-
1 что
Iмест.1. вопр. чӣ?; что это такое? ин чист?; что случилось? чӣ шуд?; чӣ гап? чӣ воқеа рӯй дод?; что с вами? ба шумо чӣ шуд?; что нового? чӣ хабари нав?2. вопр. взнач. сказ. чӣ гавр?; что больной? аҳволи бемор чӣ тавр?; ну что, как поживаете? хӯш, аҳволатон чӣ тавр аст?3. вопр. в знач. нареч. чаро, барои чӣ; что ты так кричишь? чаро ин кадар фарьёд мезанӣ?: что ты задумался? чаро ба хаёл рафтӣ? / разг. с частицей «так» чаро?; я не приду,- Что так? ман намеоям.- Чаро?4. вопр. (что ты сказал?) чӣ гуфти?, чи?5. вопр. разг. (сколько?, какую сумму?) чанд нул?, чӣ қадар?; что стоит книга? китоб чанд пул меистад?6. неопр. разг. (что-то, что-нибудь) ягон чиз, чизе; если что случится, сразу извести агар воқеае рӯй диҳад, дарҳол хабар деҳ; в случае чего мабодо…7. с отриц. чизе ки на …; о чём они только не говорили! оҳо, онҳо чизҳои бисьёр гуфтанд!, онҳо чизе ки нагуфтанд!; чего не сделаешь для тебя! чиро бароят намекунӣ!8. в устойчивых сочетаниях 1) (при оботачении сомнения): что пользы? чӣ фоида?; что толку? чӣ манфиат?; что хорошего? чӣ нағзӣ дорад? 2) (всё, любое) кадомаш ки бошад; что угодно? чӣ лозим? чӣ даркор?; что попало чизе ки бошад; что придётся чизе қи рост ояд; чем [ни] попадя прост. ҳар чизе ки ба даст омад (афтид)9. относ. ки; я незнаю, что ей нравится ман намедонам, ки чӣ чиз ба вай маъқул аст; что с возу упало, то пропало посл. что обе ки аз кӯза рехт, рехт <> а что? чаро?, барои чӣ?; не ходи сегодня гулять.- а что? - Погода плохая имрӯз ба сайру гашт набаро.-- Чаро? - Чунки ҳаво бад аст; во что бы то ни стало ҳар чӣ ки шавад, ба кадом роҳе ки бошад; вот что медонӣ чӣ, агар дони; вот что я тебё скажу медонӣ, ман ба ту чӣ мегуям; вот (вон) [оно] что ҳамин тавр; ана гап дар қучо будааст; ҳамту гӯед; в случае чего агар вокеае рӯй диҳад; до чего [же] 1) (очень, чрезвычайно) бисьёр, хеле; до чего хорошо на реке! сайри дарё хеле хуш аст! 2) (до какого состояния) ба чӣ ҳолат (аҳвол); до чего ты меня довел! ту маро ба чӣ аҳвол расондӣ!; к чему? 1) (зачем?) чӣ лозим? 2) (что бы это значило?) барои чӣ?, чӣ маънӣ дорад? его вызвали в центр.- К чему бы это? ӯро бо марказ даъват кардаанд.- Чӣ маънӣ дошта бошад?; как ни в чём не бывало ҳеч чиз нашудагӣ барин; мало ли что ҳеҷ гап не; на что [уж] (как ни, хотя и очень) ҳарчанд ки, агар чанде; не к чему ҳоҷат не, ҳоҷат надорад; ни за что 1) (ни в каком случае) ҳеҷ гоҳ, ба ҳеҷ ваҷх, ҳеҷ вақт 2) (зря, напрасно) беҳуда, бефоида, бекора; ни за что [ни про что] беҳудаву бесабаб, бе хеч чиз; ни к чему лозим не, даркор не; пока что ҳоло, дар айни ҳол; почти что кариб, тақрибан, тахминан. наздики …; с чего? дар кадом асос?, ба чӣ асос?; только что [не] қариб ки, наздикӣ …; хоть бы что кому ҳеч парво накардан; чуть что 1) агар ягон ҳодиса рӯй диҳад 2) прост. қариб ки..,; что бы ни чӣ хеле ки …; [ну] что ж хайр, майлаш; что за беда чӣ аҳамият дорад, хеч гап не; что ли магар, ми; пойти погулять, что ли? рафта сайр карда биёяммӣ?; что такое? чӣ?; что [же (ж) это] такое? ин чӣ гап худаш?; что ты? (вы?) наход?, рост?; что это за? ин чӣ?, чӣ?; что касается меня агар гап дар бораи ман равад …; что называется в знач. вводн. сл. чунон ки мегӯянд; на чём свет стоит ругать даншоми қабеҳ додан; ни во что не ставить, ни за что считать кого-л. касеро ҳеҷ шумурдан (донистан); ни с чем уйти, (остаться) дасти холӣ рафтан (мондан); чёрт знает что (сколько и т. п.) худо медонадIIсоюз1. нзъясн. ки; жалко, что ты опоздал афсӯс, кн дер мондӣ; мешок такой тяжёлый, что не поднять чувол чунон вазнин, ки бардоштан мумкин нест2. сравн. фольк. и прост. мисли…, монанди…, чун; она поёт, что соловей вай чун булбул месарояд3. разг. (хоть …, хоть) хоҳ …, хоҳ; что ты придёшь, что я, - всё равно хоҳ ту биёй, хоҳ ман - фарқ надорад; что в лоб, что по лбу погов. « Хӯҷаалӣ - Алихӯча, ду понздаҳ - якей4. входит в состав сложных союзов, напр.: потому что бинобар он ки; благодаря тому что дар натиҷаи он ки; в связи с тем что ба муносибати он ки, ба сабаби он ки; несмотря на то, \что катъи назар аз он ки, сарфи назар аз он ки …, бо вуҷуди он ки -
2 до
межи қитъаи заминро то рош рондан до пахивание с (по знач. гл. допахать) рондан(и), ронда тамом кардан(и)IIпредлог с род.1. (указывает расстояние, время) то, то ба; до города осталось пять километров то шаҳр панҷ километр монд; достать до дна то ба таг расидан; до отхода поезда осталось полчаса то рафтани поезд ним соат монд; ждать до вечера то бегоҳ мунтазир шудан; до полной победы то ғалабаи комил; до особого распоряжения то фармони махсус2. (указывает на степень действия): износить до дыр то дариданаш пӯшидан; истратить до копейки то тини охир ин харҷ кардан; я удивлён до крайности ман бениҳоят ҳайронам; промокнуть до нитки шипшилтик шудан; промёрзнуть до костей сахт.хунук хӯрдан; покраснеть до корней волос аз хиҷолат суп-сурх шудан; устать до смерти бисёр шалпар шудан; обидеться до слёз сахт хафа шудан; вылить всё до капли то қатраи охирин рехтан3. (прежде) пеш аз, то; до революции пеш аз революция; до наступления холодов то хунук шудани ҳаво4. (приблизительно) қариб, тақрибан, то, то ба; зал вмещает до тысячи человек дар зал қариб ҳазор кас мегунҷад; мороз доходит до сорока градусов сармо то ба чил дараҷа мерасад5. (не больше) то; дети до десятй лет бачагони то синни даҳ; весом до пятй килограммов вазнаш то панҷ килограмм6. (указывает на лицо, предмет, которого что-л. касается) ба; мне нет до этого дела ман ба ин коре надорам; мне не до шуток (не до смеху) ҳозир ба ман шӯхӣ намефорад; что до кого-чего…, …бошад; что до меня, то я согласен гап дар бораи ман бошад, ман розӣ ҳастам <> до свидания хайр, то дидан(а); до чего … 1) (как) чунон…, бисёр…; до чего жарко чунон гарм ки…; до чего жаль сад афсӯс ки… 2) (какой) чӣ, аҷаб; до чего интересная книга аҷаб (чӣ) китоби шавқовар; до сих пор, до сих пор 1) (о месте) то ин ҷо; читайте до сих пор то ин ҷо хонед 2) (о времени) то ҳол; его нет до сих пор вай то ҳол нест; до того, как … то…; ждйте до того, как он придёт то омадани вай нигоҳ карда истед; они будут готовы до того, как он придёт то омадани вай онҳо тайёр мешаванд; до тех пор пока … то вақте ки…; до того, что… 1) (так долго, что) он қадар…; он кричал до того, что охрип вай он қадар дод зад, ки овозаш гирифт 2) (до такой степени, что) то ба дараҷае…, он чунон…, он қадар…; он до того устал, что не может двинуться вай он чунон монда шуд, ки маҷоли ҷунбидан надорад; от доскй до доскй (прочитать, выучить) аз аввал то охир, аз андаш ба бандаш (хондан, ёд кардан)IIс нескл. муз. до (овози якуми гаммаи мусикӣ ва нотаи он)\ нижвее до дои поён (паст); взять вёрхнее до дои болоро хондан -
