-
21 притязание
-
22 что
* * *I мест.2) (в знач.: «как», «какой») як, які, шточто, твоя голова лучше?
— што (як), твая галава лепш?ну что, как у вас на даче?
— ну што, як у вас на дачы?3) (в знач.: «почему», «зачем») чаго, што4) (в знач.: «сколько») колькі, шточто было духу, пустился бежать
— колькі было духу, пусціўся бегчы5) (в относительном употреблении) што, якідерево, что тут росло
— дрэва, што (якое) тут расло(одно-другое-третье) разг. адно-другое-трэцяе, што-што-шточто вспомнил, что забыл, что перепутал
— што ўспомніў, што забыў, што пераблытаў (адно ўспомніў, другое забыў, трэцяе пераблытаў)(уж) на что разг.
— ужо ж які (да чаго) (перед сущ. или прил.), ужо ж як (да чаго) (перед нареч. или глаг.)— што за клопат?, якая патрэба?— што толку?, якая рацыя?, які сэнс?8) (в знач.: что я говорю?, даже не) ды што тамдостаточно одного слова, намёка… что намёка! взгляда
— досыць (дастаткова) аднаго слова, намёку… ды што там намёку! — позіркуни за что, ни про что
— ні за што, ні пра што, без дай прычыны— няма чаго, няма патрэбы, без патрэбы, не трэба— лічыць за нішто, не лічыццаII союз1) штознаю, что скажешь
— ведаю, што скажашдосадно, что ты опоздал
— прыкра, што ты спазніўсячто ни день, крепнет борьба за мир во всём мире
— што ні дзень, мацнее барацьба за мір ва ўсім свецечто в городе, что в деревне
— што ў горадзе, што ў вёсцы2) (в знач. сравнительного союза) яккручину, что тучу, не уносит ветром
— тугу, як хмару, не зносіць ветрам -
23 Чего сам не любишь, того и другому не желай
Чаго не хочаш самому, не чыні другомуШто сабе (табе) не міла, таго і другому не зычНе рабі другому, што не люба самомуНе чыні таго другім, што табе не любаМалы расейска-беларускi слоуник прыказак, прымавак i фразем > Чего сам не любишь, того и другому не желай
-
24 в
(в, во) предлогпри этом у употребляется в начале предложения, после знаков препинания и после согласныхў — после гласных, если слово, оканчивающееся на гласный, не отделено от предлога знаком препинаниява, ува перед словами, начинающимися на ув эпоху Великой Октябрьской социалистической революции
— у эпоху Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыікроме того, иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности:на (што)на (каго-што)а (чым)— роўна ў пяць гадзін, роўна а пятай гадзіне— у поўдзень, апоўдні— апоўначы, у поўнач— у той час, тым часам— у летні час, летняй парой— у тую ноч, той (тае) ночы— у апошні час, апошнім часаму, ў, ва, ува (што)на (што)за (каго)— паступіць за сакратара (у сакратары, сакратаром)на (што)з (чаго)— даўжынёй два метры, даўжынёй на (у) два метрык) (для обозначения предмета, в который кто-что-либо облекается, заключается) у, ў, вал) (для обозначения орудия действия) у, ў, вапри этом у употребляется в начале предложения, после знаков препинания и после согласныхў — после гласных, если слово, оканчивающееся на гласный, не отделено от предлога знаком препинаниява, ува перед словами, начинающимися на у— ва ўсім, ува ўсімкроме того, иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности:у, ў, ва (чым)за (каго)на (чым)— быць у чыне капітана, быць капітанам— драма ў вершах, драма вершам— валасы ў завітках, валасы завіткаміз (чаго)на (што)— камедыя ў трох актах (з трох актаў, на тры акты)е) (для обозначения какого-либо круга предметов, явлений, в отношении которых наблюдается избыток, преимущество, или недостаток) у, ў, ва (чым)— выйгрыш у тэмпе, выйгрыш тэмпуи) (для обозначения состояния, в котором кто-что-либо находится, сферы психической деятельности, в которой протекает действие) у, ў, ва (чым)— быць у сяброўстве з кім, сябраваць з кім— быць увесь час у рабоце, увесь час працаваць, рабіць -
25 за
за; па-за* * *1) с вин.— яму за сорак, яму больш за соракб) (при обозначении предмета, возле которого располагается кто-либо для какого-либо действия, занятия) за (што), да (чаго)2) с твор.б) (по ту сторону, позади кого-чего-либо) заг) (при указании лица, предмета и т.п., которые нужно достать, добыть, привести и т.п.) па (каго-што)ж) (для обозначения лица или предмета, от которых зависит наступление какого-либо действия, состояния) за (кім-чым), у, ў, ва, ува (кім-чым)— ваша чарга, за вамі чарга— з-за недахопу (праз недахоп, з прычыны недахопу) часу3) в знач. нареч. за -
