Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

(of+goods)

  • 81 nidus

    nīdus, i, m. [kindred with Sanscr. nīda and the Germ. and Engl. nest], a nest.
    I.
    Lit.:

    fingere et construere nidos,

    Cic. de Or. 2, 6, 23:

    tignis nidum suspendit hirundo,

    Verg. G. 4, 307:

    facere,

    Ov. M. 8, 257:

    ponere,

    Hor. C. 4, 12, 5:

    struere,

    Tac. A. 6, 28; Plin. 10, 33, 49, § 92:

    confingere,

    id. 10, 33, 49, § 93.— Plur., of a single nest:

    propria cum jam facit arbore nidos,

    Juv. 14, 80.— Poet.:

    majores pennas nido extendere,

    i. e. to raise one's self above one's birth, Hor. Ep. 1, 20, 21.—
    II.
    Transf.
    A.
    The young birds in a nest ( poet.):

    nidi loquaces,

    Verg. A. 12, 475; id. G. 4, 17:

    nidi queruli,

    Sen. Herc. Fur. 148.—
    2.
    Transf.
    (α).
    Of three children at a birth:

    loquax,

    Juv. 5, 143.—
    (β).
    A litter of pigs in a sty, Col. 7, 9, 13.—
    B.
    A receptacle, case, for books or goods, Mart. 1, 118, 15; 7, 17, 5.—
    C.
    A dwelling, residence, house, home:

    tu nidum servas,

    Hor. Ep. 1, 10, 6:

    celsae Acherontiae,

    id. C. 3, 4, 14 (cf. Cic. de Or. 1, 44, 196):

    senectae,

    Aus. Mos. 449:

    nequitiae nidum fecit,

    Pub. Syr. Sent. v. 10 Rib.—
    D.
    A vessel in the shape of a nest, a bowl, goblet: nidus potilis, Varr. ap. Non. 145, 3 (Sat. Men. 77, 8).

    Lewis & Short latin dictionary > nidus

  • 82 nunciatio

    nuntĭātĭo ( nunc-), ōnis, f. [nuntio], used only in relig. and jurid. lang.
    I.
    In relig. lang., a declaring, announcing; a declaration, announcement made by the augur respecting what he has observed:

    nos nuntiationem solum habemus: consules etiam spectionem,

    Cic. Phil. 2, 32, 81; 5, 3, 9.—
    II.
    In jurid. Lat., an announcement, notice, declaration, information. So of an information respecting ownerless goods which fall to the fiscus:

    variae causae sunt ex quibus nuntiatio ad fiscum fieri solet,

    Dig. 49, 14, 1: novi operis, an information lodged respecting a work undertaken by another to one's injury:

    de novi operis nunciatione,

    Cod. Just. 8, tit. 11; Dig. 39, 1, tit. 1; 5, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > nunciatio

  • 83 nuntiatio

    nuntĭātĭo ( nunc-), ōnis, f. [nuntio], used only in relig. and jurid. lang.
    I.
    In relig. lang., a declaring, announcing; a declaration, announcement made by the augur respecting what he has observed:

    nos nuntiationem solum habemus: consules etiam spectionem,

    Cic. Phil. 2, 32, 81; 5, 3, 9.—
    II.
    In jurid. Lat., an announcement, notice, declaration, information. So of an information respecting ownerless goods which fall to the fiscus:

    variae causae sunt ex quibus nuntiatio ad fiscum fieri solet,

    Dig. 49, 14, 1: novi operis, an information lodged respecting a work undertaken by another to one's injury:

    de novi operis nunciatione,

    Cod. Just. 8, tit. 11; Dig. 39, 1, tit. 1; 5, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > nuntiatio

  • 84 onus

    ŏnus (in good MSS. also wr. hŏnus), ĕris, n. [etym. dub.; cf. Sanscr. anas, a wagon for freight], a load, burden (cf. pondus).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    oneris maximi pondus,

    Vitr. 10, 8:

    onus sustinere,

    Plaut. As. 3, 3, 68:

    cum gravius dorso subiit onus (asellus), Hor S. 1, 9, 20: tanti oneris turris,

    Caes. B. G. 2, 30: ad minimum redigi onus, Ov M. 14, 149.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of goods, baggage, etc., a load, lading, freight, cargo:

    insula Delos, quo omnes undique cum mercibus atque oneribus commeabant,

    Cic. Imp. Pomp. 18, 55:

    onera afferuntur,

    Plin. 6, 23, 26, § 104:

    (naves) ad onera et ad multitudinem jumentorum transportandam paulo latiores,

    Caes. B. G. 5, 1, 2:

    jumentis onera deponere,

    loads, packs, id. B. C. 1, 80.—
    2.
    Poet., the burden of the womb, the fœtus, embryo:

    gravidi ventris,

    Ov. Am. 2, 13, 1; id. F. 2, 452; id. H. 4, 58; Phaedr. 1, 18, 5. —
    3.
    The excrements:

    ciborum onera reddere,

    Plin. 8, 27, 41, § 97:

    duri ventris solvere,

    Mart. 13, 29, 2.—
    II.
    Trop
    A.
    A burden, in respect of property, i. e. a tax or an expense (usually in the plur.):

    municipium maximis oneribus pressum,

    Cic. Fam. 13, 7, 2:

    haec onera in dites a pauperibus inclinata,

    Liv. 1, 43:

    patria,

    Suet. Calig. 42:

    haerere in explicandis oneribus,

    id. Dom. 12 init.:

    oneribus novis turbantur provinciae,

    Tac. A. 4, 6.—
    B.
    A load, burden, weight, charge, trouble, difficulty of any kind (so most freq. in Cic.; cf. molestia): magni sunt oneris;

    quicquid imponas, vehunt,

    capable of bearing great burdens, Plaut. Most. 3, 2, 95:

    quae (senectus) plerisque senibus sic odiosa est, ut onus se Aetnā gravius dicant sustinere,

    Cic. Sen. 2, 4:

    onus atque munus magnum,

    id. de Or. 1, 25, 116:

    hoc onus si vos adlevabitis,

    id. Rosc. Am. 4, 10:

    officii,

    id. ib.:

    probandi,

    the burden of proof, obligation to prove, Dig. 31, 1, 22; Cic. Rep. 1, 23, 37:

    oneri esse,

    to be a burden, Liv. 23, 43; Vulg. 2 Reg. 15, 33:

    neque eram nescius, quantis oneribus premerere susceptarum rerum,

    Cic. Fam. 5, 12, 2:

    epici carminis onera lyrā sustinere,

    Quint. 10, 1, 62.—
    C.
    (Eccl. Lat.) The burden of a prophecy, the woes predicted against any one:

    Babylonis,

    Vulg. Isa. 13, 1:

    Tyri,

    id. ib. 23, 1.—With subj.gen.:

    Domini,

    Vulg. Jer. 23, 33:

    verbi Domini,

    id. Zach. 12, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > onus

  • 85 optimum

    bŏnus (old form dŭonus, Carm. Sall. ap. Varr. L. L. 7, § 26 Mull.; cf. Paul. ex Fest. p. 67 Mull.), a, um, adj. [for duonus, cf. bellum, bis, and cf. root dvi-; hence deidô, deos], good; comp. melior, us [cf. Gr. mala, mallon], better; sup. optimus ( optumus, ante-class. and often class.) [root opof ops, opes; cf. copia, apiscor], best.
    I.
    Attributively.
    A.
    As adjunct of nouns denoting persons.
    1.
    Vir bonus.
    (α).
    A man morally good (kalos kagathos):

    quoniam boni me viri pauperant, improbi alunt,

    Plaut. Poen. 5, 4, 60:

    omnibus virtutibus instructos et ornatos tum sapientes, tum viros bonos dicimus,

    Cic. Tusc. 5, 10, 28:

    ille vir bonus qui... intolerabili dolore lacerari potius quam aut officium prodat aut fidem,

    id. Ac. 2, 8, 23:

    sive vir bonus est is qui prodest quibus potest, nocet nemini, certe istum virum bonum non facile reperimus,

    id. Off. 3, 15, 64:

    qui se ita gerunt ut eorum probitas, fides, integritas, etc.... hos viros bonos... appellandos putemus,

    id. Lael. 5, 19:

    non intellegunt se de callido homine loqui, non de bono viro,

    id. Att. 7, 2, 4:

    ut quisque est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur,

    id. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:

    nec enim melior vir fuit Africano quisquam, nec clarior,

    id. Lael. 2, 6; id. Leg. 1, 14, 41; 1, 18, 48; id. Planc. 4, 9; id. Par. 3, 1, 21; id. Marcell. 6, 20; id. Fam. 7, 21; id. Off. 2, 16, 57.—
    (β).
    An honest man:

    justitia, ex qua viri boni nominantur,

    Cic. Off. 1, 7, 21; 1, 44, 155; 2, 11, 39; 2, 12, 42; 2, 20, 71;

    3, 12, 50: cum is sponsionem fecisset ni vir bonus esset,

    id. ib. 3, 19, 77:

    quoniam Demosthenes nec vir bonus esset, nec bene meritus de civitate,

    id. Opt. Gen. 7, 20; cf. id. Rosc. Am. 40, 116.—
    (γ).
    A man of good standing in the community:

    id viri boni arbitratu deducetur,

    Cato, R. R. 143; so id. ib. 149:

    tuam partem viri bono arbitratu... dari oportet,

    Dig. 17, 1, [p. 244] 35;

    37, 6, 2, § 2: quem voles virum bonum nominato,

    Cic. Verr. 2, 4, 25, § 55:

    vir bonus est... quo res sponsore, et quo causae teste tenentur,

    Hor. Ep. 1, 16, 40.—Hence, ironically of wealthy men:

    praetores jus dicunt, aediles ludos parant, viri boni usuras perscribunt,

    Cic. Att. 9, 12, 3.—
    (δ).
    Ironically of bad men:

    sed eccum lenonem Lycum, bonum virum,

    Plaut. Poen. 5, 5, 52; Ter. Eun. 5, 3, 9; 4, 3, 18; id. Ad. 3, 4, 30:

    expectabam quinam isti viri boni testes hujus manifesto deprehensi veneni dicerentur,

    Cic. Cael. 26, 63:

    nam socer ejus, vir multum bonus est,

    id. Agr. 3, 3, 13;

    so especially in addresses (mostly comic.): age tu, illuc procede, bone vir!

    Plaut. Capt. 5, 2, 1; id. Curc. 5, 2, 12; id. Ps. 4, 7, 48; id. Pers. 5, 2, 11; Ter. And. 3, 5, 10; 5, 2, 5; id. Ad. 4, 2, 17; id. Eun. 5, 2, 11:

    quid tu, vir optime? Ecquid habes quod dicas?

    Cic. Rosc. Am. 36, 104.—
    (ε).
    Sometimes boni viri = boni, in the sense of optimates (v. I. A. 3.):

    bonis viris quid juris reliquit tribunatus C. Gracchi?

    Cic. Leg. 3, 9, 20.—
    (ζ).
    As a conventional courtesy:

    homines optimi non intellegunt, etc.,

    Cic. Fin. 1, 7, 25:

    bone accusator,

    id. Rosc. Am. 21, 58:

    sic illum amicum vocasti, quomodo omnes candidatos bonos viros dicimus,

    gentlemen, Sen. Ep. 3, 1.—For bonus vir, a good husband, v. 3.; and for vir optimus, as a laudatory epithet, v. 5.—
    2.
    Boni homines (rare) = boni, better classes of society, v. II. A. 3:

    in foro infimo boni homines atque dites ambulant,

    Plaut. Curc. 4, 1, 14.—
    3.
    With nouns denoting persons in regard to their functions, offices, occupations, and qualities, denoting excellence:

    bonus consul,

    Liv. 4, 40, 6; 22, 39, 2 (different: consules duos, bonos quidem, sed dumtaxat bonos, amisimus, consuls of good sentiments, almost = bad consuls, Cic. ad Brut. 1, 3, 4):

    boni tribuni plebis,

    Cic. Phil. 1, 10, 25:

    bonus senator,

    id. Prov. Cons. 15, 37:

    senator bonus,

    id. Dom. 4, 8:

    bonus judex,

    id. Verr. 2, 4, 15, § 34:

    bonus augur (ironically),

    id. Phil. 2, 32, 80:

    bonus vates,

    Plaut. Mil. 3, 3, 27:

    bonus imperator,

    Sall. C. 60, 4:

    bonus dux,

    Quint. 12, 1, 43 (cf. trop.:

    naturam, optimam ducem,

    the best guide, Cic. Sen. 2, 5):

    bonus miles,

    Sall. C. 60, 4; Sen. Vit. Beat. 15, 5:

    bonus orator,

    Cic. Fin. 1, 3, 10:

    optimus orator,

    id. Opt. Gen. 1, 3:

    poeta bonus,

    id. de Or. 1, 3, 11; 2, 46, 194; id. Fin. 1, 3, 10:

    scriptor bonus,

    Quint. 10, 1, 104:

    bonus advocatus,

    id. 5, 13, 10:

    bonus defensor,

    id. 5, 13, 3:

    bonus altercator,

    a good debater, id. 6, 4, 10:

    bonus praeceptor,

    id. 5, 13, 44; 10, 5, 22:

    bonus gubernator,

    Cic. Ac. 2, 31, 100:

    optimus opifex,

    Hor. S. 1, 3, 133:

    sutor bonus,

    id. ib. 1, 3, 125:

    actor optimus,

    Cic. Sest. 57, 122:

    cantor optimus est modulator,

    Hor. S. 1, 3, 130:

    melior gladiator,

    Ov. Tr. 4, 6, 33: agricola (colonus, dominus) bonus, Cato, R. R. prooem.; Cic. Sen. 16, 56:

    bonus paterfamilias,

    a thrifty head of the house, Nep. Att. 13, 1:

    bonus servus,

    Plaut. Trin. 4, 3, 58; id. Am. 2, 1, 46; id. Men. 5, 6, 1; Cic. Mil. 22, 58:

    dominus bonus,

    Cato, R. R. 14:

    bonus custos,

    Plaut. Truc. 4, 3, 38.—Ironically, Ter. Phorm. 2, 1, 57:

    filius bonus,

    Plaut. Am. 3, 4, 9:

    patres,

    Quint. 11, 3, 178:

    parens,

    id. 6, prooem. 4: bonus (melior, optimus), viz. a good husband, Cic. Inv. 1, 31, 51 sq.; Liv. 1, 9, 15:

    uxor melior,

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    amicus,

    id. Fam. 2, 15, 3:

    amicus optimus,

    Plaut. Cas. 3, 3, 18:

    optimus testis,

    Cic. Fam. 7, 27, 2:

    auctor, in two senses,

    good authority, id. Att. 5, 12, 3;

    and = bonus scriptor (post-class.),

    Quint. 10, 1, 74.—Esp.:

    bonus civis (rarely civis bonus): in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint: talem enim solemus et sentire bonum civem et dicere, Cic.-Off. 1, 34, 124: eaque est summa ratio et sapientia boni civis, commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere,

    id. ib. 2, 23, 83:

    eum esse civem et fidelem et bonum,

    Plaut. Pers. 1, 2, 15; Cic. Fam. 2, 8, 2; 1, 9, 10; 3, 12, 1; 6, 6, 11; id. Off. 1, 44, 155; Liv. 22, 39, 3; Sall. H. Fragm. 1, 10 Dietsch:

    optimus et fortissimus civis,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; id. Sest. 17, 39.—
    4.
    Bonus and optimus as epithets of the gods.
    (α).
    In gen.:

    sed te bonus Mercurius perdat,

    Plaut. Cas. 2, 3, 23:

    fata... bonique divi,

    Hor. C. 4, 2, 38:

    divis orte bonis,

    id. ib. 4, 5, 1:

    O bone deus!

