-
1 temperans
tempĕrans, antis part. prés. de tempero; qui garde la mesure, modéré, retenu, réservé, équilibré. - temperans famae, Ter.: qui ménage sa réputation. - temperans rei, Ter.: qui ménage sa fortune. - temperans gaudii, Plin.: qui maîtrise sa joie. - potestatis temperantior, Tac. An. 13, 46: plus maître de lui dans le pouvoir.* * *tempĕrans, antis part. prés. de tempero; qui garde la mesure, modéré, retenu, réservé, équilibré. - temperans famae, Ter.: qui ménage sa réputation. - temperans rei, Ter.: qui ménage sa fortune. - temperans gaudii, Plin.: qui maîtrise sa joie. - potestatis temperantior, Tac. An. 13, 46: plus maître de lui dans le pouvoir.* * *Temperans, pe. corr. temperantis, Participium, siue nomen ex participio. Terent. Qui ne fait nuls excez, Qui est maistre de soymesme et de ses appetits, Bien temperé, Posé et rassis, Modeste, Qui se garde de toutes voluptez, Moderé, Attrempé.\Temperans, Nomen, genitiuo iunctum: vt Temperans rei. Terent. Qui espargne son bien, et ne le despend point folement.\Non temperans famae. Terentius. Qui n'espargne point son bon bruit.\Temperans gaudii. Plin. iunior. Qui ne se resjouist pas aiseement, ne trop. -
2 temperāns
temperāns antis, adj. with comp. and sup. [P. of tempero], observing moderation, sober, moderate, temperate, with self-control: in omnibus vitae partibus temperans: homo temperantissimus: principes temperantiores a cupidine imperi, refraining, L.: famae temperans, T.* * *(gen.), temperantis ADJrestrained, selfcontrolled -
3 temperans
temperāns, antis, PAdi. (tempero), sich mäßigend, Maß haltend, mäßig, enthaltsam, homo, Cic.: homo temperantissimus, Cic.: temperantissimus vir, Cic. – m. ab u. Abl., a cibo vinoque et somno multum temperans, Aur. Vict.: temperantior a cupidine imperii, Liv. – m. Genet., rei ac famae, Ter.: gaudii, Plin. pan.
-
4 temperans
temperāns, antis, PAdi. (tempero), sich mäßigend, Maß haltend, mäßig, enthaltsam, homo, Cic.: homo temperantissimus, Cic.: temperantissimus vir, Cic. – m. ab u. Abl., a cibo vinoque et somno multum temperans, Aur. Vict.: temperantior a cupidine imperii, Liv. – m. Genet., rei ac famae, Ter.: gaudii, Plin. pan.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > temperans
-
5 temperans
tempĕrans, antis, Part. of tempero. -
6 temperans
1. temperāns, antispart. praes. к tempero2. adj.соблюдающий меру, умеренный, сдержанный, воздержный (homo moderatus ac t. C); воздерживающийся ( ab aliquā re L)t. alicujus rei Ter, PJ — умеренно пользующийся (не злоупотребляющий) чём-л -
7 in-temperāns
in-temperāns antis, adj. with comp. and sup., without self-control, unrestrained, extravagant, immoderate, intemperate: intemperantis esse arbitror scribere, etc.: fui in te intemperantior, quam debui: in augendo eo intemperantior, L.: intemperantissimae perpotationes: viri, profligate: adulescentia: intemperantissima pecus. -
8 temperanter
[ temperans ]умеренно, воздержно C, T -
9 tempero
tempĕro, āvi, ātum, 1 (old pres. subj. temperint, Plaut. Truc. 1, 1, 41; collat. dep. form tempĕror, Lact. 7, 5, 12), v. a. and n. [tempus].I.Act., to divide or proportion duly, mingle in due proportion; to combine or compound properly; to qualify, temper, etc. (class.; cf.: modifico, misceo).A.Lit.:2.nec vero qui simplex esse debet, ex dissimilibus rebus misceri et temperari potest,
Cic. Off. 3, 33, 119:qui (orbium motus) acuta cum gravibus temperans varios aequabiliter concentus efficit,
id. Rep. 6, 18, 18:ea cum tria sumpsisset, unam in speciem temperavit,
id. Univ. 7:tale quiddam esse animum, ut sit ex igni atque animă temperatum,
id. N. D. 3, 14, 36:aes conflare et temperare,
Plin. 7, 56, 57, § 197:ferrum,
id. 34, 14, 41, § 145:herbas,
Ov. F. 5, 402:acetum melle,
Plin. 14, 17, 21, § 114:vinum,
id. 29, 3, 11, § 50: pocula, to flavor, i. e. to fill, Hor. C. 1, 20, 11; id. Epod. 17, 80; Mart. 9, 12, 7:venenum,
Suet. Ner. 2 fin.:unguentum,