26 для
- для чего* * *кроме того, иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности:а) (в знач.: ради, по случаю, с целью чего-либо) дзеля (каго-чаго)— для яго гэта не пад сілу, яму гэта не пад сілу— нашто?, навошта?, для чаго?для того, чтобы
— для таго, каб— няма чаго, няма дзеля чаго— для віду, для выгляду -
27 подвергать
* * *несовер. падвяргацьоднако лучше переводить (и чаще так и переводится) глаг., соответствующими определённым сущ., а также оборотами с другими глаг. в знач. ставить в какое-либо положение, делать предметом какого-либо действияставіць (каго-што пад што, на што)выстаўляць (каго-што пад што, на што)рабіць (каму-чаму, у каго-чаго, з кім-чым, над кім-чым што)аддаваць, даваць (каго-што на што, пад што, а также с неопр.)браць (пад што, на што, у што)— бамбардзіраваць, падвяргаць бамбардзіроўцы— абмяркоўваць, ставіць на абмеркаванне— ставіць на агляд, аглядаць— ставіць пад небяспеку свае жыццё, рызыкаваць сваім жыццём— дзейнічаць (уздзейнічаць) святлом (на што), ставіць (выстаўляць, падстаўляць) пад дзеянне святла— рабіць допыт, дапытваць (каго)— рабіць вобыск у каго-небудзь, абшукваць каго— караць, накладаць кару— накладаць штраф, штрафаваць— браць на выпрабаванне, выпрабоўваць, ставіць на (пад) выпрабаванне— браць пад сумненне, сумнявацца (у чым)— браць на смех, насміхацца, смяяцца (з каго-чаго), кпіць (з каго-чаго) -
28 нечего
-
29 претерпеть
зьведаць; перацярпець* * *совер.— зазнаць (зведаць, спазнаць, перанесці) голад і холад, нацярпецца голаду і холадувсё он видел, всё претерпел
— усё ён бачыў, усё перанёс (усяго нацярпеўся)2) (подвергнуться, измениться) змяніцца -
30 клонить
* * *несовер.(наклонять) нахіляць, вярнуць— лодку хіліла (нахіляла, вярнула, схіляла) на бокгнуць (да чаго, куды)вярнуць (да чаго, куды)я сразу догадался, к чему он клонит
— я адразу дагадаўся, куды ён гне (хіліць)он клонит разговор к тому, чтобы…
— ён вядзе (кіруе, верне) размову да таго, каб… -
31 обращаться
абарачацца; абарочвацца; абыходзіцца; абяртацца; зьвяртацца* * *несовер.2) перен. (устремляться, направляться) накіроўвацца, кідаццаабарачацца (у каго, у што, кім, чым)станавіцца (кім-небудзь, чым-небудзь)при росте промышленности капиталы обращаются очень быстро
— пры росце прамысловасці капіталы абарачаюцца вельмі хутказвяртацца, накіроўваццаабарачацца (у каго, у што, кім, чым)см. обращать -
32 с
з; з-над* * *(с, со) предлог1) с род. з (каго-чаго), са (каго-чаго) (при этом са употребляется перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш)кроме того, в значении «с такого-то времени», «по причине чего-либо», «по случаю чего-либо» переводится ещё предлогом ад (чаго)прийти с работы (со службы, с собрания)
— прыйсці з работы (са службы, са сходу)2) с вин. з (каго-што), са (каго-што) (при этом са употребляется перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш)кроме того, в значении «приблизительно», «около», «почти» переводится ещё предлогами каля (чаго), пад (што)— сабралася чалавек з дзесяць (каля дзесяці, пад дзесяць)3) с твор. з (кім-чым), са (кім-чым) (при этом са употребляется перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш)кроме того, в значении «при посредстве кого-чего-либо» переводится ещё конструкциями без предлога -
33 претерпевать
несовер.2) (подвергаться изменениям) мяняцца, зменьвацца -
34 из-за
дзеля; з-за; праз* * *предлог с род.2) (по причине, по вине кого-чего-либо) праз (каго-што), за (што и чым), па (чым), з прычыны (чаго), з-за (чаго)— за адсутнасцю, з прычыны адсутнасці— па слабасці, з прычыны слабасці— з-за дажджу, з прычыны дажджу ад'езд не адбыўся -
35 случай
выпадак; здарэнне; здарэньне; нагода* * *муж.— у выпадку чаго, а калі што якое— з выпадку чаго, з прычыны чаго, з нагоды чагов том случае, если…
— у тым выпадку, калі… -
36 жаждущий
-
37 намекать
* * *я знаю, на что он намекает
— я ведаю, на што ён намякае (ківае), да чаго ён хіліць, пра што (аб чым) ён заікаецца -
38 восходящий
які (што) паходзіць (з, ад чаго)см. восходить2) прил. узыходны, узыходзячывосходящее ударение лингв.