    Scrib. Comp. 84 fin.: BONORVM DEORVM, Inscr. ap. Cic. N. D. 3, 34, 84: totidem, pater optime, dixi, Tu mihi da cives, referring to Jupiter, Ov. M. 7, 627.—
    (β).
    Optimus Maximus, a standing epithet of Jupiter:

    (Juppiter) a majoribus nostris Optimus Maximus (nominatur), et quidem ante optimus, id est beneficentissimus, quam Maximus,

    Cic. N. D. 2, 25, 64:

    Jovem optimum et maximum ob eas res appellant, non quod, etc.,

    id. ib. 3, 36, 87:

    in templo Jovis Optimi Maximi,

    id. Sest. 56, 129; id. Prov. Cons. 9, 22:

    nutu Jovis Optimi Maximi,

    id. Cat. 3, 9, 21; Liv. 1, 12, 7; id. 6, 16, 2.—
    (γ).
    Di boni, O di boni, expressing indignation, sorrow, or surprise:

    di boni, hunc visitavi antidhac!

    Plaut. Ep. 4, 1, 16:

    di boni, boni quid porto!

    Ter. And. 2, 2, 1:

    di boni, quid hoc morbi est,

    id. Eun. 2, 1, 19; id. Heaut. 2, 3, 13; id. Ad. 3, 3, 86:

    alter, O di boni, quam taeter incedebat!

    Cic. Sest. 8, 19; id. Brut. 84, 288; id. Phil. 2, 8, 20; 2, 32, 80; id. Att. 1, 16, 5; 14, 21, 2; Val. Max. 3, 5, 1; Sen. Vit. Beat. 2, 3.—
    (δ).
    Bona Dea, etc., v. 6.—
    5.
    Optimus as a laudatory epithet.
    (α).
    Vir optimus:

    per vos nobis, per optimos viros optimis civibus periculum inferre conantur,

    Cic. Sest. 1, 2:

    virum optimum et constantissimum M. Cispium,

    id. ib. 35, 76:

    fratrem meum, virum optimum, fortissimum,

    id. ib.:

    consolabor hos praesentes, viros optimos,

    id. Balb. 19, 44; id. Planc. 21, 51; 23, 55; id. Mil. 14, 38; id. Marcell. 4, 10; id. Att. 5, 1, 5; Hor. S. 1, 6, 53.—
    (β).
    Femina bona, optima:

    tua conjunx bona femina,

    Cic. Phil. 3, 6, 16:

    hujus sanctissimae feminae atque optimae pater,

    id. ib. —
    (γ).
    Senex, pater, frater, etc.:

    optimus: parentes ejus, prudentissimi atque optimi senis,

    Cic. Planc. 41, 97:

    insuevit pater optimus hoc me,

    Hor. S. 1, 4, 105; 2, 1, 12:

    C. Marcelli, fratris optimi,

    Cic. Fam. 4, 7, 6; id. Q. Fr. 2, 6 (8), 2; 2, 4, 2.—
    (δ).
    With proper names ( poet.):

    optimus Vergilius,

    Hor. S. 1, 6, 54:

    Maecenas optimus,

    id. ib. 1, 5, 27:

    optime Quinti,

    id. Ep. 1, 16, 1.—
    (ε).
    Esp. as an epithet of the Roman emperors:

    quid tam civile, tam senatorium quam illud, additum a nobis Optimi cognomen?

    Plin. Pan. 2, 7:

    gratias, inquit, ago, optime Princeps!

    Sen. Tranq. 14. 4:

    ex epistula optimi imperatoris Antonini,

    Gai. Inst. 1, 102; cf.:

    bene te patriae pater optime Caesar,

    Ov. F. 2, 637:

    optime Romulae Custos gentis,

    Hor. C. 4, 5, 1.—
    6.
    Bonus and Bona, names of deities.
    (α).
    Bona Dea, the goddess of Chastity, whose temple could not be entered by males (cf. Macr. S. 1, 12; Lact. 1, 22):

    Bonae Deae pulvinaribus,

    Cic. Pis. 39, 95; id. Mil. 31, 86; id. Fam. 1, 9, 15; cf.

    in mal. part.,

    Juv. 2, 86 sq.; 6, 314 sq.; 6, 335 sq.—
    (β).
    Bonus Eventus, Varr. R. R. 1, 1 med.; Amm. 29, 6, 19; Inscr. Orell. 907; 1780 sq.—
    (γ).
    Bona Fortuna:

    si bona Fortuna veniat, ne intromiseris,

    Plaut. Aul. 1, 3, 22:

    Bonae Fortunae (signum),

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 7:

    FORTVNAE BONAE DOMESTICAE,

    Inscr. Orell. 1743 sq. —
    (δ).
    Bona Spes:

    Spes Bona, obsecro, subventa mihi,

    Plaut. Rud. 1, 4, 12:

    BONAE SPEI,

    Aug. Inscr. Grut. 1075, 1.—
    (ε).
    BONA MENS, Inscr. Orell. 1818 sqq.:

    Mens Bona, si qua dea es, tua me in sacraria dono,

    Prop. 3, 24, 19.
    B.
    With nouns denoting things.
    1.
    Things concrete, denoting excellence:

    navis bona dicitur non quae pretiosis coloribus picta est... sed stabilis et firma,

    Sen. Ep. 76, 13:

    gladium bonum dices, non cui auratus est balteus, etc., sed cui et ad secandum subtilis acies est, et, etc.,

    id. ib. 76, 14:

    id vinum erit lene et bono colore,

    Cato, R. R. 109; Lucr. 2, 418; Ov. Am. 2, 7, 9:

    tabulas... collocare in bono lumine,

    Cic. Brut. 75, 261: ex quavis olea oleum... bonum fieri potest. Cato, R. R. 3:

    per aestatem boves aquam bonam et liquidam bibant semper curato,

    id. ib. 73; cf.:

    bonae aquae, ironically compared to wine,

    Prop. 2, 33 (3, 31), 28:

    praedium bonum caelum habeat,

    good temperature, Cato, R. R. 1:

    bona tempestate,

    in good weather, Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:

    (praedium) solo bono valeat,

    by good soil, Cato, R. R. 1:

    bonae (aedes) cum curantur male,

    Plaut. Most. 1, 2, 24:

    villam bonam,

    Cic. Off. 3, 13, 55:

    bonus pons,

    Cat. 17, 5:

    scyphi optimi (= optime facti),

    Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:

    perbona toreumata,

    id. ib. 2, 4, 18, §

    38: bona domicilia,

    comfortable residences, id. N. D. 2, 37, 95:

    agrum Meliorem nemo habet,

    Ter. Heaut. 1, 1, 12:

    fundum meliorem,

    Cic. Inv. 1, 31, 52: fundos optimos et fructuosissimos, id. Agr. 3, 4, 14:

    equus melior,

    id. Inv. 1, 31, 52:

    bona cena,

    Cat. 13, 3:

    boni nummi,

    good, not counterfeit, Plaut. As. 3, 3, 144; Cic. Off. 3, 23, 91:

    super omnia vultus accessere boni,

    good looks, Ov. M. 8, 678:

    mulier bona forma,

    of a fine form, Ter. Heaut. 3, 2, 13:

    equus formae melioris,

    Hor. S. 2, 7, 52:

    tam bona cervix, simul ac jussero, demetur,

    fine, beautiful, Suet. Calig. 33:

    fruges bonae,

    Cat. 34, 19:

    ova suci melioris,

    of better flavor, Hor. S. 2, 4, 13.— Trop.:

    animus aequus optimum est aerumnae condimentum,

    Plaut. Rud. 2, 3, 71: bona dextra, a lucky hand (cf.:

    bonum omen, 2. e.),

    Quint. 6, 3, 69:

    scio te bona esse voce, ne clama nimis,

    good, sound, loud voice, Plaut. Most. 3, 1, 43; so,

    bona firmaque vox,

    Quint. 11, 3, 13.—
    2.
    Things abstract.
    a.
    Of physical well-being:

    ut si qui neget sine bona valetudine posse bene vivi,

    Cic. Inv. 1, 51, 93; Sen. Vit. Beat. 22, 2; Lucr. 3, 102; Val. Max. 2, 5, 6; Quint. 10, 3, 26; 11, 2, 35 et saep.:

    non bonus somnus de prandio est,

    Plaut. Most. 3, 2, 8:

    bona aetas,

    prime of life, Cic. Sen. 14, 48:

    optima aetate,

    id. Fam. 10, 3, 3.—Ironically:

    bona, inquis, aetate, etc.,

    Sen. Ep. 76, 1.—
    b.
    Of the mind and soul:

    meliore esse sensu,

    Cic. Sest. 21, 47:

    optima indoles,

    id. Fin. 5, 22, 61:

    bona conscientia,

    Quint. 6, 1, 33; 9, 2, 93; Sen. Vit. Beat. 20, 5:

    bono ingenio me esse ornatam quam auro multo mavolo,

    with a good heart, Plaut. Poen. 1, 2, 91; id. Stich. 1, 21, 59; Sall. C. 10, 5:

    mens melior,

    Ter. Ad. 3, 3, 78; Cic. Phil. 3, 5, 13; Liv. 39, 16, 5; Sen. Ben. 1, 11, 4; id. Ep. 10, 4; Pers. 2, 8; Petr. 61.—Personified, Prop. 3 (4), 24, 19; Ov. Am. 1, 2, 31:

    duos optimae indolis filios,

    Val. Max. 5, 7, 2; Sen. Ben. 6, 16, 6; Quint. 1, 2, 5:

    bonum consilium,

    Plaut. Merc. 2, 3, 6; id. Rud. 4, 3, 18; Cic. Off. 1, 33, 121:

    bona voluntas,

    a good purpose, Quint. 12, 11, 31:

    memoria bona,

    Cic. Att. 8, 4, 2:

    bona ratio cum perdita... confligit,

    id. Cat. 2, 11, 25:

    bonae rationes,

    Ter. Ad. 5, 3, 50:

    pronuntiatio bona,

    Auct. Her. 3, 15, 27.—
    c.
    Of moral relations:

    ego si bonam famam mihi servasso, sat ero dives,

    Plaut. Most. 1, 3, 71; Cic. Sest. 66, 139; Liv. 6, 11, 7; Hor. S. 1, 2, 61 (cf. Cic. Att. 7, 26, 1;

    v. e. infra): si ego in causa tam bona cessi tribuni plebis furori,

    Cic. Sest. 16, 36; id. Planc. 36, 87; Ov. M. 5, 220:

    fac, sis, bonae frugi sies,

    of good, regular habits, Plaut. Curc. 4, 2, 35; id. Cas. 2, 4, 5; 2, 5, 19; id. Ps. 1, 5, 53; id. Truc. 1, 1, 13; id. Capt. 5, 2, 3 sq. (v. frux, II. B. 1. b.): vilicus disciplina bona utatur. Cato, R. R. 5:

    bona studia,

    moral pursuits, Auct. Her. 4, 17, 25:

    quidquid vita meliore parasti,

    Hor. S. 2, 3, 15: ad spem mortis melioris, an honorable death; so as an epithet of religious exercises:

    Juppiter, te bonas preces precor,

    Cato, R. R. 134; 139.—
    d.
    Of external, artistic, and literary value and usefulness:

    bono usui estis nulli,

    Plaut. Curc. 4, 2, 15:

    Optumo optume optumam operam das,

    id. Am. 1, 1, 122:

    bonam dedistis mihi operam,

    a valuable service to me, id. Poen. 2, 3, 70; 3, 6, 11; id. Pers. 4, 7, 11; id. Rud. 3, 6, 11 (in a different sense: me bona opera aut mala Tibi inventurum esse auxilium argentarium, by fair or unfair means, id. Ps. 1, 1, 102;

    v. e. infra): optima hereditas a patribus traditur liberis... gloria virtutis rerumque gestarum,

    Cic. Off. 1, 33, 121:

    bonum otium,

    valuable leisure, Sall. C. 4, 1:

    bonis versibus,

    Cic. Ac. 2, 23, 74:

    versus meliores,

    Plaut. Trin. 3, 2, 81:

    meliora poemata,

    Hor. A. P. 303:

    in illa pro Ctesiphonte oratione longe optima,

    Cic. Or. 8, 26:

    optimas fabulas,

    id. Off. 1, 31, 114:

    melius munus,

    id. Ac. 1, 2, 7.—
    e.
    Favorable, prosperous, lucky, fortunate:

    de Procilio rumores non boni,

    unfavorable rumors, Cic. Att. 4, 16, 5:

    bona de Domitio, praeclara de Afranio fama est,

    about their success in the war, id. ib. 7, 26, 1:

    si fuisset in discipulo comparando meliore fortuna,

    id. Pis. 29, 71; cf.

    fortuna optima esse,

    to be in the best pecuniary circumstances, id. ad Brut. 1, 1, 2:

    occasio tam bona,

    Plaut. Most. 2, 2, 9:

    senex est eo meliore condicione quam adulesoens cum, etc.,

    Cic. Sen. 19, 68; id. Fam. 4, 32:

    bona navigatio,

    id. N. D. 3, 34, 83;

    esp. in phrase bona spes.—Object.: ergo in iis adulescentibus bonam spem esse dicemus et magnam indolem quos, etc.,

    Cic. Fin. 2, 35, 117.—Subject.:

    ego sum spe bona,

    Cic. Fam. 12, 28, 3; id. Cat. 2, 11, 25; [p. 245] id. Att. 14, 1 a, 3; id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    optima spe,

    id. Fam. 12, 11, 2.—Pregn., = spes bonarum rerum, Sall. C. 21, 1;

    v. C. 1. c. infra: meliora responsa,

    more favorable, Liv. 7, 21, 6:

    melior interpretatio,

    Tac. H. 3, 65:

    cum laude et bonis recordationibus,

    id. A. 4, 38:

    amnis Doctus iter melius,

    i. e. less injurious, Hor. A. P. 68:

    omen bonum,

    a good, lucky omen, Cic. Pis. 13, 31; cf.

