Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

iste

  • 1 iste

    iste, ista, istud (gén. sing. istius; dat. sing.: isti): ce, cet, celui-là, celle-là....    - la déclinaison    - iste: l'homme dont tu parles.    - istud: ce que tu dis, ce que tu fais.    - iste liber: ce livre, ce livre que tu as, ton livre, ce livre que tu tiens.    - ista subsellia, Cic.: les bancs qui t'avoisinent.    - iste tuus vates, Ov.: ton poète.    - istud imperium, Cic.: le gouvernement qui t'est confié.    - isti capiti dicito, Plaut.: parle pour ta tête.    - sunt ista, Varro, Cic.: tu as raison, Varron (les choses sont telles que tu le dis).    - perfecerat iste ut..., Cic.: il (= l'accusé) avait obtenu que...    - iste (péjoratif): cet individu.    - iste liber (péjoratif): ce méchant livre.    - isti mores (péjoratif): ces moeurs corrompues.    - iste (pour l'avocat): cet homme, le plaignant, mon adversaire, cet individu, l'accusé.    - quae ista amicitia est? Cic.: est-ce donc là de l'amitié?    - quis iste? Curt.: quel est cet homme (qui...).    - iste vester sapiens, Cic.: votre sage.
    * * *
    iste, ista, istud (gén. sing. istius; dat. sing.: isti): ce, cet, celui-là, celle-là....    - la déclinaison    - iste: l'homme dont tu parles.    - istud: ce que tu dis, ce que tu fais.    - iste liber: ce livre, ce livre que tu as, ton livre, ce livre que tu tiens.    - ista subsellia, Cic.: les bancs qui t'avoisinent.    - iste tuus vates, Ov.: ton poète.    - istud imperium, Cic.: le gouvernement qui t'est confié.    - isti capiti dicito, Plaut.: parle pour ta tête.    - sunt ista, Varro, Cic.: tu as raison, Varron (les choses sont telles que tu le dis).    - perfecerat iste ut..., Cic.: il (= l'accusé) avait obtenu que...    - iste (péjoratif): cet individu.    - iste liber (péjoratif): ce méchant livre.    - isti mores (péjoratif): ces moeurs corrompues.    - iste (pour l'avocat): cet homme, le plaignant, mon adversaire, cet individu, l'accusé.    - quae ista amicitia est? Cic.: est-ce donc là de l'amitié?    - quis iste? Curt.: quel est cet homme (qui...).    - iste vester sapiens, Cic.: votre sage.
    * * *
        Iste, ista, istud, genitiuo istius, pen. prod. Terent. Cic. Cestuy qui est aupres de toy.
    \
        Istuc ipsum. Terent. C'est cela mesme que tu dis.
    \
        Ne lachruma: atque istuc quicquid est, fac me vt sciam. Terent. Ceci pourquoy tu pleures.
    \
        Praecipitare istuc quidem est, non descendere. Cic. Ceci que tu dis c'est, etc.
    \
        Ista ipsa de re, multum et diu cogitaui. Cicero. De ceste mesme chose ci.
    \
        Istud est. Cic. Et simul assidamus inquam, si videtur. Sane istud quidem, inquit. C'est bien dict à toy.

    Dictionarium latinogallicum > iste

  • 2 iste

    iste, a, ud, gen. istīus (the poets often make the penult of the gen. short:

    istĭus,

    Verg. A. 12, 648:

    istius, dissyl.,

    Plaut. Most. 3, 2, 59; Ter. Phorm. 5, 8, 76 al.— An old form of the gen. isti, with modi, Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Plaut. Truc. 5, 38.— With affixed ce:

    istisce,

    Plaut. Rud. 3, 4, 40; and in interrogations, cine:

    istoscine patrem aequum'st mores liberis largirier?

    id. As. 5, 2, 82.— Dat. isto, App. M. 5, 31, p. 172 fin. al.; dat. f. istae, Plaut. Truc. 5, 38.—Shortened form, ste, sta, stoc, etc.; v. Non. p. 476; Lachm. ad Lucr. 3, 954), pron. demonstr. [compounded of two pronom. stems, i- (cf. is) and to-; Sanscr. -ta; cf. tam, tum], this, that (man, woman, thing), called the demonstr. of the second person, since it is especially used in reference to persons and things connected in place, relation, or thought, with the person addressed.
    I.
    In gen.
    A.
    That (person or thing) near to you (in place or thought), that of yours, that of which you speak or with which you are connected:

    si ista nobis cogitatio de triumpho injecta non esset,

    Cic. Fam. 7, 3, 2:

    istae minae,

    those threats of yours, Liv. 4, 5:

    de istis rebus exspecto tuas litteras,

    those affairs of yours, Cic. Att. 2, 5, 2:

    quid quod adventu tuo ista subsellia vacuefacta sunt,

    those seats where you are sitting, id. Cat. 1, 7, 16; id. de Sen. 17, 59:

    quae est ista praetura?

    that prætorship of yours, id. Verr. 2, 2, 18, § 46:

    quaevis mallem fuisset (causa), quam ista quam dicis,

    id. de Or. 2, 4, 15.—
    2.
    So with pronom. of the second person:

    cum enim tuus iste Stoicus sapiens dixerit,

    Cic. Ac. 2, 38, 119:

    quid iste tuus vates donat?

    Ov. Am. 1, 8, 57:

    iste vester (sapiens),

    Cic. Ac. 2, 33, 105:

    quae tua est ista vita,

    id. Cat. 1, 7, 16. —
    B.
    With a general reference, that, this, the very, that particular (person or thing), he, she, it.
    1.
    Alone, as pron.:

    illae quae cum isto cubant,

    Plaut. Mil. 1, 1, 65:

    credis quod iste dicit,

    Ter. Eun. 4, 4, 44:

    haec quae ista elementa videantur,

    Cic. de Or. 1, 35, 163. —
    2.
    With substt.:

    erat enim ab isto Aristotele, a cujus inventis, etc.,

    Cic. de Or. 2, 38, 160:

    ista divina studia,

    id. de Sen. 7, 24:

    ut jam ne istius quidem rei culpam sustineam,

    id. Att. 7, 3, 1:

    nec enim ab isto officio abduci debui,

    id. Lael. 2, 8.—
    3.
    With other pronouns:

    istius ipsius in dicendo facultatis,

    Cic. de Or. 2, 29, 128: transeat idem iste sapiens ad rem publicam tuendam. id. Tusc. 5, 25, 72:

    in eodem isto Aegyptio regno vitā privatus,

    id. Rab. Post. 9, 23. —
    4.
    With the rel.:

    necesse est eam, quae suum corpus prodixerit turpissimae cupiditati, timere permultos. Quos istos? etc.,

    Auct. Her. 4, 16, 23. —
    II.
    In partic.
    A.
    Like is in the sense of tantus and talis, such, of such a kind:

    quare cum ista sis auctoritate, etc.,

    Cic. Mur. 6, 13:

    servi mei, si me isto pacto metuerent, ut te metuunt omnes, etc.,

    id. Cat. 1, 7, 17:

    homines ista auctoritate praediti, qua vos estis,

    id. Rosc. Am. 53, 154:

    animo isto esse,

    Nep. Eum. 11, 4:

    egon, quidquam cum istis factis tibi respondeam,

    Ter. Eun. 1, 2, 73.—
    B.
    It freq. implies scorn or contempt:

    non erit ista amicitia, sed mercatura,

    Cic. N. D. 1, 44, 122; id. Cat. 2, 7:

    iste otii et pacis hostis,

    id. Dom. 5, 12:

    animi est ista mollities, non virtus, inopiam paulisper ferre non posse,

    Caes. B. G. 7, 77:

    hic vestis cum isto squalore permutandus,

    Curt. 4, 1, 22; 3, 2, 16:

    tuus iste frater,

    Petr. 9:

    o isti, an urgent form of address,

    Arn. 1, 23, 36 et saep.—
    C.
    In the abl.: isto, for this reason, therefore:

    isto tu's pauper, quom nimis sancte piu's,

    Plaut. Rud. 4, 7, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > iste

  • 3 iste

        iste a, ud,    gen. istīus (poet. istius, V.; istius, disyl., T.; istī, T.), pron demonstr.    I. Referring to that which is at hand or present to the person addressed, this, that, he, she: At tu pol tibi istas comprimite manūs, those of yours, T.: istae minae, those threats of yours, L.: de istis rebus exspecto tuas litteras, those affairs of yours: ista subsellia, those seats near you: quae est ista praetura? that prœtorship of yours: tuus iste Stoicus sapiens. —    II. In gen., as a strong demonstr., that, this, the very, that particular, he, she, it: erat enim ab isto Aristotele, a cuius inventis, etc.: ista divina studia: nec enim ab isto officio abduci debui: credis quod iste dicat, T.: istius ipsius in dicendo facultatis.—    III. Praegn., such, of such a kind: quā re cum istā sis auctoritate, etc.: animo isto esse, N.: Egon quicquam cum istis factis tibi respondeam? T.—That (in irony or scorn): non erit ista amicitia, sed mercatura: animi est ista mollitia, non virtus, Cs.: iste tuus vates, O.
    * * *
    ista, istud PRON
    that, that of yours, that which you refer to; such

    Latin-English dictionary > iste

  • 4 iste

    iste iste, ista, istud этот, тот (вот)

    Латинско-русский словарь > iste

  • 5 iste

    is-te, is-ta, is-tud, Genet. istīus, Dat. istī, Pronom. demonstr. (von is u. dem Pronominalstamme *to), dieser, diese, dieses; jener, jene, jenes, zur Bezeichnung der zweiten, direkt mit tu angeredeten Person und aller Gegenstände, die der zweiten Person angehören od. sich in ihrem Umkreise befinden, der Eigenschaften, die ihr beigelegt werden, der Handlungen, die von ihr ausgehen, dah. oft mit dem possess. Pronomen der zweiten Person (tuus, vester) verb., jener, jener da, der da, jener dein, I) im allg.: quid quod adventu tuo ista subsellia (jene Bänke, wo du sitzest) vacuefacta sunt? Cic.: remove paulisper istos gladios, jene (in deiner Nähe befindlichen) Schw., Cic.: multae istarum arborum meā manu satae sunt, von jenen B. (die du da vor dir siehst), Cic. – qua re cum istā sis auctoritate (dir gezollten Achtung), non debes, M. Cato, arripere maledictum ex trivio, Cic. – mit tuus korresp., me tuus sonus et suavitas ista (jene deine) delectat, Cic. – od. durch einen attributiven Nebensatz näher bestimmt, homines sapientes et istā auctoritate praeditos, quā vos estis, Cic.: ex istis, quos nostis, urbanis nemo est etc., Cic.

    II) insbes.: a) in Briefen, zur Andeutung von Orten u. Verhältnissen, an oder in denen sich der Empfänger des Briefes befindet = jener dort, dortig, perfer istam militiam (harre aus bei deinem dortigen Dienst), ego enim desiderium tui spe tuorum commodorum consolabor; sin autem ista sunt inaniora, recipe te ad nos, Cic. ep. – mit tuus korresp., ex tua provincia omnique isto imperio (deinem dortigen) etc., Cic. ep. – b) zur Hinweisung auf die Dinge, die die zweite Person, mit der jmd. redend eingeführt wird, in ihrer Rede od. auch in bloßen Andeutungen bereits berührt hat, eben der (von dir genannte usw.), Att. Platonem videlicet dicis. M. istum ipsum, Attice, Cic.: huic Eumenes: utinam quidem istud evenisset! Nep.: istud (eben das [von dir Verlangte]) quidem, inquit, faciam, Nep.: mihi fides nunc est, nihil me istius factu – rum, von alledem, Ter.: sunt, inquam, ista, Varro, es ist so, wie du sagst, Cic. – durch einen attributiven Nebensatz näher bestimmt, Critolaum istum, quem simul cum Diogene venisse commemoraras, Cic.: quaevis mallem (causa) fuisset, quam ista, quam dicis, Cic.: ista, quae dicitis, Cic. – dah. auch in Fragen um Auskunft über bereits vom Mitsprecher angedeutete Dinge, quid ita? quia necesse est, eam, quae suum corpus addixerit turpissimae cupiditati, timere permultos. Quos istos? Wer sind denn eben die? Cornif. rhet. – c) in gerichtl. Reden zur Bezeichnung des anwesenden Angeklagten (vgl. hic), wie namentl. in Cic. Verr. gew. des angeklagten Verres, s. Zumpt Cic. II. Verr. 1, 16; 2, 127. Heinrich Cic. frgm. pro Tullio p. 79. – d) oft mit einem Anstrich von Ironie od. sogar verächtlichem Hinblick auf eine anwesende zweite od. sogar an- oder abwesende dritte Person, wie unser der da, quod isti contigit uni, dem da allein (scherzh. auf den anwesenden Krassus hinweisend), Cic. – mit Verachtung, Mars alter, ut isti (solche Leute) volunt, Liv.: exponam vobis ex quibus generibus hominum istae (derlei) copiae comparentur, Cic. – mit tuus verb., iste tuus vates, Ov.: tuus iste frater, Petron. – / Archaist. Genet. isti, in der Verbindung isti modi, *Acc. tr. 136 R.2 Cato orat. 20. fr. 1. Plaut. truc. 930: isti formae, Ter. heaut. 382: Dat. isto, Apul. met. 5, 31; 6, 17; 7, 26; 11, 15: Dat. Femin. istae, Plaut. truc. 790: Akk. istum st. istud, Amiat. Ierem. 7, 2 (verbum istum). Corp. inscr. Lat. 5, 1703: Dat. u. Abl. Plur. istabus, Pompeii comm. 188, 37 K. – Apokop. Form. Nomin. ste, Akk. stud, Abl. sto, Genet. Plur. storum, starum, Abl. Plur. stis, s. Lachm. Lucr. 3, 954. p. 197. Neue-Wagener Formenl.3 2, 402 u. 403. – Über die Messung istīus u. istĭus bei Plaut. s. Lorenz Plaut. most. 732. Ritschl opusc. 2, 690.

