quanti

for how much, at what price.

quantus, a, um, adj. [quam], how great.

Bellum, Nep. Dat. 5, 1:

calamitates,

Cic. Tusc. 1, 35, 86:

homo in dicendo,

id. de Or. 2, 12, 51:

gravitas,

Vell. 2, 129, 2.—Corresp. with tantus:

videre mihi videor tantam dimicationem, quanta numquam fuit,

Cic. Att. 7, 1, 2.—With sup.:

tanta est inter eos, quanta maxima esse potest, morum studiorumque distantia,

the greatest possible difference, Cic. Lael. 20, 74.—Without tantus:

quantus non unquam antea, exercitus venit,

Liv. 9, 37, 2:

quanta maxime poterat vi perculit,

id. 9, 10, 10; cf. id. 7, 9, 8; 42, 15, 1; 24, 35, 5; Verg. A. 12, 701; 3, 641:

quanta mea sapientia est,

Plaut. Stich. 1, 2, 62.—Quantus quantus, for quantuscumque, how great or much soever (ante-class.):

denegabit quantum quantum ad eum erit delatum,

Plaut. Poen. 3, 4, 28:

tu, quantus quantus, nihil nisi sapientia es,

Ter. Ad. 3, 3, 40:

quanta quanta haec mea paupertas est, tamen,

id. Phorm. 5, 7, 10. — In quantum, as far as, according as, in how far, in so far as, to whatever extent:

in quantum satis erat,

Tac. Or. 2:

declamatio, in quantum maxime potest, imitetur eas actiones,

Quint. 2, 10, 4; Sen. Ben. 2, 23, 1:

pedum digitos, in quantum quaeque secuta est, Traxit,

Ov. M. 11, 71:

in quantum potuerit,

as far as possible, Plin. Ep. 10, 75. — With a preceding in tantum, as greatly... as:

vir in tantum laudandus, in quantum intellegi virtus potest,

Vell. 1, 9.—

Of number, value, etc., how much, how many:

quanta milia,

Prop. 1, 5, 10; Val. Fl. 3, 261. —And with or without tantus, as much as, as many as, Caes. B. G. 6, 19; Liv. 23, 21.—

As a designation of multitude, quantum = emphatic omnis: ut te quidem omnes di deaeque, quantum est, perduint,

as many as there are of them, Ter. Heaut. 4, 6, 6:

quantum in terra degit, hominum perjurissime!

Plaut. Ps. 1, 3, 117.— quantum, subst., with gen., as much of... as:

quantum est frumenti hornotini, exaraverunt,

Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.— Quanti, as gen. pretii, how high, how dear, or as dear as, as high as: quanti emi potest minime, how cheap? Ep. Ad quadraginta minas, Plaut. Ep. 2, 2, 110:

quanti emit?

Ter. Eun. 5, 6 (5), 14:

quanti locaverint, tantam pecuniam redemptori solvendam,

Cic. Phil. 9, 7, 16:

vide, quanti apud me sis,

how highly I prize you, how dear you are to me, id. Fam. 7, 19 init.:

noli spectare, quanti sit homo,

id. Q. Fr. 1, 2, 4:

(tu) qui scias quanti Tulliam faciam,

id. Fam. 2, 16, 5:

quanti est ista hominum gloria,

of how trifling worth, id. Rep. 6, 23, 25; cf. id. Tusc. 5, 37, 109:

quanti est sapere!

what a fine thing it is! Ter. Eun. 4, 7, 21:

quanti ejus intersit,

Dig. 43, 18, 3.—Quanti quanti, at whatever price:

sed quanti quanti, bene emitur quod necesse est,

Cic. Att. 12, 23, 3.—Quanto opere, sometimes as one word, quantopere (q. v.), with what care, how greatly, how much (answering to tanto opere or tantopere, so greatly, so much):

quanto se opere custodiant bestiae,

Cic. N. D. 2, 49, 126:

quantoque opere ejus municipii causā laborarem,

id. Fam. 13, 7, 1.—Hence,

quantum, adv., as much as, so much as:

scribe, quantum potes,

Cic. Att. 9, 7, 7.—Quantum possum or potest, as soon as possible:

domum me rursum, quantum potero, tantum recipiam,

Plaut. Aul. 1, 2, 40: rescribas ad me, quantum potest, Cic. Att. 4, 13, 1:

erus, quantum audio, uxore excidit,

so far as I hear, Ter. And. 2, 5, 12:

quantum suspicor,

as far as I can conjecture, id. Eun. 1, 2, 62.—Quantum in or ad me, so far as concerns me:

non igitur adhuc, quantum quidem in te est, intellego deos esse,

i. e. for all you have shown to the contrary, Cic. N. D. 3, 7, 15; cf. id. Ac. 1, 2, 8:

quantum ad Pirithoum, Phaedra pudica fuit,

as far as concerned, with respect to, Ov. A. A. 1, 744:

quantum ad jus attinet,

Sen. Contr. 5, 34, 16; 3, 16, 1.—With compp. for quanto, the more, the greater, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 488, A, 2).—Followed by eo:

quantum juniores patrum plebi se magis insinuabant, eo acrius contra tribuni tenebant,

Liv. 3, 15, 2; 44, 7, 6; Col. 12, 23 init. —Followed by tanto:

quantum augebatur militum numerus, tanto majore, etc.,

Liv. 5, 10, 5; 6, 38, 5; 27, 47, 11; cf. id. 32, 5, 1. — Also without a correl.:

quantum... et minus,

Liv. 44, 36, 5.—

quantō, adv., by how much, by as much as, according as, the:

quanto diutius Abest, magis cupio tanto,

the longer he is away, Ter. Heaut. 3, 1, 15:

quanto gravior oppugnatio, tanto crebriores,

Caes. B. G. 5, 44:

quanto magis philosophi delectabunt, si, etc.,

how greatly, Cic. Ac. 1, 3, 10:

quanto praeclarior vita, tanto,

Sall. J. 85, 22 Kritz. — With verbs which contain the idea of comparison:

Hannibalem tanto praestitisse ceteros imperatores prudentiā, quanto populus Romanus antecedebat fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1.—With posit.:

tanto acceptius in vulgum, quanto modicus privatis aedificationibus,

inasmuch as, Tac. A. 6, 45:

quanto frequenter impellitur, tanto firmiter roboratur,

Lact. 5, 7, 9.—With ante, secus, aliud:

quo minus exponam, quam multa ad me detulerit, quanto ante providerit,

Cic. Sest. 3, 8: videtote, quanto secus ego fecerim, how differently, Cato ap. Charis. p. 192 P.:

ut manifesto appareat, quanto sit aliud proximum esse, aliud secundum,

Quint. 10, 1, 53.

* * *

rēfert (or separately rē fert), tŭlit, ferre, v. n. and impers. (plur. rarely personal; v. II. infra) [res - fero; the ancients regarded rē in this word as derived from res; cf. Fest. s. v. refert, p. 282 Müll.]; prop., it follows from or in view of a thing, i. q. ex re est; hence, it is for one ' s interest or advantage, it profits; or, in gen., it befits, matters, imports, concerns, it is of importance or consequence (syn.: juvat, conducit, attinet; freq. and class.); constr.,

In all periods and in all kinds of composition, refert hoc ( id, illud, etc., a subj.-clause) meā ( tuā, etc., qs. fert re meā, tuā, etc.; cf. Prisc. p. 1077 P.) magni ( pluris, quanti, etc., nihil, quid?), or absol.

Hoc meā refert, etc. (in Cic. very rare;

whereas interest meā occurs very freq.): tua istuc refert maxime,

Plaut. Trin. 2, 2, 38:

tua istuc refert, si curaveris,

id. Am. 2, 2, 109:

id mea minime refert,

Ter. Ad. 5, 4, 27:

quod refert tua,

Plaut. Pers. 4, 3, 50:

nihilo pol pluris tua hoc, quam quanti illud refert meā,

id. Rud. 4, 3, 27:

meā quidem istuc nihil refert,

id. Pers. 4, 3, 68:

id tuā refert nihil, utrum illae fecerint,

Ter. Hec. 4, 3, 12:

tuā quod nihil refert, ne Cures,

Plaut. Stich. 2, 1, 48:

tuā quod nihil refert, percontari desinas,

Ter. Hec. 5, 3, 12:

non ascripsi id, quod tuā nihil referebat,

Cic. Fam. 5, 20, 5:

quid id meā refert?

Plaut. Curc. 3, 25; 4, 2, 44; id. Merc. 2, 3, 117:

quid id refert tuā?

id. Curc. 3, 88; id. Rud. 1, 2, 88; Ter. Phorm. 4, 5, 11.—With subj.-clause:

quid meā refert, hae Athenis natae an Thebis sient?

Plaut. Rud. 3, 4, 41.—

Hoc refert, etc.:

quomodo habeas, illud refert, jurene an injuriā,

Plaut. Rud. 4, 4, 25:

ne illud quidem refert, consul an dictator an praetor spoponderit,

Liv. 9, 9:

illud permagni referre arbitror, Ut ne scientem sentiat te id sibi dare,

Ter. Heaut. 3, 1, 58:

primum illud parvi refert, nos publicanis amissis vectigalia postea victoria reciperare,

Cic. Imp. Pomp. 7, 18:

magni quod refert,

Lucr. 2, 760:

at quibus servis? refert enim magno opere id ipsum,

Cic. Cael. 23, 57: quanti id refert? Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 1. — With subject-clause:

parvi retulit Non suscepisse,

Ter. Phorm. 4, 3, 41; cf.:

parvi refert abs te ipso jus dici aequabiliter, nisi, etc.,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 7:

quanti refert, te nec recte dicere, qui nihili faciat?

Plaut. Ps. 4, 6, 23:

meminero, sed quid meminisse id refert?

id. Mil. 3, 1, 214:

quid mihi refert Chrysalo esse nomen, nisi, etc.,

id. Bacch. 4, 4, 53:

quid te igitur rettulit Beneficum esse oratione, si, etc.,

id. Ep. 1, 2, 13:

neque refert videre, quid dicendum sit, nisi, etc.,

Cic. Brut. 29, 110:

neque enim numero comprehendere refert,

nor indeed is it necessary, need we, Verg. G. 2, 104: nec dicaris aliquid, quod referret scire, reticuisse, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 2.—With [p. 1546] inf. pass.:

jam nec mutari pabula refert,

Verg. G. 3, 548; cf.:

plures e familiā cognosci referre arbitror,

Suet. Ner. 1. — With a rel. subj.-clause (so most freq. in the class. per.):

ipsi animi magni refert quali in corpore locati sint,

Cic. Tusc. 1, 33, 80: magni refert, hic quid velit, Caes. ap. Cic. Att. 14, 1, 2:

cum ego ista omnia bona dixero, tantum refert, quam magna dicam,

Cic. Fin. 5, 30, 90:

quasi vero referat quam id saepe fiat,

id. Div. 2, 29, 62:

quid refert, quā me ratione cogatis?

id. Lael. 8, 26:

quid refert, utrum voluerim fieri, an gaudeam factum?

id. Phil. 2, 12, 29:

quid refert, tanto post ad judices deferantur, an omnino non deferantur?

id. Fl. 9, 21:

quae (aves) pascantur nec ne, quid refert?

id. Div. 2, 34, 72:

tuo vitio rerumne labores, Nil referre putas?