    Liv. praef. § 13: melius omen,

    Ov. F. 1, 221;

    optimum,

    Cic. Fam. 3, 12, 2:

    bona scaeva,

    Plaut. Stich. 5, 2, 24:

    auspicio optumo,

    id. ib. 3, 2, 6; cf.:

    memini bene, sed meliore Tempore dicam = opportuniore tempore,

    Hor. S. 1, 9, 68.—
    f.
    Of public affairs, si mihi bona re publica frui non licuerit, Cic. Mil. 34, 93:

    optima res publica,

    id. Or. 1, 1, 1; id. Phil. 1, 8, 19:

    minus bonis temporibus,

    id. Dom. 4, 8; so,

    optimis temporibus,

    id. Sest. 3, 6:

    nostrae res meliore loco videbantur,

    id. ad Brut. 1, 3, 1:

    lex optima,

    id. Pis. 16, 37; id. Sest. 64, 137; id. Phil, 1, 8, 19.—
    g.
    Good = large, considerable:

    bono atque amplo lucro,

    Plaut. Am. prol. 6:

    bona librorum copia,

    Hor. Ep. 1, 18, 109; cf.:

    bona copia cornu,

    Ov. M. 9, 88; v. bona pars, C. 8. g.—
    h.
    Noble; with genus, good family, noble extraction, honorable birth: quali me arbitraris genere prognatum? Eu. Bono, Plaut. Aul. 2, 2, 35; so id. Ep. 1, 2, 4; 2, 1, 3; id. Pers. 4, 4, 94:

    si bono genere natus sit,

    Auct. Her. 3, 7, 13.—
    k.
    Referring to good-will, kindness, faithfulness, in certain phrases.
    (α).
    Bona venia or cum bona venia, with the kind permission of a person addressed, especially bona venia orare, expetere, etc.:

    primum abs te hoc bona venia expeto,

    Ter. Phorm. 2, 3, 31:

    bona tua venia dixerim,

    Cic. Leg. 3, 15, 34:

    oravit bona venia Quirites, ne, etc.,

    Liv. 7, 41, 3:

    obsecro vos.. bona venia vestra liceat, etc.,

    id. 6, 40, 10:

    cum bona venia quaeso audiatis, etc.,

    id. 29, 17, 6; Arn. c. Gent. 1, p. 5; cf.

    . sed des veniam bonus oro = venia bona oro,

    Hor. S. 2, 4, 5.—
    (β).
    Bona pax, without quarrelling:

    bona pax sit potius,

    let us have no quarrel about that, Plaut. Pers. 2, 2, 7;

    so especially cum bona pace, or bona pace: Hannibal ad Alpis cum bona pace incolentium... pervenit,

    without a difficulty with the inhabitants, Liv. 21, 32, 6; 21, 24, 5; 1, 24, 3; 28, 37, 4; 8, 15, 1; cf.: si bonam (pacem) dederitis, = a fair peace, under acceptable conditions, id. 8, 21, 4.—
    (γ).
    Amicitia bona = bona fide servata, faithful, undisturbed friendship:

    igitur amicitia Masinissae bona atque honesta nobis permansit,

    Sall. J. 5, 5.—
    (δ).
    Bona societas, alliance:

    Segestes, memoria bonae societatis, impavidus,

    Tac. A. 1, 58.
    C.
    In particular phrases.
    1.
    Bonae res.
    a.
    = Vitae commoda, comforts of life, abstract or concrete:

    concedatur bonis rebus homines morte privari,

    Cic. Tusc. 1, 36, 87:

    optimis rebus usus est,

    he had every most desirable thing, Nep. Att. 18, 1.—
    b.
    = Res secundae, opp. res adversae, prosperity:

    bonis rebus tuis, meas irrides malas,

    Plaut. Trin. 2, 4, 45:

    in bonis rebus,

    Hor. C. 2, 3, 2. —
    c.
    Res bona = res familiaris bona, wealth ( poet.): in re bona esse, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4.—Also an object of value:

    homines quibus mala abunde omnia erant, sed neque res neque spes bona ulla,

    who had no property, nor the hope of any, Sall. C. 21, 1. —
    d.
    Costly things, articles of luxury:

    capere urbem in Arabia plenam bonarum rerum,

    Plaut. Pers. 4, 3, 46; 4, 4, 82:

    nimium rei bonae,

    id. Stich. 2, 3, 55:

    ignorantia bonarum rerum,

    Nep. Ages. 8, 5 ' bonis rebus gaudere, Hor. S. 2, 6, 110:

    re bona copiosum esse,

    Gell. 16, 19, 7.—
    e.
    Moral, morally good:

    illi cum res non bonas tractent,

    Cic. Ac. 2, 33, 72:

    ut de virtutibus et vitiis, omninoque de bonis rebus et malis quaererent,

    id. ib. 1, 4, 15:

    quid habemus in rebus bonis et malis explorati?

    id. ib. 2, 42, 129; so id. Or. 1, 10, 42; id. Leg. 1, 22, 58:

    quae tamen omnia dulciora fuint et moribus bonis et artibus,

    id. Sen. 18, 65.—
    f.
    In literary composition, important or interesting matter, subjects, or questions:

    res bonas verbis electis dictas quis non legat?

    Cic. Fin. 1, 3, 8:

    studiis generorum, praesertim in re bona,

    Plaut. Am. 8, 26.—
    2.
    Bonae artes.
    (α).
    A good, laudable way of dealing:

    qui praeclari facinoris aut artis bonae famam quaerit,

    Sall. C. 2, 9:

    huic bonae artes desunt, dolis atque fallaciis contendit,

    id. ib. 11, 2:

    quod is bonarum artium cupiens erat,

    Tac. A. 6, 46.—
    (β).
    Liberal arts and sciences:

    litteris aut ulli bonae arti,

    Quint. 12, 1, 7:

    conservate civem bonarum artium, bonarum partium, bonorum virorum,

    Cic. Sest. 32, 77. —Esp.:

    optimae artes: optimarum artium scientia,

    Cic. Fin. 1, 3, 4; id. Ac. 2, 1, 1; id. Cael. 10, 24; id. Marcell. 1, 4.—
    3.
    Bona fides, or fides bona.
    a.
    Good faith, i. e. conscious honesty in acts or words: qui nummos fide bona solvit, who pays (the price of labor) in good faith, i. e. as it is honestly earned, Cato, R. R. 14:

    dic, bona fide, tu id aurum non subripuisti?

    Plaut. Aul. 4, 10, 46; 4, 10, 47; id. Capt. 4, 2, 111; id. Most. 3, 1, 137; id. Poen. 1, 3, 30; id. Pers. 4, 3, 16; id. Ps. 4, 6, 33:

    si tibi optima fide omnia concessit,

    Cic. Rosc. Am. 49, 144; Quint. 10, 3, 23.—Hence, bonae fidei vir, a conscientious man, Quint. 10, 7, 1.—
    b.
    Jurid. t. t.
    (α).
    Good faith in contracts and legal acts in general, opposed to dolus malus, honesty and fairness in dealing with another:

    ad fidem bonam statuit pertinere, notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    Cic. Off. 3, 16, 67.—Hence, alienam rem bona fide emere, to buy, believing the seller to be the rightful owner, Dig. 41, 3, 10; 41, 3, 13, § 1. bonae fidei possessor (also possessio), believing that he is the rightful owner, ib. 5, 3, 25, § 11; 5, 3, 22; 41, 3, 15, § 2;

    41, 3, 24: conventio contra bonam fidem et mores bonos,

    ib. 16, 31, § 7: bonam fidem praestare, to be responsible for one ' s good faith, ib. 17, 1, 10 prooem.—Hence,
    (β).
    Bonae fidei actiones or judicia, actions in equity, i. e. certain classes of actions in which the strict civil law was set aside by the praetorian edict in favor of equity:

    actiones quaedam bonae fidei sunt, quaedam stricti juris. Bonae fidei sunt haec: exempto vendito, locato conducto, etc.,

    Just. Inst. 4, 6, 28, § 19.—In the republican time the praetor added in such actions to his formula for the judex the words ex fide bona, or, in full:

    quidquid dare facere oportet ex fide bona,

    Cic. Off. 3, 16, 66:

    iste dolus malus et legibus erat vindicatus, et sine lege, judiciis in quibus additur ex fide bona,

    id. ib. 3, 15, 61; cf. id. ib. 3, 17, 70.—
    4.
    Bona verba.
    (α).
    Kind words:

    Bona verba quaeso,

    Ter. And. 1, 2, 33.—
    (β).
    Words of good omen (v. omen):

    dicamus bona verba,

    Tib. 2, 2, 1:

    dicite suffuso ter bona verba mero,

    Ov. F. 2, 638.—
    (γ).
    Elegant or well-chosen expressions:

    quid est tam furiosum quam verborum vel optimorum atque ornatissimorum sonitus inanis,

    Cic. Or. 1, 12, 51:

    verborum bonorum cursu,

    id. Brut. 66, 233:

    omnia verba sunt alicubi optima,

    Quint. 10, 1, 9.—
    (δ).
    Moral sayings:

    non est quod contemnas bona verba et bonis cogitationibus plena praecordia,

    Sen. Vit. Beat. 20, 1. —
    5.
    Bona dicta.
    (α).
    Polite, courteous language:

    hoc petere me precario a vobis jussit leniter dictis bonis,

    Plaut. Am. prol. 25.—
    (β).
    Witticisms ( bon-mots): flammam a sapiente facilius ore in ardente opprimi, quam bona dicta teneat, Enn. ap. Cic. Or. 2, 54, 222:

    dico unum ridiculum dictum de dictis melioribus quibus solebam menstruales epulas ante adipiscier,

    Plaut. Capt. 3, 1, 22:

    ibo intro ad libros ut discam de dictis melioribus,

    id. Stich. 2, 3, 75.—
    6.
    Bona facta.
    (α).
    = bene facta (v. bene, I. B. 2. b.), laudable deeds:

    nobilitas ambobus et majorum bona facta (sc. erant),

    Tac. A. 3, 40.—
    (β).
    Bonum factum est, colloq., = bene est, bene factum est (v. bene, I. B. 2. b.):

    bonum factum est, ut edicta servetis mea,

    Plaut. Poen. prol. 16:

    haec imperata quae sunt pro imperio histrico, bonum hercle factum (est) pro se quisque ut meminerit,

    id. ib. 45.— Hence,
    (γ).
    Elliptically, introducing commands which cannot be enforced, = if you will do so, it will be well:

    peregrinis in senatum allectis, libellus propositus est: bonum factum, ne quis senatori novo curiam monstrare velit,

    Suet. Caes. 80:

    et Chaldaeos edicere: bonum factum, ne Vitellius... usquam esset,

    id. Vit. 14:

    hac die Carthaginem vici: bonum factum, in Capitolium eamus, et deos supplicemus,

    Aur. Vict. 49; cf.:

    o edictum, cui adscribi non poterit bonum factum,

    Tert. Pud. 1.—
    7.
    Bona gratia.
    (α).
    A friendly understanding:

    cur non videmus inter nos haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala?

    Ter. Phorm. 4, 3, 17; so,

    per gratiam bonam abire,

    to part with good feelings, Plaut. Mil. 4, 3, 33.—In jest: sine bona gratia abire, of things cast away, Plaut Truc. 2, 7, 15.—
    (β).
    Pleon., in the phrase bonam gratiam habere, = gratiam habere, to thank (v. B. 2. k.), Plaut. Rud. 2, 5, 32; id. Bacch. 4, 8, 99.—
    8.
    Bona pars.
    (α).
    The well-disposed part of a body of persons:

    ut plerumque fit, major pars (i. e. of the senate) meliorem vicit,

    Liv. 21, 4, 1:

    pars melior senatus ad meliora responsa trahere,

    id. 7, 21, 6.—
    (β).
    The good party, i. e. the optimates (gen. in plur.):

    civem bonarum partium,

    Cic. Sest. 32, 77:

    (fuit) meliorum partium aliquando,

    id. Cael. 6, 13:

    qui sibi gratiam melioris partis velit quaesitam,

    Liv. 2, 44, 3.—Paronom.: (Roscius) semper partium in re publica tam quam in scaena optimarum, i. e. party and part in a drama, Cic. Sest. 56, 120.—
    (γ).
    Of things or persons, a considerable part (cf. a good deal):

    bonam partem ad te adtulit,

    Ter. Eun. 1, 2, 43:

    bonam partem sermonis in hunc diem esse dilatam,

    Cic. Or. 2, 3, 14:

    bonam magnamque partem exercitus,

    Val. Max. 5, 2, ext. 4:

    bona pars noctium,

    Quint. 12, 11, 19:

    bona pars hominum,

    Hor. S. 1, 1, 61:

    meae vocis... bona pars,

    id. C. 4, 2, 46; so id. A. P. 297; Ov. P. 1, 8, 74:

    melior pars diei,

    Verg. A. 9, 156.—
    (δ).
    Rarely, and mostly eccl. Lat.: optima pars, the best part or lot:

    nostri melior pars animus est,

    Sen. Q. N. 1, prooem. § 14; cf.:

    quae pars optima est in homine,

    best, most valuable, Cic. Tusc. 5, 23, 67:

    major pars aetatis, certe melior reipublicae data sit,

    Sen. Brev. Vit. 18, 1:

    Maria optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea,

    Vulg. Luc. 10, 42.—
    (ε).
    Adverb.:

    bonam partem = ex magna parte,

    Lucr. 6, 1249.—
    (ζ).
    Aliquem in optimam partem cognoscere, to know somebody from his most favorable side, Cic. Off. 2, 13, 46: aliquid in optimam partem accipere, to take something in good part, interpret it most favorably:

    Caesar mihi ignoscit quod non venerim, seseque in optimam partem id accipere dicit,

    id. Att. 10, 3 a, 2; id. ad Brut. 1, 2, 3:

    quaeso ut hoc in bonam partem accipias,

    id. Rosc. Am. 16, 45.—
    9.
    Dies bonus or bona.
    (α).
    A day of good omen, a fortunate day (= dies laetus, faustus):

    tum tu igitur die bono, Aphrodisiis, addice, etc.,

    Plaut. Poen. 2, 49:

    nunc dicenda bona sunt bona verba die,

    Ov. F. 1, 72.—
    (β).
    A beautiful, serene day, Sen. Vit. Beat. 22, 3.—
    10.
    Bonus mos.
    (α).
    Boni mores, referring to individuals, good, decent, moral habits:

    nihil est amabilius quam morum similitudo bonorum,

    Cic. Off. 1, 17, 56:

    nam hic nimium morbus mores invasit bonos,

    Plaut. Trin. 1, 1, 6:

    domi militiaeque boni mores colebantur,

    Sall. C. 9, 1:

    propter ejus suavissimos et optimos mores,

    Cic. Phil. 3, 5, 13:

    cum per tot annos matronae optimis moribus vixerint,

    Liv. 34, 6, 9:

    mores meliores,

    Plaut. Aul. 3, 5, 18.—
    (β).
    Bonus mos or boni mores, in the abstract, morality, the laws, rules of morality: ei vos morigerari mos bonu'st, it is a rule of morality that you should, etc., Plaut. Capt. 2, 1, 4:

    ex optimo more et sanctissima disciplina,

    Cic. Phil. 2, 28, 69:

    neglegentia boni moris,

    Sen. Ep. 97, 1.—Jurid. t. t.:

    conventio, mandatum contra bonos mores,

    in conflict with morality, Quint. 3, 1, 57; Dig. 16, 3, 1, § 7; Gai. Inst. 3, 157 et saep. —
    11.
    Adverbial phrases.
    a.
    Bono animo esse, or bonum animum habere.
    (α).
    To be of good cheer or courage:

    bono animo es! Liberabit ille te homo,

    Plaut. Merc 3, 1, 33; so id. Aul. 4, 10, 61; id. Mil. 4, 8, 32; id. Rud. 3, 3, 17; Ter. Eun. 1, 2, 4; id. Heaut. 4, 6, 18; id. Ad. 2, 4, 20; 3, 5, 1; 4, 2, 4; 4, 5, 62; id. Phorm. 5, 8, 72:

    animo bono es,

    Plaut. Ps. 1, 3, 103; id. Am. 2, 2, 48; 5, 2, 1:

    bono animo es, inquit Scrofa, et fiscinam expedi,

    Varr. R. R. 1, 26:

    bono animo sint et tui et mei familiares,

    Cic. Fam. 6, 18, 1; 6, 10, 29:

    bono animo esse jubere eam consul,

    Liv. 39, 13, 7:

    habe modo bonum animum,

    Plaut. Capt. 1, 2, 58; so id. Am. 1, 3, 47; id. Truc. 2, 6, 44; id. Aul. 2, 2, 15:

    habe animum bonum,

    id. Cas. 2, 6, 35; id. Ep. 2, 2, 1; 4, 2, 31:

    bonum animum habe,

    Liv. 45, 8, 5:

    clamor ortus ut bonum animum haberet,

    id. 8, 32, 1; so Sen. Ep. 87, 38.—
    (β).
    Bono animo esse, or facere aliquid, to be of a good or friendly disposition, or to do with good, honest intentions:

    audire jubet vos imperator histricus, bonoque ut animo sedeant in subselliis qui, etc.,

    Plaut. Poen. prol. 5: sunt enim (consules) [p. 246] optimo animo, summo consilio, of the best disposition, Cic. Phil. 3, 1, 2:

    bono te animo tum populus Romanus... dicere existimavit ea quae sentiebatis, sed, etc.,

    id. Imp. Pomp. 19, 56:

    quod nondum bono animo in populum Romanum viderentur,

    Caes. B. G. 1, 6; Quint. 7, 4, 15.—
    (γ).
    Bonus animus, good temper, patience:

    bonus animus in mala re dimidium mali est,

    Plaut. Ps. 1, 5, 37:

    vos etiam hoc animo meliore feratis,

    Ov. M. 9, 433.—
    b.
    Bono modo.
    (α).
    = placide, with composure, moderation:

    si quis quid deliquerit, pro noxa bono modo vindicet,

    Cato, R. R. 5:

    haec tibi tam sunt defendenda quam moenia, mihi autem bono modo, tantum quantum videbitur,

    Cic. Ac. 2, 44, 137.—
    (β).
    In a decent manner:

    neu quisquam prohibeto filium quin amet... quod bono fiat modo,

    Plaut. Merc. 5, 4, 62. —
    c.
    Jure optimo or optimo jure, with good, perfect right:

    te ipse jure optumo incuses licet,

    Plaut. Most. 3, 2, 23; id. Rud. 2, 6, 53:

    ut jure optimo me deserere posses,

    Cic. Fam. 3, 8, 6; Sen. Ot. Sap. 2 (29), 2.—With pass. or intr. verb, deservedly:

    ne jure optimo irrideamur,

    Cic. Off. 1, 31, 111; cf. id. ib. 1, 42, 151; id. Marcell. 1, 4;

    similarly, optimo judicio,

    Val. Max. 2, 9, 2.
    II.
    As subst.
    A.
    bŏnus, boni, m.; of persons.
    1.
    In sing. or plur. orig. = bonus vir, boni viri; v. I. A. 1. a. b, supra, a morally good man.
    (α).
    Plur.:

    bonis quod bene fit haud perit,

    Plaut. Rud. 4, 3, 2; id. Capt. 2, 2, 108; id. Trin. 2, 1, 55; id. Pers. 4, 5, 2:

    melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto,

    Cic. Off. 2, 20, 71:

    verum esse ut bonos boni diligant, quamobrem... bonis inter bonos quasi necessariam (esse) benevolentiam,

    id. Lael. 14, 50:

    diverso itinere malos a bonis loca taetra... habere,

    Sall. C. 52, 13; 7, 2; 52, 22:

    oderunt peccare boni virtutis amore,

    Hor. Ep. 1, 16, 52:

    tam bonis quam malis conduntur urbes,

    Sen. Ben. 4, 28, 4; so id. Vit. Beat. 15, 6; Quint. 9, 2, 76.—Rarely bŏnae, arum, f., good women:

    quia omnes bonos bonasque adcurare addecet, etc.,

    Plaut. Trin. 1, 2, 41.—
    (β).
    Sing.:

    malus bonum malum esse volt ut sit sui similis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 8:

    nec enim cuique bono mali quidquam evenire potest,

    Cic. Tusc. 1, 41, 99; cf.:

    qui meliorem audax vocet in jus,

    Hor. S. 2, 5, 29.—
    2.
    Bonus, a man of honor.
    (α).
    A brave man:

    pro qua (patria) quis bonus dubitet mortem oppetere si ei sit profuturus?

    Cic. Off. 1, 17, 57:

    libertatem quam nemo bonus nisi cum anima simul amittat,

    Sall. C. 33, 5:

    fortes creantur fortibus et bonis,

    Hor. C. 4, 4, 29 (opp. ignavi):

    fama impari boni atque ignavi erant,

    Sall. J. 57, 6; 53, 8; id. C. 11, 2. —
    (β).
    A gentleman:

    quis enim umquam, qui paululum modo bonorum consuetudinem nosset, litteras ad se ab amico missas... in medium protulit?

    Cic. Phil. 2, 4, 7.—
    3.
    Boni, the better (i. e. higher) classes of society.
    (α).
    In gen. (of political sentiments, = optimates, opp. populares, seditiosi, perditi cives, etc.;

    so usu. in Cic.): meam causam omnes boni proprie enixeque susceperant,

    Cic. Sest. 16, 38:

    audaces homines et perditi nutu impelluntur... boni, nescio quomodo, tardiores sunt, etc.,

    id. ib. 47, 100:

    ego Kal. Jan. senatum et bonos omnes legis agrariae... metu liberavi,

    id. Pis. 2, 4:

    etenim omnes boni, quantum in ipsis fuit, Caesarem occiderunt,

    id. Phil. 2, 13, 29; id. Fam. 5, 2, 8; 5, 21, 2; id. Sest. 2, 5; 16, 36; 48, 103; id. Planc. 35, 86; id. Mil. 2, 5; id. Off. 2. 12, 43:

    maledictis increpat omnes bonos,

    Sall. C. 21, 4; 19, 2; 33, 3; Hirt. B. G. 8, 22; so,

    optimi,

    Cic. Leg. 3, 17, 37; and, ironically, boni identified with the rich:

    bonorum, id est lautorum et locupletum,

    id. Att. 8, 1, 3.—
    (β).
    Without reference to political views;

    opp. vulgus (rare): nihil ego istos moror fatuos mores quibus boni dedecorant se,

    Plaut. Trin. 2, 2, 22:

    semper in civitate quibus opes nullae sunt bonis invident,

    Sall. C. 37, 3:

    elatus est sine ulla pompa funeris, comitantibus omnibus bonis, maxima vulgi frequentia,

    Nep. Att. 22, 2.—So, mĕlĭōres, um, m., one ' s betters:

    ut quaestui habeant male loqui melioribus,

    Plaut. Poen. 3, 3, 13:

    da locum melioribus,

    Ter. Phorm. 3, 2, 37.—
    4.
    Boni, bone, in addresses, as an expression of courtesy, Hor. S. 2, 2, 1; 2, 6, 51; 2, 6, 95; id. Ep. 2, 2, 37; ironice, id. S. 2, 3, 31.—
    5.
    Optimus quisque = quivis bonus, omnes boni.
    (α).
    Referring to morality:

    esse aliquid natura pulcrum quod optimus quisque sequeretur,

    every good man, Cic. Sen. 13, 43:

    qui ita se gerebant ut sua consilia optimo cuique probarent, optimates habebantur,

    id. Sest. 45, 96; id. Off. 1, 43, 154; id. Fin. 1, 7, 24; id. Sest. 54, 115; and = even the best:

    quare deus optimum quemque mala valetudine adficit?

    Sen. Prov. 4, 8.—
    (β).
    Of the educated classes:

    adhibenda est quaedam reverentia adversus homines, et optimi cujusque et reliquorum,

    Cic. Off. 1, 28, 99; cf. id. ib. 1, 25, 85:

    Catilina plerisque consularibus, praeterea optumo cuique, litteras mittit,

    Sall. C. 34, 2:

    optimo cuique infesta libertas,

    Sen. Ot. Sap. 8, 2 (32 fin.).—
    (γ).
    Honorable, brave:

    optumus quisque cadere et sauciari, ceteris metus augeri,

    Sall. J. 92, 8.—
    (δ).
    In gen., excellent:

    optimus quisque facere quam dicere... malebat,

    Sall. C. 8, 5.—
    (ε).
    Distributively:

    ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur,

    to the best man in each instance, Sall. C. 2, 6.—
    (ζ).
    Referring to another superlative ( = quo quisque melior eo magis, etc.):

    hic aditus laudis qui semper optimo cuique maxime patuit,

    Cic. Imp. Pomp. 1, 1; so id. Lael. 4, 14; id. Inv. 2, 11, 36; Sen. Vit. Beat. 18, 1.—
    (η).
    Attributively, with a noun:

    optimam quamque causam,

    Cic. Sest. 43, 93:

    optima quaeque dies,

    Verg. G. 3, 66.
    2.
    bŏnum, i, n., plur. bona; mĕlĭus, ōris, n.; optĭmum, i, n. (v. infra); of things in gen.
    1.
    Bonum, or plur. bona, a good, or goods in a moral and metaphysical sense, a moral good, a blessing: sunt autem hae de finibus defensae sententiae: nihil bonum nisi honestum, ut Stoici; nihil bonum nisi voluptatem, ut Epicurus;

    nihil bonum nisi vacuitatem doloris, ut Hieronymus... tria genera bonorum, maxima animi, secunda corporis, externa tertia, ut Peripatetici, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 30, 84 sq.:

    quid est igitur bonum? Si quid recte fit et honeste et cum virtute, id bene fieri vere dicitur, et quod rectum et honestum et cum virtute est, id solum opinor bonum,

    id. Par. 1, 1, 9:

    ut quis intellegat, quid sit illud simplex et verum bonum quod non possit ab honestate sejungi,

    id. Ac. 1, 2, 7:

    non-est igitur voluptas bonum,

    id. Fin. 1, 11, 39: finis bonorum et malorum (telos agathôn) = summa bona et mala:

    sunt nonnullae disciplinae quae, propositis bonorum et malorum finibus, officium omne pervertant. Nam qui summum bonum sic instituit ut, etc.,

    id. Off. 1, 2, 5; cf. id. Par. 1, 3, 14; id. Ac. 2, 9, 29; 2, 36, 114; 2, 42, 129; id. Fin. 1, 9, 29; 1, 12, 42; id. Tusc. 4, 31, 66; Sen. Vit. Beat. 24, 5; id. Ep. 117, 1 et saep.—
    2.
    Bonum, what is valuable, beneficial, estimable, favorable, pleasant, physically or mentally:

    quoi boni Tantum adfero quantum ipsus a diis optat,

    Plaut. Capt. 4, 1, 9:

    multa bona vobis volt facere,

    will do you much good, id. Poen. 5, 4, 60; id. Am. prol. 43, 49; id. Pers. 4, 8, 4; 2, 3, 14; id. Cas. 2, 8, 32:

    tum demum nostra intellegemus bona quom ea amisimus,

    id. Capt. 1, 2, 33:

    multa tibi di dent bona,

    id. Poen. 1, 1, 80; cf. id. ib. 3, 3, 54; 3, 3, 74; id. Mil. 3, 1, 120; id. Men. 3, 3, 34; id. Pers. 4, 3, 23; id. Truc. 1, 2, 23; id. Merc. 1, 2, 40; id. Most. 1, 1, 47:

    omnia Bona dicere,

    to speak in the highest terms of one, Ter. And. 1, 1, 70:

    sed ne vivus quidem bono caret, si eo non indiget,

    Cic. Tusc. 1, 36, 88:

    cum quaecumque bona Peripateticis, eadem Stoicis commoda viderentur,

    id. ib. 5, 41, 120:

    nihil enim boni nosti,

    nothing that is good for any thing, id. Phil. 2, 7, 16:

    mala pro bonis legere dementia est,

    Sen. Vit. Beat. 6, 1; Val. Max. 5, 3, ext. 3 fin.; Hor. S. 1, 2, 73:

    quia bonum sit valere,

    a good thing, Cic. Fin. 4, 23, 62 (cf. III. A. 5. infra):

    melius: quo quidem haud scio an... quidquam melius sit homini a dis immortalibus datum,

    id. Lael. 6, 20:

    meliora... Aristotelem de istis rebus scripsisse,

    id. Or. 1, 10, 43:

    optimum: difficillimum est formam exponere optimi,

    id. ib. 11, 36.— Here belongs the phrase boni consulere;

    v. consulo.—So after prepositions: in bonum vertere, v. under verto: in melius ire,

    to change for the better, Tac. A. 12, 68.—In the same sense: in melius aliquid referre, or reflectere ( poet.), Verg. A. 1, 281; 11, 426; 10, 632:

    ad melius transcurrere,

    to pass over to something better, Hor. S. 2, 2, 82.—
    3.
    Bonum or bona, prosperity:

    fortiter malum qui patitur, idem post patitur bonum,

    Plaut. As. 2, 2, 58:

    nulli est homini perpetuum bonum,

    id. Curc. 1, 3, 33:

    unā tecum bona, mala tolerabimus,

    Ter. Phorm. 3, 3, 23:

    quibus in bonis fuerint et nunc quibus in malis sint, ostenditur ( = in secundis, in adversis rebus),

