-
1 αὔω
-
2 αὔω
-
3 αὔω [2]
αὔω, impf. αὖον, fut. ἀΰσω, aor. ἀϋσαι (mit ἄω, ἄημι zusammenhängend), schreien, rufen, αὖε Il. 20, 48. 51; oft mit μακρόν, μέγα, δεινόν verbunden, αἱ δ' ἐπὶ μακρὸν ἄυσαν Od. 6, 117; τῷ δ' ἐπὶ μακρὸν ἄυσε Il. 5, 101; δεινὸν ἀύσαντες 16, 566, u. oft in diesem partic.; Aesch. Spt. 168; Eur. Suppl. 821; τινά, Einen rufen, αὖε δ' ἑταίρους Il. 11, 461; τρὶς ἕκαστον ἀῦσαι Od. 9, 65; von leblosen Dingen, ertönen, καρφαλέον ἀσπὶς ἄυσεν Il. 13, 409; vom Panzer, αὖον ἄυσεν ἐρεικόμενος περὶ δουρί 13, 441; vom Tosen des Meeres Ap. Rh. 2, 567. S. ἀϋτέω.
-
4 αὔω [3]
-
5 προς-αύω
-
6 περι-αύω
-
7 κατ-αύω
-
8 ἀφ-αύω
-
9 ἀντ-αΰω
ἀντ-αΰω, entgegenschallen, ἐκ νεφέων δέ οἱ ἀντάϋσε βροντά Pind. P. 4, 197.
-
10 ἀν-αύω
ἀν-αύω, = ἀναϋτέω, nur aor., μακρὸν ἀνάϋσαν Theocr. 4, 37; ἀνήϋσε Ap. Rh. 4, 75.
-
11 ἐπ-αΰω
ἐπ-αΰω, zuschreien, -rufen; Aesch. Ch. 815; τόδε μοι τρὶς ἐπάϋσον Theocr. 23, 44.
-
12 ἐν-αύω
ἐν-αύω, anzünden; πῦρ τινι, Einem Feuer anzünden, od. ihn Feuer anzünden lassen, Her. 7, 231; Xen. Mem. 2, 2, 12; es wurde verboten μήτε πῠρ ἐναύειν τούτῳ (einem Geächteten) μήτε συσσιτεῖν μηδένα μήτε ϑυσιῶν τῶν γενομένων κοινωνεῖν Din. 2, 9; Pol. 9, 40, 5. – Med., πῦρ ἐναύεσϑαι, sich Feuer anzünden, holen, B. A. 13, 20, aus Cratin.; ἐκ τοῠ βωμοῠ Ael. bei Suid.; ἐκ τῆς Αἴτνης Luc. Tim. 6; ἀπὸ ἑτέρου πυρός Plut. Num. 9. Uebertr., τὸ ϑάρσος τῆς πορείας παρὰ τῆς Ἐλευσινίας ἐναύσασϑαι Plat. Ax. 371 e, sich den Muth entzünden, anfeuern; τὸν λόγον, den Stoff, die Veranlassung der Rede woher nehmen, Ael. bei Suid.
-
13 ἐξ-αύω
-
14 ἐν-αΰω
ἐν-αΰω, darin schreien, Schol. Il. 5, 333.
-
15 ἐξ-αΰω
ἐξ-αΰω, aufschreien, in tmesi, Soph. Tr. 562.
