to+be+shortened

con-cresco, crēvi, crētum, 3 ( inf. perf. sync. concresse, Ov. M. 7, 416), v. n., to grow together; hence with the prevailing idea of uniting, and generally of soft or liquid substances which thicken; to harden, condense, curdle, stiffen, congeal, etc. (very freq., and class. in prose and poetry).

Prop.:

concrescunt semina (opp. extenuantur),

Lucr. 4, 1261; 6, 626; cf.:

concrescunt subitae currenti in flumine crustae,

Verg. G. 3, 360;

opp. liquere,

Cic. Univ. 14: rigido concrescere rostro Ora videt, to stiffen into a hard beak. Ov. M. 5, 673; cf.:

Aconteus Gorgone conspectā saxo concrevit oborto,

id. ib. 5, 202 (cf. also saxoque oculorum induruit umor, id. ib. 5, 233):

quo pacto pluvius concrescat in altis Nubibus umor,

Lucr. 6, 495; cf. id. 6, 250:

imbres gelidis concrescunt ventis,

Ov. M. 9, 220:

(aqua) neque conglaciaret frigoribus neque nive pruināque concresceret, etc.,

Cic. N. D. 2, 10, 26:

gelidus concrevit frigore sanguis,

Verg. A. 12, 905:

cum lac concrevit,

Col. 7, 8, 3; cf. Ov. M. 12, 436: concretos sanguine crines, stuck together or clotted, Verg. A. 2, 277; cf.:

concreta sanguine barba,

Ov. M. 14, 201.—With in and acc.:

crystalli modo glaciari et in lapidem concrescere,

harden into, Plin. 36, 22, 45, § 161; cf.:

aër... tum autem concretus in nubis cogitur,

Cic. N. D. 2, 39, 101.—

Meton.

To take form, to grow, increase:

de terris terram concrescere parvis,

Lucr. 1, 840:

terrā in ipsā taetro concrescere odore bitumen,

id. 6, 807; Verg. E. 6, 34; cf.:

indagatio initiorum unde omnia orta, generata, concreta sint,

Cic. Tusc. 5, 24, 69; 1, 24, 56:

valles, quae fluminum alluvie et inundationibus concreverint,

Col. 3, 11, 8.—With ex:

omne corpus aut aqua aut aër aut ignis aut terra est, aut id quod est concretum ex aliquā parte eorum,

composed, formed of, Cic. N. D. 3, 12, 30; so id. ib. 3, 14, 34; Tac. A. 13, 57.—

Trop.:

illud funestum animal, ex nefariis stupris, ex civili cruore concretum (al. conceptum),

Cic. Pis. 9, 21. —

(Con intens.) To grow strong, to rise by growing, etc. (so very rare):

(lana) quanto prolixior in pecore concrescit, tanto, etc.,

Col. 7, 3, 10 (but in Lucr. 5, 833, the best reading is clarescit; v. Lachm.).—Hence, concrētus, a, um, P. a. (acc. to I.), grown together, concrete, compound, condensed, hardened, thick, hard, stiff, curdled, congealed, clotted, etc. (class.):

dubitare non possumus quin nihil sit animis admixtum, nihil concretum, nihil copulatum, nihil coagmentatum, nihil duplex,

Cic. Tusc. 1, 29, 71; 1, 27, 66:

aër crassus et concretus,

id. ib. 1, 18, 42; Lucr. 1, 1018; 5, 467 sq.:

aër (opp. fusus, extenuatus),

Cic. N. D. 2, 39, 101; cf.:

pingue et concretum esse caelum,

id. Div. 1, 57, 130:

umores (opp. acres),

id. N. D. 2, 23, 59:

spuma,

Ov. M. 4, 537:

lac,

Verg. G. 3, 463:

in sanguine,

Ov. M. 13, 492:

mare,

Plin. 4, 16, 30, § 104:

nix concreta pruinā,

Lucr. 3, 20:

concreta et durata glacies,

Liv. 21, 36, 8; cf.:

concreta frigora canā pruinā,

stiffened by the hoary frost, Verg. G. 2, 376:

gelu,

Curt. 8, 4.— Poet., of light: cum claram speciem concreto lumine luna abdidit, thick, i. e. dimmed, Cic. poët. Div. 1, 11, 18:

nanus et ipse suos breviter concretus in artus,

shortened, Prop. 4 (5), 8, 41:

dolor,

benumbing, tearless, Ov. P. 2, 11, 10.— Subst.: concrētum, i, n., firm or solid matter:

species quaedam deorum, quae nihil concreti habeat, nihil solidi,

Cic. N. D. 1, 27, 75.—Esp. (sc. gelu), hard or stiff frost:

nec semine jacto Concretum patitur radicem adfigere terrae,

Verg. G. 2, 318 Rib. Forbig.; cf. Hildebr. ad App. M. 1, p. 455. (By others concretum is made acc. of 2. concretus. The common reading is concretam, sc. gelu, the root stiffened by frost; cf. Forbig. ad loc.)— Comp.:

semen concretius,

Lucr. 4, 1240:

spuma lactis concretior,

Plin. 11, 41, 96, § 239: ossa concreta, t. t., solid bones, i. e. without marrow, id. 7, 18, 18, § 78.— Sup. and adv. not in use.

dēbĭlis (old shortened form debil, v. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 331), e, adj. [de-habilis; cf. Dig. 49, 16, 4, § 12: lit. unmanageable, wanting in flexibility or activity; hence], lame, disabled, crippled, infirm, debilitated, feeble, frail, weak, etc. For syn. cf.: imbecillus, infirmus, invalidus (freq. and class.).

Lit.

