-
81 fara
[fa:ra]fer, fór, fórum, farið (см. тж. farinn)1. vi1) ехать, ездить; идти; путешествоватьhann fór mikinn — он ехал [шёл] быстро
fara hægt — ехать [идти] медленно
fara ferð sína — идти [ехать] своей дорогой
fara að sofa — идти [ложиться] спать
fara á stað, fara af stað — отправляться в путь
2) случаться, происходить; идти, протекатьþetta fór vel [illa] — это хорошо [плохо] кончилось
honum fór sem öðrum — с ним было [случилось] то же, что и с другими
svo fór sem mig varði — случилось, как я ожидал
ekki er von að vel fari — нельзя ждать, что (это) пройдёт хорошо
honum fer þetta vel [illa] úr hendi — ему это удаётся хорошо [плохо]
hvernig sem fer — как бы то ни было, в любом случае
ef svo fer, að… — если случится, что…
3)fara vaxandi — расти, увеличиваться; усиливаться (о чувствах и т. п.)
fara fækkandi — уменьшаться, убывать
4) подходить; сидеть, быть к лицу ( об одежде)það fer vel á því að þú gerir það — хорошо, что ты делаешь это
fötin fara vel [illa] — платье сидит хорошо [плохо]
5)6) поступать, действовать; вести себяhann veit, hvað hann fer — он знает, что делает [говорит]
fara rétt að e-u — правильно поступать по отношению к чему-л.
fara vel [illa] að e-m — обращаться мягко [жестоко] с кем-л.
fara vel [illa] að ráði sínu — хорошо [плохо] вести себя
fara að ráðum e-s — следовать чьим-л. советам
7) в сочетании с частицей að и inf глаголов означает начало действия, процесса:fara að gera e-ð — начать делать что-л.
fara að búa — поселиться, завести свой дом
□2. farast1) погибать, умирать2)3)honum ferst vel við mig — он хорошо обошёлся [поступил] со мной
4)◊farðu vel — прощай, до свидания
fara einn saman — а) путешествовать в одиночку; б) быть одиноким
fara huldu höfði — а) путешествовать тайно; б) жить тайно
fara í hönd — приближаться, надвигаться
fara í hár saman — прийти в столкновение, сцепиться
fara í kringum e-n — обвести кого-л. вокруг пальца
það fór illa [vel] á hestinum — (imp) седло плохо [хорошо] сидело на лошади
-
82 gátt
[g̊auʰtʰ:]f gáttar, gáttir и gættirinnan gátta — в доме, дома
útan gátta — вне дома, снаружи
2) отверстие, щель -
83 gefa
[g̊ʲε:va]gef, gaf, gáfum, gefið (см. тж. gefinn)1. vthonum er þetta ekki gefið — перен. ему это не дано
2) дарить3) раздавать; сдавать ( карты)4) задавать корм ( скоту)2. vi ( fyrir e-ð)платить (за что-л.)□3. gefa sig1) слабеть, поддаваться2)gefa sig á tal við e-n — заговорить с кем-л.
□4.gefast vel [illa] — оказаться хорошим [плохим]; [не] удаться
□◊það gefur ekki á sjó — в эту погоду нельзя выходить в море [на рыбную ловлю]
gefa e-m utan undir — дать кому-л. пощёчину
-
84 innan
[ɪn:an̬]I praep с Gв течение, доII advinnan á — внутри, с внутренней стороны
innan af, innan frá, innan úr — изнутри, из
innan um e-n — среди кого-л.
innan undir — снизу, внутри ( об одежде)
að innan — изнутри, с внутренней стороны
-
85 kunna
[kʰʏn:a]vi kann, kunni, kunnum, kunnað1) мочь, быть в состоянии; уметь2) знатьkunna e-ð utan bókar — знать что-л. наизусть
kunna lag á e-u — разбираться [знать толк] в чём-л.
kunna e-s skil — знать что-л., разбираться в чём-л.
3) нравитьсяég kann ekki við þetta — мне это не нравится; мне это неприятно
hann kann að koma — он, возможно, придёт
◊kunna sig vel — быть воспитанным, уметь вести себя
kunna e-m þakkir — быть благодарным кому-л.