Plin. 13, 2, 2, § 18:collyrium,
id. 27, 10, 59, § 83:colores,
id. 2, 18, 16, § 79 et saep.:ejusdem solis tum accessus modici tum recessus et frigoris et caloris modum temperant,
Cic. N. D. 2, 19, 49:Etesiarum flatu nimii temperantur calores,
id. ib. 2, 53, 131; cf.:vitis solem umbra temperans,
Plin. 17, 12, 18, § 91: quis aquam (i. e. balneum) temperet ignibus, who shall temper, i. e. warm, Hor. C. 3, 19, 6; so, balneum, Mart. 3, 25, 1:scatebrisque arentia temperat arva,
i. e. waters, Verg. G. 1, 110; so,arva (Galesus),
Claud. Cons. Prob. 260.—Transf., to rule, regulate, govern, manage, arrange, order:B.rem publicam institutis et legibus,
Cic. Tusc. 1, 1, 2; cf.:constituere et temperare civitates,
id. Ac. 2, 1, 3:Lycurgus, qui Lacedaemoniorum rem publicam temperavit,
id. Div. 1, 43, 96; cf.:qui (Juppiter) res hominum ac deorum, Qui mare ac terras variisque mundum Temperat horis,
Hor. C. 1, 12, 16:terram, mare, urbes, etc. (corresp. to regere),
id. ib. 3, 4, 45:mare,
id. ib. 4, 12, 1:aequor,
Verg. A. 1, 146:orbem,
Ov. M. 1, 770; 15, 869:arces aetherias,
id. ib. 15, 859:undas,
id. ib. 12, 580:ratem,
id. ib. 13, 366:solus id navigii genus temperans,
Vell. 2, 107:omnia pretio temperata,
id. 2, 60:senem delirum,
Hor. S. 2, 5, 71:ora frenis,
id. C. 1, 8, 7 et saep.:genius qui natale temperat astrum,
id. Ep. 2, 2, 187:annum,
id. ib. 1, 12, 16; Plin. 2, 6, 4, § 13:caeli fulgura,
Cic. Leg. 8, 21:fortunam suo arbitrio,
Petr. 137.— Poet.:carmen impositis articulis,
i. e. to tune, Prop. 2, 34 (3, 32), 80; cf.:testudinis aureae strepitum,
Hor. C. 4, 3, 18:Musam pede Archilochi,
id. Ep. 1, 19, 28 sq.:citharam nervis,
i. e. to string, Ov. M. 10, 108.—Trop.1.To regulate, rule, etc.:2.non modice temperatam sed nimis meracam libertatem sitiens haurire,
Cic. Rep. 1, 43, 96; cf.:cujus acerbitas morum immanitasque naturae ne vino quidem permixta temperari solet,
id. Phil. 12, 11, 26:quod (genus) erit aequatum et temperatum ex tribus optimis rerum publicarum modis,
id. Rep. 1, 45, 69; cf. id. ib. 2, 39, 65:ita in variā et perpetuā oratione hi (numeri) sunt inter se miscendi et temperandi,
id. Or. 58, 197; so,joined with miscere,
id. Off. 3, 33, 119 (on the contrary, opp. miscere, id. Rep. 2, 23, 42); cf.:at haec interdum temperanda et varianda sunt,
id. Or. 29, 103; 18, 60; 52, 176:iracundiam cohibere, victoriam temperare,
id. Marcell. 3, 8:amara lento Temperet risu,
Hor. C. 2, 16, 27: annonam macelli quotannis temperandam censuit, to be regulated, i. e. fixed at moderate prices, Suet. Tib. 34:(Aeolus) Sceptra tenens mollitque animos et temperat iras,
soothes, allays, Verg. A. 1, 57:sumptus,
Ov. Am. 1, 3, 10:Mercurius temperat astra,
Stat. Th. 1, 305.—Se temperare ab aliquā re, to refrain from, abstain from, forbear, etc. (late Lat.): temperare se a rectorum suorum reprehensione, Greg. M. in Job, 25, 38 init.; 18, 3: ab utro se temperat, Aug. c. Faust. 6, 5 fin.; id. Trin. 3 prooem.II.Neutr., to observe proper measure; to moderate or restrain one ' s self; to forbear, abstain; to be moderate or temperate (class.; cf. moderor).A.In gen., constr. with in aliquā re, alicui rei, ab aliquā re, a simple abl., an inf., or ne or quin with subj.(α).With in and abl.:(β).jam istoc probior es, cum in amore temperes,
Plaut. Ep. 1, 2, 8:in multa temperarunt tribuni,
Liv. 2, 52, 5; Sall. J. 85, 9.—With dat.:(γ).linguae tempera,
Plaut. Rud. 4, 7, 28; so,linguae,
Liv. 28, 44, 18:linguae,
Sen. Ira, 3, 6, 2:manibus,
Liv. 2, 23, 9; 4, 3, 6; 32, 20, 3; Curt. 7, 2, 24:oculis,
Liv. 21, 22, 7:irae,
id. 33, 20, 7:victoriae,
Sall. C. 11, 8:gulae,
Plin. Ep. 2, 6, 5:lacrimis,
Curt. 7, 2, 7.—With ab and abl.:(δ).temperare ab injuriā et maleficio,
Caes. B. G. 1, 7:a maleficio,
Auct. Her. 2, 19, 29:a lacrimis,
Verg. A. 2, 8:precibus ducis mitigati ab excidio civitatis temperavere,
Tac. H. 1, 63.—Rarely with sibi, etc.:cum sibi in contionibus credas a mendacio temperaturum?