Of personal subjects:

debiles fieri,

Cato R. R. 157, 10:

si gladium imbecillo seni aut debili dederis,

Cic. Sest. 10, 24; cf. id. Phil. 8, 10, 31; Phaedr. 4, 2, 10:

confectus senectute, mancus et membris omnibus captus ac debilis,

Cic. Rab. Perd. 7, 21; cf.: debilis manu, pede, coxa, Maecen. ap. Sen. Ep. 101, 11; ille humero, hic lumbis, hic coxa debilis, * Juv. 10, 227:

plurimis stipendiis debilis miles,

Plin. 7, 28, 29, § 104:

integris debiles implicabantur,

Curt. 4, 16, 11:

amissis remis atque ordine debilis uno Sergestus,

Verg. A. 5, 271:

claudi ac debiles equi,

Liv. 21, 40.—

Of inanimate subjects: membra metu, * Ter. Ad. 4, 4, 3; Sen. Contr. 5, 33; cf.

debile fit corpus,

Lucr. 4, 952; 5, 830:

manus,

Ov. M. 12, 106: crus, * Suet. Vesp. 7:

ferrum,

Verg. A. 12, 50:

pennae,

Ov. R. Am. 198:

jugum,

id. Pont. 3, 1, 68:

umbra,

id. Tr. 3, 4, 20.— Poet.:

iter,

i.e. of a wounded man, Stat. Th. 12, 144.

Trop., disabled, weak, in mind, character, authority, etc.

Of personal subjects:

eos qui restitissent infirmos sine illo (sc. Catilina) ac debiles fore putabam,

Cic. Cat. 3, 2:

qui hac parte animi (sc. memoria) tam debilis esset, ut, etc.,

id. Brut. 61, 219:

ingenio debilior,

Tac. H. 4, 62; cf.: sine animo anima est debilis, Att. ap. Non. 426, 48 (v. 296 Ribbeck).—

Of inanimate subjects:

duo corpora esse reipublicae, unum debile, infirmo capite: alterum firmum sine capite,

Cic. Mur. 25, 51:

manca ac debilis praetura,

id. Mil. 9, 25; id. Tusc. 2, 5, 13:

manus, sine quibus trunca esset actio ac debilis,

Quint. 11, 3, 85: inscitia, * Pers. 5, 99.— Comp. v. supra.— Sup. appears not to occur.—

* Adv., dēbĭlĭter, infirmly, lamely, feebly: lacrimis lingua debiliter stupet, Pac. ap. Non. 98, 18 (v. 355 Ribbeck).

dōnĕc, conj. [shortened from ante- and post-class. form dōnĭcum, from old dative doni (dioni; for root, etc., v. dies) and conj. cum; prop. at the time of day when; form donicum, Liv. And., Cato and Plaut. ap. Charis. p. 178 P.; Cato, R. R. 146, 2; 149, 2; 161, 3; Plaut. Aul. 1, 1, 19; id. Capt. 2, 2, 89; id. Most. 1. 2, 34; id. Ps. 4, 7, 72; id. Truc. 1, 1, 18; Fragm. ap. Prisc. p. 692 P.; Nep. Ham. 1, 4.—In the Inscr. of Orell. 4370 DONIQVIES is i. q. DONIQUE IS, and donique = donicum; so,

donique,

Lucr. 2, 1116; 5, 708 Lachm.].—Donec denotes the relation of two actions in time,

As contemporaneous, as long as, while, during the time in which; or,

As in immediate succession, until, up to the time at which (synonymous with dum, I. B. and II.—in the ante-class. and postAug. periods freq.; four times in Cic. only in signif. II. with indic.; not in Caes.).

As long as, while (so perh. not till the Aug. period).

With indic.:

neque dulces amores Sperne, puer, Donec virenti canities abest,

Hor. C. 1, 9, 17:

donec gratus eram tibi, etc.... Persarum vigui rege beatior... Donec non alia magis Arsisti, etc.... Romanà vigui clarior Iliā,

id. ib. 3, 9, 1, and 5; Ov. Tr. 1, 1, 53; Liv. 2, 49; 6, 13; Tac. A. 14, 50; id. H. 4, 12; id. Or. 8; 40 al.:

donec eris felix, multos numerabis amicos,

Ov. Tr. 1, 9, 5.—

With subj.:

(elephanti) nihil sane trepidabant, donec continenti velut ponte agerentur,

Liv. 21, 28 fin.; Tac. A. 1, 51:

edixit ne quis militis, donec in castris esset, bona possideret, etc.,

Liv. 2, 24; 4, 2; 60; 21, 10; 25, 11; Tac. H. 4, 35; id. A. 15, 64 al.

Until, till at length (so in all periods).

With indic. (cf. Zumpt, Gr. §

575): ne quoquam exurgatis, donec a me erit signum datum,

Plaut. Bacch, 4, 4, 106:

haud desinam, donec perfecero hoc,

Ter. Ph. 2, 3, 73; cf. ib. 4, 1, 24:

neque tamen finis... fiebat, donec populus senatum coëgit, etc.,

Cic. Verr. 2, 4, 40, § 87; id. Tull. 6, 14:

hic regnabitur... donec regina sacerdos geminam partu dabit Ilia prolem,

Verg. A. 1, 273; id. G. 4, 413 et saep.:

neque credebam Donec Sosia fecit sibi uti crederem,

Plaut. Am. 2, 1, 51.—So with perf., Lucr. 2, 1130; Liv. praef. 3, 48; 23, 31; Prop. 1, 9, 29; Verg. E. 6, 85; id. A. 2, 630; Hor. S. 1, 3, 103; id. Ep. 1, 10, 35 et saep.:

me attrectare nefas, donec me flumine vivo abluero,

Verg. A. 2, 720:

socii consurgere tonsis... Donec rostra tenent siccum, etc.,

id. ib. 10, 301; cf. id. ib. 268; Val. Fl. 8, 290; Liv. 1, 54 fin. —

With subj.:

Actia pugna refertur, donec alterutrum velox Victoria fronde coronet,

Hor. Ep. 1, 18, 63.—So in the praes., Quint. 1, 1, 33; Tac. A. 2, 6; id. H. 5, 6; id. G. 1; 20 al.—In the imperf., Verg. A. 11, 860; Sen. Ep. 70; Quint. 11, 3, 6; Tac. H. 1, 13; Plin. Ep. 9, 33, 6:

trepidationis aliquantum edebant, donec quietem ipse timor fecisset,

Liv. 21, 28 fin. —So with pluperf., Liv. 45, 7 fin. —

Ellipt. without a verb:

neque quisquam hominem conspicatu'st donec in navi super,

Plaut. Merc. 1, 2, 82; cf. in foll. b.

.—

With usque, usque adeo, usque eo, eo usque, in tantum.