    Cic. Inv. 1, 55, 107.—
    4.
    Good qualities, gifts:

    omnia adsunt bona, quem penes'st virtus,

    Plaut. Am. 2, 2, 30:

    magnis illi et divinis bonis hanc licentiam adsequebantur,

    Cic. Off. 1, 41, 148:

    nisi qui se suā gravitate et castimoniā... tum etiam naturali quodam bono defenderet, etc.,

    id. Cael. 5, 11:

    hunc meā sententiā divinis quibusdam bonis instructum atque ornatum puto,

    id. ib. 17, 39:

    non intellego quod bonum cuiquam sit apud tales viros profuturum,

    id. Balb. 28, 63:

    gaude isto tuo tam excellenti bono,

    id. Marcell. 6, 19; so id. Imp. Pomp. 16, 49.—
    5.
    Advantage, benefit:

    si plus adipiscare, re explicatā, boni, quam addubitatā mali,

    Cic. Off. 1, 24, 83:

    saepe cogitavi bonine an mali plus adtulerit... eloquentiae studium,

    id. Inv. 1, 1, 1; 2, 35, 106; id. Off. 2, 2, 5; id. Sest. 10, 24:

    maximum bonum in celeritate ponebat,

    Sall. C. 43, 4; so, bono publico (abl.), for the public good:

    hoc ita si fit, publico fiat bono,

    Plaut. Trin. 1, 2, 183; Liv. 2, 44, 3; Dig. 41, 3, 1.—
    6.
    With aequum, what is fair and good, the fair ( thing), fairness, equity:

    si bonum aequomque oras,

    Plaut. Most. 3, 1, 149; so id. Pers. 3, 1, 71; id. Rud. 1, 2, 94; id. Men. 4, 2, 11:

    si tu aliquam partem aequi bonique dixeris,

    Ter. Phorm. 4, 3, 32; id. Heaut. 4, 1, 29; id. Ad. 1, 1, 39:

    a quo vivo nec praesens nec absens quidquam aequi bonique impetravit,

    Cic. Phil. 2, 37, 94.—Hence, aequo et bono, or ex aequo et bono, in ( with) fairness, in equity, Ter. Ad. 5, 9, 30; Auct. Her. 2, 10, 14; 2, 12, 18; 2, 13, 20; Gai. Inst. 3, 137: aequi bonique, as gen. of value, with facere:

    istuc, Chreme, Aequi bonique facio,

    I place a fair and proper value on it, Ter. Heaut. 4, 5, 40.—
    7.
    Bona, one ' s property, fortunes, almost always denoting the whole of one's possessions.
    a.
    In gen.:

    paterna oportet reddi filio bona,

    Plaut. Poen. 5, 2, 120:

    bona sua med habiturum omnia,

    id. Truc. 2, 4, 49; cf. id. ib. 2, 7, 6; 4, 2, 29; id. Rud. 2, 6, 22; id. Most. 1, 3, 77; id. Trin. 4, 4, 3; Ter. Eun. 2, 2, 4:

    bona mea diripiebantur atque ad consulem deferebantur,

    Cic. Sest. 24, 54:

    cum de capite, civis et de bonis proscriptio ferretur,

    id. ib. 30, 65:

    bona, fortunas, possessiones omnium,

    id. Caecin. 13, 38:

    at mulctantur bonis exsules,

    id. Tusc. 5, 37, 106; id. Off. 2, 23, 81; id. Par. 1, 1, 7; id. Sest. 19, 42; 43, 94; 52, 111; id. Phil. 2, 26, 64; Caes. B. G. 7, 3; Liv. 2, 3, 5; 2, 5, 5; 4, 15, 8; Tac. A. 2, 48; Quint. 6, 1, 19 et saep.—
    b.
    Bonorum possessio, the possession of one ' s property by another.
    (α).
    Bonorum possessio in consequence of bonorum cessio, i. e. an assignment of one ' s property for the benefit of creditors, Dig. 42, tit. 3.—
    (β).
    Bonorum possessio granted by the prætor against a contumacious or insolvent debtor (in bona mittere, in bona ire jubere, bona possidere jubere, etc.); cf. Dig. 42, tit. 4:

    postulat a Burrieno Naevius ut ex edicto bona possidere liceat,

    Cic. Quint. 6, 25, and the whole of c. 8:

    edixit... neu quis militis... bona possideret aut venderet,

    Liv. 2, 24, 6:

    bona proscribere,

    to offer the property thus transferred for sale, Cic. Quint. 6, 25.—
    (γ).
    Chiefly referring to the property of a defunct person (hereditas), where the prætor, till the heir had proved his right, granted a bonorum possessio secundum tabulas or contra tabulas, Dig. 37, tit. 4; 37, tit. 11.—
    c.
    In bonis esse;

    with reference to the older civil law, which distinguished between civil property (habere rem ex jure Quiritium) and natural property (rem in bonis habere, res in bonis est),

    Gai. Inst. 2, 40, 41; Dig. 40, 12, 38, § 2; 37, 6, 2, § 1; 37, 6, 3, § 2; ib. Fragm. 1, 16; Gai. Inst. 1, 22; 1, 35; 1, 222; 1, 167; Dig. 1, 8, 1; 27, 10, 10:

    neque bonorum possessorum, neque... res pleno jure fiunt, sed in bonis efficiuntur,

    ib. Fragm. 3, 80.—Hence, nullam omnino arbitrabamur de eā hereditate controversiam eum habiturum, et est hodie in bonis, i. e. [p. 247] the bonorum possessio has been granted to him, which did not give full ownership, but effected only that the hereditas was in bonis. Cic. Fam. 13, 30, 1.
    III.
    Predicative use.
    A.
    With nouns or pronouns as subjects.
    1.
    Bonum esse, to be morally good, honest:

    nunc mihi bonae necessum est esse ingratiis, Quamquam esse nolo,

    Plaut. Cist. 2, 3, 82:

    bonam ego quam beatam me esse nimio dici mavolo,

    id. Poen. 1, 2, 93; so id. Capt. 2, 1, 44; id. Men. 4, 2, 6; id. Rud. prol. 29:

    itaque viros fortes magnanimos eosdem, bonos et simplices... esse volumus,

    Cic. Off. 1, 19, 63; cf. id. ib. 3, 21, 84; id. Att. 15, 6, 1:

    Cato esse quam videri bonus malebat,

    Sall. C. 54, 5:

    ut politiora, non ut meliora fiant ingenia,

    Val. Max. 5, 4, ext. 5 fin.
    2.
    To be beneficial, prosperous, advantageous, valuable, favorable, serviceable, correct, with reference to both persons and things as subjects, and in regard to physical and mental relations:

    jam istuc non bonumst,

    Plaut. Merc. 2, 2, 29; Cato, R. R. 157:

    oleum viridius et melius fiet,

    id. ib. 3:

    vinum ut alvum bonam faciat,

    to correct the bowels, id. ib. 156:

    quid est homini salute melius?

    Plaut. As. 3, 3, 127:

    non optuma haec sunt, verum meliora quam deterruma,

    id. Trin. 2, 3, 1:

    quid est quod huc possit quod melius sit accedere?

    Cic. Fin. 1, 12, 41; 1, 18, 57; id. Tusc. 1, 41, 99:

    in quo (vestitu), sicut in plerisque rebus, mediocritas optima est,

    id. Off. 1, 36, 130; 2, 17, 59; id. Inv. 1, 31, 51; id. Or. 2, 6; 11, 36:

    meliorem tamen militem... in futura proelia id certamen fecit,

    Liv. 2, 51, 3:

    parvus ut est cygni melior canor, ille gruum quam Clamor,

    Lucr. 4, 181; 4, 191:

    si meliora dies, ut vina, poemata reddit,

    Hor. Ep. 2, 1, 34.—So in the optative formula:

    quod bonum, faustum, felixque sit,

    Liv. 1, 28, 7; 1, 17, 10; 39, 15, 1; 3, 54;

    3, 34.—Also, quod bonum atque fortunatum mihi sit,

    Plaut. Cas. 2, 6, 50;

    and with a noun as subject: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix, fortunataque evenat,

    Plaut. Trin. 1, 2, 3.—
    3.
    To be kind:

    bonus cum probis'st (erus), malus cum malis,

    Plaut. Most. 4, 1, 22:

    hic si vellet bonus ac benignus Esse,

    Hor. S. 1, 2, 52.—
    4.
    With reference to the gods:

    ecastor ambae (Fortuna et Salus sunt bonae,

    Plaut. As. 3, 3, 129:

    Palladis aut oculos ausa negare bonos (esse),

    Prop. 3, 24, 12 (2, 28, 12).—
    B.
    Impers.
    1.
    Bonum est (very rare for the class. bene est; v. bene).
    (α).
    Without a subject:

    bonum sit!

    may it be fortunate, favorable! Verg. E. 8, 106.—
    (β).
    With subject inf.:

    nam et stulte facere, et stulte fabularier in aetate haud bonum est,

    Plaut. Trin. 2, 4, 61:

    bonum est pauxillum amare, insane non bonum est,

    id. Curc. 1, 3,20.—
    2.
    Melius est.
    (α).
    With subject inf.:

    melius sanam est mentem sumere,

    Plaut. Men. 5, 2, 51:

    nihil sentire est melius quam tam prava sentire,

    Cic. Ac. 2, 40, 125; cf. id. Fin. 1, 19, 62; id. Off. 1, 43, 156; so,

    melius fuit, fuisset, or fuerat,

    it would have been better, id. N. D. 3, 33; id. Sen. 23, 82; id. Off. 3, 25, 94:

    proinde quiesse erit melius,

    Liv. 3, 48, 3; 3, 41, 3; Verg. A. 11, 303.—
    (β).
    With subject inf.-clause:

    meliu'st te quae sunt mandata tibi praevortier,

    Plaut. Merc. 2, 3, 125; id. Men. 5, 9, 32.—
    (γ).
    With ut-clause:

    quid melius quam ut hinc intro abeam et me suspendam clanculum,

    Plaut. Rud. 4, 4, 145; so id. Ps. 4, 7, 18.—
    (δ).
    With subjectclause in the subjunctive:

    nunc quid mihi meliu'st quam ilico hic opperiar erum,

    Plaut. Rud. 2, 2, 22.—
    3.
    Optimum est.
    (α).
    With subject inf.:

    optimum visum est, captivos quam primum deportare,

    Liv. 23, 34, 8:

    si quis dicit optimum esse navigare,

    Sen. Ot. Sap. 8, 4 (32 fin.); so, optimum fuit, it would have been better, and optimum erat, it would be better, Quint. 6, prooem. 3; 11, 2, 33; Hor. S. 2, 1, 7.—
    (β).
    With inf.-clause:

    constituerunt optimum esse, domum suam quemque reverti,

    Caes. B. G. 2, 10: optimum visum est, in fluctuantem aciem tradi equos, etc., Liv 6, 24, 10; 22, 27, 6.—
    (γ).
    With ut and subj:

    hoc vero optimum, ut is qui, etc., id ultimum bonorum, id ipsum quid et quale sit nesciat,

    Cic. Fin. 2, 3, 6.—
    (δ).
    With quod:

    illa vero optima (sunt) quod cum Haluntium venisset Archagathum vocari jussit,

    Cic. Verr. 2, 4, 23, § 51:

    optimum vero (est) quod dictaturae nomen in perpetuum de re publica sustulisti,

    id. Phil. 2, 36, 91.—
    (ε).
    With second sup., in the phrase optumum factu est (where factu is redundant):

    sed hoc mihi optumum factu arbitror,

    Plaut. Stich. 1, 2, 16:

    optimum factu esse duxerant frumento... nostros prohibere,

    Caes. B. G. 4, 30:

    optumum factu credens exercitum augere,

    Sall. C. 32, 1 (Kritz, factum); 57, 5 (Kritz, factum).
    IV.
    Ellipt. use: di meliora, i. e. dent or velint, i. e. let the gods grant better things than what you say, etc.; God forbid! in full:

    di melius duint,

    Ter. Phorm. 5, 9, 16:

    di meliora velint!

    Ov. M. 7, 37.—Ellipt.:

    di meliora! inquit,

    Cic. Sen. 14, 47:

    id ubi mulier audivit, perturbata, dii meliora inquit, etc.,

    Liv. 39, 10, 2; 9, 9, 6; Verg. G. 3, 513;

    similarly, di melius, i. e. fecerunt,

    Val. Max. 6, 1, ext. 3.
    V.
    With object expressed,
    1.
    By dat.
    (α).
    = good, useful, beneficial for:

    ambula, id lieni optumum est,

    Plaut. Curc. 2, 1, 25:

    quia vobis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi,

    Sall. C. 20, 3:

    bona bello Cornus, jaculis, etc.,

    Verg. G. 2, 447.—
    (β).
    = benignus or propitius, kind to:

    vicinis bonus esto,

    Cato, R. R. 4:

    bene merenti mala es, male merenti bona es,

    Plaut. As. 1, 2, 3:

    vos o mihi Manes, Este boni,

    Verg. A. 12, 647.—
    (γ).
    = idoneus, fit for, adapted to:

    qui locus vino optimus dicetur esse,

    Cato, R. R. 6:

    tum erit ei rei optumum tempus,

    id. ib. 26:

    terra cui putre solum, Optima frumentis,

    Verg. G. 2, 205; 2, 319; 1, 286.—
    (δ).
    With sum and dat., in the phrase alicui bono est, it is of service to one, profits him:

    accusant in quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

    Cic. Rosc. Am. 5, 13:

    bono fuisse Romanis adventum eorum constabat,

    Liv. 7, 12, 4.—Hence, with rel. dat.: cui bono (est), for whose advantage it is:

    quod si quis usurpet illud Cassianum cui bono fuerit, etc.,

    Cic. Phil. 2, 14, 35:

    cui bono fuisset,

    id. Rosc. Am. 30, 84; id. Mil. 12, 32 Ascon. ad loc.; cf.

    ellipt. form cui bono?

