takes

agrĭcŏla, ae, m. (Lucr. has gen. plur. agricolūm in 4, 586, but reg. form in 2, 1161; 6, 1260) [ager-colo], a cultivator of land, in the widest sense, a husbandman, agriculturist (including even the vine-dresser, gardener; also one who takes pleasure in agriculture, etc.); or in a more limited sense, a farmer, ploughman, countryman, boor, peasant.

Prop.:

bonum agricolam laudabant,

Cato, R. R. 1, 2:

agricolae assidui,

Cic. Rosc. Am. 16:

(Deiotarus) optimus paterfamilias et diligentissimus agricola et pecuarius,

devoted to agriculture and cattlebreeding, id. Deiot. 9:

sed venio ad agricolas,

the farmers, id. Sen. 16:

agricolam laudat juris peritus,

Hor. S. 1, 1, 9:

invisum agricolis sidus,

id. ib. 1, 7, 26:

sollers,

Nep. Cat. 3:

peritissimus,

Col. R. R. 1, 11, 1:

fortunati,

Verg. G. 2, 468:

indomiti,

id. A. 7, 521:

parvo beati,

Hor. Ep. 1, 2, 139:

negotiosi,

Col. R. R. 9, 2, 5:

severi,

Lucr. 5, 1356:

miseri,

Verg. A. 12, 292; Vulg. Gen. 4, 2; ib. Jacob. 5, 7.—Of the vine-dresser, keeper of a vineyard:

locavit eam (vineam) agricolis,

Vulg. Matt. 21, 33; ib. Joan. 15, 1.— Hence,

Meton., of the gods, patrons, tutelary deities of agriculture, as Ceres, Bacchus, Faunus, etc.:

agricolarum duces di,

Varr. R. R. 1, 1, 4:

Redditur agricolis gratia caelitibus,

Tib. 2, 1, 36.

Agrĭcŏla, ae, m., a Roman proper name: Cn. Julius, a celebrated Roman commander, father-in-law of Tacitus, who wrote his life, v. Tac. Agr.

agrĭcŏla, ae, m. (Lucr. has gen. plur. agricolūm in 4, 586, but reg. form in 2, 1161; 6, 1260) [ager-colo], a cultivator of land, in the widest sense, a husbandman, agriculturist (including even the vine-dresser, gardener; also one who takes pleasure in agriculture, etc.); or in a more limited sense, a farmer, ploughman, countryman, boor, peasant.

Prop.:

bonum agricolam laudabant,

Cato, R. R. 1, 2:

agricolae assidui,

Cic. Rosc. Am. 16:

(Deiotarus) optimus paterfamilias et diligentissimus agricola et pecuarius,

devoted to agriculture and cattlebreeding, id. Deiot. 9:

sed venio ad agricolas,

the farmers, id. Sen. 16:

agricolam laudat juris peritus,

Hor. S. 1, 1, 9:

invisum agricolis sidus,

id. ib. 1, 7, 26:

sollers,

Nep. Cat. 3:

peritissimus,

Col. R. R. 1, 11, 1:

fortunati,

Verg. G. 2, 468:

indomiti,

id. A. 7, 521:

parvo beati,

Hor. Ep. 1, 2, 139:

negotiosi,

Col. R. R. 9, 2, 5:

severi,

Lucr. 5, 1356:

miseri,

Verg. A. 12, 292; Vulg. Gen. 4, 2; ib. Jacob. 5, 7.—Of the vine-dresser, keeper of a vineyard:

locavit eam (vineam) agricolis,

Vulg. Matt. 21, 33; ib. Joan. 15, 1.— Hence,

Meton., of the gods, patrons, tutelary deities of agriculture, as Ceres, Bacchus, Faunus, etc.:

agricolarum duces di,

Varr. R. R. 1, 1, 4:

Redditur agricolis gratia caelitibus,

Tib. 2, 1, 36.

Agrĭcŏla, ae, m., a Roman proper name: Cn. Julius, a celebrated Roman commander, father-in-law of Tacitus, who wrote his life, v. Tac. Agr.

ambĭgŭus, a, um, adj. [ambigo], going about, hither and thither.

Lit.:

per ambiguum favorem gratiam victoris spectare,

i. e. in that they show equal friendliness to both sides, Liv. 21, 52:

ambiguus Proteus,

who sometimes takes one form, sometimes another, changeable, Ov. M. 2, 9:

ambiguus fuerit, modo vir, modo femina, Scython,

id. ib. 4, 280:

Inque virum soliti vultus mutare ferinos Ambigui prosecta lupi,

they sometimes assume the form of a wolf and sometimes that of a man, id. ib. 7, 271:

promisit Ambiguam Salamina, h. l. = alteram,

a second Salamis, Hor. C. 1, 7, 29. —

Transf.

Uncertain, doubtful (syn.: dubius, incertus): ambiguum est quod in ambas agi partes animo potest. Hujusmodi apud Graecos amphibola dicuntur, Paul. ex Fest. p. 17 Müll.:

quidquid incerti mihi in animo prius aut ambiguom fuit, Nunc liquet, nunc defaecatum est,

Plaut. Ps. 2, 4, 69: etiam si dudum fuerat ambiguom hoc mihi, * Ter. Hec. 4, 4, 26:

difficile et ambiguum,

Vulg. Deut. 17, 8:

haud ambiguus rex, i. e. sine dubio rex futurus,

Liv. 40, 8.— Subst.: ambĭgŭum, i, n., doubt, uncertainty:

in ambiguo est,

Plaut. Trin. 2, 4, 193:

in ambiguo relinquere,

Lucr. 4, 1133: non habui ambiguum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11:

servet in ambiguo Juppiter,

Hor. Ep. 1, 16, 28:

non sane alias magis in ambiguo Britannia fuit,

Tac. Agr. 5.—Also in acc. absol. in the Gr. manner: Ambiguum Clymene precibus Phaëthontis an irā Mota magis, it being uncertain whether, etc., Ov. M. 1, 765 (so, incertum, Tac. Agr. 7:

dubium,

id. A. 1, 5).—

Of discourse, obscure, dark, ambiguous:

scriptum,

Cic. Top. 25:

verba ambigua distinximus,

id. Or. 29, 102:

oracula,

id. Div. 2, 56:

responsa,

Suet. Tib. 24:

divinatio,

Vulg. Ezech. 12, 24.— Subst.: ambĭgŭum, i, n., an obscure, dark saying:

ambiguorum complura sunt genera,

Cic. de Or. 2, 26, 111; 2, 61, 250; Auct. ad Her. 1, 6; 1, 12 al.:

voces,

Verg. A. 2, 98.—

Trop., uncertain, wavering; not to be relied on, untrustworthy. —So of moral conduct:

esse ambiguā fide,

Liv. 6, 2:

puer acris ingenii sed ambigui,

Plin. Ep. 4, 2:

femina bonis atque honestis moribus, non ambiguā pudicitiā,

Gell. 3, 16:

per ambiguas vias,

Ov. H. 10, 62:

domum timet ambiguam Tyriosque bilinguis,

Verg. A 1, 661.—Of fortune, changing, fluctuating: ambiguarum rerum sciens, Tac. A. 1, 64.

with gen.:

ambiguus imperandi,

irresolute, Tac. A. 1, 7:

pudoris ac metus,

wavering between shame and fear, id. ib. 2, 40:

futuri,

id. H. 3, 43.— Adv.: ambĭguē, doubtfully, ambiguously, Cic. de Or. 2, 26; id. N. D. 1, 31; Aur. Vict. 35:

pugnare,

with doubtful success, Tac. A. 2, 21 al.

ambĭgŭus, a, um, adj. [ambigo], going about, hither and thither.