With indic.:

ibo odorans usque donec persecutus volpem ero vestigiis,

Plaut. Mil. 2, 2, 114; id. Rud. 3, 4, 11; Ter. Ad. 4, 6, 6:

id. aliquoties in die facito usque adeo donec sal desiverit tabescere biduum,

Cato R. R. 88, 1; so id. ib. § 2; Plaut. Cist. 2, 3, 40; Ter. And. 4, 1, 38:

usque eo timui, ne, etc.... donec ad reiciendos judices venimus,

Cic. Verr. 2, 1, 6 fin.:

eo usque me vivere vultis, donec haud ambiguum regem mea morte faciam,

Liv. 40, 8 fin.:

(humum) in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit,

Col. 3, 13, 9.—

With subj.:

usque Sessuri, donec cantor "Vos plaudite" dicat,

Hor. A. P. 155:

ni istunc invitassitis Usque adeo, donec, qua domum abeat nesciat, Peristis ambo,

Plaut. Rud. 3, 5, 32:

nec eo usque trahatur spiritus donec deficiat,

Quint. 11, 3, 53.—

Ellipt. without a verb usque illud visumst Pamphilo ne utiquam grave, Donec jam in ipsis nuptiis, Ter. Hec. 1, 2, 51; cf. above, a.

.—

With negatives, donec often limits the time within which something is done or to be done, without implying that it is done or to be done after the limit; Engl., till, before, within a certain time:

moveri vetuisse puerum, donec experrectus sit,

Liv. 1, 39, 2; Hor. C. 3, 5, 45:

si respexis, donicum ego te jussero, te dedam, etc.,

Plaut. Aul. 1, 1, 19; id. Most. 1, 2, 35; Tac. A. 2, 82. Cf. Hand, Turs. II. 291-299.

iste, a, ud, gen. istīus (the poets often make the penult of the gen. short:

istĭus,

Verg. A. 12, 648:

istius, dissyl.,

Plaut. Most. 3, 2, 59; Ter. Phorm. 5, 8, 76 al.— An old form of the gen. isti, with modi, Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Plaut. Truc. 5, 38.— With affixed ce:

istisce,

Plaut. Rud. 3, 4, 40; and in interrogations, cine:

istoscine patrem aequum'st mores liberis largirier?

id. As. 5, 2, 82.— Dat. isto, App. M. 5, 31, p. 172 fin. al.; dat. f. istae, Plaut. Truc. 5, 38.—Shortened form, ste, sta, stoc, etc.; v. Non. p. 476; Lachm. ad Lucr. 3, 954), pron. demonstr. [compounded of two pronom. stems, i- (cf. is) and to-; Sanscr. -ta; cf. tam, tum], this, that (man, woman, thing), called the demonstr. of the second person, since it is especially used in reference to persons and things connected in place, relation, or thought, with the person addressed.

In gen.

That (person or thing) near to you (in place or thought), that of yours, that of which you speak or with which you are connected:

si ista nobis cogitatio de triumpho injecta non esset,

Cic. Fam. 7, 3, 2:

istae minae,

those threats of yours, Liv. 4, 5:

de istis rebus exspecto tuas litteras,

those affairs of yours, Cic. Att. 2, 5, 2:

quid quod adventu tuo ista subsellia vacuefacta sunt,

those seats where you are sitting, id. Cat. 1, 7, 16; id. de Sen. 17, 59:

quae est ista praetura?

that prætorship of yours, id. Verr. 2, 2, 18, § 46:

quaevis mallem fuisset (causa), quam ista quam dicis,

id. de Or. 2, 4, 15.—

So with pronom. of the second person:

cum enim tuus iste Stoicus sapiens dixerit,

Cic. Ac. 2, 38, 119:

quid iste tuus vates donat?

Ov. Am. 1, 8, 57:

iste vester (sapiens),

Cic. Ac. 2, 33, 105:

quae tua est ista vita,

id. Cat. 1, 7, 16. —

With a general reference, that, this, the very, that particular (person or thing), he, she, it.

Alone, as pron.:

illae quae cum isto cubant,

Plaut. Mil. 1, 1, 65:

credis quod iste dicit,

Ter. Eun. 4, 4, 44:

haec quae ista elementa videantur,

Cic. de Or. 1, 35, 163. —

With substt.:

erat enim ab isto Aristotele, a cujus inventis, etc.,

Cic. de Or. 2, 38, 160:

ista divina studia,

id. de Sen. 7, 24:

ut jam ne istius quidem rei culpam sustineam,

id. Att. 7, 3, 1:

nec enim ab isto officio abduci debui,

id. Lael. 2, 8.—

With other pronouns:

istius ipsius in dicendo facultatis,

Cic. de Or. 2, 29, 128: transeat idem iste sapiens ad rem publicam tuendam. id. Tusc. 5, 25, 72:

in eodem isto Aegyptio regno vitā privatus,

id. Rab. Post. 9, 23. —

With the rel.:

necesse est eam, quae suum corpus prodixerit turpissimae cupiditati, timere permultos. Quos istos? etc.,

Auct. Her. 4, 16, 23. —

In partic.

Like is in the sense of tantus and talis, such, of such a kind:

quare cum ista sis auctoritate, etc.,

Cic. Mur. 6, 13:

servi mei, si me isto pacto metuerent, ut te metuunt omnes, etc.,

id. Cat. 1, 7, 17:

homines ista auctoritate praediti, qua vos estis,

id. Rosc. Am. 53, 154:

animo isto esse,

Nep. Eum. 11, 4:

egon, quidquam cum istis factis tibi respondeam,

Ter. Eun. 1, 2, 73.—

It freq. implies scorn or contempt:

non erit ista amicitia, sed mercatura,

Cic. N. D. 1, 44, 122; id. Cat. 2, 7:

iste otii et pacis hostis,

id. Dom. 5, 12:

animi est ista mollities, non virtus, inopiam paulisper ferre non posse,

Caes. B. G. 7, 77:

hic vestis cum isto squalore permutandus,

Curt. 4, 1, 22; 3, 2, 16:

tuus iste frater,

Petr. 9:

o isti, an urgent form of address,

Arn. 1, 23, 36 et saep.—

In the abl.: isto, for this reason, therefore:

isto tu's pauper, quom nimis sancte piu's,

Plaut. Rud. 4, 7, 8.

prae-cīdo (old form praecaedit, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 18), cīdi, cīsum, 3, v. a. [caedo], to cut off in front; hence, in gen., to cut off.

