-
1 claustra
claustra ( clostra, Cato, R. R. 13, 3; 135, 2), ōrum, n. (in sing.: claustrum, i, rare, Caes. Germ. Arat. 197; Curt. 4, 5, 21; 7, 6, 13; Petr. 89, 2, 7; Gell. 14, 6, 3; Luc. 10, 509; App. M. 4, 10, p. 146 fin.; Amm. 23, 4, 6; 26, 8, 8: clostrum, Sen. Ben. 7, 21, 2) [clausum, claudo], that by which any thing is shut up or closed, a lock, bar, bolt.I.Prop.: claves, claustra, Varr. ap. Non. p. 545, 12:B.claustra revellere,
Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52; Liv. 5, 21, 10: januae pandere, * Cat. 61, 76:laxare,
Verg. A. 2, 259:relaxare,
Ov. Am. 1, 6, 17:rumpere,
Verg. A. 9, 758:diu claustris retentae ferae,
Liv. 42, 59, 2:ferae claustris fractae,
Plin. Pan. 81, 3:claustra pati,
to submit to confinement, Col. 8, 17, 8:discutere,
Petr. 11, 2:reserare,
Sil. 7, 334:portarum ingentia claustra,
Verg. A. 7, 185; Val. Fl. 3, 53:ferrea,
Mart. 10, 28, 8:sub signo claustrisque rei publicae positum vectigal,
Cic. Agr. 1, 7, 21. —Trop., a bar, band, barrier, bounds:II.arta portarum naturae effringere,
i. e. to disclose its secrets, Lucr. 1, 72; cf.:tua claustra fregerunt tui versus,
i. e. have become known, public, Plin. Ep. 2, 10, 3:pudoris et reverentiae refringere,
id. ib. 2, 14, 4:vitaï claustra resolvere,
to loose the bands of life, Lucr. 1, 416; 3, 397; 6, 1152:temporum,
Vell. 1, 17, 4:(animus) amat spatiis obstantia rumpere claustra (the figure drawn from the bounds of a racecourse),
Hor. Ep. 1, 14, 9.—In a more extended sense, a door or gate that shuts up any place, a dam, dike; meton., a place that is shut up:B.urbis relinquant,
Ov. M. 4, 86; cf.Thebarum,
Stat. Th. 10, 474.—Of sunken ships, closing a port, Liv. 37, 14, 7; cf.:ubi demersis navibus frenassent claustra maris,
id. 37, 15, 1:maris,
i.e. a harbor, haven, Sil. 12, 442:undae,
a dam, id. 5, 44; cf.:Lucrino addita,
Verg. G. 2, 161; cf. id. A. 1, 56:Daedalea,
i. e. the Labyrinth, Sen. Hippol. 1166 al. —In milit. lang., a barricade, bulwark, key, defence, fortress, wall, bank, etc., for warding off an enemy:C.claustra loci,
Cic. Verr. 2, 5, 32, § 84:Corinthus in faucibus Graeciae, sic ut terra claustra locorum teneret,
id. Agr. 2, 32, 87:Sutrium, quae urbs socia Romanis velut claustra Etruriae erat,
Liv. 9, 32. 1:Aegypti,
id. 45, 11, 5; Tac. H. 2, 82; Suet. Vesp. 7:tutissima praebet,
Liv. 42. 67, 6; cf. id. 6, 9, 4; 44, 7, 9; Tac. A. 2, 61 al.:montium,
id. H. 3, 2:Caspiarum,
id. ib. 1, 6:maris,
id. ib. 3, 43; cf. Sil. 12, 442; Tac. A. 2, 59: suis claustris ( walls, intrenchments) impeditos turbant, id. ib. 12, 31; cf. id. ib. 4, 49:regni claustra Philae,
Luc. 10, 312:Africae,
Flor. 4, 2, 70.—Trop.:cum ego claustra ista nobilitatis refregissem, ut aditus ad consulatum pateret,
Cic. Mur. 8, 17:annonae Aegyptus,
Tac. H. 3, 8. -
2 claustra
claustra ōrum, n [claudo], a lock, bar, bolt: revellere claustra: rumpere, V.: portarum, L.: sub claustris rei p. positum vectigal.—A barrier, bounds: obstantia rumpere claustra (the barriers of a race - course), H. — A gate, dam, dike: Lucrino addita, V.: portūs claustra, entrance, Cu.— A barricade, bulwark, key, defence, fortress, wall, bank: ut terra claustra locorum teneret: urbs velut claustra Etruriae, L.: montium, passes, Ta.: Aegypti, the key to Egypt, L.: claustra contrahere, i. e. the line of circumvallation, Ta. — A barrier, hinderance: ista nobilitatis. -
3 clostra