Auct. Her. 4, 18, 25:ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,
Sen. Clem. 1, 26, 4.—With abl. alone:(ε).lacrimis,
Liv. 30, 20; Tac. A. 15, 16:a venatibus,
Claud. III. Laud. Stil. 270:risu,
Liv. 32, 34, 3: neque verbis adversus principem neque factis, Suet. Vit. Lucan.—With inf.:(ζ).matronae Canorā hic voce suā tinnire temperent,
Plaut. Poen. prol. 33:dormire,
id. ib. 22:maledicere huic,
id. ib. 5, 2, 76: tollere puerum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):exordiri rem novam,
Gell. 4, 9, 5. —With ne and subj.:(η).quoi male faciundi est potestas, quom ne id faciat temperat,
Plaut. Stich. 1, 2, 60:quod in pluribus libris ne facerem temperavi,
Lact. 4, 3, 5.—With quin (post-Aug.):b.non temperante Tiberio quin premeret,
Tac. A. 3, 67: ne sedato quidem tumultu temperare potuit, quin, etc., Suet. Claud. 41; id. Calig. 54:vix temperabat, quin diceret,
Sen. Contr. 10, 1 (30), 7:Arruntius non temperavit, quin, etc.,
id. Ep. 114, 19.—With sibi or animis (so not in Cicero):c.neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin, etc.,
Caes. B. G. 1, 33:vix sibi temperant quin, etc.,
Sen. Ben. 2, 29, 2; Vell. 1, 16, 1: usque mihi temperavi, dum perducerem eo rem, ut, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2:nequeo mihi temperare, quominus, etc.,
Plin. 18, 6, 8, § 41; 1, praef. §30: non quivit temperare sibi in eo (signo), etc.,
id. 34, 8, 19, § 62; Plin. Ep. 6, 17, 1:vix temperavere animis, quin, etc.,
Liv. 5, 45, 7.—Impers. pass.:B.aegre temperatum est, quin, etc.,
they with difficulty refrained, Liv. 32, 10, 8:nec temperatum manibus foret, ni, etc.,
id. 2, 23, 10:jam superfundenti se laetitiae vix temperatum est,
id. 5, 7, 8:ab oppugnatione urbium temperatum,
id. 7, 20, 9:a caedibus,
id. 25, 25, 9.—In partic., pregn., to forbear, abstain, or refrain from; to spare, be indulgent to any thing (cf.: parco, abstineo); constr. with dat. or ab:A.ut si cuiquam ullā in re umquam temperaverit, ut vos quoque ei temperetis,
Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:superatis hostibus (shortly after, parcere),
id. ib. 2, 2, 2, §4: sociis,
id. ib. 2, 1, 59, §154: alicui in aliquā re,
id. ib. 2, 2, 6, §17: amicis,
id. Balb. 27, 60:privignis,
Hor. C. 3, 24, 18:ingenio suo,
Quint. 10, 1, 98 al.:in quo ab sociis temperaverant,
Liv. 6, 17, 8:ab his sacris,
id. 39, 10, 9:quamvis a plerisque cibis singuli temperemus,
Plin. Ep. 2, 5, 8; cf.:a mulso sibi temperare,
Cels. 4, 31.— Impers. pass.:templis deum temperatum est,
Liv. 1, 29, 6 Drak. N. cr.:nec ab ullo temperatum foret,
id. 24, 31, 11.—Hence,tempĕ-rans, antis, P. a., observing moderation, sober, moderate, temperate (syn.:B.modestus, abstinens): aut temperantem (dices), qui se in aliquā libidine continuerit, in aliquā effuderit?