Lit. (class.); constr. with acc. alone, or with acc. and dat. or gen. of person.

With acc. and dat.:

linguam alicui,

Plaut. Aul. 2, 2, 12:

manum alicui gladio,

Cic. Inv. 2, 20, 59:

aures, nasum et labia alicui,

Just. 1, 10, 5.—

With acc. and gen.:

collegae sui praecidi caput jussit,

Cic. Tusc. 5, 19, 55:

quae patrem occiderit, manus ejus praecidantur,

Sen. Contr. 9, 27, 8.—

With acc.:

manus,

Hirt. B. G. 8, 44:

caput, Quadrig. ap. Gell. l. l.: capita,

Petr. 1:

medici membra praecidunt,

Quint. 8, 3, 75:

capillos,

id. ib. 8, 3, 105:

ancoras,

to cut the cables, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 88:

fistulas, quibus aqua suppeditatur,

id. Rab. Perd. 11, 31:

traducem,

Plin. 17, 23, 35, § 211.—

Transf.

To cut through, cut up (class.):

cotem novaculā,

Cic. Div. 1, 17, 32:

linguam Nicanoris praecisam jussit particulatim avibus dari,

Vulg. 2 Macc. 15, 33:

naves,

to cripple, make unfit for service, Cic. Att. 9, 6, 3.—

To beat to pieces, to batter, smash (ante-class.):

praecide os tu illi,

Plaut. Cas. 2, 6, 52 (dub.; cf. id. Pers. 2, 4, 12 Ritschl).—

Praecidere sinum maris, to cut off, avoid, i. e. to sail straight (postAug.), Sen. Ep. 53, 1: medium mare, Auct. Quint. Decl. 12, 22; cf.

iter,

Plin. 8, 22, 34, [p. 1413] § 83.—

Trop., to cut off, to take away.

Of speech, to cut short, abridge; to cut short one's words, to be brief, break off or finish abruptly:

dum te obtuetur, interim linguam oculi praeciderunt,

Plaut. Mil. 4, 6, 56:

maximam partem defensionis,

Cic. Verr. 2, 2, 62, § 151:

sibi licentiam libertatemque vivendi,

id. ib. 2, 3, 1, §

3: sibi reditum,

id. Pis. 22, 51:

per abscissionem significatio fit, si, cum incipimus aliquid dicere, praecidimus,

Auct. Her. 4, 54, 67:

brevi praecidam,

in a word, in short, briefly, Cic. Sen. 16, 57:

praecide, inquit,

cut it short, be brief, id. Ac. 2, 43, 133.—

To break off, cut off, end, destroy; esp. with spem:

si non praeciditur spes plebeio quoque, apiscendi summi honoris,

Liv. 4, 3, 7:

praecisa consulatūs spes erit,

id. 4, 3, 15; 24, 31, 12; 42, 50, 1:

id sum assecutus, ut una hora perdito spem judicii corrumpendi praeciderem,

Cic. Verr. 2, 1, 7, § 20:

utrum spem nostram praecidat an differat,

Sen. Ira, 3, 28, 4; id. Ben. 2, 5, 1.—Also of friendship, etc.: amicitias repente praecidere, to break off suddenly (opp. sensim dissuere), Cic. Off. 1, 33, 120.—

To deny flatly, refuse, decline, etc.:

plane sine ullā exceptione praecidit,

flatly refused, Cic. Att. 8, 4, 2:

cupiebam eum esse nobiscum: quod quia praeciderat,

id. ib. 10, 16, 1.—Hence, praecīsus, a, um, P. a.

Lit., cut or torn off, separated ( poet.):

Trinacria Italiā praecisa,

Manil. 4, 630.— Subst.: praecī-sum, i, n., a piece of meat cut off, a cutlet, steak (ante-class.), Naev. ap. Non. 151, 2: praeciso capi, Lucil. ib.—

Transf.

Castrated (post-class.):

fanatici,

Lampr. Elag. 7:

praecisi ac professi impudientiam,

Sen. Prov. 5, 3.—

Broken off, steep, abrupt, precipitous ( poet. and in post-Aug. prose):

acuta silex praecisis undique saxis,

Verg. A. 8, 233:

iter,

Sall. J. 92, 7:

rupes,

Quint. 12, 9, 2.—

Trop.

Shortened, short, brief (post-Aug.):

praecisis conclusionibus obscuri,

Quint. 10, 2, 17:

comprehensio,

id. 7, 3, 15.—

Troublesome (postclass.):

ut sub obtentu militiae praecisiorem se adversario faceret (al. pretiosiorem),

Dig. 49, 16, 4.—Hence, adv.: prae-cīsē.

In short, in few words, briefly, concisely (class.):

praecise dicere (opp. plene et perfecte dicere),

Cic. N. D. 2, 29, 73.—

Positively, absolutely (class.):

praecise negare alicui,

Cic. Att. 8, 4, 2:

non praecise, sed sub condicione,

Dig. 36, 3, 1.

prae-cīdo (old form praecaedit, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 18), cīdi, cīsum, 3, v. a. [caedo], to cut off in front; hence, in gen., to cut off.

Lit. (class.); constr. with acc. alone, or with acc. and dat. or gen. of person.

With acc. and dat.:

linguam alicui,

Plaut. Aul. 2, 2, 12:

manum alicui gladio,

Cic. Inv. 2, 20, 59:

aures, nasum et labia alicui,

Just. 1, 10, 5.—

With acc. and gen.:

collegae sui praecidi caput jussit,

Cic. Tusc. 5, 19, 55:

quae patrem occiderit, manus ejus praecidantur,

Sen. Contr. 9, 27, 8.—

With acc.:

manus,

Hirt. B. G. 8, 44:

caput, Quadrig. ap. Gell. l. l.: capita,

Petr. 1:

medici membra praecidunt,

Quint. 8, 3, 75:

capillos,

id. ib. 8, 3, 105:

ancoras,

to cut the cables, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 88:

fistulas, quibus aqua suppeditatur,

id. Rab. Perd. 11, 31:

traducem,

Plin. 17, 23, 35, § 211.—

Transf.