claustra ( clostra, Cato, R. R. 13, 3; 135, 2), ōrum, n. (in sing.: claustrum, i, rare, Caes. Germ. Arat. 197; Curt. 4, 5, 21; 7, 6, 13; Petr. 89, 2, 7; Gell. 14, 6, 3; Luc. 10, 509; App. M. 4, 10, p. 146 fin.; Amm. 23, 4, 6; 26, 8, 8: clostrum, Sen. Ben. 7, 21, 2) [clausum, claudo], that by which any thing is shut up or closed, a lock, bar, bolt.I.Prop.: claves, claustra, Varr. ap. Non. p. 545, 12:B.claustra revellere,
Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52; Liv. 5, 21, 10: januae pandere, * Cat. 61, 76:laxare,
Verg. A. 2, 259:relaxare,
Ov. Am. 1, 6, 17:rumpere,
Verg. A. 9, 758:diu claustris retentae ferae,
Liv. 42, 59, 2:ferae claustris fractae,
Plin. Pan. 81, 3:claustra pati,
to submit to confinement, Col. 8, 17, 8:discutere,
Petr. 11, 2:reserare,
Sil. 7, 334:portarum ingentia claustra,
Verg. A. 7, 185; Val. Fl. 3, 53:ferrea,
Mart. 10, 28, 8:sub signo claustrisque rei publicae positum vectigal,
Cic. Agr. 1, 7, 21. —Trop., a bar, band, barrier, bounds:II.arta portarum naturae effringere,
i. e. to disclose its secrets, Lucr. 1, 72; cf.:tua claustra fregerunt tui versus,
i. e. have become known, public, Plin. Ep. 2, 10, 3:pudoris et reverentiae refringere,
id. ib. 2, 14, 4:vitaï claustra resolvere,
to loose the bands of life, Lucr. 1, 416; 3, 397; 6, 1152:temporum,
Vell. 1, 17, 4:(animus) amat spatiis obstantia rumpere claustra (the figure drawn from the bounds of a racecourse),
Hor. Ep. 1, 14, 9.—In a more extended sense, a door or gate that shuts up any place, a dam, dike; meton., a place that is shut up:B.urbis relinquant,
Ov. M. 4, 86; cf.Thebarum,
Stat. Th. 10, 474.—Of sunken ships, closing a port, Liv. 37, 14, 7; cf.:ubi demersis navibus frenassent claustra maris,
id. 37, 15, 1:maris,
i.e. a harbor, haven, Sil. 12, 442:undae,
a dam, id. 5, 44; cf.:Lucrino addita,
Verg. G. 2, 161; cf. id. A. 1, 56:Daedalea,
i. e. the Labyrinth, Sen. Hippol. 1166 al. —In milit. lang., a barricade, bulwark, key, defence, fortress, wall, bank, etc., for warding off an enemy:C.claustra loci,
Cic. Verr. 2, 5, 32, § 84:Corinthus in faucibus Graeciae, sic ut terra claustra locorum teneret,
id. Agr. 2, 32, 87:Sutrium, quae urbs socia Romanis velut claustra Etruriae erat,
Liv. 9, 32. 1:Aegypti,
id. 45, 11, 5; Tac. H. 2, 82; Suet. Vesp. 7:tutissima praebet,
Liv. 42. 67, 6; cf. id. 6, 9, 4; 44, 7, 9; Tac. A. 2, 61 al.:montium,
id. H. 3, 2:Caspiarum,
id. ib. 1, 6:maris,
id. ib. 3, 43; cf. Sil. 12, 442; Tac. A. 2, 59: suis claustris ( walls, intrenchments) impeditos turbant, id. ib. 12, 31; cf. id. ib. 4, 49:regni claustra Philae,
Luc. 10, 312:Africae,
Flor. 4, 2, 70.—Trop.:cum ego claustra ista nobilitatis refregissem, ut aditus ad consulatum pateret,
Cic. Mur. 8, 17:annonae Aegyptus,
Tac. H. 3, 8. -
4 spatium
spatium ī, n [SPA-], a space, room, extent: Trīs pateat caeli spatium non amplius ulnas, V.: spatiis locorum animadversis, Cs.: quod spatium non esset agitandi, N.: spatio distante, O.— A space, distance, interval: magno spatio paucis diebus confecto, Cs.: viae, length, O.: tantum erat relictum spati, ut, etc., Cs.: tormentorum usum spatio propinquitatis interire, Cs.: medium caeli, H.: spatium discrimina fallit, the distance, O.— Size, bulk, extent: spatium victi hostis (serpentis), O.: Dat spatium collo, O.: admirabile rhombi, very large, Iu.: trahit (aurīs) in spatium, i. e. lengthens out, O.— A walking, walk, promenade, turn, course: duobus spatiis tribusve factis: septem spatiis circo meruere coronam, O.