3 дурачить
несов. кого-что разг. аҳмақ (гоҷ)кардан, фиреб (фанд) додан; что ты меня дурачишь? ту чаро маро аҳмақ мекунй? -
4 касаться
несов. кого-чего1. расидан, даст расондан; тихо касаться клавишей рояля ба клавишҳои (ба забонакҳои) рояль оҳиста даст расондан2. перен. бардоштан, дахолат кардан; вопросы, котбрых он касался, интересовали многих масъалаҳое, ки ӯ бардошт, диққати бисьёр касонро ба худ кашиданд3. перен. дахл (тааллуқ) доштан; это его не касается ин ба вай дахл надорад <> дело касается кого-чего-л. гап дар бораи касе, чизе меравад; что ется меня… агар гап дар бораи ман равад…, ман бошам… -
5 заложить
сов.1. что мондан, ниҳодан, гузоштан, партофтан; заложить рӯки за спину даст ба пушт кардан; куда-то заложил письмо и никак не могу найти мактубро ба ким-куҷо мондаам, ки ёфта наметавонам; заложить мину мина гузоштан2. что пур кардан; заложить стол книгами рӯи мизро бо китоб пур кардан // (заделать) маҳкам кардан, пур кардан; заложить дыру в стене кирпичом сӯрохи деворро хишт чида маҳкам кардан // (загородить) банд кардан, гирифтан; дорогу бревнами пеши роҳро бо ғӯлачӯбхо банд кардан3. что гузоштан, бардоштан; заложить фундамент здания таҳкурсии биноро партофтан; заложить памятник ҳайкал гузоштан // перен. асос (поя) гузоштан, бунёд гузоштан, таъсис кардан; заложить основу чего-л. асоси чизеро гузоштан4. что хатчӯб мондан; заложить нужное место в книге ба варақи даркории китоб хатчӯб мондан5. что прост. бастан, маҳкам кардан; дверь на засов ғалақаи дарро гузарондан6. кого-что бастан, қати кардан; заложить лошадей аспҳоро ба ароба бастан7. безл.разг. баста шудан, руст шудан; у меня заложило уши гӯшам руст шуд; у меня заложило грудь роҳи нафасам танг шуд8. что ба гарав додан, гарав мондан; заложить зёмлю заминро гарав мондан <> заложить складку (складки) чии-чин кардан; \заложить за галстук прост. май нӯшидан -
6 путать
несов.1. что печ дар печ (бесару сомон, бесару нӯг, дӯлоб, дарҳам--барҳам, бетартиб) кардан, чигил андохтан; путать нитки ресмонро чигил кардан // что (расстраивать) омехта (аралаш) кардан, титу парешон кардан, печ дар печ кардан; путать чьй-л. планы нақшаҳои касеро вайрон кардан // кого-что майнаро гиҷ кардан, рохгум кардан, гаранг (саргаранг, саргардон) кардан; не путай меня маро гаранг накун2. что и без доп. разг. (сбивчиво говорить) телбакорона (тутила шуда) гап задан; не путай, говори яснее хато накун, равшантар гап зан3. кого-что фарк накардан, иштибоҳ кардан; путать имена номҳоро фарқ карда натавонистан4. кого-что разг. ҳам-роҳ кардан, кашидан, аралаш кардан; не путай меня в это дело маро ба ин кор аралаш накун5. кого-что ишкел андохтан (задан), побанд кардан, кишан кардан, ҳалқа андохтан; путать лошадь ба пои асп ишкел андохтан <> путать следы аз роҳ баровардан, ба иштибоҳ андохтан -
7 душа
ж1. ҷон, рӯҳ, дил; душа и тёло ҷону (рӯҳу) тан2. табиат, фитрат, сиришт; человек открытой душй одами кушодадил; низкая душа одами паст-фитрат; рбокая душа одами тарсончак; чуткая душа одами ҳассос (меҳрубон); душа -человек одами хуб, ҷони одам, одами тилло3. шавқу завқ, рағбат, ҳавсала; с душой бо шавқу завқ, аз таҳти дил, бо ғайрат; раббтать с душой бо шавқ кор кардан; с душой исполнить песню сурудро бо шавқу завқ хондан; без душибе шавқу завқ, бе ҳавас, бе рағбат, бе ҳавсала; работать без душй бе ҳавсала кор кардан; в егб игре нет души вай бе рагбат бозӣ мекунад4. перен. усгп. (сущность) моҳият, ҷавҳар5. перен. ҷону дил; душа общества ҷону дили маърака6. разг. кас, одам, ҷонзод; ҷон; на улице ни душй дар кӯча ҷонзоде нест; по сколько с душй? сари касе чандӣ?; ни одна душа не узнает ягон кас намефаҳмад; в семье пять душ дар оила панҷ сар хӯранда ҳаст; реальный доход на душу населения даромади реалӣ (ҳақиқӣ) ба ҳар сари аҳолӣ7. ист. (крепостной) деҳкони крепостной // мн. души (подати, налоги) андоз, хироҷ8. обращ. разг. (обычно со сл. «моя») ҷон, ҷони ҷан, ҷонакам; душа моя! ҷони ман!, ҷонакам! <> бумажная душ-а бюрократ, коғазбоз; коғазпараст; заячья душа одами тарсончак (буздил); мёртвые души ист. ҷонҳои мурда; чернильная душк бюрократ, коғазбоз, расмиятчй; душа нараспашку одами кушодадил; душой и телом бо ҷону дил; ни душой ни телом не виноват заррае гуноҳ надорад; в душ ё 1) (мысленно) ботинан, -дар дили худ 2) (по склонностям) табиатан; в глубинё душ-й дар замири дил; для душй барои дилхушй; до [глубины] душй то пардаи дил; рассказ взволновал меня до глубины душй ҳикоя то замири дил таъсир кард; за милую душу 1) (охотно) бо ҷону дил, аз таҳти дил 2) (не задумываясь) даррав; зур, дар як лаҳза; он и обманет за милую душу ӯ дар як лаҳза фиреб ҳам медиҳад; на душ е дар дил; на душ е у меня стало вёсело и спокбйно дилам шоду хотирам ҷамъ шуд; на душё кошки скребут у кого-л. дили касеро гургон тала мекунанд; от [всей] душй аз таҳти дил, аз дилу ҷон, аз сидқи дил; по душ ам поговорить (разговориться и т. п.) самимона (аз таҳти дил) гап задан; разговор по душам сӯҳбати самимӣ; по -ё кому дилҳоҳ, дилписанд, маъқул; не по душ ё кому номаъқул, маъқул не; от глубины (полноты) душ-й аз самими қалб, бо камоли майл; душа болйт у кого-л. дили кас месӯзад; душа надрывается дил пор.а мешавад, дил торс мекафад; душа не лежит к кому-чему-л. ба касе, чизе дил об намехӯрад; душа не на месте дил беқарор аст; душ а не принимает прост. дил намекашад; душа переболела дил сӯхт, ҷигар кабоб шуд; душа разрывается [на части] дил реш (об)мешавад; душа ушла (ухбдит) в пятки у кого талхакаф (гурдакаф, дил-каф) шудан; душй не чаять в ком-л. аз ҷон азизтар донистан; болеть -душой за кого-что, о ком-чём аз дилу ҷон ғам хурдан, дилсӯзӣ кардан; брать (хватать) за душу кого ба ҳаяҷон овардан, дилро об кардан, мутаассир кар-дан; вдохнуть душу во что рӯҳ бахшидан, ҷон дамондан; брать грех на душу гуноҳро ба гардан гирифтан; висёть над душой безор кардан, ба ҷсзн расондан, шилқин шудан; влезть (залезть) в душу кому-л. 1) роздони касе шудан 2) ақли касеро рабудан 3) бо ҳар роҳ ба мағзи пӯсти касе даромадан; вложить душу во что-л. бо майлу рағбат (меҳр монда) коре кардан; войтй в душу к кому-л. дили касеро дуздидан; вывернуть душу кого, чью безобита (мушавваш) кардан; вывернуть душу [наизнанку] перед кем дили худро кушодан, дилро холӣ кардан; вымотать [всю] душу кому аз ҷон безор кардан, ба ҷон расондан; вынуть душу уст. рӯҳан азоб додан, дил хун кардан; вытрясти душу из кого дӯғ зада тарсондан; вытянуть [всю] душу безор кардан, аз