To cut through, cut up (class.):

cotem novaculā,

Cic. Div. 1, 17, 32:

linguam Nicanoris praecisam jussit particulatim avibus dari,

Vulg. 2 Macc. 15, 33:

naves,

to cripple, make unfit for service, Cic. Att. 9, 6, 3.—

To beat to pieces, to batter, smash (ante-class.):

praecide os tu illi,

Plaut. Cas. 2, 6, 52 (dub.; cf. id. Pers. 2, 4, 12 Ritschl).—

Praecidere sinum maris, to cut off, avoid, i. e. to sail straight (postAug.), Sen. Ep. 53, 1: medium mare, Auct. Quint. Decl. 12, 22; cf.

iter,

Plin. 8, 22, 34, [p. 1413] § 83.—

Trop., to cut off, to take away.

Of speech, to cut short, abridge; to cut short one's words, to be brief, break off or finish abruptly:

dum te obtuetur, interim linguam oculi praeciderunt,

Plaut. Mil. 4, 6, 56:

maximam partem defensionis,

Cic. Verr. 2, 2, 62, § 151:

sibi licentiam libertatemque vivendi,

id. ib. 2, 3, 1, §

3: sibi reditum,

id. Pis. 22, 51:

per abscissionem significatio fit, si, cum incipimus aliquid dicere, praecidimus,

Auct. Her. 4, 54, 67:

brevi praecidam,

in a word, in short, briefly, Cic. Sen. 16, 57:

praecide, inquit,

cut it short, be brief, id. Ac. 2, 43, 133.—

To break off, cut off, end, destroy; esp. with spem:

si non praeciditur spes plebeio quoque, apiscendi summi honoris,

Liv. 4, 3, 7:

praecisa consulatūs spes erit,

id. 4, 3, 15; 24, 31, 12; 42, 50, 1:

id sum assecutus, ut una hora perdito spem judicii corrumpendi praeciderem,

Cic. Verr. 2, 1, 7, § 20:

utrum spem nostram praecidat an differat,

Sen. Ira, 3, 28, 4; id. Ben. 2, 5, 1.—Also of friendship, etc.: amicitias repente praecidere, to break off suddenly (opp. sensim dissuere), Cic. Off. 1, 33, 120.—

To deny flatly, refuse, decline, etc.:

plane sine ullā exceptione praecidit,

flatly refused, Cic. Att. 8, 4, 2:

cupiebam eum esse nobiscum: quod quia praeciderat,

id. ib. 10, 16, 1.—Hence, praecīsus, a, um, P. a.

Lit., cut or torn off, separated ( poet.):

Trinacria Italiā praecisa,

Manil. 4, 630.— Subst.: praecī-sum, i, n., a piece of meat cut off, a cutlet, steak (ante-class.), Naev. ap. Non. 151, 2: praeciso capi, Lucil. ib.—

Transf.

Castrated (post-class.):

fanatici,

Lampr. Elag. 7:

praecisi ac professi impudientiam,

Sen. Prov. 5, 3.—

Broken off, steep, abrupt, precipitous ( poet. and in post-Aug. prose):

acuta silex praecisis undique saxis,

Verg. A. 8, 233:

iter,

Sall. J. 92, 7:

rupes,

Quint. 12, 9, 2.—

Trop.

Shortened, short, brief (post-Aug.):

praecisis conclusionibus obscuri,

Quint. 10, 2, 17:

comprehensio,

id. 7, 3, 15.—

Troublesome (postclass.):

ut sub obtentu militiae praecisiorem se adversario faceret (al. pretiosiorem),

Dig. 49, 16, 4.—Hence, adv.: prae-cīsē.

In short, in few words, briefly, concisely (class.):

praecise dicere (opp. plene et perfecte dicere),

Cic. N. D. 2, 29, 73.—

Positively, absolutely (class.):

praecise negare alicui,

Cic. Att. 8, 4, 2:

non praecise, sed sub condicione,

Dig. 36, 3, 1.

rĕcĭdo, reccidi (better than recidi; cf. Cic. Rep. 2, 8, 14), cāsum (recasurus, Cic. Att. 4, 16, 12; Suet. Aug. 96; Gai. Inst. 1, 127), 3 (with e long, Lucr. 1, 857; 1063; 5, 280; Prop. 4 (5), 8, 44; Ov. M. 6, 212; 10, 18; 180; id. R. Am. 611; Juv. 12, 54; Phaedr. 3, 18, 15 al.;

prob., also,

Plaut. Men. 3, 2, 54, and Ter. Hec. prol. alt. 39; v. the art. re), v. n., to fall back (class., and very freq., esp. in the trop. signif.; but not found in Virg. or Hor.).

Lit.: neque posse e terris in loca caeli Recidere inferiora, Lucr. 1, 1063:

quia et recidant omnia in terras et oriantur e terris,

Cic. N. D. 2, 26, 66:

ramulum adductum, ut remissus esset, in oculum suum reccidisse,

had sprung back, recoiled, id. Div. 1, 54, 123:

quem (discum) libratum in auras Misit... Recidit in solidam longo post tempore terram Pondus,

Ov. M. 10, 180:

etiam si recta recciderat (navis),

Liv. 24, 34; Prop. 4 (5), 8, 44 et saep.:

in collum Benjamin,

Vulg. Gen. 45, 14.— Absol.:

amictum recidentem,

Quint. 11, 3, 162.—

Trop., to fall back, return:

in graviorem morbum recidere,

to relapse, Liv. 24, 29;

so alone: ab his me remediis noli in istam turbam vocare, ne recidam,

Cic. Att. 12, 21, 5; cf.:

(quartanae) ne recidant,

Plin. 28, 16, 66, § 228:

post interitum Tatii cum ad eum (sc. Romulum) potentatus omnis reccidisset,

Cic. Rep. 2, 8, 14:

praestat in eandem illam recidere fortunam,

id. Sest. 69, 146; cf.:

Syracusae in antiquam servitutem recciderunt,

Liv. 24, 32 fin.:

quippe celebratam Macedonum fortitudinem ad ludibrium reccidisse verebatur,

Curt. 9, 7, 23:

in invidiam,

Nep. Alcib. 7, 1.—So freq. of an evil, to fall back, recoil upon any one, esp. upon the author of it: omnes in te istaec recident contumeliae, * Plaut. Men. 3, 2, 54:

ut hujus amentiae poena in ipsum familiamque ejus recidat,

Cic. Phil. 4, 4, 10:

suspicionem in vosmet ipsos recidere,

id. Rosc. Am. 29, 79: hunc casum ad ipsos recidere posse demonstrant, * Caes. B. G. 7, 1:

quae in adversarios recidunt,

Quint. 9, 2, 49:

quod in ipsam recidat,

Ov. M. 6, 212:

consilia in ipsorum caput recidentia,

Liv. 36, 29; cf. Curt. 9, 5, 25:

periculosa et adversa cuncta in illos recasura,

Suet. Aug. 96:

in me haec omnia mala recciderunt,

Vulg. Gen. 42, 36. —

(With the idea of cadere predominating.) To fall somewhere, to light upon, happen, occur, = redigi; constr. with ad, in, or an adv. of direction.

