vocābulum

verbum, i ( gen. plur. verbūm, Plaut. As. 1, 3, 1; id. Bacch. 4, 8, 37; id. Truc. 2, 8, 14), n. [from the root er; Gr. ERô, whence eirô and rhêma, what is spoken or said; cf. Goth. vaurd; Germ. Wort; Engl. word], a word; plur., words, expressions, language, discourse, conversation, etc. (cf.: vox, vocabulum).

In gen.:

verbum nullum fecit,

Plaut. Bacch. 4, 9, 58:

si ullum verbum faxo,

id. Men. 1, 2, 47:

qui verbum numquam in publico fecerunt,

Cic. Brut. 78, 270; so,

facere,

to talk, chat, discourse, converse, id. Verr. 2, 4, 65, § 147; id. Imp. Pomp. 10, 27; id. Planc. 8, 20 al.:

spissum istud amanti est verbum veniet, nisi venit,

Plaut. Cist. 1, 1, 77; cf. id. Most. 5, 1, 2:

videtis hoc uno verbo unde significari res duas et ex quo et a quo loco,

Cic. Caecin. 30, 88:

verbum voluptatis,

id. Fin. 2, 23, 75 (for which:

vox voluptatis,

id. ib. 2, 2, 6); cf.:

libenter verbo utor Catonis (i. e. origines),

id. Rep. 2, 1, 3:

verbum usitatius et tritius,

id. Ac. 1, 7, 27:

verbum scribere... verbi litterae,

id. de Or. 2, 30, 130:

nec vero ullum (verbum) aut durum aut insolens, aut humile aut longius ductum, etc.,

id. Brut. 79, 274: si pudor, si modestia, si pudicitia, si uno verbo temperantia (literally, in one word; cf. B. 2. infra), id. Fin. 2, 22, 73.— Plur.:

verba rebus impressit,

Cic. Rep. 3, 2, 3:

in quo etiam verbis ac nominibus ipsis fuit diligens (Servius Tullius),

id. ib. 2, 22, 40:

quid verbis opu'st?

Plaut. Am. 1, 1, 289:

haec plurimis a me verbis dicta sunt,

Cic. Rep. 1, 7, 12:

verba facere,

to speak, Caes. B. G. 2, 14: contumelia verborum, insulting or abusive language, id. ib. 5, 58:

ut verbis, quid sit, definiam,

Cic. Rep. 1, 24, 38:

verba ponenda sunt, quae vim habeant illustrandi, nec ab usu sint abhorrentia, grandia, plena, sonantia, etc.,

id. Part. Or. 15, 53:

dialecticorum verba nulla sunt publica: suis utuntur,

id. Ac. 1, 7, 25:

verborum delectum originem esse eloquentiae,

id. Brut. 72, 253 et saep.:

multis verbis ultro citroque habitis ille nobis est consumptus dies,

much talk on both sides, id. Rep. 6, 9, 9; cf. id. ib. 3, 4, 7: accusabat Canutius Scamandrum verbis tribus, venenum esse deprehensum (literally, in three words; cf. B. 2. b. infra), Cic. Clu. 18, 50.—Prov.: verba facit emortuo, he talks to the dead, i. e. in vain, Plaut. Poen. 4, 2, 18;

for which: verba fiunt mortuo,

Ter. Phorm. 5, 8 (9), 26.—

Adverbial phrases.

Ad verbum, verbum e (de, pro), verbo, or simply verbum verbo, to a word, word for word, exactly, literally (Cic. uses verbum e or ex verbo where the exact equivalent of a single word is given; verbum pro verbo of the literal translation of a passage; v. infra):

fabellae Latinae ad verbum de Graecis expressae,

Cic. Fin. 1, 2, 4; cf. Suet. Caes. 30 fin.:

ediscere ad verbum,

Cic. de Or. 1, 34, 157:

ea quae modo expressa ad verbum dixi,

id. Tusc. 3, 19, 44:

somnium mirifice ad verbum cum re convenit,

id. Div. 1, 44, 99: quae Graeci pathê appellant:

ego poteram morbos, et id verbum esset e verbo,

id. Tusc. 3, 4, 7: istam katalêpsin, quam, ut dixi, verbum e verbo exprimentes, comprehensionem dicemus, id. Ac. 2, 10, 31; id. Fin. 3, 4, 15; id. Top. 8, 35; id. Ac. 2, 6, 17:

verbum de verbo expressum extulit,

Ter. Ad. prol. 11:

verbum pro verbo reddere,

Cic. Opt. Gen. 5, 14:

nec verbum verbo curabis reddere fidus Interpres,

Hor. A. P. 133; cf.: ea sine scripto eisdem verbis reddebat, quibus cogitaverat, Cic. Brut. 88, 301.—

Verbi causā or gratiā, for the sake of example, for example, for instance:

si quis, verbi causā, oriente Caniculā natus est,

Cic. Fat. 6, 12: M. Quid dicis igitur! A. Miserum esse verbi causā M. Crassum, id. Tusc. 1, 4, 12; id. Mil. 22, 60:

qui verbi causā post mortem amici liberos ejus custodiant,

Auct. Her. 4, 47, 60:

ut propter aliam quampiam rem, verbi gratiā propter voluptatem, nos amemus,

Cic. Fin. 5, 11, 30.—

Uno verbo, or tribus verbis, or paucis verbis, in one word, in a word, briefly.