-
86 læra
-
87 rétt
[rjεʰtʰ:]I. f réttar, réttir◊II. adv1) прямо2) правильно, верно3) совсем, почти◊það var rétt á hann [handa honum] — он это заслужил
það er rétt, að þú segir honum það — тебе лучше сказать ему это
-
88 skrifa
[sg̊rɪ:va]skrifaði1. viskrifa vel — писать красиво, иметь красивый почерк
2. vtписать, записыватьskrifa e-ð hjá e-m — записывать что-л. на чей-л. счёт
skrifa e-ð hjá sér — записывать что-л.
3. skrifa sig ( fyrir e-u)подписываться (на что-л.)4.skrifast á ( við e-n) переписываться (с кем-л.)5. ppraes skrifandi1) пишущий -
89 sleikja
[slεi:kʲʰa]I f sleikju, sleikjur1) лизание, облизывание2) маленькая порция, кусочекII sleikti [slεiχtɪ]1. vtлизать, облизывать2. vi1)2)3)sleikja úr e-m — смягчать кого-л.; успокаивать кого-л.
3. sleikja sig upp ( við e-n)подлизываться (к кому-л.)4.pp sleiktur:sleikt hár — прилизанные [напомаженные] волосы
-
90 smíða
[smi:ða]vt smíðaði1) изготовлять, делать, строитьsmíða hús — строить [возводить] дом
smíða (kistu) utan um e-n — делать кому-л. гроб
2) выдумывать, придумывать, измышлять -
91 spjör
[sb̥jö:r̬]f spjarar, spjarirпредмет одежды; pl одеждаfara úr hverri spjör — снять с себя всю одежду, раздеться догола
◊spyrja e-n spjörunum úr — выспрашивать кого-л., досконально расспрашивать кого-л.
-
92 stokkur
[sd̥ɔʰk:ʏr̬]m stokks, stokkar1) бревно; балка; колода2) коробка, коробок3) край кроватиsofa við stokk — лежать у края кровати, лежать с краю
4) жёлоб, канал; фарватер реки6) pl катки; подкладки под бочки8) pl мор. стапельhleypa e-u af stokkunum — перен. начинать что-либо, приводить что-л. в действие
9) мор. шток якоря, анкершток10) см. borðstokkur◊innan stokks — в доме, внутри
utan stokks — вне дома, снаружи
yfir stokk(a) og stein(a) — опрометью, сломя голову
-
93 taka
[tʰa:kʰa]I f töku, tökur1) взятие; хватание; отнятие2) взятие, занятие (крепости и т. п.)3) задержание, арестII v tek, tók, tókum, tekið1. vt1) брать, взять; забирать, убирать; отбирать; хвататьtaka e-ð af e-u — брать [отрезать] что-л. от чего-л.; пользоваться чем-л. из чего-л.
taka e-ð af [frá] e-m — брать [отбирать] что-л. у кого-л., лишать кого-л. чего-л.
taka e-ð á sig — брать что-л. на себя; заниматься чем-л.
taka e-n í þjónustu sína — брать кого-л. к себе на работу
taka e-n sér í sonar stað — усыновлять кого-л.
taka eið [loforð] af e-m — брать с кого-л. клятву [обещание]
taka arf eftir e-m — наследовать кому-л.
taka lamb af e-m — взять у кого-л. ягнёнка, чтобы вырастить его
taka að láni — брать в долг, занимать
taka í sig kjark — набраться храбрости [духу]
2) брать, занимать (крепость и т. п.)taka hús á e-m — нападать на кого-л., окружив его дом
3) задерживать, арестовывать, брать в плен4) вмещать5) воспринимать6) отнимать, брать ( время)2. vi1) достигать, доходить2) с частицей að и inf означает начало действия:taka að gera e-ð — начинать делать что-л.
það tekur að rigna — (imp) начинается дождь
3.imp:□4. taka sig1) набираться сил; поправляться2) принимать свою первоначальную форму [свой первоначальный вид]; выправляться□5. takast1) удаваться2) начинаться3)takast e-ð á hendur — брать что-л. на себя
4)□6.pp masc tekinn:tekinn til augnanna — со впавшими [ввалившимися] глазами
◊taka breytingu(m) — изменяться, подвергаться изменениям
taka framförum — делать успехи, прогрессировать
taka e-u fjarri — решительно отвергать что-л.