With ad:

ex laetitiā et voluptate ad ludum et lacrimas,

Cic. Sull. 32, 91: ex liberatore patriae ad Aquilios se Vitelliosque reccidisse, had sunk to a level with the Aquilii and Vitellii, i. e. had come to be regarded as a traitor, Liv. 2, 7: sinere artem musicam Recidere ad paucos, to fall into the possession of a few, Ter. Hec. prol. alt. 39:

tantum apparatum ad nihilum recidere,

to come to naught, Cic. Phil. 7, 9, 27:

ad nilum,

Lucr. 1, 857; Cic. Or. 70, 233:

ad nihil,

id. Att. 4, 16, 12.—

With in, Lucr. 5, 280:

quae (tela), si viginti quiessem dies, in aliorum vigiliam consulum reccidissent,

Cic. Planc. 37, 90; cf. id. Att. 1, 1, 2; id. Phil. 13, 9, 19:

rex ut in eam fortunam recideret,

Liv. 44, 31 fin.:

omnis impensa in cassum recidat,

Col. 4, 3, 5:

mundi, In quem reccidimus, quidquid mortale creamur,

Ov. M. 10, 18.—

With an adv. of direction:

huccine tandem omnia recciderunt, ut civis Romanus... in foro virgis caederetur,

Cic. Verr. 2, 5, 63, § 163:

eo regiae majestatis imperium,

Liv. 4, 2:

eo res,

Quint. 2, 10, 3:

illuc, ut, etc.,

Juv. 12, 54:

ex quantis opibus quo reccidissent Carthaginiensium res,

Liv. 30, 42:

pleraque, quo debuerint, reccidisse,

id. 25, 31; cf. id. 4, 2:

quorsum responsum recidat,

Cic. Rosc. Com. 15, 43.

rĕ-cīdo, di, sum, 3, v. a. [caedo], to cut away, cut down, cut off (mostly poet. and in post-Aug. prose).

Lit.:

vepres,

Cato, R. R. 2, 4; cf.:

malleolos ad imum articulum,

Plin. 17, 21, 35, § 160:

sceptrum imo de stirpe,

Verg. A. 12, 208;

for which: laurum imā stirpe,

Claud. Rapt. Pros. 3, 76 (cf. II.):

ceras inanes,

empty cells, Verg. G. 4, 241:

hirsutam barbam falce,

Ov. M. 13, 766:

caput,

id. ib. 9, 71:

immedicabile vulnus Ense recidendum est,

id. ib. 1, 191:

pollicem alicui,

Quint. 8, 5, 12:

comas,

Mart. 1, 32, 4; cf.

capillos,

Plin. Ep. 7, 27 fin.:

ungues,

Plin. 10, 35, 52, § 106:

columnas,

to hew out, Hor. C. 2, 18, 4:

fustes,

id. ib. 3, 6, 40:

ancile ab omni parte recisum,

Ov. F. 3, 377:

mella,

i. e. to take out, Pall. Jun. 7, 2.—

Of persons: cuncti simul ense recisi,

cut down, Luc. 2, 194.— Poet.:

fulgorem sideribus,

to rob the stars of their brightness, Stat. Th. 12, 310:

gramina morsu,

to devour, Calp. Ecl. 2, 45.—

Trop. (borrowed from agriculture), to lop off, cut short, retrench, abridge, diminish:

perquam multa recidam ex orationibus Ciceronis,

Quint. 12, 10, 52; cf. id. 12, 10, 55:

inanem loquacitatem,

id. 10, 5, 22: ambitiosa [p. 1532] ornamenta, Hor. A. P. 447:

omne quod ultra Perfectum traheretur,

id. S. 1, 10, 69: nationes partim recisas, partim repressas, * Cic. Prov. Cons. 12, 31:

mercedes scaenicorum,

Suet. Tib. 34 init.:

armaturas mirmillonum,

to lessen, id. Calig. 55:

ornandi potestatem,

Quint. 2, 16, 4:

facultatem aliter acquirendi,

id. 12, 7, 10:

impedimenta,

to diminish, obviate, Front. Strat. 4, 1, 7; cf.

occupationes,

Sen. Q. N. 3 praef.:

culpam supplicio,

Hor. C. 3, 24, 34; cf.:

cum magnis parva mineris Falce recisurum simili te,

id. S. 1, 3, 123: vitia a stirpe, Claud. ap. Ruf. 1, 56; and:

aliquid priscum ad morem,

i. e. to reduce within the limits of ancient manners, Tac. A. 3, 53.—Hence, rĕcīsus, a, um, P.a., shortened, abridged; short, brief:

opus,

Vell. 2, 89, 1:

ea recisa in unum librum coartasse,

Plin. Ep. 1, 20, 8.— Comp.:

tempus recisius (opp. longius),

Dig. 47, 21, 2.— Sup. and adv. do not occur.

tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.

As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.

As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.

In comparison between two adjj.:

tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,

a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):

non tam solido quam splendido nomine,

id. Fin. 1, 18, 61:

tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,

Val. Max. 3, 8, 1:

adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,

things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:

quorum vires quam repentinae tam breves,

Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:

non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,

Cic. Brut. 37, 140:

ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,

id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:

maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,

Liv. 7, 1, 8:

quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,

id. 21, 43, 11:

donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,

id. 4, 2, 4. —

In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.

As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;

not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,

as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:

quam placida'st aqua,

id. ib. 3, 2, 165:

tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,

id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:

nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,

Cic. Or. 30, 168:

tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,

id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—

The adjective not repeated.