ҷон сер кардан; вышибить дӯшу изкого груб. прост. зада куштан; жить душа в душу дӯстона зиндагӣ кардан; заглянуть в душу кому-л. рози касеро фаҳмида гирифтан; излить (открыть) душу кому дил холӣ кардан, рози дил гуфтан; кривить душой дурӯғ гуфтан, бевиҷдонӣ кардан; отвестй душу 1) мурод ҳосил кардан 2) дил холй кардан, дарди дил гуфтан; отдать богу душу аз олам гузаштан, ба худо амонатиро супурдан; отдохнуть -душ ой (сердцем) дами беғам задан; отпустй душу на покаяние уст. 1) (пощади) омурзиш мехоҳам (металабам) 2) (оставь в покое) ба ҳолам гузор;IIпереболеть душой хуни дил (ҷигар) шудан; перевернуть [всю] душу кого, чью, кому хуни дил (ҷигар) кардан; положить душу за кого-что ҷон додан, фидо шудан; положить душу на что бо дилуҷон кардан; стоять над душ-ой чьей, у кого мехи ҷафо барин ба сарн касе истодан; в чём [только] душ а держится ҷонаш ба лаб омадааст; за душой есть (имеется) у кого дар бисоташ ягон чиз дорад; за душой нет чего-л. у кого дар бисоташ чизе надорад; за душой у него нет ни копейки (ни гроша) вай ягон тин ҳам надорад; как бог на душу положит пеш омад, хуш омад; с душй ворбтит прост. дил беҳузур мешавад, нафрати кас меояд, дили кас беҷо мешавад; сколько \душае угодно бы кадри дилхоҳ -
8 побить
сов.1. кого-что задан, куфтан, афгор кардан2. кого-что ғалаба кардан, ғолиб омадан, забардаст шудан; побить противника бар душман ғолиб омадан; он всех побил в соревновании вай дар мусобиқа ҳамаро бурдааст (бар ҳама ғолиб омадааст); поби -ть рекорд рекорди нав нишон додан3. кого (всех, многих) яксон кардан, нобуд (нест) кардан, куштан, қир кардан4. что (растение) задан, зада но-буд кардан; град побил посевы жола киштро зада нобуд кардааст; морозом побило рассаду безл. кӯчатро хунук задааст5. что (все многое) шикастан, зада шикастан, майда-майда кардан; побить посуду зарфҳоро зада шикастан <> побей [меня] бог прост. нон занад, ки…; ба худо, ки…; побей [меня) бог, я не делал этого! худо занад, ки ман ин корро накардаам! -
9 пробежать
сов.1. давида (тозон, тохта) гузаштан; он пробежал мимо меня вай аз паҳлуи ман тохта гузашт// что и без доп. тай кардан, зуд гузаштан, роҳ паймудан; лыжник пробежал десять километров лыжарон дах километр роҳро тай кард2. тез [шино карда] гузаштан; по реке пробежал небольшой катер заврақи хурде дар дарё бо суръат шинокунон гузашт // (о ветре, облаках и т. п.) вазидан, гузаштан, даргузаштан // (о шуме и т. п.) пайдо шудан, шунида шудан // перен. пайдо шудан; фаро гирифтан; дрожь пробежала у меня по телу баданам ваҷаррос зад, аъзои баданам ларзид3. рехтан, шоридан, ҷорӣ шудан; по щеке пробежала слеза аз рухсора ашқ рехт, оби дида ба рухсора ҷорӣ шуд4. (о времени) тез гузаштан; быстро пробежал год сол бисьёр тез гузашт5. что перен. (представить мысленно) аз хаёл гузарондан, тасаввур кардан 6.что перен. разг. сарсарӣ хондан, иҷмолан назар кардан, рӯякӣ дида баромадан, чашм давондан; пробежать глазами объявление эълонро сарсарӣ хондан (чашм давондан)7. чем см. пробежаться 3 -
10 сердце
с1. анат. дил, қалб; болезни сердца касалиҳои дил; порок сердца иллати дил2. сина; прижать руку к сердцу даст ба сина гузоштан3. перен. (душа) ҷон, дил; сердце заныло дил месӯзад; у него доброе сердце вай раҳмдил аст; у вас сердца нет шумо сангдил ҳастед4. перен. меҳрубонӣ, муҳаббат; её сердце было занято вай гирифтори муҳаббат шуд5. перен. разг. каҳру ғазаб6. перен. марказ, дил; Москва - сердце нашей Родины Москва - маркази Ватани мост <> большое сердце у кого одами фарохдил; всем сердцем аз дилу ҷон; избранник сердца маҳбуб, маъшуқ; избранница сердца маҳбуба, маъшуқа; нож в сердце кому марг (аҷал) барин; положа руку на сердце кушоду равшан, рӯирост; скрепя сердце дилу бедилон; в сердцах бо қаҳру ғазаб, хашмгинона; в глубине сердца дар замири дил; до глубины сердца то пардаи дил; от всего сердца бо ҷону дил; аз таҳти дил; от глубины сердца аз самими қалб; от доброго сердца самимона; от полноты сердца бо камоли майл; от чистого сердца аз сами-ми қалб, аз сидқи дил; по сердцу, по сердцу кому маъқул, дилнишин; с сердцем (сказать и т. п.) бо қаҳру ғазаб (гуфтан ва м. ин)\ с замиранием сердца тарсону ҳаросон; с лёгким сердцем бо хотири ҷамъ, бо дили сафед; с открытым сердцем бо дили соф; с тяжелым сердцем дилу бедилон; с упавшим сердцем афсурдадил; с чистым сердцем бо дили соф; сердце взыграло дил шод (хурсанд) шуд; сердце зашлось дил таҳ рафт; сердце кровью обливается дил хун мешавад; сердце кого, чьё, у кого надрывается дил пора мешавад; сердце не лежит у меня к кому-чему дилам об намехӯрад, дилам намекашад; сердце не на месте у кого дилро гургон тала мекунанд; сердце (от сердца) отойдёт у кого аз дил меравад, дил тасалло (таскин) меёбад; сердце (от сердца) отошло у кого дил тасалло (таскин) ёфт; сердце оторвалось (оборвалось) у кого дилро ваҳм зер кард; дил аз хонааш баромад; сердце переболело дил сӯхт, ҷигар кабоб шуд; сердце разрывается [на части] у кого дил реш-реш мешавад, дил об мешавад; брать за сердце кого ба ҳаяҷон овардан, дилро об кардан, мутаассир кардан; войти в сердце кого, чьё дили касеро рабудан; вырвать из сердца кого-что аз дил канда партофтан; говорить сердцу кого-л. ба дили касе форидан; заглянуть в сердце комӯ-л. дили касеро фаҳмида гирифтан; найти доступ к сердцу чьему-л., кого-л. ба дили касе роҳ ёфтан; он чувствует сердцем дилаш гувоҳӣ медиҳад; отдать кому-л. сердце ба касе дил додан; отдохнуть сердцем дами беғам задан; открыть сердце кому изҳори ишқ кардан; покорить чьё-л. сердце дили касеро рабудан; предложить руку и сердце кому уст. таклифи издивоҷ кардан; принимать [близко] к сердцу что ба дил [сахт] гирифтан; сорвать сердце на ком-чем-л. аз касе, чизе алам гирифтан; кошки скребут на сердце у кого то же, что сердце не на месте; у меня камень с сердца свалился хотирам ҷамъ шуд; у него ёкнуло \сердцее дилаш аз хонааш баромад; у него \сердцее замерло дилаш аз тапиш монд; у него \сердцее трепещет дилаш гум мезанад; у него отлегло от \сердцеа дилаш қарор гирифт; читать в \сердцеах пай бурдан, фаҳмидан, шиноҳтан -
11 тянуть