— A space for recreation, walk, promenade, public place, square: urbs distincta spatiis communibus: spatia silvestria: Academiae nobilitata spatia: locus planis Porrectus spatiis, in levels, H.: Curvatis fertur spatiis, V.— A prescribed path, race-course, track: quasi decurso spatio ad carceres a calce revocari: amat spatiis obstantia rumpere claustra, H.: Addunt in spatia, V.: tritum, O.: Phocus in interius spatium Cecropidas ducit, the interior, O. —Fig., a path, course, race, track: eadem: Prope iam excurso spatio, T.: Te mea quem spatiis propioribus aetas Insequitur, V.: in spatio Q. Hortensium ipsius vestigiis persecuti: vitae, O.— A portion of time, space, interval, period: spatia omnis temporis non numero dierum sed noctium finiunt, Cs.: spatium praeteriti temporis: diei, the length, Cs.: dierum triginta: spatio brevi, H.: me ex constituto spatio defensionis in semihorae curriculum coëgisti: trochaeus, qui est eodem spatio quo choreus, i. e. of the same metrical length: spatia annorum, Pr.: spatio pugnae defatigati, Cs.— Space, time, leisure, opportunity: neque, ut celari posset, tempus spatium ullum dabat, T.: irae suae spatium et consilio tempus dare, L.: Ne properes, oro; spatium pro munere posco, O.: cum erit spatium, praestabo, etc.: illi spatium ad sese conligendum dedisse: sex dics ad eam rem conficien<*> dam spati postulant, Cs.: Ut ne esset spatium cogitandi, T.: pila coniciendi, Cs.: Spatium adparandis nuptiis dabitur, T.* * *space; area/expanse, room (for); intervening space, gap/interval; length/width; race course, lap, circuit; closed way/walk, turn; track (planet); act of play; interval, time, extent, period, term; duration; distance; area; size; bulk -
5 spatium
spătĭum, ii, n. [root spa-, to draw; Gr. spaô; span-, to stretch; Gr. spanis, want; cf.: penomai, penês; Germ. spannen; Dor. spadion (=stadion), race-course; cf. Lat. penuria], room, a space (very freq. and class.).I.Lit.A.In gen.: est natura loci spatiumque profundi, Quod neque percurrere flumina possint, Nec, etc.... Usque adeo passim patet ingens copia rebus;B.Finibus exemptis,
Lucr. 1, 1002; 5, 370; 1, 389:locus ac spatium, quod inane vocamus,
id. 1, 426; cf. id. 1, 523:per totum caeli spatium diffundere sese (solis lux),
id. 4, 202; cf.:tres pateat caeli spatium non amplius ulnas,
Verg. E. 3, 105:flumen Dubis paene totum oppidum cingit: reliquum spatium, quā flumen intermittit, mons continet,
Caes. B. G. 1, 38:temporibus rerum et spatiis locorum animadversis,
id. B. C. 3, 61 fin.:quod spatium non esset agitandi,
Nep. Eum. 5, 4:spatium loci,
Quint. 8, 3, 84:spatio distante,
Ov. M. 11, 715.—In partic.1.A (limited) space, distance, interval (syn. intervallum):b.siderum genus spatiis immutabilibus ab ortu ad occasum commeans,
Cic. N. D. 2, 19, 49:magno spatio paucis diebus confecto,
Caes. B. G. 3, 29:itineris spatium,
id. B. C. 1, 24 fin.:viae spatium,
the distance, length, Ov. M. 8, 794:trabes paribus intermissae spatiis (shortly before: paribus intervallis),
Caes. B. G. 7, 23; cf.:alios ineunt cursus aliosque recursus Adversi spatiis,
Verg. A. 5, 584 Coningt. ad loc.:hic locus aequo fere spatio ab castris utrisque aberat,
Caes. B. G. 1, 43:inter duas acies tantum erat relictum spatii, ut, etc.,
id. B. C. 3, 92:cum Viridorix contra eum duum milium spatio consedisset,
id. B. G. 3, 17:magnum spatium abesse,
id. ib. 2, 17:quo tanta machinatio ab tanto spatio institueretur?
