Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

sponsālĭa

  • 1 spōnsālia

        spōnsālia ium, n    [ plur n. adj. from sponsus], a betrothal, espousal, wedding: factis sponsalibus: parare, Iu.: sponsalia Crassipedi praebui, a wedding-feast.

    Latin-English dictionary > spōnsālia

  • 2 sponsalia

    sponsālis, e, adj. [3. sponsus].
    I.
    Of or belonging to betrothal or espousal, spousal, sponsal (class.):

    quo die sponsum erat, sponsalis,

    Varr. L. L. 6, § 70 Müll.:

    tabulae,

    Hier. Ep. 54, 15: largitas, Cod. Th. 3, 16, 2. —
    II.
    Substt.
    A.
    sponsālĭa, ĭum ( gen. sponsaliorum, Sen. Ben. 1, 9, 4; Suet. Aug. 53), n.
    1.
    A betrothal, espousal:

    sponsalia dicta sunt a spondendo. Nam moris fuit veteribus stipulari et spondere sibi uxores futuras,

    Dig. 23, 1, 2; where v. the whole section: De sponsalibus; and cf. Sulp. ap. Gell. 4, 4, 2:

    qui (homines missi) Romam venerant factis sponsalibus,

    Cic. Att. 6, 6, 1; Liv. 38, 57; Ov. H. 19 (20), 29:

    parare,

    Juv. 6, 25:

    decentissimum sponsaliorum genus,

    Sen. Ben. 1, 9, 4:

    dies sponsaliorum,

    Suet. Aug. 53; Plin. 9, 35, 58, § 117. —
    * 2.
    A betrothal feast:

    A. d. VIII. Id. Apr. sponsalia Crassipedi praebui,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 1.—
    3.
    A betrothal gift (post-class.), Cod. Just. 5, 3, 3; 5, 71, 8.—
    * B.
    spon-sāle, is, n., a bridal bed, Tert. adv. Val. 31.

    Lewis & Short latin dictionary > sponsalia

  • 3 sponsale

    sponsālis, e, adj. [3. sponsus].
    I.
    Of or belonging to betrothal or espousal, spousal, sponsal (class.):

    quo die sponsum erat, sponsalis,

    Varr. L. L. 6, § 70 Müll.:

    tabulae,

    Hier. Ep. 54, 15: largitas, Cod. Th. 3, 16, 2. —
    II.
    Substt.
    A.
    sponsālĭa, ĭum ( gen. sponsaliorum, Sen. Ben. 1, 9, 4; Suet. Aug. 53), n.
    1.
    A betrothal, espousal:

    sponsalia dicta sunt a spondendo. Nam moris fuit veteribus stipulari et spondere sibi uxores futuras,

    Dig. 23, 1, 2; where v. the whole section: De sponsalibus; and cf. Sulp. ap. Gell. 4, 4, 2:

    qui (homines missi) Romam venerant factis sponsalibus,

    Cic. Att. 6, 6, 1; Liv. 38, 57; Ov. H. 19 (20), 29:

    parare,

    Juv. 6, 25:

    decentissimum sponsaliorum genus,

    Sen. Ben. 1, 9, 4:

    dies sponsaliorum,

    Suet. Aug. 53; Plin. 9, 35, 58, § 117. —
    * 2.
    A betrothal feast:

    A. d. VIII. Id. Apr. sponsalia Crassipedi praebui,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 1.—
    3.
    A betrothal gift (post-class.), Cod. Just. 5, 3, 3; 5, 71, 8.—
    * B.
    spon-sāle, is, n., a bridal bed, Tert. adv. Val. 31.

    Lewis & Short latin dictionary > sponsale

  • 4 sponsalis

    sponsālis, e, adj. [3. sponsus].
    I.
    Of or belonging to betrothal or espousal, spousal, sponsal (class.):

    quo die sponsum erat, sponsalis,

    Varr. L. L. 6, § 70 Müll.:

    tabulae,

    Hier. Ep. 54, 15: largitas, Cod. Th. 3, 16, 2. —
    II.
    Substt.
    A.
    sponsālĭa, ĭum ( gen. sponsaliorum, Sen. Ben. 1, 9, 4; Suet. Aug. 53), n.
    1.
    A betrothal, espousal:

    sponsalia dicta sunt a spondendo. Nam moris fuit veteribus stipulari et spondere sibi uxores futuras,

    Dig. 23, 1, 2; where v. the whole section: De sponsalibus; and cf. Sulp. ap. Gell. 4, 4, 2:

    qui (homines missi) Romam venerant factis sponsalibus,

    Cic. Att. 6, 6, 1; Liv. 38, 57; Ov. H. 19 (20), 29:

    parare,

    Juv. 6, 25:

    decentissimum sponsaliorum genus,

    Sen. Ben. 1, 9, 4:

    dies sponsaliorum,

    Suet. Aug. 53; Plin. 9, 35, 58, § 117. —
    * 2.
    A betrothal feast:

    A. d. VIII. Id. Apr. sponsalia Crassipedi praebui,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 1.—
    3.
    A betrothal gift (post-class.), Cod. Just. 5, 3, 3; 5, 71, 8.—
    * B.
    spon-sāle, is, n., a bridal bed, Tert. adv. Val. 31.

    Lewis & Short latin dictionary > sponsalis

  • 5 praebeō

        praebeō uī, itus, ēre    [prae+habeo], to hold forth, reach out, proffer, offer, tender: os ad contumeliam, submit to open insult, L.: eis os tuum: collum cultris, Iu.: aurīs adulescentium conviciis, give ear, L.— To give, grant, furnish, supply: panem, N.: spectaculum, S.: sponsalia: Luna praebebat lumen eunti, O.— To give up, yield, expose, surrender, offer: se tertiam victimam rei p.: vos telis hostium, L.: Cyrum vertenti fortunae, L.: se praebentem destringere Cygnum, O.— To give, furnish, render, show, exhibit, represent: aetati lubricae exempla nequitiae. speciem pugnantium, Cs.: materiam seditionis, L.: Ciceroni in periculis fidem, N.: Phormio in hac re strenuom hominem praebuit (i. e. se), T.: in re misericordem se: in eos me severum praebeo.— To excite, cause, occasion, arouse: suspicionem insidiarum, N.: praebet errorem, quod, etc., L.: opinionem timoris, Cs.: ludos, furnish sport, T.— To permit, allow, suffer: Quae totiens rapta est, praebuit ipsa rapi, O.
    * * *
    praebere, praebui, praebitus V TRANS
    present/show/put forward; offer; expose physically oneself; expose/submit/allow; make available, supply, provide; be the cause, occasion, produce; render