    lateinisch-deutsches > iste

  • 6 iste

    is-te, is-ta, is-tud, Genet. istīus, Dat. istī, Pronom. demonstr. (von is u. dem Pronominalstamme *to), dieser, diese, dieses; jener, jene, jenes, zur Bezeichnung der zweiten, direkt mit tu angeredeten Person und aller Gegenstände, die der zweiten Person angehören od. sich in ihrem Umkreise befinden, der Eigenschaften, die ihr beigelegt werden, der Handlungen, die von ihr ausgehen, dah. oft mit dem possess. Pronomen der zweiten Person (tuus, vester) verb., jener, jener da, der da, jener dein, I) im allg.: quid quod adventu tuo ista subsellia (jene Bänke, wo du sitzest) vacuefacta sunt? Cic.: remove paulisper istos gladios, jene (in deiner Nähe befindlichen) Schw., Cic.: multae istarum arborum meā manu satae sunt, von jenen B. (die du da vor dir siehst), Cic. – qua re cum istā sis auctoritate (dir gezollten Achtung), non debes, M. Cato, arripere maledictum ex trivio, Cic. – mit tuus korresp., me tuus sonus et suavitas ista (jene deine) delectat, Cic. – od. durch einen attributiven Nebensatz näher bestimmt, homines sapientes et istā auctoritate praeditos, quā vos estis, Cic.: ex istis, quos nostis, urbanis nemo est etc., Cic.
    II) insbes.: a) in Briefen, zur Andeutung von Orten u. Verhältnissen, an oder in denen sich der Empfänger des Briefes befindet = jener dort, dortig, perfer istam militiam (harre aus bei deinem dortigen
    ————
    Dienst), ego enim desiderium tui spe tuorum commodorum consolabor; sin autem ista sunt inaniora, recipe te ad nos, Cic. ep. – mit tuus korresp., ex tua provincia omnique isto imperio (deinem dortigen) etc., Cic. ep. – b) zur Hinweisung auf die Dinge, die die zweite Person, mit der jmd. redend eingeführt wird, in ihrer Rede od. auch in bloßen Andeutungen bereits berührt hat, eben der (von dir genannte usw.), Att. Platonem videlicet dicis. M. istum ipsum, Attice, Cic.: huic Eumenes: utinam quidem istud evenisset! Nep.: istud (eben das [von dir Verlangte]) quidem, inquit, faciam, Nep.: mihi fides nunc est, nihil me istius factu – rum, von alledem, Ter.: sunt, inquam, ista, Varro, es ist so, wie du sagst, Cic. – durch einen attributiven Nebensatz näher bestimmt, Critolaum istum, quem simul cum Diogene venisse commemoraras, Cic.: quaevis mallem (causa) fuisset, quam ista, quam dicis, Cic.: ista, quae dicitis, Cic. – dah. auch in Fragen um Auskunft über bereits vom Mitsprecher angedeutete Dinge, quid ita? quia necesse est, eam, quae suum corpus addixerit turpissimae cupiditati, timere permultos. Quos istos? Wer sind denn eben die? Cornif. rhet. – c) in gerichtl. Reden zur Bezeichnung des anwesenden Angeklagten (vgl. hic), wie namentl. in Cic. Verr. gew. des angeklagten Verres, s. Zumpt Cic. II. Verr. 1, 16; 2, 127. Heinrich Cic. frgm. pro Tullio p. 79. – d) oft mit einem An-
    ————
    strich von Ironie od. sogar verächtlichem Hinblick auf eine anwesende zweite od. sogar an- oder abwesende dritte Person, wie unser der da, quod isti contigit uni, dem da allein (scherzh. auf den anwesenden Krassus hinweisend), Cic. – mit Verachtung, Mars alter, ut isti (solche Leute) volunt, Liv.: exponam vobis ex quibus generibus hominum istae (derlei) copiae comparentur, Cic. – mit tuus verb., iste tuus vates, Ov.: tuus iste frater, Petron. – ⇒ Archaist. Genet. isti, in der Verbindung isti modi, *Acc. tr. 136 R.2 Cato orat. 20. fr. 1. Plaut. truc. 930: isti formae, Ter. heaut. 382: Dat. isto, Apul. met. 5, 31; 6, 17; 7, 26; 11, 15: Dat. Femin. istae, Plaut. truc. 790: Akk. istum st. istud, Amiat. Ierem. 7, 2 (verbum istum). Corp. inscr. Lat. 5, 1703: Dat. u. Abl. Plur. istabus, Pompeii comm. 188, 37 K. – Apokop. Form. Nomin. ste, Akk. stud, Abl. sto, Genet. Plur. storum, starum, Abl. Plur. stis, s. Lachm. Lucr. 3, 954. p. 197. Neue-Wagener Formenl.3 2, 402 u. 403. – Über die Messung istīus u. istĭus bei Plaut. s. Lorenz Plaut. most. 732. Ritschl opusc. 2, 690.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > iste

  • 7 iste

    ista, istud pron. demonstr. преим. 2 л.
    1) этот, тот (вот) (furor i. tuus C)
    ista subsellia C — эти скамьи (рядом с тобой, с вами)
    sunt ista C — да, это так (как ты говоришь)
    2) такой ( utĭnam tibi istam mentem di duint C); иногда ирон. или презр.

    Латинско-русский словарь > iste

  • 8 iste

    = is, ille, hic (l. 7 § 1 D. 1, 9. 1. 4 § 5 D. 1, 16. 1. 8 § 8. 12 D. 2, 15. 1. 38 pr. D, 45, 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > iste

  • 9 iste

    that / sometimes pejorative.

    Latin-English dictionary of medieval > iste

  • 10 iste

    , ista, istud (m,f,n) (gen. istius, dat. isti)
      этот, тот, он

    Dictionary Latin-Russian new > iste

  • 11 Transeat a me calix iste

    Да минует меня чаша сия.
    Евангелие от Матфея, 26, 39.
    Поддерживая разговор, Люсьен вдруг сообразил, какое он незаметно для себя уже согласился взять обязательство; он сразу помрачнел, и у него вырвалось: - Как, отец, сильна страсть! С ее упорством, с ее постоянством, с необходимостью отдавать ей все свое время? "Pater meus, transeat a me calix iste". (Стендаль, Люсьен Левен (Красное и белое).)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Transeat a me calix iste

  • 12 quis

       - voir la déclinaison [st1]1 [-] quis, quae, quid (adj. qui, quae, quod): pron.-adj. inter. - [abcl][b]a - qui? quel? - [abcl]b - quel? de quelle sorte? - [abcl]c - qui? de quelle nature? quel? lequelle?[/b]    - quis est hic? = qui est celui-ci?    - Faustulus indicavit Romulo quis esset ejus avus, quae mater, Lhom.: Faustulus révéla à Romulus qui était son grand-père, qui était sa mère.    - unde es? cujus es? Plaut. Truc. 2, 7, 44: d'où es-tu? à qui appartiens-tu?    - quis clarior in Graeciâ Themistocle? Cic. Lael. 12, 42: qui en Grèce fut plus illustre que Thémistocle?    - quae potest in vita esse jucunditas cum... Cic. Tusc. 1, 14: quel agrément peut-on trouver dans la vie quand...?    - quae sunt ea quae dicis te majora moliri? Cic. Tusc. 1, 16: qu'est-ce que, d'après ce que tu dis, tu tâches de mieux faire?    - quâ fiduciâ confidimus + prop. inf. Caes. BC. 2, 31: quelle hardiesse nous amène à croire que...?    - quis, fém. arch. = quae.    - quis illaec est mulier, Plaut.: quelle est cette femme?    - sed quis haec est quae med advorsum incedit? Plaut. Pers. 200: mais quelle est cette femme qui vient vers moi?    - quis, adj. inter.    - quis homo est me hominum miserior? Plaut. Capt. 541: quel homme au monde est plus malheureux que moi?    - quis eum senator appellavit? Cic. Cat. 2, 6, 12: quel sénateur lui a adressé la parole?    - quis color? Virg. G. 2, 178: quelle couleur?    - qui, pron. inter.    - tandem cognosti qui siem (= sim)? Ter. Andr. 586: enfin tu sais quel homme je suis!    - qui nominat me? Ter. Phorm. 989: qui m'appelle?    - nescimus qui sis, Cic. Div. in Caecil. 6.20: nous ne savons pas quel type d'homme tu es. Généralement quis interroge sur l'identité et qui sur la qualité.    - quis civis venit? = quel citoyen est venu? (quel est le nom du citoyen qui est venu?)    - qui civis venit? = quel citoyen est venu? (quel genre de citoyen est venu?)    - iste deus qui sit da, Tityre, nobis, nobis, Virg.: ce dieu dont tu parles, quel est-il, dis-le-nous, Tityre.    - iste deus quis sit da nobis = ce dieu dont tu parles, dis-nous qui il est (quelle est son identité).    - voir les emplois de quid, pron. inter. Quid est toujours pronom et quod, inter. est toujours adjectif.    - quid vidisti? = qu'est-ce que tu as vu?    - quod templum vidisti? = quel temple as-tu vu? [st1]2 [-] quis (qui); fém. quae (qua); n. quod, adj. (quid, pron.): pron.-adj. indéf. - quelque, quelqu'un, on, quelque chose (quis = aliquis dans des locutions et surtout après si, nisi, ne, num, cum et les relatifs).    - dixerit quis, Cic. Off. 3, 76: pourrait-on dire (dira-t-on peut-être).    - efficienda sunt quae quis pollicitus est: il faut faire ce qu'on a promis.    - si qua fuisset facultas, Caes. BC. 1, 19: s'il en avait la possibilité.    - ne qua esset armorum causa, Caes. BC. 1, 2: pour ôter tout prétexte de prendre les armes.    - voir les emplois de quid (quid = aliquid) [st1]3 [-] quis, arch. = quibus: dat et abl. plur de qui.    - o terque quaterque beati, quis (quis, arch. = quibus) ante ora patrum Troiae sub moenibus altis contigit oppetere! Virg. En. 1, 96: ô trois ou quatre fois heureux, ceux à qui il échut de trouver la mort devant leurs pères, sous les hautes murailles de Troie!
    * * *
       - voir la déclinaison [st1]1 [-] quis, quae, quid (adj. qui, quae, quod): pron.-adj. inter. - [abcl][b]a - qui? quel? - [abcl]b - quel? de quelle sorte? - [abcl]c - qui? de quelle nature? quel? lequelle?[/b]    - quis est hic? = qui est celui-ci?    - Faustulus indicavit Romulo quis esset ejus avus, quae mater, Lhom.: Faustulus révéla à Romulus qui était son grand-père, qui était sa mère.    - unde es? cujus es? Plaut. Truc. 2, 7, 44: d'où es-tu? à qui appartiens-tu?    - quis clarior in Graeciâ Themistocle? Cic. Lael. 12, 42: qui en Grèce fut plus illustre que Thémistocle?    - quae potest in vita esse jucunditas cum... Cic. Tusc. 1, 14: quel agrément peut-on trouver dans la vie quand...?    - quae sunt ea quae dicis te majora moliri? Cic. Tusc. 1, 16: qu'est-ce que, d'après ce que tu dis, tu tâches de mieux faire?    - quâ fiduciâ confidimus + prop. inf. Caes. BC. 2, 31: quelle hardiesse nous amène à croire que...?    - quis, fém. arch. = quae.    - quis illaec est mulier, Plaut.: quelle est cette femme?    - sed quis haec est quae med advorsum incedit? Plaut. Pers. 200: mais quelle est cette femme qui vient vers moi?    - quis, adj. inter.    - quis homo est me hominum miserior? Plaut. Capt. 541: quel homme au monde est plus malheureux que moi?    - quis eum senator appellavit? Cic. Cat. 2, 6, 12: quel sénateur lui a adressé la parole?    - quis color? Virg. G. 2, 178: quelle couleur?    - qui, pron. inter.    - tandem cognosti qui siem (= sim)? Ter. Andr. 586: enfin tu sais quel homme je suis!    - qui nominat me? Ter. Phorm. 989: qui m'appelle?    - nescimus qui sis, Cic. Div. in Caecil. 6.20: nous ne savons pas quel type d'homme tu es. Généralement quis interroge sur l'identité et qui sur la qualité.    - quis civis venit? = quel citoyen est venu? (quel est le nom du citoyen qui est venu?)    - qui civis venit? = quel citoyen est venu? (quel genre de citoyen est venu?)    - iste deus qui sit da, Tityre, nobis, nobis, Virg.: ce dieu dont tu parles, quel est-il, dis-le-nous, Tityre.    - iste deus quis sit da nobis = ce dieu dont tu parles, dis-nous qui il est (quelle est son identité).    - voir les emplois de quid, pron. inter. Quid est toujours pronom et quod, inter. est toujours adjectif.    - quid vidisti? = qu'est-ce que tu as vu?    - quod templum vidisti? = quel temple as-tu vu? [st1]2 [-] quis (qui); fém. quae (qua); n. quod, adj. (quid, pron.): pron.-adj. indéf. - quelque, quelqu'un, on, quelque chose (quis = aliquis dans des locutions et surtout après si, nisi, ne, num, cum et les relatifs).    - dixerit quis, Cic. Off. 3, 76: pourrait-on dire (dira-t-on peut-être).    - efficienda sunt quae quis pollicitus est: il faut faire ce qu'on a promis.    - si qua fuisset facultas, Caes. BC. 1, 19: s'il en avait la possibilité.    - ne qua esset armorum causa, Caes. BC. 1, 2: pour ôter tout prétexte de prendre les armes.    - voir les emplois de quid (quid = aliquid) [st1]3 [-] quis, arch. = quibus: dat et abl. plur de qui.    - o terque quaterque beati, quis (quis, arch. = quibus) ante ora patrum Troiae sub moenibus altis contigit oppetere! Virg. En. 1, 96: ô trois ou quatre fois heureux, ceux à qui il échut de trouver la mort devant leurs pères, sous les hautes murailles de Troie!
    * * *
        Quis, cuius, Interrogatiue aut infinite ponitur, nunquam relatiue. Quis me vult? perii, pater est. Terent. Qui est ce qui me demande?
    \
        Tum mihi nescio quis in aurem insusurrauit. Plin. iun. Je ne scay qui.
    \
        Quis est omnium his moribus, qui non, etc. Sallust. Qui est celuy de touts, qui, etc.
    \
        Ex pluribus quid dignissimus. Quintil. Lequel est le plus digne.
    \
        Quis videor? Terent. Qui te semble il que je suis?
    \
        Quis ego sum? Cic. Qui suis je?
    \
        In queis, pro In quibus. Gell. Entre lesquels.
    \
        Quem ad finem sese effraenata iactabit audacia? Cicero. Jusques à quand?

