a policeman; इति पश्चात्प्रविष्टास्ते पुरुषा दण्डपाणयः Ks.54.23.
    -पातः 1 falling of a stick.
    -2 infliction of punishment.
    -3 dropping one line in a manuscript.
    -पातनम् inflic- tion of punishment, chastisement.
    -पारुष्यम् 1 assault, violence.
    -2 hard or cruel infliction of punishment; अत ऊर्ध्वं प्रवक्ष्यामि दण्डपारुष्यनिर्णयम् Ms.8.278.
    -पालः, -पालकः 1 a head magistrate.
    -2 a door-keeper, porter. Kau. A.1.12.
    -3 Ns. of two kinds of fishes; L. D. B.
    -पाशकः, -पाशिकः 1 a head police-officer; Pt.2; उच्यता- मस्मद्वचनात्कालपाशिको दण्डपाशिकश्च Mu.1.2-21.
    -2 a hangman, an executioner.
    -पोणम् a strainer furnished with a handle.
    -प्रणामः 1 bowing by prostrating the body at full length (keeping it erect like a stick). cf. साष्टाङ्गनमस्कार.
    -2 falling flat or prostrate on the ground.
    -बालधिः an elephant.
    -भङ्गः non-execution of a sentence.
    -भृत् m.
    1 a potter.
    -2 an epithet of Yama.
    -माण (न)वः 1 a staff-bearer
    -2 an ascetic bearing a staff; Rām.2.32.18.
    -3 a chief or leader.
    -माथः a principal road, highway.
    -मुखः a leader, general of an army.
    -यात्रा 1 a solemn procession (particularly bridal).
    -2 warlike expedition, conquest (of a region).
    -यामः 1 an epithet of Yama.
    -2 of Agastya.
    -3 a day.
    -लेशम् a small fine; Ms.8.51.
    -वधः capital punishment.
    -वाचिक a. actual or verbal (assault); Ms.8.6; cf. वाक्-पारुष्यम्.
    -वादिन् a. reprimanding, censuring, threatening with punishment; (also -m.).
    -वारित a. forbidden by threat of punishment.
    -वासिकः a door-keeper, warder.
    -वासिन् m.
    1 a door-keeper.
    -2 a magistrate.
    -वाहिन् m. a police-officer.
    -विकल्पः discretion given to an officer in awarding punishment or fine; Ms.9.228.
    -विधिः 1 rule of punishment; see दण्डोद्यमः
    -2 criminal law.
    -विष्कम्भः the post to which the string of a churning-stick is fastened.
    -व्यूहः a particular form of arranging troops, arranging them in long lines or columns; Ms.7.187.
    -शास्त्रम् the science of inflicting punishment, criminal law.
    -हस्तः 1 a door-keeper, warder, porter.
    -2 an epithet of Yama.

    Sanskrit-English dictionary > दण्डः _daṇḍḥ _ण्डम् _ṇḍam

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»