    Latin-English dictionary > praebeō

  • 6 concurro

    con-curro, curri, cursum, 3 ( perf. redupl. concucurrit, Flor. 4, 2, 33 Duker N. cr.: concucurrisse, Cato ap. Prisc. p. 901 P., and Suet. Caes. 15; cf. Liv. 1, 12 Oud., and Ind. Flor. s. h. v. Duker), v. n.
    I.
    To run together (of several persons), to come or assemble together in multitudes, to rush or flock together in crowds (very freq., and class.).
    A.
    Prop.
    1.
    Absol.:

    tota Italia concurret,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16: video hac tempestate concurrisse omnis adversarios, Cato ap. Prisc. 10, p. 901 P.:

    concurrunt jussu meo plures uno tempore librarii,

    Cic. Agr. 2, 5, 13:

    cum omnes, ut mos est, concurrerent,

    id. Verr. 2, 5, 26, § 65:

    licet concurrant omnes plebei philosophi, nihil tam eleganter explicabunt, etc.,

    unite, id. Tusc. 1, 23, 55:

    multi concurrerant,

    Nep. Dion, 10, 1; Sall. J. 60, 6:

    concurrite, concurrite, cives,

    Val. Max. 4, 1, 12.— Impers.: contionem inprimis advocari jubet;

    summā cum expectatione concurritur,

    Cic. Leg. 2, 5, 13.—
    2.
    Designating the place from which, or the place or purpose to or for which:

    non solum qui in urbe erant, sed etiam undique ex agris concurrerunt,

    Nep. Pelop. 3, 3:

    undique gentes,

    Luc. 3, 321:

    concurrunt laeti mi obviam cupedinarii omnes,

    Ter. Eun. 2, 2, 25: ad hos (sc. Druides) magnus adulescentium numerus disciplinae causā concurrit, Caes. B. G. 6, 13; cf. Quint. 1, 2, 16:

    ad eum magnae copiae,

    Sall. C. 56, 5:

    ad eum homines omnium ordirum corruptissimi,

    id. H. 1, 48, 7 Dietsch:

    ad curiam,

    Cic. Rab. Post. 7, 18 (corresp. to convolare ad Rostra); Liv. 4, 60, 1; Suet. Tit. 11:

    domum tuam cuncta civitas,

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 80:

    ad arma milites,

    Caes. B. G. 3, 22 fin.; so id. ib. 5, 39 fin.:

    ad non dubiam mortem,

    Cic. Tusc. 1, 37, 89:

    ad auxilium sociae,

    Luc. 3, 663:

    signum dedit, ut ad me restituendum Romam concurrerent,

    Cic. Mil. 15, 39:

    omnes concurrerunt ad Perdiccam opprimendum,

    united together, Nep. Eum. 3, 1; id. Phoc. 2, 5:

    ad aliquem audiendum,

    Suet. Caes. 32. — Impers.:

    concurritur undique ad commune incendium restinguendum,

    Cic. Phil. 10, 10, 21:

    concurrendum ad curiam putare,

    id. Rab. Post. 7, 18:

    cum ad arma concurri oporteret,

    Caes. B. G. 2, 20:

    ex proximis castellis eo concursum est,

    id. ib. 2, 33:

    concursum ad curiam esse,

    Liv. 4, 60, 1: Suet. Calig. 6; Quint. 1, 2, 16.—
    * b.
    Poet., to run in attendance upon, to accompany:

    est quibus Eleae concurrit palma quadrigae, as it were,

    follows him on foot, accompanies, Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—
    B.
    Trop. = confugere, to run for refuge or help, to take refuge (rare):

    ad C. Aquilium,

    Cic. Quint. 16, 53 B. and K.:

    nulla sedes, quo concurrant,

    Cic. Att. 8, 3, 4:

    ne darem perditis civibus hominem, quo concurrerent,

    id. Ep. ad Brut. 2, 2, 3:

    interea servitia repudiabat (Catilina), opibus conjurationis fretus,

    Sall. C. 56, 5; Just. 19, 1, 9.—
    2.
    Of words, as under military command:

    ante enim circumscribitur mente sententia confestimque verba concurrunt, quae mens eadem... statim dimittit, ut suo quodque loco respondeat,

    Cic. Or. 59, 200.—
    II.
    To run upon one another, to meet or dash together (class.).
    A.
    Of corporeal objects.
    1.
    In gen.:

    concurrunt nubes ventis,

    Lucr. 6, 97; cf. id. 6, 116:

    ne prorae concurrerent,

    Liv. 37, 30, 4 (al. prorā; cf. Weissenb. ad loc.); cf. id. 44, 42, 5; Luc. 3, 663:

    mediis concurrere in undis (montes, viz., the Symplegades),

    Ov. M. 7, 62; cf. id. Am. 2, 11, 3:

    concurrere montes duo inter se,

    Plin. 2, 83, 85, § 199: actor cum stetit in scaenā, concurrit dextera laevae (viz., in applauding), Hor. Ep. 2, 1, 205:

    labra concurrunt,

    draw together, close, Sen. Ep. 11, 2: os concurrit, id. Ira, 3, 15, 1; id. Ben. 2, 1, 3:

    os,

    Quint. 10, 7, 8; 11, 3, 121.— Transf., of letters and words:

    aspere concurrunt litterae,

    Cic. de Or. 3, 43, 172 (opp. diduci); so id. Or. 45, 154.—Hence,
    2.
    In partic., milit. t. t., to rush together in hostility, to engage in combat, to join battle, to fight (most freq. in the histt.); constr. inter se, cum aliquo, adversus, in, contra aliquem, alicui, and absol.
    (α).
    Inter se:

    concurrunt equites inter se,

    Caes. B. C. 2, 25; so Liv. 26, 51, 4; 29, 18, 10; Suet. Oth. 12; Verg. G. 1, 489; id. A. 10, 436.—
    (β).
    Cum aliquo:

    cum hoc concurrit ipse Eumenes,

    Nep. Eum. 4, 1; so Liv. 8, 8, 15; Vell. 2, 70, 1; Suet. Oth. 10; Ov. M. 13, 87.—
    (γ).
    Adversus, in, or contra aliquem:

    recenti milite adversus fessos longo itinere concurrerat,

    Liv. 35, 1, 6 Weissenb. ad loc.:

    in aliquem,

    Sall. J. 97, 4; Just. 4, 1, 10: equites contra tantam multitudinem audacissime concurrunt, run upon, against, etc., Auct. B. Afr. 6.—
    (δ).
    Alicui (freq. in the poets):

    audet viris concurrere virgo,

    Verg. A. 1, 493; 10, 8; Ov. M. 5, 89; 12, 595 al.:

    quibus (equitibus) cum inpigre, Numidae concurrissent,

    Liv. 24, 15, 7 Weissenb. ad loc.—
    (ε).
    Absol.: repente Antonius in aciem suas copias de vico produxit et sine morā concurrit, Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:

    cum infestis signis concurrunt,

    Sall. C. 60, 2; so Liv. 6, 7, 6; 8, 7, 9 al.; Tac. A. 6, 35; id. H. 2, 42; Suet. Claud. 21:

    ex insidiis,

    Liv. 9, 25, 8; 2, 11, 9:

    mutuis vulneribus,

    Sen. Suas. 7, 14.— Impers. pass.:

    ubi propius ventum est, utrimque magno clamore concurritur,

    Sall. J. 53, 2; so Liv. 10, 40, 13; Hor. S. 1, 1, 7.— Transf.:

    adversus has concurrentis belli minas, legati vallum murosque firmabant,

    Tac. H. 4, 22 init.
    b.
    Not in war; in the jurists, to make the same claim, enter into competition with:

    si non sit, qui ei concurrat, habeat solus bonorum possessionem,

    Dig. 37, 1, 2:

    in hereditatem fratri concurrere,

    ib. 5, 2, 16:

    in pignus,

    ib. 20, 4, 7: in pignore, ib.—
    c.
    Trop. (rare): in tantā causarum varietate cum alia colligantur vel ipsa inter se concurrant, vel in diversum ambiguitate ducantur, Quint. 12, 2, 15:

    cum dolore,

    Sen. Cons. ad Helv. 2:

    concurrit illinc publica, hinc regis salus,

    Sen. Oedip. 830.—
    B.
    Of abstract objects (occurrences, circumstances, points of time, etc.), to meet, concur, fall out at the same time, happen:

    multa concurrunt simul,

    Ter. And. 3, 2, 31; so,

    concurrunt multae opiniones,

    id. Heaut. 2, 2, 3:

    tot verisimilia,

    id. Ad. 4, 4, 19:

    res contrariae,

    Cic. Fin. 5, 10, 28:

    ista casu,

    id. Div. 2, 68, 141:

    quae ut concurrant omnia, optabile est,

    id. Off. 1, 14, 45:

    saepe concurrunt aliquorum bene de me meritorum inter ipsos contentiones,

    id. Planc. 32, 78:

    si quid tale accidisset, ut non concurrerent nomina,

    that the reciprocal accounts do not meet, become due on the same day, id. Att. 16, 3, 5; cf.:

    sponsalia in idem tempus,

    Dig. 3, 2, 13:

    concurrit actio legis Aquiliae et injuriarum,

    to have place together, to be coincident, ib. 9, 2, 5.—
    2.
    Pregn., to accord, agree with (in jurid. Lat.):

    concurrit cum veritate,

    Dig. 29, 2, 30:

    cum summā,

    ib. 29, 30, 53.

    Lewis & Short latin dictionary > concurro

  • 7 necesse

    nĕcesse (arch. nĕcessum, v. infra: NECESVS, S. C. de Bacch. l. 4: necessus, Ter. Heaut. 2, 3, 119 Wagn. ad loc.; id. Eun. 5, 5, 28; Gell. 16, 8, 1; v. Lachm. ad Lucr. 6, 815), neutr. adj. ( gen. necessis, Lucr. 6, 815 ex conj. Lachm.; cf. Munro ad loc.; elsewhere only nom. and acc. sing., and with esse or habere) [perh. Sanscr. naç, obtain; Gr. root enek-; cf. anankê; v. Curt. Gr. Etym. 424].
    I.
    Form necesse.
    A.
    Unavoidable, inevitable, indispensable, necessary (class.; cf.: opus, usus est)
    1.
    With esse.
    a.
    With subject.-clause:

    edocet quanto detrimento...necesse sit constare victoriam,

    Caes. B. G. 7, 19:

    necesse est eam, quae... timere permultos,

    Auct. Her. 4, 16, 23: emas, non quod opus est, sed quod necesse est, Cato ap. Sen. Ep. 94, 28:

    nihil fit, quod necesse non fuerit,

    Cic. Fat. 9, 17:

    necesse est igitur legem haberi in rebus optimis,

    id. Leg. 2, 5, 12; id. Verr 2, 3, 29, § 70. —
    b.
    With dat. (of the person, emphatic): nihil necesse est mihi de me ipso dicere, Cic. Sen. 9, 30:

    de homine enim dicitur, cui necesse est mori,

    id. Fat. 9, 17.—
    c.
    With ut and subj.:

    eos necesse est ut petat,

    Auct. Her. 4, 16, 23:

    sed ita necesse fuisse, cum Demosthenes dicturus esset, ut concursus ex totā Graeciā fierent,

    Cic. Brut. 84, 289; Sen. Ep. 78, 15:

    hoc necesse est, ut, etc.,

    Cic. de Or. 2, 29, 129; Sen. Q. N. 2, 14, 2:

    neque necesse est, uti vos auferam,

    Gell. 2, 29, 9:

    necesse est semper, ut id... per se significet,

    Quint. 8, 6, 43.—
    d.
    With subj. alone:

    haec autem oratio... aut nulla sit necesse est, aut omnium irrisione ludatur,

    Cic. de Or. 1, 12, 50:

    istum condemnetis necesse est,

    id. Verr. 2, 2, 18, § 45:

    vel concidat omne caelum necesse est,

    id. Tusc. 1, 23, 54:

    si necesse est aliquid ex se magni boni pariat,

    Lact. 3, 12, 7.—
    2.
    With habere (class. only with inf.):

    non habebimus necesse semper concludere,

    Cic. Part. Or. 13, 47:

    eo minus habeo necesse scribere,

    id. Att. 10, 1, 4:

    Oppio scripsi ne necesse habueris reddere,

    id. ib. 16, 2, 5:

    non verbum pro verbo necesse habui reddere,

    id. Opt. Gen. Or. 5, 14:

    non necesse habeo omnia pro meo jure agere,

    Ter. Ad. 1, 1, 26; Quint. 11, 1, 74; Vulg. Matt. 14, 16: necesse habere with abl. (= egere;

    late Lat.): non necesse habent sani medico,

    Vulg. Marc. 2, 17.—In agreement with object of habere:

    non habet rex sponsalia necesse,

    Vulg. 1 Reg. 18, 25.—
    B.
    Needful, requisite, indispensable, necessary:

    id quod tibi necesse minime fuit, facetus esse voluisti,

    Cic. Sull. 7, 22.—
    II.
    Form necessum (mostly ante-class.).
    A.
    With subject.-clause:

    foras necessum est, quicquid habeo, vendere,

    Plaut. Stich. 1, 3, 66: quod sit necessum scire, Afran. ap. Charis. p. 186 P.:

    nec tamen haec retineri hamata necessumst,

    Lucr. 2, 468:

    externa corpus de parte necessumst tundier,

    id. 4, 933:

    necessum est vorsis gladiis depugnarier,

    Plaut. Cas. 2, 5, 36:

    necessum est paucis respondere,

    Liv. 34, 5:

    num omne id aurum in ludos consumi necessum esset?

    id. 39, 5:

    tonsorem capiti non est adhibere necessum,

    Mart. 6, 57, 3.—
    B.
    With dat.:

    dicas uxorem tibi necessum esse ducere,

    Plaut. Mil. 4, 3, 25.—
    C.
    With subj.:

    unde anima, atque animi constet natura necessum est,

    Lucr. 4, 120:

    quare etiam nativa necessum est confiteare Haec eadem,

    id. 5, 377.