-
16 δαίω
δαίω, brennen, anzünden; entstanden entweder aus ΔΑ'FΩ (das Digamma in ι übergegangen), oder aus ΔΑFΊΩ (das Digamma ausgeworfen); Wurzel auf jeden Fall ΔΑF-; durchaus verschieden also von δαίομαι »theilen«, Wurzel ΔΑ –. Das Digamma in δαίω »brennen« bezeugt z. B. die Form δεδαυμένος, μηρίων δεδαυμένων Simonid. (Amorgin.?) in Etym. m. p. 250, 18 und Cram. An. Ox. 1 p. 106, 4 (Bergk L. G. ed. 2 fr 30 p. 587); durch conj. hergestellt δεδαυμένον Callimach. epigr. 53; vgl. Hesych. δεδαυμένον· περιπεφλεγμένον; δάβελος· δαλός, Λάκωνες; Sanskrit. davas, dâvas = calor, ignis, s. Curtius Grundzüge d. Gr. Etym. 1 S. 197; wahrscheinlich sind δαίω »brennen«, αὔω oder αὕω nebst αὐαίνω oder αὑαίνω, εὕω, καίω (καύσω, ΚΑF-), dem Ursprunge nach identisch; vgl. λείβω εἴβω, δείλη εἵλη, δαήμων δαίμων αἵμων, δνόφος νέφος γνόφος κνέφας, μέλας μέλαινα μελαινός κελαινός, δᾶ γᾶ γέα γῆ γαῖα αἶα, Verwandt mit δαίω »brennen« auf jeden Fall δαΐς »die Fackel« und δαλός. – Transitiv. werden von δαίω gebraucht praes. und imperfect. activ.: Hom. πῠρ Il. 9, 211 Od. 7, 7; φλόγα Il. 18, 206, wie Aesch. Ag. 496; π ῠρ καὶ φῶς Ch. 864; übertr., δαῖε δ' ἐν όφϑαλμοῖς γλυκερὸν πόϑον, Verlangen aus den Augen leuchten lassen, Ap. Rh. 4, 1147. – In Prosa Dem. χώραν δαίοντος καὶ δενδροκοπέοντος in dem Psephisma der Byzantier 18, 90. – Intransitiv wird das medium gebraucht nebst perf. und plusquamperf. act. δέδηα ἐδεδήειν, = brennen, in Brand sein, in Flammen stehen, in Flammen gerathen, sich entzünden: Hom. Iliad. 18, 227 ἀκάματον πῠρ δεινὸν ὑπὲρ κεφαλῆς Πηλείωνος δαιόμενον· τὸ δὲ δαῖε ϑεὰ γλαυκῶπις Ἀϑήνη; vom Blitz Iliad. 8, 75 αὐτὸς δ' ἐξ Ἴδης μεγάλ' ἔκτυπε, δαιόμενον δὲ ἧκε σέλας; neben καίω Odyss. 5, 61 πῠρ μὲν ἐπ' ἐσχαρόφιν μέγα καίετο, τηλόϑι δ' ὀδμ ὴ κέδρου τ' εὐκεάτοιο ϑύου τ' ἀνὰ νῆσον ὀδώδει δαιομένων; Iliad. 21, 343 Ἥφαιστος δὲ τιτύσκετο ϑεσπιδαὲς πῦρ. πρῶτα μὲν ἐν πεδίῳ πῦρ δαίετο, καῖε δὲ νεκροὺς πολλούς: hier kann δαίετο Homerisch medium statt des activ. sein, Hephästos Subject zu δαίετο. – Soph. Tr. 762 ἐδαίετο φλόξ; λύχνοις ἅμα δαιομένοισιν Theocr. 24, 51. – Uebertr., δαίεται ὄσσε, die Augen funkeln, Od. 6, 132. – Δάηται. conjunct. aor. 2. med., in auffallender Verbindung, δάηται δαιομένη, zwei Mal dieselbe Stelle: μή ποτ' ἐπὶ Τρώεσσιν ἀλεξήσειν κακὸν ἦμαρ, μηδ ὁπότ' ἄν Τροίη μαλερῷ πυρὶ πᾶσα δάηται δαιομένη, δαίωσι δ' ἀρήιοι υἷες Ἀχαιῶν, Iliad. 20, 316. 21, 375. – Perf. u. plusqpft. act., intransitiv, übertr.: πυρὶ δ' ὄσσε δεδήει Iliad. 12, 466; μάχη πόλεμός τε δέδηεν Iliad. 20, 18, die Schlacht ist entbrannt; 35, wohl Tmesis; πάντῃ γάρ σε περὶ στέ φανος πολέμοιο δέδηεν Iliad. 13, 736, wohl Tmesis; τόσση γὰρ ἔρις πολέμοιο δἔδηεν Iliad. 17, 253; μετὰ δέ σφισιν ὄσσα δεδήει ότρύνουσ' ἰέναι, Διὸς ἄγγελος Iliad 2, 93, vergl. das Deutsche »ein Gerücht verbreitet sich wie ein Lauffeuer«; οἰμωγὴ δὲ δέδηε, hat sich erhoben, flammt auf, Odyss. 20, 853.
