Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

size+42

  • 81 domitius

    1.
    dŏmĭtĭus, a, um, adj. [domus], pertaining to the house:

    deus,

    who protects those married in the house, August. Civ. D. 6, 9.
    2.
    Dŏmĭtĭus, a, um, adj., the appellation of a Roman gens. So Cn. Domitius Calvinus, tribune A. U. C. 695; consul 701, Cic. Sest, 53, 113; id. Vatin. 7, 16 al.—Cn. Domitius, censor 638 A. U. C., who conquered the Allobroges, Cic. Verr. 2, 1, 55; id. Clu. 42, 119; id. Font. 12; Val. Max. 2, 9, 6; and after whom, perhaps, was named the Domitia Via, in Gaul, id. ib. 4.—Cn. Domitius Aënobarbus, from whom is named the Lex Domitia de sacerdotiis, 649 A. U. C., Cic. Agr. 2, 7, 18; Gell. 15, 11, 2; Tac. Dial. 35, 1.—L. Domitius Aënobarbus, consul 699 A. U. C., and general of Pompey in the civil war, Cic. Att. 1, 1; 8, 1; id. Mil. 8; Caes. B. G. 5, 1; id. B. C. 1, 6; 2, 18 sq.—Hence, Dŏmĭtĭānus, a, um, adj.:

    milites,

    Caes. B. C. 1, 16; 22 sq.—Cn. Domitius Calvinus, consul 700 A. U. C., Cic. Deiot. 5; id. Cael. 13 et saep.—Cn. Domitius Aënobarbus, husband of Agrippina, and father of Nero, Suet. Ner. 5; Quint. 6, 1, 50.—Domitia, sister of the last-named, wife of Crispus, Quint. 6, 1, 50; 10, 1, 24; Tac. A. 13, 19.—Domitia Lepida, Messalina's mother, Tac. A. 11, 37 sq.—But Cn. Domitius Corbulo, brother of Caesonia, Caligula's wife, famous for his size and strength, Juv. 3, 251; Tac. A. 11, 18 sq.; 13, 8, was not of this gens.

    Lewis & Short latin dictionary > domitius

  • 82 enormitas

    ēnormĭtas, ātis, f. [enormis] (postAug.).
    I.
    Irregularity, Quint. 9, 4, 27.—
    II.
    Hugeness, vastness, enormous size, Sen. Const. Sap. 18:

    onerum,

    Veg. Vet. 2, 54; 59 Bip.; Spart. Carac. 2; Capitol. Gord. 29 al.

    Lewis & Short latin dictionary > enormitas

  • 83 exolesco

    ex-ŏlesco, olēvi, ētum, 3, v. inch. n.
    I. A.
    In gen., so only in the part. perf. exo-letus, a, um, grown up, full grown, mature: exoletus qui excessit olescendi id est crescendi modum, Paul. ex Fest. p. 5, 7 Müll.; cf.:

    exoletus qui adolescere (olescere?) id est crescere desiit,

    id. p. 80, 12 Müll.:

    exoleta virgo,

    Plaut. Fragm. in Prisc. p. 872 P.—
    B.
    In partic., to denote an abandoned youth of ripe age:

    scortum exoletum,

    Plaut. Poen. prol. 17; cf.:

    Clodius, qui semper secum scorta, semper exoletos, semper lupas duceret, etc.,

    Cic. Mil. 21, 55; so Mart. 3, 82, 8; Suet. Caes. 49; 76; id. Tib. 43; id. Calig. 24; id. Galb. 22; id. Tit. 7:

    remiges,

    Tac. A. 15, 37.—
    II.
    To grow to an end, to stop growing (mostly ante-Aug.; perh. not in Cic.).
    A.
    Prop.:

    multa sunt quae neglegentiā exolescunt et fiunt sterilia,

    Col. 2, 18, 3; App. M. 9, p. 232, 17.—
    B.
    Transf., in gen., to grow out of use, out of date, to become obsolete, to pass away, cease: exolescentes litterae, disappearing, i. e. rubbed off, Suet. Aug. 7:

    ne vetustissima Italiae disciplina per desidiam exolesceret,

    Tac. A. 11, 15:

    rumor validus adeo ut nondum exolescat,

    id. ib. 4, 10:

    antiquitus instituta,

    id. H. 4, 8:

    gratia pascui usu continuo,

    Col. 7, 3, 20:

    cum patris favor haud dum exolevisset,

    Liv. 2, 52, 4; cf.:

    nondum is dolor exoleverat,

    Tac. A. 6, 25:

    prima positio vetustate,

    Quint. 1, 6, 11:

    exolevit fundendi aeris ratio,

    Plin. 34, 2, 3, § 5:

    Calchedonii in totum,

    id. 37, 5, 18, § 72.—In the part. perf.:

    scorta,

    Plaut. Curc. 4, 1, 12:

    exoletum jam vetustate odium,

    Liv. 2, 35, 8; cf. id. 27, 8, 9:

    mos civitatis (with vetus),

    Suet. Galb. 4:

    et reconditae voces,

    id. Aug. 86:

    auctores,

    Quint. 8, 2, 12:

    histrio,

    Vell. 2, 28, 3.— Absol.:

    exoleta revocavit, aut etiam nova instituit,

    Suet. Claud. 22.

    Lewis & Short latin dictionary > exolesco

  • 84 forma

    forma, ae, f. [Sanscr. dhar-, dhar-āmi, bear; dhar-i-man, figure; Gr. thra- in thrênus, thronos; cf. Lat. frētus, frēnum, fortis, etc.], form, in the most comprehensive sense of the word, contour, figure, shape, appearance (syn.: species, frons, facies, vultus; figura).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: Ha. Earum nutrix, qua sit facie, mihi expedi. Mi. Statura haud magna, corpore aquilo. Ha. Ipsa ea'st. Mi. Specie venusta, ore parvo, atque oculis pernigris. Ha. Formam quidem hercle verbis depinxti mihi, Plaut. Poen. 5, 2, 154; cf.:

    quia semper eorum suppeditabatur facies et forma manebat,

    Lucr. 5, 1175:

    corporis nostri partes totaque figura et forma et statura, quam apta ad naturam sit, apparet,

    Cic. Fin. 5, 12, 35; cf. Auct. Her. 4, 47, 60:

    si omnium animantium formam vincit hominis figura, etc.,

    Cic. N. D. 1, 18, 48:

    forma ac species liberalis,

    id. Cael. 3, 6; cf. id. N. D. 1, 14, 37; 1, 27, 76 sqq.; id. Verr. 2, 4, 58, § 129; id. N. D. 1, 10, 26: aspicite, o cives, senis Enni imagini' formam, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 15, 34 (Epigr. 1 ed. Vahl.):

    hoc dico, non ab hominibus formae figuram venisse ad deos... Non ergo illorum humana forma, sed nostra divina dicenda est, etc.,

    id. N. D. 1, 32, 90:

    formaï servare figuram,

    Lucr. 4, 69; cf.:

    Homeri picturam, non poesin videmus. Quae regio, quae species formaque pugnae, qui motus hominum non ita expictus est, ut, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 39, 114 (v. Moser ad h. l.):

    eximia forma pueri,

    id. ib. 5, 21, 61:

    virgines formā excellente,

    Liv. 1, 9, 11:

    formā praestante puellae,

    Ov. H. 3, 35:

    forma viros neglecta decet,

    id. A. A. 1, 509; cf.:

    ut excellentem muliebris formae pulchritudinem muta in sese imago contineret,

    Cic. Inv. 2, 1, 1:

    illa aetate venerabilis, haec formae pulchrituline,

    Curt. 3, 11, 24:

    virginem adultam, formā excellentem,

    Liv. 3, 44, 4:

    virginem maxime formā notam,

    id. 4, 9, 4:

    una et viginti formae litterarum,

    Cic. N. D. 2, 37, 93:

    solis,

    Lucr. 5, 571:

    muralium falcium,

    Caes. B. G. 3, 14, 5:

    lanceae novae formae,

    Suet. Dom. 10:

    nova aedificiorum Urbis,

    id. Ner. 16:

    porticus,

    Plin. Ep. 9, 39, 5:

    forma et situs agri,

    Hor. Ep. 1, 16, 4:

    eādem cerā aliae atque aliae formae duci solent,

    Quint. 10, 5, 9:

    geometricae formae,

    Cic. Rep. 1, 17; cf. id. de Or. 1, 42, 187:

    cum sit geometria divisa in numeros atque formas,

    Quint. 1, 10, 35; cf.