Lit.:

per ambiguum favorem gratiam victoris spectare,

i. e. in that they show equal friendliness to both sides, Liv. 21, 52:

ambiguus Proteus,

who sometimes takes one form, sometimes another, changeable, Ov. M. 2, 9:

ambiguus fuerit, modo vir, modo femina, Scython,

id. ib. 4, 280:

Inque virum soliti vultus mutare ferinos Ambigui prosecta lupi,

they sometimes assume the form of a wolf and sometimes that of a man, id. ib. 7, 271:

promisit Ambiguam Salamina, h. l. = alteram,

a second Salamis, Hor. C. 1, 7, 29. —

Transf.

Uncertain, doubtful (syn.: dubius, incertus): ambiguum est quod in ambas agi partes animo potest. Hujusmodi apud Graecos amphibola dicuntur, Paul. ex Fest. p. 17 Müll.:

quidquid incerti mihi in animo prius aut ambiguom fuit, Nunc liquet, nunc defaecatum est,

Plaut. Ps. 2, 4, 69: etiam si dudum fuerat ambiguom hoc mihi, * Ter. Hec. 4, 4, 26:

difficile et ambiguum,

Vulg. Deut. 17, 8:

haud ambiguus rex, i. e. sine dubio rex futurus,

Liv. 40, 8.— Subst.: ambĭgŭum, i, n., doubt, uncertainty:

in ambiguo est,

Plaut. Trin. 2, 4, 193:

in ambiguo relinquere,

Lucr. 4, 1133: non habui ambiguum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11:

servet in ambiguo Juppiter,

Hor. Ep. 1, 16, 28:

non sane alias magis in ambiguo Britannia fuit,

Tac. Agr. 5.—Also in acc. absol. in the Gr. manner: Ambiguum Clymene precibus Phaëthontis an irā Mota magis, it being uncertain whether, etc., Ov. M. 1, 765 (so, incertum, Tac. Agr. 7:

dubium,

id. A. 1, 5).—

Of discourse, obscure, dark, ambiguous:

scriptum,

Cic. Top. 25:

verba ambigua distinximus,

id. Or. 29, 102:

oracula,

id. Div. 2, 56:

responsa,

Suet. Tib. 24:

divinatio,

Vulg. Ezech. 12, 24.— Subst.: ambĭgŭum, i, n., an obscure, dark saying:

ambiguorum complura sunt genera,

Cic. de Or. 2, 26, 111; 2, 61, 250; Auct. ad Her. 1, 6; 1, 12 al.:

voces,

Verg. A. 2, 98.—

Trop., uncertain, wavering; not to be relied on, untrustworthy. —So of moral conduct:

esse ambiguā fide,

Liv. 6, 2:

puer acris ingenii sed ambigui,

Plin. Ep. 4, 2:

femina bonis atque honestis moribus, non ambiguā pudicitiā,

Gell. 3, 16:

per ambiguas vias,

Ov. H. 10, 62:

domum timet ambiguam Tyriosque bilinguis,

Verg. A 1, 661.—Of fortune, changing, fluctuating: ambiguarum rerum sciens, Tac. A. 1, 64.

with gen.:

ambiguus imperandi,

irresolute, Tac. A. 1, 7:

pudoris ac metus,

wavering between shame and fear, id. ib. 2, 40:

futuri,

id. H. 3, 43.— Adv.: ambĭguē, doubtfully, ambiguously, Cic. de Or. 2, 26; id. N. D. 1, 31; Aur. Vict. 35:

pugnare,

with doubtful success, Tac. A. 2, 21 al.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

assumptĭo ( ads-; v. adsumo init.), ōnis, f. [assumo].

In gen., a taking, receiving, assumption (post-Aug. and very rare):

adsumptio culturae,

Pall. 1, 6, 12:

quae adsumptio (eorum erit), nisi vita ex mortuis?

Vulg. Rom. 11, 15:

dies adsumptionis ejus (of the assumption of our Lord),

ib. Luc. 9, 51.—

Esp.,

An eager reception, adoption:

artes propter se adsumendas putamus, quia sit in his aliquid dignum adsumptione,

Cic. Fin. 3, 5, 18.—

Meton. (abstr. for concr.), one that takes up (eccl. Lat.):

Dominus est adsumptio nostra,

Vulg. Psa. 88, 19.—Also (after the Hebrew), that which is taken up, lifted up (with the voice), a prophecy:

(prophetae) viderunt tibi adsumptiones falsas,

Vulg. Thren. 2, 14.—

In logic, t. t., the minor proposition of a syllogism (v. assumo, II. C.), Cic. Inv. 1, 37, 64: adsumptio, quam proslêpsin īdem (dialectici) vocant, id. Div. 2, 53, 108; Quint. 5, 14, 5 sq.; Isid. Orig. 2, 9, 2.—

In jurid. Lat., an addition, circumstance, = circumstantia, Dig. 28, 5, 46 fin.

assumptīvus ( ads-), a, um, adj. [id.], taken in addition: causa, t. t. of law, which takes the defence of an action from an extraneous cause, assumptive, extrinsic:

juridicalis (causa) in duas tribuitur partes, absolutam et adsumptivam,

Cic. Inv. 1, 11; 2, 24; Auct. ad Her. 1, 14; cf. Quint. 7, 4, 7; Mart. Cap. 5, p. 146; Isid. Orig. 2, 5, 5.—

* Adv.: assumptīvē, Mart. Cap. 5, p. 147 dub.

assumptīvus ( ads-), a, um, adj. [id.], taken in addition: causa, t. t. of law, which takes the defence of an action from an extraneous cause, assumptive, extrinsic:

juridicalis (causa) in duas tribuitur partes, absolutam et adsumptivam,

Cic. Inv. 1, 11; 2, 24; Auct. ad Her. 1, 14; cf. Quint. 7, 4, 7; Mart. Cap. 5, p. 146; Isid. Orig. 2, 5, 5.—

* Adv.: assumptīvē, Mart. Cap. 5, p. 147 dub.

Căīcus ( Căycus, Ov. M. 12, 111), i, m., = Kaikos.

A river of Greater Mysia, which takes its rise on Mt. Teuthras, passes near Pergamus, and flows into the sea opposite Lesbos; now the Bakhir Tchai, Cic. Fl. 29, 72; Liv. 37, 18, 6; Mel. 1, 18, 1; Plin. 5, 30, 32, § 121; Verg. G. 4, 370; Ov. M. 2, 243; 15, 278; Luc. 3, 203.—

One of the companions of Æneas, Verg. A. 1, 183; 9, 35.

causa (by Cicero, and also a little after him, caussa, Quint. 1, 7, 20; so Fast. Praenest. pp. 321, 322; Inscr. Orell. 3681; 4077; 4698 al.; in Mon. Ancyr. 3, 1 dub.), ae, f. [perh. root cav- of caveo, prop. that which is defended or protected; cf. cura], that by, on account of, or through which any thing takes place or is done; a cause, reason, motive, inducement; also, in gen., an occasion, opportunity (opp. effectis, Quint. 6, 3, 66; 7, 3, 29:

factis,

id. 4, 2, 52; 12, 1, 36 al.; very freq. in all periods, and in all kinds of discourse. In its different meanings syn. with ratio, principium, fons, origo, caput; excusatio, defensio; judicium, controversia, lis; partes, actio; condicio, negotium, commodum, al.).