-
17 haurio
haurio, hausī, haustum, īre ( für *hausio, viell. zu griech. αὔω für *αὔσω, schöpfe), schöpfen, d.i. I) im allg., eine Flüssigkeit usw. mit einem Schöpfgefäß heraufziehen, -holen, u. meton. ein Gefäß ausleeren, A) eine Flüssigkeit schöpfen, 1) eig.: aquam ex puteo, Cic.: de dolio (s. 1. dōlium), Cic. – 2) übtr.: a) heraufholen, suspiratus, tief aufseufzen, Ov. – b) ausgraben, ausreißen, terram, Ov.: arbusta ab imis radicibus, Lucr.: haurit arenas ungulā, reißt auf, greift tief ein in usw., Stat. Theb. 2, 46. – c) jmds. Blut vergießen, sanguinem, Cic. u.a.: cruorem, Ov.: hauriendus aut dandus est sanguis, wir müffen (fremdes) Blut vergießen oder (eigenes) lassen, Liv.: vgl. Fabri Liv. 22, 51, 7. Korte Lucan. 1, 13. Vorstius Val. Max. 2, 8, 7. Bünem. Lact. 5, 1, 8. – d) aufsammeln, cineres hausti, Ov.: pulvis haustus, Ov. – e) wegraffen = töten, v. den Waffen, alqm haurit ensis, Verg. Aen. 2, 600. – 3) bildl.: a) im allg.: ut ea a fontibus potius hauriant, quam rivulos consectentur, Cic.: hauris de faece, du schöpfst von der Hefe (= führst auch die schlechten Redner an), Cic.: haurire ex vano, aus unzuverlässigen Quellen schöpfen (v. Geschichtschreiber), Liv. – b) insbesond. = entnehmen, sumptum ex aerario, Cic.: ex parvo, Hor. – B) meton., schöpfend leermachen, ausschöpfen, ausleeren, austrinken, 1) eig.: pateram, Verg.: pocula ore, Ov.: haustus crater, Ov. – 2) übtr.: a) durchbohren, durchstechen, latus gladio, Verg. u. Curt.: pectus gladio, Cl. Quadrig. fr.: pectora ferro, Ov.: ictu ventrem atque inguina, Liv.; vgl. Drak. u. Weißenb. Liv. 7, 10, 10. Sil. 5, 524. Mützell Curt. 7, 2 (8), 27. Heräus Tac. hist. 1, 41. Haupt Ov. met. 5, 126. – b) vertun, sua, Tac. ann. 16, 18: patrias opes ( wie ἀντλειν πατρώαν κτησιν), Mart. 9, 82, 4. – c) vollenden, per nigra silentia vastum iter, Stat. Theb. 1, 369: caelo medium sol igneus orbem hauserat, Verg. georg. 4, 427. – 3) bildl.: a) durchdringen, exsultantia haurit corda pavor pulsans, durchdringt tief die Brust, Verg. georg. 3, 105. – b) erschöpfen, entkräften, Italiam et provincias immenso fenore, Tac. ann. 13, 42 extr. – c) ( wie ἀντλειν τύχην u. dgl.) = ausstehen, erdulden, calamitates, Cic.: supplicia scopulis, Verg. – II) insbes., schöpfen = einschöpfen, in sich schöpfen, 1) eig.: a) übh.: alveus haurit aquas, läßt es eindringen, Ov.: lucem, an das Licht streben, Verg. – b) insbes., schlürfen, trinken, sanguinem caprinum, venenum, Aur. Vict.: hauriendum sanguinem laniandaque viscera nostra praebere, Liv.: non respirare in hauriendo, Plin. – 2) übtr.: a) hinunterschlingen, verschlingen, verzehren, cibos integros, Col.: solidos cervos, Plin.: ardentes ore