Cic. Par. 3, 1, 21:homo in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, etc.,
id. Font. 18, 40; so,homo,
id. Att. 15, 1, 1.— Sup.:homo sanctissimus et temperantissimus,
Cic. Font. 17, 38:principes graviores temperantioresque a cupidine imperii,
refraining, abstaining, Liv. 26, 22, 14 Drak. N. cr. —With gen.:famae temperans,
Ter. Phorm. 2, 1, 41:temperans gaudii seraeque laetitiae,
Plin. Pan. 52, 5:potestatis temperantior,
Tac. A. 13, 46.—Hence, adv.: tempĕranter, with moderation, moderately, Tac. A. 4, 33; 15, 29. — Comp., Cic. Att. 9, 2, A, 2.— Sup. seems not to occur.—tempĕrātus, a, um, P. a.* 1. 2. (α).Lit.:(β).temperatae escae modicaeque potiones,
Cic. Div. 1, 51, 115:regiones caeli neque aestuosae neque frigidae sed temperatae,
Vitr. 1, 4; cf. Plin. 14, 2, 4, § 26.— Comp.:loca temperatiora,
Caes. B. G. 5, 12:o temperatae dulce Formiae litus,
Mart. 10, 30, 1:mitis ac temperatus annus,
Col. 3, 20, 1; cf. in sup.:temperatissimum anni tempus,
Varr. R. R. 2, 5, 14.—Trop., of moral character, of speech, etc., moderate, sober, calm, steady, temperate:a.est autem ita temperatis moderatisque moribus, ut summa severitas summā cum humanitate jungatur,
Cic. Fam. 12, 27:justi, temperati, sapientes,
id. N. D. 3, 36, 87: in victoriā tem, peratior, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1:mens in bonis Ab insolenti temperata Laetitiā,
Hor. C. 2, 3, 3:vim temperatam di provehunt In majus,
id. ib. 3, 4, 66:animum temperatum virtutibus fuisse,
Liv. 1, 18, 4:hoc multo fortius est... illud temperatius,
Sen. Ep. 18, 3:aequabile et temperatum orationis genus,
Cic. Off. 1, 1, 3:oratio modica ac temperata,
id. Or. 27, 95.— Comp.:temperatior oratio,
Cic. de Or. 2, 53, 212.— Sup.:temperatissimi sanctissimique viri monumentum,
Cic. Verr. 2, 4, 38, § 83. — Adv.: tempĕrātē, in due proportion, with moderation, moderately, temperately.Lit.:b.tepebit,
Cato, R. R. 69, 2:arbores umoris temperate, parum terreni habentes,
Vitr. 2, 9 med. —Trop.:agere,
Cic. Att. 12, 32, 1:temperatius scribere,
id. ib. 13, 1, 1:temperatissime et castissime vivere,
Aug. Mus. 6, 15. -
10 temperor
tempĕro, āvi, ātum, 1 (old pres. subj. temperint, Plaut. Truc. 1, 1, 41; collat. dep. form tempĕror, Lact. 7, 5, 12), v. a. and n. [tempus].I.Act., to divide or proportion duly, mingle in due proportion; to combine or compound properly; to qualify, temper, etc. (class.; cf.: modifico, misceo).A.Lit.:2.nec vero qui simplex esse debet, ex dissimilibus rebus misceri et temperari potest,
Cic. Off. 3, 33, 119:qui (orbium motus) acuta cum gravibus temperans varios aequabiliter concentus efficit,
id. Rep. 6, 18, 18:ea cum tria sumpsisset, unam in speciem temperavit,
id. Univ. 7:tale quiddam esse animum, ut sit ex igni atque animă temperatum,
id. N. D. 3, 14, 36:aes conflare et temperare,
Plin. 7, 56, 57, § 197:ferrum,
id. 34, 14, 41, § 145:herbas,
Ov. F. 5, 402:acetum melle,
Plin. 14, 17, 21, § 114:vinum,
id. 29, 3, 11, § 50: pocula, to flavor, i. e. to fill, Hor. C. 1, 20, 11; id. Epod. 17, 80; Mart. 9, 12, 7:venenum,
Suet. Ner. 2 fin.:unguentum,
Plin. 13, 2, 2, § 18:collyrium,
id. 27, 10, 59, § 83:colores,
id. 2, 18, 16, § 79 et saep.:ejusdem solis tum accessus modici tum recessus et frigoris et caloris modum temperant,
Cic. N. D. 2, 19, 49:Etesiarum flatu nimii temperantur calores,
id. ib. 2, 53, 131; cf.:vitis solem umbra temperans,
Plin. 17, 12, 18, § 91: quis aquam (i. e. balneum) temperet ignibus, who shall temper, i. e. warm, Hor. C. 3, 19, 6; so, balneum, Mart. 3, 25, 1:scatebrisque arentia temperat arva,
i. e. waters, Verg. G. 1, 110; so,arva (Galesus),
Claud. Cons. Prob. 260.—Transf., to rule, regulate, govern, manage, arrange, order:B.rem publicam institutis et legibus,
Cic. Tusc. 1, 1, 2; cf.:constituere et temperare civitates,
id. Ac. 2, 1, 3:Lycurgus, qui Lacedaemoniorum rem publicam temperavit,
id. Div. 1, 43, 96; cf.:qui (Juppiter) res hominum ac deorum, Qui mare ac terras variisque mundum Temperat horis,