In gen.: causa ea est, quae id efficit, cujus est causa; ut vulnus mortis; cruditas morbi;

ignis ardoris. Itaque non sic causa intellegi debet, ut quod cuique antecedat, id ei causa sit, sed quod cuique efficienter antecedat,

Cic. Fat. 15, 34:

justa et magna et perspicua,

id. Rosc. Am. 14, 40: id. Phil. 2, 22, 53; id. Att. 16, 7, 6:

sontica causa, v. sonticus.—Followed by a particle of cause: causa, quamobrem, etc.,

Ter. And. 5, 1, 18; id. Eun. 1, 2, 65; id. [p. 304] Heaut. 2, 3, 95; id. Hec. 3, 3, 22; 3, 5, 2; 4, 4, 73; Cic. Fin. 4, 16, 44:

causa, quare, etc.,

Cic. Inv. 2, 20, 60:

causa, cur, etc.,

id. Ac. 1, 3, 10; Quint. 11, 3, 16; 2, 3, 11; Hor. C. 1, 16, 19 al.:

causa quod, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 46, § 109; id. Phil. 6, 1, 1; Quint. 2, 1, 1; 5, 10, 30 al.:

ut, etc.,

Plaut. Capt. 2, 2, 7; Ter. Eun. 3, 3, 6; Cic. Fam. 1, 8, 4 al.:

haud causa quin, etc.,

Plaut. Most. 2, 2, 4:

quae causa est quin,

id. Capt. 2, 2, 103:

quid causae est quin,

Ter. And. 3, 4, 21; Cic. Tusc. 5, 11, 32; Hor. S. 1, 1, 20:

nulla causa est quin,

Cic. Fam. 2, 17, 1:

causa quominus,

Sall. C. 51, 41; Liv. 34, 56, 9:

causa ne,

id. 34, 39, 9:

nihil causae est cur non, etc.,

Quint. 11, 3, 59:

causae propter quas, etc.,

id. 4, 2, 12; 5, 7, 24; 8, 6, 23.—With gen. obj.:

is, qui causa mortis fuit,

Cic. Phil. 9, 3, 7; Liv. 21, 21, 1; Quint. 7, 3, 18; 7, 4, 42:

salutis,

Lucr. 3, 349:

morbi,

id. 3, 502; Verg. G. 4, 397; Hor. C. 2, 2, 14:

nos causa belli sumus,

Liv. 1, 13, 3:

causa mortis fuistis,

Quint. 7, 3, 32; Sen. Ira, 2, 27, 3:

explicandae philosophiae,

Cic. Div. 2, 2, 6:

nec vero umquam bellorum civilium semen et causa deerit,

id. Off. 2, 8, 29; so,

belli,

Sall. C. 2, 2; Verg. A. 7, 553; Hor. C. 2, 1, 2; id. S. 1, 3, 108; id. Ep. 1, 2, 9:

felix qui potuit rerum cognoscere causas,

Verg. G. 2, 490:

vera objurgandi causa,

Ter. And. 1, 1, 131; cf. with ad:

causa ad objurgandum,

id. ib. 1, 1, 123; id. Hec. 4, 4, 71; and poet. with inf.:

consurgere in arma,

Verg. A. 10, 90:

perire,

Tib. 3, 2, 30:

gestare carinas,

Luc. 5, 464.— With prepp.:

cum causā,

with good reason, Cic. Verr. 2, 1, 8, § 21; id. de Or. 2, 60, 247; Varr. R. R. 1, 17, 4:

sine causā,

without good reason, Cic. Div. 2, 28, 61; id. Fat. 9, 18; id. de Or. 2, 60, 246; id. Att. 13, 22, 1; Caes. B. G. 1, 14; Nep. Alcib. 6, 2; Quint. 1, 10, 35; 1, 12, 9:

his de causis,

Cic. Att. 6, 1, 6:

id nisi gravi de causā non fecisset,

id. ib. 7, 7, 3:

justis de causis,

id. Fam. 5, 20, 2:

quā de causā,

id. Off. 1, 41, 147; id. Ac. 1, 12, 43; Caes. B. G. 1, 1:

quibus de causis,

Quint. 4, 2, 15;

less freq. in ante-Aug. prose: quā ex causa,

Cic. Rep. 2, 7, 13; id. Mur. 17, 36; but very freq. in Quint., Sen., and the younger Plin.; so,

nullā aliā ex causā,

Sen. Ep. 29, 1:

multis ex causis,

Quint. 5, 12, 3:

quibus ex causis,

id. 4, 2, 15; Plin. Ep. 6, 6, 8:

ex plurimis causis,

id. ib. 1, 3, 6:

ex his (causis),

id. ib. 5, 8, 6:—ob eam causam scribo, ut, etc., Cic. Fam. 1, 8, 4:

illa festinatio fuit ob illam causam, ne, etc.,

id. Verr. 2, 2, 40, § 99; Nep. Milt. 6, 2:

ob eam causam, quia, etc.,

Cic. N. D. 3, 20, 51:

ob eas causas,

Caes. B. G. 1, 10:

ob eam ipsam causam,

Cic. Brut. 7, 29:

quam ob causam,

Nep. Paus. 2, 6:

propter eam quam dixi causam,

Cic. Verr. 2, 3, 46, § 110:

causae propter quas,

Quint. 4, 2, 12.—In causā esse, to be the cause of, responsible for, etc. (rare):

in causā haec sunt,

Cic. Fam. 1, 1, 1:

vim morbi in causā esse, quo serius perficeretur,

Liv. 40, 26, 5:

verecundiam multis in causā fuisse, ut, etc.,

Quint. 12, 5, 2; Plin. Ep. 6, 10, 3; 7, 5, 1; Plin. 9, 30, 49, § 94; cf.:

tarditatis causa in senatu fuit,

Liv. 4, 58, 4.—

Causā, in abl. with gen. or possess. adj. (usu. put after the noun), as patris causā, meā causā, on account of, for the sake of (in the best prose, almost always referring to the future, and implying a purpose; cf. propter with acc. of the pre-existing cause or motive):

honoris tui causā huc ad te venimus,

Plaut. Poen. 3, 3, 25; Ter. Phorm. 5, 7, 35; Cic. Fam. 13, 26, 2 al.:

animi causa, v. animus, II., etc.: exempli causā, v. exemplum: causā meā,

Plaut. Most. 5, 2, 47; id. Poen. 1, 2, 160; id. Am. 1, 3, 42 al.; Ter. Heaut. prol. 41; 5, 5, 23 al.;

causā meāpte,

id. ib. 4, 3, 8:

nostra causa,

id. Phorm. 4, 4, 14; Cic. Ac. 2, 38, 120; Quint. 7, 4, 9:

vestrā magis hoc causā volebam quam meā,

Cic. de Or. 1, 35. 162:

aliena potius causa quam sua,

Quint. 3, 7, 16.—Put before the noun:

rastros capsit causă potiendi agri,

Enn. Ann. 324 Vahl.:

quidquid hujus feci, causā virginis Feci,

Ter. Eun. 1, 2, 122; so Liv. 26, 32, 6; 31, 12, 4; 39, 14, 8; 40, 41 fin.; 40, 44, 10.—Rarely with propter in the same sense:

vestrarum sedum templorumque causā, propter salutem meorum civium,

Cic. Sest. 20, 45.—With gen. of pers. or reflex. pron. instead of possess. very rare (v. Lahmeyer ad Cic. Lael. 16, 57):

quod illi semper sui causā fecerant,

Cic. Verr. 2, 3, 52, § 121.

Esp.