carbones, Val. Max. – v. Lebl., aggerem ac vineas incendium hausit, Liv.: multos hausit flamma, Liv.: cunctos incendium hausit, Tac.: Pompei theatrum igni fortuito haustum, Tac.: multos hausere gurgites, Liv.: arbores in profundum haustae (sunt), stürzten, Liv.: hauriri urbes terrae hiatibus, Plin.; vgl. Mützell Curt. 4, 3 (12), 4. Dräger Tac. ann. 3, 72. Heräus Tac. hist. 4, 60, 17. – poet., pariter pallor ruborque purpureas hausere genas, zogen gleichs. die Wangen in sich = überströmten die W., Stat. – b) insbes., mit den Augen od. Ohren verschlingen = gierig auffassen (s. Forbiger Verg. Aen. 4, 159), vocem his auribus hausi, Verg.: strepitumque exterritus hausit, vernahm, Verg. – 3) bildl.: a) im allg.: alqd cogitatione, in G. in vollen Zügen trinken, Cic.: animo spem inanem, schöpfen, Verg.: hoc animo hauri, nimm es zu Herzen, Verg.: expugnationes urbium, populationes agrorum, raptus penatium hauserant animo, hatten sich im Geiste geweidet an usw., Tac.: fontes adire remotos atque haurire praecepta vitae beatae, gleichs. schöpfen, Hor.: studium philosophiae acrius, dem St. der Ph. zu eifrig obliegen, Tac.: artes u. dgl., in sich aufnehmen, Tac. (vgl. Pabst Tac. dial. 28 extr.). – b) insbes., irgend eine Freude od. ein Leid gleichs. einschlürfen, voluptates, Cic.: insolitas voluptates, Tac.: illum dolorem vel acerbissimum, jenen so bittern Kelch des Leidens leeren, Cic. – / Archaist. Imperf. hauribant, Lucr. 5, 1322: Perf. haurierint, Varro LL. fr. 14, p. 267 M., haurierant, Vulg. Ioann. 2, 9 cod. Fuld.: Supin. hauritu, Apul. met. 2, 15: Part. Perf. Pass. hauritus, Apul. met. 3, 24 u. 6, 13: Part. Fut. act. hauriturus, Iuvenc. 2, 253. Dracont. carm. ined. 2, 124 D., hausurus, Verg. Aen. 4, 383. Sil. 7, 584; 16, 11. Stat. Ach. 1, 667. Claud. rapt. Pros. 3, 267: Perf. hausus sum als Depon., foramen quo Ditem patrem... fama est lucem hausum (esse), Solin. 5, 15.
-
18 σαυσαρός
-
19 σαυχμός
-
20 βάν-αυσος
βάν-αυσος ( βαῦνος-αὔω), eigtl. beim Ofen, Kamin arbeitend, VLL. πᾶς τεχνίτης διὰ πυρὸς ἐργαζόμενος; neben χαλκεύς u. πυρίτης Luc. sacr. 6; übh. ein Handwerk, bes. wobei man sitzt, betreibend, τέχναι, Handwerke, mechanische, niedrige Arbeiten, Soph. Ai. 1100; Plat. Rep. VII, 522 b u. Sp.; τεχνίτης Arist. Pol. 3, 4; ἔργον 2, 8; πόνος Plut. Num. 14; ἀσχολίαι Sol. 22; βίος Arist. Pol. 3, 5; μέρος, der Handwerkerstand, 6, 7; gemein, der edlen, freien Kunst entgeggstzt, βάναυσον καὶ ἀνελεύϑερον καὶ οὐκ ἀξίαν τὸ παράπαν παιδείαν καλεῖσϑαι Plat. Legg. I, 644 a; φιλότης Ep. VII, 344 b; prunksüchtig, gemein, hoffärtig, Arist. Eth. 4, 6; vgl. Automed. 2 (XI, 326); Strat. 76 (XII, 184). Den superl. hat Arist. Pol. 1, 11; Plut. Cic. 5. – Adv. βαναύσως, Clem. Al.