Hor. C. 1, 12, 16:terram, mare, urbes, etc. (corresp. to regere),
id. ib. 3, 4, 45:mare,
id. ib. 4, 12, 1:aequor,
Verg. A. 1, 146:orbem,
Ov. M. 1, 770; 15, 869:arces aetherias,
id. ib. 15, 859:undas,
id. ib. 12, 580:ratem,
id. ib. 13, 366:solus id navigii genus temperans,
Vell. 2, 107:omnia pretio temperata,
id. 2, 60:senem delirum,
Hor. S. 2, 5, 71:ora frenis,
id. C. 1, 8, 7 et saep.:genius qui natale temperat astrum,
id. Ep. 2, 2, 187:annum,
id. ib. 1, 12, 16; Plin. 2, 6, 4, § 13:caeli fulgura,
Cic. Leg. 8, 21:fortunam suo arbitrio,
Petr. 137.— Poet.:carmen impositis articulis,
i. e. to tune, Prop. 2, 34 (3, 32), 80; cf.:testudinis aureae strepitum,
Hor. C. 4, 3, 18:Musam pede Archilochi,
id. Ep. 1, 19, 28 sq.:citharam nervis,
i. e. to string, Ov. M. 10, 108.—Trop.1.To regulate, rule, etc.:2.non modice temperatam sed nimis meracam libertatem sitiens haurire,
Cic. Rep. 1, 43, 96; cf.:cujus acerbitas morum immanitasque naturae ne vino quidem permixta temperari solet,
id. Phil. 12, 11, 26:quod (genus) erit aequatum et temperatum ex tribus optimis rerum publicarum modis,
id. Rep. 1, 45, 69; cf. id. ib. 2, 39, 65:ita in variā et perpetuā oratione hi (numeri) sunt inter se miscendi et temperandi,
id. Or. 58, 197; so,joined with miscere,
id. Off. 3, 33, 119 (on the contrary, opp. miscere, id. Rep. 2, 23, 42); cf.:at haec interdum temperanda et varianda sunt,
id. Or. 29, 103; 18, 60; 52, 176:iracundiam cohibere, victoriam temperare,
id. Marcell. 3, 8:amara lento Temperet risu,
Hor. C. 2, 16, 27: annonam macelli quotannis temperandam censuit, to be regulated, i. e. fixed at moderate prices, Suet. Tib. 34:(Aeolus) Sceptra tenens mollitque animos et temperat iras,
soothes, allays, Verg. A. 1, 57:sumptus,
Ov. Am. 1, 3, 10:Mercurius temperat astra,
Stat. Th. 1, 305.—Se temperare ab aliquā re, to refrain from, abstain from, forbear, etc. (late Lat.): temperare se a rectorum suorum reprehensione, Greg. M. in Job, 25, 38 init.; 18, 3: ab utro se temperat, Aug. c. Faust. 6, 5 fin.; id. Trin. 3 prooem.II.Neutr., to observe proper measure; to moderate or restrain one ' s self; to forbear, abstain; to be moderate or temperate (class.; cf. moderor).A.In gen., constr. with in aliquā re, alicui rei, ab aliquā re, a simple abl., an inf., or ne or quin with subj.(α).With in and abl.:(β).jam istoc probior es, cum in amore temperes,
Plaut. Ep. 1, 2, 8:in multa temperarunt tribuni,
Liv. 2, 52, 5; Sall. J. 85, 9.—With dat.:(γ).linguae tempera,
Plaut. Rud. 4, 7, 28; so,linguae,
Liv. 28, 44, 18:linguae,
Sen. Ira, 3, 6, 2:manibus,
Liv. 2, 23, 9; 4, 3, 6; 32, 20, 3; Curt. 7, 2, 24:oculis,
Liv. 21, 22, 7:irae,
id. 33, 20, 7:victoriae,
Sall. C. 11, 8:gulae,
Plin. Ep. 2, 6, 5:lacrimis,
Curt. 7, 2, 7.—With ab and abl.:(δ).temperare ab injuriā et maleficio,
Caes. B. G. 1, 7:a maleficio,
Auct. Her. 2, 19, 29:a lacrimis,
Verg. A. 2, 8:precibus ducis mitigati ab excidio civitatis temperavere,
Tac. H. 1, 63.—Rarely with sibi, etc.:cum sibi in contionibus credas a mendacio temperaturum?
Auct. Her. 4, 18, 25:ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,
Sen. Clem. 1, 26, 4.—With abl. alone:(ε).lacrimis,
Liv. 30, 20; Tac. A. 15, 16:a venatibus,
Claud. III. Laud. Stil. 270:risu,
Liv. 32, 34, 3: neque verbis adversus principem neque factis, Suet. Vit. Lucan.—With inf.:(ζ).matronae Canorā hic voce suā tinnire temperent,
Plaut. Poen. prol. 33:dormire,
id. ib. 22:maledicere huic,
id. ib. 5, 2, 76: tollere puerum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):exordiri rem novam,
Gell. 4, 9, 5. —With ne and subj.:(η).quoi male faciundi est potestas, quom ne id faciat temperat,
Plaut. Stich. 1, 2, 60:quod in pluribus libris ne facerem temperavi,
Lact. 4, 3, 5.—With quin (post-Aug.):b.non temperante Tiberio quin premeret,
Tac. A. 3, 67: ne sedato quidem tumultu temperare potuit, quin, etc., Suet. Claud. 41; id. Calig. 54:vix temperabat, quin diceret,