það tekur engu [ekki] — это не играет роли, это ничего не даёт
taka sér gisting(u) hjá e-m — останавливаться у кого-л. на ночлег
taka heima — а) арендовать усадьбу; б) наниматься; в) высыхать ( о воде)
taka e-n orðum [tali] — начинать разговор с кем-л.
taka e-n höndum — брать кого-л. (в плен)
taka sér e-ð fyrir hendur — предпринимать что-л.
taka höndum saman við e-n um e-ð — помогать кому-л. в чём-л.
taka kveðju e-s — отвечать на чьё-л. приветствие
taka e-n undir bónda sinn — изменить мужу с кем-л.
þurfa ekki að taka hendi í kalt vatn — не нуждаться в том, чтобы работать
-
94 tala
[tʰa:la]I.I f tölu, tölurречь; слово, выступление; докладII v talaði1. vi1) говоритьtala máli e-s — говорить от чьего-л. имени [за кого-л.]
tala til e-s — обращаться к кому-л.
tala kjark í e-n — ободрить кого-л., придавать кому-л. смелости
□2.tala sig saman договариваться ( устно)3. talasthonum talast vel — (imp) он говорит хорошо
□II. f tölu, tölurhafa tölu á e-u — знать число чего-л.
koma tölu á e-ð — сосчитать что-л.
III. f tölu, tölur1) пуговица -
95 tálga
[tʰaulg̊a]vt tálgaðiстрогать, вырезать◊tálga hold af — изнурять, иссушать
tálga ekki utan af e-u — откровенно высказывать мнение о чём-л.
-
96 vefja
[vεvja]I. f vefju, vefjur1) обмотка, вид гамаши2) изоляция, обмотка (на кабеле и т. п.)II. vef, vafði, vöfðum, vafið1. vt (D, A)1) ( e-u um e-ð) оборачивать, обёртывать, обматывать (чем-л. что-л.)2) перен. запутывать□2.□3. vefjast1) ( um e-ð) обвиваться (вокруг чего-л.)2) ( fyrir e-m) мешать (кому-л.), быть (у кого-л.) на пути; быть трудно преодолимым4.pp masc vafinn: -
97 velta
-
98 vöðla
-
99 ALLR
(öll, allt), a.1) all, entire, whole;hón á allan arf eptir mik, she has all the heritage after me;af öllum hug, with all (one’s) heart;hvítr allr, white all over;bú allt, the whole estate;allan daginn, the whole day;í allri veröld, in the whole world;allan hálfan mánuð, for the entire fortnight;with addition of ‘saman’;allt saman féit, the whole amount;um þenna hernað allan saman, all together;2) used almost adverbially, all, quite, entirely;klofnaði hann allr í sundr, he was all cloven asunder, kváðu Örn allan villast, that he was altogether bewildered;var Hrappr allr brottu, quite gone;allr annarr maðr, quite another man;3) gone, past;áðr þessi dagr er allr, before this day is past;var þá óll þeirra vinátta, their friendship was all over;allt er nú mitt megin, my strength is exhausted, gone;4) departed, dead (þá er Geirmundr var allr);5) neut. sing. (allt) used. as a subst. in the sense of all, everything;eigi er enn þeirra allt, they have not yet altogether won the game;þá var allt (all, everybody) við þá hrætt;hér er skammætt allt, here everything is transient;with a compar. all the more (því öllu þungbærri);with gen., allt missera (= öll misseri), all the year round;allt annars, all the rest;at öllu annars, in all other respects;alls fyrst, first of all;alls mest, most of all;in adverbial phrases: at öllu, in all respects, in every way;í öllu, in everything;með öllu, wholly, quite;neita með öllu, to refuse outright;6) pl. allir (allar, öll), as adj. or substantively, all (þeir gengu út allir);ór öllum fjórðungum á landinu, from all the quarters of the land;allir aðrir, all others, every one else;flestir allir, nearly all, the greatest part of;gen. pl. (allra) as an intensive with superlatives, of all things, all the more;nú þykkir mér þat allra sýnst, er, all the more likely, as;allra helzt, er þeir heyra, particularly now when they hear;allra sízt, least of all.