id. ib. 2, 30:tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
id. B. C. 2, 16 fin.:jamque tenebat Nox medium caeli spatium,
Hor. S. 2, 6, 101:illi medio in spatio chorus Occurrit,
Verg. A. 10, 219:dimidium fere spatium confecerat, cum, etc.,
Nep. Eum. 9, 1:spatium discrimina fallit,
the distance, Ov. M. 8, 577.—Size, bulk, extent:2.dum spatium victi considerat hostis (serpentis),
Ov. M. 3, 95:elephantis,
Luc. 9, 732:oris Et colli, ov. M. 2, 672: dat spatium collo,
id. ib. 3, 195:breve lateris,
Juv. 6, 503; cf.:quod sit homini spatium a vestigio ad verticem,
Plin. 7, 17, 17, § 77:spatia montis,
id. 35, 1, 1, § 2:spatium admirabile rhombi,
very large, Juv. 4, 39:vasti corporis,
Sen. Hippol. 806:plantae Herculis,
Gell. 1, 1, 2: trahit aures in spatium, in length, i. e. lengthens them out, Ov. M. 11, 176; so,in spatium,
id. ib. 2, 197; 7, 783; Sil. 13, 562.—An open space for walking, racing, etc., in.a.A walk, promenade; a public place or square, etc. (cf. ambulatio):b.urbs delubris distincta spatiisque communibus,
Cic. Rep. 1, 26, 41:templaque et innumeris spatia interstincta columnis,
i. e. colonnades, porticos, Stat. S. 3, 5, 90:quin igitur ad illa spatia nostra sedesque pergimus, ubi cum satis erit deambulatum, requiescemus,
Cic. Leg. 1, 4, 14:spatia silvestria,
id. ib. 1, 5, 15:orator ex Academiae spatiis,
id. Or. 3, 12 (quoted by Quint. 12, 2, 23, and by Tac. Or. 32):Academiae non sine causā nobilitata spatia,
Cic. Fin. 5, 1, 1: locus planis Porrectus spatiis, in level spaces, i. e. plains, Hor. Ep. 1, 7, 42:ille actus habenā Curvatis fertur spatiis,
Verg. A. 7, 381.—A race-course, track:c.sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia,
Enn. Ann. 18, 22:nec vero velim quasi decurso spatio a calce ad carceres revocari,
Cic. Sen. 23, 83:amat spatiis obstantia rumpere claustra,
Hor. Ep. 1, 14, 9:cum carceribus sese effudere quadrigae, Addunt in spatia,
Verg. G. 1, 513 Forbig. ad loc.:hic ad Elei metas et maxuma campi Sudabit spatia,
id. ib. 3, 202: signoque repente Corripiunt spatia [p. 1736] audito, id. A. 5, 316:tritumque relinquunt Quadrijugi spatium,
Ov. M. 2, 168; cf.:equi Pulsabant pedibus spatium declivis Olympi,
id. ib. 6, 487:abstulere me velut de spatio Graeciae res immixtae Romanis,
Liv. 35, 40, 1:nobilis equos cursus et spatia probant,
Tac. Or. 39.—Poet., in gen., room or space in a building:3.Phocus in interius spatium pulchrosque recessus Cecropidas ducit,
the inner space, the interior, Ov. M. 7, 670.—Transf., the action of walking, a walk, promenade; a turn, course:II.cum in ambulationem ventum esset, Scaevolam, duobus spatiis tribusve factis, dixisse, etc.,
Cic. de Or. 1, 7, 28; cf. id. Rep. 1, 12, 18; Suet. Aug. 83:si interdum ad forum deducimur, si uno basilicae spatio honestamur,
Cic. Mur. 34, 70:septem spatiis circo meruere coronam,
Ov. Hal. 68:(agitatores) septimo spatio palmae appropinquant,
Sen. Ep. 30, 13.—Trop.A.Of time.1.In gen., a space of time, interval, period:2.spatia omnis temporis non numero dierum sed noctium finiunt,