Hor. S. 1, 2, 77:

cum referre negas, quali sit quisque parente Natus,

id. ib. 1, 6, 7 et saep.:

quod tu istis lacrimis te probare postulas, Non pluris refert, quam si imbrem in cribrum geras,

Plaut. Ps. 1, 1, 100; cf.:

tantum retulerit, ut in transferendis seminibus similem statum caeli locique observemus,

Col. 3, 9, 7. —

Refert, etc.: Do. Hae (tabellae) quid ad me? To. Immo ad te attinent, Et tuā refert, Plaut. Pers. 4, 3, 28: Ep. Tua pol refert enim? Ge. Si quidem meā refert, operā utere, id. Stich. 4, 2, 36:

quid tuā refert, qui cum istac venerit?

id. Merc. 5, 2, 65:

non plus suā referre, quam si, etc.,

Cic. Quint. 5, 19:

quos, cum nihil refert, pudet,

Plaut. Ep. 2, 1, 1:

cum nihilo pluris referet, quam si, etc.,

id. Bacch. 3, 4, 20:

nego et negando si quid refert, ravio,

id. Poen. 3, 5, 33:

si servus est, numquid refert?

id. Ps. 2, 4, 28:

quid refert, si hoc ipsum salsum illi et venustum videbatur?

Cic. N. D. 1, 28, 79 et saep. —

Entirely absol.:

bona Sejani ablata aerario, ut in fiscum cogerentur, tamquam referret,

as though it mattered, as if there were any difference, Tac. A. 6, 2.—

Analogous to attinet, conducit, and interest; it is of importance; it belongs, relates, concerns, etc.; constr., refert hoc, id, etc. (once referunt haec), ad aliquem, alicui, alicujus, etc. (mostly ante-class. and post-Aug.; but, with alicujus, once in Sall. and once in Liv.): quam ad rem istuc refert? Plaut Ep. 2, 2, 91; cf.:

quid id ad me aut ad meam rem refert,

id. Pers. 4, 3, 44:

refert etiam ad fructus, quemadmodum vicinus in confinio consitum agrum habeat,

Varr. R. R. 1, 16 fin. — In plur.:

te ex puellā prius percontari volo, Quae ad rem referunt,

Plaut. Pers. 4, 4, 44:

quoi rei id te assimulare rettulit?

id. Truc. 2, 4, 40:

dic, quid referat intra Naturae fines viventi, jugera centum an Mille aret?

Hor. S. 1, 1, 49:

quin et verba Flavii vulgabantur, non referre dedecori, si citharoedus demoveretur et tragoedus succederet,

Tac. A. 15, 65:

faciundum aliquid, quod illorum magis quam suā retulisse videretur,

Sall. J.111, 1:

praefatus... et ipsorum referre, si quos suspectos status praesens rerum faceret,

Liv. 34, 27, 6:

quorum nihil refert, ubi litium cardo vertatur,

Quint. 12, 8, 2:

neque refert cujusquam, Punicas Romanasve acies laetius extuleris,

Tac. A. 4, 33:

ipsius certe ducis hoc referre videtur,

Juv. 16, 58:

plurimum refert compositionis, quae quibus anteponas,

Quint. 9, 4, 44:

tu nihil referre iniquitatis existimas, exigas, quod deberi non oportuerit, an constituas, ut debeatur?

Plin. Pan. 40 fin.:

quem insignire exempli nonnihil, non insignire humanitatis plurimum refert,

id. Ep. 8, 22, 4:

nec minimo sane discrimine refert, Quo gestu lepores et quo gallina secetur,

Juv. 5, 123. — Rarely with a subst. as subj.:

adeo magni refert studium atque voluptas, et quibus in rebus consuerint esse operati homines,

Lucr. 4, 984:

adeo incessus in gravida refert,

Plin. 7, 6, 5, § 42:

longitudo in his refert, non crassitudo,

id. 18, 31, 74, § 317:

multum tamen in iis refert et locorum natura,

id. 11, 51, 112, § 267:

plurimum refert soli cujusque ratio,

id. 18, 21, 50, § 187.

rēfert (or separately rē fert), tŭlit, ferre, v. n. and impers. (plur. rarely personal; v. II. infra) [res - fero; the ancients regarded rē in this word as derived from res; cf. Fest. s. v. refert, p. 282 Müll.]; prop., it follows from or in view of a thing, i. q. ex re est; hence, it is for one ' s interest or advantage, it profits; or, in gen., it befits, matters, imports, concerns, it is of importance or consequence (syn.: juvat, conducit, attinet; freq. and class.); constr.,

In all periods and in all kinds of composition, refert hoc ( id, illud, etc., a subj.-clause) meā ( tuā, etc., qs. fert re meā, tuā, etc.; cf. Prisc. p. 1077 P.) magni ( pluris, quanti, etc., nihil, quid?), or absol.

Hoc meā refert, etc. (in Cic. very rare;

whereas interest meā occurs very freq.): tua istuc refert maxime,

Plaut. Trin. 2, 2, 38:

tua istuc refert, si curaveris,

id. Am. 2, 2, 109:

id mea minime refert,

Ter. Ad. 5, 4, 27:

quod refert tua,

Plaut. Pers. 4, 3, 50:

nihilo pol pluris tua hoc, quam quanti illud refert meā,

id. Rud. 4, 3, 27:

meā quidem istuc nihil refert,

id. Pers. 4, 3, 68:

id tuā refert nihil, utrum illae fecerint,

Ter. Hec. 4, 3, 12:

tuā quod nihil refert, ne Cures,

Plaut. Stich. 2, 1, 48:

tuā quod nihil refert, percontari desinas,

Ter. Hec. 5, 3, 12:

non ascripsi id, quod tuā nihil referebat,

Cic. Fam. 5, 20, 5:

quid id meā refert?

Plaut. Curc. 3, 25; 4, 2, 44; id. Merc. 2, 3, 117:

quid id refert tuā?

id. Curc. 3, 88; id. Rud. 1, 2, 88; Ter. Phorm. 4, 5, 11.—With subj.-clause:

quid meā refert, hae Athenis natae an Thebis sient?

Plaut. Rud. 3, 4, 41.—

Hoc refert, etc.:

quomodo habeas, illud refert, jurene an injuriā,

Plaut. Rud. 4, 4, 25:

ne illud quidem refert, consul an dictator an praetor spoponderit,

Liv. 9, 9:

illud permagni referre arbitror, Ut ne scientem sentiat te id sibi dare,

Ter. Heaut. 3, 1, 58:

primum illud parvi refert, nos publicanis amissis vectigalia postea victoria reciperare,

Cic. Imp. Pomp. 7, 18:

magni quod refert,

Lucr. 2, 760:

at quibus servis? refert enim magno opere id ipsum,

Cic. Cael. 23, 57: quanti id refert? Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 1. — With subject-clause:

parvi retulit Non suscepisse,

Ter. Phorm. 4, 3, 41; cf.:

parvi refert abs te ipso jus dici aequabiliter, nisi, etc.,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 7:

quanti refert, te nec recte dicere, qui nihili faciat?

Plaut. Ps. 4, 6, 23:

meminero, sed quid meminisse id refert?

id. Mil. 3, 1, 214:

quid mihi refert Chrysalo esse nomen, nisi, etc.,

id. Bacch. 4, 4, 53:

quid te igitur rettulit Beneficum esse oratione, si, etc.,

id. Ep. 1, 2, 13:

neque refert videre, quid dicendum sit, nisi, etc.,

Cic. Brut. 29, 110:

neque enim numero comprehendere refert,

nor indeed is it necessary, need we, Verg. G. 2, 104: nec dicaris aliquid, quod referret scire, reticuisse, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 2.—With [p. 1546] inf. pass.:

jam nec mutari pabula refert,

Verg. G. 3, 548; cf.:

plures e familiā cognosci referre arbitror,

Suet. Ner. 1. — With a rel. subj.-clause (so most freq. in the class. per.):

ipsi animi magni refert quali in corpore locati sint,

Cic. Tusc. 1, 33, 80: magni refert, hic quid velit, Caes. ap. Cic. Att. 14, 1, 2:

cum ego ista omnia bona dixero, tantum refert, quam magna dicam,

Cic. Fin. 5, 30, 90:

quasi vero referat quam id saepe fiat,

id. Div. 2, 29, 62:

quid refert, quā me ratione cogatis?

id. Lael. 8, 26:

quid refert, utrum voluerim fieri, an gaudeam factum?

id. Phil. 2, 12, 29:

quid refert, tanto post ad judices deferantur, an omnino non deferantur?

id. Fl. 9, 21:

quae (aves) pascantur nec ne, quid refert?

id. Div. 2, 34, 72:

tuo vitio rerumne labores, Nil referre putas?

Hor. S. 1, 2, 77:

cum referre negas, quali sit quisque parente Natus,

id. ib. 1, 6, 7 et saep.:

quod tu istis lacrimis te probare postulas, Non pluris refert, quam si imbrem in cribrum geras,

Plaut. Ps. 1, 1, 100; cf.:

tantum retulerit, ut in transferendis seminibus similem statum caeli locique observemus,

Col. 3, 9, 7. —

Refert, etc.: Do. Hae (tabellae) quid ad me? To. Immo ad te attinent, Et tuā refert, Plaut. Pers. 4, 3, 28: Ep. Tua pol refert enim? Ge. Si quidem meā refert, operā utere, id. Stich. 4, 2, 36:

quid tuā refert, qui cum istac venerit?

id. Merc. 5, 2, 65:

non plus suā referre, quam si, etc.,

Cic. Quint. 5, 19:

quos, cum nihil refert, pudet,

Plaut. Ep. 2, 1, 1:

cum nihilo pluris referet, quam si, etc.,

id. Bacch. 3, 4, 20:

nego et negando si quid refert, ravio,

id. Poen. 3, 5, 33:

si servus est, numquid refert?

id. Ps. 2, 4, 28:

quid refert, si hoc ipsum salsum illi et venustum videbatur?

Cic. N. D. 1, 28, 79 et saep. —

Entirely absol.:

bona Sejani ablata aerario, ut in fiscum cogerentur, tamquam referret,

as though it mattered, as if there were any difference, Tac. A. 6, 2.—

Analogous to attinet, conducit, and interest; it is of importance; it belongs, relates, concerns, etc.; constr., refert hoc, id, etc. (once referunt haec), ad aliquem, alicui, alicujus, etc. (mostly ante-class. and post-Aug.; but, with alicujus, once in Sall. and once in Liv.): quam ad rem istuc refert? Plaut Ep. 2, 2, 91; cf.:

quid id ad me aut ad meam rem refert,

id. Pers. 4, 3, 44:

refert etiam ad fructus, quemadmodum vicinus in confinio consitum agrum habeat,

Varr. R. R. 1, 16 fin. — In plur.:

te ex puellā prius percontari volo, Quae ad rem referunt,

Plaut. Pers. 4, 4, 44:

quoi rei id te assimulare rettulit?

id. Truc. 2, 4, 40:

dic, quid referat intra Naturae fines viventi, jugera centum an Mille aret?

Hor. S. 1, 1, 49:

quin et verba Flavii vulgabantur, non referre dedecori, si citharoedus demoveretur et tragoedus succederet,

Tac. A. 15, 65:

faciundum aliquid, quod illorum magis quam suā retulisse videretur,

Sall. J.111, 1:

praefatus... et ipsorum referre, si quos suspectos status praesens rerum faceret,

Liv. 34, 27, 6:

quorum nihil refert, ubi litium cardo vertatur,

Quint. 12, 8, 2:

neque refert cujusquam, Punicas Romanasve acies laetius extuleris,

Tac. A. 4, 33:

ipsius certe ducis hoc referre videtur,

Juv. 16, 58:

plurimum refert compositionis, quae quibus anteponas,

Quint. 9, 4, 44:

tu nihil referre iniquitatis existimas, exigas, quod deberi non oportuerit, an constituas, ut debeatur?