    Lewis & Short latin dictionary > necesse

  • 8 necessus

    nĕcesse (arch. nĕcessum, v. infra: NECESVS, S. C. de Bacch. l. 4: necessus, Ter. Heaut. 2, 3, 119 Wagn. ad loc.; id. Eun. 5, 5, 28; Gell. 16, 8, 1; v. Lachm. ad Lucr. 6, 815), neutr. adj. ( gen. necessis, Lucr. 6, 815 ex conj. Lachm.; cf. Munro ad loc.; elsewhere only nom. and acc. sing., and with esse or habere) [perh. Sanscr. naç, obtain; Gr. root enek-; cf. anankê; v. Curt. Gr. Etym. 424].
    I.
    Form necesse.
    A.
    Unavoidable, inevitable, indispensable, necessary (class.; cf.: opus, usus est)
    1.
    With esse.
    a.
    With subject.-clause:

    edocet quanto detrimento...necesse sit constare victoriam,

    Caes. B. G. 7, 19:

    necesse est eam, quae... timere permultos,

    Auct. Her. 4, 16, 23: emas, non quod opus est, sed quod necesse est, Cato ap. Sen. Ep. 94, 28:

    nihil fit, quod necesse non fuerit,

    Cic. Fat. 9, 17:

    necesse est igitur legem haberi in rebus optimis,

    id. Leg. 2, 5, 12; id. Verr 2, 3, 29, § 70. —
    b.
    With dat. (of the person, emphatic): nihil necesse est mihi de me ipso dicere, Cic. Sen. 9, 30:

    de homine enim dicitur, cui necesse est mori,

    id. Fat. 9, 17.—
    c.
    With ut and subj.:

    eos necesse est ut petat,

    Auct. Her. 4, 16, 23:

    sed ita necesse fuisse, cum Demosthenes dicturus esset, ut concursus ex totā Graeciā fierent,

    Cic. Brut. 84, 289; Sen. Ep. 78, 15:

    hoc necesse est, ut, etc.,

    Cic. de Or. 2, 29, 129; Sen. Q. N. 2, 14, 2:

    neque necesse est, uti vos auferam,

    Gell. 2, 29, 9:

    necesse est semper, ut id... per se significet,

    Quint. 8, 6, 43.—
    d.
    With subj. alone:

    haec autem oratio... aut nulla sit necesse est, aut omnium irrisione ludatur,

    Cic. de Or. 1, 12, 50:

    istum condemnetis necesse est,

    id. Verr. 2, 2, 18, § 45:

    vel concidat omne caelum necesse est,

    id. Tusc. 1, 23, 54:

    si necesse est aliquid ex se magni boni pariat,

    Lact. 3, 12, 7.—
    2.
    With habere (class. only with inf.):

    non habebimus necesse semper concludere,

    Cic. Part. Or. 13, 47:

    eo minus habeo necesse scribere,

    id. Att. 10, 1, 4:

    Oppio scripsi ne necesse habueris reddere,

    id. ib. 16, 2, 5:

    non verbum pro verbo necesse habui reddere,

    id. Opt. Gen. Or. 5, 14:

    non necesse habeo omnia pro meo jure agere,

    Ter. Ad. 1, 1, 26; Quint. 11, 1, 74; Vulg. Matt. 14, 16: necesse habere with abl. (= egere;

    late Lat.): non necesse habent sani medico,

    Vulg. Marc. 2, 17.—In agreement with object of habere:

    non habet rex sponsalia necesse,

    Vulg. 1 Reg. 18, 25.—
    B.
    Needful, requisite, indispensable, necessary:

    id quod tibi necesse minime fuit, facetus esse voluisti,

    Cic. Sull. 7, 22.—
    II.
    Form necessum (mostly ante-class.).
    A.
    With subject.-clause:

    foras necessum est, quicquid habeo, vendere,

    Plaut. Stich. 1, 3, 66: quod sit necessum scire, Afran. ap. Charis. p. 186 P.:

    nec tamen haec retineri hamata necessumst,

    Lucr. 2, 468:

    externa corpus de parte necessumst tundier,

    id. 4, 933:

    necessum est vorsis gladiis depugnarier,

    Plaut. Cas. 2, 5, 36:

    necessum est paucis respondere,

    Liv. 34, 5:

    num omne id aurum in ludos consumi necessum esset?

    id. 39, 5:

    tonsorem capiti non est adhibere necessum,

    Mart. 6, 57, 3.—
    B.
    With dat.:

    dicas uxorem tibi necessum esse ducere,

    Plaut. Mil. 4, 3, 25.—
    C.
    With subj.:

    unde anima, atque animi constet natura necessum est,

    Lucr. 4, 120:

    quare etiam nativa necessum est confiteare Haec eadem,

    id. 5, 377.

    Lewis & Short latin dictionary > necessus

  • 9 nuntium

    nuntĭus, a, um, adj. [perh. contr. from noventius, from obsol. novēre, to make new; v. novus].
    I.
    That announces, signifies, makes known; announcing, informing ( poet.):

    nuntia fibra deos?

    Tib. 2, 1, 26:

    fratre reversuro, nuntia venit avis,

    Mart. 8, 32, 8:

    nuntia littera,

    Ov. H. 6, 9:

    simulacra In mentes hominum divinae nuntia formae,

    Lucr. 6, 77; cf. id. 4, 704:

    habes animi nuntia verba mei,

    Ov. H. 16, 10:

    exta venturae nuntia sortis,

    Tib. 3, 4, 5.—
    II.
    Usually as subst.
    A.
    nuntĭum, i, n., an announcement, message, news (rare):

    ad aures nova nuntia referens,

    this new message, Cat. 63, 75; cf.:

    nuntius est qui nuntiat, nuntium, quod nuntiatur,

    Serv. Verg. A. 11, 896:

    de caelo nuntium erit,

    Varr. L. L. 6, 86:

    tyrannum perturbant nuntia,

    Sedul. 2, 474.—
    B.
    nuntĭus, i, m., a bearer of news, one who brings intelligence, a reporter, messenger, courier (freq. and class.);

    both of persons and things: Mercurius Jovis qui nuntius perhibetur,

    Plaut. Stich. 2, 1, 1:

    ad me rus advenit nuntius,

    id. Merc. 4, 1, 1:

    o hominem fortunatum, qui ejusmodi nuntios, seu potius Pegasos habet,

    Cic. Quint. 25, 80: litteris, nuntiis, cohortationibus omnes excitare. id. Phil. 14, 7, 20: facere aliquem certiorem per nuntium, id. Att. 11, 24, 4:

    aliquid audire sine capite, sine auctore, rumore nuntio,

    id. Fam. 12, 10, 1:

    litteras et nuntios mittere ad aliquem,

    Caes. B. G. 1, 26:

    nuntius ibis Pelidae,

    Verg. A. 2, 547:

    nuntius adfert rem,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 25:

    nuntius ales, i. e. Mercurius,

    Ov. H. 16, 68:

    Mercurius, nuntius Jovis et deorum,

    Hor. C. 1, 10, 5:

    nuntii afferunt Darium premi a Scythis,

    Nep. Milt. 3, 3.— Poet., of a woman:

    huic dea... utinam non hic tibi nuntius essem,

    Val. Fl. 2, 141.—
    b.
    A messenger, the bearer of a written message, = tabellarius (very rare):

    nuntio ipsius, qui litteras attulerat dici (placuit),

    Liv. 42, 37, 6.—
    2.
    Abstract.
    a.
    In gen., a message, news, tidings:

    nuntium exoptabilem nuntiare,

    Plaut. Stich. 2, 2, 67:

    opta ergo ob istunc nuntium quidvis tibi,

    id. Merc. 5, 2, 65:

    inest lepos in nuntio tuo magnus,

    id. Rud. 2, 3, 22:

    acerbum nuntium alicui perferre,

    Cic. Balb. 28, 64:

    de Q. Fratre nuntii nobis tristes venerunt,

    id. Att. 3, 17, 1:

    exoptatum nuntium alicui afferre,

    id. Rosc. Am. 7, 19:

    nuntium optatissimum accipere,

    id. Fam. 2, 19, 1:

    nuntium perferre,

    id. Lig. 3, 7:

    nuntium ferre ad aliquem,

    Liv. 4, 41:

    horribilis nuntius affertur,

    Cat. 84, 10; Verg. A. 8, 582.—
    b.
    In partic.
    (α).
    A command, order, injunction:

    quos senatus ad denuntiandum bellum miserat, nisi legatorum nuntio paruisset,

    Cic. Fam. 12, 24, 2; Nep. Chabr. 3, 1.—
    (β).
    Nuntium uxori remittere or mittere, to send one's wife a letter of divorce, Cic. de Or. 1, 40, 183; 56, 238; id. Att. 1, 13, 3; Dig. 24, 2, 4; 24, 3, 22.—Also of a woman who separates from her husband, Cic. Top. 4, 19; App. M. 9, p. 230 med. —Of the annulling of a betrothment:

    si invito patrono nuntium sponsa liberta remiserit,

    Dig. 23, 2, 45.—Of the rejection of the marriage contract by the parents and guardians:

    ego adeo jam illi remittam nuntium adfini meo,

    Plaut. Truc. 4, 3, 74:

    si puellae tutores ad infringenda sponsalia nuntium miserint,

    Dig. 23, 1, 6.—
    (γ).
    Hence, transf.:

    virtuti nuntium remittere,

    to renounce, Cic. Fam. 15, 16, 3.—
    C.
    nuntĭa, ae, f., a female messenger, she that brings tidings: nuntia fulva Jovis, i. e. the eagle, Poët. ap. Cic. Leg. 1, 1, 2; cf. Liv. 1, 34:

    historia nuntia vetustatis,

    Cic. de Or. 2, 9, 36:

    vox nuntia cladis,

    Liv. 5, 50:

    fama nuntia veri,

    Verg. A. 4, 188; Ov. P. 4, 4, 15:

    plaga nuntia rerum,

    Lucr. 4, 704; cf. Val. Fl. 2, 141; B. 1. a. fin. supra.

    Lewis & Short latin dictionary > nuntium

  • 10 nuntius

    nuntĭus, a, um, adj. [perh. contr. from noventius, from obsol. novēre, to make new; v. novus].
    I.
    That announces, signifies, makes known; announcing, informing ( poet.):

    nuntia fibra deos?

    Tib. 2, 1, 26:

    fratre reversuro, nuntia venit avis,

    Mart. 8, 32, 8:

    nuntia littera,

    Ov. H. 6, 9:

    simulacra In mentes hominum divinae nuntia formae,

    Lucr. 6, 77; cf. id. 4, 704:

    habes animi nuntia verba mei,

    Ov. H. 16, 10:

    exta venturae nuntia sortis,

    Tib. 3, 4, 5.—
    II.
    Usually as subst.
    A.
    nuntĭum, i, n., an announcement, message, news (rare):

    ad aures nova nuntia referens,

    this new message, Cat. 63, 75; cf.:

    nuntius est qui nuntiat, nuntium, quod nuntiatur,

    Serv. Verg. A. 11, 896:

    de caelo nuntium erit,

    Varr. L. L. 6, 86:

    tyrannum perturbant nuntia,

    Sedul. 2, 474.—
    B.
    nuntĭus, i, m., a bearer of news, one who brings intelligence, a reporter, messenger, courier (freq. and class.);

    both of persons and things: Mercurius Jovis qui nuntius perhibetur,

    Plaut. Stich. 2, 1, 1:

    ad me rus advenit nuntius,

    id. Merc. 4, 1, 1:

    o hominem fortunatum, qui ejusmodi nuntios, seu potius Pegasos habet,

    Cic. Quint. 25, 80: litteris, nuntiis, cohortationibus omnes excitare. id. Phil. 14, 7, 20: facere aliquem certiorem per nuntium, id. Att. 11, 24, 4:

    aliquid audire sine capite, sine auctore, rumore nuntio,

    id. Fam. 12, 10, 1:

    litteras et nuntios mittere ad aliquem,

    Caes. B. G. 1, 26:

    nuntius ibis Pelidae,

    Verg. A. 2, 547:

    nuntius adfert rem,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 25:

    nuntius ales, i. e. Mercurius,

    Ov. H. 16, 68:

    Mercurius, nuntius Jovis et deorum,

    Hor. C. 1, 10, 5:

    nuntii afferunt Darium premi a Scythis,

    Nep. Milt. 3, 3.— Poet., of a woman:

    huic dea... utinam non hic tibi nuntius essem,

    Val. Fl. 2, 141.—
    b.
    A messenger, the bearer of a written message, = tabellarius (very rare):

    nuntio ipsius, qui litteras attulerat dici (placuit),

    Liv. 42, 37, 6.—
    2.
    Abstract.
    a.
    In gen., a message, news, tidings:

    nuntium exoptabilem nuntiare,

    Plaut. Stich. 2, 2, 67:

    opta ergo ob istunc nuntium quidvis tibi,

    id. Merc. 5, 2, 65:

    inest lepos in nuntio tuo magnus,

    id. Rud. 2, 3, 22:

    acerbum nuntium alicui perferre,

    Cic. Balb. 28, 64:

    de Q. Fratre nuntii nobis tristes venerunt,

    id. Att. 3, 17, 1:

    exoptatum nuntium alicui afferre,

    id. Rosc. Am. 7, 19:

    nuntium optatissimum accipere,

    id. Fam. 2, 19, 1:

    nuntium perferre,

    id. Lig. 3, 7:

    nuntium ferre ad aliquem,

    Liv. 4, 41:

    horribilis nuntius affertur,

    Cat. 84, 10; Verg. A. 8, 582.—
    b.
    In partic.
    (α).
    A command, order, injunction:

    quos senatus ad denuntiandum bellum miserat, nisi legatorum nuntio paruisset,

    Cic. Fam. 12, 24, 2; Nep. Chabr. 3, 1.—
    (β).
    Nuntium uxori remittere or mittere, to send one's wife a letter of divorce, Cic. de Or. 1, 40, 183; 56, 238; id. Att. 1, 13, 3; Dig. 24, 2, 4; 24, 3, 22.—Also of a woman who separates from her husband, Cic. Top. 4, 19; App. M. 9, p. 230 med. —Of the annulling of a betrothment:

    si invito patrono nuntium sponsa liberta remiserit,

    Dig. 23, 2, 45.—Of the rejection of the marriage contract by the parents and guardians:

    ego adeo jam illi remittam nuntium adfini meo,

    Plaut. Truc. 4, 3, 74:

    si puellae tutores ad infringenda sponsalia nuntium miserint,

    Dig. 23, 1, 6.—
    (γ).
    Hence, transf.:

    virtuti nuntium remittere,

    to renounce, Cic. Fam. 15, 16, 3.—
    C.
    nuntĭa, ae, f., a female messenger, she that brings tidings: nuntia fulva Jovis, i. e. the eagle, Poët. ap. Cic. Leg. 1, 1, 2; cf. Liv. 1, 34:

    historia nuntia vetustatis,

    Cic. de Or. 2, 9, 36:

    vox nuntia cladis,

    Liv. 5, 50:

    fama nuntia veri,

    Verg. A. 4, 188; Ov. P. 4, 4, 15:

    plaga nuntia rerum,

    Lucr. 4, 704; cf. Val. Fl. 2, 141; B. 1. a. fin. supra.

    Lewis & Short latin dictionary > nuntius

  • 11 praebeo

    praebĕo, ŭi, ĭtum (old inf. praeberier, Plaut. Poen. 1, 1, 49; id. Am. 4, 2, 7), 2, v. a. [contr. from praehibeo, q. v. from prae-habeo], to hold forth, reach out, proffer, offer (class., esp. in the trop. signif.; syn.: ministro, suppedito, suggero).
    I.
    Lit.:

    canis parvulo praebens ubera,

    Just. 1, 4:

    cibum de manu,

    Col. 9, 1, 6: collum cultris, Juv [p. 1411] 10, 269:

    praebenda gladio cervix,

    id. 10, 345:

    jugulum,

    Sen. Agam. 973:

    cervicem,

    Petr. 97:

    os ad contumeliam,

    Liv. 4, 35:

    verberibus manus,

    Ov. A. A. 1, 16:

    aures,

    to give ear, listen, attend, Liv. 38, 52; Vulg.Sap. 6, 3: aurem, id. Job, 6, 28.—
    II.
    Transf., in gen., to give, grant, furnish, supply:

    aurum, vestem, purpuram Bene praebeo, nec quicquam eges,

    Plaut. Men. 1, 2, 11:

    panem,

    Nep. Them. 10, 3:

    sumptum,

    Just. 31, 4, 1:

    spectaculum,

    Sall. J. 14, 23:

    sponsalia,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 1: vicem, to supply the place of:

    vicem postium,

    to supply the place of posts, serve as posts, Plin. 8, 10, 10, § 31:

    eundem usum,

    id. 28, 11, 49, § 179.—
    B.
    Trop., to give, grant, furnish, render, cause, make, occasion; to show, exhibit, represent; and with se, to show, approve, behave one's self in a certain manner:

    operam reipublicae,

    Liv. 5, 4:

    materiam seditionis,

    id. 3, 46:

    honorem alicui,

    Plin. 15, 4, 5, § 19 (al. perhibuit):

    fidem alicui in periculis,

    Nep. Att. 4, 4.—Esp. with se and acc. of adj.:

    se talem alicui, qualem, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 4, 11:

    in re misericordem et in testimonio religiosum se praebuit,

    id. Caecin. 10, 26:

    Pompeius se auctorem meae salutis praebuit,

    id. Sest. 50, 107:

    in eo vehementer se moderatum praebere,

    id. Off. 2, 21, 73:

    se in malis hominem praebuit,

    id. Fam. 15, 17, 3:

    se dignum suis majoribus,

    id. ib. 2, 18, 3:

    in eos, qui ea perficere voluerunt, me severum vehementemque praebeo,

    id. Cat. 4, 6, 12:

    me similem in utroque praebui,

    towards both, id. Sull. 8, 16.—With nom. of adj. (very rare):

    ut vobis videtur, praebebit se periculis fortis,

    Sen. Ep. 85, 26.—With abl.:

    pari se virtute praebuit,

    Nep. Dat. 2, 1:

    in eo magistratu pari diligentiā se Hannibal praebuit,

    id. Hann. 7, 5.—So, also, without se:

    Phormio in hac re ut aliis strenuum hominem praebuit,

    Ter. Phorm. 3, 1, 12; so, too, in neutr. signif. of a woman, to surrender herself to her lover:

    odi quae praebet, quia sit praebere necesse,

    Ov. A. A. 2, 685:

    praebere se legibus,

    i. e. to resign one's self to, submit to, Sen. Ep. 70, 9:

    praebere causam tollendi indutias,

    to give, Liv. 30, 4:

    suspicionem insidiarum,

    Nep. Dat. 10, 3:

    spem impunitatis aut locum peccandi,

    Col. 11, 1:

    gaudium et metum,

    Liv. 25, 27:

    tumultum,

    id. 28, 1:

    opinionem timoris,

    Caes. B. G. 3, 17:

    sonitum,

    Liv. 7, 36:

    caput argutae historiae,

    matter for an entertaining story, Prop. 3 (4), 20, 28:

    ludos,

    to furnish sport, Ter. Eun. 5, 6, 9.—With an obj.-clause, to permit, allow, let a thing be done ( poet.):

    quae toties rapta est, praebuit ipsa rapi,

    suffered herself to be carried off, Ov. H. 5, 132.—Hence, praebĭta, ōrum, n., what is furnished for support, allowance (postAug.):

    annua,

    Col. 1, 8, 17:

    praebitis annuis privavit,

    Suet. Tib. 50.

    Lewis & Short latin dictionary > praebeo

  • 12 sponsalicius

    sponsālīcĭus or - tĭus, a, um, adj. [sponsalia], of or belonging to betrothal, spousal (post-class.):

    arrha,

    Cod. Just. 5, 1, 5; 5, 2, 1:

    donatio,

    Sid. Ep. 7, 2 med.

    Lewis & Short latin dictionary > sponsalicius

  • 13 sponsalitius

    sponsālīcĭus or - tĭus, a, um, adj. [sponsalia], of or belonging to betrothal, spousal (post-class.):

    arrha,

    Cod. Just. 5, 1, 5; 5, 2, 1:

    donatio,

    Sid. Ep. 7, 2 med.