Sen. Contr. 10, 1 (30), 7:Arruntius non temperavit, quin, etc.,
id. Ep. 114, 19.—With sibi or animis (so not in Cicero):c.neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin, etc.,
Caes. B. G. 1, 33:vix sibi temperant quin, etc.,
Sen. Ben. 2, 29, 2; Vell. 1, 16, 1: usque mihi temperavi, dum perducerem eo rem, ut, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2:nequeo mihi temperare, quominus, etc.,
Plin. 18, 6, 8, § 41; 1, praef. §30: non quivit temperare sibi in eo (signo), etc.,
id. 34, 8, 19, § 62; Plin. Ep. 6, 17, 1:vix temperavere animis, quin, etc.,
Liv. 5, 45, 7.—Impers. pass.:B.aegre temperatum est, quin, etc.,
they with difficulty refrained, Liv. 32, 10, 8:nec temperatum manibus foret, ni, etc.,
id. 2, 23, 10:jam superfundenti se laetitiae vix temperatum est,
id. 5, 7, 8:ab oppugnatione urbium temperatum,
id. 7, 20, 9:a caedibus,
id. 25, 25, 9.—In partic., pregn., to forbear, abstain, or refrain from; to spare, be indulgent to any thing (cf.: parco, abstineo); constr. with dat. or ab:A.ut si cuiquam ullā in re umquam temperaverit, ut vos quoque ei temperetis,
Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:superatis hostibus (shortly after, parcere),
id. ib. 2, 2, 2, §4: sociis,
id. ib. 2, 1, 59, §154: alicui in aliquā re,
id. ib. 2, 2, 6, §17: amicis,
id. Balb. 27, 60:privignis,
Hor. C. 3, 24, 18:ingenio suo,
Quint. 10, 1, 98 al.:in quo ab sociis temperaverant,
Liv. 6, 17, 8:ab his sacris,
id. 39, 10, 9:quamvis a plerisque cibis singuli temperemus,
Plin. Ep. 2, 5, 8; cf.:a mulso sibi temperare,
Cels. 4, 31.— Impers. pass.:templis deum temperatum est,
Liv. 1, 29, 6 Drak. N. cr.:nec ab ullo temperatum foret,
id. 24, 31, 11.—Hence,tempĕ-rans, antis, P. a., observing moderation, sober, moderate, temperate (syn.:B.modestus, abstinens): aut temperantem (dices), qui se in aliquā libidine continuerit, in aliquā effuderit?
Cic. Par. 3, 1, 21:homo in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, etc.,
id. Font. 18, 40; so,homo,
id. Att. 15, 1, 1.— Sup.:homo sanctissimus et temperantissimus,
Cic. Font. 17, 38:principes graviores temperantioresque a cupidine imperii,
refraining, abstaining, Liv. 26, 22, 14 Drak. N. cr. —With gen.:famae temperans,
Ter. Phorm. 2, 1, 41:temperans gaudii seraeque laetitiae,
Plin. Pan. 52, 5:potestatis temperantior,
Tac. A. 13, 46.—Hence, adv.: tempĕranter, with moderation, moderately, Tac. A. 4, 33; 15, 29. — Comp., Cic. Att. 9, 2, A, 2.— Sup. seems not to occur.—tempĕrātus, a, um, P. a.* 1. 2. (α).Lit.:(β).temperatae escae modicaeque potiones,
Cic. Div. 1, 51, 115:regiones caeli neque aestuosae neque frigidae sed temperatae,
Vitr. 1, 4; cf. Plin. 14, 2, 4, § 26.— Comp.:loca temperatiora,
Caes. B. G. 5, 12:o temperatae dulce Formiae litus,
Mart. 10, 30, 1:mitis ac temperatus annus,
Col. 3, 20, 1; cf. in sup.:temperatissimum anni tempus,
Varr. R. R. 2, 5, 14.—Trop., of moral character, of speech, etc., moderate, sober, calm, steady, temperate:a.est autem ita temperatis moderatisque moribus, ut summa severitas summā cum humanitate jungatur,
Cic. Fam. 12, 27:justi, temperati, sapientes,
id. N. D. 3, 36, 87: in victoriā tem, peratior, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1:mens in bonis Ab insolenti temperata Laetitiā,
Hor. C. 2, 3, 3:vim temperatam di provehunt In majus,
id. ib. 3, 4, 66:animum temperatum virtutibus fuisse,
Liv. 1, 18, 4:hoc multo fortius est... illud temperatius,
Sen. Ep. 18, 3:aequabile et temperatum orationis genus,
Cic. Off. 1, 1, 3:oratio modica ac temperata,
id. Or. 27, 95.— Comp.:temperatior oratio,
Cic. de Or. 2, 53, 212.— Sup.:temperatissimi sanctissimique viri monumentum,
Cic. Verr. 2, 4, 38, § 83. — Adv.: tempĕrātē, in due proportion, with moderation, moderately, temperately.Lit.:b.tepebit,
Cato, R. R. 69, 2:arbores umoris temperate, parum terreni habentes,
Vitr. 2, 9 med. —Trop.:agere,
Cic. Att. 12, 32, 1:temperatius scribere,
