teinungr

m. sprout, twig.

* * *

m. a twig, sprout; viðar-t., Edda 37; vínviðis-t., Stj. 200 (cp. Goth. weina-tains).

m. a stick of spice, Stj. 74: but, mat-jurtir, herbs, garden stuff (mod.); matjurta-bók, a book about herbs.

(-s, -ar), m.

1) twig; sprout, = teinungr;

2) spit (tók ek þeira hjörtu ok á teini steiktak);

3) a stake to hang things on;

4) = hlautteinn (þeir hristu teina).

* * *

m. [Ulf. tains = κλημα; Dan. teen, cp. Engl. tiny; A. S. tân; Engl. ‘toe’, in mistle-toe]:—a twig, sprout, of a living tree; sem mjór teinn, Stj.; hugða ek hér í túni teina fallna, þá er ek viklig vaxna láta, rifnir með rótum, Gkv. 2. 39; hón þóttisk vera stödd í grasgarði sínum, ok taka þorn einn, óx hann svá, at þat varð teinn einn mikill, Hkr. i. 71; mistil-t., the mistletoe; gamban-t., a divining-wand: of twigs for soothsaying, see hlaut; hrista teina, Hým. 1; hlaut-teinn, val-teinn, the chip chosen for soothsaying.

II. a spit; þeir myndi smæra steikt hafa en hafa konunginn á teinum, Fms. viii. 414, v. l.; tók ek þeirra hjörtu ok á teini steikðak, Am. 80.

2. a stake to hang things on; hlaða síld á skip, flyti ok festi upp, ef görvir eru teinar ok áðr til búnir, N. G. L. i. 140.

3. a stripe in a kerchief or clothes; rauðir, bláir teinar.

4. poët., sár-teinn, a wound-sprout, i. e. a sword, Landn. (in a verse); unda-teinn, id.; skarar-teinn = hair, Kormak; egg-teinar, q. v.: in pr. names, Ben-teinn, Mar-teinn.

* * *

(vex; óx or vóx, óxum or uxum; vaxinn), v.

1) to wax, grow (hann heyrir þat er gras vex á jörðu); v. upp, to grow up (þá er hann óx upp); honum vóx eigi skegg, no beard grew on his chin;

2) v. e-u, to be overgrown with (hrísi vex ok hávu grasi vegr, er vætki treðr);

3) to wax, increase (veðr, vindr vex); þá er honum óx aldr, when he grew older; e-m vex e-t í augu, a thing grows big in one’s eyes;

4) to grow greater in fame (Sigurðr konungr þótti v. mikit af þessi veiziu).

* * *

pres. vex, pl. vöxum; pret. óx, pl. óxu, mod. uxu; subj. eyxi or yxi, which is the mod. form; imperat. vax; part. vaxinn: with the v, vóx, vóxu, vyxi: with suff. neg. vax-at-tu, wax thou not, Edda (in a verse): [Ulf. wahsian, wobs, = αὐξάνειν; A. S. weaxan; Hel. and O. H. G. wahsan; Engl. wax; Germ. wachsen; Dutch wassen; Dan. voxe; Swed. wäxa; cp. Gr. αὐξάνειν; Lat. augere; and Icel. auka, q. v.]

B. To wax, grow, of grass, plants, trees, wool, as also of men, animals; munu ósánir akrar vaxa, Vsp. 61; vegr vex hrísi ok há grasi, Hm. 120, Gm. 17; stóð um vaxinn mistil-teinn, Vsp. 36; þar sem þessi tré uxu, Al. 173; hann heyrir þat er gras vex á jörðu eða ull á sauðum, Edda 17; þar eru eyru sæmst er óxu, see eyra; þá nam at vaxa álmr ítrborinn, Hkv. 1. 9; vex viðar-teinungr einn fyrir austan Valhöll, Edda 37; í syni mínum var-at ílls þegns efni vaxit, Stor. 11; hann nam at vaxa ok vel dafna, … upp óx þar jarl á fletjum, Rm. 8, 19, 32; lékum leik margan ok í lundi óxum, Am. 68; þá nam ek vaxa ok vel hafask, Hm. 142; þá er hann óx upp, Eg. 702; óx (vóx Ed.) Óláfr þar upp, Fms. i. 96; hann var þá vaxinn mjök, 466; syni fulltíða … dóttur ef hón er vaxin, Gþl. 432; enn vaxni maðr, Grág. (Kb.) ch. 91; hvernig óxu ættir saman þaðan, Edda 4.