    Lewis & Short latin dictionary > sponsalitius

  • 14 stipulatio

    stĭpŭlātĭo, ōnis, f. [stipulor], jurid. t. t., a promise given on demand; an engagement, agreement, bargain, covenant, stipulation, obligation (syn. pactum), Gai. Inst. 2, 31:

    stipulatio est verborum conceptio, quibus is qui interrogatur, daturum facturumve se, quod interrogatus est, respondet,

    Dig. 45, 1, 5:

    stipulatio non potest confici, nisi utroque loquente, etc.,

    ib. 45, 1, 1 sq.:

    pacta, conventa, stipulationes,

    Cic. de Or. 2, 24, 100:

    ut ea pecunia ex stipulatione debeatur,

    id. Leg. 2, 21, 53:

    aliquem stipulatione alligare,

    id. Rosc. Com. 12, 36:

    nondum stipulationes legeram,

    id. Att. 16, 11, 7:

    stipulationum et judiciorum formulas conponere,

    id. Leg. 1, 4, 14; Nep. Att. 9, 5; Just. Inst. 3, 19 pr.; Paul. Sent. 5, 7, 1: is contractus stipulationum sponsionum sponsalia, Serv. Suip. ap. Gell. 4, 4, 2; Vulg. Jer. 32, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > stipulatio

  • 15 transactum

    trans-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago].
    I.
    Lit. ( poet. and in post-Aug. prose).
    A.
    To drive through, i. e. to thrust or stick a weapon through (syn. traicio):

    per pectora transigit ensem,

    Sil. 13, 376:

    ferrum per ambos pedes,

    Sen. Oedip. 857. —
    B.
    Transf., to stab, pierce one through with a weapon, to transfix, transpierce:

    gladio pectus transigit,

    Phaedr. 3, 10, 27:

    se ipsum gladio,

    Tac. A. 14, 37:

    juvenem (cuspis),

    Sil. 5, 473:

    viscera (ensis),

    Luc. 4, 545:

    tempora (jaculum),

    id. 9, 824:

    semet ictu gladii,

    Aur. Vict. Caes. 5, 16:

    aliquem ictu,

    id. ib. 39, 13.—
    II.
    To carry through, to bring to an end, to finish, settle, complete, conclude, perform, accomplish, despatch, transact any business (the class. signif. of the word; syn.: absolvo, perficio).
    A.
    In gen.:

    negotium,

    Cic. Fam. 13, 14, 2; so id. Phil. 2, 9, 21; cf.:

    illud, quod faciendum primum fuit, factum atque transactum est,

    id. Cat. 3, 6, 15; id. Div. in Caecil. 14, 45:

    rebus transactis,

    id. Tusc. 4, 25, 55:

    transactā re, convertam me domum,

    Ter. Ad. 2, 4, 22:

    quod plerumque non futura sed transacta perpendimus,

    Curt. 8, 2, 1:

    transactis jam meis partibus,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    intus transigetur, si quid est, quod restet,

    Ter. And. 5, 6, 17:

    aliquid per aliquem,

    Cic. Rosc. Am. 51, 149:

    pleraque per se,

    Liv. 34, 18, 3:

    aliquid cum aliquo,

    Sall. J. 29, 5:

    prius de praetoribus transacta res, quae transigi sorte poterat,

    Liv. 38, 25, 4:

    bellorum egregios fines, quotiens ignoscendo transigatur,

    i. e. by amnesty, Tac. A. 12, 19:

    transigitur rixa caede,

    id. G. 22:

    bella,

    id. H. 2, 38:

    fabulam,

    Plaut. Ps. 1, 5, 151; so,

    fabulam,

    id. Cas. prol. 84:

    comoediam,

    id. Truc. prol. 11:

    si transactum est,

    if all is over, Cic. Fam. 14, 4, 3; cf.: transactum de partibus ratus, Flor 4, 7, 13.—
    B.
    In partic., in business lang., to settle a difference or controversy, to come to a settlement, agreement, or understanding (syn.:

    decerno, statuo): postremo inter se transigant ipsi, ut lubet,

    Ter. Hec. 3, 5, 61:

    cum reo,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 79:

    cum aliquo,

    id. Rosc. Am. 39, 114:

    cum aliquo HS ducentis millibus,

    id. Verr. 2, 1, 54, § 140:

    cum privatis non poterat transigi minore pecuniā,

    id. Att. 4, 16, 14:

    rem cum Oppianico transigit, pecuniam ab eo accipit,

    id. Clu. 13, 39:

    ut secum aliquid, quālubet condicione transigeret,

    id. Quint. 31, 97.— Absol.:

    cum debitore,

    Dig. 2, 15, 17.—
    2.
    Transf., in gen.: transigere cum aliquā re, to make an end of, put an end to, be done with a thing (mostly post-Aug.):

    optimum visum est committere rem fortunae et transigere cum Publilio certamen,

    Liv. 9, 12, 11 Weissenb. ad loc.:

    transigite cum expeditionibus,

    Tac. Agr. 34:

    tenebris imis abscondita jam cum luce transegerat,

    App. M. 8, p. 204.— Impers. pass.:

    cum spe votoque uxoris semel transigitur,

    Tac. G. 19; Quint. 7, 1, 44.—
    3.
    To dispose of, sell:

    ubi facultas est transigendi,

    Pall. 3, 26, 2:

    quod teneriores matres generant transigendum est,

    id. 12, 13, 8.—
    C.
    Of time, to bring to an end, to lead, pass, spend (perh. only post-Aug.;

    syn. ago): tempus per ostentationem aut officiorum ambitum,

    Tac. Agr. 18 fin.:

    adulescentiam per haec fere,

    Suet. Tib. 7:

    maximam aetatis partem per haec ac talia,

    id. Claud. 10:

    transacto tribuniciae potestatis tempore,

    id. Tib. 11:

    vixdum mense transacto,

    id. Vit. 8:

    placidas sine suspirio noctes,

    Sen. Ep. 90, 41:

    noctem,

    Suet. Calig. 59:

    non multum venatibus, plus per otium transigunt,

    Tac. G. 15:

    sponsalia filiae natalemque geniti nepotis silentio,

    Suet. Claud. 12:

    pios et insontes amoeno in loco dicimus perpetuitatem transacturos,

    Tert. ad Nat. 2, 19 med.:

    diem sermonibus,

    Plin. Ep. 3, 7, 4.—Hence, transactus, a, um, P. a., completed, settled:

    exceptio transacti negotii,

    Dig. 2, 15, 17.— Subst.: transactum, i, n. (sc. negotium), a completed business, settlement, Dig. 2, 15, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > transactum