Caes. B. G. 6, 18:spatium praeteriti temporis,
Cic. Arch. 1, 1:quantum fuit diei spatium,
as the portion of the day allowed, Caes. B. G. 2, 11 fin.:annuum spatium,
id. B. C. 3, 3:annuum, menstruum, diurnum, nocturnum,
Cic. Inv. 1, 26, 39:dierum triginta,
id. Verr. 2, 2, 39, § 96:parvo dilexit spatio Minoida Theseus,
Prop. 2, 24, 43 (3, 19, 27):spatio brevi,
Hor. C. 1, 11, 6:in brevi spatio mutantur secla animantum,
Lucr. 2, 77; so,in brevi spatio,
Ter. Heaut. 5, 2, 2:aliquid longo spatio tenere,
Cic. Off. 2, 23, 81:me ex comparato et constituto spatio defensionis in semihorae curriculum coëgisti,
id. Rab. Perd. 2, 6:hoc interim spatio conclave illud concidisse,
id. de Or. 2, 86, 353:spatia annorum,
Prop. 3 (4), 21, 31:spatium juventae Transire,
Ov. M. 15, 225:illa dies... incerti spatium mihi finiat aevi,
id. ib. 15, 874:post sexagesimum vitae spatium,
i. e. after the sixtieth year, Plin. 7, 50, 51, § 170.—In partic.a.Of a portion of time in which to do any thing, space, time, leisure, opportunity:b.neque, ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:irae suae spatium et consilio tempus dare,
Liv. 8, 32:ubicumque datum erat spatium solitudinis,
Ter. Hec. 1, 2, 55:quantum spatii nobis datur,
Cic. de Or. 1, 59, 252:tempus inane peto, requiem spatiumque furori,
Verg. A. 4, 433: ne properes, oro;spatium pro munere posco,
Ov. R. Am. 277:proin quicquid est, da tempus ac spatium tibi. Quod ratio non quit, saepe sanavit mora,
Sen. Agam. 2, 129.—Esp.: spatium (aliquid, nihil spatii, etc.) alicui faciendi or ad faciendum aliquid, time to do a thing:breve spatium'st perferundi quae minitas mihi,
Plaut. Capt. 3, 5, 85:ut Ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias,
Ter. And. 1, 2, 11:quam longum spatium amandi amicam tibi dedi!
id. Hec. 4, 4, 62:dare alicui spatium ad se colligendum,
Cic. Caecin. 2, 6:ad scribendum,
id. Fam. 15, 17, 1:pila in hostes coniciendi,
Caes. B. G. 1, 52; 4, 13; Ov. M. 10, 163:nec fuit spatium ad contrahenda castra,
Caes. B. G. 7, 40:cum erit spatium, utrumque praestabo,
Cic. Att. 5, 14, 1:si spatium ad dicendum habuissemus,
id. Verr. 1, 18, 56:spatium sumamus ad cogitandum,
id. Fin. 4, 1, 1; id. de Or. 1, 33, 150:sex dies ad eam rem conficiendam spatii postulant,
Caes. B. C. 1, 3 fin.:vix explicandi ordines spatium Etruscis fuit,
Liv. 2, 46, 3:spatium Vitellianis datum refugiendi,
Tac. H. 2, 25.—Rarely with dat.:spatium quidem tandem adparandis nuptiis, vocandi, sacruficandi dabitur paululum,
Ter. Phorm. 4, 4, 20.—A year of life:c.quosdam (morbos) post sexagesimum vitae spatium non accidere,
Plin. 7, 50, 51, § 170. —Metrical time, measure, quantity:B.trochaeus, qui est eodem spatio quo choreus,
Cic. Or. 57, 193; cf. Quint. 1, 5, 18:neu sermo subsultet imparibus spatiis ac sonis, miscens longa brevibus, etc.,
id. 11, 3, 43; cf. id. 11, 3, 40; 11, 3, 17 al.—(Acc. to I. B.) A path, course, race, track:ut eadem spatia quinque stellae dispari motu cursuque conficiant,
Cic. de Or. 3, 45, 178:quid mihi opu'st, decurso aetatis spatio, cum meis gerere bellum?