Plin. Pan. 40 fin.:

quem insignire exempli nonnihil, non insignire humanitatis plurimum refert,

id. Ep. 8, 22, 4:

nec minimo sane discrimine refert, Quo gestu lepores et quo gallina secetur,

Juv. 5, 123. — Rarely with a subst. as subj.:

adeo magni refert studium atque voluptas, et quibus in rebus consuerint esse operati homines,

Lucr. 4, 984:

adeo incessus in gravida refert,

Plin. 7, 6, 5, § 42:

longitudo in his refert, non crassitudo,

id. 18, 31, 74, § 317:

multum tamen in iis refert et locorum natura,

id. 11, 51, 112, § 267:

plurimum refert soli cujusque ratio,

id. 18, 21, 50, § 187.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

ĕmo, ēmi, emptum, 3 ( perf. subj. emissim, Plaut. Cas. 2, 5, 39), v. a. [the same word with EMERE=accipere, Paul. ex Fest. pp. 4, 18, and 76, 1 Müll.; cf. adimo and demo; prop., to take; root yam; Sanscr. yamati, hold fast, Fick, Vergl. Wört. p. 158 sq.; cf. Curt. Gr. Etym. p. 598 note], to buy, purchase (very freq. in all periods and kinds of composition).

Lit.:

is postquam hunc emit, dedit eum, etc.,

Plaut. Capt. prol. 19:

qui puellam ab eo emerat,

id. Rud. prol. 59:

emit hosce de praeda,

id. Capt. prol. 34; 1, 2, 2; id. Epid. 1, 1, 62:

aliquid de aliquo,

id. Curc. 2, 3, 64; Cic. Att. 10, 5, 3; 13, 31, 4; id. Rosc. Am. 2, 6.—With gen. or abl. pretii (cf. Zumpt, Gram. § 444): Ep. Quanti eam emit? Th. Vili. Ep. Quot minis? Th. Quadraginta minis, Plaut. Epid. 1, 1, 49 sq.; so,

quanti,

Ter. Ad. 2, 2, 41:

tanti, quanti, etc.,

Cic. Off. 3, 14, 59:

minoris aut pluris,

id. Verr. 2, 4, 7; id. Off. 3, 12, 51; id. Att. 10, 5, 3 al.:

duodeviginti minis,

Plaut. Poen. 4, 2, 74:

duobus milibus nummum,

Cic. Rosc. Am. 2, 6:

magno, parvo,

id. Att. 13, 29 fin.:

immenso quaedam,

Suet. Calig. 39 al.:

bene,

i. e. cheap, Cic. Att. 1, 13 fin.; 12, 23, 3:

male,

i. e. dear, id. ib. 2, 4, 1; cf.

care,

Hor. Ep. 2, 1, 238:

quatuor tabernas in publicum,

for the public, Liv. 39, 44; 44, 16 fin.:

piper in libras,

by the pound, Plin. 12, 7, 14, § 28:

fundum in diem,

on time, on credit, Nep. Att. 9, 5:

per assem et libram,

i. e. to adopt, Suet. Aug. 64 al. — Perf. part. pass. as subst.

empta, ae, f., she who is bought, the slave, Prop. 1, 9, 4.—

emptum, i, n., the purchase, contract of purchase:

quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt,

through buying and selling, Cic. N. D. 3, 30, 74;

so in jurid. lang.: ex empto,

Dig. 17, 1, 14; cf.

the title: De actionibus empti et venditi,

Dig. 19, 1; Cod. Just. 4, 49.—

Prov.: emere oportet, quem oboedire velis tibi,

Plaut. Pers. 2, 4, 2.—

Trop., to buy, buy up, to purchase, gain, acquire, procure, obtain:

aliquando desinat ea se putare posse emere, quae ipse semper habuit venalia, fidem, jusjurandum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 62; cf.:

sententias (judicum),

id. Clu. 36 fin.; and:

animos centurionum,

Tac. H. 4, 57:

ex his (tribunis plebis) emitur ab inimicis meis is, quem, etc.,

Cic. Sest. 33, 72:

militem,

Tac. H. 1, 5 fin.; Suet. Galb. 15:

exercitum,

Flor. 3, 1, 9:

percussorem in aliquem,

Curt. 4, 1 et saep.:

aliquem beneficiis,

to gain over, Plaut. As. 1, 1, 57; cf. Verg. G. 1, 31:

aliquem dote,

Ov. M. 8, 54:

spem pretio,

Ter. Ad. 2, 2, 11:

immortalitatem morte,

Quint. 9, 3, 71; cf.:

aeternum nomen sanguine,

Ov. Am. 2, 10, 32:

pulmenta laboribus,

Hor. Ep. 1, 18, 48:

voluptatem dolore,

id. ib. 1, 2, 55 et saep.—With a clause as object, Sil. 7, 620:

furtis in manibus emptum est Oedipodae sedisse loco,

Stat. Th. 1, 163:

quantine emptum velit Hannibal, ut nos Vertentes terga aspiciat?

Sil. 10, 287; Just. 23, 2, 8.

ĕmo, ēmi, emptum, 3 ( perf. subj. emissim, Plaut. Cas. 2, 5, 39), v. a. [the same word with EMERE=accipere, Paul. ex Fest. pp. 4, 18, and 76, 1 Müll.; cf. adimo and demo; prop., to take; root yam; Sanscr. yamati, hold fast, Fick, Vergl. Wört. p. 158 sq.; cf. Curt. Gr. Etym. p. 598 note], to buy, purchase (very freq. in all periods and kinds of composition).

Lit.:

is postquam hunc emit, dedit eum, etc.,

Plaut. Capt. prol. 19:

qui puellam ab eo emerat,

id. Rud. prol. 59:

emit hosce de praeda,

id. Capt. prol. 34; 1, 2, 2; id. Epid. 1, 1, 62:

aliquid de aliquo,

id. Curc. 2, 3, 64; Cic. Att. 10, 5, 3; 13, 31, 4; id. Rosc. Am. 2, 6.—With gen. or abl. pretii (cf. Zumpt, Gram. § 444): Ep. Quanti eam emit? Th. Vili. Ep. Quot minis? Th. Quadraginta minis, Plaut. Epid. 1, 1, 49 sq.; so,

quanti,

Ter. Ad. 2, 2, 41:

tanti, quanti, etc.,

Cic. Off. 3, 14, 59:

minoris aut pluris,

id. Verr. 2, 4, 7; id. Off. 3, 12, 51; id. Att. 10, 5, 3 al.:

duodeviginti minis,

Plaut. Poen. 4, 2, 74:

duobus milibus nummum,

Cic. Rosc. Am. 2, 6:

magno, parvo,

id. Att. 13, 29 fin.:

immenso quaedam,

Suet. Calig. 39 al.:

bene,

i. e. cheap, Cic. Att. 1, 13 fin.; 12, 23, 3:

male,

i. e. dear, id. ib. 2, 4, 1; cf.

care,

Hor. Ep. 2, 1, 238:

quatuor tabernas in publicum,

for the public, Liv. 39, 44; 44, 16 fin.:

piper in libras,

by the pound, Plin. 12, 7, 14, § 28:

fundum in diem,

on time, on credit, Nep. Att. 9, 5:

per assem et libram,

i. e. to adopt, Suet. Aug. 64 al. — Perf. part. pass. as subst.

empta, ae, f., she who is bought, the slave, Prop. 1, 9, 4.—

emptum, i, n., the purchase, contract of purchase:

quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt,

through buying and selling, Cic. N. D. 3, 30, 74;

so in jurid. lang.: ex empto,

Dig. 17, 1, 14; cf.

the title: De actionibus empti et venditi,

Dig. 19, 1; Cod. Just. 4, 49.—

Prov.: emere oportet, quem oboedire velis tibi,

Plaut. Pers. 2, 4, 2.—

Trop., to buy, buy up, to purchase, gain, acquire, procure, obtain:

aliquando desinat ea se putare posse emere, quae ipse semper habuit venalia, fidem, jusjurandum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 62; cf.:

sententias (judicum),

id. Clu. 36 fin.; and:

animos centurionum,

Tac. H. 4, 57:

ex his (tribunis plebis) emitur ab inimicis meis is, quem, etc.,

Cic. Sest. 33, 72:

militem,

Tac. H. 1, 5 fin.; Suet. Galb. 15:

exercitum,

Flor. 3, 1, 9:

percussorem in aliquem,

Curt. 4, 1 et saep.:

aliquem beneficiis,

to gain over, Plaut. As. 1, 1, 57; cf. Verg. G. 1, 31:

aliquem dote,

Ov. M. 8, 54:

spem pretio,

Ter. Ad. 2, 2, 11:

immortalitatem morte,

Quint. 9, 3, 71; cf.:

aeternum nomen sanguine,

Ov. Am. 2, 10, 32:

pulmenta laboribus,

Hor. Ep. 1, 18, 48:

voluptatem dolore,

id. ib. 1, 2, 55 et saep.—With a clause as object, Sil. 7, 620:

furtis in manibus emptum est Oedipodae sedisse loco,

Stat. Th. 1, 163:

quantine emptum velit Hannibal, ut nos Vertentes terga aspiciat?

Sil. 10, 287; Just. 23, 2, 8.

ĕmo, ēmi, emptum, 3 ( perf. subj. emissim, Plaut. Cas. 2, 5, 39), v. a. [the same word with EMERE=accipere, Paul. ex Fest. pp. 4, 18, and 76, 1 Müll.; cf. adimo and demo; prop., to take; root yam; Sanscr. yamati, hold fast, Fick, Vergl. Wört. p. 158 sq.; cf. Curt. Gr. Etym. p. 598 note], to buy, purchase (very freq. in all periods and kinds of composition).