несов.1. кого-что кашидан, кашола кардан; тянуть канат арғамчинро кашидан; тянуть невод тӯрро кашола кардан2. что таранг кардан, таранг кашидан; гузарондан; тянуть верёвку через двор арғамчинро аз рӯи ҳавлӣ таранг карда кашидан; тянуть трубопровод қубур гузярондан3. что дароз кардан; тянуть руку к звонку дастро ба тугмаи зангдароз кардан4. что дарозтар кардан, кашидан; тянуть кожу чармро дарозтар кардан; тянуть проволоку сим кашидан5. кого-что и без доп. кашидан, кашола кардан; тянуть кого-л. за руку касеро аз дасташ гирифта кашола кардан; пароход тянет баржу пароход баржаро кашида рафта истодааст; машина не тянет мошин намекашад(кашида наметавонад)6. кого-что разг. калон кардан, парвариш кардан; ёрӣ додан, мадад расондан; тянуть слабого ученика ба талабаи суст дар хониш ёрӣ додан7. кого-что даъват кардан, таклиф кардан, ҷеғ задан; тянуть в кино ба кино таклиф кардан // перен. (при-влекать) кашидан; тянуть к ответу ба ҷавобгарӣ кашидан8. чаще безл. кого-что (влечь): его тянет домой вай ба хона рафтан мехоҳад; меня тянет ко сну хобам меояд9. что макидан, дам кашидан; насос тянет воду насос обромекашад10. что разг. (пить медленно) ҷуръа-ҷуръа нӯшидан, оҳиста нӯшидан, бо лаззат нӯшидан // разг. (курить) кашидан; он тянет папиросу за папиросой вай папиросро аз паи папирос мекашад11. что разг. маҷбур карда гирифтан, зӯран гирифтан, дуздӣ кардан; тянуть деньги пулро маҷбур карда гирифтан12. охот. парвоз кардан13. кашидан; печь хорошо тянет печь хаворо нағз мекашад14. чаще безл. вазидан; с моря тянет лёгкий ветерок аз тарафи баҳр боди форам мевазад; из кухни тянет жареным мясом аз ошхона бӯи гӯшти бирён меояд15. что, с чем перен. разг. кашол додан, ба таъхир андохтан, тӯл кашондан, дуру дароз кардан; тянуть дело корро кашол додан; он тянет с ответом вай ҷавобро ба таъхир меандозад16. что якта-якта (мад кашида) гуфтан, мад кашидан; тянуть ноту нотаро мад кашидан; тянуть песню сурудро мад кашидан17. что и без доп. бо як азоб зиндагонӣ кардан18. вазн доштан; арбуз тянет шесть килограммов тарбуз шаш килограмм вазн дорад19. что и без доп. сиққондан, фишурдан, кашидан, тангӣ кардан; пиджак тянет в плечах китфҳои костюм танг аст <> тянуть время вактро дароз кашидан; тянуть жилы из кого аз ҷон безор кардан; тянуть канитель 1) ба кори дилбазан машғул шудан 2) кашол додан (ягон кор ё гапро); тянуть лямку кори вазнин, пурмашаққат ва дилгиркунанда кардан; тянуть резину файсал додан; тянуть сок (соки) из кого-л. хуни касеро макидан, ба касе зулму ситам кардан; тянуть чью-л. руку (сторону) прост. дасти касеро гирифтан, дастгири касе будан; тянуть за душу, тянуть душу из кого ба ҷон расондан, азоб додан, аз ҷон сер кардан; тянуть за уши кого-л. аз гӯши касе кашидан; тянуть за язык кого-л. касеро ба гап задан маҷбур кардан; кто тебя за язык тянул? аз ту инро кӣ пурсид?; ёле (едва) ноги \тянуть 1) ба зӯр гаштан 2) суст (бемадор) будан -
12 брать
несов.1. кого-что гирифтан, бардоштан; брать руками бо даст гирифтан; брать в руки (на руки) ба даст гирифтан; брать из рук у кого-л. аз дасти касе гирифтан2. что перен. интихоб кардан, баргузидан, хоста гирифтан; брать тему для сочинения барои иншо мавзӯъ интихоб кардан; брать для примера барои мисол гирифтан3. (клевать - о рыбе) ба шаст афтидан; здесь рыба хорошо берет дар ин ҷо моҳӣ тез ба шаст меафтад4. кого-что гирифта бурдак, бурдан; брать собаку на охоту сагро ба шикор бурдан5. кого-что ба ӯҳда (ба зимма) гирифтан; брать ребёнка на воспитание кӯдакро ба тарбия гирифтан; брать поручение супориш (вазифа) гирифтан6. кого-что гирифтан; брать в долг қарз гирифтан; брать такси такси киро кардан; брать ванны ванна қабул кардан; брать уроки дарс хондан, омӯхтан; брать уроки английского языка дарси забони англисӣ хондан (аз касе)7. харидан, гирифтан; брать билеты в театр ба театр билет гирифтан (харидан); брать обеды из столовой аз ошхона таом гирифтан8. что ситондан, рӯёндан, гирифтан; брать пошлину боҷ гирифтан; брать штраф ҷарима гирифтан; брать плату хақ гирифтан9. что ҳосил кардан, кандан; брать рудӯ маъдан кандан10. что бофта баровардан; откуда он это берёт? вай инро аз куҷо бофта мебарорад?11. кого-что гирифтан, ишғол (забт) кардан, ба даст даровардан; брать крепость приступом қалъаро зер карда гирифтан; - в плен асир кардан12. кого-что перен. фаро гирифтан; меня берёт дрожь маро ларза гирифта истодааст; его берут сомнения ӯ ба шубҳа меафтад13. кого охот. доштан, дунболагирӣ (таъқиб) кардан; собаки брали кабана сагҳо гурозро дунболагирӣ мекарданд14. что ҷаҳида гузаштан, гузаштан; брать подъём аз баланди гузаштан; брать барьер аз монеа ҷаҳида гузаштан15. чем муваффақ (ноил) шудан, ба мақсад расидан; он берёт смелостью вай ба туфайли ҷасорати худ ноили мақсад мешавад16. что гирифтан, хӯрдан; эта работа берёт много времени ин кор вақтро бисьёр мегирад17. что чаще с отриц. разг. гирифтан, гузаштан; этот грунт лопата не берёт бел ба ин замин намеғӯтад18. бездоп. паррондан, задан; винтовка берёт на триста метров ин милтиқ аз сесад метр мезанад19. разг. ба сӯе рафтан, майл кардан; дорога берёт влево роҳ ба тарафи чап меравад <> брать быка за рога якбора ба кори асосӣ шурӯъ кардан; -верх дастболо шудан, ғолиб омадан; брать голыми руками осон ба даст даровардан, бе заҳмат комёб шудан; - грудь синаи модарро макидан, сина гирифтан; брать измором безор карда ба мақсад расидан; брать курс ба сӯе роҳ гирифтан (роҳӣ шудан); брать начало сар шудан, баромадан; брать ноту муз. нота навохтан (хондан); брать обещание ваъда гирифтан; брать пример с кого-л. ибрат гирифтан аз касе; брать свой слова назад аз қавли худ гаштан; брать себя в руки худдорӣ кардан, худро ба даст гирифтан; брать слово иҷозати сухан гирифтан; брать слово с кого-л. аз касе қавл гирифтан; брать чью-л. сторону тарафи касеро гирифтан, касеро тарафгирӣ кардан; брать в клещи ба шиканҷа гирифтан; брать в оборот кого-л. 1) касеро маҷбуран кор фармудан; 2) касеро танбеҳ додан (сарзаниш кардан); брать в расчёт ба ҳисоб гирифтан; брать за бока кого-л. прост. касеро ба коре маҷбур кардан; брать кого-л. за глотку (горло, жабры) прост. аз гулӯи касе гирифтан; брать за сердце (за душу, за живое) кого ба ҳаяҷон овардан, мутаассир кардан; брать на абордаж часпидан, дарафтодан, ҳамла кардан; брать на борт савори киштӣ кардан, ба киштӣ бор кардан; брать на буксир ёри (мадад) расондан; брать грех на душу гуноҳро ба гардан гирифтан; брать назаметкуба назар (қайд) гирифтан; г на замечание ба таҳти назорат гирифтан; брать на испуг кого-л. касеро тарсондан, ба касе дӯғ задан; брать на мушку таъқиб кардан; брать на поруки ба кафолат гирифтан; - на пушку кого прост. фиреб (фанд) додан, фирефтан; брать на себя [смелость] ҷуръат кардан; брать под [свою] защиту кого-что таҳти ҳимояи худ гирифтан; брать под козырёк саломи ҳарбӣ додан; брать под сомнение зери шубҳа гирифтан; \брать с бою бо ҷангу ҷанҷол ба даст даровардан; \брать с потолка аз ҳаво гирифтан, бофта баровардан; наша берёт мо ғалаба мекунем, дасти мо болост; не \брать в рот ба даҳон нагирифтан, нахӯрдан, нанӯшидан; см. тж. взять -