    Dictionarium latinogallicum > quis

  • 13 discursus

    discursus, ūs, m. (discurro), I) das Auseinanderlaufen, a) v. leb. Wesen: α) übh.: eos (funes) acri raptavere discursu, Amm. 14, 7, 6: subito discursu (Abschwenkung nach beiden Flanken) terga cinxerat eques, Tac. hist. 2, 25. – β) insbes., das Auseinanderlaufen, -stieben = das Sich-Zerstreuen, disc. militum, Liv. 25, 25. § 5 u. 8: magno clamore discursuque fugae se mandant, Hirt. b. G. 8, 29, 2. – dah. die Streiferei, der Streifzug (nach allen Richtungen hin), im Plur., lati disc., Ov. fast. 2, 223: hostiles, Amm. 27, 10, 14: hostium, Sidon. epist. 3, 3, 7. – b) v. lebl. Subjj.: stellarum discursus (Plur.), das Auseinanderstieben, -fliegen, Plin. 2, 100 (vgl. no. II, b), crispus macularum disc., Plin. 16, 66: gracilis venarum (der Adern im Erz) discursus, Plin. 34, 118: übtr., bellorum toto orbe surgentium discursus, Sich-Ausbreiten, Auct. inc. pan. Constant. 12, 3. – II) das Hinundherlaufen, das Hinundherrennen, das Umherlaufen, das Umherrennen, Sich-Umhertummeln, 1) eig.: a) v. leb. Wesen, amicorum, Quint.: totius diei (der Kinder den ganzen Tag), Quint.: iste inanis disc. (in der Stadt), Plin. ep.: v. Umherrennen, -sprengen im Kampfe, Tac. Agr. 35: v. Umherrennen bei Bewerbung um Ehrenstellen, Plin. ep. u. (im Plur.) Mart. u. Iuven.: v. Umherstreifen auf der Jagd, Plur. bei Nemes. cyn. 1: v. Umherreisen, auch im Plur., Claud. u. Cl. Mam. pan. – v. Tieren, formicarum iste disc. in angusto laborantium, Sen. nat. qu. 1. praef. § 10: disc. lupi (piscis), das Umherzappeln, Ov. hal. 39. Plin. 32, 13: quae (animalia) ut sunt edita ex utero, protinus in pedes suos erigi et gestire discursibus, Lact. de opif. dei 3, 1. – b) v. lebl. Subjj.: liber inter ordines disc., ungehindertes Hinundhersegeln (eines Schiffes), Liv. 37, 24, 2: stellarum iste discursus (Umlauf), Sen. ep. 36, 11: disc. telorum, Hinundherfliegen, Val. Max. 3, 1, 1: ignei spiritus torti vibratique discursus, Hinundherzucken, Plin. ep. 6, 20, 9. – 2) übtr., das Sich-Ergehen über einen Ggstd., die Mitteilung über etw., Cod. Theod. 9, 24, 1. § 1.

    lateinisch-deutsches > discursus

  • 14 istic

    [st1]1 [-] istic, istaec, istoc (istuc): c. iste, ista, istud.    - homo istuc aetatis, Plaut.: un homme de cet âge.    - Sos. Egone? Amph. Tu istic, Plaut. Am. 2.1.25: Sos. Moi? Amph. Toi-même.    - istuc ago, Ter.: je fais attention, je suis à ce que tu me dis. [st1]2 [-] istic, adv.: là (où tu es), là-bas.    - istic sum, Cic.: j'y suis (à ce que tu me dis), je t'écoute.    - quid istic (faciendum)? Ter.: que faire en pareil cas?
    * * *
    [st1]1 [-] istic, istaec, istoc (istuc): c. iste, ista, istud.    - homo istuc aetatis, Plaut.: un homme de cet âge.    - Sos. Egone? Amph. Tu istic, Plaut. Am. 2.1.25: Sos. Moi? Amph. Toi-même.    - istuc ago, Ter.: je fais attention, je suis à ce que tu me dis. [st1]2 [-] istic, adv.: là (où tu es), là-bas.    - istic sum, Cic.: j'y suis (à ce que tu me dis), je t'écoute.    - quid istic (faciendum)? Ter.: que faire en pareil cas?
    * * *
    I.
        Istic, istaec, istoc, Iste hic. Terent. Qui istic mos est Clitopho? Quelle maniere de faire est ce ci?
    \
        Istac facie, Istac lege: et Istaec, pro Haec ista, vel ista haec. Plautus, Nullum istac facie, vt praedicas, venisse huc scimus. Qui ayt tel visage.
    \
        Istac lege filiam tuam sponden'mihi? Plaut. Par telle condition.
    \
        Istaec non curo. Cic. Je n'en ay que faire, Je ne me soulcie point de ces choses.
    \
        Istaec res est. Plaut. C'est cela que tu dis, Il est ainsi.
    \
        Istoc modo solita es me ante appellare. Plautus. En ceste maniere.
    \
        Spem isto pacto rursum nuptiarum omnem eripis. Terent. Par ce poinct, En ce faisant.
    \
        Reddet tibi cito. M. istoc vilius. Terent. Moins que cela, En monstrant quelque festu, ou autre chose de neant.
    \
        - illumne obsecro Inhonestum hominem, quem mercatus est here, senem, mulierem? P. Isthunc ipsum. Terent. Cestuy là mesme que tu dis.
    \
        Istuccine interminata sum hinc abiens tibi? Terent. Cecique tu as faict.
    II.
        Istic, Aduerbium in loco. Terent. Là où tu es.
    \
        Neque istic, neque alibi tibi vsquam erit in me mora. Terentius. Ne en cest affaire, ne en autre, etc.
    \
        Istic sum. Terent. ausculta. PH. istic sum. Je y suis, Je t'escoute.

    Dictionarium latinogallicum > istic

  • 15 discursus

    discursus, ūs, m. (discurro), I) das Auseinanderlaufen, a) v. leb. Wesen: α) übh.: eos (funes) acri raptavere discursu, Amm. 14, 7, 6: subito discursu (Abschwenkung nach beiden Flanken) terga cinxerat eques, Tac. hist. 2, 25. – β) insbes., das Auseinanderlaufen, -stieben = das Sich-Zerstreuen, disc. militum, Liv. 25, 25. § 5 u. 8: magno clamore discursuque fugae se mandant, Hirt. b. G. 8, 29, 2. – dah. die Streiferei, der Streifzug (nach allen Richtungen hin), im Plur., lati disc., Ov. fast. 2, 223: hostiles, Amm. 27, 10, 14: hostium, Sidon. epist. 3, 3, 7. – b) v. lebl. Subjj.: stellarum discursus (Plur.), das Auseinanderstieben, -fliegen, Plin. 2, 100 (vgl. no. II, b), crispus macularum disc., Plin. 16, 66: gracilis venarum (der Adern im Erz) discursus, Plin. 34, 118: übtr., bellorum toto orbe surgentium discursus, Sich- Ausbreiten, Auct. inc. pan. Constant. 12, 3. – II) das Hinundherlaufen, das Hinundherrennen, das Umherlaufen, das Umherrennen, Sich-Umhertummeln, 1) eig.: a) v. leb. Wesen, amicorum, Quint.: totius diei (der Kinder den ganzen Tag), Quint.: iste inanis disc. (in der Stadt), Plin. ep.: v. Umherrennen, -sprengen im Kampfe, Tac. Agr. 35: v. Umherrennen bei Bewerbung um Ehrenstellen, Plin. ep. u. (im Plur.) Mart. u. Iuven.: v. Umherstreifen auf der Jagd, Plur. bei Nemes. cyn. 1: v. Umherreisen, auch
    ————
    im Plur., Claud. u. Cl. Mam. pan. – v. Tieren, formicarum iste disc. in angusto laborantium, Sen. nat. qu. 1. praef. § 10: disc. lupi (piscis), das Umherzappeln, Ov. hal. 39. Plin. 32, 13: quae (animalia) ut sunt edita ex utero, protinus in pedes suos erigi et gestire discursibus, Lact. de opif. dei 3, 1. – b) v. lebl. Subjj.: liber inter ordines disc., ungehindertes Hinundhersegeln (eines Schiffes), Liv. 37, 24, 2: stellarum iste discursus (Umlauf), Sen. ep. 36, 11: disc. telorum, Hinundherfliegen, Val. Max. 3, 1, 1: ignei spiritus torti vibratique discursus, Hinundherzucken, Plin. ep. 6, 20, 9. – 2) übtr., das Sich-Ergehen über einen Ggstd., die Mitteilung über etw., Cod. Theod. 9, 24, 1. § 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > discursus

  • 16 -ne

    1.
    nē (old forms nei and ni; v. the foll.), adv. and conj., the primitive Latin negative particle, no, not; whereas the negative particle non is a derivative (v. non init.) [prob. of pronominal origin; cf. the Anglo-Saxon na and ne (Engl. no), whence naht (Engl. not) is derived; Sanscr. na, not].
    I.
    Adv., with a single word of a proposition (in early Latin): NE MINVS TRINVM NOVNDINVM, not less than, etc., S. C. de Bacch.; cf. with DVM NE MINVS SENATORIBVS C. ADESENT, twice in the same S. C.;

    and in the form ni: DVM NI MINVS VIGINTI ADSIENT,

    Inscr. Grut. 207, 3. So too:

    DVM NE AMPLIOREM MODVM PRATORVM HABEANT QVAM, etc.,

    Inscr. Orell. 3121 (Sententia de finibus inter Genuates et Viturios regundis lata A. U. C. 637). So, ne minores (verres) quam semestres, Varr. R. R. 2, 4, 21. In the time of Plautus the usage was unsettled, non and ne being used indifferently for simple negation; cf. Lorenz ad Plaut. Most. 105; Brix ad Plaut. Trin. 1156.—
    2.
    To this is allied the adverbial use of ne in all periods of the language.
    a.
    Ne... quidem, applies the negation with emphasis to the word between them, not even:

    ne sues quidem id velint, non modo ipse,

    Cic. Tusc. 1, 38, 92:

    ne in oppidis quidem... ne in fanis quidem,

    id. Verr. 2, 4, 1, § 2:

    Philippus non item: itaque ne nos quidem,

    id. Att. 14, 12, 2:

    nulla ne minima quidem aura fluctus commovente,

    id. Tusc. 5, 6, 16:

    non potest dici satis, ne cogitari quidem, quantum, etc.,

    id. Mil. 29, 78:

    vita beata, quam ne in deo quidem esse censes, nisi, etc.,

    id. N. D. 1, 24, 67:

    ut in foro et in judicio... ne non timere quidem sine aliquo timore possimus,

    id. Mil. 1, 2:

    ne tondere quidem Vellera possunt,

    Verg. G. 3, 561;

    so after a negative, repeating it with emphasis: non enim praetereundum est ne id quidem,

    Cic. Verr. 2, 1, 60, § 155:

    nulla species ne excogitari quidem potest ornatior,

    id. de Or. 3, 45, 179:

    non praetermittam ne illud quidem,

    id. Q. Fr. 2, 5, 2:

    Caesar negat se ne Graeca quidem meliora legisse,

    id. ib. 2, 16, 5:

    numquam illum ne minima quidem re offendi,

    id. Lael. 27, 103; Liv. 28, 42, 16; but when ne... quidem precedes, the negative of the principal verb is omitted:

    sine quā ne intellegi quidem ulla virtus potest,

    Cic. Tusc. 2, 13, 31:

    neque enim ipsius quidem regis abhorrebat animus,

    Liv. 29, 12, 10: ne quidem (with no intervening word), not even (late Lat.), Gai Inst. 1, 67; id. ib. 3, 93.—
    b.
    In composition, to make an absolute negation of the principal idea. So in neque and nequiquam; also in nescio and nevolo; and in nefas, nefandus, nepus (for non purus), nequeo, neuter, neutiquam; in nemo, nego, nihil, nullus, numquam, and nusquam; and, lastly, with a paragogic c before o: necopinans and neglego; negotium (i. e. nec-lego; nec-otium). —
    B.
    With a proposition (in all periods of the language, and exclusively),
    1.
    In imperative sentences, to signify that something must not be done.
    (α).
    With imper.: SI HOMINEM FVLMEN IOVIS OCCISIT, NE SVPRA GENVA TOLLITOR, let him not be raised, Leg. Reg.: HOMINEM MORTVVM IN VRBE NE SEPELITO NEVE VRITO, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 23; cf.: MVLIERES GENAS NE RADVNTO NEVE LESSVM FVNERIS ERGO HABENTO, ib.: SI NOLET, ARCERAM NE STERNITO, let him not spread, he need not spread, ib. (cf. Gell. 20, 1, 25):

    VECTIGAL INVITEI DARE NEI DEBENTO,

    Inscr. Orell. 3121; cf.

    art. ni, II.: abi, ne jura: satis credo,

    Plaut. Pers. 4, 3, 20; 4, 5, 5:

    ah, ne saevi tantopere,

    Ter. And. 5, 2, 27:

    impius ne audeto placare donis iram deorum,

    Cic. Leg. 2, 9, 22:

    ne, pueri, ne tanta animis assuescite bella,

    Verg. A. 6, 832.—
    (β).
    With subj.:

    ne me moveatis,

    Plaut. Mil. 4, 9, 1:

    si certum est facere, facias: verum ne post conferas Culpam in me,

    Ter. Eun. 2, 3, 96:

    si denique veritas extorquebit, ne repugnetis,

    Cic. Clu. 2, 6:

    ne pudori Sit tibi Musa lyrae sollers,

    Hor. A. P. 406.—
    2.
    In wishes and asseverations: ne id Juppiter Opt. Max. sineret, etc., might Jupiter forbid it! etc., Liv. 4, 2; cf.:

    ne istuc Juppiter Opt. Max. sirit, etc.,

    id. 28, 28.—With utinam: utinam ne in nemore Pelio securibus Caesa accedisset abiegna ad terram trabes, would that not, Enn. ap. Cic. Top. 16, 61 (Trag. v. 280 Vahl.): utinam ne umquam, Mede Colchis cupido corde pedem extulisses, Enn ap. Non. 297, 18 (Trag. v. 311 ib.):

    illud utinam ne vere scriberem!