id. ib. 13, 1, 1:temperatissime et castissime vivere,
Aug. Mus. 6, 15. -
11 temperantia
tempĕrantĭa, ae, f. [temperans], moderateness, moderation, sobriety, discreetness, temperateness, temperance, as a moral qual ity:quae (virtutis vis) moderandis cupidi tatibus regendisque animi motibus laudatur, ejus est munus in agendo: cui temperantiae nomen est,
Cic. Part. Or. 22, 76. temperantia est rationis in libidinem atque in alios non rectos impetus animi firma et moderata dominatio, id. Inv. 2, 54, 164; cf. id. Fin. 2, 19, 60:temperantia est, quae in rebus aut expetendis aut fugiendis rationem ut sequamur, monet,
id. ib. 1, 14, 47: temperans, quem Graeci sôphrono appellant eamque virtutem sôphrosunên vo cant, quam soleo equidem tum temperantiam, tum moderationem appellare, nonnumquam etiam modestiam, etc., id. Tusc. 3, 8, 16:honestum versatur... in omnium quae fiunt quaeque dicuntur ordine et modo, in quo inest modestia et temperantia,
id. Off. 1, 5, 14; cf. id. ib. 3, 33, 116:cernitur altera pars honestatis in conformatione et moderatione continentiae et temperantiae, id. ib 3, 25, 96: novi ego temperantiam et moderationem naturae tuae,
id. Fam. 1, 9, 22 dicacitatis moderatio et temperantia, id. de Or. 2, 60, 247 temperantia in victu, id. Tusc. 5, 20, 57:(Divitiaci) summam in se voluntatem, egregiam fidem, temperantiam cognoverat,
Caes. B. G. 1, 19:tantā temperantiā moderatus,
Sall. J. 45, 1; cf., sine apparatu expellunt famem: adversus sitim non eādem temperantiā,
Tac. G. 23, and valetudinem temperantiā mitigare, Plin. Ep. 1, 12, 9. -
12 intemperans
1. in-temperāns, āntisadj. неумеренный, не знающий меры, невоздержный (in aliquā re, ad aliquid); разнузданный, наглый ( adulescentia C)2. m. -
13 temperantia
умеренность, воздержность, самообладание C, Sen, T, PJt. est rationis in libidĭnem dominatio C — умеренность есть власть разума над страстью -
14 intemperans
in-temperāns, antis, ungemäßigt, I) eig., Apul. de dogm. Plat. 1, 17: Compar. intemperantius b. Sen. ad Helv. 6, 5. – II) übtr.: a) maßlos im Benehmen, ungebührlich, unbesonnen, ungestüm, schrankenlos, schonungslos, übermütig, frech, v. Pers.,?& intemperantis es(es ist indiskret) m. folg. Infin., Cic.: in augendo eo intemperantior, Liv.: v. Lebl., libertas, gloria, Cic. – b) maßlos in Neigungen u. Begierden, kein Maß haltend, unmäßig, unenthaltsam, v. leb. Wesen, viri, Cic.: fera, Sen.: intemperantissima pecus, v. Piso, Cic.: int. in alqa re, Cic., ad alqd, Suet.: v. Lebl., adulescentia, Cic.: intemperantissimae perpotationes, Cic.
-
15 moderatus
moderātus, a um (modero, moderor), I) gemäßigt, Maß haltend, -beobachtend, bes. von dem, der seinen Begierden u. Leidenschaften ein Ziel setzt, sich nicht mehr erlaubt, als er soll, mäßig, besonnen, gefaßt, ruhig, taktvoll, charakterfest, griech. σώφρων, a) v. Pers. (Ggstz. insolens, superbus): senex, Cic.: frugi homo et in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, Cic.: moribus ita moderatus est, ut etc., Capit.: moderatiores pudore et temperantiā, Cic.: moderatissimi homines et continentissimi, Cic. – b) übtr., v. lebl. Subjj.: parum m. guttur, Ov.: venti, Ov. – convivium, Cic.: otium, Cic.: imperium, Cic.: oratio, Cic.: doctrina, Cic. – Caesar moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. in Cic. ep. – II) insbes., im Preise ermäßigt, quando annona moderatior? Vell. 2, 126, 3.
-
16 temperanter
temperanter, Adv. m. Compar. (temperans), mit Mäßigung, mäßig, Tac. ann. 4, 33 u.a. Amm. 14, 10, 15. – / Cic. ad Att. 9, 2. litt. a. § 2 liest C.F.W. Mueller temperatius.
-
17 temperantia
temperantia, ae, f. (temperans), das moralische Maßhalten, die Mäßigung, loquentis, Varro LL.: temp. et moderatio naturae tuae, das Gehaltene u. Gemäßigte deines Wesens, Cic.: temperantia in praetermittendis voluptatibus cernitur, Cic.: summam fuisse in victu temperantiam, Cic.: temperantia voluptatibus imperat, Sen.
