Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

turres+in+lx+(

  • 1 Pállida mórs aequó pulsát pede páuperúm tabérnas Regúmque túrres

    В лачуги бедных и в царей чертоги.
    Гораций, "Оды", 1, 4, 13-14 (Перевод А. Семенова-Тян-Шанского).
    Смотря на вас в эту минуту, я понял, наконец, загадку жизни! Я видел бледную смерть, махающую неумолимым лезвием косы своей... О, это была страшная, торжественная минута! Мне представлялась эта бледная смерть, pallida mors... (M. E. Салтыков-Щедрин, Запутанное дело. Случай.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Pállida mórs aequó pulsát pede páuperúm tabérnas Regúmque túrres

  • 2 contabulo

    contăbŭlo, āre, āvi, ātum - tr. - [st1]1 [-] garnir de planches, planchéier, munir de planchers = d'étages.    - turres contabulantur, Caes. BG. 5, 40: on munit de planchers (d'étages) les tours.    - turres contabulatae, Liv. 24, 34, 7: tours à étages.    - contabulare murum turribus, Caes. BG. 7, 22, 3: garnir d'étages le mur au moyen de tours, garnir le mur de tours avec étages. [st1]2 [-] couvrir.    - contabulato mari molibus, Curt. 5, 7, 8: la mer étant recouverte d'un pont de bateaux.    - Xerxes Hellespontum contabulavit, Suet.: Xerxès fit jeter un pont de bateaux sur l'Hellespont.
    * * *
    contăbŭlo, āre, āvi, ātum - tr. - [st1]1 [-] garnir de planches, planchéier, munir de planchers = d'étages.    - turres contabulantur, Caes. BG. 5, 40: on munit de planchers (d'étages) les tours.    - turres contabulatae, Liv. 24, 34, 7: tours à étages.    - contabulare murum turribus, Caes. BG. 7, 22, 3: garnir d'étages le mur au moyen de tours, garnir le mur de tours avec étages. [st1]2 [-] couvrir.    - contabulato mari molibus, Curt. 5, 7, 8: la mer étant recouverte d'un pont de bateaux.    - Xerxes Hellespontum contabulavit, Suet.: Xerxès fit jeter un pont de bateaux sur l'Hellespont.
    * * *
        Contabulo, contabulas, pen. cor. contabulare. Plin. Plancheer.
    \
        Contabulare murum turribus. Caesar. Faire des tours à l'entour des murs, desquelles les planchiers viennent à la haulteur d'iceulx murs.
    \
        Contabulare turres. Caesar. Faire de tours où il y a des planchiers.

    Dictionarium latinogallicum > contabulo

  • 3 turris

        turris is (acc. im, rarely em; abl. ī, less freq. e), f     a tower: contionari ex turri altā: celsae graviore casu Decidunt turres, H.: aënea, O.: ex materiā... turres CXX excitantur (for the defence of the camp), Cs.: vineas turrīsque egit (in attacking a town), Cs.: addebant speciem (elephantis) tergo impositae turres, L.—A high building, tower, castle, palace, citadel: pauperum tabernas Regumque turrīs, H.: Regia, O.—A dove-cot, dove-tower, O.
    * * *
    tower; high building, palace, citadel; dove tower, dove cot

    Latin-English dictionary > turris

  • 4 aufstellen

    aufstellen, I) an einem Orte hinstellen: 1) eig.: statuere (machen, daß etw. wo steht, z. B. aram, statuam). – constituere (machen, daß etwas an einem bestimmten Platze steht, z. B. duos equos in conspectu eorum: als milit. t. t.,octo cohortes in fronte: u. naves in alto: u. reliquas sex legiones pro castris in acie: prägn., errichtend hinstellen, z. B. turres: u. publice in foro statuas). – collocare (machen, daß etw. am gehörigen Orte seinen Platz einnimmt, z. B. signum [Statue]: tabulas bene pictas bono in lumine: als milit. t. t.:unam legionem in dextro cornu: u. primā acie ante signa elephantos: prägn., errichtend hinstellen, z. B. tabernaculum sibi in campo Martio). – ponere (machen, daß etw. dasteh t. z. B. sellam: u. tabulam in publico: u. alci custodem: u. als milit. t. t.,legionem tuendae orae maritimae causā: u. insidias contra alqm: und als publiz. t. t., als Weihgeschenk, mit u. ohne donum, z. B. ex praeda tri podem aureum Delphis: und coronam auream in Capitolio donum). – proponere (offen, öffentlich hinstellen, z. B. legem in publicum: u. epistulam illam in publico: u. alqd venale, d. i. zum Verkauf). – exponere (ausstellen zur Schau, z. B. Samia vasa: u. picturamin publico). disponere (an verschiedenen Punkten und in gehöriger Ordnung hinstellen, z. B. suo quidque loco: als milit. t. t.,stationes: u. tormenta in muris: u. peditum agmen in ripa). – imponere (in einer Funktion wo hinstellen, z. B. custodias ad portas oppidi: u. custodem in hortis, in den G.). – apponere (daneben, dabei hinstellen, z. B. mensam: u. custodem alci: u. zu einem Geschäfte jmd. au., accusatorem: als milit. t. t.,stationem portae). – erigere (aufrichten, in die Höhe richten, z. B. scalas ad moenia: prägn., in die Hohe bauen, turres). instruere (schlagfertig aufstellen, als milit. t. t., z. B. aciem ad hunc modum: u. sua praesidia suosque exercitus contra Catilinae copias). – obicere (dem Feinde entgegenstellen, milit. t. t. z. B. sagit tarios in sinistro cornu).sich aufst., consistere (übh. sich hinstellen, z. B. ad fores Capitolii: als milit. t. t.,ad Alliam, sub muro, pro castris: u. in sinistra parte acie [in Schlachtordnung] sine ducis opera copiae sie ordinatae [in Reih' u. Glied]consistunt, ut etc.); in ordines ire (als milit. t. t., sich [225] in Reih' und Glied stellen). – eine Bibliothek zum öffentl. Gebrauche au., bibliothecam publico usui destinare: etw. zum Verkauf au., s. ausstellen (zum V.). – hier u. da au., spargere (z. B. speculatores). – 2) übtr.: a) übh.: exponere (z. B. alqd ad imitandum). – proponere (z. B. praemium: u. in exemplum dicendi [als Muster inder Beredsamkeit] alqm sibi ad imitandum). – b) vorbringen etc.: ponere (als Meinung etc. hinstellen. z. B. alqd exempli causā: u. id non pro certo: u. ein Thema zur Besprechung aufst., z. B. quaestionem: u. ponere [einen Satz, ein Thema au.] iubebam, de quo quis audire vellet). – proponere (als Thema zur Erörterung vorbringen, aufstellen, z. B. alci poëticam quaestionem: u. bl. propon., de quo disputemus). – proferre (vorbringen = anführen, z. B. alqm alci auctorem: u. exempla omnibus nota). – afferre (beibringen, z. B. rationem, causam: u. affers omnia haec argumenta, cur di sint). – censere alqd esse (annehmen, daß etw. sei). – alqd inducere (einführen). – den Satz, die Frage au., ob. etc. ponere, quaerere, num etc., ob... oder, utrum... an etc.: er stellt den Satz auf, daß etc., vult mit folg. Akk. u. Infin. – II) geöffnet, aufgespannt hinstellen: ponere (z. B. retia). – tendere (ausspannen. z. B. plagas). – disponere (an verschiedenen Punkten in gehöriger Ordnung hinstellen, z. B. plagas).