13 потянуть
сов.1. кого-что, за что кашида дидан, кашола кардан; потянуть ручку двери дастаи дарро кашидан; потянуть за рукав аз остин кашола кардан2. кого разг. гирифта бурдан, ҳамроҳ (бо худ) бурдан; товарищ потянул меня в кино рафикам маро ба кино гирифта бурд3. омадан; курица потянула полтора килограмма мурғ якуним килограмм омад4. безл: омадан, расидан, вазидан; потянуло прохладой ҳаво серун шуд; потянуло гарю бӯи сӯхта омад5. кого безл. кашидан, ҷалб (ҷазб) кардан, хоҳиш (майл) пайдо шудан; меня потянуло на родину маро хумори ватан гирифт -
14 язык
м1. анат. забон; показать язык забон нишон додан; у него язык огнялся вай аз забон мондааст2. (кушанье) забон (забони гов, гӯсфанд ва ғ.)\ отварной язык забони пухта3. (речь) забон; родной язык забони модарӣ; русский язык забони русӣ; мертвые языкй забонҳои мурда, забонҳои матрук; живые языкй забонҳои зинда; древние языки забонҳои қадимӣ; литературный язык забони адабӣ4. (колокола) забонак5. воен. разг. асир; добыть языка асир ба даст овардан длинный язык лаққӣ; злые языкй ғайбатчиён; бадзабонҳо; ломаный язык забони вайрон; суконный язык забони беобу ранг; языкй пламени, огненные языкй забонаҳои оташ; язык без костей забон лаҳми гӯшт аст; язык заплетается у кого забон мегирад; язык на плече у кого бисьёр хаставу монда шуда, шалпар (беҳол, ҳалок) шуда; язык не повернулся (не повернется) у кого забон нагашт (намегардад); язык повернулся (повернется) у кого забон гашт (мегардад); язык прилип к гортани у кого лол шудааст; язык проглотишь бисьёр бамаза (болаззат) аст; язык развязался у кого-л. ҷоғаш кушода шуд; язык плохо подвешен у кого-л. вай ба гап нӯноқ аст; язык сломаешь забони кас намегардад; гуфта намешавад; талаффуз карда намешавад; язык хорошо подвешен у кого-л. вай ба гап усто; язык чешется у кого-л. забонаш мехорад; болтать (трепать, чесать) языком лаққидан; вертится на языке у кого-л. ба нӯги забоьам (забонат, забонаш) омад; высунув (высунувши, высуня) язык 1) бежать бо тамоми қувват тохтан 2) делать что-л. ҷон коҳонда кореро иҷро кардан; говорить на разных языках якдигарро нафаҳмидан; дергать (тянуть) за язык кого гап занондан; держать язык за зубами лаб фурӯ бастан, забонро доштан; держи язык за зубами! забонатро дор!; найти общий язык якзабон шудан; не сходить с языка вирди забонҳо будан; отсохни [у меня] язык прост. забонам бурида боду…; попасть на язык кому-л., к кому-л. вирди забони касе шудан; поточить язык прост. чақ-чақ кардан, манаҳ (ҷоғ) задан; придержать язык лаб фурӯ бастан, забон дарҳам кашидан; прикусить язык забонро нигоҳ доштан, якбора лаб фурӯ бастан; проглотить язык забон нигоҳ доштан, лаб фурӯ бастан, сукут (хомӯшӣ) ихтиёр кардан; развязать язык 1) ба гап даровардан 2) ба гап даромадан; распустить язык прост. бисьёр лаққидан, бисьёр манаҳ задан; сорвалось [слово] с языка пӯкида монд; укоротить язык кому-л. забони касеро кӯтоҳ кардан; черт дернул меня (тебя, его и т. д.) за язык шайтон васваса кард; нафахмида гуфта мондам (мондӣ, монд ва ғ.); чесать язык лаққидан; язык мой - враг мой посл. ж забони сурх сари сабз медиҳад бар бод; \язык до Киева доведёт погов. пурсида[пурсида] Маккаву Мадинаро ёфтаанд; что на уме, то и на \языке погов. чизе, ки дар дил (фикр) аст, ба забон ояд -
15 глаз
м1. чашм, дида; правый глаз чашми рост; чёрные глаза чашмони сиёҳ; близорукие глаза чашмони наздикбин, чашмони хира; заплаканные глаза дидаи ашкбор; глазас поволокой чашми хумор, нигоҳи махмурона; зажмурить глаза чашмро нимпӯш кардан; заглаз крыть глаза чашмро пӯшидан2. назар, нигоҳ, чашм; встретиться глазами чашм ба чашм афтидан (во хӯрдан); поднять глаза назар (нигоҳ) кардан; провожать глазами кого-что-л. аз пушти касе, чизе нигоҳ карда истодан3. чашм; бабушка стала слаба глаз -ами чашми модаркалон хира аст // тк. ед. чашм; верный глаз чашми дақиқ; меткий глаз чашми тез; опытный глаз чашми зирак; посмотреть на что-л. глазом знатока ба чизе бо чашми кор-дони нигоҳ кардан4. перен. разг. назорат; нужен глаз да глаз чашм набояд канд; у семй нянек дитя без глазу посл. «кайвонӣ нӯҳ шуд, завола гум шуд <> бесстыжие глаза проспг. бран. обращ. бешарм!, беҳаё!; доступный глазу аён, намоён; дурной глаз чашми бад; невооруженным(простым) глазом бо чашми оддӣ, бе айнак, бе дурбин; своими глазами бо чашми худ; хозяйский глаз пухтакорӣ; ғамхорӣ, назорат; в глаза рӯйрост, беибо; сказать в глаза кому-л. ба рӯи касе гуфтан; в глазах кого-л., чьих-л. дар (ба) назари касе, ба фикри (ба гумони) касе; вырасти в чьйх-л.- ах дар пеши назари касе эътибор (обрӯ) пайдо кардан; за глаза 1) дар ғайб, ғоибона, аз пушт 2) (не видя) нодида (дар хариду фурӯш, ҳангоми ичрра гирифтан) 3) (вполне) комилан, баҳузур; за глаза довольно басу зиёдатист, баҳузур мерасад; на глаз тахминӣ, аз рӯи дид; определить (прикинуть) на глаз аз рӯи дид тахмин (муайян) кардан; на глазах у кого-л. дар пеши чашми касе, дар пеши назари касе, дар ҳузури касе; всё это происходит у него на глазах ҳамаи ин кор дар пеши назари вай рӯй медиҳад; с глаз долой) дур шав аз чашмам (аз назарам); убирайся с глаз долой! рав!, аз пеши чашмам дафъ шав!, ба назарам на-намо! 2) ба чашм нанамояд; с глаз долой - из сердца вон посл. аз дида дур - аз дил дур; с глазу на глаз танҳо ба танҳо, якка ба якқа; для отвода глаз барои чашмбандӣ; как бельмо на -у дилбазан, халаи биқин барин; куда глаза глядят ҳар ҷо, ки бошад; ҳар ҷо, ки рост ояд; лопни [мой] глаза прост. кӯр шавам ки…; насколько хватает глаз то чашм дидана; ни в одном глазу (глазе) маст-паст не; сна ни в одном глазу прост. хеҷ хоб намебарад; ради прекрасных глаз ба хотири чашмони зебо; с закрытыми глазами фикр накарда, мулоҳиза накарда, чашмро пӯшида; с открытыми глазами касдан, дидаю дониста; с пьяных глаз прост. мастомаст; хоть глаз (глаза) выколи (коли тип-торик, торикистон; глаз отдыхает на чём чашми кас меосояд; глаза разбежались у кого ҳайрон шуда монд; глаза разгорелись у кого оби дахон рафт; глаза слипаются (закрываются) хоб зер мекунад; глаза бы [мой] не глядёли (не видали, не смотрели) намедидаму намесӯхтам;глаза на лоб лезут у кого прост. чашмон мош барин калон кушода мешаванд; глаза на мокром месте гирёнчак; и [даже] -ом не ведёт пинакашро вайрон намекунад; глаз не казать куда, к кому камнамо шудан, рафтуоро қатъ кардан; глазом не моргнув 1) мижа назада, бе фикру андеша 2) бе тарсу харос; не успел глазом моргнуть ба як мижа задан, дар як дам; глаз не сводить с кого-чего-л. аз касе, чизе чашм накандан; глаз не