* * *A. In sing. as adj. or substantively, cunctus, totus, omnis:I. all, entire, the whole; hón á allan arf eptir mik, she has all my heritage after me, Nj. 3; um alla þingsafglöpun, every kind of þ., 150; gaf hann þat allt, all, 101; at öllum hluta, in totum, Grág. i. 245; allr heilagr dómr, the whole body of Christians, ii. 165; á öllu því máli, Fms. vii. 311; allu fólki, thewhole people, x. 273; hvitr allr, white all over, 655 xxxii. 21; bú allt, thewhole estate, Grág. i. 244; fyrir allt dagsljós, before any dawn of light, Hom. 41: with the addition of saman = άπας—Icel. now in fem. sing. and n. pl. say öll sömun, and even n. sing. allt samant; in old writers saman is indecl.,—the whole, Germ. sänmtlich, zusammen; allt saman féit, thewhole amount, entire, Grág. ii. 148; þenna hernað allan saman, all together, Fms. i. 144; fyrir allan saman ójafnað þann, Sd. 157. Metaph. in the phrase, at vera ekki allr þar sem hann er sénn (séðr), of persons of deep, shrewd characters, not to be seen through, but also with a feeling of something ‘uncanny’ about them, Fms. xi. 157 (a familiar phrase); ekki er oil nótt úti enn, sagði draugrinn, the night is not all over yet, said the ghost, ‘the Ides are not past’ (a proverb), v. Ísl. Þjóðs.2. all, entire, full; allan hálfan mánuð, for the entire fortnight, Nj. 7; þar til er Kjartani þykir allt mál upp, until Kjartan thought it was high time, of one nearly (or) well-nigh drowned, Hkr. i. 286.II. metaph. past, gone, dead, extinct; perh. ellipt., vera allr í brottu, quite gone, Eb. 112 new Ed.; var Hrappr þá allr í brottu, Nj. 132; then by an ellipsis of ‘brottu,’ or the like, allr simply = past, gone:α. past, of time; seg þú svá fremi frá því er þessi dagr er allr, when this day is past, Nj. 96, Fms. ii. 38, 301; var þá öll þeirra vinátta, their friendship was all gone, Fms. ix. 428; allt er mi mitt megin, my strength is gone, exhausted, Str.β. dead; þá er Geirmundr var allr, gone, dead, Landn. (Hb.) 124; síz Gunnarr at Hlíðarenda var allr, since G. of Lithend was dead and gone (v. l. to lézt), Nj. 142; sem faðir þeirra væri allr, after his death, Stj. 127; þá er Nói var allr, 66; en sem hann var allr, 100; eptir þat er Sara var öll, after all Sara’s days were over, 139, 140, 405; á vegum allr hygg ek at at ek verða munu, that I shall perish on the way, Gg. verse 5; með því at þú ert gamlaðr mjök, þá munu þeir eigi út koma fyr en þú ert allr, Háv. 57; still freq. in Swed., e. g. blifwa all af bekumring, be worn out with sorrow; vinet blev alt, fell short; tiden er all, past.III. used almost adverbially, when it may be translated by all, quite, just, entirely; klofnaði hann allr í sundr, was all cloven asunder, Nj. 205; er sá nú allr einn í þínu liði er nú hefir eigi höfuðs, ok hinn, er þá eggiaði hins versta verks er eigi var fram komit, where it seems, however, rather to mean one and the same … or the very same …, thus, and he is now one and the same man in thy band, who has now lost his head, and he who then egged thee on to the worst work when it was still undone, or the very same, … who, Nj. 213; vil ek at sú görð häldist öll, in all its parts, 256; kváðu Örn allan villast, that he was all bewildered, Ld. 74.IV. neut. sing. used as a subst. in the sense of all, everything, in every respect; ok for svá með öllu, sem …, acted in everything as…, Nj. 14, Ld. 54; ok lát sem þú þykist þar allt eiga, that you depend upon him in all, Fms. xi. 113; eigi er enn þeirra allt, they have not yet altogether won the game, Nj. 235: í alls vesöld, in all misery, Ver. 4; alls mest, most of all, especially, Fms. ii. 137 C, Fs. 89 (in a verse); in mod. usage, allra mest, cp. below. The neut. with a gen.; allt missera, all the year round, Hom. 73; allt annars, all the rest, Grág. ii. 141; at öllu annars, in all other