-
18 intemperans
in-temperāns, antis, ungemäßigt, I) eig., Apul. de dogm. Plat. 1, 17: Compar. intemperantius b. Sen. ad Helv. 6, 5. – II) übtr.: a) maßlos im Benehmen, ungebührlich, unbesonnen, ungestüm, schrankenlos, schonungslos, übermütig, frech, v. Pers., intemperantis est (es ist indiskret) m. folg. Infin., Cic.: in augendo eo intemperantior, Liv.: v. Lebl., libertas, gloria, Cic. – b) maßlos in Neigungen u. Begierden, kein Maß haltend, unmäßig, unenthaltsam, v. leb. Wesen, viri, Cic.: fera, Sen.: intemperantissima pecus, v. Piso, Cic.: int. in alqa re, Cic., ad alqd, Suet.: v. Lebl., adulescentia, Cic.: intemperantissimae perpotationes, Cic.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > intemperans
-
19 moderatus
moderātus, a um (modero, moderor), I) gemäßigt, Maß haltend, -beobachtend, bes. von dem, der seinen Begierden u. Leidenschaften ein Ziel setzt, sich nicht mehr erlaubt, als er soll, mäßig, besonnen, gefaßt, ruhig, taktvoll, charakterfest, griech. σώφρων, a) v. Pers. (Ggstz. insolens, superbus): senex, Cic.: frugi homo et in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, Cic.: moribus ita moderatus est, ut etc., Capit.: moderatiores pudore et temperantiā, Cic.: moderatissimi homines et continentissimi, Cic. – b) übtr., v. lebl. Subjj.: parum m. guttur, Ov.: venti, Ov. – convivium, Cic.: otium, Cic.: imperium, Cic.: oratio, Cic.: doctrina, Cic. – Caesar moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. in Cic. ep. – II) insbes., im Preise ermäßigt, quando annona moderatior? Vell. 2, 126, 3.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > moderatus
-
20 temperanter
temperanter, Adv. m. Compar. (temperans), mit Mäßigung, mäßig, Tac. ann. 4, 33 u.a. Amm. 14, 10, 15. – ⇒ Cic. ad Att. 9, 2. litt. a. § 2 liest C.F.W. Mueller temperatius.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > temperanter
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Tempĕrans dens — (lat.), der Weisheitszahn … Pierer's Universal-Lexikon
Acidovorax temperans — Taxobox color = lightgrey name = Acidovorax temperans regnum = Bacteria phylum = Proteobacteria classis = Beta Proteobacteria ordo = Burkholderiales familia = Comamonadaceae genus = Acidovorax species = A. temperans binomial = Acidovorax… … Wikipedia
tempérant — tempérant, ante [ tɑ̃perɑ̃, ɑ̃t ] adj. • 1553; lat. temperans ♦ Vieilli Qui a de la tempérance (1o et 2o). ⇒ 1. continent, frugal, sobre. ⊗ CONTR. Intempérant. ● tempérant, tempérante adjectif et nom (latin temperans, antis) Littéraire. Qui fait… … Encyclopédie Universelle
temperant — temperánt adj. m., pl. temperánţi; f. sg. temperántă, pl. temperánte Trimis de siveco, 10.08.2004. Sursa: Dicţionar ortografic TEMPERÁN//T1 temperanttă (temperantţi, temperantte) rar 1) Care temperează. 2) (despre medicamente) Care are… … Dicționar Român
temperante — ► adjetivo 1 Que tempera o calma: ■ si quieres que se relaje háblale en un tono temperante. ANTÓNIMO intemperante 2 América Meridional Que no bebe alcohol, abstemio. * * * temperante (del lat. «tempĕrans, antis») 1 adj. y n. Aplicable al que o lo … Enciclopedia Universal
tempérance — [ tɑ̃perɑ̃s ] n. f. • 1549; temprance v. 1120; lat. temperantia ♦ Vieilli 1 ♦ Didact. Modération dans tous les plaisirs des sens. ⇒ continence, mesure. La tempérance est une vertu cardinale. 2 ♦ (1611) Modération dans le boire et le manger. ⇒… … Encyclopédie Universelle
tempérante — ● tempérant, tempérante adjectif et nom (latin temperans, antis) Littéraire. Qui fait un usage modéré des aliments et des boissons alcoolisées. ● tempérant, tempérante (synonymes) adjectif et nom (latin temperans, antis) Littéraire. Qui fait un… … Encyclopédie Universelle
Temperenz — Tem|pe|rẹnz, die; [engl. temperance < lat. temperantia, zu: temperans (Gen.: temperantis), adj. 1. Part. von: temperare, ↑ temperieren] (bildungsspr.): Enthaltsamkeit, Mäßigkeit im Alkoholgenuss. * * * Temperẹnz [lateinisch temperentia, zu … Universal-Lexikon
temperance — noun Etymology: Middle English, from Anglo French, from Latin temperantia, from temperant , temperans, present participle of temperare to moderate, be moderate Date: 14th century 1. moderation in action, thought, or feeling ; restraint 2. a.… … New Collegiate Dictionary
De Officiis — Title page of Cicero s De officiis. Christopher Froschouer 1560. De Officiis (On Duties or On Obligations) is an essay by Marcus Tullius Cicero divided into three books, in which Cicero expounds his conception of the best way to live, behave, and … Wikipedia
Acidovorax — Taxobox color = lightgrey name = Comamonadaceae regnum = Bacteria phylum = Proteobacteria classis = Beta Proteobacteria ordo = Burkholderiales familia = Comamonadaceae genus = Acidovorax type species = Acidovorax facilis subdivision ranks =… … Wikipedia