Plaut. Stich. 1, 2, 14:prope jam excurso spatio,
Ter. Ad. 5, 4, 6:te vero, mea quem spatiis propioribus aetas Insequitur,
Verg. A. 9, 275: deflexit jam aliquantulum de spatio curriculoque consuetudo majorum, Cic. Lael. 12, 40; cf.:quemadmodum simus in spatio Q. Hortensium ipsius vestigiis persecuti,
id. Brut. 90, 307:currenti spatium praemonstra,
Lucr. 6, 93:pede inoffenso spatium decurrere vitae,
Ov. Tr. 3, 4, 33; Sen. Troad. 398. -
6 rumpo
rumpo, rūpi, ruptum ( inf. paragog. rumpier, Afran. Com. 127), 3, v. a. [root rup], to break, burst, tear, rend, rive, rupture; to break asunder, burst in pieces, force open, etc. (very freq. and class.; a favorite word of the Aug. poets; cf. frango).I.Lit.: SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Lex XII. Tab. ap. Fest. S. V. TALIO, p. 274; and ap. Gell. 20, 1, 14; cf. Cato ap. Prisc. p. 710 P.:II.vincula,
Lucr. 3, 83; Cic. Cat. 4, 4, 8; id. Tusc. 1, 30, 74; Prop. 4, 10, 4; Verg. A. 10, 233 al.:catenas,
Prop. 3, 13, 11; Hor. S. 2, 7, 70; Ov. Am. 3, 11, 3:frena pudoris,
Prop. 4, 18, 3:obstantia claustra,
Hor. Ep. 1, 14, 9:teretes plagas (aper),
id. C. 1, 1, 28:pontem,
to break down, Liv. 7, 9; cf.:rupti torrentibus pontes,
Quint. 2, 13, 16:montem aceto (Hannibal),
Juv. 10, 153:Alpes,
Sil. 11, 135:arcum,
Phaedr. 3, 14, 10:plumbum (aqua),
Hor. Ep. 1, 10, 20:carinam (sinus Noto remugiens),
id. Epod. 10, 20:tenta cubilia tectaque,
id. ib. 12, 12:vestes,
Ov. M. 6, 131; cf.:tenues a pectore vestes,
id. A. A. 3, 707:sinus pariterque capillos,
id. M. 10, 722:linum ruptum aut turbata cera,
Quint. 12, 8, 13:praecordia ferro,
to penetrate, Ov. M. 6, 251; 5, 36; cf.:guttura cultro,
to cut, id. ib. 15, 465:colla securi,
id. ib. 12, 249:nubem (vis venti),
to sunder, rive, Lucr. 6, 432:fulmen nubes rumpit,
Sen. Q. N. 2, 58, 1:spiritus rumpit nubes,
id. ib. 2, 54, 3:ruptae nubes et in pronum solutae,
id. ib. 5, 12, 1:caelum,
Sil. 3, 196:polum,
id. 1, 135: turbo ruptus, breaking or bursting forth, Verg. A. 2, 416 et saep.:tuā causā rupi ramices,
burst, ruptured, Plaut. Merc. 1, 2, 30:suos ramices,
id. Poen. 3, 1, 37:inflatas vesiculas,
Cic. Div. 2, 14, 33:pectora fremitu (leones),
Lucr. 3, 297:illius immensae ruperunt horrea messes,
filled to repletion, Verg. G. 1, 49; Col. 10, 307:frugibus rupta congestis horrea,
Sid. 1, 6:ilia,