Quin tu uno verbo dic, quid est quod me velis, Ter. And. 1, 1, 18; Cato, R. R. 157, 7:

praetores, praetorios, tribunos plebis, magnam partem senatūs, omnem subolem juventutis unoque verbo rem publicam expulsam atque extirminatam suis sedibus,

Cic. Phil. 2, 22, 54.—

Pa. Brevin' an longinquo sermoni? Mi. Tribus verbis, Plaut. Mil. 4, 2, 30:

pax, te tribus verbis volo,

Plaut. Trin. 4, 2, 121.—

Sed paucis verbis te volo, Plaut. Mil. 2, 4, 22; cf.:

verbis paucis quam cito Alium fecisti me,

id. Trin. 1, 2, 123; cf. also paucus, II. B.—

Verbo.

Orally, by word of mouth (opp. scripturā): C. Furnio plura verbo quam scripturā mandata dedimus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 5:

cui verbo mandabo, quid, etc.,

Vulc. Gall. Avid. Cass. 10, § 10.—

Briefly, in a word:

postquam Caesar dicendi finem fecit, ceteri verbo alius alii varie adsentiebantur,

Sall. C. 52, 1:

aut verbo adsentiebatur, aut pedibus in sententiam ibat,

Liv. 27, 34, 7 Weissenb. ad loc.; 3, 40, 6; cf. also: rogatus a me etiamne majus quam dedecus, verbo de sententiā destitisti, at a word from me, Cic. Tusc. 2, 12, 28 Ernest. ad loc.—

Meis, tuis, suis verbis, in my, thy, or his name; for me, thee, or him:

gratum mihi feceris, si uxori tuae meis verbis eris gratulatus,

Cic. Fam. 15, 8; 5, 11, 2; id. Att. 16, 11, 8:

anulum quem ego militi darem tuis verbis,

Plaut. Mil. 3, 3, 38; id. Bacch. 4, 4, 79:

denuntiatum Fabio senatus verbis, ne, etc.,

Liv. 9, 36, 14.

In partic.

Verbum, in the sing.

Of an entire clause, a saying, expression, phrase, sentence (mostly anteclass.; cf.: sententia, dictum): Me. Plus plusque istuc sospitent quod nunc habes. Eu. Illud mihi verbum non placet:

quod nunc habes!

Plaut. Aul. 3, 6, 11; id. Cas. 2, 5, 39; id. Most. 1, 3, 18; 1, 3, 95; 1, 3, 139; Ter. And. 1, 5, 5; id. Eun. 1, 2, 95; id. Ad. 5, 8, 29.—

Of a proverb:

verum est verbum, quod memoratur: ubi amici, ibidem opus,

Plaut. Truc. 4, 4, 32; so id. ib. 4, 5, 39; Ter. Ad. 5, 3, 17:

quod verbum in pectus Jugurthae altius quam quisquam ratus erat descendit,

Sall. J. 11, 7.—

Pregn., mere talk, mere words (opp. to deed, fact, reality, etc.; cf.

nomen): qui omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinet,

Cic. Rep. 3, 8, 12; cf.:

verbo et simulatione (opp. re verā),

id. Verr. 2, 3, 58, § 133; v. res: dolor est malum, ut disputas;

existimatio, dedecus, infamia verba sunt atque ineptiae,

empty words, id. Pis. 27, 65:

verborum sonitus inanis,

id. de Or. 1, 12, 51:

in quibus (civitatibus) verbo sunt liberi omnes?

in word, in name, id. Rep. 1, 31, 47. —Hence, verba dare (alicui), to give empty words, i. e. to deceive, cheat:

cui verba dare difficile est,

Ter. And. 1, 3, 6:

vel verba mihi dari facile patior in hoc, meque libenter praebeo credulum,

Cic. Att. 15, 16, A: descendit atque Gallis verba dedit, i. e. eluded, escaped from them, Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24:

curis dare verba,

i. e. to beguile, drive away, Ov. Tr. 5, 7, 40.—

In gram., a verb:

Aristoteles orationis duas partes esse dicit, vocabula et verba, ut homo et equus, et legit et currit, etc.,

Varr. L. L. 8, § 11 sq. Müll.; 9, § 95; 10, § 77 al.; Cic. de Or. 3, 49, 191.—

In eccl. Lat. as a translation of logos, the second person of the Trinity, Vulg. Joan. 1, 1; id. 1 Joan. 5, 7; id. Apoc. 19, 13.

vox, vōcis, f. [voco], a voice, sound, tone, cry, call.