См. также в других словарях:
αὔω — 1 get a light pres subj act 1st sg αὔω 1 get a light pres ind act 1st sg αὔω 2 cry out pres subj act 1st sg αὔω 2 cry out pres ind act 1st sg αὔως fem nom/voc/acc dual (doric aeolic) αὔως fem acc sg (aeolic) αὖος dry masc/neut nom/voc/acc dual… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
αὕω — αὔω 1 get a light pres subj act 1st sg (attic) αὔω 1 get a light pres ind act 1st sg (attic) αὖος dry masc/neut nom/voc/acc dual (attic) αὖος dry masc/neut gen sg (attic doric aeolic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
αύω — (I) αὔω (Α) ανάβω φωτιά. [ΕΤΥΜΟΛ. Η σημασία του ρ. αύω, η σχετική με τη φωτιά, διαφέρει από τη σημασία των συνθέτων του πρβλ. εξαύω «εξάγω, βγάζω», εξαύσαι «εξελείν» (Η σύχ.), καταύω «καθαιρώ, καταστρέφω», καταύσαι «καταντλήσαι, καταδύσαι» και… … Dictionary of Greek
αὖον — αὔω 1 get a light imperf ind act 3rd pl (doric) αὔω 1 get a light imperf ind act 1st sg (doric) αὔω 1 get a light pres part act masc voc sg αὔω 1 get a light pres part act neut nom/voc/acc sg αὔω 1 get a light imperf ind act 3rd pl (homeric… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
αὔου — αὔω 1 get a light imperf ind mp 2nd sg (attic epic doric) αὔω 1 get a light pres imperat mp 2nd sg (attic epic doric) αὔω 1 get a light imperf ind mp 2nd sg (attic epic doric) αὔω 2 cry out imperf ind mp 2nd sg (attic epic doric) αὔω 2 cry out… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
αὔῃ — αὔω 1 get a light pres subj mp 2nd sg αὔω 1 get a light pres ind mp 2nd sg αὔω 1 get a light pres subj act 3rd sg αὔω 2 cry out pres subj mp 2nd sg αὔω 2 cry out pres ind mp 2nd sg αὔω 2 cry out pres subj act 3rd sg αὖος dry fem dat sg (attic… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
αὖε — αὔω 1 get a light imperf ind act 3rd sg (doric) αὔω 1 get a light pres imperat act 2nd sg αὔω 1 get a light imperf ind act 3rd sg (homeric ionic) αὔω 2 cry out imperf ind act 3rd sg (doric) αὔω 2 cry out pres imperat act 2nd sg αὔω 2 cry out… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
αὗον — αὔω 1 get a light imperf ind act 3rd pl (attic doric) αὔω 1 get a light imperf ind act 1st sg (attic doric) αὔω 1 get a light pres part act masc voc sg (attic) αὔω 1 get a light pres part act neut nom/voc/acc sg (attic) αὔω 1 get a light imperf… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
αὔει — αὔω 1 get a light pres ind mp 2nd sg αὔω 1 get a light pres ind act 3rd sg αὔω 2 cry out pres ind mp 2nd sg αὔω 2 cry out pres ind act 3rd sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
αὔουσι — αὔω 1 get a light pres part act masc/neut dat pl (attic epic doric ionic) αὔω 1 get a light pres ind act 3rd pl (attic epic doric ionic) αὔω 2 cry out pres part act masc/neut dat pl (attic epic doric ionic) αὔω 2 cry out pres ind act 3rd pl… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
αὖεν — αὔω 1 get a light imperf ind act 3rd sg (doric) αὔω 1 get a light imperf ind act 3rd sg (homeric ionic) αὔω 2 cry out imperf ind act 3rd sg (doric) αὔω 2 cry out imperf ind act 3rd sg (homeric ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)