    also: Archimedes intentus formis, quas in pulvere descripserat,

    Liv. 25, 31, 9:

    dimidia circuli,

    Plin. 2, 59, 60, § 150:

    clarissimorum virorum formae,

    figures, images, Cic. Mil. 32, 86:

    ille artifex, cum faceret Jovis formam aut Minervae, etc.,

    id. Or. 2, 9:

    igneae formae,

    i. e. fiery bodies, id. N. D. 2, 40, 101:

    inque tori formam molles sternentur arenae,

    in the shape, form, Ov. Am. 2, 11, 47:

    (sacellum) crudis laterculis ad formam camini,

    Plin. 30, 7, 20, § 63:

    ut haec mulier praeter formam nihil ad similitudinem hominis reservarit,

    Cic. Clu. 70, 199.—In poet. circumlocution with gen.: astra tenent caeleste solum formaeque deorum, the forms of gods, for gods, Ov. M. 1, 73:

    formae ferarum,

    id. ib. 2, 78:

    ursi ac formae magnorum luporum,

    Verg. A. 7, 18:

    formae ingentis leo,

    of great size, Just. 15, 4, 17; Tac. A. 4, 72.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., a fine form, beauty:

    di tibi formam, di tibi divitias dederant,

    Hor. Ep. 1, 4, 6; cf.:

    et genus et formam regina pecunia donat,

    id. ib. 1, 6, 37:

    movit Ajacem forma captivae Tecmessae,

    id. C. 2, 4, 6; Quint. 2, 5, 12:

    neque, ut laudanda, quae pecuniam suam pluribus largitur, ita quae formam,

    id. 5, 11, 26; 5, 12, 17.—Prov.:

    forma bonum fragile est,

    Ov. A. A. 2, 113.—
    2.
    An outline, plan, design (of an architect, etc.):

    cum formam videro, quale aedificium futurum sit, scire possum,

    Cic. Fam. 2, 8, 1: domus erit egregia;

    magis enim cerni jam poterat, quam quantum ex forma judicabamus,

    id. Q. Fr. 2, 5, 3 (2, 6, 2):

    qua ludum gladiatorium aedificaturus erat,

    Suet. Caes. 31.—
    3.
    A model after which any thing is made, a pattern, stamp, last (of a shoemaker), etc.:

    utendum plane sermone, ut numo, cui publica forma est,

    Quint. 1, 6, 3:

    denarius formae publicae,

    Sen. Ben. 5, 29; cf.: formas quasdam nostrae pecuniae agnoscunt, Tac. G. 5:

    formas binarias, ternarias et quaternarias, et denarias etiam resolvi praecepit neque in usu cujusquam versari,

    stamped money, coins, Lampr. Alex. Sev. 39; cf. Curt. 5, 2, 11:

    si scalpra et formas non sutor (emat),

    Hor. S. 2, 3, 106; cf.:

    forma calcei,

    Dig. 9, 2, 5, § 3.—
    4.
    A mould which gives form to something:

    (caseus) vel manu figuratur vel buxeis formis exprimitur,

    Col. 7, 8 fin.:

    formae in quibus aera funduntur,

    Plin. 36, 22, 49, § 168; hence, a frame, case, enclosure:

    opus tectorium propter excellentiam picturae ligneis formis inclusum,

    id. 35, 14, 49, § 173:

    formas rivorum perforare,

    i. e. the conduits, pipes, Front. Aquaed. 75:

    aquaeductus,

    Dig. 7, 1, 27.—Hence,
    b.
    Transf., the aqueduct itself, Front. Aquaed. 126.—
    5.
    A rescript, formulary (post-class., whereas the dimin. formula is predominant in this signif.):

    ex eorum (amicorum) sententia formas composuit,

    Capitol. Anton. 6; so Cod. Just. 1, 2, 20.—
    6.
    Item forma appellatur puls miliacea ex melle, Paul. ex Fest. p. 83 Müll.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., shape, form, nature, manner, kind:

    ad me quasi formam communium temporum et totius rei publicae misisti expressam,

    Cic. Fam. 3, 11, 4; cf.:

    formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides,

    id. Off. 1, 5, 14:

    innumerabiles quasi formae figuraeque dicendi,

    id. Or. 3, 9, 34:

    cum, quae forma et quasi naturalis nota cujusque sit, describitur, ut, si quaeratur avari species, seditiosi, gloriosi,

    id. de Or. 3, 29, 115; cf.:

    quae sit in ea species et forma et notio viri boni,

    id. Off. 3, 20, 81:

    forma ingenii,

    id. Brut. 85, 294:

    rei publicae,

    id. Fam. 2, 8, 1; cf.:

    exemplar formaque rei publicae,

    id. Rep. 2, 11:

    forma et species et origo tyranni,

    id. ib. 2, 29:

    forma rerum publicarum,

    id. Tusc. 2, 15, 36; cf. id. Rep. 1, 34 fin.:

    officii,

    id. Off. 1, 29, 103:

    propositi,

    Vell. 1, 16:

    sollicitudinum,

    Tac. A. 4, 60:

    formam vitae inire,

    id. ib. 1, 74:

    secundum vulgarem formam juris,

    Dig. 30, 1, 111:

    scelerum formae,

    Verg. A. 6, 626:

    poenae,

    id. ib. 615.—
    B.
    In partic.
    1.
    In philos. lang., like species, a sort, kind: nolim, ne si Latine quidem dici possit, specierum et speciebus dicere; et saepe his casibus utendum est: at formis et formarum velim... Genus et formam definiunt hoc modo: genus est notio ad plures differentias pertinens;

    forma est notio, cujus differentia ad caput generis et quasi fontem referri potest. Formae igitur sunt hae, in quas genus sine ullius praetermissione dividitur, ut si quis jus in legem, morem, aequitatem dividat, etc.,

    Cic. Top. 7, 31; cf.:

    genus et species, quam eandem formam Cicero vocat,

    Quint. 5, 10, 62: a forma generis, quam interdum, quo planius accipiatur, partem licet nominare, hoc modo, etc.... Genus enim est uxor;

    ejus duae formae: una matrumfamilias, altera earum, quae tantummodo uxores habentur,

    Cic. Top. 4, 14:

    quod haec (partitio) sit totius in partes, illa (divisio) generis in formas,

    Quint. 5, 10, 63:

    duae formae matrimoniorum,

    id. 5, 10, 62.—
    2.
    In gram.
    a.
    The grammatical quality, condition of a word:

    in quo animadvertito, natura quadruplicem esse formam, ad quam in declinando accommodari debeant verba, etc.,

    Varr. L. L. 9, § 37 sq.; 101 sq. Müll.; Quint. 10, 1, 10.—
    b.
    The grammatical form of a word:

    utrum in secunda forma verbum temporale habeat in extrema syllaba AS an IS, ad discernendas dissimilitudines interest,

    Varr. L. L. 9, § 109 Müll.:

    aeditimus ea forma dictum, qua finitimus,

    Gell. 12, 10, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > forma

  • 85 grandiculus

    grandĭcŭlus, a, um, adj. dim. [id.], rather large, of moderate size:

    globi,

    Plaut. Poen. 2, 35:

    virgo,

    Ter. And. 4, 5, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > grandiculus

  • 86 humana

    hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.
    I.
    In gen.:

    esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 22, 63:

    simulacra,

    id. Rep. 3, 9:

    caput,

    a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venter... Carnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,):

    humana qui dape pavit equas,

    Ov. H. 9, 68:

    Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit,

    Flor. 3, 5, 10:

    hostiae,

    human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7:

    lac,

    human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123:

    nec distare humana carne suillam,

    Juv. 14, 98:

    carnibus humanis vesci,

    id. 15, 13:

    societas generis humani,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88:

    omnium divinarum humanarumque rerum,

    Cic. Lael. 6, 20;

    v. divinus: amor,

    id. ib. 21, 81:

    natura,

    id. Rep. 1, 14:

    virtus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    casus,

    id. Lael. 2, 7:

    cultus,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    humanissima voluptas,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    ignes,

    i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239:

    dapes,

    i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51:

    memoria,

    Tac. A. 11, 14:

    ultra modum humanum,

    id. ib. 11, 21:

    humanum facinus factumst,

    customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8:

    nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana,

    of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.:

    scelus,

    committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.):

    persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum'st,

    Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est;

    alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est,

    Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25:

    humano quodam modo,

    Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.;

    3, 97: ne vinum... esse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis,

    Arn. adv. Gent. 7, 31.— As substt.
    A.
    hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.—
    B.
    hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62:

    non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost,

    id. Mil. 4, 2, 53:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 4, 9:

    pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus,

    Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading):

    homo sum: humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 25:

    Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset,

    Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.—
    C.
    Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life:

    qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat,

    Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.:

    despicientem omnia humana,

    id. Rep. 1, 17; and:

    haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito,

    id. ib. 6, 19:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1:

    deos esse et non neglegere humana,

    id. 3, 56, 7.— Comp. (very rare):

    respiratio humanior,

    i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.:

    comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo,

    Plaut. Most. 3, 2, 127:

    Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse,

    Cic. de Sen. 17, 59; cf.:

    homo facillimus atque humanissimus,

    id. Att. 16, 16, C, 12:

    humani ingeni Mansuetique animi officia,

    Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5:

    Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque,

    Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4). —
    B.
    Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.:

    homo doctissimus atque humanissimus,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 98:

    homines periti et humani,

    id. ib. 2, 5, 28, §

    70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani,

    id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.;

    see the entire chap.): humanissimussermo,

    Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.—Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
    (α).
    Form humane:

    vix humane patitur,

    Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, [p. 870] Hor. Ep. 2, 2, 70:

    morbos toleranter atque humane ferunt,

    Cic. Tusc. 2, 27, 65.—
    (β).
    Form humaniter:

    docebo profecto, quid sit humaniter vivere,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    id. Att. 1, 2, 1.—
    b.
    Comp.:

    si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt,

    Cic. Tusc. 3, 27, 64.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
    (α).
    Form humane: Hirtium aliquid ad te sumpathôs de me scripsisse facile patior:

    fecit enim humane,

    Cic. Att. 12, 44, 1.—
    (β).
    Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21:

    fecit humaniter Licinius,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1.—
    b.
    Sup.:

    quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20:

    quam humanissime scribere,

    id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    ducem se itineris humanissime promisit,

    Petr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > humana

  • 87 humani

    hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.
    I.
    In gen.:

    esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 22, 63:

    simulacra,

    id. Rep. 3, 9:

    caput,

    a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venter... Carnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,):

    humana qui dape pavit equas,

    Ov. H. 9, 68:

    Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit,

    Flor. 3, 5, 10:

    hostiae,

    human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7:

    lac,

    human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123:

    nec distare humana carne suillam,

    Juv. 14, 98:

    carnibus humanis vesci,

    id. 15, 13:

    societas generis humani,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88:

    omnium divinarum humanarumque rerum,

    Cic. Lael. 6, 20;

    v. divinus: amor,

    id. ib. 21, 81:

    natura,

    id. Rep. 1, 14:

    virtus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    casus,

    id. Lael. 2, 7:

    cultus,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    humanissima voluptas,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    ignes,

    i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239:

    dapes,

    i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51:

    memoria,

    Tac. A. 11, 14:

    ultra modum humanum,

    id. ib. 11, 21:

    humanum facinus factumst,

    customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8:

    nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana,

    of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.:

    scelus,

    committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.):

    persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum'st,

    Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est;

    alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est,

    Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25:

    humano quodam modo,

    Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.;

    3, 97: ne vinum... esse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis,

    Arn. adv. Gent. 7, 31.— As substt.
    A.
    hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.—
    B.
    hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62:

    non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost,

    id. Mil. 4, 2, 53:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 4, 9:

    pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus,

    Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading):

    homo sum: humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 25:

    Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset,

    Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.—
    C.
    Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life:

    qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat,

    Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.:

    despicientem omnia humana,

    id. Rep. 1, 17; and:

    haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito,

    id. ib. 6, 19:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1:

    deos esse et non neglegere humana,

    id. 3, 56, 7.— Comp. (very rare):

    respiratio humanior,

    i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.:

    comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo,

    Plaut. Most. 3, 2, 127:

    Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse,

    Cic. de Sen. 17, 59; cf.:

    homo facillimus atque humanissimus,

    id. Att. 16, 16, C, 12:

    humani ingeni Mansuetique animi officia,

    Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5:

    Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque,

    Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4). —
    B.
    Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.:

    homo doctissimus atque humanissimus,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 98:

    homines periti et humani,

    id. ib. 2, 5, 28, §

    70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani,

    id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.;

    see the entire chap.): humanissimussermo,

    Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.—Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
    (α).
    Form humane:

    vix humane patitur,

    Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, [p. 870] Hor. Ep. 2, 2, 70:

    morbos toleranter atque humane ferunt,

    Cic. Tusc. 2, 27, 65.—
    (β).
    Form humaniter:

    docebo profecto, quid sit humaniter vivere,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    id. Att. 1, 2, 1.—
    b.
    Comp.:

    si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt,

    Cic. Tusc. 3, 27, 64.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
    (α).
    Form humane: Hirtium aliquid ad te sumpathôs de me scripsisse facile patior:

    fecit enim humane,

    Cic. Att. 12, 44, 1.—
    (β).
    Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21:

    fecit humaniter Licinius,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1.—
    b.
    Sup.:

    quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20:

    quam humanissime scribere,

    id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    ducem se itineris humanissime promisit,

    Petr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > humani

  • 88 humanum

    hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.
    I.
    In gen.:

    esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 22, 63:

    simulacra,

    id. Rep. 3, 9:

    caput,

    a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venter... Carnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,):

    humana qui dape pavit equas,

    Ov. H. 9, 68:

    Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit,

    Flor. 3, 5, 10:

    hostiae,

    human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7:

    lac,

    human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123:

    nec distare humana carne suillam,

    Juv. 14, 98:

    carnibus humanis vesci,

    id. 15, 13:

    societas generis humani,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88:

    omnium divinarum humanarumque rerum,

    Cic. Lael. 6, 20;

    v. divinus: amor,

    id. ib. 21, 81:

    natura,

    id. Rep. 1, 14:

    virtus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    casus,

    id. Lael. 2, 7:

    cultus,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    humanissima voluptas,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    ignes,

    i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239:

    dapes,

    i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51:

    memoria,

    Tac. A. 11, 14:

    ultra modum humanum,

    id. ib. 11, 21:

    humanum facinus factumst,

    customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8:

    nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana,

    of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.:

    scelus,

    committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.):

    persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum'st,

    Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est;

    alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est,

    Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25:

    humano quodam modo,

    Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.;

    3, 97: ne vinum... esse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis,

    Arn. adv. Gent. 7, 31.— As substt.
    A.
    hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.—
    B.
    hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62:

    non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost,

    id. Mil. 4, 2, 53:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 4, 9:

    pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus,

    Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading):

    homo sum: humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 25:

    Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset,

    Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.—
    C.
    Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life:

    qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat,

    Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.:

    despicientem omnia humana,

    id. Rep. 1, 17; and:

    haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito,

    id. ib. 6, 19:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1:

    deos esse et non neglegere humana,

    id. 3, 56, 7.— Comp. (very rare):

    respiratio humanior,

    i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.:

    comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo,

    Plaut. Most. 3, 2, 127:

    Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse,

    Cic. de Sen. 17, 59; cf.:

    homo facillimus atque humanissimus,

    id. Att. 16, 16, C, 12:

    humani ingeni Mansuetique animi officia,

    Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5:

    Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque,

    Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4). —
    B.
    Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.:

    homo doctissimus atque humanissimus,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 98:

    homines periti et humani,

    id. ib. 2, 5, 28, §

    70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani,

    id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.;

    see the entire chap.): humanissimussermo,

    Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.—Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
    (α).
    Form humane:

    vix humane patitur,

    Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, [p. 870] Hor. Ep. 2, 2, 70:

    morbos toleranter atque humane ferunt,

    Cic. Tusc. 2, 27, 65.—
    (β).
    Form humaniter:

    docebo profecto, quid sit humaniter vivere,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    id. Att. 1, 2, 1.—
    b.
    Comp.:

    si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt,

    Cic. Tusc. 3, 27, 64.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
    (α).
    Form humane: Hirtium aliquid ad te sumpathôs de me scripsisse facile patior:

    fecit enim humane,

    Cic. Att. 12, 44, 1.—
    (β).
    Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21:

    fecit humaniter Licinius,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1.—
    b.
    Sup.:

    quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20:

    quam humanissime scribere,

    id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    ducem se itineris humanissime promisit,

    Petr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > humanum

  • 89 humanus

    hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.
    I.
    In gen.:

    esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 22, 63:

    simulacra,

    id. Rep. 3, 9:

    caput,

    a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venter... Carnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,):

    humana qui dape pavit equas,

    Ov. H. 9, 68:

    Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit,

    Flor. 3, 5, 10:

    hostiae,

    human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7:

    lac,

    human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123:

    nec distare humana carne suillam,

    Juv. 14, 98:

    carnibus humanis vesci,

    id. 15, 13:

    societas generis humani,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88:

    omnium divinarum humanarumque rerum,

    Cic. Lael. 6, 20;

    v. divinus: amor,

    id. ib. 21, 81:

    natura,

    id. Rep. 1, 14:

    virtus,

    id. ib. 1, 7 fin.:

    casus,

    id. Lael. 2, 7:

    cultus,

    id. de Or. 1, 8, 33:

    humanissima voluptas,

    id. Ac. 2, 41, 127:

    ignes,

    i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239:

    dapes,

    i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51:

    memoria,

    Tac. A. 11, 14:

    ultra modum humanum,

    id. ib. 11, 21:

    humanum facinus factumst,

    customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8:

    nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana,

    of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.:

    scelus,

    committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.):

    persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum'st,

    Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est;

    alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est,

    Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25:

    humano quodam modo,

    Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.;

    3, 97: ne vinum... esse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis,

    Arn. adv. Gent. 7, 31.— As substt.
    A.
    hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.—
    B.
    hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62:

    non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost,

    id. Mil. 4, 2, 53:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 4, 9:

    pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus,

    Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading):

    homo sum: humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 25:

    Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset,

    Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.—
    C.
    Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life:

    qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat,

    Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.:

    despicientem omnia humana,

    id. Rep. 1, 17; and:

    haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito,

    id. ib. 6, 19:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1:

    deos esse et non neglegere humana,

    id. 3, 56, 7.— Comp. (very rare):

    respiratio humanior,

    i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
    II.
    In partic.
    A.
    Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.:

    comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo,

    Plaut. Most. 3, 2, 127:

    Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse,

    Cic. de Sen. 17, 59; cf.:

    homo facillimus atque humanissimus,

    id. Att. 16, 16, C, 12:

    humani ingeni Mansuetique animi officia,

    Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5:

    Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque,

    Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4). —
    B.
    Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.:

    homo doctissimus atque humanissimus,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 98:

    homines periti et humani,

    id. ib. 2, 5, 28, §

    70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani,

    id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.;

    see the entire chap.): humanissimussermo,

    Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.—Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
    (α).
    Form humane:

    vix humane patitur,

    Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, [p. 870] Hor. Ep. 2, 2, 70:

    morbos toleranter atque humane ferunt,

    Cic. Tusc. 2, 27, 65.—
    (β).
    Form humaniter:

    docebo profecto, quid sit humaniter vivere,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    id. Att. 1, 2, 1.—
    b.
    Comp.:

    si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt,

    Cic. Tusc. 3, 27, 64.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
    (α).
    Form humane: Hirtium aliquid ad te sumpathôs de me scripsisse facile patior:

    fecit enim humane,

    Cic. Att. 12, 44, 1.—
    (β).
    Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21:

    fecit humaniter Licinius,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1.—
    b.
    Sup.:

    quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20:

    quam humanissime scribere,

    id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    ducem se itineris humanissime promisit,

    Petr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > humanus

  • 90 iconicus

    īcŏnĭcus, a, um, adj., = eikonikos, of or belonging to an image, imitating a figure, copied from life:

    duces,

    of the size of life, Plin. 35, 8, 34, § 57:

    simulacrum aureum,

    Suet. Calig. 22.

    Lewis & Short latin dictionary > iconicus

  • 91 immania

    immānis ( inm-), e, adj. [i. e. in- and old Lat. mānus=bonus; kindr. with Sanscr. ma=metior, to measure; Lat. mānes, good spirits], monstrous in size, enormous, immense, huge, vast (class.).
    I.
    Lit. (usually of inanim. and abstr. things):

    corporum magnitudo,

    Caes. B. G. 4, 1, 9; cf.:

    simulacra immani magnitudine,

    id. ib. 6, 16, 4:

    immani corpore serpens,

    Lucr. 5, 33; 3, 987:

    ingens immanisque praeda,

    Cic. Verr. 2, 3, 46, § 110:

    pecunia,

    id. Rosc. Com. 8, 23:

    pocula,

    id. Phil. 2, 25, 63:

    immania ponti Aequora,

    Lucr. 4, 410:

    templa caeli,

    id. 5, 521:

    antrum,

    Verg. A. 6, 11; cf.:

    spelunca vasto hiatu,

    id. ib. 6, 237:

    barathrum,

    id. ib. 8, 245:

    tegumen leonis,

    id. ib. 7, 666:

    telum,

    id. ib. 11, 552 al.:

    magna atque immanis,

    Lucr. 4, 1163:

    cete,

    Verg. A. 5, 822:

    numerus annorum,

    Varr. R. R. 3, 1, 3; cf.:

    exercitus,

    Vell. 2, 51, 1:

    frequentia amicorum,

    id. 2, 59 fin.:

    geminos immani pondere caestus,

    Verg. A. 5, 401:

    vox,

    Quint. 11, 3, 32:

    ambitus redit immanis: numquam fuit par,

    Cic. Q. Fr. 2, 15, b, 4:

    dissensio civitatis,

    Vell. 2, 2, 1:

    studium loquendi,

    Ov. M. 5, 678:

    avaritia,

    Sall. J. 31, 12:

    vitium,

    Hor. S. 2, 4, 76:

    soloecismus,

    Gell. 15, 9, 3:

    impulsae praeceps inmane ruinae,

    the vast crash, Juv. 10, 107.— Neutr. absol.: Immane quantum animi exarsere, Sall. H. Fragm. ap. Non. 127, 27 (2, 79 Dietsch); so,

    vino et lucernis Medus acinaces Immane quantum discrepat,

    how exceedingly, wonderfully, Hor. C. 1, 27, 6:

    civilis lapsu equi prostratus immane quantum suis pavoris et hostibus alacritatis indidit,

    Tac. H. 4, 34: quod matrimonium Aemiliano huic immane quanto fuit, App. Mag.;

    and in full: immane dictu est, quanti et quam multi ad Pompeium discesserint,

    Sall. Orat. ad Caes. 1.—
    II.
    Trop., monstrous in character, frightful, inhuman, fierce, savage, wild (class.; syn.: ferus, immitis, barbarus, durus, saevus;

    opp. mansuetus, mitis): hostis in ceteris rebus nimis ferus et immanis,

    Cic. Verr. 2, 2, 21, § 51; cf.:

    nulla gens tam fera, nemo omnium tam immanis, cujus, etc.,

    id. Tusc. 1, 13, 30:

    ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos,

    id. Inv. 1, 2, 2:

    ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum studiis bellandi jam immanes ac feros,

    id. Rep. 2, 14:

    belua (with fera),

    id. Ac. 2, 34, 108; id. N. D. 2, 64, 161;

    (with taetra),

    id. Tusc. 4, 20, 45; cf.:

    immanis et vasta belua,

    id. Rep. 2, 40:

    nihil ista immanius belua est,

    id. ib. 3, 33:

    janitor aulae, Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15:

    ex hoc populo indomito, vel potius immani, etc.,

    Cic. Rep. 1, 44:

    istius immanis atque importuna natura,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 8:

    immanis, intolerandus, vesanus,

    Plaut. Trin. 4, 1, 7:

    immanis ac barbara consuetudo hominum immolandorum,

    Cic. Font. 10, 21:

    tantum facinus, tam immane (patris occidendi),

    id. Rosc. Am. 24, 68:

    coeptis effera Dido,

    Verg. A. 4, 642:

    orae,

    id. ib. 1, 616:

    Raeti,

    Hor. C. 4, 14, 15:

    Agathyrsi,

    Juv. 15, 125:

    Pyrrhus,

    id. 14, 162.— Subst.: immānĭa, ium, n., frightful deeds or sayings:

    quamvis fabulosa et immania credebantur,

    stories however fabulous and frightful, Tac. A. 4, 11:

    dira atque inmania pati,

    Juv. 15, 104.— Comp.:

    scelere ante alios immanior omnes,

    Verg. A. 1, 347.— Sup.:

    voluptatem immanissimus quisque acerrime sequitur,

    Cic. Part. Or. 25, 90.—Hence, adv. in two forms, im-māne and immānĭter (not ante-Aug.).
    1.
    (Acc. to I.) Monstrously, immoderately, excessively:

    immaniter clamare,

    Gell. 1, 26, 8.—More freq.,
    2.
    (Acc. to II.) Frightfully, dreadfully, fiercely, savagely, wildly.
    (α).
    Form immane:

    leo hians immane,

    Verg. A. 10, 726:

    sonat fluctus per saxa,

    id. G. 3, 239; cf.:

    fremant torrentes,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 237:

    spirans rapta securi,

    Verg. A. 7, 510.—
    (β).
    Form immaniter: leones per ea loca saevientes immaniter, Amm. 18, 7:

    perdite et immaniter vivere,

    Aug. Conf. 10, 37.—
    b.
    Comp.:

    immanius efferascunt,

    Amm. 18, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > immania

  • 92 immanis

    immānis ( inm-), e, adj. [i. e. in- and old Lat. mānus=bonus; kindr. with Sanscr. ma=metior, to measure; Lat. mānes, good spirits], monstrous in size, enormous, immense, huge, vast (class.).
    I.
    Lit. (usually of inanim. and abstr. things):

    corporum magnitudo,

    Caes. B. G. 4, 1, 9; cf.:

    simulacra immani magnitudine,

    id. ib. 6, 16, 4:

    immani corpore serpens,

    Lucr. 5, 33; 3, 987:

    ingens immanisque praeda,

    Cic. Verr. 2, 3, 46, § 110:

    pecunia,

    id. Rosc. Com. 8, 23:

    pocula,

    id. Phil. 2, 25, 63:

    immania ponti Aequora,

    Lucr. 4, 410:

    templa caeli,

    id. 5, 521:

    antrum,

    Verg. A. 6, 11; cf.:

    spelunca vasto hiatu,

    id. ib. 6, 237:

    barathrum,

    id. ib. 8, 245:

    tegumen leonis,

    id. ib. 7, 666:

    telum,

    id. ib. 11, 552 al.:

    magna atque immanis,

    Lucr. 4, 1163:

    cete,

    Verg. A. 5, 822:

    numerus annorum,

    Varr. R. R. 3, 1, 3; cf.:

    exercitus,

    Vell. 2, 51, 1:

    frequentia amicorum,

    id. 2, 59 fin.:

    geminos immani pondere caestus,

    Verg. A. 5, 401:

    vox,

    Quint. 11, 3, 32:

    ambitus redit immanis: numquam fuit par,

    Cic. Q. Fr. 2, 15, b, 4:

    dissensio civitatis,

    Vell. 2, 2, 1:

    studium loquendi,

    Ov. M. 5, 678:

    avaritia,

    Sall. J. 31, 12:

    vitium,

    Hor. S. 2, 4, 76:

    soloecismus,

    Gell. 15, 9, 3:

    impulsae praeceps inmane ruinae,

    the vast crash, Juv. 10, 107.— Neutr. absol.: Immane quantum animi exarsere, Sall. H. Fragm. ap. Non. 127, 27 (2, 79 Dietsch); so,

    vino et lucernis Medus acinaces Immane quantum discrepat,

    how exceedingly, wonderfully, Hor. C. 1, 27, 6:

    civilis lapsu equi prostratus immane quantum suis pavoris et hostibus alacritatis indidit,

    Tac. H. 4, 34: quod matrimonium Aemiliano huic immane quanto fuit, App. Mag.;

    and in full: immane dictu est, quanti et quam multi ad Pompeium discesserint,

    Sall. Orat. ad Caes. 1.—
    II.
    Trop., monstrous in character, frightful, inhuman, fierce, savage, wild (class.; syn.: ferus, immitis, barbarus, durus, saevus;

    opp. mansuetus, mitis): hostis in ceteris rebus nimis ferus et immanis,

    Cic. Verr. 2, 2, 21, § 51; cf.:

    nulla gens tam fera, nemo omnium tam immanis, cujus, etc.,

    id. Tusc. 1, 13, 30:

    ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos,

    id. Inv. 1, 2, 2:

    ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum studiis bellandi jam immanes ac feros,

    id. Rep. 2, 14:

    belua (with fera),

    id. Ac. 2, 34, 108; id. N. D. 2, 64, 161;

    (with taetra),

    id. Tusc. 4, 20, 45; cf.:

    immanis et vasta belua,

    id. Rep. 2, 40:

    nihil ista immanius belua est,

    id. ib. 3, 33:

    janitor aulae, Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15:

    ex hoc populo indomito, vel potius immani, etc.,

    Cic. Rep. 1, 44:

    istius immanis atque importuna natura,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 8:

    immanis, intolerandus, vesanus,

    Plaut. Trin. 4, 1, 7:

    immanis ac barbara consuetudo hominum immolandorum,

    Cic. Font. 10, 21:

    tantum facinus, tam immane (patris occidendi),

    id. Rosc. Am. 24, 68:

    coeptis effera Dido,

    Verg. A. 4, 642:

    orae,

    id. ib. 1, 616:

    Raeti,

    Hor. C. 4, 14, 15:

    Agathyrsi,

    Juv. 15, 125:

    Pyrrhus,

    id. 14, 162.— Subst.: immānĭa, ium, n., frightful deeds or sayings:

    quamvis fabulosa et immania credebantur,

    stories however fabulous and frightful, Tac. A. 4, 11:

    dira atque inmania pati,

    Juv. 15, 104.— Comp.:

    scelere ante alios immanior omnes,

    Verg. A. 1, 347.— Sup.:

    voluptatem immanissimus quisque acerrime sequitur,

    Cic. Part. Or. 25, 90.—Hence, adv. in two forms, im-māne and immānĭter (not ante-Aug.).
    1.
    (Acc. to I.) Monstrously, immoderately, excessively:

    immaniter clamare,

    Gell. 1, 26, 8.—More freq.,
    2.
    (Acc. to II.) Frightfully, dreadfully, fiercely, savagely, wildly.
    (α).
    Form immane:

    leo hians immane,

    Verg. A. 10, 726:

    sonat fluctus per saxa,

    id. G. 3, 239; cf.:

    fremant torrentes,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 237:

    spirans rapta securi,

    Verg. A. 7, 510.—
    (β).
    Form immaniter: leones per ea loca saevientes immaniter, Amm. 18, 7:

    perdite et immaniter vivere,

    Aug. Conf. 10, 37.—
    b.
    Comp.:

    immanius efferascunt,

    Amm. 18, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > immanis

  • 93 immanitas

    immānĭtas, ātis, f. [immanis].
    I.
    Monstrous size, hugeness, vastness, excess (very rare, but class.):

    serpens inusitatae immanitatis,

    Gell. 6, 3, 1:

    vitiorum,

    Cic. Cael. 6, 14:

    frigoris,

    Just. 2, 1.—
    II.
    Monstrousness, enormity, heinousness, savageness, fierceness, cruelty, barbarism (so most freq.):

    ista in figura hominis feritas et immanitas beluae,

    Cic. Off. 3, 6, 32:

    feritas quaedam atque agrestis immanitas,

    id. Div. 1, 29, 60; cf.:

    multas esse gentes sic immanitate efferatas ut, etc.,

    id. N. D. 1, 23, 62:

    omni diritate atque immanitate taeterrimus,

    id. Vatin. 3, 9:

    inter feras satius est aetatem degere, quam in tanta immanitate versari,

    in such barbarism, id. Rosc. Am. 52, 150:

    asperitas et immanitas naturae,

    id. Lael. 23, 87:

    morum immanitate vastissimas vincit beluas,

    id. Rep. 2, 26:

    in animo, stupor in corpore,

    id. Tusc. 3, 6, 12; cf.:

    temperantiam immanitas in voluptatibus aspernandis imitatur,

    id. Part. 23, 81:

    M. Antonii tanta est non insolentia (nam id quidem vulgare vitium est), sed immanitas, non modo ut, etc.,

    id. Fam. 10, 1, 1:

    tanti facinoris immanitas,

    id. Cat. 1, 6, 14:

    parricidii,

    Quint. 9, 2, 53:

    priorum temporum,

    Plin. Pan. 47, 1:

    ista verborum,

    Cic. Fin. 4, 9 fin. (v. Madv. ad h. l.).