    Cic. Fam. 5, 17, 3; v. utinam.—With si:

    ne vivam, si scio,

    may I not live, may I die, if I know, Cic. Att. 4, 16, 8:

    sed ne vivam, si tibi concedo,

    id. Fam. 7, 23, 19:

    ne sim salvus, si aliter scribo ac sentio,

    id. ib. 16, 13, 1.—
    3.
    In concessive and restrictive clauses (conceived as softened commands; cf. II. init.).
    (α).
    In concessions, nemo is, inquies, umquam fuit. Ne fuerit:

    ego enim, etc.,

    there may not have been; suppose there was not, Cic. Or. 29, 101; cf.:

    pugnes omnino, sed cum adversario facili. Ne sit sane: videri certe potest,

    id. Ac. 2, 26, 85; 2, 32, 102:

    ne sit sane summum malum dolor: malum certe est,

    id. Tusc. 2, 5, 14:

    ne sint in senectute vires: ne postulantur quidem vires a senectute,

    id. Sen. 11, 34:

    ne sit igitur sol, ne luna, ne stellae, quoniam nihil esse potest, nisi quod attigimus aut vidimus,

    id. N. D. 1, 31, 88; Liv. 31, 7:

    nec porro malum, quo aut oppressus jaceas, aut, ne opprimare, mente vix constes?

    though you be not crushed; supposing you are not crushed, Cic. Tusc. 4, 17, 39.—
    (β).
    In restrictive clauses:

    sint sane liberales ex sociorum fortunis, sint misericordes in furibus aerarii, ne illi sanguinem nostrum largiantur, etc.,

    only let them not; if they only will not, Sall. C. 52, 12. So, dum ne, dummodo ne, modo ne, and dum quidem ne; v. dum and modo: me vero nihil istorum ne juvenem quidem movit umquam: ne nunc senem, much less now I am old = nedum, Cic. Fam. 9, 26, 2; cf.:

    vix incedo inanis, ne ire posse cum onere existumes,

    Plaut. Am. 1, 1, 174: scuta si homines inviti dant, etsi ad salutem communem dari sentiunt: ne quem putetis sine maximo dolore argentum caelatum domo protulisse, much less can you suppose, etc., Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52; Liv. 3, 52.—
    4.
    In clauses which denote a purpose or result.
    a.
    Ut ne, that not, lest, so that not (very rare after the August. period; in Livy only in a few doubtful passages; in Cæsar, Seneca, and Tacitus not at all; v. under II.): quos ego ope meā Pro incertis certos... Dimitto, ut ne res temere tractent turbidas, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag v. 189 Vahl.): vestem ut ne inquinet, Plaut. Capt. 2, 2, 17. pergunt turbare usque, ut ne quid possit conquiescere, id. Most. 5, 1, 12:

    haec mihi nunc cura est maxima, ut ne cui meae Longinquitas aetatis obstet,

    Ter. Hec. 4, 2, 19:

    ego, pol, te ulciscar, ut ne impune nos illuseris,

    id. Eun. 5, 4, 19:

    excitandam esse animadversionem et diligentiam, ut ne quid inconsiderate negligenterque agamus,

    Cic. Off. 1, 29, 103:

    equidem soleo dare operam, ut de suā quisque re me ipse doceat, et, ut ne quis alius assit, quo, etc.,

    id. de Or. 2, 24, 102.—
    b.
    Ut... ne separated:

    quam plurimis de rebus ad me velim scribas, ut prorsus ne quid ignorem,

    Cic. Att. 3, 10, 3:

    ut causae communi salutique ne deessent,

    id. Verr. 2, 4, 63, § 140:

    lata lex est, ne auspicia valerent, ut omnibus fastis diebus legem ferri liceret: ut lex Aelia, lex Fufia ne valeret,

    id. Sest. 15, 33; id. N. D. 1, 7, 17:

    vos orant atque obsecrant, judices, ut in actore causae suae deligendo vestrum judicium ab suo judicio ne discrepet,

    id. Div. in Caecil. 4, 14.—
    c.
    Qui ne, quo ne, and quomodo ne (ante- and post-class. for ut ne):

    ego id agam, mihi qui ne detur,

    Ter. And. 2, 1, 35:

    moxque ad aram, quo ne hostis dolum persentisceret, aversusque a duce assistit,

    Dict. Cret. 4, 11: quaeritis maximis sumptibus faciendis, quomodo ne tributa conferatis, Gr. hôs mê, Rutil. Lup. 1, 9.
    II.
    In the several uses of the adv. ne, described above, the transition to its use to connect clauses is clearly seen (v. esp. I. B. 3. and 4.). In intentional clauses, and after verbs of fearing and avoiding, ne becomes a conjunction.
    A.
    In intentional clauses for ut ne, that not, lest: nolite, hospites, ad me adire: ilico isti! Ne contagio mea bonis umbrave obsit, approach me not; let not my presence harm you, i. e. lest my presence should harm you, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Trag. v. 405 Vahl.):

    omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt... ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

    Cic. Rep. 1, 1, 1; 1, 7, 12; 1, 5, 9:

    Caesarem complexus obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20.—Esp. after verbs expressing forethought, care, etc.:

    vide sis, ne quid imprudens ruas,

    Ter. Heaut. 2, 3, 128:

    considera, ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus,

    Cic. Fam. 15, 14, 4:

    Cocceius, vide, ne frustretur,

    Cic. Att. 12, 18, 3 et saep.—
    B.
    After verbs signifying to fear, frighten, etc. (esp. metuo, timeo, vereor, horreo, paveo, terreo, conterreo; also, timor est, metus est, spes est, periculum est), to express the wish that something may not take place; represented in English by that (because in English the particle depends on the idea of fearing, not of wishing):

    metuo et timeo, ne hoc tandem propalam flat,

    that it will be discovered, Plaut. Mil. 4, 8, 38:

    timeo ne malefacta mea sint inventa omnia,

    id. Truc. 4, 2, 61:

    vereor ne quid Andria apportet mali,

    Ter. And. 1, 1, 46:

    metuebat ne indicarent,

    Cic. Mil. 21, 57:

    mater cruciatur et sollicita est, ne filium spoliatum omni dignitate conspiciat,

    id. Mur. 41, 88:

    hic ne quid mihi prorogetur, horreo,

    id. Att. 5, 21, 3:

    id paves, ne ducas tu illam, tu autem ut ducas,

    Ter. And. 2, 2, 12:

    esse metus coepit, ne, etc.,

    Ov. M. 7, 715:

    terruit gentīs, grave ne rediret Saeculum Pyrrhae,

    Hor. C. 1, 2, 5:

    non periclumst, nequid recte monstres,

    Plaut. Ps. 1, 3, 55:

    pavor ceperat milites, ne mortiferum esset vulnus,

    Liv. 24, 42 —
    b.
    When the dependent clause is negative, with non or nihil, that not:

    vereor ne exercitum firmum habere non possit,

    Cic. Att. 7, 12, 2:

    unum vereor ne senatus Pompeium nolit dimittere,

    id. ib. 5, 18, 1:

    timeo ne non impetrem,

    id. ib. 9, 6, 6; id. Tusc. 1, 31, 76.—
    c.
    With the negative before the verb:

    non vereor, ne quid temere facias,

    Cic. Fam. 2, 7, 1; 2, 1, 4:

    timere non debeo, ne non iste illā cruce dignus judicetur,

    id. Verr. 2, 5, 67, § 171.—
    C.
    After verbs signifying to avoid, warn, hinder, forbid, refuse (caveo, impedio, resisto, interdico, refuto, rarely veto), instead of the simple object, that not, lest:

    qui cavet, ne decipiatur, etc.,

    Plaut. Capt. 2, 2, 5:

    cavete, judices, ne nova proscriptio instaurata esse videatur,

    Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Fam. 3, 12, 4;

    v. caveo: casus quidam ne facerem impedivit,

    Cic. Fat. 1, 1:

    unus ne caperetur urbs causa fuit,

    Liv. 34, 39. [p. 1194]
    2.
    - nĕ (also apocopated n' and only n), interrog. and enclit. part. [weakened from nē]. It simply inquires, without implying either that a negative or an affirmative reply is expected (cf. num, nonne), and emphasizes the word to which it is joined;

    which is always, in classic Latin, the first word of the clause (ante- class. after other words: sine dote uxoremne?

    Plaut. Trin. 2, 2, 94; 1, 2, 141; id. As. 5, 2, 78; id. Mil. 3, 1, 92). In direct questions it is translated by giving an interrogative form to the sentence; in indirect interrogations by whether.
    (α).
    In direct interrogations, with indic.:

    meministine me in senatu dicere? etc.,

    Cic. Cat. 1, 3, 7:

    potestne rerum major esse dissensio?

    id. Fin. 3, 13, 44:

    tune id veritus es?

    id. Q. Fr. 1, 3, 1:

    jamne vides, belua, jamne sentis? etc.,

    id. Pis. 1, 1:

    quid, si etiam falsum illud omnino est? tamenne ista tam absurda defendes?

    id. N. D. 1, 29, 81; cf. id. Rosc. Am. 15, 44:

    quiane auxilio juvat ante levatos?

    Verg. A. 4, 538:

    tun' te audes Sosiam esse dicere?

    Plaut. Am. 1, 1, 217:

    valuistin?

    id. Trin. 1, 2, 12.—After an elided s:

    satin habes, si feminarum nulla'st: quam aeque diligam?

    Plaut. Am. 1, 3, 11:

    pergin autem?

    id. ib. 1, 3, 41:

    vin commutemus?

    id. Trin. 1, 2, 21 al. —
    (β).
    Esp. with rel. pron.; ellipt.: quemne ego servavi? i. e. do you mean the one whom? etc., Plaut. Mil. 1, 1, 13: quodne vobis placeat, displiceat mihi? can it be that what pleases? etc., id. ib. 3, 1, 19; id. Merc. 3, 3, 12; id. Am. 2, 2, 65;

    so quin for quine,

    id. Trin. 2, 2, 79 Brix ad loc.; id. Bacch. 2, 3, 98; id. Most. 3, 2, 50 al.—So with ut and si:

    utine adveniens vomitum excutias mulieri?

    Plaut. Merc. 3, 3, 15; id. Rud. 4, 4, 19:

    sin, saluti quod tibi esse censeo, id. consuadeo,

    id. Merc. 1, 2, 32.—
    (γ).
    In indirect interrogations, with subj., whether:

    ut videamus, satisne ista sit justa defectio,

    Cic. Ac. 1, 12, 43:

    Publilius iturusne sit in Africam et quando, ex Aledio scire poteris,

    id. Att. 12, 24, 1:

    videto vasa, multane sient,

    Cato, R. R. 1:

    quem imitari possimusne, ipse liber erit indicio,

    Varr. L. L. 7, § 4 Müll.; cf. id. ib. 10, § 9.—
    (δ).
    Sometimes affixed to an interrogative pronoun, Plaut. Cist. 4, 1, 2:

    quone malo mentem concussa? Timore deorum,

    Hor. S. 2, 3, 295; cf.:

    uterne Ad casus dubios fidet sibi certius?

    id. ib. 2, 2, 107; and:

    illa rogare: Quantane?

    id. ib. 2, 3, 317.—
    (ε).
    -ne is sometimes used for nonne, where an affirmative reply is expected:

    misine ego ad te epistulam?

    Plaut. Bacch. 3, 6, 22; id. Trin. 1, 2, 92; 99; id. Most. 2, 1, 15:

    rectene interpretor sententiam tuam,

    Cic. Tusc. 3, 17, 37; id. Fin. 2, 32, 104.—
    (ζ).
    Rarely = num:

    potestne virtus servire?

    Cic. de Or. 1, 52, 226:

    potesne dicere?

    id. Tusc. 1, 27, 67; id. Sen. 16, 56.—
    b.
    With an, annon, or anne, in the second interrogation, v. an.—With necne, v. neque.—Sometimes pleonastic with utrum, followed by an (mostly anteclass.):

    est etiam illa distinctio, utrum illudne non videatur aegre ferendum... an, etc.,

    Cic. Tusc. 4, 27, 59:

    sed utrum strictimne attonsurum dicam esse an per pectinem, nescio,

    Plaut. Capt. 2, 2, 18 Brix ad loc.; id. Most. 3, 1, 151; id. Bacch. 1, 1, 42; cf. Madv. Gram. § 452, obs. 1.—Sometimes, in the second interrogation, ne for an (mostly poet.):

    Smyrna quid et Colophon? Majora minorane fama?

    Hor. Ep. 1, 11, 3:

    ut in incerto fuerit, vicissent victine essent,

    Liv. 5, 28, 5:

    cum interrogaretur, utrum pluris patrem matremne faceret,

    Nep. Iphicr. 3, 4.
    3.
    nē, interj. (incorrectly written nae), = nai, nê, truly, verily, really, indeed (only joined with pers. pron. ego, tu, and with the demonstratives ille, iste, hic, and their advv.; in class, prose usually with a conditional clause).
    I.
    In gen.:

    ne ego homo infelix fui, Qui non alas intervelli,

    Plaut. Am. 1, 1, 169; cf.:

    ne ego haud paulo hunc animum malim quam, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 42, 99:

    ne ego, inquam, si ita est, velim tibi eum placere quam maxime,

    id. Brut. 71, 249. So, ne tu, etc., id. Phil. 2, 2, 3; Ter. Eun. 2, 2, 54; Liv. 26, 6, 15: ne ille, Naev. ap. Non. 73, 18 (Trag. Rel. p. 9 v. 40 Rib.); Plaut. Ps. 3, 1, 3; Cic. Cat. 2, 3, 6:

    ne iste,

    Ter. And. 2, 1, 24; id. Heaut. 4, 1, 8 al.—
    II.
    Connected with other affirmative particles, as hercle, edepol, mecastor, medius fidius:

    ne tu hercle,

    Plaut. As. 2, 4, 6; id. Curc. 1, 3, 38: ne ille hercle, id. Bacch. 2, 3, 76:

    edepol ne ego,

    id. Men. 5, 5, 10:

    edepol ne tu,

    id. ib. 1, 2, 50:

    ne ista edepol,

    id. Am. 2, 2, 213:

    ne istuc mecastor,

    id. Men. 5, 1, 34 (729 Ritschl):

    ne ille, medius fidius,

    Cic. Tusc. 1, 30, 74; cf.:

    medius fidius ne tu,

    id. Att. 4, 4, 6, § 2.— Rarely with a pron. poss.:

    edepol ne meam operam, etc.,

    Ter. Hec. 5, 3, 1. (All passages in which ne stands in classic prose without a pronoun are probably corrupt; cf. Haase in Reisig's Vorles. p. 379 sq.; v. Liv. 26, 31, 10; 34, 4, 16 Weissenb.)