II. to wax, increase; óx svá mjök ríki Sverris konungs, Fms. viii. 105; honum vóx alldr, iv. 32; hann óx dag frá degi í góðum verkum, 686 B. 4; vóx hann ok þróaðisk, Fms. x. 230; at Guðs réttr ætti jafnan at vaxa en hvergi þverra, 271; óxu auðæfi þín, Hom. 151; vex minni manns, Rb. 352; Eiríks úvinsæld vóx því meirr, Fms. i. 22; þá tók enn at vaxa kláðinn, ii. 188; veðrit óx svá at hríð mikla görði, Nj. 267; vindrinn tók at vaxa, Fms. x. 136; vaxattu nú Vimr, of the river, Edda (in a verse); sol vex, Sks. 57; á vaxanda vári, 12 new Ed.; dagar vóxu, Lil. 10; þá vox orð af orði, Fms. vii. 269; hvars hatr vex, Hm.; þeir sá at vit hans óx ok eljun, Fms. ix. 244, v. l.; vaxanda vági, a waxing wave, Hm.; vaxandi tungl, a waxing moon.

2. of fame, report; þótti Þórgeirr mjök hafa vaxit ok framit sik, Nj. 254; þykkjumk ek ekki af því vaxa þótt ek bíða heima þræla Haralds, Ld. 4; þótti hann mikit hafa vaxit af þessu verki, 150; Sigurðr konungr þótti vaxa mikit af þessi veizlu, Fms. iv. 83; lízt mér sem vant muni svá málinu at fylgja at öruggt sé at vit vaxim af, Glúm. 346; hvar viti ér þann konung er meirr hafi vaxit á einum morni, O. H. L.; mun þar vaxa sæmd þín við, Nj. 47; sem minnkaðisk vár sæmd heldr enn yxi, Fms. x. 7; vex hverr af gengi, a saying, Sighvat.

3. in the phrase, e-m vex e-t í augu; … at minnr vaxi fyrir augum at ráða stórt, Fms. vi. 399; minnr myndi Þjóstólfi í augu vaxa, at drepa Atla, Nj. 58; at slíkir láti sér eigi allt í augu vaxa, Fms. xi. 96; lát þér þat ekki í augu vaxa, Nj. 13.

III. part. vaxinn, grown, of land; hólmi reyri vaxinn, Fms. i. 71; dalr viði vaxinn, viii. 110; land skógi vaxit, Fb. i. 431; í þann tíð vas Ísland viði vaxit miðli fjalls ok fjöru, Íb. 4; þar skal engi dómr vera er engi er vaxit, Grág. (Kb.) ii. 86.

2. grown, shapen; fígura vaxin sem spjót, Ann. 560; Noregr er vaxinn með þrem oddum, Fms. x. 272; hagl svá vaxit sem frauka rigndi, Al. 169; gull-ker vaxin á þá mynd sem, Stj. 437; svá vaxinn hringr sem, Mar.; at svá vöxnu máli, Fms. vii. 141, xi. 37 (mála-vöxtr), Anecd. 70; svá er við vaxit, matters stand so, Fms. vi. 234; nú veit ek ef svá væri útanlands við vaxit, at …, x. 244, Nj. 186; eigi er svá við vaxit, that is not the case, Fms. vi. 234, Nj. 180, v. l.; svá er til vaxit, id., Hom. (St.); maðr vel vaxinn, well-grown, handsome, Fms. vii. 102; harð-vaxinn, fagr-vaxinn, þykk-vaxinn, há-vaxinn, ítr-vaxinn.