Lit.:

is postquam hunc emit, dedit eum, etc.,

Plaut. Capt. prol. 19:

qui puellam ab eo emerat,

id. Rud. prol. 59:

emit hosce de praeda,

id. Capt. prol. 34; 1, 2, 2; id. Epid. 1, 1, 62:

aliquid de aliquo,

id. Curc. 2, 3, 64; Cic. Att. 10, 5, 3; 13, 31, 4; id. Rosc. Am. 2, 6.—With gen. or abl. pretii (cf. Zumpt, Gram. § 444): Ep. Quanti eam emit? Th. Vili. Ep. Quot minis? Th. Quadraginta minis, Plaut. Epid. 1, 1, 49 sq.; so,

quanti,

Ter. Ad. 2, 2, 41:

tanti, quanti, etc.,

Cic. Off. 3, 14, 59:

minoris aut pluris,

id. Verr. 2, 4, 7; id. Off. 3, 12, 51; id. Att. 10, 5, 3 al.:

duodeviginti minis,

Plaut. Poen. 4, 2, 74:

duobus milibus nummum,

Cic. Rosc. Am. 2, 6:

magno, parvo,

id. Att. 13, 29 fin.:

immenso quaedam,

Suet. Calig. 39 al.:

bene,

i. e. cheap, Cic. Att. 1, 13 fin.; 12, 23, 3:

male,

i. e. dear, id. ib. 2, 4, 1; cf.

care,

Hor. Ep. 2, 1, 238:

quatuor tabernas in publicum,

for the public, Liv. 39, 44; 44, 16 fin.:

piper in libras,

by the pound, Plin. 12, 7, 14, § 28:

fundum in diem,

on time, on credit, Nep. Att. 9, 5:

per assem et libram,

i. e. to adopt, Suet. Aug. 64 al. — Perf. part. pass. as subst.

empta, ae, f., she who is bought, the slave, Prop. 1, 9, 4.—

emptum, i, n., the purchase, contract of purchase:

quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt,

through buying and selling, Cic. N. D. 3, 30, 74;

so in jurid. lang.: ex empto,

Dig. 17, 1, 14; cf.

the title: De actionibus empti et venditi,

Dig. 19, 1; Cod. Just. 4, 49.—

Prov.: emere oportet, quem oboedire velis tibi,

Plaut. Pers. 2, 4, 2.—

Trop., to buy, buy up, to purchase, gain, acquire, procure, obtain:

aliquando desinat ea se putare posse emere, quae ipse semper habuit venalia, fidem, jusjurandum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 62; cf.:

sententias (judicum),

id. Clu. 36 fin.; and:

animos centurionum,

Tac. H. 4, 57:

ex his (tribunis plebis) emitur ab inimicis meis is, quem, etc.,

Cic. Sest. 33, 72:

militem,

Tac. H. 1, 5 fin.; Suet. Galb. 15:

exercitum,

Flor. 3, 1, 9:

percussorem in aliquem,

Curt. 4, 1 et saep.:

aliquem beneficiis,

to gain over, Plaut. As. 1, 1, 57; cf. Verg. G. 1, 31:

aliquem dote,

Ov. M. 8, 54:

spem pretio,

Ter. Ad. 2, 2, 11:

immortalitatem morte,

Quint. 9, 3, 71; cf.:

aeternum nomen sanguine,

Ov. Am. 2, 10, 32:

pulmenta laboribus,

Hor. Ep. 1, 18, 48:

voluptatem dolore,

id. ib. 1, 2, 55 et saep.—With a clause as object, Sil. 7, 620:

furtis in manibus emptum est Oedipodae sedisse loco,

Stat. Th. 1, 163:

quantine emptum velit Hannibal, ut nos Vertentes terga aspiciat?

Sil. 10, 287; Just. 23, 2, 8.

făcĭo, feci, factum, 3, v. a. and n.; in pass.: fio, factus, fieri ( imper. usually fac, but the arch form face is freq., esp. in Plaut. and Ter., as Plaut. As. prol. 4; 1, 1, 77; id. Aul. 2, 1, 30; id. Cist. 2, 1, 28; id. Ep. 1, 1, 37; 2, 2, 117; id. Most. 3, 2, 167 et saep.; Ter. And. 4, 1, 57; 4, 2, 29; 5, 1, 2; 14; id. Eun. 1, 2, 10 al.; Cato, R. R. 23, 1; 26; 32 al.; Cat. 63, 78; 79; 82; Ov. Med. fac. 60; Val. Fl. 7, 179 al.; futur. facie for faciam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. dico, init., and the letter e:

faxo,

Plaut. Am. 1, 1, 199; 2, 1, 42; 3, 3, 17; 3, 4, 14; 5, 1, 55 et saep.; Ter. And. 5, 2, 13; id. Eun. 2, 2, 54; 4, 3, 21 al.; Verg. A. 9, 154; 12, 316; Ov. M. 3, 271; 12, 594: faxim, Enn. ap. Non. 507, 23; Plaut. Am. 1, 3, 13; id. Aul. 3, 2, 6; 3, 5, 20 al.; Ter. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13:

faxis,

Hor. S. 2, 3, 38; Sil. 15, 362: faxit, Lex Numae in Paul. ex Fest. s. v. ALIVTA, p. 6 Mull.; Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 12; Plaut. Capt. 3, 4, 90; 3, 5, 54; id. Cas. 3, 5, 6 al.; Ter. Heaut. 1, 2, 24; id. Phorm. 3, 3, 21:

faximus,

Plaut. Truc. 1, 1, 40: faxitis, an old form in Liv. 23, 11, 2; 25, 12, 10; 29, 27, 3:

faxint,

Plaut. Am. 2, 1, 85; id. Aul. 2, 1, 27; 2, 2, 79 al.; Ter. Heaut. 1, 1, 109; id. Hec. 1, 2, 27; 3, 2, 19; Cic. Verr. 2, 3, 35, § 81; id. Fam. 14, 3, 3.—In pass. imper.:

fi,

Plaut. Curc. 1, 1, 87; Hor. S. 2, 5, 38; Pers. 1, 1, 39:

fite,

Plaut. Curc. 1, 1, 89 al. — Indic.: facitur, Nigid. ap. Non. 507, 15: fitur, Cato ap. Prisc. p. 789:

fiebantur,

id. ib.: fitum est, Liv. Andron. ap. Non. 475, 16.— Subj.: faciatur, Titin. ib.— Inf.: fiere, Enn. ap. Charis. p. 75 P.; Ann. v. 15, ed. Vahl.; Laev. ap. Gell. 19, 7, 10.—On the long i of fit, v. Ritschl, prol. p. 184, and cf. Plaut. Capt. prol. 25: ut fit in bello) [prob. root bha-; Sanscr. bhasas, light; Gr. pha-, in phainô, phêmi; cf. fax, facetiae, facilis, Corss. Ausspr. 1, 423.—But Curt. refers facio to root the- (strengthened THEK), Griech. Etym. p. 64], to make in all senses, to do, perform, accomplish, prepare, produce, bring to pass, cause, effect, create, commit, perpetrate, form, fashion, etc. (cf. in gen.:

ago, factito, reddo, operor, tracto): verbum facere omnem omnino faciendi causam complectitur, donandi, solvendi, judicandi, ambulandi, numerandi,

Dig. 50, 16, 218.

In gen.

With acc.: ut faber, cum quid aedificaturus est, non ipse facit materiam, sed ea utitur, quae sit parata, etc.... Quod si non est a deo materia facta, ne terra quidem et aqua et aer et ignis a deo factus est, Cic. N. D. Fragm. ap. Lact. 2, 8 (Cic. ed. Bait. 7, p. 121):

sphaera ab Archimede facta,

Cic. Rep. 1, 14:

fecitque idem et sepsit de manubiis comitium et curiam,

id. ib. 2, 17:

aedem,

id. ib. 2, 20:

pontem in Arari faciundum curat,

Caes. B. G. 1, 13, 1:

castra,

id. ib. 1, 48, 2; Cic. Fam. 15, 4, 4:

faber vasculum fecit,

Quint. 7, 10, 9:

classem,

Caes. B. G. 4, 21, 4:

cenas et facere et obire,

Cic. Att. 9, 13, 6:

ignem lignis viridibus,

id. Verr. 2, 1, 17, § 45:

poema,

to compose, id. Pis. 29, 70:

carmina,

Juv. 7, 28:

versus,

id. 7, 38:

sermonem,

Cic. Fam. 9, 8, 1; cf.

litteram,

id. Ac. 2, 2, 6: ludos, to celebrate, exhibit = edere, id. Rep. 2, 20; id. Att. 15, 10;

also i. q. ludificari,

Plaut. Capt. 3, 4, 47:

sementes,

i. e. to sow, Caes. B. G. 1, 3, 1:

messem,

Col. 2, 10, 28:

pecuniam,

to make, acquire, Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:

manum (with parare copias),

to collect, prepare, id. Caecin. 12, 33; so,

cohortes,

Caes. B. C. 3, 87, 4:

exercitum,

Vell. 2, 109, 2; and:

auxilia mercede,

Tac. A. 6, 33:

iter,

Cic. Att. 3, 1; id. Planc. 26, 65; id. Div. 1, 33, 73 et saep.; cf.

also the phrases: aditum sibi ad aures,

Quint. 4, 1, 46:

admirationem alicujus rei alicui,

to excite, Liv. 25, 11, 18; Sen. Ep. 115:

aes alienum,

Cic. Att. 13, 46, 4; Liv. 2, 23, 5; Sen. Ep. 119, 1:

alienationem disjunctionemque,

Cic. Lael. 21, 76:

animum alicui,

Liv. 25, 11, 10:

arbitrium de aliquo,

to decide, Hor. C. 4, 7, 21;

opp. arbitrium alicui in aliqua re,

i. e. to leave the decision to one, Liv. 43, 15, 5:

audaciam hosti,

id. 29, 34, 10:

audientiam orationi,

Cic. Div. in Caecil. 13, 42:

auspicium alicui,

Liv. 1, 34, 9; Hor. Ep. 1, 1, 86:

auctoritatem,

Cic. de Imp. Pomp. 15, 43:

bellum,

Cic. Off. 1, 11, 35; Caes. B. G. 3, 29, 2:

multa bona alicui,

Plaut. Poen. 5, 4, 46:

castra,

to pitch, Tac. H. 5, 1:

caulem,

to form, Col. Arb. 54:

clamores,

to make, raise, Cic. Brut. 95, 326:

cognomen alicui,

to give, Liv. 1, 3, 9:

commercium sermonis,

id. 5, 15, 5:

concitationes,

Caes. B. C. 3, 106 fin.:

conjurationes,

to form, id. B. G. 4, 30 fin.:

consuetudinem alicui cum altero,

Cic. Fam. 13, 23, 1:

consilia alicui,

Liv. 35, 42, 8:

contentionem cum aliquo,

Cic. Off. 1, 38, 137:

controversiam,

to occasion, id. Or. 34, 121:

convicium magnum alicui,

id. Fam. 10, 16, 1:

copiam pugnandi militibus,

Liv. 7, 13, 10:

corpus,

to grow fat, corpulent, Cels. 7, 3 fin.; Phaedr. 3, 7, 5:

curam,

Tac. A. 3, 52:

damnum,

to suffer, Cic. Brut. 33, 125:

detrimentum,

id. Verr. 2, 4, 9, § 20:

desiderium alicujus, rei alicui,

Liv. 3, 34, 7; 7, 24, 10:

dicta,

Ov. F. 2, 375; 3, 515:

difficultatem,

Quint. 10, 3, 10 and 16:

discordiam,

to cause, Tac. H. 3, 48:

discrimen,

Quint. 7, 2, 14; 11, 1, 43:

disjunctionem (with alienationem),

Cic. Lael. 21, 76:

dolorem alicui,

id. Att. 11, 8, 2:

dulcedinem,

Sen. Ep. 111:

eloquentiam alicui (ira),

Quint. 6, 2, 26:

epigramma,

to write, Cic. Arch. 10, 25:

errorem,

Sen. Ep. 67:

eruptiones ex oppido,

Caes. B. C. 2, 2, 5:

exemplum,

Quint. 5, 2, 2: exempla = edere or statuere, Plaut. Most. 5, 1, 66. exercitum, to raise, muster, Tac. A. 6, 33:

exspectationem,

Quint. 9, 2, 23:

facinus,

Plaut. Bacch. 4, 9, 1; Cic. Fin. 2, 29, 95; Tac. A. 12, 31:

facultatem recte judicandi alicui,

Cic. Verr. 2, 2, 73, § 179:

fallaciam,

Ter. And. 1, 8, 7:

famam ingenii,

Quint. 11, 2, 46:

fastidium,

Liv. 3, 1, 7:

favorem alicui,

id. 42, 14, 10; Quint. 4, 1, 33:

fidem alicui,

Cic. Cat. 3, 2, 4; id. Att. 7, 8, 1; Quint. 6, 2, 18:

finem,

Cic. Att. 16, 16, 16; id. Rep. 2, 44:

formidinem,

to excite, Tac. H. 3, 10:

fortunam magnam (with parare),

Liv. 24, 22, 9:

fraudem,

Plaut. Mil. 2, 2, 9; Cic. Att. 4, 12:

fugam fecerunt, stronger than fugerunt,

Liv. 8, 9, 12 Weissenb.; Sall. J. 53, 3;

but: cum fugam in regia fecisset (sc. ceterorum),

Liv. 1, 56, 4; so,

fugam facere = fugare,

id. 21, 5, 16; 21, 52, 10:

fugam hostium facere,

id. 22, 24, 8; 26, 4, 8 al.:

gestum vultu,

Quint. 11, 3, 71:

gradum,

Cic. de Or. 2, 61, 249; id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8:

gratiam alicujus rei,

Liv. 3, 56, 4; 8, 34, 3:

gratulationem alicui,

Cic. Fam. 11, 18, 3; Sen. Ep. 6:

gratum alicui,

Ter. Eun. 4, 4, 56; Cic. Rep. 1, 21; cf.:

gratissimum alicui,

id. Fam. 7, 21 fin.:

histrioniam,

Plaut. Am. prol. 152:

homicidium,

to commit, Quint. 5, 9, 9:

hospitium cum aliquo,

Cic. Balb. 18, 42:

imperata,

Caes. B. G. 2, 3, 3:

impetum in hostem,

Cic. Fin. 1, 10, 34; Liv. 25, 11, 2:

incursionem,

Liv. 3, 38, 3:

indicium,

Cic. Verr. 2, 1, 57, § 150:

inducias,

id. Phil. 8, 7, 20:

initium,

to begin, id. Agr. 2, 29, 79; cf.:

initia ab aliquo,

id. Rep. 1, 19:

injuriam,

id. ib. 3, 14 (opp. accipere); Caes. B. G. 1, 36, 4; Quint. 3, 6, 49; 10, 1, 115:

insidias alicui,

Cic. Mil. 9, 23:

iram,

Quint. 6, 1, 14:

jacturam,

Cic. Off. 3, 23, 89; id. Fin. 2, 24, 79; Caes. B. G. 7, 77, 7:

judicium,

Cic. Att. 7, 23, 2:

judicatum,

to execute, id. Fl. 20, 48:

jus alicui,

Liv. 32, 13, 6:

jussa,

Ov. F. 1, 379:

laetitiam,

Cic. Fin. 1, 7, 25:

largitiones,

id. Tusc. 3, 20, 48:

locum poetarum mendacio,

Curt. 3, 1, 4:

locum alicui rei,

Cels. 2, 14 fin.; 7, 4, 3; Curt. 4, 11, 8; Sen. Ep. 91, 13 et saep.:

longius,

Cic. Leg. 1, 7, 22 al.:

valde magnum,

id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7:

medicinam alicui,

to administer, id. Fam. 14, 7:

memoriam,

Quint. 11, 2, 4:

mentionem,

Cic. Q. Fr. 2, 11, 2:

metum,

to excite, Tac. A. 6, 36:

turbida lux metum insidiarum faciebat,

suggested, Liv. 10, 33, 5:

metum alicui,

id. 9, 41, 11:

missum aliquem,

Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:

modum irae,

Liv. 4, 50, 4:

moram,

Cic. Att. 16, 2, 1; Plaut. Most. 1, 1, 72:

morem alicujus rei sibi,

Liv. 35, 35, 13:

motus,

id. 28, 46, 8: multam alicui, Cato ap. Gell. 11, 1, 6:

munditias,

id. R. R. 2, 4:

mutationem,

Cic. Sest. 12, 27; id. Off. 1, 33, 120:

multa alicui,

id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 16:

naufragium,

to suffer, id. Fam. 16, 9, 1:

negotium alicui,

to give to do, make trouble for, Quint. 5, 12, 13; Just. 21, 4, 4:

nomen alicui,

Liv. 8, 15, 8; cf.

nomina,

to incur debts, Cic. Off. 3, 14, 59:

odium vitae,

Plin. 20, 18, 76, § 199:

officium suum,

Ter. Phorm. 4, 5, 12:

omnia amici causa,

Cic. Lael. 10, 35; id. Fam. 5, 11, 2:

opinionem alicui,

id. Div. in Caecil. 14, 45:

orationem,

id. de Or. 1, 14, 63; id. Brut. 8, 30; id. Or. 51, 172:

otia alicui,

to grant, Verg. E. 1, 6:

pacem,

to conclude, Cic. Off. 3, 30, 109:

pecuniam ex aliqua re,

id. Verr. 2, 2, 6, § 17:

periculum,

Ter. Eun. 3, 2, 23; id. Heaut. 2, 1, 9; Tac. A. 13, 33; 16, 19; Sall. C. 33, 1: perniciem alicui, to cause, = parare, Tac. H. 2, 70:

planum,

Cic. Rosc. Am. 19, 54:

potestatem,

id. Cat. 3, 5, 11; id. Rep. 2, 28:

praedam,

Caes. B. G. 4, 34, 5; Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156; Plaut. Poen. 3, 6, 8:

praedas ab aliquo,

Nep. Chabr. 2, 2:

proelium,

to join, Caes. B. G. 1, 13; Cic. Deiot. 5, 13; Liv. 25, 1, 5; Tac. H. 4, 79; id. A. 12, 40:

promissum,

Cic. Off. 3, 25, 95:

pudorem,

Liv. 3, 31, 3:

ratum,

id. 28, 39, 16:

rem,

Ter. Ad. 2, 2, 12:

reum,

to accuse, Cic. Verr. 2, 2, 38: risum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; Quint. 6, 1, 40; 48:

scelus,

to commit, Tac. H. 1, 40:

securitatem alicui,

Liv. 36, 41, 1:

sermonem,

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:

significationem ignibus,

Caes. B. G. 2, 33, 3:

silentium,

Liv. 24, 7, 12:

somnum,

to induce, Juv. 3, 282:

spem,

Cic. Att. 3, 16; Liv. 30, 3, 7:

spiritus,

id. 30, 11, 3:

stercus,

Col. 2, 15:

stipendia,

Sall. J. 63, 3; Liv. 3, 27, 1; 5, 7, 5:

stomachum alicui,

Cic. Att. 5, 11, 2; id. Fam. 1, 9, 10:

suavium alicui,

Plaut. As. 4, 1, 53:

suspicionem,

Cic. Fl. 33, 83:

taedium alicujus rei,

Liv. 4, 57, 11:

terrorem iis,

to inflict, id. 10, 25, 8:

timorem,

to excite, id. 6, 28, 8:

mihi timorem,

Cic. Fam. 10, 18, 2:

totum,

Dig. 28, 5, 35:

transitum alicui,

Liv. 26, 25, 3:

turbam,

Ter. Eun. 4, 1, 2:

urinam,

Col. 6, 19:

usum,

Quint. 10, 3, 28:

vadimonium,

Cic. Quint. 18, 57:

verbum, verba,

to speak, talk, id. Verr. 2, 4, 65, § 147:

verbum,

to invent, id. Fin. 3, 15, 51:

versus,

id. Q. Fr. 3, 5:

vestigium,

id. Rab. Post. 17, 47: viam [p. 717] sibi, Liv. 3, 5, 6:

vim alicui or in aliquem,

id. 38, 24, 4; 3, 5, 5:

vires,

to get, acquire, Quint. 10, 3, 3:

vitium,

Cic. Top. 3, 15 al. —

With ut, ne, quin, or the simple subj.:

faciam, ut ejus diei locique meique semper meminerit,

Plaut. Capt. 4, 2, 20:

facere ut remigret domum,

id. Pers. 4, 6, 3; id. Capt. 3, 4, 78; 4, 2, 77:

ea, quantum potui, feci, ut essent nota nostris,

Cic. Ac. 1, 2, 8:

facito, ut sciam,

id. Att. 2, 4, 4:

non potuisti ullo modo facere, ut mihi illam epistolam non mitteres,

id. ib. 11, 21, 1:

si facis ut patriae sit idoneus,

Juv. 14, 71:

ut nihil ad te dem litterarum facere non possum,

Cic. Ac. 8, 14, 1; for which, with quin:

facere non possum, quin ad te mittam,

I cannot forbear sending, id. ib. 12, 27, 2:

fecisti, ut ne cui maeror tuus calamitatem afferret,

id. Clu. 60, 168:

fac, ne quid aliud cures,

id. Fam. 16, 11, 1:

domi assitis, facite,

Ter. Eun. 3, 2, 53:

fac fidele sis fidelis,

Plaut. Capt. 2, 3, 79:

fac cupidus mei videndi sis,

Cic. Fam. 5, 21, 5:

fac cogites,

id. ib. 11, 3, 4.—In pass.:

fieri potest, ut recte quis sentiat, etc.,

Cic. Tusc. 1, 3, 6: potest fieri, ut iratus dixerit, etc., Crass. ap. Cic. de Or. 2, 70, 285:

nec fieri possit, ut non statim alienatio facienda sit,

id. Lael. 21, 76; so with ut non, id. Verr. 2, 2, 77, § 190 (Zumpt, Gram. § 539).—

With inf. = efficere, curare, to cause (rare):

nulla res magis talis oratores videri facit,

Cic. Brut. 38, 142; Pall. 6, 12:

aspectus arborum macrescere facit volucres inclusas,

Varr. R. R. 3, 5, 3; Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114:

qui nati coram me cernere letum Fecisti,

Verg. A. 2, 539; Ov. H. 17, 174:

mel ter infervere facito,

Col. 12, 38, 5 (perh. also in Ov. H. 6, 100, instead of favet, v. Loers. ad h. l.; cf. infra, B. 4.).—

Absol.:

ego plus, quam feci, facere non possum,

Cic. Fam. 11, 14, 3:

faciam, ut potero, Laeli,

id. de Sen. 3, 7; cf. id. Rep. 1, 24:

noli putare, pigritia me facere, quod non mea manu scribam,

id. Att. 16, 15, 1; so,

facere = hoc or id facere,

Lucr. 4, 1112 (cf. Munro ad loc.); 1153: vereor ne a te rursus dissentiam. M. Non facies, Quinte, Cic. Leg. 3, 15, 33;

so after scribam,

id. Att. 16, 16, 15:

nominaverunt,

id. Rep. 2, 28, 50;

after disserere: tu mihi videris utrumque facturus,

id. ib. 2, 11, 22;

after fingere: ut facit apud Platonem Socrates,

id. ib.:

necesse erit uti epilogis, ut in Verrem Cicero fecit,

Quint. 6, 1, 54:

qui dicere ac facere doceat,

id. 2, 3, 11:

faciant equites,

Juv. 7, 14; Liv. 42, 37, 6:

petis ut libellos meos recognoscendos curem. Faciam,

Plin. Ep. 4, 26, 1; 5, 1, 4 et saep. (cf. the use of facio, as neutr., to resume or recall the meaning of another verb, v. II. E. infra; between that use and this no line can be drawn).

In partic.