    Lewis & Short latin dictionary > -ne

  • 17 eisdem

    īdem, ĕădem, ĭdem ( masc. eidem, freq. in MSS. and inscrr.; v. Lachm. ad Lucr. 1, 120; rarely isdem or eisdem; plur. nom. eidem; dat. and abl. eisdem; usu. contr. idem, isdem; not iidem, iisdem; v. Neue, Formenl. 2, 198 sqq.), pron. [from the pronom. root I, whence is, and the demonstr. suff. dem; root of dies, day, time; hence, just, exactly, Corss. Aussp. 2, 855], the same.
    I.
    In gen.:

    deinde quod nos eadem Asia atque idem iste Mithridates initio belli Asiatici docuit,

    Cic. de Imp. Pomp. 7, 19:

    quam (sphaeram) ab eodem Archimede factam posuerat in templo Virtutis Marcellus idem,

    id. Rep. 1, 14:

    id, quod eidem Ciceroni placet,

    Quint. 10, 7, 28:

    jure erat semper idem vultus (Socratis),

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    idem semper vultus eademque frons,

    id. Off. 1, 26, 90:

    tu autem eodem modo omnes causas ages? aut in iisdem causis perpetuum et eundem spiritum sine ulla commutatione obtinebis?

    id. Or. 31, 110:

    non quod alia res esset: immo eadem,

    id. Clu. 29, 80:

    etiam si verbo differre videbitur, re tamen erit unum et omnibus in causis idem valebit,

    id. Caecin. 21, 59:

    ad causas simillimas inter se vel potius easdem,

    id. Brut. 94, 324. —
    II.
    In partic., idem is used,
    A.
    When two predicates are referred to the same subject.
    1.
    When the predicates are of the same kind it may often be rendered, at the same time, likewise, also, etc., or = is (ea, id) with quoque, etiam, simul, etc.:

    cum Academico et eodem rhetore congredi conatus sum,

    Cic. N. D. 2, 1, 1; cf.:

    oratio splendida et grandis et eadem in primis faceta,

    id. Brut. 79, 273:

    avunculus meus, vir innocentissimus idemque doctissimus,

    id. N. D. 3, 32, 80:

    jam M. Marcellus ille quinquies consul totum (auspicium) omisit, idem imperator, idem augur optimus,

    id. Div. 2, 36, 77:

    ubi Xenocrates, ubi Aristoteles ista tetigit? hos enim quasi eosdem esse vultis,

    id. Ac. 2, 44, 136; cf.:

    viros fortes, magnanimos, eosdem bonos et simplices esse volumus,

    id. Off. 1, 19, 63:

    Caninius idem et idem noster cum ad me pervesperi venisset, etc.,

    id. Fam. 9, 2, 1:

    amicus est tamquam alter idem,

    a second self, id. Lael. 21, 80:

    ad idem semper exspectandum paratior,

    id. Off. 2, 15, 53:

    nam idem velle atque idem nolle, ea demum firma amicitia est,

    Sall. C. 20, 5; cf.:

    quos omnes eadem odisse, eadem metuere in unum coeëgit,

    id. J. 31, 14:

    Hisdem diebus, for eisdem,

    Pall. 10, 13:

    hic finis belli,... idemque finis regni,

    Liv. 45, 9, 2; 2, 12, 2:

    quae ab condita urbe Roma ad captam urbem eandem Romani... gessere,

    id. 6, 1, 1:

    ut pars militum gladiatores, qui e servitio Blaesi erant, pars ceteram ejusdem familiam vincirent,

    Tac. A. 1, 23:

    erepta mihi prius eorundem matre,

    Quint. 6 prooem. 4:

    fervida aestas, longinqua itinera sola ducis patientia mitigabantur, eodem plura quam gregario milite tolerante,

    Tac. A. 14, 24.—
    2.
    When the predicates are in contrast with one another it may be rendered, nevertheless, yet, on the contrary:

    (Epicurus) cum optimam et praestantissimam naturam dei dicat esse, negat idem esse in deo gratiam,

    Cic. N. D. 1, 43, § 121; cf. Curt. 5, 1, 14.—
    B.
    Esp.
    1.
    Connected or corresp. with the pronouns ego, tu, hic, ille, iste, qui, and with unus:

    idem ego ille (non enim mihi videor insolenter gloriari, etc.) idem inquam ego recreavi afflictos animos, etc.,

    Cic. Att. 1, 16, 8:

    ego idem, qui, etc.,

    id. Or. 7, 23; cf.:

    habitae sunt multae de me contiones... habuit de eodem me P. Lentulus consul contionem,

    id. Sest. 50, 107:

    cedo nunc ejusdem illius inimici mei de me eodem contionem,

    id. ib. §

    108: de me eodem,

    id. ib. 51, 109:

    quin tu igitur concedis idem, etc.,

    id. Rep. 1, 39 fin. Mos.; cf.:

    cognoram te in custodia salutis meae diligentem: eundemque te, etc.,

    id. Att. 4, 1, 1:

    Sopater quidam fuit, etc.... huic eidem Sopatro eidem inimici ad C. Verrem ejusdem rei nomen detulerunt,

    id. Verr. 2, 2, 28, § 68:

    cum est idem hic Sopater absolutus,

    id. ib. 2, 2, 29, §

    70: hoc idem facere,

    id. Rep. 1, 35:

    ab hisce eisdem permotionibus,

    id. de Or. 1, 12, 53:

    idem ille tyrannus,

    id. Rep. 1, 42:

    in eisdem illis locis,

    id. Verr. 2, 1, 21, § 56:

    eandem illam (sphaeram),

    id. Rep. 1, 14:

    eum et idem qui consuerunt et idem illud alii desiderent,

    id. Off. 2, 15 fin.:

    idem iste Mithridates,

    id. de Imp. Pomp. 7, 19 (Klotz, Orell., B. and K.;

    older edd., idem ipse): musici qui erant quondam idem poëtae,

    id. de Or. 3, 44, 174; cf.:

    beneficentia, quam eandem benignitatem appellari licet,

    id. Off. 1, 7, 20:

    quod idem in ceteris artibus non fit,

    id. Fin. 3, 7, 24 fin.:

    exitus quidem omnium unus et idem fuit,

    id. Div. 2, 47, 97:

    in qua (causa) omnes sentirent unum atque idem,

    id. Cat. 4, 7, 14; cf.

    in an inverted order: ut verset saepe multis modis eandem et unam rem,

    id. Or. 40, 137:

    neque ego aliter accepi: intellexi tamen idem, non existimasse te, etc.,

    id. Fam. 9, 15, 3; id. Att. 3, 12, 1; 8, 3, 3.—
    2.
    As a word of comparison, with et, ac, que, ut, qui ( quae, quod), quam, quasi, cum, or (mostly poet.) with the dat., the same as, identical with, of the same meaning as, etc.:

    si quaeratur, idemne sit pertinacia et perseverantia,

    Cic. Top. 23, 87: videmus fuisse quosdam, qui idem ornate ac graviter, idem versute et subtiliter dicerent, at the same time and as well as, id. Or. 7, 22; cf. id. Sull. 18, 51:

    imperii nostri terrarumque idem est extremum,

    id. Prov. Cons. 13, 33; cf. id. Cael. 28, 67:

    disputationem habitam non quasi narrantes exponimus, sed eisdem fere verbis, ut actum disputatumque est,

    id. Tusc. 2, 3, 9:

    idem abeunt, qui venerant,

    id. Fin. 4, 3, 7:

    quoniam earum rerum quas ego gessi, non est eadem fortuna atque condicio, quae illorum qui, etc.,

    id. Cat. 3, 12, 27:

    non quo idem sit servulus quod familia,

    id. Caecin. 20, 58:

    qui (servi) et moribus eisdem essent, quibus dominus, et eodem genere ac loco nati,

    id. Verr. 2, 3, 25, § 62:

    eandem constituit potestatem quam si, etc.,

    id. Agr. 2, 12, 30:

    eodem loco res est, quasi ea pecunia legata non esset,

    id. Leg. 2, 21, 53; cf.:

    sensu amisso fit idem, quasi natus non esset omnino,

    id. Lael. 4, 14.—With cum:

    tibi mecum in eodem est pistrino vivendum,

    Cic. de Or. 2, 33, 144:

    hunc eodem mecum patre genitum, etc.,

    Tac. A. 15, 2:

    in eadem mecum Africa geniti fides,

    Liv. 30, 12, 15; 28, 28, 14.—With dat.:

    (Homerus) Sceptra potitus, eadem aliis sopitu' quiete est,

    Lucr. 3, 1038; cf.:

    invitum qui servat idem facit occidenti,

    Hor. A. P. 467; so Ov. M. 13, 50; id. Am. 1, 4, 1 al.:

    quod non idem illis censuissemus,

    Cic. Fam. 9, 6, 3; Just. 2, 4, 10:

    ille eadem nobis juratus in arma,

    Ov. M. 13, 50.—In neutr. with gen.:

    si idem nos juris haberemus quod ceteri,

    Cic. Balb. 12, 29:

    tibi idem consilii do, quod, etc.,

    id. Fam. 9, 2, 2:

    omnes qui ubique idem operis efficiunt,

    Lact. 5, 4, 1:

    non habet officii lucifer omnis idem,

    Ov. F. 1, 46.— Advv.: eādem, eodem, v. h. v.

    Lewis & Short latin dictionary > eisdem

  • 18 idem

    īdem, ĕădem, ĭdem ( masc. eidem, freq. in MSS. and inscrr.; v. Lachm. ad Lucr. 1, 120; rarely isdem or eisdem; plur. nom. eidem; dat. and abl. eisdem; usu. contr. idem, isdem; not iidem, iisdem; v. Neue, Formenl. 2, 198 sqq.), pron. [from the pronom. root I, whence is, and the demonstr. suff. dem; root of dies, day, time; hence, just, exactly, Corss. Aussp. 2, 855], the same.
    I.
    In gen.:

    deinde quod nos eadem Asia atque idem iste Mithridates initio belli Asiatici docuit,

    Cic. de Imp. Pomp. 7, 19:

    quam (sphaeram) ab eodem Archimede factam posuerat in templo Virtutis Marcellus idem,

    id. Rep. 1, 14:

    id, quod eidem Ciceroni placet,

    Quint. 10, 7, 28:

    jure erat semper idem vultus (Socratis),

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    idem semper vultus eademque frons,

    id. Off. 1, 26, 90:

    tu autem eodem modo omnes causas ages? aut in iisdem causis perpetuum et eundem spiritum sine ulla commutatione obtinebis?

    id. Or. 31, 110:

    non quod alia res esset: immo eadem,

    id. Clu. 29, 80:

    etiam si verbo differre videbitur, re tamen erit unum et omnibus in causis idem valebit,

    id. Caecin. 21, 59:

    ad causas simillimas inter se vel potius easdem,

    id. Brut. 94, 324. —
    II.
    In partic., idem is used,
    A.
    When two predicates are referred to the same subject.
    1.
    When the predicates are of the same kind it may often be rendered, at the same time, likewise, also, etc., or = is (ea, id) with quoque, etiam, simul, etc.:

    cum Academico et eodem rhetore congredi conatus sum,

    Cic. N. D. 2, 1, 1; cf.:

    oratio splendida et grandis et eadem in primis faceta,

    id. Brut. 79, 273:

    avunculus meus, vir innocentissimus idemque doctissimus,

    id. N. D. 3, 32, 80:

    jam M. Marcellus ille quinquies consul totum (auspicium) omisit, idem imperator, idem augur optimus,

    id. Div. 2, 36, 77:

    ubi Xenocrates, ubi Aristoteles ista tetigit? hos enim quasi eosdem esse vultis,

    id. Ac. 2, 44, 136; cf.:

    viros fortes, magnanimos, eosdem bonos et simplices esse volumus,

    id. Off. 1, 19, 63:

    Caninius idem et idem noster cum ad me pervesperi venisset, etc.,

    id. Fam. 9, 2, 1:

    amicus est tamquam alter idem,

    a second self, id. Lael. 21, 80:

    ad idem semper exspectandum paratior,

    id. Off. 2, 15, 53:

    nam idem velle atque idem nolle, ea demum firma amicitia est,

    Sall. C. 20, 5; cf.:

    quos omnes eadem odisse, eadem metuere in unum coeëgit,

    id. J. 31, 14:

    Hisdem diebus, for eisdem,

    Pall. 10, 13:

    hic finis belli,... idemque finis regni,

    Liv. 45, 9, 2; 2, 12, 2:

    quae ab condita urbe Roma ad captam urbem eandem Romani... gessere,

    id. 6, 1, 1:

    ut pars militum gladiatores, qui e servitio Blaesi erant, pars ceteram ejusdem familiam vincirent,

    Tac. A. 1, 23:

    erepta mihi prius eorundem matre,

    Quint. 6 prooem. 4:

    fervida aestas, longinqua itinera sola ducis patientia mitigabantur, eodem plura quam gregario milite tolerante,

    Tac. A. 14, 24.—
    2.
    When the predicates are in contrast with one another it may be rendered, nevertheless, yet, on the contrary:

    (Epicurus) cum optimam et praestantissimam naturam dei dicat esse, negat idem esse in deo gratiam,

    Cic. N. D. 1, 43, § 121; cf. Curt. 5, 1, 14.—
    B.
    Esp.
    1.
    Connected or corresp. with the pronouns ego, tu, hic, ille, iste, qui, and with unus:

    idem ego ille (non enim mihi videor insolenter gloriari, etc.) idem inquam ego recreavi afflictos animos, etc.,

    Cic. Att. 1, 16, 8:

    ego idem, qui, etc.,

    id. Or. 7, 23; cf.:

    habitae sunt multae de me contiones... habuit de eodem me P. Lentulus consul contionem,

    id. Sest. 50, 107:

    cedo nunc ejusdem illius inimici mei de me eodem contionem,

    id. ib. §

    108: de me eodem,

    id. ib. 51, 109:

    quin tu igitur concedis idem, etc.,

    id. Rep. 1, 39 fin. Mos.; cf.:

    cognoram te in custodia salutis meae diligentem: eundemque te, etc.,

    id. Att. 4, 1, 1:

    Sopater quidam fuit, etc.... huic eidem Sopatro eidem inimici ad C. Verrem ejusdem rei nomen detulerunt,

    id. Verr. 2, 2, 28, § 68:

    cum est idem hic Sopater absolutus,

    id. ib. 2, 2, 29, §

    70: hoc idem facere,

    id. Rep. 1, 35:

    ab hisce eisdem permotionibus,

    id. de Or. 1, 12, 53:

    idem ille tyrannus,

    id. Rep. 1, 42:

    in eisdem illis locis,

    id. Verr. 2, 1, 21, § 56:

    eandem illam (sphaeram),

    id. Rep. 1, 14:

    eum et idem qui consuerunt et idem illud alii desiderent,

    id. Off. 2, 15 fin.:

    idem iste Mithridates,

    id. de Imp. Pomp. 7, 19 (Klotz, Orell., B. and K.;

    older edd., idem ipse): musici qui erant quondam idem poëtae,

    id. de Or. 3, 44, 174; cf.:

    beneficentia, quam eandem benignitatem appellari licet,

    id. Off. 1, 7, 20:

    quod idem in ceteris artibus non fit,

    id. Fin. 3, 7, 24 fin.:

    exitus quidem omnium unus et idem fuit,

    id. Div. 2, 47, 97:

    in qua (causa) omnes sentirent unum atque idem,

    id. Cat. 4, 7, 14; cf.

    in an inverted order: ut verset saepe multis modis eandem et unam rem,

    id. Or. 40, 137:

    neque ego aliter accepi: intellexi tamen idem, non existimasse te, etc.,

    id. Fam. 9, 15, 3; id. Att. 3, 12, 1; 8, 3, 3.—
    2.
    As a word of comparison, with et, ac, que, ut, qui ( quae, quod), quam, quasi, cum, or (mostly poet.) with the dat., the same as, identical with, of the same meaning as, etc.:

    si quaeratur, idemne sit pertinacia et perseverantia,

    Cic. Top. 23, 87: videmus fuisse quosdam, qui idem ornate ac graviter, idem versute et subtiliter dicerent, at the same time and as well as, id. Or. 7, 22; cf. id. Sull. 18, 51:

    imperii nostri terrarumque idem est extremum,

    id. Prov. Cons. 13, 33; cf. id. Cael. 28, 67:

    disputationem habitam non quasi narrantes exponimus, sed eisdem fere verbis, ut actum disputatumque est,

    id. Tusc. 2, 3, 9:

    idem abeunt, qui venerant,

    id. Fin. 4, 3, 7:

    quoniam earum rerum quas ego gessi, non est eadem fortuna atque condicio, quae illorum qui, etc.,

    id. Cat. 3, 12, 27:

    non quo idem sit servulus quod familia,

    id. Caecin. 20, 58:

    qui (servi) et moribus eisdem essent, quibus dominus, et eodem genere ac loco nati,

    id. Verr. 2, 3, 25, § 62:

    eandem constituit potestatem quam si, etc.,

    id. Agr. 2, 12, 30:

    eodem loco res est, quasi ea pecunia legata non esset,

    id. Leg. 2, 21, 53; cf.:

    sensu amisso fit idem, quasi natus non esset omnino,

    id. Lael. 4, 14.—With cum:

    tibi mecum in eodem est pistrino vivendum,

    Cic. de Or. 2, 33, 144:

    hunc eodem mecum patre genitum, etc.,

    Tac. A. 15, 2:

    in eadem mecum Africa geniti fides,

    Liv. 30, 12, 15; 28, 28, 14.—With dat.:

    (Homerus) Sceptra potitus, eadem aliis sopitu' quiete est,

    Lucr. 3, 1038; cf.:

    invitum qui servat idem facit occidenti,

    Hor. A. P. 467; so Ov. M. 13, 50; id. Am. 1, 4, 1 al.:

    quod non idem illis censuissemus,

    Cic. Fam. 9, 6, 3; Just. 2, 4, 10:

    ille eadem nobis juratus in arma,

    Ov. M. 13, 50.—In neutr. with gen.:

    si idem nos juris haberemus quod ceteri,

    Cic. Balb. 12, 29:

    tibi idem consilii do, quod, etc.,

    id. Fam. 9, 2, 2:

    omnes qui ubique idem operis efficiunt,

    Lact. 5, 4, 1:

    non habet officii lucifer omnis idem,

    Ov. F. 1, 46.— Advv.: eādem, eodem, v. h. v.