= justa causa, good reason, just cause, full right:

cum causā accedere ad accusandum,

with good reason, Cic. Verr. 2, 1, 8, § 21; so,

cum causā,

id. de Or. 2, 60, 247; Varr. R. R. 1, 17, 4; 3, 16, 7;

and the contrary: sine causā,

without good reason, Cic. Div. 2, 28, 61; id. de Or. 2, 60, 246; Caes. B. G. 1, 14; Nep. Alcib. 6, 2 al.—

An apology, excuse, Cato, R. R. 2, 2; Plaut. Capt. 3, 4, 92; Ter. Phorm. 2, 1, 42; Cic. Fam. 16, 19 fin.; Verg. A. 9, 219 al.—

Causam alicui dare alicujus rei, occasion:

qui (Nebatius) mihi dedit causam harum litterarum,

Cic. Fam. 11, 27, 8;

for which poët.: Bacchus et ad culpam causas dedit,

Verg. G. 2, 455 Forbig. ad loc.—

A feigned cause, a pretext, pretence, = praetextus, prophasis:

habere causam,

Plaut. As. 4, 1, 44:

fingere falsas causas,

Ter. Hec. 4, 4, 71; id. And. 1, 3, 8 Ruhnk.; 4, 1, 18; id. Phorm. 2, 1, 4:

fingit causas ne det,

id. Eun. 1, 2, 58; cf. Tib. 1, 6, 11:

morae facere,

to pretend reasons for the delay, Sall. J. 36, 2:

inferre causam,

Caes. B. G. 1, 39, 2:

causam interponere,

Nep. Them. 7, 1; cf. id. Milt. 4, 1:

bellandi,

id. Ham. 3, 1:

belli,

Tac. A. 12, 45:

jurgii,

Phaedr. 1, 1, 4 al. (On the other hand, causa, a true cause, is opp. to praetextus, a pretext, Suet. Caes. 30.)—So freq. per causam, under the pretext, Caes. B. C. 3, 24; 3, 76; 3, 87; Liv. 2, 32, 1 Drak.; 22, 61, 8; Suet. Caes. 2; id. Oth. 3; id. Vesp. 1; Tib. 1, 6, 26; Ov. H. 20, 140; id. Tr. 2, 452.—

In judic. lang. t. t., a cause, judicial process, lawsuit:

privatae,

Cic. Inv. 1, 3, 4:

publicae,

id. de Or. 3, 20, 74; id. Rosc. Am. 21, 59:

capitis aut famae,

id. Fam. 9, 21, 1:

causam agere,

id. de Or. 2, 48, 199; Quint. 6, 1, 54; 7, 2, 55; 10, 7, 30;

11, 1, 67 et saep.: constituere,

Cic. Verr. 2, 5, 1, § 1:

perorare,

id. Quint. 24, 77:

defendere,

Quint. 3, 6, 9; 12, 1, 24; 12, 1, 37; Suet. Caes. 49:

exponere,

Quint. 2, 5, 7:

perdere,

Cic. Rosc. Com. 4, 10:

obtinere,

id. Fam. 1, 4, 1:

tenere (= obticere),

Ov. M. 13, 190: causā cadere, v. cado, II.: causam dicere, to defend one ' s self, or to make a defence (as an advocate), Cic. Rosc. Am. 5, 12 and 13; 21, 54; id. Sest. 8, 18; id. Quint. 8, 31; Liv. 29, 19, 5; Quint. 5, 11, 39; 8, 2, 24; Suet. Caes. 30 et saep.— Poet.: causa prior, the first part of the process, i. e. the trial, Ov. M. 15, 37.—Hence,

Out of the sphere of judicial proceedings, the party, faction, cause that one defends:

ne condemnare causam illam, quam secutus esset, videretur, etc.,

Cic. Lig. 9, 27 sq.:

suarum partium causa,

Quint. 3, 8, 57:

causa Caesaris melior,

id. 5, 11, 42; Tac. A. 1, 36 al. —Hence,

Meton.

A relation of friendship, connection:

quīcum tibi adfininitas, societas, omnes denique causae et necessitudines veteres intercedebant,

Cic. Quint. 15, 48:

explicare breviter, quae mihi sit ratio et causa cum Caesare,

id. Prov. Cons. 17, 40; id. Fam. 13, 19, 1.—

In gen., = condicio, a condition, state, situation, relation, position:

ut nonnumquam mortem sibi ipse consciscere aliquis debeat, alius in eādem causā non debeat: num enim aliā in causā M. Cato fuit, alia ceteri, qui se in Africā Caesari tradiderunt?

Cic. Off. 1, 31, 112; so Caes. B. G. 4, 4 Herz.:

(Regulus) erat in meliore causā quam, etc.,

Cic. Off. 3, 27, 100; id. Agr. 3, 2, 9 (where for causa in the foll. clause is condicio):

atque in hoc genere mea causa est, ut, etc.,

id. Fam. 2, 4, 1; cf. id. ib. 9, 13, 1.—

= negotium, a cause, business undertaken for any one, an employment:

cui senatus dederat publice causam, ut mihi gratias ageret,

Cic. Verr. 2, 3, 73, § 170:

quod nemo eorum rediisset, qui super tali causā eodem missi erant,

Nep. Paus. 4, 1.—

In medic. lang., a cause for disease:

causam metuere,

Cels. 3, 3; so Sen. Cons. ad Marc. 11 fin.; Plin. 28, 15, 61, § 218.—Hence in late Lat. for disease, Cael. Aur. Tard. 5, 10, 95; id. Acut. 2, 29, 157; Veg. 1, 25, 1; 3, 6, 11; 3, 45, 5; 4, 4, 2 al.—

That which lies at the basis of a rhetorical representation, matter, subject, hupothesis, Cic. Top. 21, 79; id. Inv. 1, 6, 8; Auct. Her. 1, 11, 18; Quint. 3, 5, 7 sq.

cĭter, tra, trum ( comp. citerior; sup. citimus; most freq. in comp.; in posit. only Cato ap. Prisc. pp. 589 and 999 P.; and Afran. ap. Prisc. p. 607 ib.), adj. [cis].

On this side:

citer agnus (ager) alligatus ad sacra erit, Cato ap. Prisc. pp. 599 and 989 P.: alter ulteriorem Galliam decernit cum Syriā, alter citeriorem,

Cic. Prov. Cons. 15, 36:

citerior provincia (i. e. Gallia Cisalpina),

Caes. B. G. 1, 10:

in Galliā citeriore,

id. ib. 1, 24; Hirt. B. G. 8, 23; Suet. Caes. 56:

citerior Hispania,

Varr. R. R. 1, 57, 2; Cic. Att. 12, 37, 4; Nep. Cat. 2, 1; Plin. 3, 1, 2, § 6:

Arabia,

Plin. 6, 34, 39, § 213:

Oceanus,

Flor. 4, 12, 46:

ripa,

Vell. 2, 107, 1.—

As that which is on this side is nearer to us than its opposite, lying near, near, close to.

In space:

(stella) ultima a caelo, citima terris,

Cic. Rep. 6, 16, 16; id. Univ. 7 fin.:

citima Persidis (sc. loca),

Plin. 6, 34, 39, § 213. —

Trop.:

deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora,

Cic. Rep. 1, 21, 34:

quantā animi tranquillitate humana et citeriora considerat,

id. Tusc. 5, 25, 71:

ut ad haec citeriora veniam et notiora nobis,

id. Leg. 3, 2, 4:

nam citeriora nondum audiebamus,

id. Fam. 2, 12, 1; Val. Max. 3, 8, 1; 9, 12, 6:

citerioris vitae minister,

private, domestic, Amm. 14, 1, 7.—

In time (post-Aug.), earlier, sooner:

Africano consulatus citerior legitimo tempore datus est,

Val. Max. 8, 15, 1; 6, 3, 11:

in antiquius citeriusve,

Vell. 1, 17, 2:

citeriore die (opp. longiore),

Dig. 23, 4, 15.—

In measure or degree, small, little:

citerior tamen est poena quam scelus,

Quint. Decl. 299; Val. Max. 8, 7, ext. 10.— Advv.: comp. cĭtĕrĭus, less:

citerius debito resistere,

Sen. Ira, 1, 16, 11; sup. cĭtĭmē, least, acc. to Prisc. p. 1016 P.—

Hence,

cī̆trā, adv. and prep. with acc., on this side, on the hither or nearer side (opp. to ultra; more freq. than cis, q. v.).