respects, K. Þ. K. 98; þá var allt (all, everybody) við þá hrætt, Fas. i. 338. In the phrases, at öllu, in all respects, Fms. i. 21, Grág. i. 431; ef hann á eigi at öllu framfærsluna, if he be not the sole supporter, 275: úreyndr at öllu, untried in every way, Nj. 90; cp. Engl. not at all, prop. not in every respect, analogous to never, prop. not always: fyrir alls sakir, in every respect, Grág. ii. 47, Fas. i. 252: í öllu, in everything, Nj. 90, 228: með öllu, wholly, quite, dauðr með öllu, quite dead, 153; neita með öllu, to refuse outright, Fms. i. 35, 232, Boll. 342: um allt, in respect of everything, Nj. 89; hence comes the adverb ávalt, ever = of allt = um allt, prop. in every respect, v. ávalt.V. the neut. sing. allt is used as an adv., right up to, as far as, all the way; Brynjólfr gengr allt at honum, close to him, Nj. 58; kómu allt at bænum, 79; allt at búðardyrunum, right up to the very door of the booth, 247; allt norðr urn Stað, all along north, round Cape Stad, Fms. vii. 7; suðr allt í Englands haf, iv. 329; verit allt út í Miklagarð, as far out as Constantinople, ii. 7, iv. 250, 25; allt á klofa, Bárð. 171.2. everywhere, in all places; at riki Eireks konungs mundi allt yfir standa í Eyjunum, might stretch over the whole of the Islands, Eg. 405; Sigröðr var konungr allt um Þrændalög, over all Drontheim, Fms. i. 19; bjoggu þar allt fyrir þingmenn Runólfs goða, the liegemen of R. the priest were in every house, ii. 234 ( = í hverju húsi, Bs. i. 20); allt norðr um Rogaland, all the way north over the whole of R., Fms. iv. 251; vóru svirar allt gulli búnir, all overlaid with gold, vi. 308; hafið svá allt kesjurnar fyrir, at ekki megi á ganga, hold your spears everywhere (all along the line) straight before you, that they (the enemy) may not come up to you, 413; allt imdir innviðuna ok stafnana, vii. 82.3. nearly = Lat. jam, soon, already; vóru allt komin fyrir hann bréf, warrants of arrest were already in his way, Fms. vii. 207; var allt skipat liðinu til fylkingar, the troops were at once drawn up in array, 295; en allt hugðum vér ( still we thought) at fara með spekt um þessi héruð, Boll. 346.4. temp. all through, until; allt til Júnsvöku, Ann. 1295; allt um daga Hákonar konungs, all through the reign of king Hacon, Bs. i. 731.5. in phrases such as, allt at einu, all one, all in the same way, Fms. i. 113. In Icel. at present allt að einu means all the same: allt eins, nevertheless; ek ætla þó utan a. eins, Ísl. ii. 216; hann neitaði allt eins at…, refused all the same, Dipl. iii. 13; allt eins hraustliga, not the less manly, Fms. xi. 443. The mod. Icel. use is a little different, namely = as, in similes = just as; allt eins og blómstrið eina (a simile), just as the flower, the initial words of the famous hymn by Hallgrim.6. by adding ‘of’ = far too …, much too …, Karl. 301 (now freq.)7. with a comparative, much, far, Fms. vi. 45 (freq.)VI. neut. gen. alls [cp. Ulf. allis = όλως; A. S. ealles], used as an adv., esp. before a negative (ekki, hvergi), not a bit, not at all, no how, by no means; þeir ugðu alls ekki at sér, they were not a bit afraid, Nj. 252; hræðumst vér hann nú alls ekki, we do not care a bit for him, 260; á hólmgöngu er vandi en alls ekki ( none at all) á einvigi, Korm. 84; en junkherra Eiríkr þóttist ekki hafa, ok kallaði sik Eirík alls ekki (cp. Engl. lackland), Fms. x. 160; alls hvergi skal sök koma undir enn þriðja mann, no how, in no case, by no means, Grág. i. 144: sometimes without a negative following it; ær alls geldar, ewes quite barren, Grág. i. 502; hafrar alls geldir, id.; alls vesall, altogether wretched, Nj. 124; alls mjök stærist hann nú, very much, Stj.; a. mest, especially, Fs. 89, Fms. ii. 137. In connection with numbers, in all, in the whole; tólf vóru þau alls á skipi, twelve were they all told in the ship, Ld. 142; tíu Íslenzkir menn alls, 164; alls fórust níu menn, the slain were nine in all, Ísl. ii. 385; verða alls sárir þrír eða fleiri, Grág. ii. 10; alls mánuð, a full month, i. 163; þeir ala eitt barn alls á aefi sinni, Rb. 346.