Cat. 11, 20; 80, 7; Verg. E. 7, 26; cf. with a personal object:rupit Iarbitam Timagenis aemula lingua, Dum, etc.,
Hor. Ep. 1, 19, 15.—Esp. reflexively, to burst or split one ' s self, to burst, split, etc.:me rupi causā currendo tuā,
Plaut. Merc. 1, 2, 43; id. Capt. prol. 14; Lucil. ap. Non. 88, 11; 382, 23:ut me ambulando rumperet,
Ter. Hec. 3, 4, 21:non, si te ruperis, Par eris,
Hor. S. 2, 3, 319.— Mid.: ego misera risu clandestino rumpier, to burst, split, Afran. ap. Non. 382, 21 (Com. Rel. p. 154 Rib.); so,frigidus in pratis cantando rumpitur anguis,
Verg. E. 8, 71:quā (licentiā audacium) ante rumpebar, nunc ne movear quidem,
could have burst, Cic. Q. Fr. 3, 9, 1:et inflatas rumpi vesiculas,
id. Div. 2, 14, 33; cf.:rumpantur iniqui, Vicimus,
Prop. 1, 8, 27:miser Rumperis (sc. irā) et latras,
Hor. S. 1, 3, 136: rumpere viam, iter, etc., to force a passage, make one ' s way by force: ferro rumpenda per hostes Est via, a passage must be burst or forced through, Verg. A. 10, 372; cf.:eo nisi corporibus armisque rupere cuneo viam,
Liv. 2, 50:rupta via,
Quint. 9, 4, 63:viam igne,
Stat. Th. 8, 469:iter ferro,
Sil. 4, 196 (with reserare viam);15, 782: Alpes,
id. 11, 135:rupto sonuit sacer aequore Titan,
Val. Fl. 2, 37:cursus,
id. ib. 1, 3; Sil. 7, 568 et saep.:rumpere media agmina,
to burst through, break through, Verg. A. 12, 683; cf.:proelia misso equo,
Prop. 3, 11, 64 (4, 10, 62):ruptā mersum caput obruit undā,
Ov. M. 11, 569:mediam aciem,
Liv. 26, 5:pugnantibus acies rumpenda,
Just. 1, 6, 11:ordines,
Liv. 6, 13:aditus,
Verg. A. 2, 494:parvos hiatus,
Sil. 5, 616:fontem,
to break open, cause to break forth, Ov. M. 5, 257:fontes abyssae magnae,
Vulg. Gen. 7, 11: se rumpere, to break out, burst forth ( = erumpere):ubi sub lucem densa inter nubila sese Diversi rumpent radii,
Verg. G. 1, 446:tantus se nubibus imber Ruperat,
id. A. 11, 548:unde altus primum se erumpit Enipeus,
id. G. 4, 368; so,rumpi, in mid. force: dum amnes ulli rumpuntur fontibus,
id. ib. 3, 428:alicui reditum,
to cut off, Hor. Epod. 13, 15.— Absol.: offendit, fregit, rumpit, icit poculo, wounds, Afran. ap. Non. 124, 6 (Com. Rel. p. 173 Rib.); so, si quis rumpet occidetve insciens ne fraus esto, an ancient form of rogation in Liv. 22, 10, 5; cf. Dig. 9, 2, 27, § 17. —Trop., to break, violate, destroy, annul, make void, interrupt, etc.:hunc quisquam... foedera scientem neglexisse, violasse, rupisse dicere audebit?