    Lewis & Short latin dictionary > immanitas

  • 94 immensum

    immensus ( inm-), a, um, adj. [inmensus], immeasurable, boundless, endless, vast, immense (freq. and class.; syn.: infinitus, ingens, interminatus).
    I.
    Adj.
    A.
    Lit.:

    si immensam et interminatam in omnes partes magnitudinem regionum videretis,

    Cic. N. D. 1, 20, 54:

    aëra deum statuit eumque gigni esseque immensum et infinitum,

    id. ib. 1, 10, 26:

    ex ingenti quodam oratorem immensoque campo in exiguum sane gyrum compellitis,

    id. de Or. 3, 19, 70:

    in mari immenso vehi,

    id. Tusc. 1, 30, 73:

    domus,

    Ov. F. 6, 640:

    mons,

    Plin. 4, 13, 27, § 96:

    via,

    Ov. P. 3, 3, 78:

    fines ingenii,

    Cic. de Or. 1, 49, 214:

    series laborum,

    Ov. H. 9, 5:

    jacuitque per antrum Immensus,

    Verg. A. 3, 632; cf.:

    omnis eorum juventus infinita numero, immensa corporibus,

    Vell. 2, 106, 1:

    argenti pondus et auri,

    Cic. Rep. 1, 17; Hor. S. 1, 1, 41: pretiis [p. 892] emere, Suet. Calig. 39:

    observata sunt haec tempore immenso,

    Cic. Div. 1, 7, 12:

    nox,

    Ov. Tr. 4, 3, 25.—
    B.
    Trop., vast, measureless, boundless:

    morae,

    Ov. H. 1, 82:

    fletus,

    id. M. 10, 136:

    immensa vorago aut gurges vitiorum,

    Cic. Verr. 2, 3, 9, § 23:

    immensae, infinitae, immoderatae cupiditates,

    Auct. Her. 2, 22, 34:

    sitis cruoris,

    Ov. M. 13, 768:

    difficultas,

    Plin. 28, 1, 2, § 4:

    differentia,

    id. 36, 5, 4, § 20: fervet immensusque ruit profundo Pindarus ore, fathomless (the fig. being taken from a river), Hor. C. 4, 2, 7:

    immensum est, erratas dicere terras,

    there is no end of recounting, Ov. F. 4, 573; cf.:

    quod persequi immensum est,

    Plin. 8, 28, 42, § 102.— Sup. (very rare):

    immensissimae voluptates,

    Spart. Hadr. 19.—
    II.
    Absol.
    A.
    Subst.: immensum, i, n., a boundless extent, immense size, boundlessness, immensity (rare;

    not in Cic.): extra Processit longe flammantia moenia mundi, Atque omne immensum peragravit mente animoque,

    Lucr. 1, 74; cf. id. 1, 957:

    loci,

    Liv. 5, 37, 5:

    per immensum ventis discordibus actus,

    Ov. M. 4, 620:

    proruta per immensum aedificia,

    over a vast extent, Tac. A. 15, 40:

    aliquid mercari immenso,

    at an enormous price, Plin. 9, 40, 64, § 138:

    mons saxeus in immensum editus,

    Sall. J. 92, 5:

    ardet in immensum geminatis ignibus Aetne,

    Ov. M. 2, 220:

    ad immensum aliquid augere,

    Liv. 29, 25, 3:

    aliquid immenso plus laudare,

    immoderately, Plin. 20, 9, 36, § 92. —
    B.
    Adv.: immensum, without end, exceedingly, immensely (not freq. till after the Aug. per.):

    creverat immensum,

    Ov. F. 5, 537:

    immensum attolli,

    Tac. A. 4, 40:

    vigere,

    id. ib. 3, 30:

    luxus immensum proruperat,

    id. ib. 3, 52:

    immensum quantum hinc Oceano, illinc Hiberico mari conprimentibus,

    exceedingly, Plin. 4, 20, 34, § 110; 16, 36, 66, § 172.

    Lewis & Short latin dictionary > immensum

  • 95 immensus

    immensus ( inm-), a, um, adj. [inmensus], immeasurable, boundless, endless, vast, immense (freq. and class.; syn.: infinitus, ingens, interminatus).
    I.
    Adj.
    A.
    Lit.:

    si immensam et interminatam in omnes partes magnitudinem regionum videretis,

    Cic. N. D. 1, 20, 54:

    aëra deum statuit eumque gigni esseque immensum et infinitum,

    id. ib. 1, 10, 26:

    ex ingenti quodam oratorem immensoque campo in exiguum sane gyrum compellitis,

    id. de Or. 3, 19, 70:

    in mari immenso vehi,

    id. Tusc. 1, 30, 73:

    domus,

    Ov. F. 6, 640:

    mons,

    Plin. 4, 13, 27, § 96:

    via,

    Ov. P. 3, 3, 78:

    fines ingenii,

    Cic. de Or. 1, 49, 214:

    series laborum,

    Ov. H. 9, 5:

    jacuitque per antrum Immensus,

    Verg. A. 3, 632; cf.:

    omnis eorum juventus infinita numero, immensa corporibus,

    Vell. 2, 106, 1:

    argenti pondus et auri,

    Cic. Rep. 1, 17; Hor. S. 1, 1, 41: pretiis [p. 892] emere, Suet. Calig. 39:

    observata sunt haec tempore immenso,

    Cic. Div. 1, 7, 12:

    nox,

    Ov. Tr. 4, 3, 25.—
    B.
    Trop., vast, measureless, boundless:

    morae,

    Ov. H. 1, 82:

    fletus,

    id. M. 10, 136:

    immensa vorago aut gurges vitiorum,

    Cic. Verr. 2, 3, 9, § 23:

    immensae, infinitae, immoderatae cupiditates,

    Auct. Her. 2, 22, 34:

    sitis cruoris,

    Ov. M. 13, 768:

    difficultas,

    Plin. 28, 1, 2, § 4:

    differentia,

    id. 36, 5, 4, § 20: fervet immensusque ruit profundo Pindarus ore, fathomless (the fig. being taken from a river), Hor. C. 4, 2, 7:

    immensum est, erratas dicere terras,

    there is no end of recounting, Ov. F. 4, 573; cf.:

    quod persequi immensum est,

    Plin. 8, 28, 42, § 102.— Sup. (very rare):

    immensissimae voluptates,

    Spart. Hadr. 19.—
    II.
    Absol.
    A.
    Subst.: immensum, i, n., a boundless extent, immense size, boundlessness, immensity (rare;

    not in Cic.): extra Processit longe flammantia moenia mundi, Atque omne immensum peragravit mente animoque,

    Lucr. 1, 74; cf. id. 1, 957:

    loci,

    Liv. 5, 37, 5:

    per immensum ventis discordibus actus,

    Ov. M. 4, 620:

    proruta per immensum aedificia,

    over a vast extent, Tac. A. 15, 40:

    aliquid mercari immenso,

    at an enormous price, Plin. 9, 40, 64, § 138:

    mons saxeus in immensum editus,

    Sall. J. 92, 5:

    ardet in immensum geminatis ignibus Aetne,

    Ov. M. 2, 220:

    ad immensum aliquid augere,

    Liv. 29, 25, 3:

    aliquid immenso plus laudare,

    immoderately, Plin. 20, 9, 36, § 92. —
    B.
    Adv.: immensum, without end, exceedingly, immensely (not freq. till after the Aug. per.):

    creverat immensum,

    Ov. F. 5, 537:

    immensum attolli,

    Tac. A. 4, 40:

    vigere,

    id. ib. 3, 30:

    luxus immensum proruperat,

    id. ib. 3, 52:

    immensum quantum hinc Oceano, illinc Hiberico mari conprimentibus,

    exceedingly, Plin. 4, 20, 34, § 110; 16, 36, 66, § 172.

    Lewis & Short latin dictionary > immensus

  • 96 infra

    infrā [infer, inferă, sc. parte], adv. and prep.
    I.
    Adv., on the under side, below, underneath.
    A.
    Lit.:

    infra nihil est nisi mortale... supra Lunam sunt aeterna omnia,

    Cic. Rep. 6, 17:

    in occipitio et infra, qua summa vertebra, etc.,

    Cels. 3, 23 fin.With quam:

    ipsius autem partes eae, quae sunt infra quam id quod devoratur, dilatantur,

    Cic. N. D. 2, 54, 135; Varr. R. R. 1, 41, 3:

    si infra, quam rami fuere, praecidatur,

    Plin. 16, 30, 53, § 123.— Absol., of the lower world:

    non seges est infra,

    there is no sowing down below, Tib. 1, 10, 35.—Of a following place in a writing, below:

    earum exemplum infra scripsi,

    Cic. Att. 8, 6; id. Fam. 5, 10, 5; Quint. 8, 4, 9.— Comp.: inferius, lower, farther down:

    altius egressus caelestia tecta cremabis. inferius terras,

    Ov. M. 2, 137:

    currere,

    id. ib. 2, 208:

    inferius, quam collo pectora subsunt,

    id. ib. 12, 420.—
    B.
    Trop.
    1.
    Below, beneath, in value or esteem:

    liberos ejus ut multum infra despectare,

    Tac. A. 2, 43.— Comp., lower, farther down:

    persequi,

    Ov. Tr. 2, 263: virtutem non flamma, non ruina inferius adducet. Sen. Ep. 79:

    quae praeterire, quam inferius exsequi tutius duximus,

    Sol. 2 med.
    2.
    Farther along the coast:

    onerariae duae... paulo infra delatae sunt,

    Caes. B. G. 4, 36.—
    3.
    Later in time:

    quid quod Ciceronis temporibus paulumque infra... geminabatur,

    Quint. 1, 7, 20.
    II.
    Prep. with acc., below, under.
    A.
    Lit.:

    ad mare infra oppidum exspectabat,

    Cic. Verr. 2, 4, 23, § 51:

    infra mortuos amandare,

    id. Quint. 15, 49:

    infra caelum et sidera nox cadit,

    Tac. Agr. 12.—
    2.
    Of time, later than:

    Homerus non infra superiorem Lycurgum fuit,

    Cic. Brut. 10, 40. —
    3.
    Of size, smaller than:

    uri sunt magnitudine paulo infra elephantos,

    Caes. B. G. 6, 28.—
    4.
    Of number, less than:

    non infra novena (ova),

    Plin. 18, 26, 62, § 231; id. 6, 6, 6, § 18.—
    B.
    Trop., below, beneath in rank, honor, or esteem:

    quem ego infra esse infimos omnis puto homines,

    Ter. Eun. 3, 2, 36:

    res humanas despicere atque infra se positas arbitrari,

    Cic. Tusc. 3, 7, 15:

    omnia infra se esse judicare,

    id. Fin. 3, 7, 25:

    e quo infra se et Caesarem videret et rempublicam,

    he despised them, Vell. 2, 76, 4:

    semper infra aliorum aestimationes se metientem,

    id. 2, 127 fin.:

    infra servos cliens,

    id. 2, 83:

    non infra speciem,

    not inferior in beauty, Prop. 1, 20, 5:

    conferant se Marii... infra Pallantis laudes jacebunt,

    they will not come up to the glory of Pallas, Plin. Ep. 8, 6, 2:

    id quidem infra grammatici officium est,

    Quint. 1, 7, 1; cf. id. 2, 5, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > infra

  • 97 ingens

    ingens, tis, adj. [2. in-genus, gens, that goes beyond its kind or species, qs. uncouth, monstrous], of immoderate size, vast, huge, prodigious, enormous; great, remarkable: magnas vero agere gratias Thais mihi? Gn. Ingentes, Ter. Eun. 3, 1, 1 (cf.:

    satis erat respondere magnas: ingentes inquit, semper auget assentator,

    Cic. Lael. 26, 98):

    ingens immanisque praeda,

    Cic. Verr. 2, 3, 46, § 110:

    ingens immensusque campus,

    id. de Or. 3, 19, 70:

    pecunia,

    an exorbitant sum, id. Div. in Caecil. 10 init.; cf. id. Prov. Cons. 3, 5:

    aquae,

    Liv. 35, 9, 2:

    aequor,

    Hor. C. 1, 7, 32:

    pinus,

    id. ib. 2, 3, 9:

    exitus Istri,

    Val. Fl. 8, 185:

    clamor,

    Liv. 2, 23, 7:

    gloria,

    id. 2, 22, 6:

    virtus atque animus,

    Hor. S. 2, 7, 103:

    ingentia facta,

    id. Ep. 2, 1, 6:

    vir,

    Sen. Herc. Fur. 441: ingens aliquā re, great, remarkable, distinguished in any respect:

    vir famā ingens, ingentior armis,

    Verg. A. 11, 124:

    gloriā,

    Tac. A. 11, 10:

    viribus opibusque,

    id. H. 1, 61:

    eloquio,

    Stat. S. 1, 4, 71.—
    (β).
    With gen.:

    ingens virium atque animi,

    Sall. H. 3, 13 Dietsch: femina [p. 951] ingens animi, Tac. A. 1, 69:

    vir ingens rerum,

    id. H. 4, 66.—
    (γ).
    With inf.:

    ingens ferre mala,

    Sil. 10, 216.— Comp. ( poet.), Verg. A. 11, 124.—
    II.
    Trop., great, strong, powerful:

    senatus,

    Sil. 11, 67:

    Paulus,

    id. 17, 298:

    ingentis spiritus vir,

    Liv. 21, 1, 5:

    cui genus a proavis ingens,

    Verg. A. 12, 225.

    Lewis & Short latin dictionary > ingens

  • 98 inmanis

    immānis ( inm-), e, adj. [i. e. in- and old Lat. mānus=bonus; kindr. with Sanscr. ma=metior, to measure; Lat. mānes, good spirits], monstrous in size, enormous, immense, huge, vast (class.).
    I.
    Lit. (usually of inanim. and abstr. things):

    corporum magnitudo,

    Caes. B. G. 4, 1, 9; cf.:

    simulacra immani magnitudine,

    id. ib. 6, 16, 4:

    immani corpore serpens,

    Lucr. 5, 33; 3, 987:

    ingens immanisque praeda,

    Cic. Verr. 2, 3, 46, § 110:

    pecunia,

    id. Rosc. Com. 8, 23:

    pocula,

    id. Phil. 2, 25, 63:

    immania ponti Aequora,

    Lucr. 4, 410:

    templa caeli,

    id. 5, 521:

    antrum,

    Verg. A. 6, 11; cf.:

    spelunca vasto hiatu,

    id. ib. 6, 237:

    barathrum,

    id. ib. 8, 245:

    tegumen leonis,

    id. ib. 7, 666:

    telum,

    id. ib. 11, 552 al.:

    magna atque immanis,

    Lucr. 4, 1163:

    cete,

    Verg. A. 5, 822:

    numerus annorum,

    Varr. R. R. 3, 1, 3; cf.:

    exercitus,

    Vell. 2, 51, 1:

    frequentia amicorum,

    id. 2, 59 fin.:

    geminos immani pondere caestus,

    Verg. A. 5, 401:

    vox,

    Quint. 11, 3, 32:

    ambitus redit immanis: numquam fuit par,

    Cic. Q. Fr. 2, 15, b, 4:

    dissensio civitatis,

    Vell. 2, 2, 1:

    studium loquendi,

    Ov. M. 5, 678:

    avaritia,

    Sall. J. 31, 12:

    vitium,

    Hor. S. 2, 4, 76:

    soloecismus,

    Gell. 15, 9, 3:

    impulsae praeceps inmane ruinae,

    the vast crash, Juv. 10, 107.— Neutr. absol.: Immane quantum animi exarsere, Sall. H. Fragm. ap. Non. 127, 27 (2, 79 Dietsch); so,

    vino et lucernis Medus acinaces Immane quantum discrepat,

    how exceedingly, wonderfully, Hor. C. 1, 27, 6:

    civilis lapsu equi prostratus immane quantum suis pavoris et hostibus alacritatis indidit,

    Tac. H. 4, 34: quod matrimonium Aemiliano huic immane quanto fuit, App. Mag.;

    and in full: immane dictu est, quanti et quam multi ad Pompeium discesserint,

    Sall. Orat. ad Caes. 1.—
    II.
    Trop., monstrous in character, frightful, inhuman, fierce, savage, wild (class.; syn.: ferus, immitis, barbarus, durus, saevus;

    opp. mansuetus, mitis): hostis in ceteris rebus nimis ferus et immanis,

    Cic. Verr. 2, 2, 21, § 51; cf.:

    nulla gens tam fera, nemo omnium tam immanis, cujus, etc.,

    id. Tusc. 1, 13, 30:

    ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos,

    id. Inv. 1, 2, 2:

    ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum studiis bellandi jam immanes ac feros,

    id. Rep. 2, 14:

    belua (with fera),

    id. Ac. 2, 34, 108; id. N. D. 2, 64, 161;

    (with taetra),

    id. Tusc. 4, 20, 45; cf.:

    immanis et vasta belua,

    id. Rep. 2, 40:

    nihil ista immanius belua est,

    id. ib. 3, 33:

    janitor aulae, Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15:

    ex hoc populo indomito, vel potius immani, etc.,

    Cic. Rep. 1, 44:

    istius immanis atque importuna natura,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 8:

    immanis, intolerandus, vesanus,

    Plaut. Trin. 4, 1, 7:

    immanis ac barbara consuetudo hominum immolandorum,

    Cic. Font. 10, 21:

    tantum facinus, tam immane (patris occidendi),

    id. Rosc. Am. 24, 68:

    coeptis effera Dido,

    Verg. A. 4, 642:

    orae,

    id. ib. 1, 616:

    Raeti,

    Hor. C. 4, 14, 15:

    Agathyrsi,

    Juv. 15, 125:

    Pyrrhus,

    id. 14, 162.— Subst.: immānĭa, ium, n., frightful deeds or sayings:

    quamvis fabulosa et immania credebantur,

    stories however fabulous and frightful, Tac. A. 4, 11:

    dira atque inmania pati,

    Juv. 15, 104.— Comp.:

    scelere ante alios immanior omnes,

    Verg. A. 1, 347.— Sup.:

    voluptatem immanissimus quisque acerrime sequitur,

    Cic. Part. Or. 25, 90.—Hence, adv. in two forms, im-māne and immānĭter (not ante-Aug.).
    1.
    (Acc. to I.) Monstrously, immoderately, excessively:

    immaniter clamare,

    Gell. 1, 26, 8.—More freq.,
    2.
    (Acc. to II.) Frightfully, dreadfully, fiercely, savagely, wildly.
    (α).
    Form immane:

    leo hians immane,

    Verg. A. 10, 726:

    sonat fluctus per saxa,

    id. G. 3, 239; cf.:

    fremant torrentes,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 237:

    spirans rapta securi,

    Verg. A. 7, 510.—
    (β).
    Form immaniter: leones per ea loca saevientes immaniter, Amm. 18, 7:

    perdite et immaniter vivere,

    Aug. Conf. 10, 37.—
    b.
    Comp.:

    immanius efferascunt,

    Amm. 18, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > inmanis

  • 99 inmensus

    immensus ( inm-), a, um, adj. [inmensus], immeasurable, boundless, endless, vast, immense (freq. and class.; syn.: infinitus, ingens, interminatus).
    I.
    Adj.
    A.
    Lit.:

    si immensam et interminatam in omnes partes magnitudinem regionum videretis,

    Cic. N. D. 1, 20, 54:

    aëra deum statuit eumque gigni esseque immensum et infinitum,

    id. ib. 1, 10, 26:

    ex ingenti quodam oratorem immensoque campo in exiguum sane gyrum compellitis,

    id. de Or. 3, 19, 70:

    in mari immenso vehi,

    id. Tusc. 1, 30, 73:

    domus,

    Ov. F. 6, 640:

    mons,

    Plin. 4, 13, 27, § 96:

    via,

    Ov. P. 3, 3, 78:

    fines ingenii,

    Cic. de Or. 1, 49, 214:

    series laborum,

    Ov. H. 9, 5:

    jacuitque per antrum Immensus,

    Verg. A. 3, 632; cf.:

    omnis eorum juventus infinita numero, immensa corporibus,

    Vell. 2, 106, 1:

    argenti pondus et auri,

    Cic. Rep. 1, 17; Hor. S. 1, 1, 41: pretiis [p. 892] emere, Suet. Calig. 39:

    observata sunt haec tempore immenso,

    Cic. Div. 1, 7, 12:

    nox,

    Ov. Tr. 4, 3, 25.—
    B.
    Trop., vast, measureless, boundless:

    morae,

    Ov. H. 1, 82:

    fletus,

    id. M. 10, 136:

    immensa vorago aut gurges vitiorum,

    Cic. Verr. 2, 3, 9, § 23:

    immensae, infinitae, immoderatae cupiditates,

    Auct. Her. 2, 22, 34:

    sitis cruoris,

    Ov. M. 13, 768:

    difficultas,

    Plin. 28, 1, 2, § 4:

    differentia,

    id. 36, 5, 4, § 20: fervet immensusque ruit profundo Pindarus ore, fathomless (the fig. being taken from a river), Hor. C. 4, 2, 7:

    immensum est, erratas dicere terras,

    there is no end of recounting, Ov. F. 4, 573; cf.:

    quod persequi immensum est,

    Plin. 8, 28, 42, § 102.— Sup. (very rare):

    immensissimae voluptates,

    Spart. Hadr. 19.—
    II.
    Absol.
    A.
    Subst.: immensum, i, n., a boundless extent, immense size, boundlessness, immensity (rare;

    not in Cic.): extra Processit longe flammantia moenia mundi, Atque omne immensum peragravit mente animoque,

    Lucr. 1, 74; cf. id. 1, 957:

    loci,

    Liv. 5, 37, 5:

    per immensum ventis discordibus actus,

    Ov. M. 4, 620:

    proruta per immensum aedificia,

    over a vast extent, Tac. A. 15, 40:

    aliquid mercari immenso,

    at an enormous price, Plin. 9, 40, 64, § 138:

    mons saxeus in immensum editus,

    Sall. J. 92, 5:

    ardet in immensum geminatis ignibus Aetne,

    Ov. M. 2, 220:

    ad immensum aliquid augere,

    Liv. 29, 25, 3:

    aliquid immenso plus laudare,

    immoderately, Plin. 20, 9, 36, § 92. —
    B.
    Adv.: immensum, without end, exceedingly, immensely (not freq. till after the Aug. per.):

    creverat immensum,

    Ov. F. 5, 537:

    immensum attolli,

    Tac. A. 4, 40:

    vigere,

    id. ib. 3, 30:

    luxus immensum proruperat,

    id. ib. 3, 52:

    immensum quantum hinc Oceano, illinc Hiberico mari conprimentibus,

    exceedingly, Plin. 4, 20, 34, § 110; 16, 36, 66, § 172.

    Lewis & Short latin dictionary > inmensus

  • 100 latitudo

    lātĭtūdo, ĭnis, f. [1. latus], breadth, width of any thing (class.).
    I.
    Lit.:

    in hac immensitate latitudinum, longitudinum, altitudinum,

    Cic. N. D. 1, 20, 54:

    fossae,

    Caes. B. G. 2, 12:

    castra amplius milibus passuum VIII. in latitudinem patebant,

    id. ib. 2, 7 fin.:

    patere in latitudinem,

    id. ib. 2, 8; Plin. 3 prooem. § 3; cf. Quint. 1, 10, 42; 11, 3, 141:

    vires umerorum et latitudines ad aratra extrahenda,

    Cic. N. D. 2, 63, 159. —
    B.
    Transf., in gen., extent, size, compass:

    possessionum,

    Cic. Agr. 2, 26, 67.—
    II.
    Trop. (very rare):

    verborum,

    a broad pronunciation, Cic. de Or. 2, 22, 91: Platonica, richness or copiousness of expression, Plin. Ep. 1, 10, 5 (for the Gr. platutês tês hermê neias, called amplitudo Platonis, Cic. Or. 1, 5).

    Lewis & Short latin dictionary > latitudo

См. также в других словарях:

  • size — size …   Dictionnaire des rimes

  • Size — Size, n. [Abbrev. from assize. See {Assize}, and cf. {Size} glue.] 1. A settled quantity or allowance. See {Assize}. [Obs.] To scant my sizes. Shak. [1913 Webster] 2. (Univ. of Cambridge, Eng.) An allowance of food and drink from the buttery,… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Size — Datos generales Origen Ciudad de México,  México Información artística …   Wikipedia Español

  • size — size1 [sīz] n. [ME < OFr sise, aphetic for assise: see ASSIZE] 1. that quality of a thing which determines how much space it occupies; dimensions or magnitude of a thing 2. any of a series of graded classifications of measure into which… …   English World dictionary

  • size — n Size, dimensions, area, extent, magnitude, volume are here compared primarily as terms meaning the amount of space occupied or sometimes of time or energy used by a thing and determinable by measuring. Size usually refers to things having… …   New Dictionary of Synonyms

  • size — Ⅰ. size [1] ► NOUN 1) the overall dimensions or extent of something. 2) each of the classes into which articles are divided according to how large they are. ► VERB 1) alter or sort in terms of size or according to size. 2) (size up …   English terms dictionary

  • Size — Size, v. t. 1. To fix the standard of. To size weights and measures. [R.] Bacon. [1913 Webster] 2. To adjust or arrange according to size or bulk. Specifically: (a) (Mil.) To take the height of men, in order to place them in the ranks according… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Size — Size, v. i. 1. To take greater size; to increase in size. [1913 Webster] Our desires give them fashion, and so, As they wax lesser, fall, as they size, grow. Donne. [1913 Webster] 2. (Univ. of Cambridge, Eng.) To order food or drink from the… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Size — unix утилита, отображающая информацию о размерах секций для объектных файлов обычного формата. Выводятся три числа: размеры в байтах секции команд, секции данных и секции неинициализированных данных, а затем их сумма. Использование size [ o] [ x] …   Википедия

  • Size — Size, v. t. [imp. & p. p. {Sized}; p. pr. & vb. n. {Sizing}.] To cover with size; to prepare with size. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Size — Size, n. [OIt. sisa glue used by painters, shortened fr. assisa, fr. assidere, p. p. assiso, to make to sit, to seat, to place, L. assidere to sit down; ad + sidere to sit down, akin to sedere to sit. See {Sit}, v. i., and cf. {Assize}, {Size}… …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»