β. with addition of ‘til’ or ‘of’ = far too much; alls of lengi, far too long a time, Fms. i. 140; hefnd alls til lítil, much too little, vi. 35.B. In pl. allir, allar, öll, as adj. or substantively:1. used absol. all; þeir gengu út allir, all men, altogether, Nj. 80; Síðan bjoggust þeir heiman allir, 212; Gunnarr reið ok beir allir, 48; hvikit þér allir, 78, etc.2. as adj., alla höfðingja, all the chiefs, Nj. 213; ór öllum fjórðungum á landinu, all the quarters of the land, 222; at vitni guðs ok allra heilagra manna, all the saints, Grág. ii. 22; í allum orrostum, in all the battles, Fms. x. 273; Josep ok allir hans ellifu bræðr, Stj., etc.3. by adding aðrir, flestir, etc.; allir aðrir, all other, everyone else, Nj. 89, Fms. xi. 135: flestir allir, nearly all, the greatest part of, v. flestr; in mod. use flestallir, flest being indecl.: allir saman, altogether, Nj. 80.4. adverb., Gregorius hafði eigi öll fjögr hundruð, not all, not quite, four hundred, Fms. vii. 255.5. used ellipt., allir ( everybody) vildu leita þér vegs, Nj. 78.6. gen. pl. allra, when followed by superl. neut. adj. or adv., of all things, all the more; en nú þyki mér þat allra sýnst er …, all the more likely, as …, Ld. 34; allra helzt er þeir heyra, particularly now when they hear, Fms. ix. 330; allra helzt ef hann fellr meir, all the rather, if …, Grág. ii. 8; allra sízt, least of all, 686 B. 2; bæn sú kemr til þess allra mest, especially, Hom. 149: very freq. at present in Icel., and used nearly as Engl. very, e. g. allra bezt, the very best; a. hæst, neðst, fyrst, the very highest, lowest, foremost, etc.C. alls is used as a prefix to several nouns in the gen., in order to express something common, general, universal.COMPDS: allsendis, allsháttar, allsherjar, allsherjarbúð, allsherjardómr, allsherjarfé, allsherjargoði, allsherjarlið, allsherjarlýðr, allsherjarlög, allsherjarþing, allskonar, allskostar, allskyns, allsstaðar, allsvaldandi, allrahanda, allraheilagra. -
100 ANNARR
(önnur, annat), a., indef. pron., ord. numb.;1) one of the two, the one (of two);Egill þessi hefir aðra hönd (only one hand) ok er kaliaðr einhendr;á aðra hönd, on the one side;a. … a. one … the other (hét a. Sörli, en a. Þorkell);2) second;í annat sinn, for the second time;høggr hann þegar annat (viz. högg), a second blow;á öðru hausti, the next autumn;annat sumar eptir;fig., next in value or rank;annat mest hof í Noregi, the next greatest temple;fjölmennast þing annat eptir brennu Njáls, the fullest assembly next to that after the burning of N.;4) some other (hón lék á gólfinu við aðrar meyjar);Þórarinn ok tíu menn aðrir, and ten men besides;hann var örvari af fé en nokkurr a., than anybody else;5) other, different;öl er a. maðr, ale (a drunken man) is another man, is not the same man;þau höfðu annan átrúnað, a different religion;6) in various combinations;annarr slíkr, such another, another of the same sort;gekk a. til at öðrum (one after another) at biðja hann;hverja nótt aðra sem aðra, every night in turn;annat var orð Finns harðara en annat, each word of Finn was harder than another;aðrir … aðrir, some … others;einir ok aðrir, various;ymsir ok aðrir, now one, now another (nefna upp ymsa ok aðra);hvárr (or hverr) … annan, each other, one another (hétu hvárir öðrum atförum);við þau tíðindi urðu allir giaðir ok sagði hverr öðrum, one told the news to another, man to man.