    deutsch-lateinisches > aufstellen

  • 5 constituo

    constituo, ĕre, stitŭi, stitutum [cum + statuo] - tr. - [st2]1 [-] placer. [st2]2 [-] faire faire halte, établir, poster, ranger (des troupes, une flotte...). [st2]3 [-] construire, dresser, élever, créer, faire, fonder, instituer, installer, établir, assurer. [st2]4 [-] disposer, régler, oganiser, mettre en ordre. [st2]5 [-] fixer, assigner, attribuer, définir, déterminer, démontrer. [st2]6 - intr. - s'engager, s'entendre, convenir; donner un rendez-vous. [st2]7 [-] résoudre, décider, se résoudre à.    - constituere turres: élever des tours.    - legiones in acie constituere, Caes. BG. 2, 8: ranger en bataille les légions.    - naves nisi in alto constitui non poterant, Caes. BG. 4, 24: les vaisseaux ne pouvaient jeter l'encre qu'en pleine mer.    - civitas constituta: cité ayant sa constitution, cité ayant ses lois bien établies.    - constituere reges: créer des rois.    - paulisper agmen constituit, Sall. J. 49, 5: il fit faire une courte halte à son armée.    - domicilium sibi Magnesiae constituere, Nep. Them. 10, 2: s'établir à Magnésie.    - rem publicam constituere: organiser l'Etat.    - colloquio diem constituere: fixer un jour pour une entrevue.    - die constituta causae dictionis: au jour fixé pour le procès.    - aliquid cum aliquo constituere: fixer (décider) qqch avec qqn.    - aliquid alicui constituere: fixer (décider) qqch avec qqn.    - constituere (avec inf., ou ut et subj.): décider de.    - constituerunt ea quae ad proficiscendum pertinerent comparare, Caes. BG. 1, 3: ils décidèrent de rassembler ce qui convenait pour le départ.    - constitueram, ut Aquini manerem, Cic. Att. 16, 10, 1: j'avais décidé de rester à Aquinum.    - constituimus inter nos ut: nous avons décidé entre nous de.    - constituere de aliquo (de aliqua re): prendre une résolution sur qqn (sur qqch).
    * * *
    constituo, ĕre, stitŭi, stitutum [cum + statuo] - tr. - [st2]1 [-] placer. [st2]2 [-] faire faire halte, établir, poster, ranger (des troupes, une flotte...). [st2]3 [-] construire, dresser, élever, créer, faire, fonder, instituer, installer, établir, assurer. [st2]4 [-] disposer, régler, oganiser, mettre en ordre. [st2]5 [-] fixer, assigner, attribuer, définir, déterminer, démontrer. [st2]6 - intr. - s'engager, s'entendre, convenir; donner un rendez-vous. [st2]7 [-] résoudre, décider, se résoudre à.    - constituere turres: élever des tours.    - legiones in acie constituere, Caes. BG. 2, 8: ranger en bataille les légions.    - naves nisi in alto constitui non poterant, Caes. BG. 4, 24: les vaisseaux ne pouvaient jeter l'encre qu'en pleine mer.    - civitas constituta: cité ayant sa constitution, cité ayant ses lois bien établies.    - constituere reges: créer des rois.    - paulisper agmen constituit, Sall. J. 49, 5: il fit faire une courte halte à son armée.    - domicilium sibi Magnesiae constituere, Nep. Them. 10, 2: s'établir à Magnésie.    - rem publicam constituere: organiser l'Etat.    - colloquio diem constituere: fixer un jour pour une entrevue.    - die constituta causae dictionis: au jour fixé pour le procès.    - aliquid cum aliquo constituere: fixer (décider) qqch avec qqn.    - aliquid alicui constituere: fixer (décider) qqch avec qqn.    - constituere (avec inf., ou ut et subj.): décider de.    - constituerunt ea quae ad proficiscendum pertinerent comparare, Caes. BG. 1, 3: ils décidèrent de rassembler ce qui convenait pour le départ.    - constitueram, ut Aquini manerem, Cic. Att. 16, 10, 1: j'avais décidé de rester à Aquinum.    - constituimus inter nos ut: nous avons décidé entre nous de.    - constituere de aliquo (de aliqua re): prendre une résolution sur qqn (sur qqch).
    * * *
        Constituo, constituis, constitui, constitutum, penul. prod. constituere, Collocare. Caesar, Intra syluam aciem ordinesque constituerant. Avoyent mis et posé, ou assis.
    \
        Constituitote vobis ante oculos huius etiam miseri senectutem. Cic. Mettez vous devant les yeulx et considerez.
    \
        Constituit horrea certis locis. Caesar. Il establist, et assist.
    \
        Constituere. Terent. Proposer, Deliberer, Arrester.
    \
        Constituere sibi aliquod genus aetatis degendae. Cic. Eslire une facon ou maniere de vivre.
    \
        Ante constituere quid accidere possit. Cic. Arrester.
    \
        Communiter constituere de reditu alicuius. Brutus Ciceroni. Adviser et ordonner, ou conclure ensembleement.
    \
        Constitutum ex omnium sententia. Cic. Ordonné par le commun advis.
    \
        Constitutum est mihi. Cicero. J'ay deliberé, arresté et conclu en mon esprit.
    \
        Constitutum, pro Certo, stabilito, non controuerso. Cic. Arresté, et vuidé.
    \
        Constituere alicui se venturum. Cic. Promettre de venir.
    \
        Constitueram vt irem rus. Plaut. J'avoye proposé d'aller aux champs.
    \
        Constituere tempus. Terent. Assigner, Prendre jour ou heure.
    \
        Ad constitutum venire. Sub. diem. Varro. Venir au jour assigné, au jour dict, et prins ensemble, Au jour promis ou establi.
    \
        Hominem ante pedes Q. Manilii, qui tum erat Triumvir, constituunt. Cic. L'ameinent prisonnier devant luy.
    \
        Ciuitates constituere. Cic. Estre autheur de l'assemblee d'un peuple, Estre premier fondateur de la cité.
    \
        Constituere aliquem magna gratia apud regem. Cic. Le mettre fort avant en la grace du Roy.
    \
        Dispositionem causae velut in re praesenti constituere. Quintil. Faire l'ordonnance, et asseoir les parties de son plaidoyer par ordre: ce qui ne se peult faire, et ne peult on bonnement enseigner en general, ains fault venir aux cas particuliers, et selon iceulx ordonner.
    \
        In re praesenti optime deliberabis et constitues. Traianus ad Plinium. Vous ne scauries mieulx adviser et arrester ou ordonner ce qu'il fault faire, que allant sur les lieux.
    \
        Actionem constituere. Cic. Le Preteur anciennement apres avoir ouy les parties sur le different de l'action appartenant au cas dont le demandeur vouloit faire poursuite, vuidoit ledict different, et assignoit l'action telle, et par tels mots qu'il voyoit estre à faire par raison, Vuider la fin de non proceder.
    \
        Inire et constituere consilium. Cic. Adviser et arrester quelque conseil ensemble.
    \
        Constituere aera militantibus. Liu. Leur ordonner, ou assigner et taxer le payement.
    \
        AEquitatem. Cic. Entretenir et maintenir equité.
    \
        Amicitiam cum aliquo. Q. Cicero. Faire amitié ou alliance avec aucun.
    \
        Constituit vtilitas amicitiam. Cic. Fait, Cause, Engendre, Brasse les amitiez.
    \
        Controuersiam constituere. Cic. Monstrer aux juges le poinct sur lequel noz parties adverses et nous sommes en different.
    \
        Crucem sibi constituere. Cic. Se dresser son gibet, Faire choses parquoy on gaigne d'estre pendu.
    \
        Diem alicui. Cic. Assigner, Prefire, Determiner.
    \
        Titan medium constituit diem. Seneca. Il est midi.
    \
        Disceptationem constituere. Cic. Quand les parties arrestent ensemble le poinct sur lequel elles sont en different.
    \
        Domos. Ouid. Bastir, Edifier.
    \
        Finem rei. Cicero, Vt finis aliquando iudiciariae controuersiae constitueretur. Qu'on arrestast et meist on fin au different qui avoit si longuement duré, à scavoir qui debveroit juger des matieres criminelles, ou gens prins du Senat, ou du nombre des hommes d'armes.
    \
        Fines in amicitia. Cic. Mettre bornes.
    \
        Iudices de quaque re constituere. Cic. Establir.
    \
        Iudicium constituere. Quintil. Recevoir les parties en procez ordinaire sur quelque poinct.
    \
        Rarum est vt in foro iudicia propter id solum constituantur. Quintil. Il advient peu souvent que les juges criminels congnoissent de telles matieres.
    \
        Iudicium capitis in aliquem constituere. Cic. Luy bailler juges pour luy faire son procez extraordinaire.
    \
        Iura constituere. Lucret. Faire des loix et establir.
    \
        Ius. Cicero. Quand un Jurisconsulte ou Magistrat arreste un poinct de droict, qui au paravant estoit obscure ou incertain, en facon que le peuple de là en apres soit asseuré comment il se doibt gouverner et les juges juger.
    \
        Ius in verbis. Cic. Prendre droict seulement par les mots.
    \
        Legem ciuitati. Cic. Donner, Bailler, Instituer, Constituer.
    \
        Maiestatem. Sallust. L'entretenir et maintenir, La confermer et mettre en asseurance, ou la remettre sus.
    \
        Malum alicui. Cicero. Dresser à quelqu'un quelque mauvais parti, luy bastir, etc.
    \
        Mercedulas praediorum. Cic. Arrester le pris. Budaeus exponit. Affermer ses terres, les bailler à ferme.
    \
        Mercedem funeris ac sepulturae. Cic. Ordonner.
    \
        Metam. Virgil. Mettre ung but.
    \
        Modum rebus infinitis. Cic. Mettre les choses infinies à quelque raison et mesure.
    \
        Constituere sibi aliquem vitae modum. Cic. Eslire quelque maniere de vivre.
    \
        Moenia. Virgil. Edifier.
    \
        Necessitudinem cum aliquo. Cicero. Faire amitié, ou alliance avec aucun.
    \
        Constituere oppidum. Caesar. Bastir et fonder une ville.
    \
        Pax tota prouincia constituta. Cic. Asseuree.
    \
        Pecuniam constituere. Vlpianus. Promettre et obliger de parolle pour raison de ce dont il y avoit autre obligation precedente.
    \
        Poenam aut supplicium in aliquem constituere. Caesar. Ordonner et arrester quelle peine il doibt porter.
    \
        Constituere praesidia defensionis suae in arce legis. Cic. Mettre le principal et la force de sa defence aux parolles et aux mots de la loy.
    \
        Pretium frumento. Cic. Mettre pris.
    \
        Prouinciam alicui. Cic. Assigner.
    \
        Quaestionem nouam. Cicero. Ordonner qu'une matiere qui n'a point accoustumé de venir en jugement, y vienne: et aussi bailler juges extraordinaires en certains cas, comme les commissaires de la tour quarree à Paris.
    \
        Reditum ex mari constituere, piscinas faciendo. Colum. Faire des estangs de maree, ou à poissons de mer, desquels on recoive tous les ans de la rente, ou du revenu.
    \
        Regem populis. Caesar. Establir un Roy, Instituer, Constituer.
    \
        Rem familiarem. Cic. Remettre sus.
    \
        Nummariam rem. Cicero. Arrester et ordonner sur le faict des monnoyes, touchant la valeur et le cours d'icelles.
    \
        Sacra. Cic. Instituer.
    \
        Patriam mihi sanctitatem in illo colendo constitui. Plancus ad Ciceronem. Je l'ay en aussi grande reverence que s'il estoit mon pere.
    \
        Spem in aliquo. Cicero. Mettre ou asseoir son esperance sur quelqu'un.
    \
        Summam totius litis in re aliqua. Quintilianus. Quand le defendeur, ou le demandeur s'arreste principalement sur un poinct, et employe toute la plus grande partie de ses raisons et allegations en cest endroict.
    \
        Templum. Ouidius. Edifier.
    \
        Tempus alicui rei constituere. Caesar. Assigner, Prendre jour, ou heure.
    \
        Testem aliquem in alium. Cicero. Le faire venir porter tesmoignage à l'encontre de quelqu'un.
    \
        Testes. Cic. Dresser ses tesmoings.
    \
        Posteaquam victoria Syllae constituta est. Cic. Apres qu'il a esté certain qu'il estoit le vainqueur, Apres que la victoire a esté arrestee et asseuree pour Sylla.
    \
        Vrbem. Ouid. Edifier, Fonder.
    \
        Constituere et regere inscitiam iuuenum. Cicero. La radresser.
    \
        Constituere in digitis singulas causae partes. Cic. Quand un advocat en plaidant ouvre la main, et assigne sur le bout de ses doigts les poincts de sa matiere et parties de son plaidoyer.