— узыходны націск -
39 стать
зрабіцца; постаць; склад; стацца; стаць* * *I совер.2) (обойтись в какую-либо цену) разг. каштаваць, абысціся— што б там ні было, чаго б гэта ні каштавала— значыць, такім чынам— стаць на чале ўлады, узяць уладу— у чым затрымка?, што перашкаджае?— ён (гэта) можа, ад яго можна чакацьII совер.1) (начать) пачаць, стаць2) в знач. вспомогательного глаг.: «быть» (преимущественно будущего времени), а также личными формами от соответствующего глаг.— што ты будзеш рабіць?, што ты зробіш?я не стал бы тебя беспокоить, если бы не крайняя надобность
— я б цябе не турбаваў, калі б не пільная патрэба3) (совершиться, сделаться) зрабіцца, стаць4) (оказаться достаточным, хватить) хапіць, стацьIII жен.быть под стать (быть подходящим)
— пасаваць, быць да пары, (идти) падыходзіць, (быть к лицу) быць да твару, (соответствовать) адпавядаць, (быть под пару) быць да пары (каму)— гэта яму не пасуе (не падыходзіць, не да твару)— з якой ласкі?, дзеля чаго? -
40 поборник
абаронец; абаронца; барацьбіт; змагар; паборнік; прыхільнік* * *— змагар за мір і дэмакратыю, абаронца (прыхільнік) міру і дэмакратыі
См. также в других словарях:
заволочи — 1. волакам даставіць куды н.; 2. прасунуць, працягнуць праз што н., унутр чаго н … Старабеларускі лексікон
заложити — 1. пакласці аснову чаго н., пачаць будаваць; заложити огонь запаліць; 2. пакласці, засунуць што н., схаваць за што н.; 3. навесіць, надзець на што н.; прасунуць праз што н.; заложити кони запрэгчы; 4. вызначыць, пастанавіць (у судовых або… … Старабеларускі лексікон
коло — I 1. кола (дэталь павозкі); 2. частка перадатачнага механізма; 3. прыстасаванне для катавання; 4. пра ўсё, што мае форму круга або кальца; 5. круг як сімвал замкнутага цыкла сферы; 6. група людзей, аб яднаных якімі н. сувязямі; грамадская… … Старабеларускі лексікон
занехати — спыніць што н., адмовіцца ад чаго н., пакінуць што н … Старабеларускі лексікон
возокъ — 1. вазок, лёгкія санкі; 2. мера, колькасць чаго н., што змяшчаецца на вазку … Старабеларускі лексікон
жадный — Iзайм. 1. ніхто; 2. ніводзін, ніводны; 3. ніякі; жаднымъ обычаемъ (способомъ), жадною мерою ніякім чынам, ні ў якім разе, ні ў якім выпадку, ні за што; 4. які небудзь; любы, усякі, усялякі IIпрым. 1. сасмаглы, прагнучы, які адчувае смагу; 2.… … Старабеларускі лексікон
жаловати — 1. наракаць, жаліцца; складаць скаргу на каго н.; судзіцца; 2. праяўляць жаль, шкадаванне з прычыны чаго н., каяцца; 3. адчуваць жаль, літасць, шкадаваць каго н. ці што н.; 4. смуткаваць, маркоціцца, аплакваць; 5. шкадаваць; берагчы; 6. аказваць… … Старабеларускі лексікон
зайти — 1. дайсці да чаго н., зайсці куды н., прыйсці адкуль н., увайсці ў што н.; 2. выйсці насустрач, перагарадзіць дарогу; 3. перайсці ў чыю н. уласнасць; зайти въ долги запазычыцца; 4. дасягнуць мэты; распаўсюдзіцца, стаць вядомым; 5. дасягнуць… … Старабеларускі лексікон
змышляти — 1. задумваць, намервацца зрабіць што н.; 2. ацэньваць; прызнаваць, рабіць якія н. заключэнні; 3. прыдумваць; выдумваць тое, чаго не было … Старабеларускі лексікон
зражати — дамагацца адмены, анулявання чаго н., касаваць што н., аб яўляць несапраўдным … Старабеларускі лексікон
инклюза — пералік чаго н. (з яў, тэм, пытанняў), што мае якую н. агульную сувязь паміж сабой; кола, шэраг … Старабеларускі лексікон