The terms of comparison being nouns or pronouns:

tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),

Plaut. Capt. 2, 2, 60:

fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,

id. Bacch. 3, 3, 30:

tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,

id. Cas. 3, 6, 43:

ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,

id. Poen. 1, 2, 145:

tam crebri ad terram decidebant quam pira,

id. ib. 2, 38:

tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,

Ter. Ad. 5, 3, 63:

quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,

id. ib. 4, 1, 18:

tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,

Cic. Sull. 31, 87:

tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,

id. Fam. 13, 3:

nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,

Liv. 45, 22:

nihil est tam violentum quam magna vis aquae,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

(cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),

Quint. 8, 2, 8:

(ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,

Sen. Ira, 1, 9, 2.—

Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,

Plaut. Cist. 2, 1, 20:

nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,

Cic. Sen. 12, 41:

neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,

Lucr. 6, 101.—Virtually negative:

quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),

Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:

vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,

Liv. 28, 39, 13. —

With quam in subst.-clause:

quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,

Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:

juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,

Cic. Leg. 1, 4, 12. —

Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?

Cic. Leg. 1, 4, 14.—

With quam in adverb.-clause:

cupam facito tam crassam quam modioli postulant,

Cato, R. R. 21, 1:

si era mea sciat tam socordem esse quam sum,

Plaut. Cist. 4, 2, 5:

tua est imago: tam consimili'st quam potest,

id. Men. 5, 9, 4:

sororem tam similem quam lacte lacti est,

id. Mil. 2, 2, 87.—

Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.

Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:

quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?

Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:

nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,

Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—

The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:

tam facile vinces quam pirum volpes comest,

id. Most. 3, 1, 26:

tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,

id. Merc. 1, 2, 77:

tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,

id. Truc. 1, 2, 109:

tam facile quam tu arbitraris,

Cic. Div. 1, 6, 10:

tam cito evertetur quam navis, etc.,

id. Rep. 1, 34, 51:

nihil tam cito redditur quam a speculo imago,

Sen. Q. N. 1, 4, 2. —

Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,

Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):

quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,

Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —

With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.

One verb compared with another:

nam quod edit tam duim quam perduim,

for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:

vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,

Cic. Att. 13, 20, 4:

utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,

Quint. 2, 5, 17:

Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,

Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:

fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,

Lucr. 6, 115.—

The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,

Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;

tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,

Plaut. Capt. 2, 2, 61:

tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),

id. Aul. 3, 6, 12:

quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,

id. Capt. 2, 2, 6:

tam huic loqui licere oportet quam isti,

id. Cas. 2, 6, 58:

tam tibi istuc credo quam mihi,

id. Ep. 1, 2, 25:

haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,

Cic. Ac. 2, 44, 137:

tam moveor quam tu, Luculle,

id. ib. 2, 46, 141:

tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,

id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:

tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,

Cic. Tusc. 1, 24, 56:

sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,

Sen. Ira. 1, 12, 4:

meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),

id. ib. 1, 15, 1:

tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),

id. Q. N. 3, 16, 3:

quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),

Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.

sic),

Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —

Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,

Ter. Heaut. 4, 3, 8:

nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,

Cic. Tusc. 3, 16, 34:

quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,

id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,

id. Fam. 7, 3, 2:

qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,

id. Att. 2, 17, 2:

neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,

id. Verr. 1, 8, 21:

Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,

Liv. 38, 39, 10.—

Object-inff.:

qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,

Cic. Ac. 2, 14, 44:

quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,

id. Tusc. 1, 7, 13:

virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,

id. Lael. 26, 98.—

Subject-inff. or dependent clauses:

ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),

Plaut. As. 1, 1, 109:

Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,

Ter. Eun. 4, 4, 51:

tam teneor dono quam si dimittar onustus,

Hor. Ep. 1, 7, 18:

Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,

Ov. M. 4, 613:

tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,

Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):

nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,

Cic. Off. 1, 34, 125:

eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,

id. Att. 9, 2, a, 3:

nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,

id. Tusc. 2, 12, 28:

non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,

id. Or. 2, 72, 295:

cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,

id. Top. 1, 2:

auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,

Liv. 2, 44, 7:

Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,

id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —

With quam in adverb.-clause:

tam confido quam poti'st,

Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;

v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),

Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—

Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:

quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,

Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:

quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,

id. Brut. 15, 58.—

With esse and predic. noun:

tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,

Plaut. Mil. 2, 5, 47:

equidem tam sum servos quam tu,

id. Capt. 3, 4, 11:

tam ego homo sum quam tu,

id. As. 2, 4, 83:

nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,

Ter. Ad. 3, 3, 68:

tam es tu judex quam ego senator,

Cic. Rab. Post. 7, 17:

tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,

id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:

tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,

Plaut. Capt. 2, 2, 86:

qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,

Cic. Off. 1, 7, 23. —

Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,

Cic. Off. 3, 8, 35. —

With quasi in place of quam:

tam a me pudica est quasi soror mea sit,

Plaut. Curc. 1, 1, 51. —

Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):

quam magis adspecto, tam magis est nimbata,

Plaut. Poen. 1, 2, 138:

magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,

id. Bacch. 5, 1, 5:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,

Lucr. 4, 999:

quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,

id. 5, 453:

tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:

quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,

Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:

verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,

Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:

quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,

Plaut. Trin. 4, 2, 19.—

Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.

the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,

Cato, R. R. 64 (65):

oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,

id. ib. 64 (65):

quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,

id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:

quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,

Plaut. Aul. 2, 2, 59:

quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,

Ter. Heaut. 5, 2, 44:

quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,

id. Ad. 3, 4, 56:

quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,

Varr. R. R. 2, 9:

quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,

Sall. J. 31, 14. —

With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):

nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),

Plaut. Mil. 4, 7, 26:

tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),

id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).

With a comp. clause understood.

With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:

quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),

Cic. Off. 1, 21, 73:

cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),

id. Tusc. 3, 1, 1:

nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),

id. ib. 1, 23, 55:

non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,

id. Ac. 2, 4, 10:

sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),

Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);

sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),

Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:

bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,

Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:

tam gratia'st,

id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;

nolo tibi molestos esse nos,

id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—

With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.