    Dictionarium latinogallicum > constituo

  • 6 erigo

    erigo, ĕre, erexi, erectum - tr. - [st2]1 [-] mettre droit, dresser, élever, lever. [st2]2 [-] ériger, construire. [st2]3 [-] rendre attentif, éveiller, tenir en éveil. [st2]4 [-] exciter, soulever (révolte), pousser à la révolte. [st2]5 [-] rendre le courage, encourager, ranimer, relever, stimuler, rétablir. [st2]6 [-] corriger (qqn).    - erigere scalas ad moenia, Liv. 32, 14: dresser les échelles contre les murs.    - oculos erigere: lever les yeux.    - in clivum Capitolinum erigunt aciem, Liv. 3, 18: ils font gravir la pente du Capitole à l'armée.    - aciem in collem erigere: faire monter l'armée sur une colline.    - erigere turres: ériger des tours.    - erigere animum, erigere mentem, se erigere, au passif erigi: reprendre courage.    - erigere animos (mentes, aures): être attentif, prêter l'oreille.    - erigere Germanos ad spem belli, Tac. A. 2, 25: relever chez les Germains l'espoir de faire la guerre.    - erigere Caesarem ad coercendum, Tac. A. 2, 25: exciter César à réprimer.    - erigere rempublicam ex tam gravi casu, Liv. 6, 2, 1: redresser l'Etat à la suite d'une si grave catastrophe.    - erigere populos ad cupidinem novae fortunae, Liv.: encourager des peuples à désirer changer de sort.
    * * *
    erigo, ĕre, erexi, erectum - tr. - [st2]1 [-] mettre droit, dresser, élever, lever. [st2]2 [-] ériger, construire. [st2]3 [-] rendre attentif, éveiller, tenir en éveil. [st2]4 [-] exciter, soulever (révolte), pousser à la révolte. [st2]5 [-] rendre le courage, encourager, ranimer, relever, stimuler, rétablir. [st2]6 [-] corriger (qqn).    - erigere scalas ad moenia, Liv. 32, 14: dresser les échelles contre les murs.    - oculos erigere: lever les yeux.    - in clivum Capitolinum erigunt aciem, Liv. 3, 18: ils font gravir la pente du Capitole à l'armée.    - aciem in collem erigere: faire monter l'armée sur une colline.    - erigere turres: ériger des tours.    - erigere animum, erigere mentem, se erigere, au passif erigi: reprendre courage.    - erigere animos (mentes, aures): être attentif, prêter l'oreille.    - erigere Germanos ad spem belli, Tac. A. 2, 25: relever chez les Germains l'espoir de faire la guerre.    - erigere Caesarem ad coercendum, Tac. A. 2, 25: exciter César à réprimer.    - erigere rempublicam ex tam gravi casu, Liv. 6, 2, 1: redresser l'Etat à la suite d'une si grave catastrophe.    - erigere populos ad cupidinem novae fortunae, Liv.: encourager des peuples à désirer changer de sort.
    * * *
        Erigo, erigis, pen. corr. erexi, erectum, erigere. Cic. Eslever, Dresser.
    \
        Erigere ad spem, et in spem. Cic. Liu. Mettre en esperance.
    \
        Erigere afflictum. Cic. Redresser, Relever.
    \
        Aliquem erigere. Ouid. Eslever aucun aux biens et honneurs.
    \
        Animum erigere, et spem afferre. Cic. Esveiller l'esprit et le courage, et donner esperance.
    \
        Erigite animos. Cic. Prenez courage.
    \
        Erigere animos ad audiendum. Cic. Eslever les esprits pour ouir.
    \
        Expectationem alicuius erigere. Plin. iunior. Rendre attentif.
    \
        Erige mentem. Lucan. Aye bon courage.
    \
        Erigere mentes auresque, et attendere. Cic. Eslever les esprits et escouter.
    \
        Oculos erigere. Ouid. Lever les yeulx.
    \
        Patriam. Claud. Eslever ou mettre en bruit et honneur.
    \
        Rempublicam erigere. Cn. Magnus Domitio. Relever, Remettre sus.
    \
        Contumacius se erigere. Quintil. Prendre plus grand coeur et courage, Se rebecquer.
    \
        Syluas erigere. Lucan. Faire une pile ou un tas de bois.
    \
        Erigi. Ci. Erigimur, altiores fieri videmur. Nous nous eslevons.
    \
        In aliquem erigi. Ouid. Se dresser contre aucun, Se rebecquer contre aucun.
    \
        In digitos erigi. Quintil. Se lever et dresser sur les artaulx des pieds.

    Dictionarium latinogallicum > erigo

  • 7 excito

    excĭto, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] appeler hors de, faire sortir. [st2]2 [-] éveiller, réveiller. [st2]3 [-] faire lever, faire quitter une place, chasser. [st2]4 [-] faire paraître, produire. [st2]5 [-] élever, bâtir, construire, ériger, faire pousser. [st2]6 [-] relever, remettre sur pied. [st2]7 [-] allumer (le feu). [st2]8 [-] au fig. allumer, enflammer, exciter, ranimer; provoquer, soulever.    - testes excitare: faire lever des témoins.    - turres excitare: élever des tours.    - aliquem ad arma excitare: pousser qqn à prendre les armes.    - leporem excitare: lever un lièvre.    - aliquem ad rem excitare: pousser qqn vers une chose.    - (e, de) somno excitare: tirer du sommeil, réveiller, éveiller.    - syllabam excitare, Quint. 12, 10, 33.: accentuer une syllabe.    - excitare ignem, Caes. B. G. 7.24.4: attiser le feu, allumer le feu.    - risum excitare: faire rire.    - siser excitat stomachum, Plin. 20, 5, 17, § 34: la raiponce stimule l'estomac.    - excitare suspicionem alicui, Cic. Sest. 18.41: éveiller les soupçons de qqn.
    * * *
    excĭto, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] appeler hors de, faire sortir. [st2]2 [-] éveiller, réveiller. [st2]3 [-] faire lever, faire quitter une place, chasser. [st2]4 [-] faire paraître, produire. [st2]5 [-] élever, bâtir, construire, ériger, faire pousser. [st2]6 [-] relever, remettre sur pied. [st2]7 [-] allumer (le feu). [st2]8 [-] au fig. allumer, enflammer, exciter, ranimer; provoquer, soulever.    - testes excitare: faire lever des témoins.    - turres excitare: élever des tours.    - aliquem ad arma excitare: pousser qqn à prendre les armes.    - leporem excitare: lever un lièvre.    - aliquem ad rem excitare: pousser qqn vers une chose.    - (e, de) somno excitare: tirer du sommeil, réveiller, éveiller.    - syllabam excitare, Quint. 12, 10, 33.: accentuer une syllabe.    - excitare ignem, Caes. B. G. 7.24.4: attiser le feu, allumer le feu.    - risum excitare: faire rire.    - siser excitat stomachum, Plin. 20, 5, 17, § 34: la raiponce stimule l'estomac.    - excitare suspicionem alicui, Cic. Sest. 18.41: éveiller les soupçons de qqn.
    * * *
        Excito, excitas, pen. corr. excitare, Frequentatiuum ab excieo, excies. Esmouvoir, Inciter, Exciter.
    \
        Allicere et excitare. Cic. Attraire et inciter.
    \
        A mortuis aliquem excitare. Cic. Resusciter.
    \
        Excitare somno, de, e, vel ex somno. Liu. Cic. Esveiller.
    \
        In fortunas alicuius excitare incendium. Cic. Allumer le feu, etc.
    \
        Excitare alicui amores sapientiae. Cic. Luy bailler grand desir de sapience, L'inciter à aimer sapience.
    \
        Animos excitare. Caesar. Esmouvoir le courage.
    \
        Excitare aedificium. Senec. Eslever un bastiment, Dresser.
    \
        Aras sopitas excitare ignibus. Virgil. Resveiller et rallumer le feu.
    \
        Caespites excitare dicitur sus. Colum. Lever des mottes de terre avec le groing, Fouiller la terre.
    \
        Dormientem excitare. Cic. Esveiller.
    \
        Feras excitare. Cic. Faire lever les bestes sauvages, Les faire lancer.
    \
        Fletum. Cic. Esmouvoir à pleur.
    \
        Foculum bucca excitare. Iuuenal. Allumer le feu en soufflant de la bouche.
    \
        Iacentem aliquem excitare. Cic. Relever.
    \
        Memoriam alicui excitare. Liu. Remettre sus la memoire d'aucun.
    \
        Vestram memoriam ad timoris praeteriti cogitationem excitate. Cic. Esveillez vostre memoire à penser que, etc.
    \
        Metum alicui excitare. Plin. iunior. Luy faire paour.
    \
        Mortuos excitare. Horat. Resusciter.
    \
        Ab inferis mortuos excitare. Cic. hoc est, in medium adducere. Faire venir parler pour soy et se defendre.
    \
        Motus vrbanos excitare. Liu. Faire esmeutes de ville.
    \
        Opus excitare. Columel. Faire exploicter la besongne, Faire eschauffer la besongne.
    \
        Philosophiam. Cic. Resveiller.
    \
        Reos. Quintil. Faire lever et se monstrer.
    \
        Risum. Cic. Esmouvoir à rire, Faire rire.
    \
        Sedibus excitare. Liu. Faire sortir de son siege.
    \
        Sepulchrum e lapide excitare. Cic. Faire un sepulchre eslevé, Le haulser, Eslever un sepulchre.
    \
        Sermones varios de re aliqua excitare. Caelius ad Ciceronem. Esmouvoir, Mettre en avant.
    \
        Stomachum. Plin. Conforter l'estomach, et le remettre en appetit.
    \
        Vapores ex agris tepefactis, et ex aquis excitat sol. Cicero. Esleve.
    \
        Excitari, Passiuum. Cic. Estre esmeu.