    Prisc. p. 1208 P.—
    (ε).
    With dat. gerund:

    ager oleto conserundo qui in Favonium spectavit, aliis bonus nullus erit,

    Cato, R. R. 6; Varr. R. R. 1, 24:

    (mons) quia pecori bonus alendo erat,

    Liv. 29, 31; 9, 10.—
    2.
    By ad and acc.:

    refert et ad quam rem bona aut non bona sit,

    Varr. R. R. 1, 91:

    occasio quaeritur idoneane fuerit ad rem adoriendam, an alia melior,

    Auct. Her. 2, 4, 7:

    non campos modo militi Romano ad proelium bonos, etc.,

    Tac. A. 2, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > optimum

  • 86 pilleum

    pillĕus, i, m., and pillĕum, i, n. [akin to Gr. pilos, with same signif.; also to pilus, a hair], a felt cap or hat, made to fit close, and shaped like the half of an egg. It was worn by the Romans at entertainments and festivals, esp. at the Saturnalia, and was given to a slave at his enfranchisement as a sign of freedom (cf. petasus).
    I.
    Lit.: pilleum quem habuit deripuit, Plaut. Fragm. ap. Non. 220, 14; id. Amph. 1, 1, 305:

    haec mera libertas, hanc nobis pillea donant,

    id. Pers. 5, 82. Free-born persons who had fallen into captivity also wore the pilleus for a while after the recovery of their freedom, Liv. 30, 45; 34, 52; Val. Max. 5, 2, 5 and 6. Gladiators who had often been victorious also received the pilleus at their discharge, Tert. Spect. 21. There were also leathern pillei, called Pannonian, which were worn by soldiers when off duty, in order that, by being always accustomed to wear something on their heads, the helmet might seem less burdensome, Veg. Mil. 1, 20.—
    II.
    Meton.
    A.
    Liberty, freedom:

    servos ad pilleum vocare,

    to summon the slaves to freedom, Liv. 24, 32; Suet. Tib. 4; Sen. Ep. 47, 16; Val. Max. 8, 6, 2:

    totis pillea sarcinis redemi,

    i. e. I have made myself independent by selling all my goods, Mart. 2, 68, 4.—
    B.
    A protector: te obsecro, Pilleum meum, mi sodalis, mea salubritas, Plaut. Fragm. ap. Non. 220, 16.—
    C.

    Lewis & Short latin dictionary > pilleum

  • 87 pilleus

    pillĕus, i, m., and pillĕum, i, n. [akin to Gr. pilos, with same signif.; also to pilus, a hair], a felt cap or hat, made to fit close, and shaped like the half of an egg. It was worn by the Romans at entertainments and festivals, esp. at the Saturnalia, and was given to a slave at his enfranchisement as a sign of freedom (cf. petasus).
    I.
    Lit.: pilleum quem habuit deripuit, Plaut. Fragm. ap. Non. 220, 14; id. Amph. 1, 1, 305:

    haec mera libertas, hanc nobis pillea donant,

    id. Pers. 5, 82. Free-born persons who had fallen into captivity also wore the pilleus for a while after the recovery of their freedom, Liv. 30, 45; 34, 52; Val. Max. 5, 2, 5 and 6. Gladiators who had often been victorious also received the pilleus at their discharge, Tert. Spect. 21. There were also leathern pillei, called Pannonian, which were worn by soldiers when off duty, in order that, by being always accustomed to wear something on their heads, the helmet might seem less burdensome, Veg. Mil. 1, 20.—
    II.
    Meton.
    A.
    Liberty, freedom:

    servos ad pilleum vocare,

    to summon the slaves to freedom, Liv. 24, 32; Suet. Tib. 4; Sen. Ep. 47, 16; Val. Max. 8, 6, 2:

    totis pillea sarcinis redemi,

    i. e. I have made myself independent by selling all my goods, Mart. 2, 68, 4.—
    B.
    A protector: te obsecro, Pilleum meum, mi sodalis, mea salubritas, Plaut. Fragm. ap. Non. 220, 16.—
    C.

    Lewis & Short latin dictionary > pilleus

  • 88 Probus

    1.
    prŏbus, a, um, adj. [Sanscr. prabhus, prominent, strong, from pra (v. pro) and bhu = fio], good, proper, serviceable, excellent, superior, able; esp. in a moral point of view, upright, honest, honorable, excellent, virtuous, etc. (class.).
    A.
    Of persons:

    frugi et probum esse,

    Plaut. Most. 1, 2, 53:

    probum patrem esse oportet, qui gnatum suom esse probiorem, quam ipsus fuerit, postulat,

    id. Ps. 1, 5, 23:

    cantores probos,

    skilful, excellent, fine, id. ib. 3, 132:

    faber,

    id. Poen. 4, 2, 93:

    architectus,

    id. Mil. 3, 3, 40:

    artifex,

    Ter. Phorm. 2, 1, 29:

    lena,

    Plaut. Truc. 2, 1, 14:

    amator,

    id. ib. 20:

    ad aliquam rem,

    fit, id. Poen. 3, 3, 67. —
    2.
    In partic., well-behaved, well-conducted:

    quam cives vero rumificant probam,

    Plaut. Am. 2, 2, 46:

    proba et modesta (mulier),

    Ter. Ad. 5, 8, 7.—
    B.
    Of things abstr. and concr.:

    affer huc duas clavas, sed probas,

    Plaut. Rud. 3, 5, 20:

    argentum,

    id. Pers. 4, 3, 57:

    nummi,

    id. ib. 3, 3, 33:

    materies,

    id. Poen. 4, 2, 93:

    occasio,

    id. Cas. 5, 4, 2:

    navigium,

    Cic. Ac. 2, 31, 100:

    res,

    id. Or. 51, 170:

    ager,

    Col. Arbor. 3, 6:

    sapor,

    id. ib. 3, 7?? color, id. ib. 8, 2.—Prov.:

    proba merx facile emtorem reperit,

    the best goods sell themselves, Plaut. Poen. 1, 2, 129; cf.: probae fruges suāpte naturā enitent, Acc. ap. Cic. Tusc. 2, 5, 13.—As subst.: prŏbus, i, a good, worthy, upright man:

    poëta peccat, cum probi orationem adfingit improbo stultove sapienti,

    Cic. Or. 22, 74.— Adv., in two forms.
    A.
    Form prŏbē, rightly, well, properly, fitly, opportunely, excellently (class.):

    milites armati atque animati probe,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 18:

    aedes factae probe,

    id. Most. 1, 2, 19?? probe lepideque concinnatus, id. Men. 3, 2, 1:

    usque adhuc actum est probe,

    id. Mil. 2, 6, 107:

    probe curare aliquid,

    id. Rud. 2, 3, 50:

    satis scite et probe,

    id. Trin. 3, 3, 56:

    narras,

    Ter. And. 5, 6, 6:

    intellegere,

    id. Eun. 4, 6, 30:

    Antipater, quem tu probe meministi,

    Cic. de Or. 3, 50, 194:

    de aquaeductu probe fecisti,

    id. Att. 13, 6, 1:

    scire,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    exercitus satis probe ornatus auxiliis,

    id. ib. 2, 10, 2:

    illud probe judicas,

    id. Att. 7, 3, 3:

    de Servio probe dicis,

    id. Brut. 41, 151; id. Off. 1, 19, 62:

    scire,

    id. Brut. 2, 12; Liv. 22, 15.—
    2.
    Transf., in gen., well, fitly, thoroughly, very, very much, greatly, finely, capitally, bravely (syn.:

    plane, omnino, sine dubio): appotus probe,

    Plaut. Am. 1, 1, 126:

    percutere aliquem,

    id. ib. 1, 1, v. 162:

    decipere,

    id. ib. 1, 1, v. 268:

    errare,

    id. ib. 3, 3, 20:

    vide, ut sit acutus culter probe,

    id. Mil. 5, 4:

    tui similis est probe,

    Ter. Heaut. 5, 3, 18:

    perdocta est probe,

    id. ib. 2, 3, 120. —In responses, as a token of applause, well done! good! bravo! unde agis te? Ca. Unde homo ebrius. Philo. Probe, Plaut. Most. 1, 4, 28: miles concubinam intro abiit oratum suam, ab se ut abeat. Acr Eu, probe! id. Mil. 4, 4, 9:

    probissime,

    very well, Ter. Ad. 3, 3, 65; id. Eun. 4, 7, 3.—
    B.
    Form prŏbĭter, well, fitly, capitally (ante-class.), Varr. ap. Non. 510, 29; cf. Prisc. p. 1010.
    2.
    Prŏbus, i, m., a Roman surname, Suet. Gram. 24.— Prŏbĭānus, a, um, adj., of or named from a Probus:

    purpura,

    Lampr. Alex. Sev. 40.

    Lewis & Short latin dictionary > Probus

  • 89 probus

    1.
    prŏbus, a, um, adj. [Sanscr. prabhus, prominent, strong, from pra (v. pro) and bhu = fio], good, proper, serviceable, excellent, superior, able; esp. in a moral point of view, upright, honest, honorable, excellent, virtuous, etc. (class.).
    A.
    Of persons:

    frugi et probum esse,

    Plaut. Most. 1, 2, 53:

    probum patrem esse oportet, qui gnatum suom esse probiorem, quam ipsus fuerit, postulat,

    id. Ps. 1, 5, 23:

    cantores probos,

    skilful, excellent, fine, id. ib. 3, 132:

    faber,

    id. Poen. 4, 2, 93:

    architectus,

    id. Mil. 3, 3, 40:

    artifex,

    Ter. Phorm. 2, 1, 29:

    lena,

    Plaut. Truc. 2, 1, 14:

    amator,

    id. ib. 20:

    ad aliquam rem,

    fit, id. Poen. 3, 3, 67. —
    2.
    In partic., well-behaved, well-conducted:

    quam cives vero rumificant probam,

    Plaut. Am. 2, 2, 46:

    proba et modesta (mulier),

    Ter. Ad. 5, 8, 7.—
    B.
    Of things abstr. and concr.:

    affer huc duas clavas, sed probas,

    Plaut. Rud. 3, 5, 20:

    argentum,

    id. Pers. 4, 3, 57:

    nummi,

    id. ib. 3, 3, 33:

    materies,

    id. Poen. 4, 2, 93:

    occasio,

    id. Cas. 5, 4, 2:

    navigium,

    Cic. Ac. 2, 31, 100:

    res,

    id. Or. 51, 170:

    ager,

    Col. Arbor. 3, 6:

    sapor,

    id. ib. 3, 7?? color, id. ib. 8, 2.—Prov.:

    proba merx facile emtorem reperit,

    the best goods sell themselves, Plaut. Poen. 1, 2, 129; cf.: probae fruges suāpte naturā enitent, Acc. ap. Cic. Tusc. 2, 5, 13.—As subst.: prŏbus, i, a good, worthy, upright man:

    poëta peccat, cum probi orationem adfingit improbo stultove sapienti,

    Cic. Or. 22, 74.— Adv., in two forms.
    A.
    Form prŏbē, rightly, well, properly, fitly, opportunely, excellently (class.):

    milites armati atque animati probe,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 18:

    aedes factae probe,

    id. Most. 1, 2, 19?? probe lepideque concinnatus, id. Men. 3, 2, 1:

    usque adhuc actum est probe,

    id. Mil. 2, 6, 107:

    probe curare aliquid,

    id. Rud. 2, 3, 50:

    satis scite et probe,

    id. Trin. 3, 3, 56:

    narras,

    Ter. And. 5, 6, 6:

    intellegere,

    id. Eun. 4, 6, 30:

    Antipater, quem tu probe meministi,

    Cic. de Or. 3, 50, 194:

    de aquaeductu probe fecisti,

    id. Att. 13, 6, 1:

    scire,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    exercitus satis probe ornatus auxiliis,

    id. ib. 2, 10, 2:

    illud probe judicas,

    id. Att. 7, 3, 3:

    de Servio probe dicis,

    id. Brut. 41, 151; id. Off. 1, 19, 62:

    scire,

    id. Brut. 2, 12; Liv. 22, 15.—
    2.
    Transf., in gen., well, fitly, thoroughly, very, very much, greatly, finely, capitally, bravely (syn.:

    plane, omnino, sine dubio): appotus probe,

    Plaut. Am. 1, 1, 126:

    percutere aliquem,

    id. ib. 1, 1, v. 162:

    decipere,

    id. ib. 1, 1, v. 268:

    errare,

    id. ib. 3, 3, 20:

    vide, ut sit acutus culter probe,

    id. Mil. 5, 4:

    tui similis est probe,

    Ter. Heaut. 5, 3, 18:

    perdocta est probe,

    id. ib. 2, 3, 120. —In responses, as a token of applause, well done! good! bravo! unde agis te? Ca. Unde homo ebrius. Philo. Probe, Plaut. Most. 1, 4, 28: miles concubinam intro abiit oratum suam, ab se ut abeat. Acr Eu, probe! id. Mil. 4, 4, 9:

    probissime,

    very well, Ter. Ad. 3, 3, 65; id. Eun. 4, 7, 3.—
    B.
    Form prŏbĭter, well, fitly, capitally (ante-class.), Varr. ap. Non. 510, 29; cf. Prisc. p. 1010.
    2.
    Prŏbus, i, m., a Roman surname, Suet. Gram. 24.— Prŏbĭānus, a, um, adj., of or named from a Probus:

    purpura,

    Lampr. Alex. Sev. 40.

    Lewis & Short latin dictionary > probus

  • 90 professionarius

    prŏfessĭōnārĭus, ii, m. [professio], perh. a registrar of wares, one who fixed the duties on imported goods, Inscr. Marin. Frat. Arv. p. 151.