Prop.

Adv.:

(dextera) nec citra mota nec ultra,

neither this way nor that, Ov. M. 5, 186; cf.:

ultra citraque pervolare,

Plin. 10, 23, 31, § 61:

citra est Oglasa,

id. 3, 6, 12, § 80; 6, 11, 12, § 30:

citra fuere margines,

id. 2, 17, 14, § 73.—

With acc.:

Germani qui essent citra Rhenum,

Caes. B. G. 6, 32:

is locus est citra Leucadem stadia CXX.,

Cic. Fam. 16, 2; so,

citra Veliam,

id. Att. 16, 7, 5:

citra mare,

Hor. S. 2, 8, 47:

mare citra,

id. ib. 1, 10, 31:

citra flumen intercepti,

Liv. 21, 48, 6:

citra Tauri juga,

id. 38, 48, 1 al. —

With verbs of motion: ut exercitum citra flumen Rubiconem educeret,

Cic. Phil. 6, 3, 5:

ut omnes citra flumen eliceret,

Caes. B. G. 6, 8; Liv. 21, 54, 4; Hor. S. 1, 1, 106.—

(Acc. to citer, II.) Of that which takes [p. 345] place, or is within a fixed boundary, and yet does not reach that boundary, within, beneath, short of, less than.

Adv.:

non erit necesse id usque a capite arcessere: saepe etiam citra licet,

not so far, Cic. Top. 9, 39:

paucis citra milibus lignatores ei occurrunt,

Liv. 10, 25, 4:

citra quam proxime fuerint (defectus lunae),

Plin. 2, 13, 10, § 86:

citra exsultare,

id. 17, 22, 35, § 180: tela citra cadebant (i. e. did not reach the Romans), Tac. H. 3, 23.—

With acc.:

nec a postremā syllabā citra tertiam,

before the third syllable, Cic. Or. 18, 58 (cf. Quint. 1, 5, 30: acuta intra numerum trium syllabarum continetur); id. 8, 6, 76:

cur Veneris stella numquam longius XLVI. portibus ab sole... abscedant, saepe citra eas ad solem reciprocent,

Plin. 2, 17, 14, § 72; 2, 17, 15, § 77.—

Trop.

Adv. of measure:

neve domi praesume dapes et desine citra Quam capias paulo,

Ov. A. A. 3, 757; cf.:

culta citra quam debuit illa,

id. P. 1, 7, 55.—

With acc.: pronepos ego regis aquarum;

Nec virtus citra genus est,

is not behind my family, Ov. M. 10, 607:

glans cum citra satietatem data est,

not to satiety, Col. 7, 6, 5; cf. id. 9, 13, 2; so,

fatigationem,

Cels. 1, 2; cf. Plin. 19, 8, 54, § 171:

scelus,

Ov. Tr. 5, 8, 23:

citra necem tua constitit ira,

id. ib. 2, 127:

usus citra intellectum acrimoniae,

Plin. 19, 8, 54, § 171. —

In time (with acc. rare;

perh. not anteAug.): citra Kalendas Octobris,

Col. 2, 8, 3; cf. Gell. 12, 13:

Trojana tempora,

Ov. M. 8, 365:

juventam,

id. ib. 10, 84:

temporis finem,

Dig. 49, 16, 15.—

Since the Aug. per. (most freq. in Quint. and Pliny the elder; in the former more than twenty times), in gen. of that which does not belong to, is without, or beyond something, without, aside from, apart from, except, without regard to, setting aside (for the class. sine, praeter; hence the Gloss.: aneu sine, absque, praeter, citra, Gloss. Cyr.; citra dicha, chôris, ektos, Gloss. Phil.); with acc.:

citra hoc experimentum multa sunt, quae, etc.,

Col. 2, 2, 20:

plus usus sine doctrinā, quam citra usum doctrina valet,

Quint. 12, 6, 4:

Phidias in ebore longe citra aemulum,

id. 12, 10, 9:

vir bonus citra virtutem intellegi non potest,

id. 12, 2, 1; so,

accusationem,

id. 7, 2, 26; 3, 8, 21; 7, 10, 3:

tranare aquas citra docentem natura ipsa sciunt,

id. 2, 16, 13:

citra invidiam,

Plin. 7, 29, 30, § 108:

citra ullum aliud incommodum,

id. 2, 51, 52, § 137:

citra dolorem,

id. 12, 17, 40, § 79; Plin. Ep. 2, 1, 4:

morsum,

Plin. 8, 38, 57, § 136:

vulnus,

id. 20, 21, 84, § 225 al.:

citra fidem,

Tac. Agr. 1:

citra speciem aut delectationem,

id. G. 16:

citra Senatūs populique auctoritatem,

Suet. Caes. 28:

commoda emeritorum,

id. Aug. 24:

spem omnium fortuna cessit,

Flor. 3, 1, 2:

etiam citra spectaculorum dies,

i.e. even out of the time of the established spectacles, Suet. Aug. 43:

citra magnitudinem prope Ponto similis,

excepting its size, Mel. 1, 19, 17; Tac. Agr. 10; Quint. 2, 4, 22; so id. 7, 2, 13; Dig. 3, 6, 9: lana tincta fuco citra purpuras placet, Ov. Fragm. ap. Quint. 12, 10, 75.—Citra sometimes follows its case, Hor. S. 1, 1, 107; 1, 10, 31.—

cī̆trō, adv. (orig. dat. sing.), always in the connection and position ultro citroque, ultro et citro, ultro ac citro, or without copula ultro citro (not ultroque citroque), hither and thither, this way and that, here and there, to and fro, from both sides, backwards and forwards, reciprocally; Fr. par ci par là, ça et là (in good prose):

ultro ac citro commeare,

Varr. R. R. 3, 5, 16:

sursum deorsum, ultro citro commeantibus,

Cic. N. D. 2, 23, 84: ultro citroque commeare, Auct. B. Afr. 20; Plin. 2, 38, 38, § 104; * Suet. Calig. 19; Lucr. 4, 32:

qui ultro citroque navigarent,

Cic. Verr. 2, 5, 66, § 170:

cursare ultro et citro,

id. Rosc. Am. 22, 60 (in Prisc. p. 1011 P., perh. only from memory written ultro citroque):

bis ultro citroque transcurrerunt,

Liv. 40, 40, 7 al.:

cum saepe ultro citroque legati inter eos mitterentur,

Caes. B. G. 1, 42; id. B. C. 1, 20; Liv. 5, 8, 6:

multis verbis ultro citroque habitis,

Cic. Rep. 6, 9, 9; cf. Liv. 9, 45, 2; 7, 9, 2:

beneficiis ultro citro datis acceptisque,

Cic. Off. 1, 17, 56:

ut obsides ultro citroque darentur,

Liv. 44, 23, 2:

datā ultro citroque fide,

id. 29, 23, 5:

inplicati ultro et citro vel usu diuturno vel etiam officiis,

Cic. Lael. 22, 85 Klotz N. cr.: alternatis ultro citro aestibus, Sen. Q. N. 4, 2, 29:

ultro citroque versus,

Amm. 30, 3, 5.

commentārĭensis, is, m. [commentarius], one who takes control, has the care of a thing; and specif.,

A registrar of public documents, a recorder, secretary, Dig. 49, 14, 45, § 7; Cod. Just. 1, 27, 1, § 8.—

One who makes out a list of prisoners, a keeper of a prison, Cod. Just. 9, 4, 4; Dig. 48, 20, 6; 48, 3, 8.—

One who forms a list of soldiers, Ps.-Ascon. Cic. Verr. 2, 1, 28, § 71.

con-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. [capio], to take or lay hold of, to take to one's self, to take in, take, receive, etc. (class. in prose and poetry).