    Lewis & Short latin dictionary > idem

  • 19 n'

    1.
    nē (old forms nei and ni; v. the foll.), adv. and conj., the primitive Latin negative particle, no, not; whereas the negative particle non is a derivative (v. non init.) [prob. of pronominal origin; cf. the Anglo-Saxon na and ne (Engl. no), whence naht (Engl. not) is derived; Sanscr. na, not].
    I.
    Adv., with a single word of a proposition (in early Latin): NE MINVS TRINVM NOVNDINVM, not less than, etc., S. C. de Bacch.; cf. with DVM NE MINVS SENATORIBVS C. ADESENT, twice in the same S. C.;

    and in the form ni: DVM NI MINVS VIGINTI ADSIENT,

    Inscr. Grut. 207, 3. So too:

    DVM NE AMPLIOREM MODVM PRATORVM HABEANT QVAM, etc.,

    Inscr. Orell. 3121 (Sententia de finibus inter Genuates et Viturios regundis lata A. U. C. 637). So, ne minores (verres) quam semestres, Varr. R. R. 2, 4, 21. In the time of Plautus the usage was unsettled, non and ne being used indifferently for simple negation; cf. Lorenz ad Plaut. Most. 105; Brix ad Plaut. Trin. 1156.—
    2.
    To this is allied the adverbial use of ne in all periods of the language.
    a.
    Ne... quidem, applies the negation with emphasis to the word between them, not even:

    ne sues quidem id velint, non modo ipse,

    Cic. Tusc. 1, 38, 92:

    ne in oppidis quidem... ne in fanis quidem,

    id. Verr. 2, 4, 1, § 2:

    Philippus non item: itaque ne nos quidem,

    id. Att. 14, 12, 2:

    nulla ne minima quidem aura fluctus commovente,

    id. Tusc. 5, 6, 16:

    non potest dici satis, ne cogitari quidem, quantum, etc.,

    id. Mil. 29, 78:

    vita beata, quam ne in deo quidem esse censes, nisi, etc.,

    id. N. D. 1, 24, 67:

    ut in foro et in judicio... ne non timere quidem sine aliquo timore possimus,

    id. Mil. 1, 2:

    ne tondere quidem Vellera possunt,

    Verg. G. 3, 561;

    so after a negative, repeating it with emphasis: non enim praetereundum est ne id quidem,

    Cic. Verr. 2, 1, 60, § 155:

    nulla species ne excogitari quidem potest ornatior,

    id. de Or. 3, 45, 179:

    non praetermittam ne illud quidem,

    id. Q. Fr. 2, 5, 2:

    Caesar negat se ne Graeca quidem meliora legisse,

    id. ib. 2, 16, 5:

    numquam illum ne minima quidem re offendi,

    id. Lael. 27, 103; Liv. 28, 42, 16; but when ne... quidem precedes, the negative of the principal verb is omitted:

    sine quā ne intellegi quidem ulla virtus potest,

    Cic. Tusc. 2, 13, 31:

    neque enim ipsius quidem regis abhorrebat animus,

    Liv. 29, 12, 10: ne quidem (with no intervening word), not even (late Lat.), Gai Inst. 1, 67; id. ib. 3, 93.—
    b.
    In composition, to make an absolute negation of the principal idea. So in neque and nequiquam; also in nescio and nevolo; and in nefas, nefandus, nepus (for non purus), nequeo, neuter, neutiquam; in nemo, nego, nihil, nullus, numquam, and nusquam; and, lastly, with a paragogic c before o: necopinans and neglego; negotium (i. e. nec-lego; nec-otium). —
    B.
    With a proposition (in all periods of the language, and exclusively),
    1.
    In imperative sentences, to signify that something must not be done.
    (α).
    With imper.: SI HOMINEM FVLMEN IOVIS OCCISIT, NE SVPRA GENVA TOLLITOR, let him not be raised, Leg. Reg.: HOMINEM MORTVVM IN VRBE NE SEPELITO NEVE VRITO, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 23; cf.: MVLIERES GENAS NE RADVNTO NEVE LESSVM FVNERIS ERGO HABENTO, ib.: SI NOLET, ARCERAM NE STERNITO, let him not spread, he need not spread, ib. (cf. Gell. 20, 1, 25):

    VECTIGAL INVITEI DARE NEI DEBENTO,

    Inscr. Orell. 3121; cf.

    art. ni, II.: abi, ne jura: satis credo,

    Plaut. Pers. 4, 3, 20; 4, 5, 5:

    ah, ne saevi tantopere,

    Ter. And. 5, 2, 27:

    impius ne audeto placare donis iram deorum,

    Cic. Leg. 2, 9, 22:

    ne, pueri, ne tanta animis assuescite bella,

    Verg. A. 6, 832.—
    (β).
    With subj.:

    ne me moveatis,

    Plaut. Mil. 4, 9, 1:

    si certum est facere, facias: verum ne post conferas Culpam in me,

    Ter. Eun. 2, 3, 96:

    si denique veritas extorquebit, ne repugnetis,

    Cic. Clu. 2, 6:

    ne pudori Sit tibi Musa lyrae sollers,

    Hor. A. P. 406.—
    2.
    In wishes and asseverations: ne id Juppiter Opt. Max. sineret, etc., might Jupiter forbid it! etc., Liv. 4, 2; cf.:

    ne istuc Juppiter Opt. Max. sirit, etc.,

    id. 28, 28.—With utinam: utinam ne in nemore Pelio securibus Caesa accedisset abiegna ad terram trabes, would that not, Enn. ap. Cic. Top. 16, 61 (Trag. v. 280 Vahl.): utinam ne umquam, Mede Colchis cupido corde pedem extulisses, Enn ap. Non. 297, 18 (Trag. v. 311 ib.):

    illud utinam ne vere scriberem!

    Cic. Fam. 5, 17, 3; v. utinam.—With si:

    ne vivam, si scio,

    may I not live, may I die, if I know, Cic. Att. 4, 16, 8:

    sed ne vivam, si tibi concedo,

    id. Fam. 7, 23, 19:

    ne sim salvus, si aliter scribo ac sentio,

    id. ib. 16, 13, 1.—
    3.
    In concessive and restrictive clauses (conceived as softened commands; cf. II. init.).
    (α).
    In concessions, nemo is, inquies, umquam fuit. Ne fuerit:

    ego enim, etc.,

    there may not have been; suppose there was not, Cic. Or. 29, 101; cf.:

    pugnes omnino, sed cum adversario facili. Ne sit sane: videri certe potest,

    id. Ac. 2, 26, 85; 2, 32, 102:

    ne sit sane summum malum dolor: malum certe est,

    id. Tusc. 2, 5, 14:

    ne sint in senectute vires: ne postulantur quidem vires a senectute,

    id. Sen. 11, 34:

    ne sit igitur sol, ne luna, ne stellae, quoniam nihil esse potest, nisi quod attigimus aut vidimus,

    id. N. D. 1, 31, 88; Liv. 31, 7:

    nec porro malum, quo aut oppressus jaceas, aut, ne opprimare, mente vix constes?

    though you be not crushed; supposing you are not crushed, Cic. Tusc. 4, 17, 39.—
    (β).
    In restrictive clauses:

    sint sane liberales ex sociorum fortunis, sint misericordes in furibus aerarii, ne illi sanguinem nostrum largiantur, etc.,

    only let them not; if they only will not, Sall. C. 52, 12. So, dum ne, dummodo ne, modo ne, and dum quidem ne; v. dum and modo: me vero nihil istorum ne juvenem quidem movit umquam: ne nunc senem, much less now I am old = nedum, Cic. Fam. 9, 26, 2; cf.:

    vix incedo inanis, ne ire posse cum onere existumes,

    Plaut. Am. 1, 1, 174: scuta si homines inviti dant, etsi ad salutem communem dari sentiunt: ne quem putetis sine maximo dolore argentum caelatum domo protulisse, much less can you suppose, etc., Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52; Liv. 3, 52.—
    4.
    In clauses which denote a purpose or result.
    a.
    Ut ne, that not, lest, so that not (very rare after the August. period; in Livy only in a few doubtful passages; in Cæsar, Seneca, and Tacitus not at all; v. under II.): quos ego ope meā Pro incertis certos... Dimitto, ut ne res temere tractent turbidas, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag v. 189 Vahl.): vestem ut ne inquinet, Plaut. Capt. 2, 2, 17. pergunt turbare usque, ut ne quid possit conquiescere, id. Most. 5, 1, 12:

    haec mihi nunc cura est maxima, ut ne cui meae Longinquitas aetatis obstet,

    Ter. Hec. 4, 2, 19:

    ego, pol, te ulciscar, ut ne impune nos illuseris,

    id. Eun. 5, 4, 19:

    excitandam esse animadversionem et diligentiam, ut ne quid inconsiderate negligenterque agamus,

    Cic. Off. 1, 29, 103:

    equidem soleo dare operam, ut de suā quisque re me ipse doceat, et, ut ne quis alius assit, quo, etc.,

    id. de Or. 2, 24, 102.—
    b.
    Ut... ne separated:

    quam plurimis de rebus ad me velim scribas, ut prorsus ne quid ignorem,

    Cic. Att. 3, 10, 3:

    ut causae communi salutique ne deessent,

    id. Verr. 2, 4, 63, § 140:

    lata lex est, ne auspicia valerent, ut omnibus fastis diebus legem ferri liceret: ut lex Aelia, lex Fufia ne valeret,

    id. Sest. 15, 33; id. N. D. 1, 7, 17:

    vos orant atque obsecrant, judices, ut in actore causae suae deligendo vestrum judicium ab suo judicio ne discrepet,

    id. Div. in Caecil. 4, 14.—
    c.
    Qui ne, quo ne, and quomodo ne (ante- and post-class. for ut ne):

    ego id agam, mihi qui ne detur,

    Ter. And. 2, 1, 35:

    moxque ad aram, quo ne hostis dolum persentisceret, aversusque a duce assistit,

    Dict. Cret. 4, 11: quaeritis maximis sumptibus faciendis, quomodo ne tributa conferatis, Gr. hôs mê, Rutil. Lup. 1, 9.
    II.
    In the several uses of the adv. ne, described above, the transition to its use to connect clauses is clearly seen (v. esp. I. B. 3. and 4.). In intentional clauses, and after verbs of fearing and avoiding, ne becomes a conjunction.
    A.
    In intentional clauses for ut ne, that not, lest: nolite, hospites, ad me adire: ilico isti! Ne contagio mea bonis umbrave obsit, approach me not; let not my presence harm you, i. e. lest my presence should harm you, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Trag. v. 405 Vahl.):

    omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt... ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

    Cic. Rep. 1, 1, 1; 1, 7, 12; 1, 5, 9:

    Caesarem complexus obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20.—Esp. after verbs expressing forethought, care, etc.:

    vide sis, ne quid imprudens ruas,

    Ter. Heaut. 2, 3, 128:

    considera, ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus,

    Cic. Fam. 15, 14, 4:

    Cocceius, vide, ne frustretur,

    Cic. Att. 12, 18, 3 et saep.—
    B.
    After verbs signifying to fear, frighten, etc. (esp. metuo, timeo, vereor, horreo, paveo, terreo, conterreo; also, timor est, metus est, spes est, periculum est), to express the wish that something may not take place; represented in English by that (because in English the particle depends on the idea of fearing, not of wishing):

    metuo et timeo, ne hoc tandem propalam flat,

    that it will be discovered, Plaut. Mil. 4, 8, 38:

    timeo ne malefacta mea sint inventa omnia,

    id. Truc. 4, 2, 61:

    vereor ne quid Andria apportet mali,

    Ter. And. 1, 1, 46:

    metuebat ne indicarent,

    Cic. Mil. 21, 57:

    mater cruciatur et sollicita est, ne filium spoliatum omni dignitate conspiciat,

    id. Mur. 41, 88:

    hic ne quid mihi prorogetur, horreo,

    id. Att. 5, 21, 3:

    id paves, ne ducas tu illam, tu autem ut ducas,

    Ter. And. 2, 2, 12:

    esse metus coepit, ne, etc.,

    Ov. M. 7, 715:

    terruit gentīs, grave ne rediret Saeculum Pyrrhae,

    Hor. C. 1, 2, 5:

    non periclumst, nequid recte monstres,

    Plaut. Ps. 1, 3, 55:

    pavor ceperat milites, ne mortiferum esset vulnus,

    Liv. 24, 42 —
    b.
    When the dependent clause is negative, with non or nihil, that not:

    vereor ne exercitum firmum habere non possit,

    Cic. Att. 7, 12, 2:

    unum vereor ne senatus Pompeium nolit dimittere,

    id. ib. 5, 18, 1:

    timeo ne non impetrem,

    id. ib. 9, 6, 6; id. Tusc. 1, 31, 76.—
    c.
    With the negative before the verb:

    non vereor, ne quid temere facias,

    Cic. Fam. 2, 7, 1; 2, 1, 4:

    timere non debeo, ne non iste illā cruce dignus judicetur,

    id. Verr. 2, 5, 67, § 171.—
    C.
    After verbs signifying to avoid, warn, hinder, forbid, refuse (caveo, impedio, resisto, interdico, refuto, rarely veto), instead of the simple object, that not, lest:

    qui cavet, ne decipiatur, etc.,

    Plaut. Capt. 2, 2, 5:

    cavete, judices, ne nova proscriptio instaurata esse videatur,

    Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Fam. 3, 12, 4;

    v. caveo: casus quidam ne facerem impedivit,

    Cic. Fat. 1, 1:

    unus ne caperetur urbs causa fuit,

    Liv. 34, 39. [p. 1194]
    2.
    - nĕ (also apocopated n' and only n), interrog. and enclit. part. [weakened from nē]. It simply inquires, without implying either that a negative or an affirmative reply is expected (cf. num, nonne), and emphasizes the word to which it is joined;

    which is always, in classic Latin, the first word of the clause (ante- class. after other words: sine dote uxoremne?