    Dictionarium latinogallicum > excito

  • 8 loquor

    lŏquor, lŏqui, lŏcūtus (lŏquūtus) sum    - intr. et tr. -    - inf. loquier, Naev. ap. Gell. 1, 24, 2. – arch. loquontur = loquuntur, Varr. LL. 6, 1; locuntur, Plaut. Bacch. 801.    - cf. gr. λάσκω, ἔλακον. - intr. - [st1]1 [-] parler.    - loqui: parler (comme dans la conversation, dans le privé); dicere, orare: parler en orateur, en public.    - Scipio mihi sane bene et loqui videtur et dicere, Cic. Br. 58: Scipion, à mon avis, parle vraiment bien, et dans le privé, et en public.    - ille familiaris meus recte loqui putabat esse inusitate loqui, Cic. Br. 260: mon bon ami continua à penser que bien parler, c'est employer des mots dont nul ne se sert.    - bene Latine loqui, Cic. Br. 228: parler le latin purement.    - non tam bene quam suaviter loquendo (superabit), Cic. de Or. 3, 43: (il aura le dessus) moins pour la correction que pour la douceur de son parler.    - ita tum loquebantur, Cic. Br. 68: telle était la langue du temps.    - de aliquo cum aliquo loqui, Cic. Fam. 6, 8, 3: parler de qqn à qqn.    - loquor de tuo monumento, Cic. Verr. 4, 69: je parle de ton monument (mes paroles concernent ton monument).    - secum loqui, Cic. Off. 3, 1: s'entretenir avec soi-même.    - male loqui, Ter. And. 873; CIC. Amer. 140: mal parler, dire du mal.    - res loquitur ipsa, Cic. Mil. 53: les faits parlent d'eux-mêmes.    - muta quadam loquentia inducere, Cic. Or. 138, faire parler certaines choses inanimées.    - loqui cum aliquo de aliqua re: s'entretenir avec qqn de qqch.    - avec dat. male loqui alicui: dire du mal de qqn.    - pergin male loqui, mulier, mihi, Plaut. Truc.: tu continues à m'insulter, femme.    - vento et fluctibus loqui, Stat.: parler au vent et aux flots (former des voeux inutiles). - tr. - [st1]2 [-] dire.    - pugnantia loqui, Cic. Tusc. 1, 13: dire des choses contradictoires.    - quid turres loquar? Liv. 5, 5, 6: à quoi bon parler de tours?    - loquere tuum mihi nomen, Plaut. Men. 5, 9, 7: dis-moi ton nom.    - loquuntur: on dit.    - loquuntur te dare... Virg.: on dit que tu donnes...    - vulgo loquebantur Antonium mansurum esse Casilini, Cic. Att. 16, 10, 1: le bruit courait qu'Antoine s'arrêterait à Casilinum.    - oculi nimis arguti, quemadmodum animo adfecti simus, loquuntur, Cic. Leg. 1, 2: les yeux trop expressifs disent quels sentiments nous affectent.    - cetera cum chartā dextra locuta est, Ov. H. 18, 20: le reste, ma main le confia au papier.    - cum quo volucres mea fata loquentur? Stat. Th. 8, 181: à qui les oiseaux révéleront-ils mes destinées? [st1]3 [-] parler sans cesse de, avoir toujours à la bouche.    - Curios, Luscinos loqui, Cic. Par. 50: ne parler que des Curius, des Luscinus.    - Dolabella merum bellum loquitur, Cic. Fam. 9, 13, 8: Dolabella ne parle que de guerre.
    * * *
    lŏquor, lŏqui, lŏcūtus (lŏquūtus) sum    - intr. et tr. -    - inf. loquier, Naev. ap. Gell. 1, 24, 2. – arch. loquontur = loquuntur, Varr. LL. 6, 1; locuntur, Plaut. Bacch. 801.    - cf. gr. λάσκω, ἔλακον. - intr. - [st1]1 [-] parler.    - loqui: parler (comme dans la conversation, dans le privé); dicere, orare: parler en orateur, en public.    - Scipio mihi sane bene et loqui videtur et dicere, Cic. Br. 58: Scipion, à mon avis, parle vraiment bien, et dans le privé, et en public.    - ille familiaris meus recte loqui putabat esse inusitate loqui, Cic. Br. 260: mon bon ami continua à penser que bien parler, c'est employer des mots dont nul ne se sert.    - bene Latine loqui, Cic. Br. 228: parler le latin purement.    - non tam bene quam suaviter loquendo (superabit), Cic. de Or. 3, 43: (il aura le dessus) moins pour la correction que pour la douceur de son parler.    - ita tum loquebantur, Cic. Br. 68: telle était la langue du temps.    - de aliquo cum aliquo loqui, Cic. Fam. 6, 8, 3: parler de qqn à qqn.    - loquor de tuo monumento, Cic. Verr. 4, 69: je parle de ton monument (mes paroles concernent ton monument).    - secum loqui, Cic. Off. 3, 1: s'entretenir avec soi-même.    - male loqui, Ter. And. 873; CIC. Amer. 140: mal parler, dire du mal.    - res loquitur ipsa, Cic. Mil. 53: les faits parlent d'eux-mêmes.    - muta quadam loquentia inducere, Cic. Or. 138, faire parler certaines choses inanimées.    - loqui cum aliquo de aliqua re: s'entretenir avec qqn de qqch.    - avec dat. male loqui alicui: dire du mal de qqn.    - pergin male loqui, mulier, mihi, Plaut. Truc.: tu continues à m'insulter, femme.    - vento et fluctibus loqui, Stat.: parler au vent et aux flots (former des voeux inutiles). - tr. - [st1]2 [-] dire.    - pugnantia loqui, Cic. Tusc. 1, 13: dire des choses contradictoires.    - quid turres loquar? Liv. 5, 5, 6: à quoi bon parler de tours?    - loquere tuum mihi nomen, Plaut. Men. 5, 9, 7: dis-moi ton nom.    - loquuntur: on dit.    - loquuntur te dare... Virg.: on dit que tu donnes...    - vulgo loquebantur Antonium mansurum esse Casilini, Cic. Att. 16, 10, 1: le bruit courait qu'Antoine s'arrêterait à Casilinum.    - oculi nimis arguti, quemadmodum animo adfecti simus, loquuntur, Cic. Leg. 1, 2: les yeux trop expressifs disent quels sentiments nous affectent.    - cetera cum chartā dextra locuta est, Ov. H. 18, 20: le reste, ma main le confia au papier.    - cum quo volucres mea fata loquentur? Stat. Th. 8, 181: à qui les oiseaux révéleront-ils mes destinées? [st1]3 [-] parler sans cesse de, avoir toujours à la bouche.    - Curios, Luscinos loqui, Cic. Par. 50: ne parler que des Curius, des Luscinus.    - Dolabella merum bellum loquitur, Cic. Fam. 9, 13, 8: Dolabella ne parle que de guerre.
    * * *
        Loquor, loqueris, penul. corr. loqui, Deponens. Varro. Parler.
    \
        Quum loquimur TERNI, nihil flagitii dicimus. Cic. Quand nous disons ce mot TERNI.
    \
        Loqui ad voluntatem. Cic. Parler selon la volunté de l'auditeur.
    \
        Loqui ad voluptatem. Cic. Parler au plaisir de l'auditeur.
    \
        Asperrime loqui de aliquo. Cic. En mesdire grandement.
    \
        Saepius ista loquemur inter nos, agemusque communiter. Cicero. Nous traicterons ces choses entre nous, Nous en parlementerons.
    \
        Loqui cum aliquo de re aliqua. Cic. Pourparler de quelque chose avec aucun.
    \
        Loqui cum aliquo vehementer. Caelius ad Ciceronem. Parler fort et ferme à aucun.
    \
        Loqui porrectiore fronte. Plaut. Parler hardiement.
    \
        Loqui in eandem sententiam. Caesar. Dire tout un, et estre de mesme opinion.
    \
        Theatra loqueris, et gradus, et edicta. Martial. Tu ne parles que de, etc.
    \
        Laute loqui. Plaut. Parler elegamment.
    \
        Male loqui absenti. Terent. Detracter d'un absent.
    \
        Loquere mihi nomen tuum. Plaut. Di moy ton nom.
    \
        Loqui ore duarum et viginti gentium. Plin. iunior. Parler vingt et deux sortes de languages.
    \
        Quod imperabit facito, loquitor paucula. Terent. Parle peu.
    \
        Loquuntur vulgo, suppositum, etc. Cicero. Le bruit est par tout que, etc.
    \
        Vt annales Pop. Rom. et monimenta vetustatis loquuntur. Cic. Comme il est escript és, etc.
    \
        Conclusio ipsa loquitur, nihil percipi posse. Cicero. Encore que je me taise, la conclusion mesme dit que, etc. ou, Il s'ensuit que, etc.
    \
        Loquitur fama. Martialis. Le bruit est.

    Dictionarium latinogallicum > loquor

  • 9 reduco

    rĕdūco, ĕre, dūxi, ductum - tr. - [st2]1 [-] ramener, faire revenir, rappeler. [st2]2 [-] ramener à soi, ramener en arrière, retirer. [st2]3 [-] ramener (à tel ou tel état), faire passer (à tel ou tel état); réduire à, amener à, diminuer, restreindre.    - aliquem de (ab) exsilio reducere: rappeler qqn d'exil, ramener qqn d'exil.    - reductus (ab exsilio): ramené d'exil.    - reducere ad aliquem, Cic. Off. 3, 22, 86: ramener auprès de qqn.    - reduci in carcerem, Cic. Att. 4, 6, 2: être ramené en prison.    - reducere uxorem, Ter. Hec. 3, 3, 31: prendre femme à nouveau, se remarier (pour un homme).    - regem reducere: ramener un roi sur le trône.    - reliquas omnes munitiones ab ea fossa pedes quadringentos reduxit, Caes. BG. 7, 72: il ramena à quatre cents pieds la distance entre ce fossé et les autres fortifications.    - turres reducere, Caes. BG. 7, 24: ramener les tours.    - reducere aliquem domum: ramener qqn chez lui, accompagner qqn jusque chez lui.    - legiones reduci jussit, Caes. BC. 3, 46: il fit retirer les légions.    - aliquem reducere in gratiam cum aliquo: réconcilier qqn avec qqn.    - reducere aliquem ad officium: rappeler qqn à son devoir, faire rentrer qqn dans son devoir.    - reducere in memoriam gravissimi luctûs, Plin. Ep. 3, 10, 2: [ramener (qqn) dans la mémoire d'un deuil très cruel] = rappeler un deuil si cruel, remettre en mémoire un deuil très cruel.    - reducere ejusmodi exemplum, Plin. Ep. 4, 29, 3: rétablir une punition de ce genre.    - reducere LX pondo panis e modio, Plin. 18, 7, 10, § 54: tirer d'un boisseau 60 livres de pain.    - reducere corpus sensim ad maciem, Plin. 24, 8, 30, § 46: amener insensiblement le corps à la maigreur.
    * * *
    rĕdūco, ĕre, dūxi, ductum - tr. - [st2]1 [-] ramener, faire revenir, rappeler. [st2]2 [-] ramener à soi, ramener en arrière, retirer. [st2]3 [-] ramener (à tel ou tel état), faire passer (à tel ou tel état); réduire à, amener à, diminuer, restreindre.    - aliquem de (ab) exsilio reducere: rappeler qqn d'exil, ramener qqn d'exil.    - reductus (ab exsilio): ramené d'exil.    - reducere ad aliquem, Cic. Off. 3, 22, 86: ramener auprès de qqn.    - reduci in carcerem, Cic. Att. 4, 6, 2: être ramené en prison.    - reducere uxorem, Ter. Hec. 3, 3, 31: prendre femme à nouveau, se remarier (pour un homme).    - regem reducere: ramener un roi sur le trône.    - reliquas omnes munitiones ab ea fossa pedes quadringentos reduxit, Caes. BG. 7, 72: il ramena à quatre cents pieds la distance entre ce fossé et les autres fortifications.    - turres reducere, Caes. BG. 7, 24: ramener les tours.    - reducere aliquem domum: ramener qqn chez lui, accompagner qqn jusque chez lui.    - legiones reduci jussit, Caes. BC. 3, 46: il fit retirer les légions.    - aliquem reducere in gratiam cum aliquo: réconcilier qqn avec qqn.    - reducere aliquem ad officium: rappeler qqn à son devoir, faire rentrer qqn dans son devoir.    - reducere in memoriam gravissimi luctûs, Plin. Ep. 3, 10, 2: [ramener (qqn) dans la mémoire d'un deuil très cruel] = rappeler un deuil si cruel, remettre en mémoire un deuil très cruel.    - reducere ejusmodi exemplum, Plin. Ep. 4, 29, 3: rétablir une punition de ce genre.    - reducere LX pondo panis e modio, Plin. 18, 7, 10, § 54: tirer d'un boisseau 60 livres de pain.    - reducere corpus sensim ad maciem, Plin. 24, 8, 30, § 46: amener insensiblement le corps à la maigreur.
    * * *
        Reduco, reducis, pen. prod. reduxi, reductum, reducere. Suet. Remener, ou Ramener, Reconduire, Reconvoyer.
    \
        In viam reducere. Plaut. Radresser, Remettre en bon chemin.
    \
        Amicitiam errantem reducere. Plin. iun. La remettre sus et en estat.
    \
        Amorem scelerum reduxit. Lucan. Il a ramené et remis en avant, etc.
    \
        Animum alicuius ad misericordiam reducere. Terent. L'esmouvoir à pitié, Le reduire à misericorde.
    \
        Ad colorem reducere cicatrices. Plin. Leur faire revenir la couleur, Les reduire à, etc.
    \
        In pristinam concordiam distractos reducere. Balbus Ciceroni. Remettre en paix comme ils estoyent paravant, Les raccorder.
    \
        Exemplum reducere. Plin. iun. Remettre en avant.
    \
        In gratiam reducere. Cic. Remettre en grace.
    \
        Libertatem reuocare ac reducere. Plin. iun. Ramener liberté.
    \
        Ad maciem reducere obesum corpus. Plin. L'amaigrir.
    \
        In memoriam reducere. Cic. Ramentevoir, Remettre en memoire.
    \
        Intermissum iam diu morem reducere. Plin. iun. Raccoustumer une chose, Ramener une coustume.
    \
        Passus reducere. Valer. Flac. Reculer.
    \
        Ad planum reducere cicatrices. Plin. Les guarir tellement que la place soit aussi haulte que l'autre chair, et aussi unie.
    \
        Ad salutem reducere aliquem medicina. Cic. Le guarir, et remettre en santé.
    \
        Nemo haec ita interpretetur, tanquam reducam liberalitatem, et fraenis arctioribus reprimam. Sene. Comme si je vouloye restraindre et refrener ou retirer la bride à liberalité.