With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:

equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,

id. Most. 1, 3, 29:

ordine cum videas tam certo multa creari,

Lucr. 5, 735:

deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,

id. 5, 12:

quorsum igitur tam multa de voluptate?

Cic. Sen. 12, 44:

ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,

id. Tusc. 1, 42, 100:

inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,

id. Fin. 2, 23, 77:

quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?

as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:

tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,

id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:

ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,

id. Ac. 2, 21, 68:

tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,

at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:

supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,

Liv. 39, 31, 14:

tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,

Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:

qui tam crudelem tyrannum occideret,

id. 3, 1, 2:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,

id. 3, 2, 7:

tam contraria est pestis,

Plin. 8, 38, 57, § 136:

tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,

id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):

tamne indignus videar?

Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:

nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,

of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—

With advv.:

alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?

Plaut. Capt. 1, 2, 37:

quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?

id. Am. 1, 3, 4:

unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?

Ter. Phorm. 3, 3, 1:

quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,

Lucr. 5, 559:

jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,

Cic. Tusc. 1, 6, 12:

ista tam aperte et per versa et falsa,

id. Ac. 2, 18, 60:

cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,

id. Sen. 5, 13:

me pudet tam cito de sententia esse dejectum,

id. Tusc. 2, 5, 14:

etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

id. Fin. 5, 11, 31:

an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,

as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:

nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,

id. Or. 1, 55, 274:

quid tu, inquit, tam mane?

id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:

quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,

id. ib. 1, 14:

cum tam procul a finibus Macedoniae absint,

Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:

qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,

Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:

tam vesperi,

Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—

With verbs:

ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,

Plaut. Bacch. 4, 5, 10:

quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?

id. Cist. 1, 1, 55:

quid tam properas?

id. Pers. 4, 6, 11:

cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),

Ter. Ad. 5, 7, 21:

age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,

id. Heaut. 5, 5, 8:

non pol temere'st quod tu tam times,

id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:

quam si explicavisset, non tam haesitaret,

i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:

quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),

Plaut. Cas. 4, 4, 31:

Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),

Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:

numquam ego te tam esse matulam credidi,

Plaut. Pers. 4, 3, 72.—

Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).

After hic:

etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?

Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:

hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,

id. ib. 2, 2, 31, §

77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,

id. Clu. 14, 42:

haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,

id. Sest. 13, 31:

in hoc tam exiguo vitae curriculo,

id. Arch. 11, 28:

hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,

id. Cat. 1, 5, 11:

in hac tam clara re publica natus,

id. Rep. 1, 19, 31:

hanc rem publicam tam praeclare fundatam,

id. Par. 1, 2, 10:

haec tam crebra Etruriae concilia,

Liv. 5, 5, 8:

in his tam parvis atque tam nullis,

Plin. 11, 2, 1, § 2:

quorsum haec tam putida tendant,

Hor. S. 2, 7, 21:

hac tam prospera pugna nuntiata,

Curt. 3, 11, 16.—

After ille:

ille homo tam locuples, tam honestus,

Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §

44: illud tam grave bellum,

Val. Max. 5, 6, ext. 1:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,

id. 3, 2, 7.—

After iste:

tamenne ista tam absurda defendes?

Cic. N. D. 1, 29, 81:

ista admonitio tua tam accurata,

id. Att. 6, 1, 20:

quae est ista tam infesta ira?

Liv. 7, 30, 15:

iste tam justus hostis, tam misericors victor,

Curt. 4, 10, 34.—

After id ipsum:

id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,

Liv. 1, 48, 9.—

After tot:

jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,

Cic. Ac. 2, 48, 147:

tot tam valida oppida,

Liv. 5, 54, 5:

tot tam opulenti tyranni regesque,

id. 25, 24, 13:

inter tot tam effrenatarum gentium arma,

id. 21, 9, 3:

tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,

id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:

cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,

id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—

After hic talis:

da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,

Cic. Fam. 16, 21, 3.

As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).

Without a negation ( = ita, adeo;

rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,

Plaut. Rud. 3, 4, 51:

quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,

Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:

ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,

Caes. B. C. 3, 36:

tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,

id. B. G. 2, 21:

tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,

Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:

tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,

id. ib. 16, 59:

quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,

Val. Max. 1, 8, ext. 14:

tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,

id. 3, 2, ext. 3:

in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,

Quint. 10, 1, 83:

(Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,

Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:

3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,

Plin. 10, 29, 43, § 82:

ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,

Plin. Ep. 3, 14, 7.—

With a negation, or in a question implying a negation.

Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):

numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,

Ter. Hec. 1, 2, 33:

non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,

Lucr. 6, 887:

quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 50, 146:

non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,

id. Fam. 6, 12, 1:

nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,

id. ib. 6, 1, 3:

non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,

id. Or. 2, 90, 365:

non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,

id. Att. 13, 31, 1:

nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,

id. Phil. 2, 15, 37:

quis tam demens ut sua voluntate maereat?

id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:

non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,

id. Ac. 2, 17, 53:

non se tam barbarum ut non sciret, etc.,

Caes. B. G. 1, 44, 17:

nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,

Sen. Ira, 2, 12, 3:

nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,

id. Thyest. 619.—

With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:

generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,

id. Pers. 4, 4, 34:

an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?

id. Trin. 4, 2, 42:

nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:

nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,

id. Sen. 7, 24:

nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,

id. Div. 2, 58, 119:

nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,

id. Sull. 27, 76:

quae est anus tam delira quae timeat ista?

id. Tusc. 1, 21, 48:

ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?

id. N. D. 3, 16, 41:

sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,

id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:

neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,

Caes. B. C. 1, 21:

in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,

Liv. 25, 18, 3:

ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,

Nep. Milt. 8, 4:

ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?

Sen. Thyest. 196. —

With a negation, followed by quin ( = ut is non;

class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,

Plaut. Merc. 2, 3, 27:

nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,

id. Pers. 4, 6, 8:

nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,

id. As. 5, 2, 94:

numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,

Ter. Heaut. 1, 1, 15:

nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,

id. ib. 4, 2, 8:

ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,

Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:

numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,

id. Fam. 6, 1, 7:

ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,

Nep. Alcib. 6, 4.

Tam, ante-class., sometimes = tamen:

antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,

Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,

etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,

Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:

tam si nihil usus esset, jam non dicerem,

id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.

In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;

Tam modo, inquit Praenestinus,

Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372.