    Plaut. Trin. 2, 2, 94; 1, 2, 141; id. As. 5, 2, 78; id. Mil. 3, 1, 92). In direct questions it is translated by giving an interrogative form to the sentence; in indirect interrogations by whether.
    (α).
    In direct interrogations, with indic.:

    meministine me in senatu dicere? etc.,

    Cic. Cat. 1, 3, 7:

    potestne rerum major esse dissensio?

    id. Fin. 3, 13, 44:

    tune id veritus es?

    id. Q. Fr. 1, 3, 1:

    jamne vides, belua, jamne sentis? etc.,

    id. Pis. 1, 1:

    quid, si etiam falsum illud omnino est? tamenne ista tam absurda defendes?

    id. N. D. 1, 29, 81; cf. id. Rosc. Am. 15, 44:

    quiane auxilio juvat ante levatos?

    Verg. A. 4, 538:

    tun' te audes Sosiam esse dicere?

    Plaut. Am. 1, 1, 217:

    valuistin?

    id. Trin. 1, 2, 12.—After an elided s:

    satin habes, si feminarum nulla'st: quam aeque diligam?

    Plaut. Am. 1, 3, 11:

    pergin autem?

    id. ib. 1, 3, 41:

    vin commutemus?

    id. Trin. 1, 2, 21 al. —
    (β).
    Esp. with rel. pron.; ellipt.: quemne ego servavi? i. e. do you mean the one whom? etc., Plaut. Mil. 1, 1, 13: quodne vobis placeat, displiceat mihi? can it be that what pleases? etc., id. ib. 3, 1, 19; id. Merc. 3, 3, 12; id. Am. 2, 2, 65;

    so quin for quine,

    id. Trin. 2, 2, 79 Brix ad loc.; id. Bacch. 2, 3, 98; id. Most. 3, 2, 50 al.—So with ut and si:

    utine adveniens vomitum excutias mulieri?

    Plaut. Merc. 3, 3, 15; id. Rud. 4, 4, 19:

    sin, saluti quod tibi esse censeo, id. consuadeo,

    id. Merc. 1, 2, 32.—
    (γ).
    In indirect interrogations, with subj., whether:

    ut videamus, satisne ista sit justa defectio,

    Cic. Ac. 1, 12, 43:

    Publilius iturusne sit in Africam et quando, ex Aledio scire poteris,

    id. Att. 12, 24, 1:

    videto vasa, multane sient,

    Cato, R. R. 1:

    quem imitari possimusne, ipse liber erit indicio,

    Varr. L. L. 7, § 4 Müll.; cf. id. ib. 10, § 9.—
    (δ).
    Sometimes affixed to an interrogative pronoun, Plaut. Cist. 4, 1, 2:

    quone malo mentem concussa? Timore deorum,

    Hor. S. 2, 3, 295; cf.:

    uterne Ad casus dubios fidet sibi certius?

    id. ib. 2, 2, 107; and:

    illa rogare: Quantane?

    id. ib. 2, 3, 317.—
    (ε).
    -ne is sometimes used for nonne, where an affirmative reply is expected:

    misine ego ad te epistulam?

    Plaut. Bacch. 3, 6, 22; id. Trin. 1, 2, 92; 99; id. Most. 2, 1, 15:

    rectene interpretor sententiam tuam,

    Cic. Tusc. 3, 17, 37; id. Fin. 2, 32, 104.—
    (ζ).
    Rarely = num:

    potestne virtus servire?

    Cic. de Or. 1, 52, 226:

    potesne dicere?

    id. Tusc. 1, 27, 67; id. Sen. 16, 56.—
    b.
    With an, annon, or anne, in the second interrogation, v. an.—With necne, v. neque.—Sometimes pleonastic with utrum, followed by an (mostly anteclass.):

    est etiam illa distinctio, utrum illudne non videatur aegre ferendum... an, etc.,

    Cic. Tusc. 4, 27, 59:

    sed utrum strictimne attonsurum dicam esse an per pectinem, nescio,

    Plaut. Capt. 2, 2, 18 Brix ad loc.; id. Most. 3, 1, 151; id. Bacch. 1, 1, 42; cf. Madv. Gram. § 452, obs. 1.—Sometimes, in the second interrogation, ne for an (mostly poet.):

    Smyrna quid et Colophon? Majora minorane fama?

    Hor. Ep. 1, 11, 3:

    ut in incerto fuerit, vicissent victine essent,

    Liv. 5, 28, 5:

    cum interrogaretur, utrum pluris patrem matremne faceret,

    Nep. Iphicr. 3, 4.
    3.
    nē, interj. (incorrectly written nae), = nai, nê, truly, verily, really, indeed (only joined with pers. pron. ego, tu, and with the demonstratives ille, iste, hic, and their advv.; in class, prose usually with a conditional clause).
    I.
    In gen.:

    ne ego homo infelix fui, Qui non alas intervelli,

    Plaut. Am. 1, 1, 169; cf.:

    ne ego haud paulo hunc animum malim quam, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 42, 99:

    ne ego, inquam, si ita est, velim tibi eum placere quam maxime,

    id. Brut. 71, 249. So, ne tu, etc., id. Phil. 2, 2, 3; Ter. Eun. 2, 2, 54; Liv. 26, 6, 15: ne ille, Naev. ap. Non. 73, 18 (Trag. Rel. p. 9 v. 40 Rib.); Plaut. Ps. 3, 1, 3; Cic. Cat. 2, 3, 6:

    ne iste,

    Ter. And. 2, 1, 24; id. Heaut. 4, 1, 8 al.—
    II.
    Connected with other affirmative particles, as hercle, edepol, mecastor, medius fidius:

    ne tu hercle,

    Plaut. As. 2, 4, 6; id. Curc. 1, 3, 38: ne ille hercle, id. Bacch. 2, 3, 76:

    edepol ne ego,

    id. Men. 5, 5, 10:

    edepol ne tu,

    id. ib. 1, 2, 50:

    ne ista edepol,

    id. Am. 2, 2, 213:

    ne istuc mecastor,

    id. Men. 5, 1, 34 (729 Ritschl):

    ne ille, medius fidius,

    Cic. Tusc. 1, 30, 74; cf.:

    medius fidius ne tu,

    id. Att. 4, 4, 6, § 2.— Rarely with a pron. poss.:

    edepol ne meam operam, etc.,

    Ter. Hec. 5, 3, 1. (All passages in which ne stands in classic prose without a pronoun are probably corrupt; cf. Haase in Reisig's Vorles. p. 379 sq.; v. Liv. 26, 31, 10; 34, 4, 16 Weissenb.)

    Lewis & Short latin dictionary > n'

  • 20 ne

    1.
    nē (old forms nei and ni; v. the foll.), adv. and conj., the primitive Latin negative particle, no, not; whereas the negative particle non is a derivative (v. non init.) [prob. of pronominal origin; cf. the Anglo-Saxon na and ne (Engl. no), whence naht (Engl. not) is derived; Sanscr. na, not].
    I.
    Adv., with a single word of a proposition (in early Latin): NE MINVS TRINVM NOVNDINVM, not less than, etc., S. C. de Bacch.; cf. with DVM NE MINVS SENATORIBVS C. ADESENT, twice in the same S. C.;

    and in the form ni: DVM NI MINVS VIGINTI ADSIENT,

    Inscr. Grut. 207, 3. So too:

    DVM NE AMPLIOREM MODVM PRATORVM HABEANT QVAM, etc.,

    Inscr. Orell. 3121 (Sententia de finibus inter Genuates et Viturios regundis lata A. U. C. 637). So, ne minores (verres) quam semestres, Varr. R. R. 2, 4, 21. In the time of Plautus the usage was unsettled, non and ne being used indifferently for simple negation; cf. Lorenz ad Plaut. Most. 105; Brix ad Plaut. Trin. 1156.—
    2.
    To this is allied the adverbial use of ne in all periods of the language.
    a.
    Ne... quidem, applies the negation with emphasis to the word between them, not even:

    ne sues quidem id velint, non modo ipse,

    Cic. Tusc. 1, 38, 92:

    ne in oppidis quidem... ne in fanis quidem,

    id. Verr. 2, 4, 1, § 2:

    Philippus non item: itaque ne nos quidem,

    id. Att. 14, 12, 2:

    nulla ne minima quidem aura fluctus commovente,

    id. Tusc. 5, 6, 16:

    non potest dici satis, ne cogitari quidem, quantum, etc.,

    id. Mil. 29, 78:

    vita beata, quam ne in deo quidem esse censes, nisi, etc.,

    id. N. D. 1, 24, 67:

    ut in foro et in judicio... ne non timere quidem sine aliquo timore possimus,

    id. Mil. 1, 2:

    ne tondere quidem Vellera possunt,

    Verg. G. 3, 561;

    so after a negative, repeating it with emphasis: non enim praetereundum est ne id quidem,

    Cic. Verr. 2, 1, 60, § 155:

    nulla species ne excogitari quidem potest ornatior,

    id. de Or. 3, 45, 179:

    non praetermittam ne illud quidem,

    id. Q. Fr. 2, 5, 2:

    Caesar negat se ne Graeca quidem meliora legisse,

    id. ib. 2, 16, 5:

    numquam illum ne minima quidem re offendi,

    id. Lael. 27, 103; Liv. 28, 42, 16; but when ne... quidem precedes, the negative of the principal verb is omitted:

    sine quā ne intellegi quidem ulla virtus potest,

    Cic. Tusc. 2, 13, 31:

    neque enim ipsius quidem regis abhorrebat animus,

    Liv. 29, 12, 10: ne quidem (with no intervening word), not even (late Lat.), Gai Inst. 1, 67; id. ib. 3, 93.—
    b.
    In composition, to make an absolute negation of the principal idea. So in neque and nequiquam; also in nescio and nevolo; and in nefas, nefandus, nepus (for non purus), nequeo, neuter, neutiquam; in nemo, nego, nihil, nullus, numquam, and nusquam; and, lastly, with a paragogic c before o: necopinans and neglego; negotium (i. e. nec-lego; nec-otium). —
    B.
    With a proposition (in all periods of the language, and exclusively),
    1.
    In imperative sentences, to signify that something must not be done.
    (α).
    With imper.: SI HOMINEM FVLMEN IOVIS OCCISIT, NE SVPRA GENVA TOLLITOR, let him not be raised, Leg. Reg.: HOMINEM MORTVVM IN VRBE NE SEPELITO NEVE VRITO, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 23; cf.: MVLIERES GENAS NE RADVNTO NEVE LESSVM FVNERIS ERGO HABENTO, ib.: SI NOLET, ARCERAM NE STERNITO, let him not spread, he need not spread, ib. (cf. Gell. 20, 1, 25):

    VECTIGAL INVITEI DARE NEI DEBENTO,

    Inscr. Orell. 3121; cf.

    art. ni, II.: abi, ne jura: satis credo,

    Plaut. Pers. 4, 3, 20; 4, 5, 5:

    ah, ne saevi tantopere,

    Ter. And. 5, 2, 27:

    impius ne audeto placare donis iram deorum,

    Cic. Leg. 2, 9, 22:

    ne, pueri, ne tanta animis assuescite bella,

    Verg. A. 6, 832.—
    (β).
    With subj.:

    ne me moveatis,

    Plaut. Mil. 4, 9, 1:

    si certum est facere, facias: verum ne post conferas Culpam in me,

    Ter. Eun. 2, 3, 96:

    si denique veritas extorquebit, ne repugnetis,

    Cic. Clu. 2, 6:

    ne pudori Sit tibi Musa lyrae sollers,

    Hor. A. P. 406.—
    2.
    In wishes and asseverations: ne id Juppiter Opt. Max. sineret, etc., might Jupiter forbid it! etc., Liv. 4, 2; cf.:

    ne istuc Juppiter Opt. Max. sirit, etc.,

    id. 28, 28.—With utinam: utinam ne in nemore Pelio securibus Caesa accedisset abiegna ad terram trabes, would that not, Enn. ap. Cic. Top. 16, 61 (Trag. v. 280 Vahl.): utinam ne umquam, Mede Colchis cupido corde pedem extulisses, Enn ap. Non. 297, 18 (Trag. v. 311 ib.):

    illud utinam ne vere scriberem!

    Cic. Fam. 5, 17, 3; v. utinam.—With si:

    ne vivam, si scio,

    may I not live, may I die, if I know, Cic. Att. 4, 16, 8:

    sed ne vivam, si tibi concedo,

    id. Fam. 7, 23, 19:

    ne sim salvus, si aliter scribo ac sentio,

    id. ib. 16, 13, 1.—
    3.
    In concessive and restrictive clauses (conceived as softened commands; cf. II. init.).
    (α).
    In concessions, nemo is, inquies, umquam fuit. Ne fuerit:

    ego enim, etc.,

    there may not have been; suppose there was not, Cic. Or. 29, 101; cf.:

    pugnes omnino, sed cum adversario facili. Ne sit sane: videri certe potest,

    id. Ac. 2, 26, 85; 2, 32, 102:

    ne sit sane summum malum dolor: malum certe est,

    id. Tusc. 2, 5, 14:

    ne sint in senectute vires: ne postulantur quidem vires a senectute,

    id. Sen. 11, 34:

    ne sit igitur sol, ne luna, ne stellae, quoniam nihil esse potest, nisi quod attigimus aut vidimus,

    id. N. D. 1, 31, 88; Liv. 31, 7:

    nec porro malum, quo aut oppressus jaceas, aut, ne opprimare, mente vix constes?

    though you be not crushed; supposing you are not crushed, Cic. Tusc. 4, 17, 39.—
    (β).
    In restrictive clauses:

    sint sane liberales ex sociorum fortunis, sint misericordes in furibus aerarii, ne illi sanguinem nostrum largiantur, etc.,

    only let them not; if they only will not, Sall. C. 52, 12. So, dum ne, dummodo ne, modo ne, and dum quidem ne; v. dum and modo: me vero nihil istorum ne juvenem quidem movit umquam: ne nunc senem, much less now I am old = nedum, Cic. Fam. 9, 26, 2; cf.:

    vix incedo inanis, ne ire posse cum onere existumes,

    Plaut. Am. 1, 1, 174: scuta si homines inviti dant, etsi ad salutem communem dari sentiunt: ne quem putetis sine maximo dolore argentum caelatum domo protulisse, much less can you suppose, etc., Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52; Liv. 3, 52.—
    4.
    In clauses which denote a purpose or result.
    a.
    Ut ne, that not, lest, so that not (very rare after the August. period; in Livy only in a few doubtful passages; in Cæsar, Seneca, and Tacitus not at all; v. under II.): quos ego ope meā Pro incertis certos... Dimitto, ut ne res temere tractent turbidas, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag v. 189 Vahl.): vestem ut ne inquinet, Plaut. Capt. 2, 2, 17. pergunt turbare usque, ut ne quid possit conquiescere, id. Most. 5, 1, 12:

    haec mihi nunc cura est maxima, ut ne cui meae Longinquitas aetatis obstet,

    Ter. Hec. 4, 2, 19:

    ego, pol, te ulciscar, ut ne impune nos illuseris,

    id. Eun. 5, 4, 19:

    excitandam esse animadversionem et diligentiam, ut ne quid inconsiderate negligenterque agamus,