    Lewis & Short latin dictionary > professionarius

  • 91 proscribo

    prō-scrībo, psi, ptum, 3, v. a., to write before or in front of, to write over or upon, to inscribe.
    I.
    In gen. (post-Aug.):

    vultus voluntariā poenarum lege proscripti,

    written over, inscribed, Petr. 107.—
    II.
    In partic.
    A.
    To publish any thing by writing (freq. and class.):

    ut quo die esse oporteret idus Januarias, eo die Calendas Martias proscriberet,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129:

    quam (legem) non is promulgavit, quo nomine proscriptam videtis,

    id. ib. 2, 5, 69, §

    177: non proscriptā neque edictā die,

    id. ib. 1, 54, 141:

    venationem,

    id. Att. 16, 4, 1:

    leges,

    Tac. A. 13, 51:

    versiculos per vias,

    Gell. 15, 4, 3.—
    (β).
    With obj.-clause:

    senatum Calendis velle se frequentem adesse, etiam Formiis proscribi jussit,

    Cic. Att. 9, 17, 1:

    proscribit se auctionem esse facturum,

    id. Quint. 4, 15; cf. Suet. Caes. 49.—
    B.
    To offer in writing any thing for sale, lease, or hire, or as to be sold by auction, to post up, advertise:

    proscribere palam sic accipimus, claris litteris, ut, etc.,

    Dig. 14, 3, 11:

    Racilius tabulam proscripsit, se familiam Catonianam venditurum,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 5:

    Claudius proscripsit insulam, vendidit,

    id. Off. 3, 16, 65.—
    C.
    To publish a person as having forfeited his property, to punish with confiscation, to confiscate one's property (cf. publico):

    quaero enim, quid sit aliud proscribere. Velitis, jubeatis, ut M. Tullius in civitate ne sit, bonaque ejus ut mea sint,

    Cic. Dom. 17, 43:

    Pompeium,

    to confiscate the estates gained by him, id. Agr. 2, 36, 99:

    vicinos,

    to confiscate the lands of one's neighbors, id. ib. 3, 4, 14:

    possessiones,

    id. ib.:

    bona,

    Plin. Ep. 8, 18, 5.—
    D.
    To proscribe, outlaw one, by hanging up a tablet with his name and sentence of outlawry, confiscation of goods, etc.:

    posteaquam victoria constituta est, cum proscriberentur homines, qui adversarii fuisse putabantur,

    Cic. Rosc. Am. 6, 16:

    victoriā Sullae parentes,

    Sall. C. 37, 9:

    modus proscribendi,

    Suet. Aug. 27.—Hence, P. a., as subst.: prōscriptus, i, an outlaw, one proscribed:

    contra legem Corneliam, quae proscriptum juvari vetat,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 123:

    proscriptorum liberos honores petere puduit,

    Plin. 7, 30, 31, § 117:

    in proscriptorum numero esse,

    Sall. C. 51, 33:

    bona proscriptorum,

    id. H. 1, 31 Dietsch.—
    2.
    Trop.:

    cujus pudoris dignitas in concione proscripta sit,

    has been brought into ill repute, rendered suspected, Petr. 106.

    Lewis & Short latin dictionary > proscribo

  • 92 refigo

    rĕ-fīgo, xi, xum, 3, v. a., to unfix, unfasten, unloose, tear or pluck down, pull out or off (class.).
    I.
    Lit.:

    num figentur rursus eae tabulae, quas vos decretis vestris refixistis?

    have taken down, Cic. Phil. 12, 5, 12:

    affixis hostium spoliis, quae nec emptori refigere liceret,

    Plin. 35, 2, 2, § 7; so,

    clipeo refixo,

    Hor. C. 1, 28, 11:

    clipeum de poste Neptuni sacro,

    Verg. A. 5, 360:

    signa Parthorum templis,

    Hor. Ep. 1, 18, 56:

    clipeos captos in bello,

    Sil. 10, 601:

    dentes,

    to pull out, extract, Cels. 6, 15 fin.:

    refigere se crucibus,

    Sen. Vit. Beat. 19 fin.; cf.:

    refixum corpus interfectoris cremavit,

    Just. 9, 7, 11. — Poet.:

    caelo refixa sidera,

    loosened, falling down, Verg. A. 5, 527:

    non hasta refixas vendit opes,

    the plundered goods, Claud. IV. Cons. Hon. 497.—
    II.
    Transf.
    1.
    To take down the tables of the laws suspended in public, i. e. to annul, abolish, abrogate laws:

    acta M. Antonii rescidistis, leges refixistis,

    Cic. Phil. 13, 3, 5; cf.:

    cujus aera refigere debeamus,

    id. Fam. 12, 1 fin.: fixit leges pretio atque refixit, for a bribe, Verg, A. 6, 622.—
    * 2.
    To take away, remove: quo facilius nostra refigere deportareque tuto possimus, Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > refigo

  • 93 sectio

    sectĭo, ōnis, f. [id.], a cutting, cutting off, cutting up.
    I.
    In gen. (so only post - Aug.):

    sectio et partitio corporis (humani),

    Gell. 20, 1, 39; so,

    corporum,

    Vitr. 2, 2:

    cyma a primā sectione praestat,

    Plin. 19, 8, 41, § 137.—
    II.
    In partic.
    * A.
    A cutting of diseased parts of the body:

    (mandragoras) bibitur ante sectiones punctionesque, ne sentiantur,

    Plin. 25, 13, 94, § 150.—
    B.
    A castration, App. M. 7, p. 199, 31.—
    C.
    Publicists' t. t., a dividing, parcelling out, or distribution by auction of captured or confiscated goods (the prevailing and class. signif.;

    syn.: auctio, licitatio): cujus praedae sectio non venierit,

    Cic. Inv. 1, 45, 85: sectionem ejus oppidi universam Caesar vendidit, * Caes. B. G. 2, 33; Cic. Fragm. ap. Gell. 13, 24, 6; id. Phil. 2, 26, 64; 2, 29, 71; Varr. R. R. 2, 10, 4; Tac. H. 1, 90; id. A. 13, 23; Suet. Vit. 2.—
    D.
    Hence, of the confiscation of property by tax-gatherers:

    sectiones publicanorum,

    Just. 38, 7, 8.—
    E.
    Geometrical t. t., division, section:

    ut de ratione dividendi, de sectione in infinitum, etc.,

    Quint. 1, 10, 49.

    Lewis & Short latin dictionary > sectio

  • 94 sector

    1.
    sector, ōris, m. [id.], one who cuts or cuts off, a cutter (rare but class.).
    I.
    Lit.:

    zonarius,

    a cutpurse, Plaut. Trin. 4, 2, 20:

    collorum,

    a cutthroat, Cic. Rosc. Am. 29, 80 (v. II.); so id. ib. 31 fin.:

    feni,

    a haycutter, mower, Col. 11, 1, 12.—
    II.
    Publicists' t. t., a bidder, purchaser at a public sale of goods captured or confiscated by the State (cf. quadruplator):

    sectores vocantur qui publica bona mercantur,

    Dig. 4, 146:

    cum de bonis et de caede agatur, testimonium dicturus est is, qui et sector est et sicarius: hoc est, qui et illorum ipsorum bonorum, de quibus agitur, emptor atque possessor est et eum hominem occidendum curavit, de cujus morte quaeritur,

    Cic. Rosc. Am. 36, 103:

    sector sis,

    id. Phil. 2, 26, 65:

    Pompeii (sc. bonorum),

    id. ib. 13, 14, 30; Crassus ap. Cic. Fam. 15, 19, 3:

    ubique hasta et sector,

    Tac. H. 1, 20:

    hastae subjecit tabernas, nec sector inventus est,

    Flor. 2, 6, 48; Pacat. Pan. Theod. 25, 28; Claud. IV. Cons. Hon. 496; cf. Ps.-Ascon. ap. Cic. Verr. 2, 1, 20, § 52, p. 172, and 2, 1, 23, §

    61, p. 177 Orell.—In a double sense, with the signif. I.: nescimus per ista tempora eosdem fere sectores fuisse collorum et bonorum?

    cutthroats and cutpurses, Cic. Rosc. Am. 29, 80. —
    * B.
    Trop.:

    hinc rapti pretio fasces sectorque favoris Ipse sui populus,

    seller of his favor, Luc. 1, 178.—
    III. 2.
    sector, ātus, 1 ( inf. sectarier, Plaut. Mil. 2, 1, 13; id. Rud. 1, 2, 57; Hor. S. 1, 2, 78), v. dep. freq. a. [sequor], to follow continually or eagerly, in a good or bad sense; to run after, attend, accompany; to follow after, chase, pursue (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    equidem te jam sector quintum hunc annum,

    Plaut. Pers. 2, 1, 5:

    servum misi, qui sectari solet meum gnatum,

    id. Ep. 3, 4, 50: Chrysogonum (servi), Cic. Rosc. Am. 28, 77:

    praetorem circum omnia fora,

    id. Verr. 2, 2, 70, § 169:

    si mercede conducti obviam candidatis issent, si conducti sectarentur,

    id. Mur. 32, 67:

    at sectabuntur multi,

    id. ib. 33, 70:

    neque te quisquam stipator Praeter Crispinum sectabitur,

    Hor. S. 1, 3, 139:

    equitum manus quae regem ex more sectatur,

    Tac. A. 15, 2; 15, 33 fin.; Gell. 20, 6, 1 et saep.:

    mulieres sectarier,

    to run after, Plaut. Mil. 2, 1, 13; 3, 1, 183; cf.:

    desine matronas sectarier,

    Hor. S. 1, 2, 78:

    ipse suas sectatur oves, at filius agnos,

    accompanies, guards, Tib. 1, 10, 41:

    aratrum,

    to follow the plough, id. 2, 3, 7: canes, to follow the hounds (that hunt on before), Prop. 3, 14 (4, 13), 14:

    aliquem,

    to run after, pursue, Plaut. Cist. 2, 2, 1: servum, Cato ap. Gell. 17, 6, 3:

    homo ridicule insanus, qui ejusmodi est, ut eum pueri sectentur,

    Cic. Verr. 2, 4, 66, § 148:

    ne scuticā dignum horribili sectere flagello,

    Hor. S. 1, 3, 119:

    exagitet nostros Manes sectetur et umbras, etc.,

    Prop. 2, 8, 19 (2, 8 b, 19).— To visit a place gladly, to frequent:

    gymnasia,

    Plin. Ep. 1, 22, 6.— Absol.:

    homo coepit me obsecrare, Ut sibi liceret discere id de me: sectari jussi (alluding to the train of followers who accompanied the ancient philosophers),

    Ter. Eun. 2, 2, 31; id. Phorm. 1, 2, 36: at sectabantur multi... Quid opus est sectatoribus? (of the train of a candidate) Cic. Mur. 34, 71.—
    B.
    In partic., to pursue, chase, hunt animals: sues silvaticos in montibus, Varr. ap. Non. 555, 31:

    sectaris apros,

    Verg. E. 3, 75:

    gallinam,

    Plaut. Mil. 2, 2, 7:

    simiam,

    id. ib. 2, 2, 24; 2, 2, 106; 2, 3, 13 sq.;

    2, 6, 25: leporem,

    Hor. S. 1, 2, 106; 2, 2, 9 et saep.:

    cervam videre fugere, sectari canes,

    Ter. Phorm. prol. 7.—
    II.
    Trop., to follow or strive after; to pursue eagerly (not freq. till after the Aug. per.; not in Cic.): quid vos hanc miseram ac tenuem sectamini praedam? * Caes. B. G. 6, 35; so,

    praedam,

    Tac. A. 1, 65:

    facinora,

    Plaut. Mil. 3, 1, 28:

    lites,

    Ter. Phorm. 2, 3, 61:

    nomina tironum,

    Hor. S. 1, 2, 16:

    sectantem levia nervi Deficiunt,

    id. A. P. 26:

    gymnasia aut porticus,

    Plin. Ep. 1, 22, 6:

    omnes dicendi Veneres,

    Quint. 10, 1, 79; cf.:

    quas figuras,

    id. 9, 3, 100:

    voluptatem,

    id. 10, 1, 28:

    eminentes virtutes,

    to seek out, Tac. A. 1, 80:

    contumaciam sententiarum, habitum vultumque ejus,

    to seek to imitate, id. ib. 16, 22:

    praecepta salubria,

    Suet. Aug. 89:

    commoda,

    id. ib. 25:

    luxuriosa convivia,

    Just. 11, 10, 2:

    in alienis eripiendis vitam sectari,

    id. 27, 2, 8. —
    (β).
    With a rel. or subj.-clause, to hunt or track out, busy one's self:

    mitte sectari, rosa quo locorum Sera moretur,

    Hor. C. 1, 38, 3:

    non ut omnia dicerem sectatus, sed ut maxime necessaria,

    Quint. 1, 10, 1.
    In a pass.
    signif.:

    qui vellet se a cane sectari,

    Varr. R. R. 2, 9, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > sector

  • 95 sectrix

    sectrix, īcis, f. [id.], she that purchases confiscated goods:

    proscriptionum,

    Plin. 36, 15, 24, § 116.

    Lewis & Short latin dictionary > sectrix

  • 96 segestra

    sĕgestre, is, n. (collat. form sĕges-trĭa, ae, f., Varr. L. L. 5, § 166 Müll.: sĕ-gestra, ae, f., Edict. Diocl. p. 23), a covering, wrapper of straw or hides for shielding goods or persons from the weather: segestre, diphthera, diphthera ploiou, Gloss. Vet.— Sing.: segestre, Lucil. ap. Non. 537, 10.— Plur., Varr. ap. Non. 11, 16; Plin. 13, 12, 23, § 76; Edict. Diocl. p. 23.—As a sort of mantle:

    segestri vel lodiculā involutus,

    Suet. Aug. 83.

    Lewis & Short latin dictionary > segestra

  • 97 segestre

    sĕgestre, is, n. (collat. form sĕges-trĭa, ae, f., Varr. L. L. 5, § 166 Müll.: sĕ-gestra, ae, f., Edict. Diocl. p. 23), a covering, wrapper of straw or hides for shielding goods or persons from the weather: segestre, diphthera, diphthera ploiou, Gloss. Vet.— Sing.: segestre, Lucil. ap. Non. 537, 10.— Plur., Varr. ap. Non. 11, 16; Plin. 13, 12, 23, § 76; Edict. Diocl. p. 23.—As a sort of mantle:

    segestri vel lodiculā involutus,

    Suet. Aug. 83.

    Lewis & Short latin dictionary > segestre

  • 98 segestria

    sĕgestre, is, n. (collat. form sĕges-trĭa, ae, f., Varr. L. L. 5, § 166 Müll.: sĕ-gestra, ae, f., Edict. Diocl. p. 23), a covering, wrapper of straw or hides for shielding goods or persons from the weather: segestre, diphthera, diphthera ploiou, Gloss. Vet.— Sing.: segestre, Lucil. ap. Non. 537, 10.— Plur., Varr. ap. Non. 11, 16; Plin. 13, 12, 23, § 76; Edict. Diocl. p. 23.—As a sort of mantle:

    segestri vel lodiculā involutus,

    Suet. Aug. 83.