(gen. -ar; pl. -ir, acc. -u), m.

1) tree (hann sá einn íkorna í viðum uppi);

2) forest, wood; sól gengr til viðar, the sun sets;

3) felled trees, timber (nú vil ek at þú takir mjöl ok við);

4) mast.

prep. = við I.

= vinnr, from vinna.

* * *

m., gen. viða, dat. viði, pl. viðir, viðu (mod. viði): [Dan. ved; Swed. väd; A. S. wudu; Engl. wood]:—a tree; undir skugga eins viðar, MS. 4. 21; hrútr fastr á meðal viða, 655 vii. 2 (Gen. xxii. 13); grös ok viðu, Rb. 78: trees, collect., tekr viðr at blómgask, Fas. ii. 95; viðr vex, Grág. ii. 299; viði vaxinn, Íb. 4; igðurnar sátu í viðnum, Edda 74.

2. a wood, forest; villask á viðum úti, Clem. 59, N. G. L. i. 46; renna sem vargr til viðar, Sól.; er sól rann á viðu, Hkr. iii. 227 (or renna til viðar); sól gengr til viðar, Al. 51; sól rýðr á viðu á morgin, Trist. 3; til varna viðar, ‘to the wood-shelter,’ i. e. till sunset, Gm. 39; grjótið, urðr ok viðu, Edda; ganga til híðs fyrir ofan viðu ( above the woodland) ok hleypa út birni, N. G. L. i. 46.

3. felled trees, wood; brúar ok lagðir yfir viðir, Eg. 529; rjáfrit, viðirnir ok þekjan, Grett. 85 new Ed.; stór-viðir, máttar-viðir: timber, svá mikinn við at þat má eigi eitt skip bera, Fs. 27; gjalda í vaxi eða viði, Grág. (Kb.) ii. 210; mjöl ok við, Nj. 4; viðar kaup, purchase of timber, Rd. 253; við ok næfrar, Fms. ix. 44; undir viði annars … neyta viðarins, … vöxtr viðar, Grág. (Kb.) ii. 111.

II. compds; viðar-bulungr, -byrðr, -fang, -farmr, -flutningr, -hlass, a pile, armful … of wood, Stj. 132, 592, Rd. 306, Fbr. 209, Landn. 177, Grág. ii. 357, Eg. 565, K. Á. 176, Fms. viii. 174; viðar-verð, Grág. i. 195; viðar-mark, a mark on trees, ii. 353; viðar-rif, the right of picking fagots, Sturl. i. 195; viðar-föng, wood-stores, Bs. i. 81; viðar-högg or -högst, wood-cutting, right of wood-cutting (Dan. skov-hugst), Fms. ii. 84, Eg. 743, Grág. ii. 295; viðar-höggstir, id., Gþl. 77, D. N. ii. 202; viðar-val, picked wood, Fs. 27, Ld. 212; viðar-taka, wood-pilfering, Grág. ii. 356, D. N.; viðar-tálga, wood-cutting, Stj. 561; viðar-verk, wood-work, Sturl. i. 194; viðar-köstr, a pile of wood, Fb. i. 420; viðar-flaki, a hurdle of wood, Þjal.; viðar-lauf, wood-leaves, Al. 166; viðar-holt, a wooded holt, copsewood, piece of brushwood; at kirkjan ætti þrjú viðarholt, Dipl. ii. 20; viðar-heiti, names of trees, Edda; viðar-rætr, the roots of a tree; undir viðar-rótum, undir viðarrætr, Skm. 35, Fms. i. 113, x. 218, 219, Landn. 243; viðar-teigr, a strip of wood, Vm. 150; viðar-vöxtr, a young plantation, brushwood, Grág. ii. 300; viðar-runnr, a grove, Stj. 258; viðar-teinungr, a wand, Edda 37; viðar-taug or -tág, a withy twig, Hkr. ii. 11; viðar-öx, -ex, a wood-axe, Fms. ii. 100, Nj. 168, Rd. 306, Ld. 280.

n. = vínviðr; vínviðis teinungr, Stj. 200.