Lit.:

omnes voces hominis, ut nervi in fidibus, ita sonant, ut a motu animi quoque sunt pulsae, etc.,

Cic. de Or. 3, 57, 216:

exsurge praeco... Exerce vocem,

Plaut. Poen. prol. 13:

set comprimunda vox mihi atque oratio'st,

i. e. I must hold my peace, id. Ps. 1, 4, 16:

humana,

id. Bacch. 5, 2, 22:

ulceribus vocis via saepta coïbat,

Lucr. 6, 1148; cf.:

quarum (faucium) vitio et frangitur et obscuratur et exasperatur et scinditur vox,

Quint. 11, 3, 20:

mira est quaedam natura vocis,

Cic. Or. 17, 57:

cum (eloquentia) constet e voce atque motu,

id. ib. 17, 55:

vox inflexa ad miserabilem sonum,

id. de Or. 2, 46, 193:

inclinata ululantique voce canere,

id. ib. 8, 27:

legem Voconiam magnā voce et bonis lateribus suasi,

id. Sen. 5, 14; so,

magnā,

Hor. S. 1, 7, 31: 1, 9, 76: summa id. ib. 1, 3, 8: sedata et depressa. Auct. Her. S, 12, 21:

tremebunda,

id. ib. 3, 14, 25:

theatrum ita resonans, ut usque Romam significationes vocesque referantur,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 14, § 42:

vocem late nemora alta remittunt,

echo, Verg. A. 12, 929:

ut nostrorum militum vocibus nonnihil carperetur,

cries, shouts, Caes. B. G. 3, 17; cf.:

enimvero voce'st opus: Nausistrata, exi,

I must exert my voice, must call out, Ter. Phorm. 5, 7, 92.— Of inanimate things ( poet.):

ad sonitum vocis (i. e. remorum) vestigia torsit,

Verg. A. 3, 669:

fractae voces (maris),

id. ib. 3, 556; cf. Serv. ad Verg. A. 7, 519; Lucr. 4, 524 sqq.—

Transf.

That which is uttered by the voice, i. e. a word, saying, speech, sentence, proverb, maxim (syn.: vocabulum, verbum); sing.:

dico, Epicurum non intellegere, quid sonet haec vox voluptatis, id est, quae res huic voci subiciatur,

Cic. Fin. 2, 2, 6:

illa Platonis vera et tibi certe non inaudita vox,

id. de Or. 3, 6, 21:

hanc sententiam significare videtur Laconis illa vox,

id. Tusc. 1, 46, 111; so, noêma, quā voce omnis intellectus accipi potest, Quint. 8, 5, 12:

is verbi sensus, vis ea vocis erat,

Ov. F. 5, 484:

vocem pro aliquo mittere,

Cic. Sest. 19, 42; id. Fl. 3, 6:

vocem exprimere,

id. Att. 2, 21, 5; Caes. B. G. 1, 32; cf.:

vox populi Romani majestate indigna,

id. ib. 7, 17, 3:

quod est positum in voce simplice,

Quint. 1, 9, 4:

nescit vox missa reverti,

Hor. A. P. 390:

constitue, nihil esse opis in hac voce: civis Romanus sum,

Cic. Verr. 2, 5, 65, § 168; id. Lael. 15, 59; Caes. B. C. 1, 7; Plin. Ep. 4, 17, 9:

ego cum Graecos facerem... Versiculos, vetuit tali me voce Quirinus: In silvam non ligna feras, etc.,

Hor. S. 1, 10, 32:

siderā excantata voce Thessalā,

incantation, id. Epod. 5, 45:

consulum voci atque imperio non oboedire,

command, Cic. Rab. Perd. 8, 23; Val. Max. 2, 2, 4:

unā voce,

unanimously, Cic. de Or. 1, 11, 46.— Plur.:

cum illius nefarii gladiatoris voces percrebuissent,

Cic. Mur. 25, 50:

non igitur ex singulis vocibus philosophi spectandi sunt,

sayings, id. Tusc. 5, 10, 31:

ex percunctatione nostrorum vocibusque Gallorum ac mercatorum, etc.,

Caes. B. G. 1, 39:

voces per vinum, somnum. etc.... emissae,

Quint. 5, 7, 36:

victus Veneris Vocibus,

Hor. C. 4, 6, 22:

contumeliosae,

abusive expressions, abuse, Caes. B. C. 1, 69:

sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,

sayings, maxims, doctrines, Hor. Ep. 1, 1, 34; cf.:

populum falsis Dedocet uti Vocibus,

id. C. 2, 2, 21:

deripere lunam vocibus,

with charms, incantations, id. Epod. 17, 78; so,

sacrae,

id. ib. 17, 6:

Marsae,

id. ib. 5, 76.—

Speech, language, in gen., = sermo ( poet. and in post-Aug. prose):

cultus hominum recentum Voce formasti catus (Mercurius),

Hor. C. 1, 10, 3:

Graiā scierit sive Latinā Voce loqui,

Ov. Tr. 3, 12, 40:

cum civem ex voce cognovisset,

Just. 11, 15.—

Accent, tone:

ipsa natura... in omni verbo posuit acutam vocem,

Cic. Or. 18, 58; cf.:

rustica vox et agrestis quosdam delectat,

pronunciation, accent, id. de Or. 3, 11, 42.