With a double object, to make a thing into something, to render it something:

senatum bene firmum firmiorem vestra auctoritate fecistis,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

te disertum,

id. ib. 2, 39 fin.:

iratum adversario judicem,

id. de Or. 1, 51, 220:

heredem filiam,

to appoint, constitute, id. Verr. 2, 1, 43, § 111:

aliquem regem,

Just. 9, 6:

aliquem ludos,

Plaut. Aul. 2, 2, 75:

aliquem absentem rei capitalis reum,

Cic. Verr. 2, 2, 38, § 93:

animum dubium,

id. de Imp. Pomp. 10, 27:

injurias irritas,

id. Verr. 2, 2, 26, § 63:

vectigalia sibi deteriora,

Caes. B. G. 1, 36, 4:

hi consules facti sunt,

Cic. de Sen. 5, 14:

disciplina doctior facta civitas,

id. Rep. 2, 19:

di ex hominibus facti,

id. ib. 2, 10; cf.:

tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti,

Sall. J. 10, 2.—In pass.:

quo tibi sumere depositum clavum fierique tribuno?

to become a tribune, Hor. S. 1, 6, 25.—

to value, esteem, regard a person or thing in any manner (like the Engl. make, in the phrase to make much of).—Esp. with gen. pretii:

in quo perspicere posses, quanti te, quanti Pompeium, quem unum ex omnibus facio, ut debeo, plurimi, quanti Brutum facerem,

Cic. Fam. 3, 10, 2:

te quotidie pluris feci,

id. ib. 3, 4, 2:

voluptatem virtus minimi facit,

id. Fin. 2, 13, 42:

dolorem nihili facere,

to care nothing for, to despise, id. ib. 27, 88:

nihili facio scire,

Plaut. Pers. 2, 2, 42:

negat se magni facere, utrum, etc.,

Quint. 11, 1, 38:

parum id facio,

Sall. J. 85, 31: si illi aliter nos faciant quam aequum sit. Plaut. Stich. 1, 1, 43.—

With gen., to make a thing the property of a person, subject it to him: omnia, quae mulieris fuerunt, viri fiunt, Cic. Top. 4, 23.—Esp.: facere aliquid dicionis alicujus, to reduce to subjection under a person or power:

omnem oram Romanae dicionis fecit,

Liv. 21, 60, 3:

dicionis alienae facti,

id. 1, 25, 13; 5, 27, 14; cf.: ut munus imperii beneficii sui faceret, to make it ( seem) his own bounty, Just. 13, 4, 9:

ne delecto imperatore alio sui muneris rempublicam faceret,

Tac. A. 15, 52.—

To represent a thing in any manner, to feign, assert, say. —Constr. with acc. and adj. or part., or with acc. and inf.

Acc. and part.:

in eo libro, ubi se exeuntem e senatu et cum Pansa colloquentem facit,

id. Brut. 60, 218:

Xenophon facit... Socratem disputantem,

id. N. D. 1, 12, 31; cf.:

ejus (Socratis) oratio, qua facit eum Plato usum apud judices,

id. Tusc. 1, 40 fin. al.—

Acc. and inf.:

qui nuper fecit servo currenti in via decesse populum,

Ter. Heaut. prol. 31:

fecerat et fetam procubuisse lupam,

Verg. A. 8, 630; cf. Ov. M. 6, 109, v. Bach ad h. l.:

poetae impendere apud inferos saxum Tantalo faciunt,

Cic. Tusc. 4, 16, 35:

quem (Herculem) Homerus apud inferos conveniri facit ab Ulixe,

id. N. D. 3, 16, 41:

Plato construi a deo mundum facit,

id. ib. 1, 8, 19:

Plato Isocratem laudari fecit a Socrate,

id. Opt. Gen. 6, 17; id. Brut. 38, 142:

M. Cicero dicere facit C. Laelium,

Gell. 17, 5, 1:

caput esse faciunt ea, quae perspicua dicunt,

Cic. Fia. 4, 4, 8, v. Madv. ad h. l.—

In double construction:

Polyphemum Homerus cum ariete colloquentem facit ejusque laudare fortunas,

Cic. Tusc. 5, 39 fin. —

To make believe, to pretend:

facio me alias res agere,

Cic. Fam. 15, 18:

cum verbis se locupletem faceret,

id. Fl. 20:

me unum ex iis feci, qui, etc.,

id. Planc. 27, 65.—

Hypothetically in the imper. fac, suppose, assume:

fac, quaeso, qui ego sum, esse te,

Cic. Fam. 7, 23, 1; cf.:

fac potuisse,

id. Phil. 2, 3, 5:

fac animos non remanere post mortem,

id. Tusc. 1, 34, 82; 1, 29, 70:

fac velit,

Stat. Ach. 2, 241:

fac velle,

Verg. A. 4, 540.—

In mercant. lang., to practise, exercise, follow any trade or profession:

cum mercaturas facerent,

Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72:

naviculariam,

id. ib. 2, 5, 18, §

46: argentariam,

id. ib. 2, 5, 49, § 155; id. Caecin. 4, 10:

topiariam,

id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 5:

haruspicinam,

id. Fam. 6, 18, 1:

praeconium,

id. ib.; so,

piraticam,

id. Post. Red. in Sen. 5, 11:

medicinam,

Phaedr. 1, 14, 2.—

In relig. lang., like the Gr. rhezein, to perform or celebrate a religious rite; to offer sacrifice, make an offering, to sacrifice:

res illum divinas apud eos deos in suo sacrario quotidie facere vidisti,

Cic. Verr. 2, 4, 8, § 18:

sacra pro civibus,

id. Balb. 24, 55:

sacrificium publicum,

id. Brut. 14, 56.— Absol.:

a sacris patriis Junonis Sospitae, cui omnes consules facere necesse est, consulem avellere,

Cic. Mur. 41, 90.—With abl.:

cum faciam vitula pro frugibus,

Verg. E. 3, 77:

catulo,

Col. 2, 22, 4.— Pass. impers.:

cum pro populo fieret,

Cic. Att. 1, 13, 3:

quibus diis decemviri ex libris ut fieret, ediderunt,

Liv. 37, 3, 5.—

In gram., to make, form in inflecting:

cur aper apri et pater patris faciat?

Quint. 1, 6, 13; so id. 14; 15; 27; cf.:

sic genitivus Achilli et Ulixi fecit,

id. 1, 5, 63; 1, 6, 26:

eadem (littera) fecit ex duello bellum,

id. 1, 4, 15.—

In late Lat., (se) facere aliquo, to betake one's self to any place:

intra limen sese facit,

App. 5, p. 159, 25;

without se: homo meus coepit ad stelas facere,

Petr. 62:

ad illum ex Libya Hammon facit,

Tert. Pall. 3.—

Peculiar phrases.

Quid faciam (facias, fiet, etc.), with abl., dat., or (rare) with de, what is to be done with a person or thing? quid hoc homine facias? Cic. Sest. 13, 29; id. Verr. 2, 2, 16, § 40:

nescit quid faciat auro,

Plaut. Bacch. 2, 3, 100:

quid tu huic homini facias?

Cic. Caecin. 11, 30; cf.:

quid enim tibi faciam,

id. Att. 7, 3, 2: quid faceret huic conclusioni, i. e. how should he refute, etc., id. Ac. 2, 30, 96:

quid facias illi?

Hor. S. 1, 1, 63:

miserunt Delphos consultum quidnam facerent de rebus suis,

Nep. Them. 2: quid fecisti scipione? what have you done with the stick? or, what has become of it? Plaut. Cas. 5, 4, 6; cf. id. ib. 5, 4, 9.—In pass.:

quid Tulliola mea fiet?

Cic. Fam. 14, 4, 3:

quid illo fiet? quid me?

id. Att. 6, 1, 14:

quid fiet artibus?

id. Ac. 2, 33, 107:

quid mihi fiet?

Ov. A. A. 1, 536:

quid de illa fiet fidicina igitur?

Plaut. Ep. 1, 2, 48: de fratre quid fiet? Ter. Ad. 5, 9, 39.— Absol.:

quid faciat Philomela? fugam custodia claudit?

Ov. M. 6, 572:

quid facerem? neque servitio me exire licebat, etc.,

Verg. E. 1, 41 al. —

Fit, factum est aliquo or aliqua re, it happens to, becomes of a person or thing:

volo Erogitare, meo minore quid sit factum filio,

Plaut. Capt. 5, 1, 32:

nec quid deinde iis (elephantis) factum sit, auctores explicant,

Plin. 8, 6, 6, § 17:

quid eo est argento factum?

Plaut. Most. 3, 1, 106.—Hence,

Esp., si quid factum sit aliquo, if any thing should happen to one (i. q. si quid acciderit humanitus), euphemistically for if one should die:

si quid eo factum esset, in quo spem essetis habituri?

Cic. de Imp. Pomp. 20, 59; cf.:

eum fecisse aiunt, sibi quod faciendum fuit,

Plaut. Poen. 5, 1, 23. —

Ut fit, as it usually happens, as is commonly the case:

praesertim cum, ut fit, fortuito saepe aliquid concluse apteque dicerent,

Cic. Or. 53, 177:

queri, ut fit, incipiunt,

id. Verr. 2, 2, 23, § 56:

dum se uxor, ut fit, comparat,

id. Mil. 10, 28:

fecit statim, ut fit, fastidium copia,

Liv. 3, 1, 7.—

Fiat, an expression of assent, so be it! very good! fiat, geratur mos tibi, Plaut. Ps. 1, 5, 146; id. As. 1, 1, 27; id. Am. 2, 2, 138; id. Most. 4, 3, 44 al.—

Dictum ac factum, no sooner said than done, without delay, at once; v. dictum under dico, A. d.—

In certain phrases the ellipsis of facere is common, e. g. finem facere:

Quae cum dixisset, Cotta finem,

Cic. N. D. 3, 40, 94; id. Fin. 4, 1 init. —With nihil aliud quam, quid alium quam, nihil praeterquam, which often = an emphatic Engl. only (but not in Cic.):

Tissaphernes nihil aliud quam bellum comparavit,

Nep. Ages. 2:

per biduum nihil aliud quam steterunt parati,

Liv. 34, 46; Suet. Caes. 20; id. Aug. 83; Liv. 2, 63; 4, 3; 3, 26.—So with nihil amplius quam, nihil prius quam, nihil minus quam, Liv. 26, 20; 35, 11; Suet. Dom. 3.