    Lewis & Short latin dictionary > segestria

  • 99 species

    spĕcĭes, ēi ( gen. sing. specie or specii, Matius ap. Gell. 9, 14, 15; gen. and dat. plur. were not in use in Cicero's time, but formarum, formis were used instead; cf. Cic. Top. 7, 30.—At a later period were introduced:

    specierum,

    Pall. Oct. 14, 15; Cod. Just. 1, 2, 10; Cael. Aur. Tard. 1, 5, § 151; cf. Charis. p. 18 P.; and Diom. p. 281 P.:

    speciebus,

    App. ad Asclep. p. 92, 25; Cod. Just. 11, 9, 1 al.; Dig. 28, 2, 29, § 10), f. [specio].
    I.
    Act., a seeing, sight, look, view (rare; cf.

    aspectus): speciem quo vortimus,

    Lucr. 4, 242; so id. 4, 236 (for which, a little before, visus); 5, 707; 5, 724; Vitr. 3, 2 fin.; 5, 9:

    si tantis intervallis nostra species potest id animadvertere,

    id. 9, 4:

    qui sensus nostros specie primā acerrime commovent,

    Cic. de Or. 3, 25, 98:

    qui doloris speciem ferre non possunt,

    id. Tusc. 2, 23, 54.—
    II.
    Pass., prop. that which is seen in a thing, i. e. the outward appearance, outside, exterior; shape, form, figure, mien, etc. (freq. and class.; syn. forma).
    A.
    Lit.:

    praeter speciem stultus,

    Plaut. Most. 4, 2, 49:

    quod speciem ac formam similem gerit ejus imago,

    Lucr. 4, 52; cf.:

    quae species formaque pugnae, qui motus hominum non ita expictus est, ut, etc.,

    outlines, contours, Cic. Tusc. 5, 39, 114:

    esse aliquem humanā specie et figurā,

    id. Rosc. Am. 22, 63:

    hominis esse specie deos confitendum est,

    id. N. D. 1, 18, 48:

    edepol specie lepida mulier!

    Plaut. Rud. 2, 4, 2; cf.:

    bellan' videtur specie mulier?

    id. Bacch. 4, 7, 40; id. Most. 1, 3, 23; id. Mil. 4, 2, 10; 4, 6, 20:

    urbis speciem vidi,

    id. Pers. 4, 4, 2; so,

    species praeclara oppidi,

    Cic. Rep. 3, 32, 44; id. Verr. 2, 4, 58, § 129:

    sphaerae (Archimedeae), etc.,

    id. Rep. 1, 14, 21:

    navium,

    Caes. B. G. 4, 25; cf.:

    nova atque inusitata,

    id. ib. 2, 31:

    horribilis,

    id. ib. 7, 36:

    agro bene culto nihil potest esse specie ornatius,

    Cic. Sen. 16, 57:

    horum hominum species est honestissima,

    id. Cat. 2, 8, 18:

    ad speciem magnifico ornatu,

    as to outward appearance, id. Verr. 2, 1, 22, § 58:

    populi,

    id. Rep. 3, 33, 45:

    nec ulla deformior species est civitatis, quam illa, in quā opulentissimi optimi putantur,

    id. Rep. 1, 34, 51: speciem honesti habere, the look or semblance of what is right, id. Off. 3, 2, 7:

    turba majorem quam pro numero speciem ferens,

    Curt. 3, 2, 3; cf.:

    fallaces sunt rerum species, quibus credimus,

    Sen. Ben. 4, 34, 1.—
    2.
    Something seen, a spectacle, sight, appearance:

    ponite itaque ante oculos miseram quidem illam ac flebilem speciem,

    Cic. Phil. 11, 3:

    non tulit hanc speciem furiatā mente Coroebus,

    Verg. A. 2, 407 (cf. I. supra).—
    3.
    Trop., that which is seen by the mind, an idea, notion: hanc illi idean appellabant:

    nos recte speciem possumus dicere,

    Cic. Ac. 1, 8, 30; cf. id. Top. 7, 30:

    insidebat in ejus mente species eloquentiae,

    id. Or. 5, 18:

    excellentis eloquentiae speciem et formam adumbrabimus,

    id. ib. 14, 43:

    species, forma et notio viri boni,

    id. Off. 3, 20, 81; cf.:

    prima sit haec forma et species et origo tyranni,

    id. Rep. 2, 29, 51:

    qui species alias veri scelerisque capiet,

    Hor. S. 2, 3, 208:

    utinam non inanes species anxio animo figuraret,

    Curt. 7, 1, 36.—
    B.
    In partic.
    1.
    A look, show, seeming, appearance, semblance, pretence, cloak, color, pretext, etc. (opp. that which is real, actual, etc.).
    a.
    In gen.:

    obiciuntur saepe formae, quae reapse nullae sunt, speciem autem offerunt,

    Cic. Div. 1, 37, 81:

    ista securitas specie quidem blanda sed reapse, etc.,

    id. Lael. 13, 47:

    cujus rei species erat acceptio frumenti,

    Sall. J. 29, 4:

    fraudi imponere aliquam speciem juris,

    Liv. 9, 11:

    specie liberā... re verā, etc.,

    id. 35, 31; cf.:

    litteras inanis vanā specie libertatis adumbratas esse,

    id. 33, 31, 2 Weissenb. ad loc.:

    plurimi ibi a fallaci equitum specie agasonibusque excepti sunt,

    id. 7, 15, 7:

    si dux primam speciem adpropinquantis terroris sustinuisset,

    id. 44, 6, 6 Weissenb. ad loc.:

    quae (nomina) primā specie admirationem, re explicatā risum movent,

    Cic. Fin. 4, 22, 61:

    quaedam humanitatis habent primam speciem ut misericordia,

    id. Tusc. 4, 14, 32:

    similitudinem quandam speciemque sapientium gerere,

    id. Off. 3, 4, 16:

    si speciem utilitatis voluptas habere dicetur,

    id. ib. 3, 33, 120.— Hence,
    b.
    Esp. with gen. of that which is assumed or pretended, under pretext of, under pretence of, etc.
    (α).
    With abl.:

    fortis viros specie quādam virtutis adsimulatae tenebat,

    Cic. Cael. 6, 14.—
    (β).
    With sub:

    sub specie tutelae liberūm ejus invasisse regnum,

    Curt. 9, 2, 7; 10, 6, 21; Liv. 44, 24, 4.—
    (γ).
    With per:

    per speciem celebrandarum cantu epularum,

    Liv. 9, 30, 8:

    per speciem auxilii Byzantiis ferendi, re ipsā, etc.,

    id. 39, 35, 4; 40, 13, 8; 42, 52, 8.—
    (δ).
    With in:

    si quis in speciem refectionis (viae) deteriorem viam facit,

    Dig. 43, 11, 1, § 2.—Adverb.: in speciem, for a show, as a pretence:

    haud dubio in speciem consensu fit ad Poenos deditio,

    Liv. 24, 1, 8:

    dilatā in speciem actione, re ipsā sublatā,

    id. 3, 9, 13; so,

    ad speciem tabernaculis relictis,

    Caes. B. C. 2, 35 fin.; id. B. G. 1, 51; Quint. Cic. Pet. Cons. 5, 18 al.—
    2.
    Also with gen.: in speciem, after the manner, in the fashion, like (cf. tamquam; poet.):

    inque chori ludunt speciem,

    Ov. M. 3, 685:

    in montis speciem curvari,

    id. ib. 15, 509; cf.:

    scorpiones vermiculos ovorum specie pariunt,

    Plin. 11, 25, 30, § 86.—
    3.
    Pregn., like the Engl. show, for ornament, display, splendor, beauty (cf.:

    dignitas, venustas): ut in usum boni sint et in speciem populo,

    Plaut. Most. 1, 2, 42:

    fuit pompa, fuit species, fuit incessus saltem Seplasiā dignus et Capuā,

    Cic. Pis. 11, 24:

    adhibere quandam in dicendo speciem atque pompam,

    id. de Or. 2, 72, 294:

    speciem candoremque caeli,

    id. Tusc. 1, 28, 68; cf. id. N. D. 2, 37; 2, 39:

    specie et motu capere homines,

    id. Brut. 62, 224:

    triumpho praebere speciem,

    Liv. 34, 52, 10:

    addere speciem,

    id. 37, 40; 9, 40:

    si fortunatum species et gratia praestat,

    Hor. Ep. 1, 6, 49; cf. id. ib. 2, 2, 203:

    ducit te species,

    id. S. 2, 2, 35:

    speciem Saturnia vaccae probat,

    Ov. M. 1, 612:

    juvenis,

    Juv. 10, 310:

    corporis,

    Curt. 7, 9, 19; Vitr. 3, 2.—
    C.
    Transf.
    1.
    Concr. (for simulacrum, i. q. eidôgon).
    a.
    An appearance in sleep, a vision, apparition (mostly poet.), Lucr. 1, 125:

    repetit quietis Ipsa suae speciem,

    Ov. M. 9, 473:

    voce suā specieque viri turbata soporem Excutit,

    id. ib. 11, 677:

    in quiete utrique consuli eadem dicitur visa species viri, etc.,

    Liv. 8, 6:

    per nocturnas species,

    id. 26, 19; cf.:

    mirabundi velut ad somni vanam speciem,

    id. 33, 32, 7; Sil. 13, 394; Curt. 3, 6, 7.—
    b.
    A likeness, image, statue: tum species ex aere vetus concidit... Et divum simulacra peremit fulminis ardor... Sancta Jovis species... Haec tardata diu species tandem celsā in sede locata, Cic. poët. Div. 1, [p. 1737] 12, 21.—
    2.
    Reputation, honor:

    o speciem dignitatemque populi Romani, quam reges pertimescant,

    Cic. Dom. 33, 89.—
    3.
    The particular thing among many to which the looks are turned; hence, a particular sort, kind, or quality, a species:

    species pars est generis,

    App. Asclep. p. 78, 26:

    harum singula genera minimum in binas species dividi possunt, etc.,

    Varr. R. R. 3, 3, 3; cf.:

    genus est id, quod sui similes communione quādam, specie autem differentes, duas aut plures complectitur partes,

    Cic. de Or. 1, 42, 189:

    primum illud genus quaerimus, ex quo ceterae species suspensae sunt... Homo species est, ut Aristoteles ait, canis species: commune his vinculum animal,

    Sen. Ep. 58, 7; Varr. R. R. 1, 9, 4; id. L. L. 10, § 18; Cic. Inv. 1, 27, 40; id. Or. 10, 33; id. Top. 18, 68; Quint. 3, 6, 26; 3, 10, 2; 5, 10, 90 al.: codicillis multas species vestis, argenti specialiter reliquit, many kinds or sorts, Dig. 34, 2, 19; cf. ib. 41, 1, 7.—
    b.
    In later jurid. lang., a special case:

    proponitur apud eum species talis: Sutor puero discenti cervicem percussit, etc.,

    Dig. 9, 2, 5 fin.; 31, 1, 85.—
    c.
    In late Lat., goods, wares (that are classed together; cf. assortment);

    publicae,

    Cod. Just. 1, 2, 10:

    annonariae,

    ib. 11, 73, 3:

    vendenda sit species,

    i. e. wine, Pall. Oct. 14, 3.—Esp., spices, drugs, etc., Macr. S. 7, 8 med.; Dig. 39, 4, 16, § 7; Pall. Oct. 14 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > species

  • 100 substantia

    substantĭa, ae, f. [substo], that of which a thing consists, the being, essence, contents, material, substance (post - Aug.):

    hominis,

    Quint. 7, 2, 5:

    rerum,

    id. 2, 21, 1:

    placidae et altae mentis,

    id. 6, prooem. §

    7: rhetorices,

    id. 2, 15, 34:

    de substantiā aut de qualitate,

    id. 3, 6, 38:

    singula animalia singulas habere debent substantias,

    Sen. Ep. 113, 4:

    esse diversae substantiae,

    Front. Strat. 4 praef.:

    earum rerum pretium non in substantiā, sed in arte positum est,

    in the material, Dig. 50, 16, 14: delebo omnem substantiam, every thing that exists, Vulg. [p. 1783] Gen. 7, 4.—
    II.
    Esp., fortune, substance, property:

    sine substantiā facultatum,

    without store of riches, without fortune, Tac. Or. 8:

    substantia omnis paternorum bonorum,

    Aur. Vict. Or. 19:

    rei familiaris,

    Paul. Sent. 2, 29; Dig. 36, 1, 16 al.—Also absol., worldly goods, Vulg. Gen. 36, 6; id. 1 Esd. 1, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > substantia

См. также в других словарях:

  • goods — I noun appurtenances, articles of commerce, assets, belongings, chattels, commodities, consumer durables, durables, effects, items, materials, paraphernalia, personal estate, possessions, produce, products, property, resources, staples, stock,… …   Law dictionary

  • goods — W2S2 [gudz] n [plural] 1.) things that are produced in order to be sold electrical/industrial/agricultural etc goods ▪ furniture, carpets and other household goods ▪ the large market for consumer goods (=televisions, washing machines etc) ▪… …   Dictionary of contemporary English

  • goods — [ gudz ] noun plural *** 1. ) objects produced for sale: a store specializing in leather goods stolen goods: Wilkins was found in possession of $8,000 worth of stolen goods. goods and services: The cost of household goods and services fell. 2. )… …   Usage of the words and phrases in modern English

  • Goods Island — (Palilug) Landsat Bild von Goods Island Gewässer …   Deutsch Wikipedia

  • goods — [goodz] pl.n. 1. movable personal property 2. merchandise; wares 3. fabric; cloth 4. Brit. freight: usually used attributively ☆ deliver the goods Informal to do or produce …   Universalium

  • Goods and Services Tax (Hong Kong) — Goods and Services Tax (GST) was a proposed Value Added Tax in Hong Kong. Consultation over a period of nine months was launched on 2006 07 19 and stirred considerable controversy.It launched a fierce debate amongst local taxpayers, lawmakers,… …   Wikipedia

  • goods vehicle — ➔ vehicle * * * goods vehicle UK US noun [C] TRANSPORT ► a truck that carries goods by road → See also HEAVY GOODS VEHICLE(Cf. ↑heavy goods vehicle), LARGE GOODS VEHICLE( …   Financial and business terms

  • goods — plural noun 1》 (goods) merchandise or possessions.     ↘[often as modifier] Brit. freight: a goods train. 2》 (the goods) informal exactly what is required. Phrases come up with (or deliver) the goods informal do what is expected …   English new terms dictionary

  • Goods and Services Tax (Singapore) — Goods and Services Tax (Abbreviation: GST; Chinese: 消费税) was introduced in Singapore on April 1, 1994 at 3%, but later increased to 4% on 1 January 2003 and 5% on 1 January 2004. It was raised again to 7% on 1 July 2007.Singapore’s GST is a broad …   Wikipedia

  • goods and services — ˌgoods and ˈservices noun [plural] ECONOMICS used to talk about everything produced or sold in an economy: • Consumer spending on goods and services rose 0.6% in September, after adjusting for inflation. * * * goods and services UK US noun… …   Financial and business terms

  • goods — [goodz] pl.n. 1. movable personal property 2. merchandise; wares 3. fabric; cloth 4. Brit. freight: usually used attributively ☆ deliver the goods Informal to do or produce the thing required ☆ get the goods on or have the goods on Sl …   English World dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»