сомкнуть чашм напӯшидан, мижа тах накардан; в глаза не видеть кого ҳеч надидан, асло надидан; у меня в -глазах потемнёло пеши чашмонам сиёҳй зад; в - ах рябит дар пеши чашм биҷиррос мезанад; не знаю, с какими -глазами покажӯсь куда бо кадом рӯй ба чашми мардум намоён мешавам; берёчь пӯще глаза (ока) ҳамчун гавхараки чашм ҳифз кардан (нигоҳ доштан); бить в глаза диққатро ба худ кашидан (ҷалб кардан); бросаться в глаза ба чашм афтодан, диқкатро ба худ ҷалб кардан; впиться глаз ами в кого, во что теғ кашида нигоҳ кардан; выкатить глаза прост. чашм ало кардан, чашм аз косахона баровардан; высмотреть [все] глаза прост. чашм чор шудан; вытаращить (выпялить) глаза прост. чашмро аз косахона баровардан, чашмро калон кушодан; глядеть (смотреть) во все глаза, глядеть (смотреть) в оба глаза бо диққат нигох кардан; делать большие -глаза дар тааҷҷуб мондан, ҳайрон шудан; делать круглые глаза худро ба нодонӣ задан; закрыть глаза кому-л. манаҳи касеро бастан; ба ҳалқи касе об чаккондан; закрыть глаза на что-л. чашм аз чизе пӯшидан, аҳамият ба чизе надодан; играть глазами ғамза кардан, чашм паррондан; искать глазами кого-что-л. чашм давонда касеро, чизеро кофтан; лезть в (на) глаза кому-л. прост. 1) зӯр зада диқкати касеро ба худ ҷалб карданӣ шудан 2) худнамоӣ кардан; мозолить глаза кому прост. хори чашм шудан; безор кардан; не верить [своим] глаз -ам ба чашмони худ бовар накардан; не спускать глаз с кого-чего-л. 1) (смотреть) чашм накандан аз касе, чизе 2) (приглаз стально следить) дар зери чашм доштан; открыть глаза кому-л. на что чашми касеро кушодан; отвести глаза кому-л. чашми касеро ба хато андохтан; пожирать глазами кого-что бо чашм хӯрдан; показываться (казаться) на глаза чьи, кому ба назар (ба чашм) намудан; попасть на глаза ба чашм афтидан; продрать глаза прост. чашм кущодан, бедор шудан; проплакать (выплакать) все глаза аз гиря чашмро варам кунондан; протереть глаза прост. бедор шудан; аз хоб хестан; пустить пыль в глаза кому-л. ба чашми касе хок пошидан; пялить (пучить) глаза на кого-что прост. чашмро песондан, чашм сих кардан, чашм дӯхтан; скрыться из глаз аз назар ғоиб шудан; смотреть в глаза кому 1) чашм дӯхтан 2) тамаллуқ кардан; смотреть в глаза чему нотарс рӯ ба рӯ шудан, беҳарос нигоҳ кардан; смотреть в глаза правде аз ҳақикат бим надоштан; смотреть в - а смерти аз марг наҳаросидан; смотреть прямо (смело) в глаза чему нотарсона нигох кардан; смотреть большими глазами тааҷчубомез чашм дӯхтан; смотреть другими глазами на кого--что бо дигар чашм дидан, аз дигар ҷиҳат баҳо додан; аз а в \глаза не знает алифро калтак мегӯяд; искры из глаз посыпались аз чашмон оташ парид; не в бровь, а в \глаз погов. « кофия рост омад; правда \глаза колет посл. сухани ҳак талх мешавад; у страха \глаза велики погов. тарсончак чор чащм дорад -
16 оставить
сов.1. кого-чпго мондан, монда омадан (рафтан), гузоштан; оставить книгу дома китобро дар хона мондан2. что осор гузоштан, таъеир кардан; оставить приятное воспоминание аз худ хотираи нек гузоштан3. кого-что гузоштан, нигоҳ доштан, мондан, монондан, эҳтиёт кардан; оставить часть зерна на еемена қисми ғалларо барои тухмӣ нигоҳ доштан; оставить бороду риш мондан4. кого-что васият кардан; ба ихтиёри касе гузоштан (мондан); оставить наследство мерос гузоштан //кем таъин кардан, мондащ монондан; оставить наследником меросхӯр карда мондан; оставить сиротой кого-л. касеро ятим карда монондан5. кого--что дар ҳолате монондан (гузоштан); оставить так ҳамин тавр монондан; остави-ть в живых зинда монондан; оставить когомь в недоумении касеро дар ҳайрат гузоштан6. кого-что без чего надодан, маҳрум кардан; оставить без обеда хӯрок надодан; оставить кого-л. без крова касеро бехонумон кардан; оставить письмо без ответа ба мактуб ҷавобе нагардондан7. кого-что нигоҳ доштан, монондан; ученика после урока талабаро баъд аз дарс нигоҳ доштан; оставить гостей ночевать меҳмононро шаб дар хона монондан; оставить ученика на второй год талабаро дар синфаш монондан8. кого-что тарк кардан, баромада (партофта; рафтан; оставить родной дом зодгоҳи худро тарк кардан; оставить школу мактабро партофтан9. перен. рафтан мондан; сознание оставило его ӯ аз ҳуш рафт; силы оставили меня аз қувват мондам 10, перен. аз баҳри чизе гузаштан; оставить надежду умедро кандан11. пд-вел. оставь(те) мои(ед), бас кун(ед), гап назан(ед); оставьте эти разговоры! ин гапҳоро бас кунед!, монед ин гапҳоро!; оставьте, это не ваше дело! монед, йн кори шумо не! <> -оставить деньги где пулҳоро исроф кардан; оставить мир уст. чашм аз ҷаҳон пӯшидан, аз дунё гузаштан; оставить без послед-ствий бенатиҷа (беоқибат) монондан; оставить в дураках (дураком) 1) карт. бурдан 2) фиреб (фанд) додан; оставить в покое кого-л. касеро ташвиш надодан; оставить за кормой мор. тай кардан; оставить за собой, оставить позадй [себя] крго-что 1) паси сар кардан; мы оставили за собой деревню и пошлй по лееу мо аз деҳа гузашта роҳи ҷангалзорро пеш гирифтем 2) (опередить) пеш рафтан (гузаштан); оставить за собой что дар ихтиёри худ мондан; оставить за собой квартйру хонаро дар ихтиёри худ мондан; оставить на память барои ёдгорй ҳадя кардан; оставить с носом кого прост. ду даст дар бинӣ монондан; камня на камне не \оставитьть санг бар санг нагузоштан; не \оставитьть своими милостямй кого-л. уст. касеро аз марҳамати худ маҳрум накардан -
17 отдариться
сов. см. отдарить отдать сов.1. кого-что гардонда (гашта, пас) додан; отдариться долг қарзи худро адо кардан2. кого-что супурдан, додан; отдариться в собственные руки ба дасти худаш супурдан; отдариться дом в аренду ҳавлиро ба иҷора мондан; отдариться в чё-л. распоряжение ба ихтиёри касе додан3. что додан, таслим кардан; отдариться город неприятелю шаҳрро ба душман додан4. кого-что перен. бахшидан, фидо кардан, нисор кар-дан, дареғ надоштан; отдариться себя искусству умри худро ба санъат бахшидан; отдариться жизнь за кого-что-л. барои касе, чизе ҷон фидо кардан5. кого-что и с неопр. додан, мондан; отдариться ребёнка в школу бачаро ба мактаб мондан; отдариться кого-л. в люди уст. касеро ба хизматгорӣ (ба шогирдӣ) додан; отдариться туфли в ремонт пойафзолро ба устохона доданIIкого (выдать замуж) додан; отдариться замуж ба шавҳар додан6. кого-что разг. (продать) фурӯхтан, додан; отдариться за бесценок хеле арзон фурӯхтан; даром отдариться муфтдодан // что (заплатить) пул додан; отдариться за подписку сорок рублей барои обуна чил сӯм додан7. (об оружии) такон (лат) додан; ружё отдало в плечо милтик кифтро такон дод безл. (об ощущении