With adverbs, to do, deal, or act in any manner:

recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,

Plaut. Capt. 5, 2, 7;

v. recte under rego: bene fecit Silius, qui transegerit,

Cic. Att. 12, 24, 1:

seu recte seu perperam,

to do right or wrong, id. Quint. 8, 31:

Dalmatis di male faciant,

id. Fam. 5, 11 fin.:

facis amice,

in a friendly manner, id. Lael. 2, 9; cf.:

per malitiam,

maliciously, id. Rosc. Com. 7, 21:

humaniter,

id. Q. Fr. 2, 1, 1:

imperite,

id. Leg. 1, 1, 4:

tutius,

Quint. 5, 10, 68:

voluit facere contra huic aegre,

Ter. Eun. 4, 1, 10: bene facere, to profit, benefit (opp. male facere, to hurt, injure), Ter. Ad. 5, 8, 25; 5, 7, 19; Plaut. Most. 3, 2, 22; id. Capt. 5, 2, 23; v. also under benefacio and benefactum.—

Facere cum or ab aliquo, to take part with one, to side with one; and opp. contra (or adversus) aliquem, to take part against one:

si respondisset, idem sentire et secum facere Sullam,

Cic. Sull. 13, 36; cf.:

cum illo consulem facere,

id. Att. 6, 8, 2; and:

secum consules facere,

id. Planc. 35, 86:

auctoritatem sapientissimorum hominum facere nobiscum,

id. Caecin. 36, 104; cf.:

rem et sententiam interdicti mecum facere fatebatur,

id. ib. 28, 79:

cum veritas cum hoc faciat,

is on his side, id. Quint. 30, 91:

commune est, quod nihilo magis ab adversariis quam a nobis facit,

id. Inv. 1, 48, 90:

omnes damnatos, omnes ignominia affectos illac (a or cum Caesare) facere,

id. Att. 7, 3, 5:

quae res in civitate duae plurimum possunt, eae contra nos ambae faciunt in hoc tempore,

id. Quint. 1, 1:

neque minus eos cum quibus steterint quam adversus quos fecerint,

Nep. Eum. 8, 2:

cum aliquo non male facere,

to be on good terms with, Ov. Am. 3, 762.—

In late Lat. facere cum aliqua = vivere cum aliqua, to live in matrimony, to be married, Inscr. Orell. 4646. —

Ad aliquid, alicui, or absol., to be good or of use for any thing; to be useful, of service:

chamaeleon facit ad difficultatem urinae,

Plin. 22, 18, 21, § 46; Scrib. Comp. 122:

ad talem formam non facit iste locus,

Ov. H. 16, 190; cf. id. ib. 6, 128; id. Am. 1, 2, 16 al.:

radix coronopi coeliacis praeclare facit,

Plin. 22, 19, 22, § 48; so with dat., Plin. Val. 2, 1; Prop. 3 (4), 1, 20:

facit autem commode ea compositio, quam, etc.,

Col. 7, 5, 7; 8, 17, 13:

nec caelum, nec aquae faciunt, nec terra, nec aurae,

do not benefit me, Ov. Tr. 3, 8, 23:

mire facit in peroratione confessio,

Quint. 11, 3, 173; 171; cf. with a subject-clause: plurimum facit, totas diligenter [p. 718] nosse causas, id. 6, 4, 8: ad aliquid or alicui signifies also to suit, fit:

non faciet capiti dura corona meo,

Prop. 3, 1, 19; cf. Ov. H. 16, 189.—

Like the Gr. poiein or dran, and the Engl. to do, instead of another verb (also for esse and pati):

factum cupio (sc. id esse),

Plaut. Truc. 4, 4, 24:

factum volo,

id. Bacch. 3, 3, 91; id. Most. 3, 2, 104:

an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi facere non potuerunt?

Cic. Tusc. 5, 32, 90:

nihil his in locis nisi saxa et montes cogitabam: idque ut facerem, orationibus inducebar tuis,

id. Leg. 2, 1, 2; cf.:

Demosthenem, si illa pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse,

id. Off. 1, 1 fin.; and:

cur Cassandra furens futura prospiciat, Priamus sapiens hoc idem facere nequeat?

id. Div. 1, 39, 85; so id. Ac. 2, 33, 107; id. Att. 1, 16, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2; Nep. Chabr. 3, 4; 4, 3 al.:

vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno (here also with the case of the preceding verb),

Cic. Fin. 2, 24 fin. (v. Madv. ad h. l. p. 278):

jubeas (eum) miserum esse, libenter quatenus id facit (i. e. miser est),

what he is doing, Hor. S. 1, 1, 64:

in hominibus solum existunt: nam bestiae simile quiddam faciunt (i. q. patiuntur or habent),

Cic. Tusc. 4, 14; so,

ne facias quod Ummidius quidam (= ne idem experiaris, ne idem tibi eveniat),

Hor. S. 1, 1, 94. —

Facere omitted, especially in short sentences expressing a judgment upon conduct, etc.:

at stulte, qui non modo non censuerit, etc.,

Cic. Off. 3, 27, 101.—Hence,

factus, a, um, P. a.

As adjective ante-class. and very rare:

factius nihilo facit, sc. id, i. e. nihilo magis effectum reddit,

is no nearer bringing it about, Plaut. Trin. 2, 3, 6; cf. Lorenz ad loc.—Far more freq.,

In the neutr. as subst.: factum, i ( gen. plur. factum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 Trag. 81), that which is done, a deed, act, exploit, achievement (syn.: res gestae, facinus).

In gen.:

depingere,

Ter. Phorm. 1, 5, 38:

facere factum,

Plaut. Truc. 2, 7, 5; id. Mil. 3, 1, 139:

dicta et facta,

Ter. Eun. 5, 4, 19; id. Heaut. 4, 5, 12:

opus facto est,

id. Phorm. 4, 5, 4:

ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed, etc.,

Cic. Sull. 26, 72: meum factum probari abs te triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 1;

14, 9, 2: quod umquam eorum in re publica forte factum exstitit?

id. ib. 8, 14, 2:

praeclarum atque divinum,

id. Phil. 2, 44, 114:

egregium,

id. Fam. 10, 16, 2; id. Cael. 10, 23:

factum per se improbabile,

Quint. 7, 4, 7; 6, 1, 22:

illustre,

Nep. Arist. 2, 2; cf.:

illustria et gloriosa,

Cic. Fin. 1, 11, 37:

forte,

id. Att. 8, 14, 2:

dira,

Ov. M. 6, 533:

nefanda,

id. H. 14, 16 al.; but also with the adv.:

recte ac turpiter factum,

Caes. B. G. 7, 80, 5; cf.:

multa huius (Timothei) sunt praeclare facta sed haec maxime illustria,

Nep. Timoth. 1, 2;

v. Zumpt, Gram. § 722, 2: dimidium facti, qui coepit, habet,

Hor. Ep. 1, 2, 40:

quo facto aut dicto adest opus,

Plaut. Am. 1, 1, 15 et saep.:

famam extendere factis,

Verg. A. 10, 468: non hominum video. non ego facta boum, doings, i. e. works, Ov. H. 10, 60.—

In partic., bonum factum, like the Gr. agathê tuchê, a good deed, i. e. well done, fortunate (ante-class. and post-Aug.):

bonum factum'st, edicta ut servetis mea,

Plaut. Poen. prol. 16; cf. id. ib. 44; cf.:

hoc factum est optimum, ut, etc.,

id. Ps. 1, 2, 52:

majorum bona facta,

Tac. A. 3, 40; cf. id. ib. 3, 65. —At the commencement of edicts, Suet. Caesar, 80; id. Vit. 14; Aur. Vict. Vir. Ill. 49, 17; Tert. Pudic. 1.—(But in the class. per. factum in this sense is a participle, and is construed with an adv.:

bene facta,

Sall. C. 8, 5; id. J. 85, 5; Cic. Tusc. 2, 26, 64:

recte, male facta,

id. Off. 2, 18, 62:

male facto exigua laus proponitur,

id. Leg. Agr. 2, 2, 5; id. Brut. 43, 322; Quint. 3, 7, 13; cf. Krebs, Antibarb. p. 460).—

facteon, a word jestingly formed by Cicero, after the analogy of the Greek, for faciendum: quare, ut opinor, philosophêteon, id quod tu facis, et istos consulatus non flocci facteon, Cic. Att. 1, 16, 13 Orell. N. cr. (for facteon, Ernesti has eateon).

* * *

* * *

lĭcĕo, cŭi, cĭtum, 2, v. n. [Sanscr. root rik-, riktas, empty; Gr. lip-, leipô, leave; Lat. lic-, linquo, licet, liceor; cf. Germ. leihen, verleihen], to be for sale; to have a price put upon it, to be valued, esteemed at so much.

Lit. (rare but class.):

omnia vaenibunt, quiqui licebunt, praesenti pecunia,

Plaut. Men. 5, 9, 97:

quanti licuisse tu scribis (hortos),

how much they were valued at, Cic. Att. 12, 23, 5:

unius assis Non umquam pretio pluris licuisse,

Hor. S. 1, 6, 13. —

Transf., of the seller, to offer for sale, to fix the price, to value at so much (only post-Aug.):

percontanti quanti liceret opera effecta, parvum nescio quid dixerat,

how much he asked for them, what he held them at, Plin. 35, 10, 36, § 88:

parvo cum pretio diu liceret,

Mart. 6, 66, 4.

liceo, v. licet.

parvus, a, um, adj. (usual, irreg. comp. and sup.: mĭnor, mĭnĭmus.— Comp.:

volantum parviores,

Cael. Aur. Tard. 2, 1, 26.— Sup.: rictus parvissimus, Varr. ap. Non. 456, 10:

parvissima corpora,

Lucr. 1, 615; 621; 3, 199: minerrimus pro minimo dixerunt, Paul. ex Fest. p. 122 Müll.:

minimissimus,

Arn. 5, n. 8) [kindr. with paucus and Gr. pauros; cf., also, parum, parcus], little, small, petty, puny, inconsiderable (cf.: exiguus, minutus, brevis; in class. prose parvus is not used, like brevis, of stature, v. Auct. Her. 4, 33, 45).

Posit.:

in parvis aut mediocribus rebus,

Cic. de Or. 2, 20, 84:

quam parva sit terra, etc.,

id. Rep. 1, 17, 26; cf. id. ib. 6, 16, 16:

commoda parva ac mediocria,

id. Q. Fr. 3, 8, 1:

in parvum quendam et angustum locum concludi,

id. Leg. 1, 5, 17:

beneficium non parvum,

id. Caecin. 10, 26:

parvi pisciculi,

id. N. D. 2, 48, 123:

haec parva et infirma sunt,

id. Clu. 34, 94:

si parva licet componere magnis,

Verg. G. 4, 176:

merces,

Hor. S. 1, 6, 86:

sucus,

Plin. 21, 31, 105, § 178 et saep.:

liberi,

Cic. Rep. 2, 21, 37;

so of children: salutaria appetant parvi,

the little ones, id. Fin. 3, 5, 16:

parva soror,

Ter. Eun. 3, 3, 15; cf.:

memini quae plagosum mihi parvo Orbilium dictare,

Hor. Ep. 2, 1, 70:

operosa parvus Carmina fingo,

a little man, id. C. 4, 2, 31; Suet. Aug. 48:

a parvis didicimus: si in jus vocat, etc.,

when little, in childhood, Cic. Leg. 2, 4, 9:

puer in domo a parvo eductus,

from infancy, Liv. 1, 39 fin. —Of time, little, short, brief:

parvae consuetudinis Causa,

slight, short, Ter. And. 1, 1, 83; cf.:

in parvo tempore,

Lucr. 5, 106:

nox,

Luc. 4, 476:

vita,

id. 6, 806:

parvam fidem habere alicui,

Ter. Eun. 1, 2, 117:

hic onus horret, Ut parvis animis et parvo corpore majus,

Hor. Ep. 1, 17, 39:

homo parvo ingenio,

Plin. Ep. 6, 29:

parvum carmen,

Hor. Ep. 2, 1, 257:

hoc opus, hoc studium parvi properemus et ampli,

both small and great, id. ib. 1, 3, 28.—With ref. to value or consequence, little, small, low, mean, etc.:

meam erus esse operam deputat parvi pretii,

Ter. Hec. 5, 3, 1:

nil parvom aut humili modo, Nil mortale loquar,

Hor. C. 3, 25, 17:

et magnis parva mineris Falce recisurum simili te,

id. S. 1, 3, 122:

pretio parvo vendere,

Cic. Verr. 2, 4, 60, § 134:

parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi,

of little value, id. Off. 1, 22, 76:

parvi refert abs te jus dici diligenter, nisi, etc.,

it matters little, id. Q. Fr. 1, 1, 7, § 20.—Hence, parvi facere, aestimare, ducere, pendere, etc., to esteem lightly, care little for:

parvi ego illos facio,

Plaut. Mil. 4, 8, 41:

parvi aestimo, si ego hic peribo,

id. Capt. 3, 5, 24:

quia parvi id duceret,

Cic. Fin. 2, 8, 24: nequam hominis ego parvi pendo gratiam, Plaut. Bacch. 3, 6, 29.—So, in abl.:

signa abs te diligenter parvoque curata sunt,

Cic. Att. 1, 3, 2; so,

quanti emptus? parvo,

Hor. S. 2, 3, 156:

parvo stat magna potentia nobis,

Ov. M. 14, 493:

parvo contentus esse possum,

with little, Cic. Att. 12, 19, 1; cf.:

vivitur parvo bene,

Hor. C. 2, 16, 13:

possim contentus vivere parvo,

Tib. 1, 1, 25:

agricolae prisci, fortes parvoque beati,

Hor. Ep. 2, 1, 139:

necessarium est parvo assuescere,

Sen. Ep. 123, 3: parvo, as an abl. of measure, with comp. (rarely;

perh. not ante-Aug.): ita ut parvo admodum plures caperentur,

a very little more, Liv. 10, 45, 11:

parvo brevius,

Plin. 2, 67, 67, § 168:

haud parvo junior,

Gell. 13, 2, 2.—So in designating time:

parvo post,

Plin. 16, 25, 42, § 103:

parvo post tempore,

Vulg. 2 Macc. 11, 1.—Of stature (late Lat. for brevis):

Zacchaeus staturā parvus erat,

Aug. Serm. 113, 3; id. in Psa. 143, 1.