    Dictionarium latinogallicum > reduco

  • 10 validus

    vălĭdus, a, um [valeo] [st1]1 [-] fort, robuste, vigoureux.    - homines validi, Plaut. Amp. 159: des hommes vigoureux.    - validae turres, Lucr. 5, 1440: tours solides.    - urbs valida et potens, Cic. Rep. 2, 4: ville forte et puissante.    - ducibus validiorem quam exercitu rem Romanam esse, Liv. 2, 39, 2: que Rome tire sa force plutôt de ses généraux que de son armée.    - spernendis rumoribus validus, Tac. An. 3, 10: fort pour mépriser les rumeurs.    - orandi validus, Tac. An. 4, 21: puissant comme orateur.    - phalangem, qua nihil validius erat, in fronte constituit, Curt. 3, 9: il plaça au front la phalange en comparaison de laquelle on ne trouvait rien de plus robuste. [st1]2 [-] bien portant.    - Cic. Fam. 16, 4, 3 ; Liv. 3, 13, 2. [st1]3 [-] efficace, puissant, qui agit avec force [en parl. de poison, remède, etc.].    - (fama), quae in novis coeptis validissima est, Tac. An. 13, 8: (la renommée) qui contribue fort bien à faire réussir les nouvelles entreprises.    - Tac. An. 13, 15 ; Plin. 23, 6 ; Ov. M. 15, 533.    - usus validissimus, Plin. 18, 74: usage souverain. [st1]4 [-] fort, puissant [en parl. du style].    - Quint. 12, 10, 63. [st1]5 [-] violent, impétueux [en parl. du vent, d'un fleuve, etc.].    - Lucr. 6, 137 ; 1, 291; 1, 300.    - validus + inf.: assez fort pour, capable de. --- Plin. 16, 222.
    * * *
    vălĭdus, a, um [valeo] [st1]1 [-] fort, robuste, vigoureux.    - homines validi, Plaut. Amp. 159: des hommes vigoureux.    - validae turres, Lucr. 5, 1440: tours solides.    - urbs valida et potens, Cic. Rep. 2, 4: ville forte et puissante.    - ducibus validiorem quam exercitu rem Romanam esse, Liv. 2, 39, 2: que Rome tire sa force plutôt de ses généraux que de son armée.    - spernendis rumoribus validus, Tac. An. 3, 10: fort pour mépriser les rumeurs.    - orandi validus, Tac. An. 4, 21: puissant comme orateur.    - phalangem, qua nihil validius erat, in fronte constituit, Curt. 3, 9: il plaça au front la phalange en comparaison de laquelle on ne trouvait rien de plus robuste. [st1]2 [-] bien portant.    - Cic. Fam. 16, 4, 3 ; Liv. 3, 13, 2. [st1]3 [-] efficace, puissant, qui agit avec force [en parl. de poison, remède, etc.].    - (fama), quae in novis coeptis validissima est, Tac. An. 13, 8: (la renommée) qui contribue fort bien à faire réussir les nouvelles entreprises.    - Tac. An. 13, 15 ; Plin. 23, 6 ; Ov. M. 15, 533.    - usus validissimus, Plin. 18, 74: usage souverain. [st1]4 [-] fort, puissant [en parl. du style].    - Quint. 12, 10, 63. [st1]5 [-] violent, impétueux [en parl. du vent, d'un fleuve, etc.].    - Lucr. 6, 137 ; 1, 291; 1, 300.    - validus + inf.: assez fort pour, capable de. --- Plin. 16, 222.
    * * *
        Validus, pen. corr. Adiectiuum. Plaut. Fort et puissant.
    \
        Valida pondus sustinere abies. Plin. Forte pour soustenir, etc.
    \
        Validus ex morbo. Liu. Fort bien guari de sa maladie et renforci.
    \
        Bene factum, te aduenisse saluum atque validum. Terent. Sain et en bon poinct.
    \
        Facundia validus. Plin. iun. Qui ha fort bonne grace en parler, Qui peult beaucoup par son beau parler.
    \
        Opus validae. Plaut. Grandes richesses.
    \
        Plaga valida. Lucret. Grande playe.

    Dictionarium latinogallicum > validus

  • 11 constituo

    con-stĭtŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a. [statuo], to cause to stand, put or lay down, to set, put, place, fix, station, deposit a person or thing somewhere (esp. firmly or immovably), etc. (the act. corresponding to consistere; class.).
    I.
    In gen.
    A.
    Prop.:

    hominem ante pedes Q. Manilii constituunt,

    Cic. Clu. 13, 38:

    vobis (dīs) candentem taurum ante aras,

    Verg. A. 5, 237:

    impedimenta,

    Liv. 44, 36, 6:

    reliquias praedonum contractas in urbibus,

    Vell. 2, 32 fin.:

    unum aliquem lectorem,

    Quint. 2, 5, 6:

    velut in aliquā sublimi speculā constitutus,

    Lact. 2, 2, 18.—
    B.
    Trop.:

    cum hujus vobis adulescentiam proposueritis, constituitote vobis ante oculos etiam hujus miseri senectutem,

    Cic. Cael. 32, 79.—
    II.
    Esp.,
    A.
    Milit. t. t.
    1.
    To station or post troops somewhere, to draw up, set in order:

    legionem Caesar passibus CC. ab eo tumulo constituit,

    Caes. B. G. 1, 43:

    legiones pro castris in acie,

    id. ib. 2, 8 fin.;

    4, 35: aciem ordinesque intra silvas,

    id. ib. 2, 19:

    octo cohortes in fronte,

    Sall. C. 59, 2:

    quod reliquum peditum erat, obliquo constituerunt colle,

    Liv. 28, 33, 8 al.:

    naves ad latus apertum hostium,

    Caes. B. G. 4, 25; cf.:

    naves aperto ac plano litore,

    id. ib. 4, 23 fin.:

    naves nisi in alto,

    id. ib. 4, 24:

    subsidiarias (naves) in secundo ordine, Auct. B. Alex. 14, 3: classem apud Salamina exadversum Athenas,

    Nep. Them. 3, 4; cf. id. Alcib. 8, 1:

    praesidia in Rutenis provincialibus,

    Caes. B. G. 7, 7.—Rarely of a single person: se constituere, to station or post one's self: dum se Gallus iterum eodem pacto constituere studet, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 17.—
    2.
    In contrast with a march, to cause to halt:

    paulisper agmen constituit,

    Sall. J. 49, 5; so,

    agmen,

    Liv. 35, 28, 8; 38, 25, 12:

    signa paulisper novitate rei,

    id. 33, 10, 3; so,

    signa,

    id. 34, 20, 4.—And trop.:

    si constituitur aliquando (narratio) ac non istā brevitate percurritur,

    Cic. de Or. 2, 80, 328.—
    B.
    With the access. idea of preparation, to set up, erect, establish, found, build, construct, prepare, make, create, constitute (class. and very freq.).
    1.
    Lit.:

    genus humanum, quorum omnia causā constituisse deos,

    Lucr. 2, 175:

    aggerem apparare, vineas agere, turres duas constituere coepit,

    Caes. B. G. 7, 17:

    turres,

    id. ib. 2, 12:

    turrim,

    id. ib. 2, 30:

    castella ad extremas fossas,

    id. ib. 2, 8:

    vineas ac testudines,

    Nep. Milt. 7, 2:

    locis certis horrea,

    Caes. B. C. 3, 42:

    inane sepulcrum,

    Ov. M. 6, 568:

    feralis cupressos,

    Verg. A. 6, 216:

    ingentem quercum in tumulo,

    id. ib. 11, 6:

    pyras curvo in litore,

    id. ib. 11, 185:

    quattuor aras ad alta delubra dearum,

    id. G. 4, 542; Suet. Aug. 59 fin.:

    aedem in foro geminis fratribus,

    id. Caes. 10:

    castra Romae,

    id. Tib. 37 et saep.:

    oppidum,

    to found, Caes. B. C. 1, 15; Nep. Cim. 2, 2; so,

    nova moenia,

    Verg. A. 12, 194; cf.:

    moenia in Aside terrā,

    Ov. M. 9, 449:

    domicilium sibi Magnesiae,

    Nep. Them. 10, 2:

    triplex Piraeei portus constitutus est,

    id. ib. 6, 1:

    hiberna omnium legionum in Belgis,

    Caes. B. G. 3, 38:

    di primum homines humo excitatos celsos et erectos constituerunt,

    Cic. N. D. 2, 56, 140.—
    2.
    Trop., to bring about, effect, establish, appoint, etc., freq. of judicial determinations, etc.: videte, [p. 438] per deos immortalis, quod jus nobis, quam condicionem vobismet ipsis, quam denique civitati legem constituere velitis, to establish, Cic. Caecin. 14, 40:

    jus melius Sullanis praediis quam paternis,

    id. Agr. 3, 3, 10:

    judicium,

    id. Part. Or. 28, 99:

    judicium de pecuniis repetundis,

    id. Div. in Caecil. 4, 11:

    judicium capitis in se,

    id. Verr. 2, 5, 54, § 141:

    controversiam,

    id. de Or. 1, 31, 143:

    quaestionem,

    Quint. 3, 11, 17; 4, 2, 10:

    ratiocinationem,

    id. 5, 14, 12:

    in hac accusatione comparandā constituendāque laborare,

    Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2; and of persons, to designate, appoint, select, put forward, etc.:

    accusatorem,

    id. Div. in Caecil. 3, 10; Quint. 3, 10, 3 (cf.:

    comparare accusatorem,

    Cic. Clu. 67, 191):

    testis,

    Cic. Verr. 1, 18, 55:

    tutores pupillis,

    Dig. 2, 1, 1 et saep.:

    nuper apud C. Orchivium collegam meum locus ab judicibus Fausto Sullae de pecuniis residuis non est constitutus,

    no trial of him was permitted, Cic. Clu. 34, 94:

    reum statim fecit, utique ei locus primus constitueretur impetravit,

    id. ib. 20, 56:

    fidem,

    id. Part. Or. 9, 31; cf. id. Sen. 18, 62:

    concordiam,

    id. Att. 8, 11, D, 1:

    si utilitas amicitiam constituet, tollet eadem,

    id. Fin. 2, 24, 78:

    amicitiam tecum,

    Q. Cic. Pet. Cons. 7, 27 (cf. id. ib. §

    25: amicitiae permultae comparantur): libertatem,

    Cic. Fl. 11, 25:

    victoriam,

    id. Rosc. Am. 6, 16:

    pacem (opp. bellum gerere),

    id. ib. 8, 22:

    quantum mali sibi ac liberis suis,

    id. Verr. 2, 1, 25, § 65.—
    C.
    With the access. idea of ordering, contriving, to establish, fix, appoint, settle, order, manage; to confirm, regulate, arrange, dispose.
    1.
    Lit.:

    Ti. et C. Gracchos plebem in agris publicis constituisse,

    to have established, Cic. Agr. 2, 5, 10; cf. id. ib. 2, 31, 83:

    ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset,

    should assign them a permanent abode, Caes. B. G. 1, 13:

    reges in civitate,

    Cic. Agr. 2, 6, 15; cf. id. Off. 2, 12, 41:

    Commium regem ibi,

    Caes. B. G. 4, 21:

    decemviralem potestatem in omnibus urbibus,

    Nep. Lys. 2, 1; cf. Cic. Agr. 2, 7, 17:

    curatores legibus agrariis,

    id. ib.; cf.:

    publice patronum huic causae,

    id. Mur. 2, 4:

    regnum alicui,

    Nep. Chabr. 2, 1 al.:

    composita et constituta res publica,

    Cic. Leg. 3, 18, 42; cf.:

    bene morata et bene constituta civitas,

    id. Brut. 2, 7; so id. Agr. 2, 5, 10 fin.:

    civitates,

    to organize, id. de Or. 1, 9, 35:

    quis tibi concesserit... reliquas utilitates in constituendis civitatibus... a disertis ornateque dicentibus esse constitutas,

    id. ib. 1, 9, 36:

    Chersoneso tali modo constituto,

    Nep. Milt. 2, 4:

    res summā aequitate,

    id. ib. 2, 2; cf.:

    rem nummariam,

    Cic. Off. 3, 20, 80:

    rem familiarem,

    id. Phil. 11, 2, 4.—
    2.
    Trop.:

    ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentiā est,

    Cic. Off. 1, 34, 122; cf.:

    majores vestri majestatis constituendae gratiā bis Aventinum occupavere,

    Sall. J. 31, 17; Cic. Fam. 15, 4, 6:

    jam perfectis constitutisque viribus,

    Quint. 10, 1, 57.— Pass. impers.: non tam sinistre constitutum est, ut non, etc., i. e. we are not so badly off as not, etc., Plin. Pan. 45, 5.—Of persons:

    Athenaeum in maximā apud regem auctoritate gratiāque,

    Cic. Fam. 15, 4, 6:

    aliquem sibi quaestoris in loco,

    id. Verr. 2, 1, 30, § 77:

    in potestate aliquem,

    Lact. Epit. 55, 6:

    constituuntur in honoribus, cum magistratus creantur,

    Aug. Cont. adv. Leg. 1, 45 al. —
    D.
    With the access. idea of limiting, fixing, allotting, to fix, appoint something ( for or to something), to settle, agree upon, define, determine.
    1.
    Lit.:

    propter dissensionem placuerat dividi thesauros finesque imperii singulis constitui,

    Sall. J. 12, 1:

    summum pretium,

    Cic. Att. 12, 31, 2; cf.:

    pretium frumento,

    id. Verr. 2, 3, 73, § 171:

    certam pecuniam proconsulibus,

    Suet. Aug. 36; id. Ner. 10:

    propria loca senatoribus,

    id. Claud. 21:

    diem nuptiis,

    Plaut. Trin. 2, 4, 180; cf.:

    nuptias in hunc diem,

    Ter. And. 1, 5, 34:

    diem concilio,

    Caes. B. G. 1, 30:

    diem colloquio,

    id. ib. 1, 47:

    posterum diem pugnae,

    id. ib. 3, 23 fin.:

    negotio proximum diem,

    Sall. J. 93, 8:

    certum tempus ei rei,

    Caes. B. C. 3, 19:

    grandiorem aetatem ad consulatum,

    Cic. Phil. 5, 17, 47:

    tempus in posterum diem locumque,

    Liv. 38, 25, 2:

    postquam ad constitutam non venerat diem,

    id. 27, 16, 16:

    locus, tempus constitutum est,

    Ter. Eun. 3, 4, 3:

    modum credendi,

    Cic. Rab. Post. 3, 5: de numero pastorum alii angustius, alii laxius constituunt:

    ego in octogenas hirtas oves singulos pastores constitui, Atticus in centenas,

    Varr. R. R. 2, 10, 10.—
    b.
    T. t. of the lang. of business, to accord, agree with one in a thing, to appoint, fix, to concert, agree upon, assent to (cf. Gron. Obss. p. 14 sq.); constr. aliquid cum aliquo, alicui, inter se, or with acc. only, or absol.
    (α).
    Cum aliquo:

    ubiea dies, quam constituerat cum legatis venit,

    Caes. B. G. 1, 8:

    pactam et constitutam esse cum Manlio diem,

    Cic. Cat. 1, 9, 24:

    constitui cum quodam hospite, Me esse illum conventuram,

    Ter. Hec. 1, 2, 120:

    constitui cum hominibus, quo die mihi Messanae praesto essent,

    Cic. Verr. 2, 2, 27, § 65: cum aliquo, ut, etc., Aug. ap. Suet. Calig. 8; cf. under P. a., B. 2.—
    (β).
    Alicui:

    L. Cincio HS. XXCD. constitui me curaturum Idibus Febr.,

    Cic. Att. 1, 7 init.; id. Off. 1, 10, 32:

    ubi nocturnae Numa constituebat amicae,

    Juv. 3, 12; cf.:

    sane, inquit, vellem non constituissem, in Tusculanum me hodie venturum esse, Laelio,

    id. de Or. 1, 62, 265.—
    (γ).
    With acc. only or absol.:

    vadimonia constituta,

    Cic. Sen. 7, 21:

    de pecuniā constitutā,

    Dig. 13, tit. 5; Ter. Heaut. 4, 4, 4:

    (Vaccenses) compositis inter se rebus in diem tertiam constituunt,

    Sall. J. 66, 2:

    sic constituunt, sic condicunt,

    Tac. G. 11; Juv. 6, 487.— Pass. impers.:

    Avillius, ut erat constitutum, simulat se aegrotare,

    Cic. Clu. 13, 37.—
    2.
    Trop.:

    constituendi sunt qui sint in amicitiā fines deligendi,

    Cic. Lael. 16, 56:

    si forte quaereretur quae esset ars imperatoris, constituendum putarem principio, quis esset imperator: qui cum esset constitutus administrator quidam belli gerendi, tum adjungerem, etc. (for which, soon after, definire),

    id. de Or. 1, 48, 210; cf. C. 1. supra, and Quint. 12, 1, 1:

    nondum satis constitui molestiaene plus an voluptatis attulerit mihi Trebatius noster,

    Cic. Fam. 11, 27, 1:

    ut constitueret, honestum esse aliquid quod, etc.,

    id. Off. 2, 3, 9:

    bona possessa non esse constitui,

    id. Quint. 29, 89:

    de hoc Antigonus cum solus constituere non auderet, ad consilium retulit,

    Nep. Eum. 12, 1.—
    E.
    With the access. idea of resolving, to determine to do something, to take a resolution, to resolve, decide, determine.
    (α).
    With inf.:

    si quis mare Neptunum Cereremque vocare Constituit fruges,

    Lucr. 2, 656:

    cohortes duas in Nantuatibus collocare,

    Caes. B. G. 3, 1:

    bellum cum Germanis gerere,

    id. ib. 4, 6:

    Romanorum adventum exspectare atque ibi decertare,

    id. ib. 4, 19:

    desciscere a rege,

    Nep. Dat. 5, 5.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    audio constitutum esse Pompeio et ejus consilio in Siciliam me mittere,

    Cic. Att. 7, 7, 4. —
    (γ).
    With interrog.-clause:

    quantum pecuniae quaeque civitas daret, Aristides delectus est, qui constitueret,

    Nep. Arist. 3, 1. —
    (δ).
    With ut:

    rus uti irem, jam heri constitueram,

    Plaut. Ps. 1, 5, 136:

    constitueram, ut pridie Idus Aquini manerem,

    Cic. Att. 16, 10, 1:

    constituimus inter nos ut ambulationem conficeremus,

    id. Fin. 5, 1, 1:

    Lentulus cum ceteris constituerant, uti, etc.,

    Sall. C. 43, 1.—Hence, constĭtūtus, a, um, P. a.
    A.
    Adj. (acc. to B.), constituted, arranged, disposed:

    bene constitutum corpus,

    Cic. Tusc. 2, 6, 17:

    viri sapientes et bene naturā constituti,

    id. Sest. 65, 137:

    quotus quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus, ita animo ac vitā constitutus, ut ratio postulat,

    id. Tusc. 2, 4, 11:

    qui integri sunt et sani et bene constituti de rebus domesticis,

    id. Sest. 45, 97.—
    2.
    (Acc. to C.) Fixed, established:

    cursus siderum,

    Quint. 1, 10, 46:

    discrimina (opp. fortuita),

    id. 5, 10, 42:

    jam confirmatae constitutaeque vocis,

    id. 11, 3, 29.—
    B.
    Subst.: constĭtūtum, i, n.
    1.
    (Acc. to B.) An institution, ordinance, law (mostly postclass.), Cod. Th. 1, 11, 5; 12, 41, 1.—
    b.
    Trop.:

    cum videas ordinem rerum et naturam per constituta procedere,

    according to established laws, Sen. Q. N. 3, 16, 2.—
    2.
    (Acc. to D. 1. b.) An agreement, appointment, accommodation; a compact (in good prose):

    ante rem quaeruntur, quae talia sunt, apparatus, conloquia, locus, constitutum, convivium,

    Cic. Top. 12, 52; so absol., id. Att. 11, 16, 2; id. Cael. 8, 20:

    rescripsit constitutum se cum eo habere,

    id. Att. 12, 23, 3:

    constitutum factum esse cum servis, ut venirent, etc.,

    id. Cael. 25, 61; and humorously: si quod constitutum cum podagra habes, fac ut in alium diem differas, id. Fam. 7, 4; so,

    ad constitutum venire,

    Varr. R. R. 2, 5, 1; Cic. Caecin. 12, 33:

    se proripu it,

    Suet. Oth. 6;

    and without a verb,

    Cic. Att. 12, 1, 1; Flor. 2, 6, 16 (but in Vell. 2, 110, 1, the better read. is consili).