боли) хала задан; у меня отдаёт в спину миёнам хала мезанад8. что мор. кушодан, яла (ҷудо) кардан; суст кардан; андохтан, партофтан; отдариться якорь лангар андохтан9. прост. (отойти назад) ақиб гаштан <> отдариться богу душу мурдан, ҷон супурдан; отдариться визит ҷавобан ташриф овардан; отдариться дань 1) кому-чему ҳақ шумурдан, лоик донистан, ба қадри касе, чизе расидан 2) чему гузашт (рӯйхотир) кардан; отдариться дань уважения кому-л. эҳтироми касеро ба ҷо овардан; отдариться должное, отдариться справедливость кому ба қадри кори (хизмати) касе расидан; отдариться кому-л. руку [и сердце] уст. касеро шавҳар ихтиёр кардан; отдариться кому-л. сердце ба касе дил додан; отдариться поклон салом додан; отдариться последний долг кому-л. ба ҷанозаи касе рафтан; отдариться предпочтение кому--чему-л. ба касе, чизе тарҷех додан; отдариться распоряжение амр кардан; отдариться себе отчёт в чем-л. чизеро фаҳмидан (дарк кардан); \отдариться честь 1) кому воен. саломи низомй додан 2) кому-чему арзи эҳтиром кардан; \отдариться на поруки ба кафолат додан, кафил шуда аз ҳабс озод ку-нондан; \отдариться под чей-л. надзор ба зери назорати касе додан (супурдан) -
18 подвести
сов.1. кого-что наздик овардан (бурдан), наздик кардан; подвести ребёнка к окну кӯдакро ба тиреза наздик овардан, кӯдакро пеши тиреза овардан; ему подвели коня аспро наздики ӯ оварданд2. что сохта то ҷое расондан, сохтан; кашидан; подвести дорогу к заводу роҳро то ба завод сохта расондан3. что подо что ниҳодан, сохтан, гузоштан; подвести фундамент под здание таҳкурсии иморатро ниҳодан (гузоштан)4. что перен. асоснок (собит) кардан, исбот кардан; далел овардан; подвести теоретческую базу аз ҷиҳати назария пухта (асоснок) кардан5. кого-что разг. фиреб додан; хиҷолатманд кардан; дучори вазъи ногувор кардан; он меня едва не подвёл ӯ қариб маро фирефта буд // подо что расондан, овардан; подвести под суд ба суд овардан, ба маҳкама бурдан, ба ҳукм оид кардан что ҷамъбаст (ҷамъ) кардан, натиҷа (хулоса) баровардан; подвести итоги натиҷа баровардан, ҷамъбаст кардан7. что разг. ранг кардан (молидан), сурма (усма) кашидан, сурма (усма) мондан; подвести глаза ба чашм сурма мондан; подвести брови ба абрӯ сурма кащидан, абрӯ сиёҳ кардан8. безл. разг. фурӯ рафтан, коҳидан, чуқур шудан; пуч шудан; от голода живот подвело аз гуруснагӣ шикамаш ба пушташ часпидааст <> подвести мину под кого-л. ба касе чоҳ кандан; подвести часы акрабакҳои соатро гардондан; подвести черту под чем бас (тамом) кардан; \подвести под монастырь кого-л. прост. касеро ба ҳолате ногуворе андохтан -
19 рука
ж1. даст; кисть рукй панҷаи даст; пальцы на рукё ангуштҳои даст; левая рука дасти чап; по левую руку тарафи дасти чап; по правую руку тарафи дасти рост; брать в руки (на руки) ба даст гирифтан; брать за руку кого-л. касеро аз даст гирифтан; брать из рук у кого-л. аз дасти касе гирифтан; выронить из рук аз даст додан; держать за руку аз даст доштан; заложить руки за спину даст ба пушт кардан; перчатки по руке дастпӯшакҳо лоиқи даст; отдать в собственные руки ба дасти худаш супурдан; подать руку даст додан; пожать руку кому-л. дасти касеро фушурдан; прижать руку к сердцу даст ба сина гузоштан2. с определением даст; одам; твёрдая рука дасти тавоно; опытные руки дастони моҳир; умелые руки одами боҳунар3. хат; это его рука ин хати ӯст; чёткая рука хати хоно4. мн. руки коргар, коркун, қувваи коргарӣ; не хватало рабочих рук коргар намерасид5. разг. пуштибон, ҳомӣ, пушту паноҳ; своя рука одами худӣ, ошно; сильная рука пуштибони боэътимод; иметь руку ҳомӣ доштан, пушту паноҳ доштан6. уст.: отдать кому-л. руку [и сердце] касеро шавҳар ихтиёр кардан; просить чьей-л. рукй касеро ба занӣ хостан; предложить руку и сердце кому уст. таклифи издивоҷ кардан7. разг. дараҷа, рутбаи касбӣ; токарь первой рукй харроти забардаст (моҳир), харроти дараҷаи якӯм; большой рукй негодяй нобакори гузаро8. с предлогом «под» и определением дар ҳолати … дар вазъияти; под пьяную руку дар ҳолати мастӣ <> золотые руки 1) устои гулдаст 2) у кого-л. дасташ гул аст 3) ҳунарварӣ; лёгкая рука дасти сабук; правая рука дасти рост; средней рукй миёна, миёнахел; тяжёлая рука дастони бехосият; щедрою рукою, щедрой рукой бо дасти кушод, сахиёна; в руках кого-л., чьих-л., у кого-л. дар ихтиёри касе; на руках кого-л., чьйх-л., у кого-л. 1) дар парастории касе 2) дар ихтиёри касе; не с рукй кому ноқулай, носоз, нобоб; от рукй (писать, рисовать) бо даст (дастӣ, бо қалам) навиштан (расм кашидан); по рукам! розӣ!, хуб, майлаш!; под рукой наздикак, дар зери даст; под руку аз қултуқ (аз бағал) гирифта; взять под руку кого-л. бағали касе гирифтан; под руку говорить кому бемаврид гап зада халал расондан; под руку подвернуться (попасться) кому нохост ба даст афтодан; руками и ногами, с руками и ногами, с руками - ногами 1) бо ҷону дил 2) тамоман, комилан; рука об руку даст ба даст; руки вверх! даст боло кун!; руки коротки у кого зӯр намерасад; рукой не достать (не достанешь) дастнорас будан, даст кӯтоҳӣ мекунад; руки не доходят даст намерасад, фурсат нест; рука не дрогнет у кого-л. мижааш хам намехӯрад; руки опустились (отнялись) у кого ҳавсала пир шуд; рукой подать бисёр наздик; руки прочь! от кого, чего дафъ шав(ед)!, даст каш(ед)!, даст бардор!, дастатро гир!; руки чешутся у меня 1) дастҳоям касеро зан мегӯянд 2) дастҳоям кор талаб мекунанд; в наших (ваших. его и т. д.) руках дар ихтиёри мо (шумо, вай ва ғ.)\ из рук в руки, с рук на руки даст ба даст, бевосита; из рук вон (плохо) бисьёр бад, аз ҳад зисд ганда; бади бад, гандаи ганда; из вторых рук [узнать, получить] аз даҳони касе [фаҳмидан, шунидан]; из первых рук [узнать, получить] аниқ, яқин [фаҳмидан, гирифтан]; как без рук без кого-чего ноӯҳдабаро; как рукой сняло ту дидӣ ман надидам шуд, тамоман нест шуд; на живую руку шитобкорона, саросемавор, муваққатан; на скорую руку ҳаромуҳариш, даст ба даст нарасида; на руку нечист (нечистый) дасташ калб; положа руку на сердце кушоду равшан, рӯйрост; скор на руку 1) зуд ҷазодиҳанда 2) тезкор, абҷир, тездаст; с легкой рукй чьей-л. бо ташаббуси касе; с пустыми руками бо дасти холи, дастхолӣ; с рук долой аз сар соқит; с руками оторвать чанг зада гирифтаы; брать голыми руками осон ба даст даровардан; взять себя в руки худдори кардан, худро ба даст гирифтан; выпустить из рук аз даст додан (баровардан); дать волю рукам 1) даст задан, даст расондан, даст дароз кардан 2) кӯфтан, задан, занозани кардан; дать по рукам кому-л. прост. дасти касеро кӯтоҳ кардан; держать в руках 1) что дар