Comp.: mĭnor, us [cf. Gr. minus, minuthô], less, lesser, smaller, inferior:

quod in re majore valet, valeat in minore,

Cic. Top. 4, 23:

si ea pecunia non minor esset facta,

id. Leg. 2, 20, 51:

Hibernia dimidio minor quam Britannia,

Caes. B. G. 5, 13:

minus praedae quam speraverant fuit,

a smaller quantity, less, Liv. 4, 51:

sociis dimidio minus quam civibus datum,

id. 41, 13 fin.:

calceus... si minor (pede), uret,

Hor. Ep. 1, 10, 43:

neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,

less than five acts, id. A. P. 189:

genibus minor,

i. e. down upon his knees, on his bended knees, id. Ep. 1, 12, 28; cf.:

minor in certamine longo,

worsted, id. ib. 1, 10, 35:

numero plures, virtute et honore minores,

inferior, id. ib. 2, 1, 183.— Absol.: minor, inferior in rank:

praevalidi ad injurias minorum elati,

Tac. A. 15, 20; Ov. P. 4, 7, 49; cf.:

sapiens uno minor est Jove,

Hor. Ep. 1, 1, 106:

minor capitis, i. e. capiti deminutus,

Hor. C. 3, 5, 42: et sunt notitiā multa minora tuā, too trivial, = leviora, Ov. Tr. 2, 214:

dies sermone minor fuit,

too short for, id. P. 2, 10, 37:

infans Et minor igne rogi,

too young for, Juv. 15, 140.—With abl. of measure, Cic. Verr. 2, 1, 45, § 117:

ut uno minus teste haberet?

id. ib. 2, 1, 57, §

149: bis sex Herculeis ceciderunt, me minus uno, Viribus,

i. e. eleven, Ov. M. 12, 554.—Of age:

qui minor est natu,

younger, Cic. Lael. 9, 32:

aliquot annis minor natu,

id. Ac. 2, 19, 61:

aetate minor,

Ov. M. 7, 499:

minor uno mense,

Hor. Ep. 2, 1, 40:

filia minor Ptolemaei regis,

the younger daughter, Caes. B. C. 3, 112:

minor viginti annis,

less than twenty years old, under twenty years of age, Dig. 30, 99, 1.— With gen.:

minor quam viginti quinque annorum natu, Praetor,

Dig. 4, 4, 1; id. ib. 50, 2, 6:

si pupilla minor quam viripotens nupserit,

id. ib. 36, 2, 30.—So, absol.: minor, a person under age (under five-and-twenty), a minor:

De minoribus,

Dig. 4, tit. 4:

si minor negotiis majoris intervenerit,

ib. 4, 4, 24:

si minor praetor vel consul jus dixerit, valebit,

ib. 42, 1, 57.— Poet., children, Sil. 2, 491.—Also, descendants, posterity, = posteri:

nunc fama, minores Italiam dixisse ducis de nomine gentem,

Verg. A. 1, 532; so id. ib. 733; Prop. 2, 15, 47; Sil. 16, 44:

minorum gentium, v. gens.—In specifications of value: vendo meum non pluris quam ceteri, fortasse etiam minoris,

cheaper, Cic. Off. 3, 12, 51:

minoris pallium addicere placuit,

Petr. 14: omnia minoris aestimare, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 2:

(fidem suam) non minoris quam publicam ducebat,

Sall. J. 32, 5.—

Poet., with acc. respect.:

frontemque minor truncam amnis Acarnan,

Sil. 3, 42; Val. Fl. 1, 582.—

Poet., with inf.:

tanto certare minor,

Hor. S. 2, 3, 313:

heu Fatis Superi certare minores!

Sil. 5, 76.

Sup.: mĭnĭmus, a, um (whence a new sup.:

minimissimus digitorum,

Arn. 5, 160; 166; cf., in the Gr., elachistotatos, from elachistos), very small, very little; least, smallest, etc.:

cum sit nihil omnino in rerum naturā minimum, quod dividi nequeat,

Cic. Ac. 1, 7, 27:

minimae tenuissimaeque res,

id. de Or. 1, 37, 169:

minima pars temporis,

Caes. B. C. 1, 70:

quā minima altitudo fluminis erat,

id. B. G. 1, 8:

in maximā fortunā minima licentia est,

Sall. C. 51, 13:

vitia,

Hor. S. 1, 3, 69:

minimus digitulus,

the little finger, Plaut. Rud. 3, 4, 15; so,

minimus digitus,

Plin. 11, 45, 103, § 251.—Of age: minimus natu horum omnium, the youngest, Cic. de Or. 2, 14, 58:

ex his omnibus natu minimus,

id. Clu. 38, 107:

Hiempsal, qui minimus ex illis erat,

Sall. J. 11, 3:

minimus filius,

Just. 42, 5, 6.—In specifications of value:

deos minimi facit,

Plaut. Ps. 1, 3, 35: Pe. Quanti emi potest minimo? Ep. Ad quadraginta fortasse eam posse emi minimo minis, id. Ep. 2, 2, 110: Crispinus minimo me provocat, for a trifle (in a wager), Hor. S. 1, 4, 14 (minimo provocare dicuntur hi qui in responsione plus ipsi promittunt quam exigunt ab adversario, Schol.).—Prov.:

minima de malis,

of evils choose the least, Cic. Off. 3, 29, 105.—

With a negation emphatically: non minimo discrimine, i. e. maximo,

Suet. Aug. 25:

res non minimi periculi,

id. ib. 67:

ut nihil, ne pro minimis quidem, debeant,

Liv. 6, 41. —With gen.:

minimum firmitatis minimumque virium,

Cic. Lael. 13, 46:

minimum pedibus itineris confectum,

Liv. 44, 5:

unde minimum periculi erat,

id. 27, 15.— As adv. absol.:

praemia apud me minimum valent,

very little, Cic. Fam. 1, 9, 11; cf. Quint. 5, 10, 56:

minimum distantia miror,

Hor. Ep. 2, 1, 72:

dormiebat minimum,

Plin. Ep. 3, 5, 11:

medica secatur sexies per annos: cum minimum, quater,

at least, Plin. 18, 16, 43, § 146:

quam minimum credula postero (diei),

as little as possible, Hor. C. 1, 11, 8:

ita fiunt omnes partes minimum octoginta et una,

at least, Varr. R. R. 2, 1, 12:

quae (comprehensio) ex tribus minimum partibus constat,

Quint. 5, 10, 5:

in quo non minimum Aetolorum operā regii fugati atque in castra compulsi sunt,

chiefly, particularly, Liv. 33, 6, 6:

eae omnia novella sata corrumpunt, non minimum vites,

Varr. R. R. 1, 2, 18.—Hence, adv.

Posit.: parvē, a little, slightly (very rare), Vitr. 9, 6.—

Comp.: mĭnus, less:

aut ne quid faciam plus, quod post me minus fecisse satius sit,

too little... too much, Ter. Hec. 5, 1, 4:

ne quid plus minusve faxit,

id. Phorm. 3, 3, 21 (v. plus, under multus):

cum habeas plus, Pauperiem metuas minus,

Hor. S. 1, 1, 93:

ne mea oratio, si minus de aliquo dixero, ingrata: si satis de omnibus, infinita esse videatur,

Cic. Sest. 50, 108:

metus ipsi per se minus valerent, nisi, etc.,

id. Div. 2, 72, 150:

minus multi,

not so many, Plaut. Mil. 3, 1, 138:

minus multum et minus bonum vinum,

Varr. R. R. 1, 7, 2:

ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur,

less good, not so good, Sall. C. 2, 6:

quia Libyes quam Gaetuli minus bellicosi,

Sall. J. 18, 12:

minus diu vivunt,

Plin. 14, 22, 28, § 141.—Rarely with comp.:

minus admirabilior,

Flor. 4, 2, 46 Duker: quare milites Metelli sauciabantur multo minus, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 1; cf. Ov. M. 12, 554:

civilem admodum inter initia ac paulo minus quam privatum egit,

little less so than, nearly as much so as, Suet. Tib. 26:

dimidio minus,

Varr. R. R. 1, 22, 3.—With quam:

nec illa minus aut plus quam tu sapiat,

Plaut. As. 4, 1, 28:

minus quam aequom erat feci,

id. Aul. 3, 2, 10:

respondebo tibi minus fortasse vehementer, quam abs te sum provocatus,

Cic. Planc. 30, 72.—With atque:

qui peccas minus atque ego?

Hor. S. 2, 7, 96.—And elliptically, without a particle of comparison:

minus quindecim dies sunt, quod, etc.,

less than fifteen days, not yet fifteen days, Plaut. Trin. 2, 4, 1:

madefactum iri minus XXX. diebus Graeciam sanguine,

Cic. Div. 1, 32, 68:

minus quinquennium est, quod prodiere,

Plin. 15, 25, 30, § 104:

cecidere duo milia haud minus peditum,

Liv. 42, 6:

cum centum et quinquaginta non minus adessent,

id. 42, 28; Varr. R. R. 2, 2 fin.:

ut ex suā cujusque parte ne minus dimidium ad Trebonium perveniret,

Cic. Verr. 2, 1, 47, § 123:

ut antequam baccae legantur, ne minus triduum serenum fuerit,

Col. 12, 38, 6.—

In partic.

Non (haud) minus quam (atque), not less than, no less than, quite as:

exanimatus evolat ex senatu, non minus perturbato animo atque vultu, quam si, etc.,

Cic. Sest. 12, 28:

existumans non minus me tibi quam liberos carum fore,

Sall. J. 10, 1:

non minus nobis jucundi atque illustres sunt ii dies, quibus conservamur quam illi quibus nascimur,

Cic. Cat. 3, 1, 2; Quint. 2, 4, 8; 3, 7, 20:

laudibus haud minus quam praemio gaudent militum animi,

Liv. 2, 60:

haud minus ac jussi faciunt,

Verg. A. 3, 561.—