Prop.

In gen.:

nuces si fregeris, vix sesquimodio concipere possis,

Varr. R. R. 1, 7, 3:

truleum latius, quo concipiat aquam,

id. L. L. 5, § 118 Müll.; cf. Lucr. 6, 503; and:

concipit Iris aquas,

draws up, Ov. M. 1, 271:

madefacta terra caducas Concepit lacrimas, id. ib 6, 397: imbres limumque,

Col. Arb. 10, 3.—Of water, to take up, draw off, in a pipe, etc.:

Alsietinam aquam,

Front. Aquaed. 11; 5 sqq.— Pass., to be collected or held, to gather:

pars (animae) concipitur cordis parte quādam,

Cic. N. D. 2, 55, 138:

ut quisque (umor) ibi conceptus fuerit, quam celerrime dilabatur,

Col. 1, 6, 5.—Hence, con-cepta, ōrum, n. subst., measures of fluids, capacity of a reservoir, etc.:

amplius quam in conceptis commentariorum,

i. e. the measures described in the registers, Front. Aquaed. 67; 73.—Of the approach of death:

cum jam praecordiis conceptam mortem contineret,

Cic. Tusc. 1, 40, 96:

ventum veste,

Quint. 11, 3, 119; cf.:

plurimum ventorum,

Plin. 16, 31, 57, § 131; and:

magnam vim venti,

Curt. 4, 3, 2:

auram,

id. 4, 3, 16; cf. Ov. M. 12, 569:

aëra,

id. ib. 1, 337:

ignem,

Lucr. 6, 308; so Cic. de Or. 2, 45, 190; Liv. 21, 8, 12; 37, 11, 13; Ov. M. 15, 348.—Of lime slaked:

ubi terrenā silices fornace soluti concipiunt ignem liquidarum aspergine aquarum,

Ov. M. 7, 108 al.; cf.:

lapidibus igne concepto,

struck, Vulg. 2 Macc. 10, 3:

flammam,

Caes. B. C. 2, 14:

flammas,

Ov. M. 1, 255; cf.

of the flame of love: flammam pectore,

Cat. 64, 92:

ignem,

Ov. M. 9, 520; 10, 582:

validos ignes,

id. ib. 7, 9:

medicamentum venis,

Curt. 3, 6, 11:

noxium virus,

Plin. 21, 13, 44, § 74:

morbum,

Col. 7, 5, 14:

in eā parte nivem concipi,

is formed, Sen. Q. N. 4, 2, 1. —Of disease:

is morbus aestate plerumque concipitur,

Col. 7, 5, 14:

si ex calore et aestu concepta pestis invasit,

id. 7, 5, 2.—

In partic.

To take or receive ( animal or vegetable) fecundation, to conceive, become pregnant.

Absol.:

more ferarum putantur Concipere uxores,

Lucr. 4, 1266; Varr. R. R. 2, 1, 17:

cum concepit mula,

Cic. Div. 2, 22, 50:

ex illo concipit ales,

Ov. M. 10, 328 et saep.:

(arbores) concipiunt variis diebus et pro suā quaeque naturā,

Plin. 16, 25, 39, § 94.—

With acc.:

ut id, quod conceperat, servaret,

Cic. Clu. 12, 33:

Persea, quem pluvio Danaë conceperat auro,

Ov. M. 4, 611:

aliquem ex aliquo,

Cic. Clu. 11, 31; Suet. Aug. 17; id. Claud. 27:

ex adulterio,

id. Tib. 62:

de aliquo,

Ov. M. 3, 214:

alicujus semine,

id. ib. 10, 328:

ova (pisces),

Plin. 9, 51, 75, § 165.— Poet.:

concepta crimina portat, i. e. fetum per crimen conceptum,

Ov. M. 10, 470 (cf. id. ib. 3, 268):

omnia, quae terra concipiat semina,

Cic. N. D. 2, 10, 26:

frumenta quaedam in tertio genu spicam incipiunt concipere,

Plin. 18, 7, 10, § 56.— Subst.: conceptum, i, n., the fetus:

ne praegnanti medicamentum, quo conceptum excutitur, detur,

Scrib. Ep. ad Callist. p. 3:

coacta conceptum a se abigere,

Suet. Dom. 22.—

In Ovid, meton., of a woman, to unite herself in marriage, to marry, wed:

Dea undae, Concipe. Mater eris juvenis, etc.,

Ov. M. 11, 222.—

Concipere furtum, in jurid. Lat., to find out or discover stolen property, Just. Inst. 4, 1, § 4; cf.: penes quem res concepta et inventa [p. 401] est, Paul. Sent. 2, 31, 5; Gell. 11, 18, 9 sq.; Gai Inst. 3, 186.—

Trop.

To take or seize something by the sense of sight, to see, perceive (cf. comprehendo, II. A.):

haec tanta oculis bona concipio,

Plaut. Poen. 1, 2, 65.—Far more freq.,

To perceive in mind.

In gen., to comprehend intellectually, to take in, imagine, conceive, think:

agedum, inaugura fierine possit, quod nunc ego mente concipio,

Liv. 1, 36, 3; so,

aliquid animo,

id. 9, 18, 8; cf.:

imaginem quandam concipere animo perfecti oratoris,

Quint. 1, 10, 4; cf. id. 2, 20, 4; 9, 1, 19 al.:

quid mirum si in auspiciis imbecilli animi superstitiosa ista concipiant?

Cic. Div. 2, 39, 81:

quantalibet magnitudo hominis concipiatur animo,

Liv. 9, 18, 8 Drak. ad loc.:

de aliquo summa concipere,

Quint. 6, prooem. §

2: onus operis opinione prima concipere,

id. 12, prooem. § 1: protinus concepit Italiam et arma virumque, conceived the plan of the Æneid, Mart. 8, 56, 19.—

In partic., to understand, comprehend, perceive:

quoniam principia rerum omnium animo ac mente conceperit,

Cic. Leg. 1, 22, 59:

quae neque concipi animo nisi ab iis qui videre, neque, etc.,

Plin. 36, 15, 24, § 124:

fragor, qui concipi humanā mente non potest,

id. 33, 4, 21, § 73:

concipere animo potes, quam simus fatigati,

Plin. Ep. 3, 9, 24.—With acc. and inf.:

quod ita juratum est, ut mens conciperet fleri oportere, id servandum est,

Cic. Off. 3, 29, 107:

forsitan et lucos illic concipias animo esse,

Ov. M. 2, 77:

concepit, eos homines posse jure mulceri,

Vell. 2, 117, 3; Cels. 7 praef. fin. —

To receive in one's self, adopt, harbor any disposition of mind, emotion, passion, evil design, etc., to give place to, foster, to take in, receive; to commit (the figure derived from the absorbing of liquids;

hence): quod non solum vitia concipiunt ipsi, sed ea infundunt in civitatem,

Cic. Leg. 3, 14, 32:

inimicitiae et aedilitate et praeturā conceptae,

Caes. B. C. 3, 16; so,

mente vaticinos furores,

Ov. M. 2, 640:

animo ingentes iras,

id. ib. 1, 166:

spem,

id. ib. 6, 554; cf.:

spemque metumque,

id. F. 1, 485:

aliquid spe,

Liv. 33, 33, 8:

amorem,

Ov. M. 10, 249:

pectore tantum robur,

Verg. A. 11, 368:

auribus tantam cupiditatem,

Cic. Verr. 2, 4, 45, § 101 al.:

re publicā violandā fraudis inexpiabiles concipere,

id. Tusc. 1, 30, 72:

malum aut scelus,

id. Cat. 2, 4, 7:

scelus in sese,

id. Verr. 2, 1, 4, § 9:

flagitium cum aliquo,

id. Sull. 5, 16.—

To draw up, comprise, express something in words, to compose (cf. comprehendo, II. C.):

quod ex animi tui sententiā juraris, sicut verbis concipiatur more nostro,

Cic. Off. 3, 29, 108:

vadimonium,

id. Q. Fr. 2, 13 (15), 3:

jusjurandum,

Liv. 1, 32, 8; Tac. H. 4, 41; cf.:

jurisjurandi verba,

id. ib. 4, 31;

and verba,

Liv. 7, 5, 5:

edictum,

Dig. 13, 6, 1:

libellos,

ib. 48, 19, 9:

stipulationem,

ib. 41, 1, 38:

obligationem in futurum,

ib. 5, 1, 35:

actionem in bonum et aequum,

ib. 4, 5, 8:

foedus,

Verg. A. 12, 13 (id est conceptis verbis:

concepta autem verba dicuntur jurandi formula, quam nobis transgredi non licet, Serv.): audet tamen Antias Valerius concipere summas (of the slain, etc.),

to report definitely, Liv. 3, 5, 12.—T. t., of the lang. of religion, to make something (as a festival, auspices, war, etc.) known, to promulgate, declare in a set form of words, to designate formally:

ubi viae competunt tum in competis sacrificatur: quotannis is dies (sc. Compitalia) concipitur,

Varr. L. L. 6, § 25 Müll.:

dum vota sacerdos Concipit,

Ov. M. 7, 594:

sic verba concipito,

repeat the following prayer, Cato, R. R. 139, 1; 141, 4:

Latinas sacrumque in Albano monte non rite concepisse (magistratus),

Liv. 5, 17, 2 (cf. conceptivus):

auspicia,

id. 22, 1, 7:

locus quibusdam conceptis verbis finitus, etc.,

Varr. L. L. 7, § 8 Müll.:

ut justum conciperetur bellum,

id. ib. 5, §

86 ib.—So of a formal repetition of set words after another person: senatus incohantibus primoribus jus jurandum concepit,

Tac. H. 4, 41:

vetus miles dixit sacramentum... et cum cetera juris jurandi verba conciperent, etc.,

id. ib. 4, 31: verba jurationis concipit, with acc. and inf., he takes the oath, that, etc., Macr. S. 1, 6, 30.—Hence, conceptus, a, um, P. a., formal, in set form:

verbis conceptissimis jurare,

Petr. 113, 13.—Hence, absol.: mente concepta, things apprehended by the mind, perceptions: consuetudo jam tenuit, ut mente concepta sensus vocaremus, Quint. 8, 5, 2; cf. id. 5, 10, 4.

con-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. [capio], to take or lay hold of, to take to one's self, to take in, take, receive, etc. (class. in prose and poetry).

Prop.

In gen.:

nuces si fregeris, vix sesquimodio concipere possis,

Varr. R. R. 1, 7, 3:

truleum latius, quo concipiat aquam,

id. L. L. 5, § 118 Müll.; cf. Lucr. 6, 503; and:

concipit Iris aquas,

draws up, Ov. M. 1, 271:

madefacta terra caducas Concepit lacrimas, id. ib 6, 397: imbres limumque,

Col. Arb. 10, 3.—Of water, to take up, draw off, in a pipe, etc.:

Alsietinam aquam,

Front. Aquaed. 11; 5 sqq.— Pass., to be collected or held, to gather:

pars (animae) concipitur cordis parte quādam,

Cic. N. D. 2, 55, 138:

ut quisque (umor) ibi conceptus fuerit, quam celerrime dilabatur,

Col. 1, 6, 5.—Hence, con-cepta, ōrum, n. subst., measures of fluids, capacity of a reservoir, etc.:

amplius quam in conceptis commentariorum,

i. e. the measures described in the registers, Front. Aquaed. 67; 73.—Of the approach of death:

cum jam praecordiis conceptam mortem contineret,

Cic. Tusc. 1, 40, 96:

ventum veste,

Quint. 11, 3, 119; cf.:

plurimum ventorum,

Plin. 16, 31, 57, § 131; and:

magnam vim venti,

Curt. 4, 3, 2:

auram,

id. 4, 3, 16; cf. Ov. M. 12, 569:

aëra,

id. ib. 1, 337:

ignem,

Lucr. 6, 308; so Cic. de Or. 2, 45, 190; Liv. 21, 8, 12; 37, 11, 13; Ov. M. 15, 348.—Of lime slaked:

ubi terrenā silices fornace soluti concipiunt ignem liquidarum aspergine aquarum,

Ov. M. 7, 108 al.; cf.:

lapidibus igne concepto,

struck, Vulg. 2 Macc. 10, 3:

flammam,

Caes. B. C. 2, 14:

flammas,

Ov. M. 1, 255; cf.

of the flame of love: flammam pectore,

Cat. 64, 92:

ignem,

Ov. M. 9, 520; 10, 582:

validos ignes,

id. ib. 7, 9:

medicamentum venis,

Curt. 3, 6, 11:

noxium virus,

Plin. 21, 13, 44, § 74:

morbum,

Col. 7, 5, 14:

in eā parte nivem concipi,

is formed, Sen. Q. N. 4, 2, 1. —Of disease:

is morbus aestate plerumque concipitur,

Col. 7, 5, 14:

si ex calore et aestu concepta pestis invasit,

id. 7, 5, 2.—

In partic.

To take or receive ( animal or vegetable) fecundation, to conceive, become pregnant.

Absol.:

more ferarum putantur Concipere uxores,

Lucr. 4, 1266; Varr. R. R. 2, 1, 17:

cum concepit mula,

Cic. Div. 2, 22, 50:

ex illo concipit ales,

Ov. M. 10, 328 et saep.:

(arbores) concipiunt variis diebus et pro suā quaeque naturā,

Plin. 16, 25, 39, § 94.—

With acc.:

ut id, quod conceperat, servaret,

Cic. Clu. 12, 33:

Persea, quem pluvio Danaë conceperat auro,

Ov. M. 4, 611:

aliquem ex aliquo,

Cic. Clu. 11, 31; Suet. Aug. 17; id. Claud. 27:

ex adulterio,

id. Tib. 62:

de aliquo,

Ov. M. 3, 214:

alicujus semine,

id. ib. 10, 328:

ova (pisces),

Plin. 9, 51, 75, § 165.— Poet.:

concepta crimina portat, i. e. fetum per crimen conceptum,

Ov. M. 10, 470 (cf. id. ib. 3, 268):

omnia, quae terra concipiat semina,

Cic. N. D. 2, 10, 26:

frumenta quaedam in tertio genu spicam incipiunt concipere,

Plin. 18, 7, 10, § 56.— Subst.: conceptum, i, n., the fetus:

ne praegnanti medicamentum, quo conceptum excutitur, detur,

Scrib. Ep. ad Callist. p. 3:

coacta conceptum a se abigere,

Suet. Dom. 22.—

In Ovid, meton., of a woman, to unite herself in marriage, to marry, wed:

Dea undae, Concipe. Mater eris juvenis, etc.,

Ov. M. 11, 222.—

Concipere furtum, in jurid. Lat., to find out or discover stolen property, Just. Inst. 4, 1, § 4; cf.: penes quem res concepta et inventa [p. 401] est, Paul. Sent. 2, 31, 5; Gell. 11, 18, 9 sq.; Gai Inst. 3, 186.—

Trop.