* * *önnur, annat, adj.; pl. aðrir; gen. pl. annarra; dat. sing. f. annarri, [Ulf. anþar; A. S. oþar; Engl. other; Germ, andere; Swed. andra and annan: in Icel. assimilated, and, if followed by an r, the nn changes into ð.]I. = ετερος, alter:1. one of two, the other; tveir formenn þeirra, hét annarr, the one of them, Fms. ix. 372; sá er af öðrum ber, be that gets the better of it, Nj. 15; a. augat, Fms. ii. 61; á öðrum fæti, Bs. i. 387, Edda 42; annarri hendi…, en annarri, with the one hand …, with the other, Eb. 250, 238; á aðra hönd, on the one side, Grág. i. 432, Nj. 50; a. kné, Bs. i. 680; til annarrar handar, Nj. 50; annarr—annarr, one—other; gullkross á öðrum en ari af gulli á öðrum, Fms. x. 15. Peculiar is the phrase, við annan, þriðja, fjórða … mann, = being two, three, four … altogether; við annan, oneself and one besides, Eb. 60; cp. the Greek τρίτον ήμιτάλαντον, two talents and a half, Germ. anderthalh.2. secundus, a cardinal number, the second; sá maðr var þar a. Íslenzkr, Fms. xi. 129; í annat sinn, for the second time, Íb. ch. 1, 9; a. vetr aldrs hans, Bs. i. 415; höggr harm þegar annat (viz. högg), a second blow, Sturl. ii. 118.β. the next following, Lat. proximus; á öðru hausti, the next autumn, Ísl. ii. 228; önnur misseri, the following year, Bs. i. 437, 417; a. sumar eptir, 415, Fms. i. 237. Metaph. the second, next in value or rank, or the like; annat mest hof í Noregi, the next greatest temple, Nj. 129; a. mestr höfðingi, the next in power, Ísl. ii. 202; fjölmennast þing, annat eptir brennu Njáls, the fullest parliament next to that after the burning of N., 259; vitrastr lögmanna annarr en Skapti, the wisest speaker next after S., Bs. i. 28; a. mestr maðr í Danmörk, the next greatest man, Fms. xi. 51; annat bezt ríki, v. 297; var annarr sterkastr er hét Freysteinn, the next strongest champion, Eb. 156; mestrar náttúru a. en Þorsteinn, Fs. 74, Fms. iv. 58.II. = αλλος, alius, one of many, other, both in sing. and pl.; hon lék á gólfinu við aðrar meyjar, Nj. 2; mart var með henni annara kvenna, i. e. many women besides, 50; jafnt sekr sem aðrir menn, as guilty as anybody else, Grág. i. 432; einginn annarra Knúts manna, none besides, Fms. x. 192; ef þeir gerði lönd sín helgari enn aðrar jarðir, … than all other grounds, Eb. 20; er Þórólfr hafði tignað um fram aðra staði, … more than any other place, id.; kalla þá jörð nú eigi helgari enn aðra, id.; tók Börkr þann kost er hann hafði öðrum ætlað, 40; Þórarinn vann eið … ok tíu menn aðrir, Th. and ten men besides, 48; þeir þóttust fyrir öðrum mönnum, … over all other people, 20; góðr drengr um fram alla menn aðra, 30; af eyjum ok öðru sjófangi, other produce of the sea, 12; hann skal tvá menn nefna aðra en sik, … besides himself, Grág. i. 57; hann var örvari af fé enn nokkurr annarr, … than anybody else, Bret.; jafnt sem annat fúlgufé, as any other money, Grág. i. 432.2. other, different, in the proverb, öl er annarr maðr, ale (a drunken man) is another man, is not the true man, never mind what he says, Grett. 98; the proverb is also used reversely, öl er innri ( the inner) maðr, ‘in vino veritas:’ annað er gæfa ok görfuleiki, luck and achievements are two things (a proverb); önnur var þá æfi, viz. the reverse of what it is now (a proverb), Grett. 94 (in a verse); ætla ek þik annan mann en þú segir, Fms. xi. 192; hafi þér Danir heldr til annars gört, you deserve something different, worse than that, id.; varð þá annan veg, otherwise, Hkr. ii. 7; Björn varð þess víss at þau höfðu annan átrúnað, … different religion, Eb. 12.3. like οι αλλοι, reliqui, the rest, the remains; þá er eigi sagt hversu öðrum var skipað, Nj. 50; at hönd b. sé fyrir innan n., en annarr líkami hans ( the rest of his body) fyrir utan, 1812. 