  • 16 transigo

    trans-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago].
    I.
    Lit. ( poet. and in post-Aug. prose).
    A.
    To drive through, i. e. to thrust or stick a weapon through (syn. traicio):

    per pectora transigit ensem,

    Sil. 13, 376:

    ferrum per ambos pedes,

    Sen. Oedip. 857. —
    B.
    Transf., to stab, pierce one through with a weapon, to transfix, transpierce:

    gladio pectus transigit,

    Phaedr. 3, 10, 27:

    se ipsum gladio,

    Tac. A. 14, 37:

    juvenem (cuspis),

    Sil. 5, 473:

    viscera (ensis),

    Luc. 4, 545:

    tempora (jaculum),

    id. 9, 824:

    semet ictu gladii,

    Aur. Vict. Caes. 5, 16:

    aliquem ictu,

    id. ib. 39, 13.—
    II.
    To carry through, to bring to an end, to finish, settle, complete, conclude, perform, accomplish, despatch, transact any business (the class. signif. of the word; syn.: absolvo, perficio).
    A.
    In gen.:

    negotium,

    Cic. Fam. 13, 14, 2; so id. Phil. 2, 9, 21; cf.:

    illud, quod faciendum primum fuit, factum atque transactum est,

    id. Cat. 3, 6, 15; id. Div. in Caecil. 14, 45:

    rebus transactis,

    id. Tusc. 4, 25, 55:

    transactā re, convertam me domum,

    Ter. Ad. 2, 4, 22:

    quod plerumque non futura sed transacta perpendimus,

    Curt. 8, 2, 1:

    transactis jam meis partibus,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    intus transigetur, si quid est, quod restet,

    Ter. And. 5, 6, 17:

    aliquid per aliquem,

    Cic. Rosc. Am. 51, 149:

    pleraque per se,

    Liv. 34, 18, 3:

    aliquid cum aliquo,

    Sall. J. 29, 5:

    prius de praetoribus transacta res, quae transigi sorte poterat,

    Liv. 38, 25, 4:

    bellorum egregios fines, quotiens ignoscendo transigatur,

    i. e. by amnesty, Tac. A. 12, 19:

    transigitur rixa caede,

    id. G. 22:

    bella,

    id. H. 2, 38:

    fabulam,

    Plaut. Ps. 1, 5, 151; so,

    fabulam,

    id. Cas. prol. 84:

    comoediam,

    id. Truc. prol. 11:

    si transactum est,

    if all is over, Cic. Fam. 14, 4, 3; cf.: transactum de partibus ratus, Flor 4, 7, 13.—
    B.
    In partic., in business lang., to settle a difference or controversy, to come to a settlement, agreement, or understanding (syn.:

    decerno, statuo): postremo inter se transigant ipsi, ut lubet,

    Ter. Hec. 3, 5, 61:

    cum reo,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 79:

    cum aliquo,

    id. Rosc. Am. 39, 114:

    cum aliquo HS ducentis millibus,

    id. Verr. 2, 1, 54, § 140:

    cum privatis non poterat transigi minore pecuniā,

    id. Att. 4, 16, 14:

    rem cum Oppianico transigit, pecuniam ab eo accipit,

    id. Clu. 13, 39:

    ut secum aliquid, quālubet condicione transigeret,

    id. Quint. 31, 97.— Absol.:

    cum debitore,

    Dig. 2, 15, 17.—
    2.
    Transf., in gen.: transigere cum aliquā re, to make an end of, put an end to, be done with a thing (mostly post-Aug.):

    optimum visum est committere rem fortunae et transigere cum Publilio certamen,

    Liv. 9, 12, 11 Weissenb. ad loc.:

    transigite cum expeditionibus,

    Tac. Agr. 34:

    tenebris imis abscondita jam cum luce transegerat,

    App. M. 8, p. 204.— Impers. pass.:

    cum spe votoque uxoris semel transigitur,

    Tac. G. 19; Quint. 7, 1, 44.—
    3.
    To dispose of, sell:

    ubi facultas est transigendi,

    Pall. 3, 26, 2:

    quod teneriores matres generant transigendum est,

    id. 12, 13, 8.—
    C.
    Of time, to bring to an end, to lead, pass, spend (perh. only post-Aug.;

    syn. ago): tempus per ostentationem aut officiorum ambitum,

    Tac. Agr. 18 fin.:

    adulescentiam per haec fere,

    Suet. Tib. 7:

    maximam aetatis partem per haec ac talia,

    id. Claud. 10:

    transacto tribuniciae potestatis tempore,

    id. Tib. 11:

    vixdum mense transacto,

    id. Vit. 8:

    placidas sine suspirio noctes,

    Sen. Ep. 90, 41:

    noctem,

    Suet. Calig. 59:

    non multum venatibus, plus per otium transigunt,

    Tac. G. 15:

    sponsalia filiae natalemque geniti nepotis silentio,

    Suet. Claud. 12:

    pios et insontes amoeno in loco dicimus perpetuitatem transacturos,

    Tert. ad Nat. 2, 19 med.:

    diem sermonibus,

    Plin. Ep. 3, 7, 4.—Hence, transactus, a, um, P. a., completed, settled:

    exceptio transacti negotii,

    Dig. 2, 15, 17.— Subst.: transactum, i, n. (sc. negotium), a completed business, settlement, Dig. 2, 15, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > transigo

См. также в других словарях:

  • Sponsalia — Sponsalia, lat., Sponsalien, Eheverlöbniß, Verlobungsgeschenke, s. Verlobung; sponsus, Bräutigam; sponsa, Braut …   Herders Conversations-Lexikon

  • SPONSALIA Maris — dicitur Venetiis sollennis ceremonia, cum Dux die Ascensionis Dominicae, quô nundinae clebrantur, thalamego inauratâ et sculpturis picturisque insignibus exornata, quam Bucentaurum vocant (in Synodo Florentina Πουτζινδόρον dicitur) vectus cum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Sponsalia — Forlovelse …   Danske encyklopædi

  • sponsalia — spon·sa·lia …   English syllables

  • sponsalia — (Civil law.) Mutual promises to marry …   Ballentine's law dictionary

  • sponsalia — spänˈsālēə noun plural Etymology: Latin, betrothal more at espousal : a formal promise or contract for a future marriage between persons competent to make such a contract …   Useful english dictionary

  • sponsalia per verba de future — /sponseyl(i)ya par varba diy fyuwtyurow/ An engagement or betrothal through words concerning the future …   Black's law dictionary

  • sponsalia, or stipulatio sponsalitia — /sponseyl(i)ya/stipyaleysh(iy)ow sponsalish(iy)a/ In the civil law, espousal; betrothal; a reciprocal promise of future marriage …   Black's law dictionary

  • БРАЧНЫЙ ДОГОВОР —    • Sponsalĭa,          который получил свое название от обычной при этом формулы договора: spondesne? (вопрос жениха), spondeo (ответ отца). Невеста обыкновенно получала от жениха кольцо и давала ему другой подарок. За нарушение обручения… …   Реальный словарь классических древностей

  • DEDUCTIO Nuptialis — [Gap desc: Hebrew] seu Deductio in Domum aut Thalamum Hebraeis dicebantur Nuptiae, a Sponsalibus discriminatae, cum viz. post haec Nuptiae perfectae fiebant ac absolutae. Cuius discriminis vestigia apparent in lege illa militari Deut. c. 20. v. 7 …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Ritual of Marriage —     Ritual of Marriage     † Catholic Encyclopedia ► Ritual of Marriage     The form for the celebration of the Sacrament of Matrimony, as it stands in the Rituale Romanum of the present day, is remarkably simple. It consists of the following… …   Catholic encyclopedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»