Cic. Balb. 5, 13; so,foedera,
Lucr. 2, 254; Auct. Her. 4, 14, 20; Liv. 9, 1; 21, 10; Hor. Ep. 1, 3, 35:foedus,
Liv. 3, 25, 5; 42, 40, 3:imperium,
Curt. 10, 2, 15; Tac. A. 13, 36; id. H. 3, 19:sacramenti religionem,
Liv. 28, 27:reverentiam sacramenti,
Tac. H. 1, 12:fidem induciarum, pacis, etc.,
Liv. 9, 40 fin.; 24, 29; Verg. G. 4, 213; Flor. 4, 2, 16:jus gentium,
Liv. 4, 17:hostium jus et sacra legationis et fas gentium,
Tac. A. 1, 42:rogationes vos rogatas rumpitis,
Plaut. Curc. 4, 2, 24:edicta,
Hor. C. 4, 15, 22:decreta,
Ov. M. 15, 780:leges,
Luc. 4, 175:constat, agnascendo rumpi testamentum,
is made void, Cic. de Or. 1, 57, 241; cf.:jura testamentorum ruptorum aut ratorum,
id. ib. 1, 38, 173:nuptias,
Hor. C. 1, 15, 7:amores,
Verg. A. 4, 292:condiciones pacis,
Vell. 2, 48, 5:obsequium,
Suet. Galb. 16:fata aspera,
Verg. A. 6, 882:fati necessitatem humanis consiliis,
Liv. 1, 42:ne me e somno excitetis et rumpatis visum,
break in upon, interrupt, Cic. Rep. 6, 12, 12; so,somnum,
Verg. A. 7, 458; cf. Sen. Ep. 51, 12:sacra,
Verg. A. 8, 110:carmina,
Tib. 2, 3, 20:novissima verba,
Ov. A. A. 1, 539:ut vero amplexus fessi rupere supremos,
Val. Fl. 5, 32:strepitu silentia rumpi,
Lucr. 4, 583:silentia (verbis),
Verg. A. 10, 64; Ov. M. 1, 208; 11, 598; Hor. Epod. 5, 85; Val. Fl. 3, 509; Plin. Pan. 55, 4:diutinum silentium,
App. M. 10, p. 239, 14:taciturnitatem,
Tac. A. 1, 74:patientiam,
Suet. Tib. 24:en age, segnes Rumpe moras,
break off, end delay, Verg. G. 3, 43; so,rumpe moras,
id. A. 4, 569; 9, 13; Ov. M. 15, 583 Bach, N. cr.; Val. Fl. 1, 306; Mart. 2, 64, 9; Plin. Ep. 5, 11, 2; cf.:rumpunt moras,
Luc. 1, 264:otia,
Verg. A. 6, 813.— Poet.: rumpit has imo pectore voces, breaks forth, breaks out in, gives vent to, utters, etc., Verg. A. 11, 377; so,vocem,
id. ib. 2, 129; 3, 246; Sil. 8, 301; Tac. A. 6, 20:questus,
Verg. A. 4, 553; Claud. Rapt. Pros. 2, 249:gemitum,
Sil. 4, 458. -
7 rumpō
rumpō rūpī, ruptus, ere [RVP-], to break, burst, tear, rend, rive, rupture, break asunder, burst in pieces, force open: vincula: obstantia claustra, H.: pontem, break down, L.: montem aceto, Iu.: arcum, Ph.: plumbum, H.: vestīs, O.: praecordia ferro, pierce, O.: guttura ferro, cut, O.: ruptus turbo, bursting forth, V.: inmensae ruperunt horrea messes, crammed to bursting, V.—Of the body, to break, split, burst, break open, rend, tear: ut me ambulando rumperet, i. e. kill with errands, T.: si quis rumpet occidetve, wounds, L. (old form.): ilia, V.: Rupit Iarbitam Timagenis aemula lingua, Dum, etc., i. e. the effort to shout as loud as, etc., H.: si te ruperis, H.: cantando rumpitur anguis, bursts, V.: quā (licentiā audacium) ante rumpebar, could have burst.—To burst through, break through: media agmina, V.: ruptā mersum caput obruit undā, O.: ordines, L.— To break open, cause to break forth: fontem, O.: ubi inter nubila sese Diversi rumpent radii, burst forth, V.: dum amnes ulli rumpuntur fontibus, V.—Of a way or passage, to force, make by force: ferro rumpenda per hostīs Est via, must be forced, V.: eo cuneo viam, L.—Fig., to break, violate, destroy, annul, make void, interrupt: feodera: imperium, Cu.: sacramenti religionem, L.: ius gentium, L.: edicta, H.: decreta, O.: testamentum ruptum, annulled: nuptias, H.: fata aspera, V.: fati necessitatem humanis consiliis, L.— To break in upon, interrupt, cut short, end: somnum, V.: novissima verba, O.: segnīs Rumpe moras, end delay, V.: tibi reditum, cut off, H.— To break out in, give utterance to: rumpit has imo pectore voces, V.: questūs, V.* * *rumpere, rupi, ruptus Vbreak; destroy
Перевод: с латинского на английский
с английского на латинский- С английского на:
- Латинский
- С латинского на:
- Все языки
- Английский
- Немецкий
- Русский