18.III. repeated in comparative clauses: annarr—annarr, or connected with einn, hvárr, hverr, ymsir: gékk annarr af öðrum at biðja hann, alius ex alio, one after another, Bs. i. 128; hverja nótt aðra sem aðra, every night in turn, Mag. 2; annat var orð Finns harðara enn annat, every word of Finn was harder than that which went before it, of a climax, Fms. v. 207: einn—annarr, alius atque alius, one and another, various; eina hluti ok aðra, Stj. 81; einar afleiðingar ok aðrar, Barl. 36; einir ok aðrir, various, Stj. 3; ef maðr telr svá, at hann var einn eðr annarr (that he was anybody, this or that man, viz. if he does not give the name precisely), ok er hinn eigi þá skyldr at rísa ór dómi, Grág. i. 28: ymsir—aðrir, in turn, now this, now the other; ymsir eiga högg í annars garð (a proverb); heita á helga menn, ok nefna ymsa ok aðra (now one, now another), Mar. 35: þágu þessir riddarar veizlur ymsir at öðrum, gave banquets one to another in turn, id.; færðu ymsir aðra niðr, now one was under water and now the other, of two men struggling whilst swimming, Fms. ii. 269: hvárr—annan, hverir—aðra, each other; mæltu hvárir vel fyrir öðrum; hétu hvárir öðrum atförum: of a rapid succession, hvert vandræði kom á bak öðru, misfortunes never come singly, but one on the back of the other, Fr.; við þau tiðindi urðu allir glaðir ok sagði hverr öðrum, one told the news to another, man to man, Fms. i. 21; þóttust hvárirtveggju meira vald at hafa í borginni en aðrir, 655 xvii. 1; hvárirtveggja—aðrir, αλλελοις, mutually, reciprocally; skulu nú h. ganga til ok veita öðrum grið, Nj. 190.IV. annat, n. used as a subst.; þetta sem annat, as other things, Fas. i. 517; skaltu eigi þora annat, en, Nj. 74; ef eigi bæri a. til, unless something happened, Bs. i. 350: at öllu annars, in everything else, Grág. ii. 141, K. Þ. K. 98: annars simply used adverb. = else = ella; now very freq. but very rare in old writers; stendr a. ríki þitt í mikilli hættu, Fas. i. 459, from a paper MS. and in a text most likely interpolated in the 17th century.COMPDS: annarskonar, annarskostar, annarsstaðar, annarsvegar. annarra- gen. pl. is used in annarra-bræðra, -bræðri, pl. fourth cousins, Grág. i. 285, ii. 172; cp. D. I. i. 185; v. næsta-bræðra = third cousins, þriðja-bræðra = fifth cousins.
См. также в других словарях:
ūtan — *ūtan germ., Adverb: nhd. außen; ne. outside (Adverb); Rekontruktionsbasis: got., an., ae., as., ahd.; Hinweis: s. *ūt; Etymologie: vergleich … Germanisches Wörterbuch
Utan — Original name in latin Utan Name in other language Oetan, Utan State code ID Continent/City Asia/Makassar longitude 8.4129 latitude 117.1332 altitude 33 Population 0 Date 2012 01 17 … Cities with a population over 1000 database
útan — adv from outside; on the outside, without; útan landes abroad … Old to modern English dictionary
utan — orang·utan; … English syllables
utan — I prep II konj III adv känna en person utan och innan fullständigt … Clue 9 Svensk Ordbok
utan omvägar — • direkt, utan omvägar, raka, vägen … Svensk synonymlexikon
utan tillgångar — • medellös, utan tillgångar, fattig, obemedlad, behövande … Svensk synonymlexikon
utan vidare — • bestämt, visst, säkert, definitivt, utan vidare, ovillkorligen, ojämförligt … Svensk synonymlexikon
utan — see wuton … Old to modern English dictionary
þútan — see þéotan … Old to modern English dictionary
utan gräns — • gränslös, obegränsad, oändlig, vidsträckt … Svensk synonymlexikon