    Lewis & Short latin dictionary > constituo

  • 12 contabulo

    con-tăbŭlo, āvi, ātum, 1, v. a., to furnish or cover with boards (several times in the histt.;

    elsewh. rare): turres,

    Caes. B. G. 5, 40:

    turres contabulatas machimentaque alia quatiendis muris portabant,

    i. e. built in stories, Liv. 24, 34, 7:

    pomaria,

    Plin. 15, 16, 18, § 59:

    totum murum ex omni parte turribus,

    Caes. B. G. 7, 22:

    pavimentum quernis axibus,

    Plin. 36, 25, 62, § 187:

    mare molibus,

    to furnish with a bridge, to bridge over, Curt. 5, 7, 8; cf. Hellespontum, * Suet. Calig. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > contabulo

  • 13 erigo

    ē-rĭgo, rexi, rectum, 3, v. a. [rego], to raise or set up, to erect (very freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    rubrum jubar,

    Lucr. 4, 404:

    caput,

    id. 5, 1208:

    ar borem (with extollere),

    Cic. Fin. 5, 14, 39:

    hominem,

    to form erect, id. Leg. 1, 9, 26:

    os,

    id. ib. 3, 85;

    jacentem,

    Curt. 7, 3, 17:

    hastas,

    Liv. 1, 27, 8; 33, 10:

    digitum,

    Quint. 11, 3, 120:

    manus ad tectum,

    id. 11, 3, 118; cf.:

    scalas ad moenia,

    Liv. 32, 14:

    agmen in adversum clivum,

    to lead up, id. 9, 31 fin.: cf. id. 3, 18; 9, 43; 10, 26; Tac. Agr. 36:

    aciem in collem,

    id. H. 4, 71:

    oculos,

    i. e. to raise. Cic. Sest. 31, 68.—
    b.
    With se, [p. 656] or (more freq., esp. since the Aug. per.) mid., to set one's self up, to rise:

    connituntur (pueri), ut sese erigant,

    Cic. Fin. 5, 15, 42; so,

    sese aut sublevare (Alces),

    Caes. B. G. 6, 27, 2:

    statura breves in digitos eriguntur,

    i. e. raise themselves on tiptoe, Quint. 2, 3, 8; cf.:

    in ungues,

    id. 11, 3, 120:

    in armos (equus),

    Stat. Th. 6, 502:

    in auras,

    Ov. M. 3, 43; 15, 512:

    sub auras,

    Verg. A. 8, 25:

    ad sidera (fumus),

    id. ib. 9, 214 et saep.— Said of rising ground, Verg. A. 8, 417; Tac. G. 46; cf. under P. a.—
    B.
    In partic.
    1.
    To build, construct, erect (rarely):

    turres,

    Caes. B. C. 1, 26, 1:

    saxeas turres,

    Flor. 3, 2 fin.:

    quis totidem erexit villas,

    Juv. 1, 94. —
    2.
    Milit. t. t., to cause to halt, stop, because of the erect posture assumed:

    Albanus erigit totam aciem,

    Liv. 1, 27, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to arouse, excite:

    erigite mentes auresque vestras et me attendite,

    Cic. Sull. 11, 33; cf.

    aures (with animum attendere),

    id. Verr. 2, 1, 10:

    animos ad audiendum,

    id. Ac. 2, 4, 10:

    cum res relata exspectatione certaminis senatum erexisset,

    had aroused, excited, Liv. 37, 1; cf. under P.a. B. 2.:

    aculeos severitatis in rem, etc.,

    Cic. Cael. 12, 29:

    libertas malis oppressa civilibus extollere jam caput et aliquando se erigere debebat,

    id. Planc. 13 fin.:

    paululum se erexit et addidit historiae majorem sonum vocis,

    id. de Or. 2, 12 fin.
    B.
    In partic., to raise up, cheer up, encourage:

    erigebat animum jam demissum et oppressum Oppianicus,

    Cic. Clu. 21, 58; cf. id. ib. 70, 200; id. Att. 1, 16, 9:

    spem,

    Tac. H. 4, 71:

    illam tu provinciam afflictam et perditam erexisti atque recreasti,

    id. Verr. 2, 3, 91; cf.: rempublicam, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, C fin.:

    rempublicam ex tam gravi casu,

    Liv. 6, 2, 1:

    multos populos ad cupidinem novae fortunae,

    id. 21, 19:

    Germanos ad spem belli, Caesarem ad coercendum,

    Tac. A. 2, 25; cf. id. ib. 2, 71; Flor. 3, 18, 3:

    Lusitanos,

    id. 2, 17, 15:

    fiduciam Pori,

    Curt. 8, 13, 16:

    animos ad spem,

    id. 4, 7, 1 et saep.:

    non dubito quin tuis litteris se magis etiam erexerit ab omnique sollicitudine abstraxerit,

    Cic. Deiot. 14; so,

    se,

    id. Brut. 3, 12; id. Agr. 2, 32, 87; id. Q. Fr. 1, 1, 1; 1, 3, 5; cf.:

    se in spem,

    Liv. 3, 1, 2:

    se ad spem libertatis,

    Just. 11, 1, 2:

    se ad imitationem,

    Quint. 2, 3, 10.—Mid., Just. 6, 4, 4; 23, 1, 14; Tac. H. 2, 74 fin.; id. A. 2, 71.—Hence, ērectus, a, um, P. a., set up; upright; elevated, lofty.
    A.
    Prop.:

    primum eos (homines) humo excitatos celsos et erectos constituit,

    Cic. N. D. 2, 56; cf.:

    erectus et celsus status,

    ib. Or. 18, 59:

    incessus,

    Tac. H. 1, 53:

    vultus,

    Ov. M. 1, 86; and in the comp.:

    coxae,

    Cels. 7, 16:

    viriditas culmo geniculato,

    Cic. de Sen. 15:

    prorae,

    Caes. B. G. 3, 13, 2; cf.:

    petra in metae modum,

    Curt. 8, 11; and in the comp., Claud. Idyll. 6, 11.— Sup., Jul. Valer. Res Gest. Alex. M. 1, 31.—
    B.
    Trop.
    1.
    Elevated, lofty, noble:

    celsus et erectus et ea quae homini accidere possunt omnia parva ducens,

    Cic. Tusc. 5, 14, 42; cf.

    animus (with magnus),

    id. Deiot. 13, 36; in the comp.:

    erectior homo,

    id. Off. 1, 30:

    habet mens nostra natura sublime quiddam et erectum et impatiens superioris,

    Quint. 11, 1, 16; cf. Tac. Agr. 4.—
    b.
    In a bad sense, haughty, lofty, Cic. de Or. 1, 40 fin.; cf. id. Font. 11.—
    2.
    Intent, attentive, on the stretch:

    judices,

    Cic. Brut. 54, 200; cf.:

    suspensique (Horatii),

    Liv. 1, 25:

    plebs, civitas exspectatione,

    id. 2, 54; 3, 47:

    vos ad libertatem recuperandam (with ardentes),

    Cic. Phil. 4, 5:

    mens circa studia,

    Quint. 1, 3, 10:

    studium in legendo,

    Cic. Fam. 5, 12, 5:

    multitudo,

    Tac. H. 4, 81; cf.:

    erecta in Othonem studia,

    lively sympathies, id. ib. 2, 11.— Comp.:

    ad agendum erectiores,

    Quint. 9, 4, 12.—
    3.
    Animated, encouraged, resolute:

    legiones nostrae in eum saepe locum profectae alacri animo et erecto, unde, etc.,

    Cic. de Sen. 20, 75:

    nunc vero multo sum erectior,

    id. Phil. 4, 1, 2:

    erectis animis,

    Tac. A. 3, 7.— Adv.: ērectē (acc. to B. 3.), boldly, courageously (late Lat.); in the comp.:

    judicare,

    Gell. 7, 3 fin.:

    loqui,

    Amm. 15, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > erigo

  • 14 quatio

    quătĭo, no perf., quassum, 3, v. a. [Sanscr. root, cyu-, to move, set in motion; cf. Gr. skeuos, instrument; skeuazô, to prepare], to shake (class.; syn.: concutio, convello).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., Fest. p. 261 Müll.:

    cum equus magnā vi caput quateret,

    Liv. 8, 7:

    alas,

    Verg. A. 3, 226:

    pennas,

    Ov. M. 4, 676; Hor. C. 3, 29, 53:

    aquas,

    to agitate, disturb, Ov. H. 18, 48:

    cymbala,

    Verg. G. 4, 64:

    catenas,

    Plin. Ep. 7, 27, 5: caput. Ov. F. 6, 400:

    comas,

    id. H. 14, 40:

    quercum huc illuc,

    id. M. 12, 329.—

    Of earthquakes: quatitur terrae motibus Ide,

    Ov. M. 12, 521:

    quid quateret terras,

    id. ib. 15, 71:

    quatiens terram fragor,

    Sil. 1, 536.—

    Of the ground, by treading, marching, etc.: campum,

    Verg. A. 11, 875:

    campos,

    id. ib. 11, 513; Sil. 1, 297:

    quatitur tellus pondere,

    id. 4, 199:

    sonitu quatit ungula campum,

    Verg. A. 8, 596:

    pede ter humum,

    Hor. C. 4, 1, 28:

    pede terram,

    id. ib. 1, 4, 7:

    quatitur certamine circus,

    Sil. 16, 323. —
    B.
    In partic.
    1.
    Of arms, weapons, reins, etc., to wield, brandish, ply, hold:

    securim,

    Verg. A. 11, 656:

    ensem,

    Sil. 1, 429:

    aegida,

    id. 12, 336:

    scuta,

    Tac. H. 2, 22:

    hastam,

    Petr. 124:

    lora,

    Sil. 16, 415; 16, 440:

    largas habenas,

    id. 17, 542:

    verbera (i. e. flagella),

    Verg. Cul. 218.—
    2.
    Of the body, breast, limbs, etc., to agitate, shake, cause to tremble, etc.:

    horror Membra quatit,

    Verg. A. 3, 29:

    anhelitus artus et ora quatit,

    id. ib. 5, 199:

    tussis pulmonem quatit,

    Sil. 14, 601:

    terror praecordia,

    id. 2, 254:

    pectora quatit gemitu,

    Val. Fl. 5, 310.—
    3.
    To beat, strike, drive:

    homo quatietur certe cum dono foras,

    to beat out of doors, Ter. Eun. 2, 3, 67:

    Arctophylax prae se quatit Arctum, Cic. poët. N. I). 2, 42, 109: cursu quatere equum,

    Verg. G. 3, 132; Sil. 12, 254.—Of things:

    quatiunt fenestras juvenes,

    Hor. C. 1, 25, 1:

    scutum hastà,

    Liv. 7, 26, 1. —
    4.
    To shake, beat, or break in pieces, to batter, shatter:

    urbis moenia ariete quatere,

    Liv. 21, 10:

    muros,

    Verg. A. 2, 610:

    muros arietibus,

    Liv. 38, 10:

    turres tremendā cuspide,

    Hor. C. 4, 6, 7:

    tecta quatiuntur,

    Plin. Pan. 51, 1:

    externas arces,

    Sil. 2, 300:

    Pergama,

    id. 13, 36; cf.:

    tonitru quatiuntur caerula caeli,

    Lucr. 6, 96. —
    II.
    Trop., to agitate, more, touch, affect, excite:

    est in animis tenerum quiddam quod aegritudine quasi tempestate quatiatur,

    Cic. Tusc. 3, 6, 12: mentem, Hor. C. 1, 16, 5:

    nec vultus tyranni Mente quatit solidā (justum virum),

    id. ib. 3, 3, 4:

    non ego te Invitum quatiam,

    id. ib. 1, 18, 12:

    quatiunt oracula Colchos,

    Val. Fl. 1, 743:

    famā oppida,

    id. 2, 122:

    quatit castra clamor,

    Sil. 3, 231:

    tumultus pectora quatit,

    Sen. Thyest. 260:

    ingenium,

    Tac. H. 1, 23:

    animum,

    Gell. 9, 13, 5:

    cum altissima quaterentur, hic inconcussus stetit,

    Plin. Pan. 94, 3. —
    B.
    In partic., to plague, vex, harass:

    quatere oppida bello,

    Verg. A. 9, 608:

    extrema Galliarum,

    Tac. H. 4, 28. — Hence, quassus, a, um, P. a.
    A.
    Lit., shaken, beaten, or broken in pieces, battered, shattered:

    aula quassa,

    a broken pot, Plaut. Curc. 3, 26:

    muri,

    Liv. 26, 51:

    naves,

    id. 25, 3:

    faces,

    i. e. pieces of pine-wood split up for torches, Ov. M. 3, 508:

    rates,

    shattered, leaky, Hor. C. 4, 8, 32; 1, 1, 18:

    murra,

    Ov. M. 15, 399:

    lectus,

    id. H. 11, 78:

    harundo,

    Petr. 69:

    turres,

    Sen. Thyest. 568; cf.:

    multo tempora quassa mero,

    Ov. R. Am. 146; cf. quasso, I. B. —
    B.
    Trop.:

    quassā voce,

    in a broken voice, Curt. 7, 7, 20:

    littera,

    Quint. 12, 10, 29:

    anima quassa malis,

    broken down, exhausted, worn out, Sen. Herc. Fur. 1308:

    quasso imperio,

    Sil. 15, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > quatio

  • 15 turris

    turris, is (acc. turrim and turrem; abl. turri and turre; v. Neue, Formenl. I. 196 sqq.), f., = turris.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., a tower:

    eā ballistā si pervortam turrim,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 59: apud vetustam turrem, Att. ap. Prisc. p. 761 P.:

    Dionysius contionari ex turri altā solebat,

    Cic. Tusc. 5, 20, 59:

    in omni turre,

    Val. Fl. 1, 14:

    celsae graviore casu Decidunt turres,

    Hor. C. 2, 10, 11; cf.

    altae,

    id. Epod. 17, 70:

    Dardanae,

    id. C. 4, 6, 7:

    aënea,

    Ov. Am. 2, 19, 27.—
    B.
    In partic., a military tower, for defence of a camp or the walls of a city:

    turrim in praecipiti stantem Adgressi ferro,

    Verg. A. 2, 460; Caes. B. G. 5, 40; 6, 29; id. B. C. 3, 9; Cic. Prov. Cons. 2, 4;

    for attack in a siege,

    Caes. B. G. 3, 21; Cic. Fam. 15, 4, 10; Liv. 32, 17, 17;

    on the backs of elephants,

    id. 37, 40, 4;

    on a ship,

    id. 37, 24, 6 et saep.—
    II.
    Transf.
    A.
    For any high building, a castle, palace, citadel:

    pauperum tabernas Regumque turres,

    Hor. C. 1, 4, 14; so,

    regia,

    Ov. M. 8, 14:

    Maecenatiana,

    Suet. Ner 38:

    maris vastum prospectet turribus aequor,

    Tib. 1, 7, 19.—
    B.
    A dove-cot built in the form of a tower, Varr. R. R. 3, 3, 6; Ov. P. 1, 6, 51.—
    C.
    A kind of battlearray when the troops were arranged in a square, Cato ap. Fest. s. v. serra, p. 344 Müll.; cf. Gell. 10, 9, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > turris

  • 16 appello

    I āvī, ātum, āre [intens. к appello II ]
    1) обращаться (к кому-л. с речью), заговаривать (с кем-л.)
    milites benigne a. Sl — обратиться к бойцам с благосклонной речью (ласково, приветливо)
    a. aliquem nomme или nominatim Cs etc. — обращаться к кому-л. по имени
    2) называть, именовать (a. aliquem patrem Ter)
    lictor a «ligando» appellatur AG — ликтор называется (так) от слова «ligare»
    4) объявлять, провозглашать (aliquem victorem a. V; a. regem C)
    5) произносить (litteras C; voces AG)
    a. aliquem de pecuniā C и pecuniā Q — потребовать с кого-л. уплаты денег
    crebris litteris aliquem a. C — часто обращаться к кому-л. с письмами
    7) апеллировать (tribunos a praetore C; imperatorem, a и ex sententia CJ),
    8) взывать (к), призывать ( deos PJ)
    10) склонять, совращать (aliquem de proditione L, de stupro VM, Q и stupri causā VM)
    II ap-pello, pulī, pulsum, ere
    1) пригонять (armentum ad aquam Vr; juvencos ad litora O)
    a. H и a. navem (ad litus и litori, ad ripam) C, QC etc.причалить (пристать) к берегу
    3) направлять, приводить (suam mentem ad philosophiam a. C; argenti viginti minae me ad mortem appulerunt Pl, suas rationes ad scopulos C)

    Латинско-русский словарь > appello

  • 17 assurgo

    Латинско-русский словарь > assurgo

  • 18 attollo

    at-tollo, —, —, ere
    1) поднимать (manus Q; brachia V; oculos ad virginem O; oculos humo O; parvum natum O)
    2) водружать ( mālos V); воздвигать ( arcem V)
    se a. — выситься, возвышаться (Taurus a Cappadocia se attolens QC)
    3) поднимать ( clamorem Veg); повышать ( vocem Q)
    4) ободрять, воодушевлять (animos non deprimere, sed a. PJ); придавать полёт (a. orationem Q); возвеличивать ( rem publicam bello T); восхвалять, превозносить ( aliquem T)
    5) восторженно рассказывать, расписывать (sua facta, suos casus T)
    a. in majus T — преувеличивать, сгущать краски

    Латинско-русский словарь > attollo

  • 19 circumdo

    circum-do, dedī, datum, dare
    1) ставить (располагать, размещать, раскладывать) кругом ( ligna et sarmenta C)
    c. aliquem (aliquid) aliquā re или c. aliquid alicui (rei) — окружить кого (что)-л. чём-л.
    тж. c. aliquid muro V, QC — обнести (окружить) что-л. стеной
    2) обматывать, окутывать ( corpus amictu O); обвязывать ( vincula collo O); обвивать ( brachia collo O)
    alicui rei secretum c. T — окружить что-л. тайной
    exiguis finibus aliquid c. C — ввести что-л. в тесные рамки

    Латинско-русский словарь > circumdo

  • 20 columen

    inis n. [одного корня с celsus ]
    2) верх, фронтон, шипец, конёк (turres et columina villae Vr; Capitolii C)
    3) высшая степень, верх (ad c. pervenire PM — v. l.)
    c. audaciae Plверх дерзости
    4) подпора, столб, стойка C, Vtr
    5) перен. столп, устой, опора (familiae Ter; rei publicae C; artium columina AG); защитник ( rerum alicujus H)

    Латинско-русский словарь > columen

См. также в других словарях:

  • Turres — steht für folgende Titularbistümer: Turres Ammeniae, Titularbistum der römisch katholischen Kirche in der römischen Provinz Numidien Turres Concordiae, Titularbistum der römisch katholischen Kirche in Numidien Turres in Byzacena, Titularbistum… …   Deutsch Wikipedia

  • Turres — Turres, d.i. die Thürme, unter diesem Namen werden in den alten Itinerarien mehre Castelle genannt; z.B. fester Ort in Obermösien, bei dem j. Szarköi; auch mit Zusätzen, z.B. T. Julianae (T. Caesăris), j. Mola, u. T. Aureliānae, j. Polignano,… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • TURRES — I. TURRES Antonin. Thurn. Lazio oppid. Liburniae mediterraneum. II. TURRES Antonin. S. Biaso, teste Barriô, oppid. seu castrum Brutiorum in Calabria citer. in confinio ulterioris ad sinum Hipponiatem. III. TURRES Antonin. vulgo S. Severa oppid.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Turres Concordiae — (ital.: Torri della Concordia) ist ein Titularbistum der römisch katholischen Kirche. Das Bistum Turres Concordiae war in Numidien angesiedelt, einer historischen Landschaft in Nordafrika, die weite Teile der heutigen Staaten Tunesien und… …   Deutsch Wikipedia

  • Turres in Numidia — (ital.: Torri di Numidia ) ist ein Titularbistum der römisch katholischen Kirche. Das Bistum Turres in Numidia war in Numidien angesiedelt, einer historischen Landschaft in Nordafrika, die weite Teile der heutigen Staaten Tunesien und Algerien… …   Deutsch Wikipedia

  • Turres in Byzacena — war eine antike Stadt in der römischen Provinz Byzacena bzw. Africa proconsularis in der Sahelregion von Tunesien. Turres in Byzacena (ital.: Torri di Bizacena) ist ein ehemaliges Bistum der römisch katholischen Kirche und heute ein Titularbistum …   Deutsch Wikipedia

  • Turres Ammeniae — (italienisch : Torri di Ammenia) ist ein Titularbistum der römisch katholischen Kirche. Die in Nordafrika gelegene Stadt war ein alter römischer Bischofssitz, der im 7. Jahrhundert mit der islamischen Expansion unterging. Er lag in der… …   Deutsch Wikipedia

  • Titularbistum Turres Concordiae — Turres Concordiae (ital.: Torri della Concordia) ist ein Titularbistum der römisch katholischen Kirche. Das Bistum Turres Concordiae war in Numidien angesiedelt, einer historischen Landschaft in Nordafrika, die weite Teile der heutigen Staaten… …   Deutsch Wikipedia

  • Titularbistum Turres in Numidia — Turres in Numidia (ital.: Torri di Numidia ) ist ein Titularbistum der römisch katholischen Kirche. Das Bistum Turres in Numidia war in Numidien angesiedelt, einer historischen Landschaft in Nordafrika, die weite Teile der heutigen Staaten… …   Deutsch Wikipedia

  • Ad Turres — was the name of several different places in antiquity:*Ad Turres (Bruttium), a town of Bruttium *Ad Turres (Byzacene), a town of Byzacene *Ad Turres (Liburnia), a town of Liburnia; now Crikvenica, Croatia *Ad Turres (Etruria), a town of Etruria… …   Wikipedia

  • Ad Turres — fue el nombre de varios sitios de la antigüedad: Ad Turres (Brucia), una ciudad de Brucia. Ad Turres (Byzacena), una ciudad de Byzacena. Ad Turres (Liburnia), una ciudad de Liburnia; hoy día Crikvenica (Croacia). Ad Turres (Etruria), una ciudad… …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»