даст доштаи 2) кого дар таҳти назорати худ гирифтан; держать бразды правления в своих руках инони ҳокимиятро дар дасти худ доштан; держать власть в своих руках ҳокимиятро дар дасти худ нигоҳ доштан; держать вожжи в руках зимом дар даст доштан; держать себя в руках худдорӣ кардан; забрать в [свой]- руки ба даст гирифтан, мутеъ кардан; запустить руку во что, куда аз они худ кардан, соҳибӣ кардан; играть в четыре рукй дукаса роял навохтан; играть на руку кому-л. ба осиёи касе об рехтан; иметь (держать) в [своих] руках что доштан, соҳиб будан; ломать руки. даст бар сар задан, афсӯс хӯрдан; марать (пачкать) руки 1) об кого-л. бо нокасе сару кор доштан 2) обо что-л.. ба чизе даст олондан, ба кори баде даст задан; махнуть рукой на кого-что-л. даст афшондан, аз баҳри касе, чизе гузаштан; набить руку в чём, на чём моҳир шудан, малака ҳосил кардан, ёд гирифтан; нагреть руки на чем бо фиребу қаллобӣ бой шудан, таматтӯъ бурдан; наложить руку (лапу) на что зердаст (мутеъ! кардан; наложить на себя руки худро куштан; не знать, куда руки деть аз шарм саросема шудан, аз ҳиҷолат худро гум кардан; носить на руках когс 1) болои даст бардошта гаштан 2) эрка кардан, ба ноз парваридан; обагрить руки кровью (в крови) одам куштан, хун рехтан; опустить руки аз сарп худ соқит кардан; отбиться от рук бенӯхта (бесар, вайрон) шудан; отмахиваться руками и ногами, отмахиваться обёими руками қатъиян даст кашидан; плыть в руки осон (муфт) ба даст даромадан; подать (протянуть) руку [помощи] кому дасти ёрӣ дароз кардан; поднять руку на кого-л. 1) бар зидди касе даст бардоштан 2) дасти тааддӣ (таҷовуз) дароз кардан: покупать с рук аз даст харидан; попасть (попасться) в руки кого-л.. чьи-л., кому-л., к кому-л. 1) зердасти касе шуда мондан 2) ба дасти касе афтидан; попасть под горячую руку кому-л. ба ғазаби касе гирифтор шудан; прибрать к рукам 1) кого ба тасарруфи худ даровардан, зердаст кардан 2) что ба дасти худ гирифтан; приложить руку (руки) к кому, к чему даст задан, дар коре иштирок кардан; приложить руку к чему, под чем уст. даст мондан, имзо гузоштан; продать в одни руки ба як кас фурӯхтан: пройти между рук беҳуда сарф шуда мондан, бар бод рафтан (оид ба пул): развязать руки кому-л. ихтиёр ба дастг. касе додан; сбыть (спустить) с рук кого-что 1) фурӯхта халос шула;; 2) халос шудан; связать по рукам и ногам кого-л. дасту пои касеро бастан: связать руки кому-л. ҳуқуқи касеро маҳдуд кардан; сидеть сложа руки бекор нишастан, даст ба киса зада гаштан; сложить руки даст кашидан, дигар ба коре даст назадан; сойти с рук 1) кому бе ҷазо мондан, бе оқибат мондан 2) навъе гузаштан, бе ҷаиҷол гузаштан; стоять (держать) руки по швам хода барин рост истодан; умыть руки аз сари худ соқит кардан; ухватиться обеими руками за что-л. ба чизе дудаста часпида гирифтан; всё валится из рук у кого 1) кор пеш намеравад 2) ҳавсала нест; даю руку на отсечёние ба ҷонам қасам; дело горит в руках I/ кого кор ба дасти кордон аст; дело рук чьйх-л. ин кори вай: и карты (книги) в руки кому-л. панч панҷааш барин медонад; мастер на всё руки ба ҳар кор усто, ҳаркора даҳ ангушташ ҳунар; охулки на руку не положит прост. девона ба кори худ ҳушёр; сон в руку хоб рост баромад; рука руку моет погов. « даст дастро мешӯяд; чужими \рукаами жар загребать погов. бо дасти ғайр оҳаки таста хамир кардан -
20 резать
несов.1. что буридан, қатъ (чок) кардан, пора кардан; резать хлеб нон буридан; резать арбуз тарбузро куштан; резать металл металлро буридан2. кого-что разг. буридан, чок кардан: резать нарыв пучакро буридан3. что и без. доп. (об инструментах) буридан; нож не режет корд намебурад 4, кого куштан, сар буридан, бисмил кардан; резать барана гӯсфандро куштан, гӯсфандро сар буридан // прост, и обл. (загрызать) даррондан, кафондан5. что, по чему и без доп. бурида гирифтан; наққорӣ кардан; резать по металлу наққорӣ кардан6. что озурда кардан, дард кунондан; лямки мешка режут плечо тасмаи борхалта сари китфро озурда кардааст // безл. что и без доп. хала задан; у меня режет в боку паҳлуям хала мезанад; от яркого света режет глаза рӯшноӣ чашмро хира мекунад7. кого разг. (на экзамене) ғалтондан, гардондан8. что и без доп., разг. рост гуфтан, рӯйрост гап задан; резать правду в глаза луччаку пӯсткандаи гапро гуфтан9. кого-что перен., разг. ночор (ноилоҷ) мондан; нобуд кардан10. что и без доп. спорт, каҷ задан; резать мяч тӯбро каҷ задан <> резать корму мор. изн киштиро бурида гузаштан; резать курс мор. миёнбур карда рафтан; резать по живому зинда ба зинда пуст кандан; без ножа \резать кого ба бало гирифтор кардан
См. также в других словарях:
Что ты меня, как покойника, везешь? — См. ПОРА МЕРА СПЕХ … В.И. Даль. Пословицы русского народа
Что у меня болит, то у недруга не свербит. — Что у меня болит, то у недруга не свербит. См. СВОЕ ЧУЖОЕ … В.И. Даль. Пословицы русского народа
Скажи мне, что любишь меня — Tell Me You Love Me Жа … Википедия
Прости меня, моя мила, что ты меня била. — (говорит муж жене). См. ГРОЗА КАРА … В.И. Даль. Пословицы русского народа
А не хочешь ли прочитать, что у меня на голицах написано? — См. КАРА ГРОЗА … В.И. Даль. Пословицы русского народа
Согрешил я перед господом, что люди меня оженили. — Согрешил я перед господом, что люди меня оженили. См. МУЖ ЖЕНА … В.И. Даль. Пословицы русского народа
За что обнесли меня чарой зелена вина? — См. СЧАСТЬЕ УДАЧА … В.И. Даль. Пословицы русского народа
ЧТО — (1) ЧТО (1) [што] чего, чему, что, чем, о чём, местоим. 1. вопросительное. Какой предмет (вещь), какое явление? Что это такое? Чего вы ждете? Что с вами? Чем ты недоволен? Что из того (следует)? «Что нового покажет мне Москва?» Грибоедов. «Что… … Толковый словарь Ушакова
ЧТО — (1) ЧТО (1) [што] чего, чему, что, чем, о чём, местоим. 1. вопросительное. Какой предмет (вещь), какое явление? Что это такое? Чего вы ждете? Что с вами? Чем ты недоволен? Что из того (следует)? «Что нового покажет мне Москва?» Грибоедов. «Что… … Толковый словарь Ушакова
Что — (1) ЧТО (1) [што] чего, чему, что, чем, о чём, местоим. 1. вопросительное. Какой предмет (вещь), какое явление? Что это такое? Чего вы ждете? Что с вами? Чем ты недоволен? Что из того (следует)? «Что нового покажет мне Москва?» Грибоедов. «Что… … Толковый словарь Ушакова
что — [шт ], чего, чему, чем, о чём, мест. 1. вопрос. и союзн. Указывает на предмет, явление, о к рых идёт речь. Ч. случилось? Скажи, ч. случилось. Ч. ни делай, на него не угодишь. Ч. вы говорите? (употр. также как выражение удивления по поводу чего н … Толковый словарь Ожегова