    Cic. Off. 1, 29, 103:

    equidem soleo dare operam, ut de suā quisque re me ipse doceat, et, ut ne quis alius assit, quo, etc.,

    id. de Or. 2, 24, 102.—
    b.
    Ut... ne separated:

    quam plurimis de rebus ad me velim scribas, ut prorsus ne quid ignorem,

    Cic. Att. 3, 10, 3:

    ut causae communi salutique ne deessent,

    id. Verr. 2, 4, 63, § 140:

    lata lex est, ne auspicia valerent, ut omnibus fastis diebus legem ferri liceret: ut lex Aelia, lex Fufia ne valeret,

    id. Sest. 15, 33; id. N. D. 1, 7, 17:

    vos orant atque obsecrant, judices, ut in actore causae suae deligendo vestrum judicium ab suo judicio ne discrepet,

    id. Div. in Caecil. 4, 14.—
    c.
    Qui ne, quo ne, and quomodo ne (ante- and post-class. for ut ne):

    ego id agam, mihi qui ne detur,

    Ter. And. 2, 1, 35:

    moxque ad aram, quo ne hostis dolum persentisceret, aversusque a duce assistit,

    Dict. Cret. 4, 11: quaeritis maximis sumptibus faciendis, quomodo ne tributa conferatis, Gr. hôs mê, Rutil. Lup. 1, 9.
    II.
    In the several uses of the adv. ne, described above, the transition to its use to connect clauses is clearly seen (v. esp. I. B. 3. and 4.). In intentional clauses, and after verbs of fearing and avoiding, ne becomes a conjunction.
    A.
    In intentional clauses for ut ne, that not, lest: nolite, hospites, ad me adire: ilico isti! Ne contagio mea bonis umbrave obsit, approach me not; let not my presence harm you, i. e. lest my presence should harm you, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Trag. v. 405 Vahl.):

    omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt... ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

    Cic. Rep. 1, 1, 1; 1, 7, 12; 1, 5, 9:

    Caesarem complexus obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20.—Esp. after verbs expressing forethought, care, etc.:

    vide sis, ne quid imprudens ruas,

    Ter. Heaut. 2, 3, 128:

    considera, ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus,

    Cic. Fam. 15, 14, 4:

    Cocceius, vide, ne frustretur,

    Cic. Att. 12, 18, 3 et saep.—
    B.
    After verbs signifying to fear, frighten, etc. (esp. metuo, timeo, vereor, horreo, paveo, terreo, conterreo; also, timor est, metus est, spes est, periculum est), to express the wish that something may not take place; represented in English by that (because in English the particle depends on the idea of fearing, not of wishing):

    metuo et timeo, ne hoc tandem propalam flat,

    that it will be discovered, Plaut. Mil. 4, 8, 38:

    timeo ne malefacta mea sint inventa omnia,

    id. Truc. 4, 2, 61:

    vereor ne quid Andria apportet mali,

    Ter. And. 1, 1, 46:

    metuebat ne indicarent,

    Cic. Mil. 21, 57:

    mater cruciatur et sollicita est, ne filium spoliatum omni dignitate conspiciat,

    id. Mur. 41, 88:

    hic ne quid mihi prorogetur, horreo,

    id. Att. 5, 21, 3:

    id paves, ne ducas tu illam, tu autem ut ducas,

    Ter. And. 2, 2, 12:

    esse metus coepit, ne, etc.,

    Ov. M. 7, 715:

    terruit gentīs, grave ne rediret Saeculum Pyrrhae,

    Hor. C. 1, 2, 5:

    non periclumst, nequid recte monstres,

    Plaut. Ps. 1, 3, 55:

    pavor ceperat milites, ne mortiferum esset vulnus,

    Liv. 24, 42 —
    b.
    When the dependent clause is negative, with non or nihil, that not:

    vereor ne exercitum firmum habere non possit,

    Cic. Att. 7, 12, 2:

    unum vereor ne senatus Pompeium nolit dimittere,

    id. ib. 5, 18, 1:

    timeo ne non impetrem,

    id. ib. 9, 6, 6; id. Tusc. 1, 31, 76.—
    c.
    With the negative before the verb:

    non vereor, ne quid temere facias,

    Cic. Fam. 2, 7, 1; 2, 1, 4:

    timere non debeo, ne non iste illā cruce dignus judicetur,

    id. Verr. 2, 5, 67, § 171.—
    C.
    After verbs signifying to avoid, warn, hinder, forbid, refuse (caveo, impedio, resisto, interdico, refuto, rarely veto), instead of the simple object, that not, lest:

    qui cavet, ne decipiatur, etc.,

    Plaut. Capt. 2, 2, 5:

    cavete, judices, ne nova proscriptio instaurata esse videatur,

    Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Fam. 3, 12, 4;

    v. caveo: casus quidam ne facerem impedivit,

    Cic. Fat. 1, 1:

    unus ne caperetur urbs causa fuit,

    Liv. 34, 39. [p. 1194]
    2.
    - nĕ (also apocopated n' and only n), interrog. and enclit. part. [weakened from nē]. It simply inquires, without implying either that a negative or an affirmative reply is expected (cf. num, nonne), and emphasizes the word to which it is joined;

    which is always, in classic Latin, the first word of the clause (ante- class. after other words: sine dote uxoremne?

    Plaut. Trin. 2, 2, 94; 1, 2, 141; id. As. 5, 2, 78; id. Mil. 3, 1, 92). In direct questions it is translated by giving an interrogative form to the sentence; in indirect interrogations by whether.
    (α).
    In direct interrogations, with indic.:

    meministine me in senatu dicere? etc.,

    Cic. Cat. 1, 3, 7:

    potestne rerum major esse dissensio?

    id. Fin. 3, 13, 44:

    tune id veritus es?

    id. Q. Fr. 1, 3, 1:

    jamne vides, belua, jamne sentis? etc.,

    id. Pis. 1, 1:

    quid, si etiam falsum illud omnino est? tamenne ista tam absurda defendes?

    id. N. D. 1, 29, 81; cf. id. Rosc. Am. 15, 44:

    quiane auxilio juvat ante levatos?

    Verg. A. 4, 538:

    tun' te audes Sosiam esse dicere?

    Plaut. Am. 1, 1, 217:

    valuistin?

    id. Trin. 1, 2, 12.—After an elided s:

    satin habes, si feminarum nulla'st: quam aeque diligam?

    Plaut. Am. 1, 3, 11:

    pergin autem?

    id. ib. 1, 3, 41:

    vin commutemus?

    id. Trin. 1, 2, 21 al. —
    (β).
    Esp. with rel. pron.; ellipt.: quemne ego servavi? i. e. do you mean the one whom? etc., Plaut. Mil. 1, 1, 13: quodne vobis placeat, displiceat mihi? can it be that what pleases? etc., id. ib. 3, 1, 19; id. Merc. 3, 3, 12; id. Am. 2, 2, 65;

    so quin for quine,

    id. Trin. 2, 2, 79 Brix ad loc.; id. Bacch. 2, 3, 98; id. Most. 3, 2, 50 al.—So with ut and si:

    utine adveniens vomitum excutias mulieri?

    Plaut. Merc. 3, 3, 15; id. Rud. 4, 4, 19:

    sin, saluti quod tibi esse censeo, id. consuadeo,

    id. Merc. 1, 2, 32.—
    (γ).
    In indirect interrogations, with subj., whether:

    ut videamus, satisne ista sit justa defectio,

    Cic. Ac. 1, 12, 43:

    Publilius iturusne sit in Africam et quando, ex Aledio scire poteris,

    id. Att. 12, 24, 1:

    videto vasa, multane sient,

    Cato, R. R. 1:

    quem imitari possimusne, ipse liber erit indicio,

    Varr. L. L. 7, § 4 Müll.; cf. id. ib. 10, § 9.—
    (δ).
    Sometimes affixed to an interrogative pronoun, Plaut. Cist. 4, 1, 2:

    quone malo mentem concussa? Timore deorum,

    Hor. S. 2, 3, 295; cf.:

    uterne Ad casus dubios fidet sibi certius?

    id. ib. 2, 2, 107; and:

    illa rogare: Quantane?

    id. ib. 2, 3, 317.—
    (ε).
    -ne is sometimes used for nonne, where an affirmative reply is expected:

    misine ego ad te epistulam?

    Plaut. Bacch. 3, 6, 22; id. Trin. 1, 2, 92; 99; id. Most. 2, 1, 15:

    rectene interpretor sententiam tuam,

    Cic. Tusc. 3, 17, 37; id. Fin. 2, 32, 104.—
    (ζ).
    Rarely = num:

    potestne virtus servire?

    Cic. de Or. 1, 52, 226:

    potesne dicere?

    id. Tusc. 1, 27, 67; id. Sen. 16, 56.—
    b.
    With an, annon, or anne, in the second interrogation, v. an.—With necne, v. neque.—Sometimes pleonastic with utrum, followed by an (mostly anteclass.):

    est etiam illa distinctio, utrum illudne non videatur aegre ferendum... an, etc.,

    Cic. Tusc. 4, 27, 59:

    sed utrum strictimne attonsurum dicam esse an per pectinem, nescio,

    Plaut. Capt. 2, 2, 18 Brix ad loc.; id. Most. 3, 1, 151; id. Bacch. 1, 1, 42; cf. Madv. Gram. § 452, obs. 1.—Sometimes, in the second interrogation, ne for an (mostly poet.):

    Smyrna quid et Colophon? Majora minorane fama?

    Hor. Ep. 1, 11, 3:

    ut in incerto fuerit, vicissent victine essent,

    Liv. 5, 28, 5:

    cum interrogaretur, utrum pluris patrem matremne faceret,

    Nep. Iphicr. 3, 4.
    3.
    nē, interj. (incorrectly written nae), = nai, nê, truly, verily, really, indeed (only joined with pers. pron. ego, tu, and with the demonstratives ille, iste, hic, and their advv.; in class, prose usually with a conditional clause).
    I.
    In gen.:

    ne ego homo infelix fui, Qui non alas intervelli,

    Plaut. Am. 1, 1, 169; cf.:

    ne ego haud paulo hunc animum malim quam, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 42, 99:

    ne ego, inquam, si ita est, velim tibi eum placere quam maxime,

    id. Brut. 71, 249. So, ne tu, etc., id. Phil. 2, 2, 3; Ter. Eun. 2, 2, 54; Liv. 26, 6, 15: ne ille, Naev. ap. Non. 73, 18 (Trag. Rel. p. 9 v. 40 Rib.); Plaut. Ps. 3, 1, 3; Cic. Cat. 2, 3, 6:

    ne iste,

    Ter. And. 2, 1, 24; id. Heaut. 4, 1, 8 al.—
    II.
    Connected with other affirmative particles, as hercle, edepol, mecastor, medius fidius:

    ne tu hercle,

    Plaut. As. 2, 4, 6; id. Curc. 1, 3, 38: ne ille hercle, id. Bacch. 2, 3, 76:

    edepol ne ego,

    id. Men. 5, 5, 10:

    edepol ne tu,

    id. ib. 1, 2, 50:

    ne ista edepol,

    id. Am. 2, 2, 213:

    ne istuc mecastor,

    id. Men. 5, 1, 34 (729 Ritschl):

    ne ille, medius fidius,

    Cic. Tusc. 1, 30, 74; cf.:

    medius fidius ne tu,

    id. Att. 4, 4, 6, § 2.— Rarely with a pron. poss.:

    edepol ne meam operam, etc.,

    Ter. Hec. 5, 3, 1. (All passages in which ne stands in classic prose without a pronoun are probably corrupt; cf. Haase in Reisig's Vorles. p. 379 sq.; v. Liv. 26, 31, 10; 34, 4, 16 Weissenb.)

    Lewis & Short latin dictionary > ne

Страницы

См. также в других словарях:

  • ISTE — est un éditeur lancé en 2005 et spécialisé dans les ouvrages de sciences et technologies, le plus souvent traduits de la langue française à l anglais. Les livres traduits sont également adaptés du marché français au marché anglo saxon. ISTE… …   Wikipédia en Français

  • iste — ÍSTE adj. pr. f. pl. v. ist. [DOOM 2] Trimis de gall, 30.01.2008. Sursa: Neoficial  ist / iest (reg.) adj. pr …   Dicționar Român

  • ISTE — vox contemptus et convitii plena. Prop. l. 1. Eleg. 2. v. 25. Non ego nunc vereor, ne sis mihi vilior istis, Una si qua placet, culta puella sat est. Sic τόν δε de Iasone scommaticῶs loquitur Hercules, ubi Argonautas in Ins. Lemno desides excitat …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ISTE — The International Society for Technology in Education (ISTE) is a nonprofit professional organization with a worldwide membership of leaders and potential leaders in educational technology. It is dedicated to providing leadership and service to… …   Wikipedia

  • -iste — isme, iste Suffixes, du gr. ismos, istês, servant à former des substantifs: isme désigne une doctrine (socialisme), une profession (journalisme), et également la caractéristique de (lorsque suffixe d un adj., ex. gigantisme, pédantisme); iste… …   Encyclopédie Universelle

  • İste — Infobox Album | Name = İste Artist = Mustafa Sandal Type = Album Released = 2004 Recorded = Recorded at Yada Production Studios (Istanbul, Turkey), Booya Studios (Hamburg, Germany) Genre = Pop Length = 40:13 Label = [http://www.erolkoseproduction …   Wikipedia

  • işte — e. 1) Bir şey gösterilirken veya bir şeye işaret edilirken söylenen bir söz, aha, ahacık Hani kitap? İşte size anlattığım adam. İşte, korktuğum başıma geldi. 2) Anlatılan bir sözün sonucuna gelindiğini gösterir İşte bütün manzara budur! R. E.… …   Çağatay Osmanlı Sözlük

  • iste — typ·iste; plein·air·iste; …   English syllables

  • Iste — Is|te der; <zu lat. iste »jener dort« (bes. zur bloßen Andeutung gebraucht)> (selten) svw. ↑Penis …   Das große Fremdwörterbuch

  • ISTE — International Society for Technology and Education (Community » Non Profit Organizations) …   Abbreviations dictionary

  • ISTE — Integrated Services Terminal Equipment …   Acronyms

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»