To take or seize something by the sense of sight, to see, perceive (cf. comprehendo, II. A.):

haec tanta oculis bona concipio,

Plaut. Poen. 1, 2, 65.—Far more freq.,

To perceive in mind.

In gen., to comprehend intellectually, to take in, imagine, conceive, think:

agedum, inaugura fierine possit, quod nunc ego mente concipio,

Liv. 1, 36, 3; so,

aliquid animo,

id. 9, 18, 8; cf.:

imaginem quandam concipere animo perfecti oratoris,

Quint. 1, 10, 4; cf. id. 2, 20, 4; 9, 1, 19 al.:

quid mirum si in auspiciis imbecilli animi superstitiosa ista concipiant?

Cic. Div. 2, 39, 81:

quantalibet magnitudo hominis concipiatur animo,

Liv. 9, 18, 8 Drak. ad loc.:

de aliquo summa concipere,

Quint. 6, prooem. §

2: onus operis opinione prima concipere,

id. 12, prooem. § 1: protinus concepit Italiam et arma virumque, conceived the plan of the Æneid, Mart. 8, 56, 19.—

In partic., to understand, comprehend, perceive:

quoniam principia rerum omnium animo ac mente conceperit,

Cic. Leg. 1, 22, 59:

quae neque concipi animo nisi ab iis qui videre, neque, etc.,

Plin. 36, 15, 24, § 124:

fragor, qui concipi humanā mente non potest,

id. 33, 4, 21, § 73:

concipere animo potes, quam simus fatigati,

Plin. Ep. 3, 9, 24.—With acc. and inf.:

quod ita juratum est, ut mens conciperet fleri oportere, id servandum est,

Cic. Off. 3, 29, 107:

forsitan et lucos illic concipias animo esse,

Ov. M. 2, 77:

concepit, eos homines posse jure mulceri,

Vell. 2, 117, 3; Cels. 7 praef. fin. —

To receive in one's self, adopt, harbor any disposition of mind, emotion, passion, evil design, etc., to give place to, foster, to take in, receive; to commit (the figure derived from the absorbing of liquids;

hence): quod non solum vitia concipiunt ipsi, sed ea infundunt in civitatem,

Cic. Leg. 3, 14, 32:

inimicitiae et aedilitate et praeturā conceptae,

Caes. B. C. 3, 16; so,

mente vaticinos furores,

Ov. M. 2, 640:

animo ingentes iras,

id. ib. 1, 166:

spem,

id. ib. 6, 554; cf.:

spemque metumque,

id. F. 1, 485:

aliquid spe,

Liv. 33, 33, 8:

amorem,

Ov. M. 10, 249:

pectore tantum robur,

Verg. A. 11, 368:

auribus tantam cupiditatem,

Cic. Verr. 2, 4, 45, § 101 al.:

re publicā violandā fraudis inexpiabiles concipere,

id. Tusc. 1, 30, 72:

malum aut scelus,

id. Cat. 2, 4, 7:

scelus in sese,

id. Verr. 2, 1, 4, § 9:

flagitium cum aliquo,

id. Sull. 5, 16.—

To draw up, comprise, express something in words, to compose (cf. comprehendo, II. C.):

quod ex animi tui sententiā juraris, sicut verbis concipiatur more nostro,

Cic. Off. 3, 29, 108:

vadimonium,

id. Q. Fr. 2, 13 (15), 3:

jusjurandum,

Liv. 1, 32, 8; Tac. H. 4, 41; cf.:

jurisjurandi verba,

id. ib. 4, 31;

and verba,

Liv. 7, 5, 5:

edictum,

Dig. 13, 6, 1:

libellos,

ib. 48, 19, 9:

stipulationem,

ib. 41, 1, 38:

obligationem in futurum,

ib. 5, 1, 35:

actionem in bonum et aequum,

ib. 4, 5, 8:

foedus,

Verg. A. 12, 13 (id est conceptis verbis:

concepta autem verba dicuntur jurandi formula, quam nobis transgredi non licet, Serv.): audet tamen Antias Valerius concipere summas (of the slain, etc.),

to report definitely, Liv. 3, 5, 12.—T. t., of the lang. of religion, to make something (as a festival, auspices, war, etc.) known, to promulgate, declare in a set form of words, to designate formally:

ubi viae competunt tum in competis sacrificatur: quotannis is dies (sc. Compitalia) concipitur,

Varr. L. L. 6, § 25 Müll.:

dum vota sacerdos Concipit,

Ov. M. 7, 594:

sic verba concipito,

repeat the following prayer, Cato, R. R. 139, 1; 141, 4:

Latinas sacrumque in Albano monte non rite concepisse (magistratus),

Liv. 5, 17, 2 (cf. conceptivus):

auspicia,

id. 22, 1, 7:

locus quibusdam conceptis verbis finitus, etc.,

Varr. L. L. 7, § 8 Müll.:

ut justum conciperetur bellum,

id. ib. 5, §

86 ib.—So of a formal repetition of set words after another person: senatus incohantibus primoribus jus jurandum concepit,

Tac. H. 4, 41:

vetus miles dixit sacramentum... et cum cetera juris jurandi verba conciperent, etc.,

id. ib. 4, 31: verba jurationis concipit, with acc. and inf., he takes the oath, that, etc., Macr. S. 1, 6, 30.—Hence, conceptus, a, um, P. a., formal, in set form:

verbis conceptissimis jurare,

Petr. 113, 13.—Hence, absol.: mente concepta, things apprehended by the mind, perceptions: consuetudo jam tenuit, ut mente concepta sensus vocaremus, Quint. 8, 5, 2; cf. id. 5, 10, 4.

consultor, ōris, m. [consulo].

One who maturely considers, reflects, takes counsel upon a thing, etc., Afran. ap. Non. p. 5, 6, 8 (Com. Rel. v. 332 Rib.).—

One who gives counsel, a counsellor, adviser.

Prop. (several times in Sallust;

elsewh. rare): egomet in agmine, aut in proelio consultor idem et socius periculi vobiscum adero,

Sall. J. 85, 47; so id. ib. 103, 7; id. H. 3, 61, 15 Dietsch.—

Prov.: malum consilium consultori est pessumum, Annal. Max. ap. Gell. 4, 5 (acc. to Hes. Op. et D. 264: Hê de kakê boulê tôi bouleusanti kakistê), and Varr. R. R. 3, 2, 1; cf.:

prava incepta consultoribus noxae esse,

Sall. H. 1, 48, 1 Dietsch:

sua exempla in consultores recidisse,

Tac. A. 6, 10.—

Trop.:

ita cupidine atque irā, pessumis consultoribus, grassari,

Sall. J. 64, 5.—

He who asks counsel of one, a consulter; esp. used of him who consults a lawyer in reference to a suit at law, a client (several times in Cic.;

elsewh. rare),

Cic. Balb. 19, 45; id. Mur. 9, 22 bis; id. Tusc. 5, 38, 112; * Hor. S. 1, 1, 10:

dei,

Luc. 5, 187 (i. e. qui consulis deum, Schol.).

consultor, āri, v. 2. consulto fin.